C. CORNEL.fi TACITI
DE
E T
FENNIS
J U D I C I A
CHOROGRAPHICO- H I S T O R I C A ,
ALTERA D ISSER TA TIO N E EXCUSSA,
NUTUgUE
AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH. UPS AL.
A
St i p e n d i a r. Ze d r i t z.JOHANNE AMNELL,
P t f l L O S . M a g i s t, A T g U E S. R. M. A l u m n oE D W A R D O AM N E L L ,
Jo a c h i m i F i l i i s, UP L A N D I S , In Ac r o a t. Ca r o l. Ma j, v i. N o n a s Ma j a s, Ex a m i n i Pu b l i c o M o d e s t e Pr o p o s i t a.V P S A L I A E . M D C C X L I .
-
-Mf v
M A G N A E
in
S
ïm
R :
m
M :
t e m
F
i d e i
V
i r o
,
O S T R O G O T H O R U M
F . P I S C O P O ,
CONSISTORII ECCLES. LINC0PENS1S
PRAES1DI,
G Y M N A S I I
REG.
E P H O R O»
i?w
S, L. ET S. S„
M E M B R O ,
At q u eHOC T E M P O R E
UNIVERSI- EX REGNO SUIONICO CLERI COMITIALIS
A N TISTITI
E m i n e n t i s s i m o ,
R
eferendissimo
P A T R I,
D
n
D
k
e r ic o
BENZELIO,
MAECENATI EXOPTATISSIMO^
Ervfgîl o Sacri D u r agminis, inclute PiraefùP,
Quem Suio nunc u n a Fennus; 3c ore c&~
U niusque g ra v i dependet ab ore monentis
Relligioforum publicus ordo v in im .
Vindice quo gaudent p ie ta s , re&umque, fidesqv,
Verfutasque fugant tem pus in om ne ftrophasj
Edicunt, tenues & ut evanefcat in auras
Elucubratae nexile fraudis opus„
Q uem retenante Helicon celebrat Paeane boreus*
Praedicat & Myftam Pallas amica fuum.
Q uo référante, Gothiim patuere facraria patrum,.
Erutaque ett adytis cana feneda fuis.
Hiftoriaeque nitor veteris novus orbe refulfit
A r& oo, proavum jamque revixit honos-
M agne VIR, exilem ne fperne, precamur, opellam*
Quam pia facrantis fert utriusque manus.
REFERENDUS. DIGNITATIS I
B
nunr,
Cttlicrti dsvoiiffimi,
• Till
Herr M A G IS T E R
JOHAN AMNELL.
\ M Ed wära tiders husholds konft::
när andre fig befwära,,,
Dâ wifen J med defte b la d ,
a t c
ock war gamle tid„,
, Fall ej med lika konft: och art
dock med ej mindre idU
Sig winlagt til at odla up en lâdairm
nyttig läraa.
A
K A I
a
ER M ANOS
S VE V ORUM f
G O T H O N U M , G O T H I N O R U M ,
V A N D A L O R U M , L A N G O B A R
D O R U M , H E R U L O R U M , R U
G IO R U M ,S V I T Z E R O R U M ^ » / ^
gentium reliquarum , e S C A N DIA
tjofira adventantium , immigratioriibus adaudos, indi
g en a s tamen effe, /» de (Itu , moribus & populis
G erm aniae libello C. C O R N . T A C I T U S edocet.
Q uod & jpfum nos, ad expendenda Scriptoris hujus de
S V lO N IB U S ac F E N N I S teftimonia viam paraturi,
differt at ionis nofirae particula I. jam ante tradidimus.
Q uo in propofito perfiftentes , ut cetera pariter ex ißis,
quae in com m une de om nium Germanorum ori
g in e ac moribus accepit a) A u d o r , ad res Scan*
dianorum mprimis jp e d a n tia , ea, qua coepimus, r a
tion e & methodo , quantaque -fieri posjit brevitate, por
ro eruam us,
Illorum ,
obfecundarc fa s e f t f
c ou filium & audor itas , /w» data a uobu b ) ßdes
im perat.
J>/
, L ed er Erud. & Cand. ,
conait-b u s innocuis ,
coepißi, fa v e r e pergas.
A
P A R T
Ï-a) Vtdefit L. de Germ. C.XXVII* b) fa r tie. 1. Prote
P a r t i c u l a
IL
§. x
i r i T i T c
„
n L l 1 U o notter,
re
giones. h a r u m q u e proventum
defcrrpturus a ) , te rr a m ,
aliquanto fpecie differt, /// univer-
fitm tamen aut (ilvis horridam ,
aut paludibus foedam, & fr u g i
fera ru m arborum impatientem
eflfe eradit*
Id vera de Germania: aut
Svio-nra
a ) L. de G. C. V. Cfr C .17. ubi Germaniam in fo r m em te rris , afperam cœlo * triftem cultu adfpeduque
vocat AuEior. adde Annal. Ejus L, I. C, L X1. ( f Hiß. L• j y . C. LXXIII. ubi G ermanos transfeendifie d i tin Galli- as, mutandae fedis a m o re , u t, relidis paludibus & fo- Ittudinibus fuis 9 fecundiflimum hoc folum pofliderent«
Verumtamen ejusmodi folitudines quam latiflimas circum fe vaftatis finibus h a b e re , civitatibuâ Germ, maxima
laus , nec minor fee urit as-oldn f u i t , tefte C,. JUL* CAESARE
in Comment, de B. G. L.1V. paj/im & VI. C,V.p. 73. Edit.lraucxif.
JjWwcW* una ex parte a Svevis circiter millia paffuum fex- centa agri vacare dicuntur ibm.Sic noftris olim filvas tfpaludes pro m utis t f propugnaculis fu ife ducet MICHAEL IVEXIQN. GTLLENSTOLPE, Defer. Spte. Gotl. renn. L. VI. C. ///.
7AC 17Q' calculum addit: POMB. MELA L.. IIL de ß tu orb. Germaniam magna ex paite filvis ac palud.bus inviam
adpeilans>. Nec dijjona tradit L. A N N A E U S S E N E L A in is t Brovid. G. IV . P e rp e tu a , inquit) Germano*
iu-m W l iu-m
m à \
nia b) hodierna minime valer.
