*1 D 3
DISSERTATIONIS ACADEMIC®,
SACRA JÜDÆORÜM
S UB
rom
S
nis
m u t a ta
D ELINEATUR/E »
PARTEM TERTIAM*
I HCLVTÆ FACUL T. P IN IL L U ST R I A D SALARI A C A D E M IA ,AD PÜBJ.ICTJM PHÎI.OÏ.OGORCM E X A M E N DEFERUNT»
S T H T N D IA IU U S SCHEDINGIaN U S
JONAS APELBLAD,
ÏHILOSOPHIÆ MAGISTER et A U C TO R » A fquER E S P O N S U R U S
S T IP E N D IATI 1173 STïtSdLE R«ÏÀN U ÿ ,C L A U D I U S A R V E D S S Ô I S ,
O S T R O G O T H I ' rIN AUDIT. CAROL. MAJ. AD D. XIX MAJÏ
A N N I M DCCL,
IfORIS, ANTE MERIDIEM* , SOLITR.
VIRO Maxime Reverendo ntque Ampli/fimo,
“D : n o “P E T R O E I L E N 1 0 ,
S. S. Theologiae D O C TO R I ac PR O FE SSO R I C e îîî- teberrim q, Diceceleos Linkop. ARCHI-FRÆPOSIT<CCO & Ecclefiarum Linkop. ac S. Laurentii PÂSTORI lorrm - ge Meritiffimo, Vener. Confillorii ADSESSORI P rs—
mario Graviffimo, Soc. Anci. Reg. & Antiqu* Membro DignHIimo,
C
ontigit, quod vehementer . P A T R O N O M A Glattor, ante frosfexarmenaN O - s* id mihi felicitatis, ut, in Tuam, Max. Rev. Drrnne DOCTOR* gratiam fingularem fufceptus, tot taitfn- tisque ornatus fim beneficiis, quibus vel enumeranditsss* nedum debito laudum praeconio celebrandis$ me prorfiitu® imparem fateri cogor. Non licuit hucusque gratiIfiinuffrm, quem venerabundo fiïentio prefifi, animum publice de
clbaa- fare; verum enim v ero , hac jam data occa frone, nifi iinTrr- «FjortaliaTua, VIR Max. Rev. êt Ampliffime, in me m
er iiitar pia mente praedicarem, rn memet reéle adplrcari ju
dicjca- rem* quod dixit olim Vir magni inter Eruditos nomimiiis,
j te dius t f magis odiofim ac dete(labile haberi nemieen ingrati y quam rnjufii. Quod quidem dum effugere ir.uaa-
gnopere nitor, T e fimtilr Max. Rev. D:ne DOCTQJfR, fubmiffus OFO & obteftor, ut ha3 fereno vultu pag
ellaias, ineamque pott hæc feapham exoptatiffimo favoris Tui ai«d- flrtJ digneris. Ego vero Supremum Numen infimis folli/#» citabo fufpiriis, velitT e* Max. Rev. Drne DOCTO
IR? , quam dkitiffime fofpieem fervare & Incolumem; permaim- forus, dum vixero,
Maxime Reverendi & AwphJImf
NOMINIS T U I
cliens bumiUirmeff
$. X III.
Nonnulla, circa ßtcrificia monet
.
E um Sacrificiis c o le re , mos fu it latis antiqvus apud Judae o s, & , ni nos valde fallit con- je& u ra, vi praecepti cujusdam p o fitiv i, prim is m ortalibus d ati, inde a tem pore deper ditae felicitatis Paradifiacæ
rç-f
)etendus. V oluit fcilicet Deus San&iffimus fà- utisque anim arum cupidifiim us, hominibus illo irerum initio, &, poft admifium peccatum, rudiorj- llbus m yfterium cruentas redemtionis & mortis Mes- tifiae expiatoriae, per inflituta facrificia, praefigurare* .irm ftra autem funt Severe hallucinantur, qui cum 'C hrylofiom o a) fàcrificia non juffione divina, fedE
natu-a) Homiî. XII ad populum Antiochenum. Alia lo-
<ea ex eodem allegavit Outramus L. I. c. i. de Sacrifi ciorum origine §. 6. & Jo. Spencerus de leg. Ebr. rit* ,UL. Ill C. 1/1. qui in hanc etiam fententiam Juftini .©Martyris , Origenis, Cyriili r aliorumque Veteris Ec*
54
naturæ lege inculcari, fibi aliistfue perfuadere co - n an tu r. N am quis natura novit D eu m oblatis f r u g ib u s d e le fta rir ovium fangvine placari? Q u is in te r Dei beneficia & primitias ullam relationemr fuæ rationis ope expifeari v a let? u t millena alia* q u æ m oneri fo le n t, filentio p rxte re a m . P lu rim a qu id em fuere fàcrificia, q u x , ex îegis p ræ fcrip to , p o p u lu s Jfraeliticus offerre te n eb a tu r; fed n ec d e e o ru m num ero inter Philologos co n v en it, quo*- ru m atfi q uaeu or, fex alii , a Hr tr ed ec nn re e e n fe n tm e c ©mnra, quæ huc fp e& an t, accurate a nobis tra d i polfunt. N a m to t cuiuslibet facrificfi, five r e r u m anim atarum five inani ma rarum , fan&ifEmt velmF- r o ris valorts, diverfbs rrtus circa lo c u m , m a& atio^ r e m , excorrationem , farrgviuis fp arfio u em , d is - fè& io n em , lotionem ; confeöhonem & combuftib*- r e m r r n n tm o , & ejusm odi plu ra , vaftum vhc cap eret volumen. Q uapropter, ne «r£fa egifie v i d e a m u r, poft Ju d æ o ru m D o l or e s , ad F ra n z iu m , L u rrd ru m , S au b ertu m , R elan du m , aîiosqirc lo n g e plures, qui haec fufius rra&ant, fcrerrdl ctrpt • d o s ablegamus. N o s , u t ferc fnftreuti ra tio , e a fiftim trs, quXy fuh finem Rerpublrcæ, vel re ipfo fu n t m u ta ta , v e î qtne i n efie videntur.
