5. Depression and mechanization
5.3 Rationalization measures
Đç denetim tanımında da yer verildiği üzere, iç denetimin amacı örgütün faaliyetlerini geliştirmek ve değer katmaktır. Bu görevin yerine getirebilmesi için, iç denetimin sadece güvence verme faaliyeti yeterli değildir. Güvence verme faaliyetine ek olarak iç denetim ekibinin farklı konularda yönetime danışmanlık görevini de sağlaması gerekir.276
Geleneksel anlamda iç denetim faaliyetinin hedefi, her türlü riski bulmak ve ortadan kaldırmaktır. Başka bir ifade ile iç denetim birimi işletme içerisinde faaliyetlerin önceden belirlenen standartlara, yöntemlere ve hedeflere uygun bir şekilde yerine getirilip getirilmediğini kontrol eden bir birimdir. Günümüzde ise iç denetim, bireye ve hataya dayalı yaklaşımdan, örgüte, sisteme ve sürece odaklı bir yaklaşıma dönüşmektedir. Diğer bir ifadeyle, işin doğru yapılıp yapılmadığı yerine doğru işin yapılıp yapılmadığını irdeleyen bir yaklaşım gündeme gelmiştir.277 Danışmanlık hizmetleri; herhangi bir idari sorumluluk üstlenmeden, bir örgütün faaliyetlerini geliştirmek ve değer katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı denetlenenle birlikte kararlaştırılan faaliyetler ve bununla bağlantılı diğer hizmetler olarak tanımlanabilir.
Danışmanlık hizmetlerinin genellikle iki tarafı vardır. Bu taraflardan ilki tavsiye veren kişi veya kişiler diğer taraf ise tavsiye talep eden ve alan kişi veya kişilerdir. Danışmanlık faaliyetleri genellikle talep üzerine gerçekleştirilir. Danışmanlık faaliyetini güvence faaliyetinden ayıran en temel özelliklerden birisi bu gönüllülük hususudur. Danışmanlık görevleri görevin içeriğine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
• Resmi danışmanlık görevleri: Planlanmış ve yazılı bir anlaşmaya bağlı olan görevler,
276Gürdoğan Yurtsever:”Đç Denetimin Danışmanlık Fonksiyonu”, (Çevrimiçi)
http://www.icdenetim.net/makaleler/66-danismanlik-fonksiyonu, (Erişim Tarihi:06.03.2012).
277 Gürdoğan, a.g.m.
139
• Gayri resmi danışmanlık görevleri: Herhangi bir plan ya da yazılı talebe istinaden gerçekleştirilmeyen amaca yönelik toplantılar, olağan bilgi alışverişi bilgi faaliyetlerdir.
• Özel danışmanlık görevleri: Sürekli karşılaşılması mümkün olmayan özellikli durumlar karşısında verilen danışmanlık faaliyetleridir.( Şirket birleşmesi ya da devralma gibi özellikli durumlarda sağlanan danışmanlık faaliyetleri).
• Acil durum danışmanlık faaliyetleri: Bir felaket ya da olağanüstü nitelikte başka bir olay sonrasında sağlanan planlanmamış danışmanlık faaliyetleridir.
Danışmanlık hizmeti temelde bir örgütün faaliyetlerini geliştirmek ve değer katmak amacıyla gerçekleştirilen görüş verme, yol gösterme, tavsiyede bulunma, işleri kolaylaştırma, eğitim vermek gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Danışmanlık hizmeti yerine getirilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bu hizmetin herhangi bir idari sorumluluk alınmadan yerine getirilmesidir.278
Şekil 2’nin orta bölümü, iç denetim biriminin kurumsal risk yönetimi konusunda üstlenebileceği danışmanlık alanlarını göstermektedir. Genelde, iç denetim birimi şeklin sağ tarafına ne kadar fazla girer ve girişirse, iç denetim biriminin bağımsızlığının ve tarafsızlığının korunması için gereken koruma önlemlerine o kadar fazla gereksinim duyulur. Đç denetim biriminin üstlenebileceği bazı danışmanlık faaliyet ve görevleri şunlardır279:
• Đç denetim biriminin riskleri ve kontrolleri tahlil etmek için kullandığı araçları ve teknikleri yönetimin kullanımına sunmak,
• Kurumsal risk yönetiminin örgüte tanıtılması ve kazandırılmasına, örgütün risk yönetimi ve kontrolü hakkında uzmanlığının yükseltilmesine ve örgütün genel bilgi düzeyinin artırılmasına önderlik etmek,