N e c mirum fane
•tot feculorum progreftu, numero colonorum im*
mane quantum augefcente , coeptaqve cultiori vi*
t a , majorem filvarum partem excifam
5qvin &
beneficio naturae vel artis exficcatas , in prataque
A
2laetis-e m s , trifte coelum p r e m i t , maligne folum fterile fuftentat. Nec cfi quod miremur , SENECAM Ht fi an um , patriae [uae maxim a ubertate inflatum « populis, ab ac- JIu folar i remotioribus folum ft er ile & malignum adtri• buiffe. Olim enim Hiffaniam non Germania folum aut Scandia , fed ipfa quoque Gallia , in om nia frugum ge n e ra , fertiliorem, & vini > melli«, olei &c. copia fe cundam adeo fuifte, ut etiam Italiae urbique Romanae cundlarum rerum abundantiam fuftecerir * teftes ex aevo
veteri adfunt JUSTINUS, ATELA, SO LIN U S, alii. Sed ve- ro eandem Hiff an i am illam, traHu temporum incolis exhau- ft a m , at que, ante alias Europae regiones , aliqua fui par- te f t erilem , a priftino fuo cultu fie degener affe, ut vix ac ne vix quidem fextae colonorum parti [afficientem rei fru - ntentariae penum fuppeditet, Geograpbi recentiores innuunt. Vid
.
P. & P . Delsboenf. Dn. Mg. C. N . LENAEI Uttog a f HUBN. Geogr. frig o r C. IF. g u .X X lI I . f e q . t f LA N SI1 Or. contr. Hi/f. Sic ex adverfo Germaniam & Svio-Gothiamma•> xima fertilitatis incrementa cepiffe , quis ignorat ? Nec enim aquilonaribus populis usque adeo novercam natura fe praebu it , ut ne te Bus , accedente civium induftria -curaque infigni, optimarum [ege tum frugumve diver fi generis largiffima fit al trix. qua de re plura §. fe q ♦ b) De plaga magnae hujus Svi-oniae feptentrionali TACITI hoc judicium facile admittimus.- Sicut enim SN. STURLQN1DAE temporibus, ita ad hunc mqi diemLappia ferme tota propter frigus & inclement iatn coe li inculta jacuit, (H in n N orfrri Iutur SuiJjioJjar liggur obygpör af frofte oc kalda. in H iß, RR. Septentr. T» L
laetiflima reda&as efïe paludes.
Qvod pauilacim
u t fie r e t, partim invaîefcens rei agrariae c) , pecu
ariae d ) ac metallicae e), cura,, & diligentius archi
tect urae
P. 1, C. /. Ed. PERINGSK. ) Z7r de folitudinibus reliquitnihil ja m dic Am us , immenfdc magnitudinis filva , quam fia - tir Anni temporibus familiae Lapponum incolunt, Advenis Ae gre pervia y inde ab urbe maritima JVeßrobotnienfium, cui:
T o rn o v ia nomen f ad extremum usque terrae continentis in Septentrione promontorium , A navitis Nord-Cap dici f e li tum y vaftiffimo protenditur ambitu, Usque adeo denfa eft , u t abfque f t curi , cujus ope caedantur arbores , i f aperiatur iter y ineaffum hanc peragrare quisquam tene e t: prodigiofa infuper mufei copia, at que ingenti betularum abietunsquey fenio fuo aut ventorum vi nutantium, proftratarum r eongerie viam omnem intere ludent e. Itineri quoque remora m frequentes injiciunt palude/ : quarum nonnullae (impidijfimas tenent undas- Nec enim omnibus omnino deliciis remotigtma caret ArUos. quippe quae nonnunquam ripas oftentaty u tu t Zonae frigidae vicinas admodum, plantis tamen adeo floridis Cf gemmantibus exornatas u t bis laetiores ne cui- tijftmi quidem Parifeenfium horti gignant , judice ipfo Un. D E MAUPERTÜISy Acad. Sc. Parif.Sodali, vid. dé figura tellur. recens inventa' libellum r ab A • H ELLANT in linguam vernae\ translatum, /0; 22. 14. feq. & alias. Etiam in Lapmarkiit
pafiim omnibusyPitovicnfem fi demferisyceloni non pauci five Lag- pones agricolae recentieri aevo' fedes fuas fixerunt, vicosque locarunt.
C) d ) Ex horridis W crmelandiae tefquis- R. OLA VUS , ING IALD I R. Upf. EiliuSy (e culo V II. (n o n , quod a - fiunt plurimi , fee. IX. ) c ulta novalia ( f pafcua fecunda pa<* navit y àejcUàs I f combußis ßlvis., unde TRAETELGJÆ ( ar-»
teäurae f ) , tam civilis %
quam na va lis, ftudium,.
partim aiii ufus oeconomici & mechanici g ' ) %
ad com*
modiorem vitam necefFarii, popofcerunt.
Porny
de fatie variarum regionum in m elius mutata dis*-
ferentem cfr Rever. Parentem n o fîr u m , Aîfikenf.
hodie Päftörem , JOACHIM. A M N E L IU M h ).
Q u o d a d frugiferas adtinet arboresr non ii fucnus
 £
qui
h o ru m caeforis ) nomen ei inditum, cfr SN . STURLONI•
DAE Hi ft. RR. Septentr: T. /. 'P. I. C. XL V I. fq . p. f j . fq . Ed. PERINGSK. Ad de fit de R. BRAU T- ANUUNDO , a fil* r it exfcindendis, locis fa defertis probe excolendis ftoc agnominis: a dep to y C. X XXVII, p, 41. Sed de agricult, (fi re pecuar.nofira* tium fr q . ex TAC. digeremus,
e ) f ) g ) Pedetentim ha u t exigua filrarum fa rte vel
In excoquendis meraUis- confumta } ( cfr §. buj. p a r t i e X V .) vel aedificandis domibus (fi pagis t ftruendisque? navibus dica- t a r ( vid, L.. de G. C. X V I (fi X L IV ) vel ad immanem bte- mis rigorem temperandum in favillas redafla, (ihm C. X V II.) vel adparatur neeeffario vaforum inftrumentorum utenfilium^ ligneorum varii generis, per artem fabrilem , accorhodata ,,
( LOCCEN. Ant. S. G. L. II. C. X X I.) vel igni , quem fponte
fu a admoverunt accolae > in gratiam ferendarum frugum .y aur ad aperiundam planitiem habitationi aptam , altumve quemcunque in finem ^ deletk , ( LOCC.ibm C. X IX .) vel fiam* mis denique fortuitis cremata, pafftm va ft a camporum f t at ia patuiffe y non eft quod multis demonftrcmus. Campis »ero1 hum in modum apertis, neque arvis ne que pratis locus de- fu ir . Unde fuo jam aevo TACITUS C. XX VI. L. de G. faci
litatem r inquit y partiendi agros camporum fparia prae-- fibnt. arva per annos m u ta n r, & ftipereft ager., n e c e - 1 a t a cum ubertate & amplitudine folii labore
qui dicam fcribamus T A C IT O /), Germanos aevo
1
u
o pomaria confeviße » 0* bor to s rigaße, inficias e -
unti.
Etenim molliorem illam rei hortenfïs curana
fequiori .demum aetate in oris hilce noftris coe-
piiïe conftat.
Interim numerofiflimam arborum y
quae fr u â u s ierunt , indigenarum, & fponte fua
pronalcentium , jam olim in orbe noftro, n e m o
ribus undiquaque obfito, copiam exftitifT^^ n e
m o jure negabit.
U nde jtmpTtc.es inter cibos, queis
Germani famem expellunt, .agreßia pQwa vel primo
referre loco non dubitat ipfe T A C IT U S k). Quin
im m o viridariis & bortis amoenifiimis jam diu o-
ilenfum . fruåiferarum arborum , plantarumque
varii generis, etiam ab extremis Garamantibus
& Indis ad ven arum , vel ultimam Thulen fatis pa
tientem efle.
8
. XIL
D e re veterum Germanorum agraria TACI
T U S
dunt. Immo V£ro fib a e , quarum négligentes ac prodigi fu -
erant majores, fic tandem decreverunt, ut U t is legibus Inu per antes intetnpefiivae harum caedi obicem ponere jamdiu fin i anni fi. tr. J. LOCCEN. Anu S. G. L. II, C. XIX. h) VicL Ejus Differt, in quaeftion. Thilof. an mundus fenefeat 1
Upf. MDCC editam, §.V* in p r im is p . J f . fq . i } C. XXVI. L. de
G* unde a Germ. auétumni 8* nom en 8* bona ig ao rari
narrat ihm. k) C, X X III, cfr C.X. Pom orum genere non tam mala filvefiria, quam frufius quoslibet arboreos, efui aptos, beic comprehendere videtur A u8 or. Quomodo nuces etiam
p om a funt PLINIO H. M L* XV. C. X X IIt t f OVIDIO de
n u c e , ubi haec dicitur Annua cultori POMA referrefuo«
T U S a) hoc judicii noti fine aculeo protulit: in*
g ra ta genti quies- nec arare t e r r a m a u t exflieâare air-
num tam facile perfvafer is t quant vocare hojles- &
vulnera mereri. pigrum quinimmo & iners videtur, f t*
dore acquirere
yquod pojjts fangvme parare.
Sic âc
Fennos agris ingemere negat b j. N e c de majoribus
noftris aliud teftimonium eft CAESARIS bb) <5c
S T R A B O N IS , c) At vero Martiam nofirorum in
dolem , uti non aliis arcibus manuariis, ita nec
ïftarum genitrici agriculturae om nem denegaffe
locum , vel unus abunde S T A R K A T E R U S , p u
gil inter Svionas armis innutritus belloque natus,
praenobili exem p lo fuo quam teftatiflimum reddi
dit.
Is enim agriculturam hujusque fruCtus e x i
m io s , ceu quae fl um y ftifi fudoris impendio paratum ,
quanti f è c e r it ,
S A X O Gramm, cc) aperte lo
quitur.
Sic ne que agriculturam y neque ujum belli ct
SFEUIS, Svionia Scandica egreilis, mtermi[]um r e •
tert CAESAR d), id quod inprirnis de gente AE*
flyorum m Svevia , dextrum Sueuici ( Baltici ) m a rk
htus co len te,
frum enta cetsrosque fritäus patien*
tins labor ante
ymemoriae prodit T A C I T U S e)*
N e c Fane om nem rei agrar. & frumentariae c u
ram a n oftns abje&am f u iffe jo c o fuperias addu*.
& o contendere videtur A u å o r . qui & ipfe non
cantum
a) t .
deG.
C.X Ir. b) IbM.
C. uir.bb) L. Vi.
ftjfim, inprîmis
C.V.
c)Gtogr,
L„VIÏ.
CC) Hiß, Dan<t1. VI. p. m. soi.
d)
DeB.
G. L.IV.
C. I.quAV verba fu-
fius expo fi t* videfis in partie, nofr% i, §• IV* p. if* C> C*
tantum faepius alibi f ) Germanor. agros & a r m
memorat, & terram eorum dicit g ) in um verjum / att;
feracem , (/ä/z feracem legere malunt H E R M , C O N *
R IN G IU S &) a liiq u e )f e d dc morem per vices c o
l e n d i , arvaque inter fe f artiendi ac per anno s mu*
Xandi i ) delcribit. / / )
N e c vero m i r u m , quod
nofter
f ) C fr Annal. Z , IV . C. LXXII. IS loca trecenta alia.
C. V . Z* de Germ. h ) In not. crit, ad b. /. />. m. 41. j)
idem boc de Svevit CAESAR babee L. I K neque ion gius,
in q u it, anno remanere uno in loco incolendi caufc licet. IS L. VI. C. V. de Germanis omnibus, anno poft , in q u i t , alio tranfcu nt. multas ejus rei cauflas
àbm a â fe rt, quarum prima (S potifßma , ne aftldua Confue- tudine capti, ftudium belli gerendi agricultura com m u te n t. \\) C. XX VI. Agri p r o n u m e r o cultorw if ab u- niverfis per vices o c c u p a n tu r, quos m o x in te rfe fecun dum dignationem partiu ntur. &c. In codice BAMBERG, tefte LIPSIO .legitur : ab untverfis VICIS occupantur. C O N R IN G . mavult: ab univerfis per vicos occup. vide not. erit, in 7.AC. p. m. 46. Quae quidem agri eo lendi & fecundum vicos dividendi ratio planior e ß , (£ probe convenit eum illa , quam l. c. fubjungit a u fto r, partitione inter fmgu- lot, Nec aliter conjiciunt PICH6NA (S CLllVERlllS. Con- fentit CAESAR% nift quod S v evis, genti longe ma ximae G e rm a n o ru m , p riv a tis e /eparati agri n i h i le]Je dicat ,Z. IV. C. I. de B. G. quod (S de Germanis in univer- fum L. V I. C. V. repetit, neq ue quisquam , in q u it, agri m o du m certum aut fineis proprios habet, Sed vero haec perpetuam agrorum pojfejfionem ( non partitionem illam , de qua TACITUS) Jiegant & defiruunt^qua in re pollicem CASSA- B I premit TAC. C. X V I. IS X X V I. L. de G. cfr fuperior. adnot, noftram Jit, i» Vicifftm tS TACITO CAESAR
adfenti-N o fte r k ) ait, terrae Jolam in primis jegetem imperaffe
G erm anos: quippe quae vi&um ipfis lubminiftra-
ret.