278 Gürdoğan, a.g.m.
279 Uluslar arası Đç Denetçiler Enstitüsü:”IIA Pozisyon Raporu: Đç denetimin Kurumsal Risk Yönetiminde Oynadığı Rol”, (Çevrimiçi)
www.tide.org.tr/uploads/PP-KRY_de_Ic_Denetimin_Rolu.pdf, (Erişim Tarihi:03.03.2012), Đstanbul, 2009, s.4,5..
140
• Risk ve kontrol konularında tavsiye ve önerilerde bulunmak, atölye çalışmalarında kolaylaştırıcı görev üstlenmek ve örgütü yönlendirmek ve ortak bir dil, çerçeve ve anlayışın geliştirilmesini teşvik etmek,
• Risklerin koordinasyonu, izlenmesi ve raporlanması konusunda merkez nokta olarak işlev göstermek,
• Bir riski hafifletmenin en iyi yolu ve yöntemini belirleme çabalarında üst yönetime destek olmaktır.
Danışmanlık hizmetlerinin güvence görevine uyumlu ve uygun olup olmadığına karar verirken dikkate alınması gereken önemli faktör, iç denetçinin herhangi bir yönetim sorumluluğu üstlenip üstlenmediğini tespit etmektir. Kurumsal risk yönetimi konusunda, iç denetim birimi, risklerin fiili yönetimi –kurum yönetiminin sorumluluğundadır – konusunda herhangi bir görev üstlenmediği sürece ve örgütün üst yönetimi kurumsal risk yönetimine aktif destek verdiği ve yardımcı olduğu sürece danışmanlık hizmetleri verilebilir. Đç denetim birimi risk yönetim süreçlerinin kurulması, oluşturulması veya geliştirilmesinde yönetim ekibine yardımcı olduğu takdirde, iç denetim biriminin çalışma planının bu hizmetlerle ilgili sorumluluğun yönetim ekibinin üyelerine devredilmesi amacına yönelik açık bir strateji ve zaman programı da içermesi gerekmektedir.
Đç denetim faaliyetleri kapsamında danışmanlık görevinin geliştirilmesi ve etkin bir şekilde yerine getirilmesi işletmeye aşağıdaki yararları sağlayabilir:
• Đç denetim birimlerindeki nitelikli çalışanların görüşlerinden yararlanılmak suretiyle örgüte katma değer sağlanması ve örgüt faaliyetlerinin geliştirilmesi sağlanır.
• Danışmanlık görevleri sırasında elde edilen risk bilgileri örgütün karşı karşıya kaldığı riskleri belirleme ve değerlendirme sürecinde kullanılabilir.
• Danışmanlık hizmetleri, denetçinin güvence göreviyle bağlantılı iş süreçlerini ve sonuçlarını daha iyi anlamasını sağlamak suretiyle güvence görevinin etkin biçimde yerine getirilmesini de destekler.
141
• Đç denetim faaliyetinin örgüt çalışanları tarafından doğru ve olumlu bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olur.
• Đş süreçlerinin hatalı oluşturulması ve bu hatalardan kaynaklanabilecek riskler büyük ölçüde azaltır.
• Đç denetimin örgüt içindeki etkinliği ve saygınlığı artar ve konumu güçlendirir. Danışmanlık hizmetinin kalitesi bu süreci doğrudan etkiler.