Et cibis quidem fimpltcibus, fw e apparatu , //•
ne blandimentis , expellunt jam em . Adverjus Ittim non
eadem temperantia. /). Pc/«/ humor ex or de o aut fru-
mento, />/ qiiandam pmilitudinem vini corruptus : q u o
m od o cerevifiam Germanor. defcribit T A C . m )
q uam q u am , eodem t e f t e ,/ / ) proximi ripae & vi>
num mercantur. Id quod de a v evis negatum eft a
CAES
sd) Vinum %
inquit, a d[e omnino importari non
J m u n t, quod ea re ad laborem ferendum remolle(cere
homines & effeminari arbitrantur.
Ad haec, T A C »
tefte p ) , mos efi civitatibus Germanicis, ultro ac v ir i»
tim conferre principibus frugum aliquid q) ; quod,
pro honore acceptum, etiam necejjitatibus Jubvenit. Quo
ß
p a d o
t u r , /. all. fagus, magiftratus ac principes Germ, in a n nos fingulos gentibus cognationibusq; hom inum ,qui una c o ie ru n t, quantum eii & quo loco vifum e ft, adtribue- re agri : ne latos fines parare ftud ean t, aliis que de caufjix quae reeenfentur 'tbm.
k)
L. de Germ• C. XXVI. 1 ) C. X X III.(fr cum C. XXII. m) C. X X III. Adfentitur PRISCIIS in
fragm . Hiß. Goth. cfr LOCCEN. A»t. S. G. L. II. C. X X L
n) C. d t. o) Comm. de B.G. L. IV. C. 1. p.m . 41. p) Cap. XV.
q) Vetulam Aliquid ad mancum mutilumque hunc locum, explendum addunt FH IL. C LU VER. id H I RM. CONRING. in not. erit. p. m. *ff, quamquam alii quidem aliter. Notam X , quae decimam partem fignificat, hic exetdiße credit JUST. LIPS/USi qua f i jam tum civitatibus mos fu erit decimas fru-
gum aUoruwve proventuum principi conferre: id quod etiam , vum obtinet. Sed vero decimas principibus non ante folutas, quam hae ex bonis facris devenerint in peculium princip u m ,
p*a<5ïo fru m e n ti modum fe r v o , ut c o l o n o d o m i n u s itifc
ju n xerit, etiam ex T A C IT O videre eft r ) .
f . X III.Germaniam om nem pecorum a) fecundam ;
quia numero gaudent', armenta fila s & g ra ti (fima* oo*
pes eße , T A C I T U S lf) memorar.
Q u o m o d o maa»
gnitudinem opum fuarum ex copia pecorum hco*
dfeque metiuntur Africanae quaedam & Americaa-
nae gentes , com m erciis externis minus adfvefaa»
f e e c), N e c in Svionfa quondam aliter. Quo fa'a*
f e r r u u t , familiari* admodum in prifcis LL. noo-
ffris fignificatu, Fä (pecus ) aequipolleat cum pecuu•
niac paratae vel numeratae, tum divitiis quibuss-
cunque aliis (rikedomar, five, ut populari fermnnae
efferri fv ev it, penningar) d ) .
Praeter Hift. RQL-.*
F O N *
nuo ore JCTI loquuntur*. Adeat /. c, CONRIHG. ali os quae, j ) C. X X V.
a) Pecora baec plerumque* improcera ejfe , mox aad» dit TAC, qui & Germanor. equos forma confpituos cftfte negat C. VI, Verum nec modica corporum moles vitio plane veter* tenda. Hinc CAES* L. IV. C I. G e rm a n i, inquit > jumentaa» qpac funt apud eos nata parva atque deformia , quotiti- diana e x ercita tio n e , f a m m i u t f i n t laboris, efficiunnt. BjC. V. c ) Praefertim hoc de Abyfïînis teJPaturLllDOLPhHi in Hiß. AEtbiop. C. XX VII. L . IV. Adde quae de ineo It lis Europae Aqvilonaris > praecipue Islandfs 9 HOLB6RGIUS i in
Hift. Jiat. Dan. C, IX <fr.Lapponibus BILBERG 111 S (Rete- fr d ft. folis inoccidi p\ 27 ) de gentibus aliis perbibent alilii.
d j Penning a Latinor. Pecunia; (rid. J . STIERNIIOEKlUUS de Jure Svio-G . V it, p. //7 . ) Haec sero a pecude difta t c
FO U .
f )
& HERVOR,
g )
, qui (uper hac re con-
fulasur dignus eft JO. LOCCENRJS b).
Q u ip p e,
n o n îu m recepro monetarum & numilmatum ufu
ta m a lia e merces, arcium mechanicarum e x e r c i
tio jartae, quam pecudes inprimis, in regione ar-
miertis divite , civium plerisque rem pecuariam
arate alia negotia traåantibus /) , pecuniae atque
B
2em
inen-ea dervque quaeftuofifEma. Vid. COLUMELLA in Praef.
L . II. Primum aes nota pecudis fignatum dotent P U N . K . A L. XXXIII. C. III. (If PLUTARCH, in Poplic. f ) C. XX. Ç nlias. g)-C. X. cfr cum C XVI. h) Antiq. S. G. L.
II.. C X V I. XV HI. (S XIX. i ) Nobili fim um quemque e
no firs olim rei pccuar. operam nav affet ex AD AMO Br. LOC- C E N llS evincit L. It. Ant. S. G. C. XIX. Seil. viUus jvnifas ex pecore fuir. Sic majocem partem vi&us Ger- - m an>r. in ladtre & cafeo & carne conftitiffe, L* VI. C.V.
CaiEiAR perbibeti qui teßatur i n f u p e rSvevos n o n mul-
t u m frumento, fed maximam partem la d e atque pe- c o re v iv e rc , L. IV. C. I. Cibos inter Germanorum lac c o n c e tu m C. XXIII. I AC. numerat. Pecorum pelles Veßin um dum praebuerunt, qua de re ßc TAC. GerUDf & fera-
rumpelles , proximi ripae {Rheni Danubiioe) negligen- t e r , ulteriores exquiGtius. Eligunt feras, & d e t r a d a velanina fpargunt maculis. &e. C. X V H . Fennis veftrtui pelles , cublle humus : C. XLVI. Sv f r Agatur bifee CAS- SArR L. IV. C. I. in quiens: Svevi in eam fe c o n fv e tu ii- nemadduxerunt, ut locis frigidiflimis neque veftitus, p raecr pelleis, habeant quidquam; quarum pro pter exigitatem magna eft corporis pars aperta. & L. VI, C. I Germani pellibus, aut parvis renonum te g u m e n ti« (re(lc ex pellibus rangifcrorum , intortis villis hifpi- d a , 'ilis videl. extrorfum converlis; Påls a f Rens-hud*
eminentis pretii vicem , in commerciis falcim intenr-
nis & domefticis k ) , aptiflime obierunt. Q u o m o
do
permutatione mere tum , fimpliciffimo & anftquiJJJ]
commeretor, g en ere, Germaniae populo s inter tones
in univerfum ufos e l l e , T A C . / ) adfirmat. N o m
tamen in com mercando folum , fed Sc \n poenis'\\v
rogandis ac luendis , pecus antiquitus erat pro pte-
cunia. In levioribus deltâis modus poenae e r a t , pecco *
rum numero conviÜum mul flare. Pars mulflae retgi
vel. civita ti, pars ip/i, qui vindicatur, velpropinquiis
ejuss,
Lappmudd. V. ISIDOR. in Orig. L. XIX. C. XXIII. BERNEOG*
G ER. i» not. ad L. de Germ. LOCCEN. in antiq. S. G. ö 'c ..)
U tu n tu r, magna corporis parte nuda, quemadmodutm HAC. teße C. X P Il. feminae Germ, quibus n o n aliuss, quam viris, habitus ». nudae funt brachia ac lacertossj fed & proxima pars pe&oris patet. Pellita Getarum ctu- ria CLAUDIANO celebrata. Svionas Romanis per commerctia- pelles fubminißraffe , J O R N A N D E S de R. G. narrait; Noflros igitur y ut armentorum curam gererent, ipfj' permeo» v it indigentia. Hodie que Lappones ex r angi fe r is fu i st quos pafcunt folos , alimenta pariter veftimenta (ovr- tiuntur. Denique ex cornibus animalium potaffe noflross , RLIN. H. N. L. XI. C. XXXVII. t f LOCCEN. L. II. Ant. .S.
G» C. XXL adfirmant. k ) Commercia cum exterit a g ita rrf
nondum CAESARIS & TACITI temporibus noßri diditeram t. Sic enim ille de B. G. L. IV. C. I. M ercatoribus eft aad Svcvos aditus magis e o , u t , quae bello c e p e rin t, quii- bus vendant, habeant, quam quo ullam rem ad fe irm- portari defiderent. Hic autem de G. C A'fV/.Germanis n u il- lum per commercia cultum ejfe prodit, cfr §. n o ß r .X lll.
Ii) C. V. L • de G. Sic a Spartanis emi (ingula, n on p eciu - nia, fed compenfatione' mercium,, juffit olim LTCilRGliisy.
ejus, ex/olvïtur.
v e rb afurit T A C IT I m ). Id quod
in
deli&o etiamgraviori locum habet. Luitur enim
et tam homicidium certo armentorum ac pecorum nume»
r o , prout loquitur
idemille alibi n)* Incolas Hy-
ßngiae infulae E ^ L iN G O ; fententiam pronuntianti,
CCC boves (f>riu hundrut nauta ) mul&ae loco foi*
v ifT e,ST U R L O N lD E S: nn) refert. Quin etiam in
tributis pendendis pecorum valuit ufus.
N o n fru ~
gum modojfed & armentorum aliquid o)principi confer-
re civitates, T A C I T
1p ) auftor eft. Lrifiis, trans-Rbe•
nano populo, tributum D R U S U S q) jufferat modicum, ut
in ujus militares coria boum penderent r ).
Denique
ad dotem atque m unera, uxori a marito offerriTolita,
non tamen ad delicias muliebres quaeßta, nec quibus
nova nupta c o m a t u r b o v e s refert T A C I T U S - /) .
5- X IV ..
c,Argentum & aurum p ro p itii, an ira ti Dii G er
manis n e g u r m t, dubius haeret T A C IT U S . Nec ta»
B
3men
fublato auri argentiqj ufu. JUSTIN. L .III. C II. m)C,XII. n)
C. XXL nn) Hiß. RR. Septcntr.T. II. P. X V L C. XIX. p. 424.
O) Re t roß i ce §. nofir. XII. in not. L it. p ) C. XV. cfr
tn m C . XXV. ej ) Hic efi DRUSUS ille, Augufii privignus y quem in colutvjnas Herculis inquirentem , occanum
feptentrionalem , Frifios alluentem, tentafle ai* 1 AC. L »
sie G. C, XXXIV. cfr C. XX XVII. iß Di (f. bujiu part. /. p. 6. in not. lit. P. r) Refert hoc TAC. Annal. L.. IV, C. L X X II.
S) L. de G. C. X V III. Non inficiamur, boves , eosque junftos,»
feminae a marito datos efie,, ut ipfis incipientis m atrim o nii aufpiciis admoneatur illa , venire fe laborum p e ri- culorumque fociam. ut verbis utar TAC, /. aUeg. Sed vero' etiam de p e co re, ceu de praecipua ogum p a rtet munus boe dotale fumtum urgemus.
w en aäfirm al, rudia m *G erm anm vevam argentum au*
rum ve gignere.
(Ju» en im , inquit, fcrutatus e/l
0)?
H eic omnino prudenter 5c caute ioquutum elle
N ö ftru m » felix 5c iucrofa „porterions aevi exp e
rientia , in vifendo minerali regno diligentius o c
cupata * abunde docuit aa). Interim, uti pergit
file b) y eft videre apud Germanos argentea vu fa > le-
g a tk & principibus eorum muneri data c) , non in alta
vilitate s quam quae humo finguntur. - - Argem um pari
ter & 1 aurum feqvuntur nulla adfefiione animi. E t
idem alibi d ) : fenus agitare & 1 in ufur as extendere
ignotum . Idcirco ftudiofe id a Germanis afturn,
ut nulla in animis fuis oriatur pecuniae cupiditas 9
qua ex re faål tones diffenfionesque nafcuntur ; vide
C A E S A R E M t).
N e c certe aliter prifci Sviones
<& Gothi munifici atque a'b avaritiae (ordibus alie
ni fuerunt^ efiamfi aurum argentumque, per pi
raticam inprintis, follemni temporis rftius m ore,
«onquifitum / ) , vetere jurtoria tefte^), nunquam
his
a ) L. de -G. C .V . In Ger mani a quidem dnt-e t empor d TA‘
C ITI CURTIUS RUFUS
argenti venas
fcrutatus e ft, fei,tenui
f r u & U .v.
TAC. Ann. L . XL C. XX.aa)
Ut fodindt Cf vends argentaria/ , diverfis fe r Svioniam , Gothiam, Nor* ländiam t Fcnniam^ Lapp i a m , locis olim aut hodie inventas 4 praetermittamus \ in provincia SmoUndor. Junecepenfi prope Clelpexf. fodinam cupr. dn te .triennium aurifer d fVenaditiJTitna reperta eft.b)
Cap. alleg.c)
Porro Àe donis ejusmodi cft C. X III. XV. & XXI. d) C X X V I.e)
De B. G. L. V I. C. V+f )
Germanorumbella
& raptUS-C. X IV • memorat TAC.Venedorum
inprimhlatrocinia
C. u lt. defcribit.Latro
cinia,juventutis exercendae ac defidiae minuendae cauda#
h is defüir.
Quantas vero divitiarum acervos no*
flri
p r a e d a n d ocorraferint, exem plo HARALDS
H A R D R A D E patefcit,de quocfr SN O R R . S T U R
-LONE»
c xtra fines cujusque civitatm fufceptay boe a ercrn u \h m
hatnjifTe in fa m ia m, de Germanis Bell. Gall. L . VI. C, V.
CAESAR ad ferit, quo cum efr A . KRANTZIUM Hiß. Norp% L. i: C. V i l i . p. m. j t f . e ra t» inquit) ea tempeftate n o a
in h o n o ru m militiae g e n u s, inlidiarr per mare transe u n tib u s ; quafi reb u s, quas dicunt» fortunae in medio» c o llo c a tis , qui viribus praeftaret, eas to lle re t, viftb*' riaeque praemium haberet. Sic, qui piraticam , p ro le- gitim o acquirendi modo , genere bellandi licito & fingulati v irtu tis indici* habitam , exerxteere, VIKJNGA/t, VARGAR & GRIPAR noß ris audiebant Vid. Cl. 0. VERELlllS in
adnot. ad Hiß. GO JR. & ROLF. p. m. 7 /. & Rerer endiß Epifc. Eimop. Du. Dr. ER. BENZELIUS in Hiß. AfScr. rer; Sr io-G. quibus adde J. HELSINGIt Dtjf. de Varegir, quam rtcenfuie R. S. L. & S. S , in AU. Anns SI DC CX X XVI H. p, 41P. Jeqq. N ie a liu d imperii & vitae genus f u i t 'RegulïS in Sri* onia m aritim is,' quot Nas-Kongar adpeüavcre. De Da* n o ru m vicinia idem hoc SAXO tradit L. X. H. D. p. m. r6g\ Ne que ex Hiß. vcl Graf c a , v e l Romatta, feritatis hujus exempla défunt. Extra fines cujusque civitatis haec inva* luiffe latrocinia, , CAESaR l: c. notant er innuit. Etenim in bona popularium aut bofpitum fuorum manur injicere r apace rr gentibus nofttis infandum erat piaculum. Sic Germani vere* r e s, u t u t jus i a viribus h a b e n t, adeo u t ne Ikrrocinit quidem pu deat, hofpitibus tamen boni praedicantur
POMP. MELAE de fitu Orb L. IU . ünde l. c. CAESAR, bid e latrociniis Germ, d ix e ra t, fu b jic it extemplo r
hofpi-
tes violare fas n o n putant, qui quaque de.caufla ad
e-
es v e n e r u n t,ab
injuria p ro hibent,, fan&osque habent*5 » ' T A C IT I DE SUIONIBUS
■ ——
1■
•■ ■
■
■
; ■■■■
L O N I D E N , H. RR. S P . I X .T . II. ubi ingentes auri
cumulos & Graecor. Imperatorum thefauros in fepten*
trionem convtflos loquitur. De auri copia, a Vtkin*
gis quondam in Scamae oris congefla , confulatur
A D A M U S Brem. b)
Infpicias etiam OL. R U D -
BEC K
1U M Patr. / ) N e c fua jam aetate gentis
ar&icae gazas T A C , k ) ignoravit: efl , inquit,
apud Svionas & opibus .bonos.
§. X V .
Sed curtam quoque fe r r i fupelle&ilem G erm a
nis fuis T A C .« ) adtribuit, dicendo: ne ferrum qui-
dem Jupereft. referens infuper, Aeftyis rarum efje
f e r n ,
quo nomine L. de G. C. XXI. ipfos collaudat TAC. quo duct de hofpitalitate Noflrorum infig ni verba faciemus alias. Quin i d in Septentrione F ROTO Rex olim elixir , u t , fi Civi Ci- pis (Dano Danus^ rapinam inflixerit, duplum rependerer,& violatae pacis nom ine cenferetur. Q ua de re SAXO-
N EM evolvas H. D. L. V. f . m. 77. g ) Ut cetera, quae in annalibus noßris fparfim occurrunt , immanium divitiarum Peßigia fuco jam pede praetervolemus, fu fecerit nominaffe
templum nobilifl. prope fluv. Sala, totum ex auro pa r a t u m , ssti nos docent ADAM. Brem. Cborogr. p. z j. AR.
HUAlTFELD. in praef. Cbron. denique JOH. MAGNUS Hiß.
Z. I. Gladiorum auro fulgentium , annulorum item (d or-
namentar, ex nobilioribus metallis, frequens in annal, patr, mentio. Vid. S1URL0N. in Hiß. O LAVl HAR. F. C. LX. C L X X ll. &c. h) Cborogr. Regn. Septentr. p. j . i) Atlant. X. /. C. IIX. §. /. p .tfS . feq. er alias. T. IU . p. k ) L. de
f e r r i , frequentem fuftium ufum b ) , ac Ferinos de mu in
inept a fe r r i fagittas offibus a/per are c).
Fuifle t e m
p u s ,
quo praedives illud in montibus fuis aera
rium Suiones ignoravere , facile largimur ER.
SC H E P PE R O d ) . U t tamen JO. V A ST O V IO e)>
metalla ante nafcentem in patria Chriftianifmum
a noftratibus effofla plane neganti, fidem habeamus,
nuila nos adigit ratio.
Majores utpote noftros,
etiam fub epocha gen tilifm i, rei metallicae fidam
navantes operam , cuprum / ) , & vel m axime fer»
rum ( quo tellurem fcm dm uts, exßruim us te å a , caedi*
mus f a x a , omnesque ad alios , etiam b e llic o s, ufus
utim ur) g) e terrae vilceribus eruifle , ex antiquis*
fima frequentiflimaq; in patriis annalibus armorum»
enfium aliorumque utenfi
1ium ferreorum i ß aeneorum
m entione colligimus gg). Forfan oggeres : rario
res eo tempore Svio-Gothis fuifle g la d io s , quippe
quos, inftar
pretiofiflîm orum , nominibus
propriis infignitos legimus. Verum enim vero te
nendum , nec o m n e s, fed iiluftriores duntaxat
he-C
roum
b) C. XLV. Sic fuftes 8c clavas Svio-Gothis praelian* tibus antiquitus in uju fuiff'c probant O. VEREl. ad C. X. Hiß. HER y . p. /22. J. LOCŒN. /int. S. G. L. U l. C. 1L CS P6TREJ, Chron. Sp. L. I. p. f j . c) C. fq . d ) In Dig.
Mechanice-Cbym. de Ferro , p. f. ip. (S alias% e) ln Praef. Pit. /q u ilo n
.
f ) P U N . H. N. L. XXXIV. C. 1.
aes in Germ.
aeva fuo repertum tradit. Ipfam Falunenfem fodinam c a pream excultam fuifle fuper annos M D C C C ante N . C hr. perfuadet fibi pofle probari GE. GEZ6LIUS in abfer- Pat. ad antiq. Dalekarl. Th. V, p. 11. g ) Verba fu n t P L IN II H.roum gladios, nomine quodam proprio notatos b}*
nec hofce tunc pauciores fuifle, quin ad noftram
usque aetatem innumera prope nom inum iftorum
feries devenerit, quam in rem cfr NIC. SALA«
NLJM bh).
Immo vero nom inum hujuscemodi
longe plurima, veLantiquitus in hiftoriis nusquam
fuifle memorata , vel certe poft haec, una cum
inajori annalium parte r Cimmeriis involuta ten e
bris
incaßum hodie quaeri, in tanto m on um en
torum aevi veteris hiatu ac penuria jure quis a m
bigat? N o m e n Jarnberiae, (Jarnbtraiand) Suionum
Regi parentis, ex gentilifmo protrahit J. LQCCEN*
i ) , ut fodinarum ferri antiquitatem evincat.Quan
to SU IO N E S armamentario /i),u fib u s bellicis
fuf-fe&u*
tegr.L. I l l & alias., h ) Sei Lut a vulgaribus gtaâiis hac nota di- gnofeerentur. Haut [ecus ac navigiis olim, non omnibus, fe d primariis tantum aut majoribus, certa data fuere nomina» Nam & integrae noßratium cl aß es dvûvofcoc a STUR LONI- DS paßim in H. RR. fept. aliis que, (ab ipfo etiam TACITO L. de G. C. X L IV .) celebrantur. Tantum abeß , m cvtsptetBi- det ilia paucitatem ac inopiam defignet. hh) Diß'ert. Phi- hlog. de gladio Scythico C. It. f. X X II. p. éd. fq q .
i) L. II. Antiq. S. G. C. X V II. ir) Sic TAC. C. PI. Le de G. varia Germanorum arma dtfcribenSy equitem fcutfr frameaque contentum ait. & C. A"///, in concilio juvenes orn ari fcuto fram e a q u e, ceu prim o juventae honore« h a e c, in q u it, apud illos toga. Germaniae cive* in conci liis, (i placuit fententia , frameas coricutiunt: fono arm o ru m ( Gc mos eft) difra adprobantes. Vid. L. de G. C. XI. & Hiß. L. V. X V II. g u a e & q uales fuerint fra meae* docet Noßer C. V I. L* de G. Mafh« , in q u it} ved V
f e f t u r o , & Jub fervis cuflodibus claufo, etiam in pace
atque otio polluerint o lim , n e c T A C I T U M ^ f u
git. Ut G O T H IN O S, e Scandia advenas, arte doJ
meftica ferrum inSvevia effodientes, quorum ex T A C .
/ ) mentionem injecimus ante m ) y fileamus* GO-
T H O N U M &c. gen tiu m , Scandianis agnatarum ,
breves gladios memorat Aucfor n).
Q uam obrem ,
v e l invito fatente T A C I T O , m etallis, ante ceteros
Germ aniae magnae incolas, jam olim abundavere
Suiones & Gothi : quos viciniae Fennorum , ojja
pro ferro in afierandts fagittis id temporis adhiben
tium , opes hafce Tuas communicare noluiffe, haut
facile mirabimur , fi veteres offenfas bellorum ac
fimultatum, gentes inter utrasque olim in t e r c e d e s
t i u m , m em inerim us,
U tpote ferrum hofti m
ini-ftrare,
ipforum vocabulo FRAMEAS g e r u n t, angufto & brevi f e r r o , fed acri & ad ufum habili. A t IS1DORUS, tefte L IP S, in not. ad L. de G. frameam ( fpatham, romphaeam )
gladium Utrinque acutum adpellat. Redites Cattarum
fuper arma ferram entis cooncratos C. XXX. dacet Au-
8 or. qui (X ali Iri paßim baut exilem armorum adparatum tribuit Germanis , quippe qui n i h i l, neque publicae, ne-
que privatae r e i, nifi armati agunt, tefie cod. C. X III. aid comitia (X conventus quoslibet alios, et;am facras, Suto rias olim armatos atceffiffe tradit LOCCEN. A . S. G. L . I l l , C. IT. k ; C. XLIV . 1) C. X L III. m ) §. V I. p. 21. partie,
I . n ) C. X U II, Sie Gothis indigenis curvos & breves f».
i (Te gladios, adferit LOCCEN. A. S. G. L. III. C. II. G la
diorum brevium fHandfaxer, ». e. Pertente J. PEKING*
SKW LD ,
ftackuga
w årjor) meminit & g, SIÜRLQJN. H. 1L£*f 4 TACITI DE SUIONIBUS ET FENNIS JUDICIA.
(trare , quo (agittas in datorem afperec, prodigali
tas e i t , quam prudentia civilis om nino diffVadet.
N o n ea tam en, qua fit hodie , cura ve! arte ,adeo-
que inaequali fucceffu, proventuque m inori, ne
go tii hoc olim tra&atum arbitramur. Unde offici
nas ferrarias & aerarias , perinde ac reliqua ar
tium mechanicarum inftituta , diutinae experien
tiae indiga , a levibus initiis ad fumma pedetentim
e x c r e v if f e , ultro fatemur.
* * # '
I
i s , quae hae altera Differt, noftrae particula,
T A C I T O duce , tradita fuere, infignt teftimo*
nio f u o , pauculis rem om nem comple&ente , co-
lophonem addat A L B .K R A N T Z IU S : * )S V 1 0 N lA t
i n q u i t , regio inter aquilonaret feritliffima, ager fr u •
gtbus & mete opimus. pecorum foetu & paflu omnibus
antefertur, opportunitas fluminum & filvarum ubi-
que magna. pellibus ac metallis abundat.
*)
Vide fit Ejus Prae/. in Hiß. Spec, Eodem Patriam enco•
mia
in Defer. Svec. profequitur ADAMUS
EREM.
cujus
iß Isaee fu n t: Nullis egere dicas SVEONES opibus» ex
cepta, quam nos diligimus five potius adoramus, fuper-
, bia. Omnia inftrumenta vanae gloriae, quae nos
admiratione fui dementant t illi pro
nihilo ducunt.
G l o r i a fit PatrL
N a t o fit g l o r i a .
S a n & o
G l o r i a S p iritui.
A P H O R I S M !
I. "pO ecarum blim in Hellade & Latio principes Ik
bero &ecIeffico p iiilo fop han di^enere tantum non Temper u'fi funt.
II. Si quis hgrum alicubi ccrtac feftae videatur ad« diftio r, in ejus cäftra tranfiit > u t explorator, no n
Ut transfuga. . ,
III. FidHoues, melioris d o & rin a e ctufla uftirpatae, non in fola Poefi lo c u m habent.
m i . In fabulis Poeticis p lurim um veritatis & fapien- tiae delitefcit.
V . Senfum enim e Fabellis aut hiftorieum , aut m o r a le m , aut phy ficum, exfc u lp ere, nec in u tile , nec injucundum eft.
VI. Mythologia vetus* in carm ine pangendo, fobrie, cum judicio, & foo loco adhibita, monftri n i hil alere videtur.
VII. Q uoniam Poëfis varios h om inum mores imita t u r , c rc cft, u t , quam in carmine quisque fufce- pit p erfon am , decoro & co nv enienti verborum fa& orum ve genere fuftineat.
VIII. Nec Temper quid verifm e , fe d quid decent ipnte dicMtur, ddßicit Poeta. (SEN EC A .)
IX . Q uippe qui multa n o n c Tuo, fed e vulgi fenfu promit.
X. Sic , falfa opinione p o p u la ri, Deos ambrofia ve- I c i , potare n e & a r , ac reliqua humano m o re •gere & p a t i , vatum perhibent fabulae.
XI. In hffce t a m e n , u t i n omnibus » danda erit o- • p e r a , ne con tra regulas verofimilitudims pecce
t u r , a r e r * km) ctjvvctrct fingendo.
X II.U n d e , plebejam opinionem praetexendo, caulTam luam aegre tu e b itu r fabulofa antiquitas, ubi Diis ab- fona quaevis & impia (inim icitias, furta, nefarios a m o r e s , & quae n o n fcelera ? 0 adfinxit,
XIII. Ea a rte , eo j u licio, Poêtarum alter alterum imitari poteft, u t , quamquam plurima non fua u» furpet, fuus tam en ubivis ede videatur.
XIV. C avendum , n e , alienas hinc inde lacinias adfu* m e n d o , in plagii crimen quis incurrat.
XV. In propriis laudibus enarrandis Poè'tae plus licet» quam O ratori.
XVI. Nec Poetae tam en am bitiofo, vanoque popu laris aurae captatori, indulgendum.
XVII. Superftitiofi M onachi, nonnulla Graecorum Poe tarum carmina Lyrica com burendo, in diam Poedn
m u lto fuerunt in iq u io res, quam ipfe P L A T p » cum Poetas omnes e civitate fua exterminatum ivit. XVÎII. Ars Poetica non tam p raeceptis, quam lettio-
ne Poetarum & jygi exercitio addifcenda cft„ XIX. G fv&ftoç rîjç tejriuç Grajorum & Rom anorum ve
terum ab hodierna Poéfi Rhythmica, in c'fiotortAev ruit paritate fin , immane quantum difcrepat.
XX. Nec enim ro é'jxoiov r i fvBpts, quod ARISTOTEL* aliique Poematis adfignant, huc trahi poted.
XXI. Antiqua SKALDÔRUM feptentrionalium car mina non om nino TA C ITU S ignoravit.
XXII. Poffunt & non cogitanti verfus excidere, id quod in de Germ. C . xxxix. T A C IT O contigide a rb itra m u r, ubi Itato tem pore SUEVOS coire ait in divam
Augurïts patrum & prifca form idine Jaeram.
item C. XLiii* legere dicuntur A rii, Sueviae gens*
-
atras ad praelia nodes.
Quin & aureum illud Annal, opus Noder aufpicatur, hunc fundendo verfum :
Urbem
Romam a principia Reges babuere.
etiam hoc ab aliis orationis folutae Icriptoribus faditatum .
«fr
^4»
«f
Til Herr RESPONDENTEN,
l ^ â r w intern år fô r b i, d o rt nöje man förhoppas$
* T y wârens tid år når , då blom m or
margcfalt
Utzira m a rk e n , och de g rö n a tråden knoppas : _ I f k o g i t i wida falt och ångar ö f w e r alt.
Då h a n , fom årfens tid rått fökt at anfa , fk ö ta . Får ock t finom tid forw ånta härlig f k ö r d , Samt för mång trö tte r ftund nu fmaka nöjen fo ta ,
D e ra f han liufligt blir uti fit finne rord. N å r J , min kå*-a B ro r, begynner nu förfwara
W id början af flik tid , på höga Pindi to p p , P e b la d e n , fom wi fe , då kan man ju förfara
t. ~ - <
Huv J om lärdom , flit och dygd g e r allom hopp.
F ördenfkull ön fk ar jag, at F lo ra , nymphen fköna, Wil låta wåxa til en lager tåck och g rö n ,
O ch at Minerva fielf på Helicon tacks kröna
Er hiefla m ed en k r a n ts , fom bür Er lårdoms Ion,
T il D
en
S
amma
.
H W ad fom p i R om erfk t fpråk om SWEAR tcxnadt
ftårj
N ä r e h e r Chrifti bôrd man råknat hundra år* D e t fer man nått o ch wål på Edra blad befkrifwit.
T å n k l at ocX hedna Rom få priTat h a r w å r N o rd , O c h klar befkrifning gedt p å tfo lk , o ch land , ocfi
jo rd , £>amt huru lo rd e n då befådd och brukad .blifwit*
Hur bofkaps fKÖtfel då wardt idkad m ed al flit. O c h , Faft éj utlå n d fk t gods p i fkeppen Kommit
h i t , D o c k handel inomlaods af W åra bHfwit Afwad.
H ur guld och filfwer nog hår fordom famladt å r , Samt hur de b ru tit up j å r n , Koppar* med befwår* Faft forgen for metall ån ingen giordt bedröfwad.
Si d e t, och mera f l k t , förfwaren J få w å l, At jag ock åfwen nu mig fågna Kan med fxål* O c h Eder wårdig lon fö r fådant arbet 'önfka.
Hwem år wål derför nu , fom ej g ö r e t med mig* Samt i lycK-önlkans ord u p m t i g t y ttr a r fig*
O c h fpår * at Eder Krans med fto rt behag lår g r ö n f K a .