In te r alia, (pra continet frolocaufïi Fex L ev. V L de igrre quoque focrificia, aræ im pofîta, confum -tu r o , cfefiæ D ororum fufTragîa, pro confirmanda bac opinio n e , produxit. Eundem errorem adoptarunt PonfiHcif, Sigillatim Rellarminus, Fererius, & Gregarius de Va lentia, qui argumentum inde pro Sacrificio Miflaticr» arcefhmt. VidT Satam. Deylingii Qbf, Sacr. Fart. II. p 56.
tu ro , 17c praeîpîtur v. 6 rDlDH fy Iplfl TEH V«
rGDH N1? ignis jugiter ardebit fuper altare, «rc eztin-
g v d u r . F u it hic ignis non vulgaris feu m î wn alw uts » qualem Dei injufiu libaverunt N adab &
A b ilm , £) qui eapropter in ejus confpe£tu exani m ati leguntur L ev. X . 2. fed Sticcr, q u i, ut lucu lentum ïv$okiqlç divinæ lig n u m , fuper prim o Aa-
ro n is c) facrificio n 3 0 n W 'Dtftfl ni.T NVn D ^ n n rittl n ^ y n n « Lev. IX .24.quique deinceps^ v el virtute D ei, u t quidam v o lu n t, vel alimento n o v o , quotidie a facerdotibus m iniftrato, quod
* - E a
pro-b) Ebræi tvon unam tantum, fed plures reccnfent
caufas, cur Nadab & Abihu ab igne confumti fuerint« Quod libi non caverint a nimk> vini potu. Quod pedes & manus non Iaverint juxta illud Exod. XXX. 2r. in a ' On^Jni OïVT lavabunt mama &?pedes, ttt nen mariant ur. Quod non cmnes facras induerinc
veftes, fed tantum fiurO tunicas. Quod uxores duce re noluerint, cum feri ptura non referat eis fuiffe filios; Verum cum illæ caufe in textu non hajbeantur, fu fa ciat nobis ea, quam 'Tcrlptura exprimit, nempe ideo punitos fuiffe, quod illegitimum & a Deo non manda tum facrum fecerint. Vid. Fagii verf. Paraphr. Chald, Onkeli ad Lev. X. in notis, c) Eodem prodigio Deus fimm tvfcxiOL'j videtur declarafle in Abelis oblatione Gen. IV. 4, F.t vero vifum eft confentaneum Aben Ef- ræ $an nrUD « W ll m w quod ignis de coelo
defc cuderit Abelis quidem oblationem in cineres rede gerit-; pp fwiJO iOl fed Caini non item. Hujus fenten-
tiæ auctor pervetus elf Theodotion, qui, vocabulum jncri interpretaturus , dicit, xzl è'ÆïïVf&ëv & inflam- Hiavit Domitius Juper Abel & fuper Jacnfieium ejus:
probabilius eft, telle R e la n d o ,^ /) ut (acrificiis v o randis unice in fe rv ire t, cuftodiebatur. N am xçèç
itaçoXijv, u t ait Philo in vita M o fis , dyîojv ß s-ßfatiV, dvSfïm ëiM TS XXI BslUV, YjggLOTlS Tetïç buGTÎOLlÇ
d<J)bctÇTOTSÇOlV ÛfflQLV TtVftbç , 1Y}Ç 7tçcÇ rdç ßiUTtxccs X?s'l2ç k w Plurim a de hoc igne $ctvy.à(Ti% ex cogitarunt Ebræ orum M agiflri & d iv u lg aru n t, q u o ru m com m enta apud Jo . B u x to rf- fiu n v 'n H illo ria ignis facri, copiofe confàrcinata le* gi pofiunt. C om m unis eorum fententia eft, ig n e m qui defcendit tem p o re M o d s, non recefiifie ab al tari T a b e rn a c u li, donec venit E’D^iy ro V in do
mum [oculorum vel t t er ni tat is, h. e. tem plum a Sa«
lom one exftru& um , eo qnod multis annis d u ra v e r i t ; & ignem , tem pore Salomonis delapfum , u s que ad reg n u m impii M anaflis, qui eum ab ftu le r i t , in altari tem pli manfifie. Ita in T ra fla tu T a i- m udico c ’n^T C. VI. fol. 6 1. Coi. 2. p m i t cw kVk m m n nniD ty o np*?nD3 kV nwD v '3 o w n «DUT IV np^PDJ N*? DD^tC? T '3 n T P p VM HdSw 'C'3 joHpyDI n co a h. e. ignis,qui defcendit tem pore M o
ds,
Juper Gain vero eius facrificinm bx heTWgursv. H u jus veftigiis infiftunt Cyrillus Alexandr. L. I. Glaphy- rorum T . I. Op.f. 16, & Hieronymus libro quzftionurm Hebraicarum in Genefin 7 '. II, Op. f. 511. Edit. M ar- tiancei, quem fecutuseft Lutherus, quando ad eundemr locum adnota vit: et f i Mofes illu d ßomtm, quo Deus os tendit y fibi Abelis munera grata ejje > non ad f e r t , ta men verofimile efi, fuiße ignem rœlo demtfium 7 quo ob latio haufia t f c&nfumta in oculis omnium, d) A nti-
8-fiis , non ablatus fuit ab altari, nifi tem pore Salo ^
im o n is: & ignis, qui defeendit tem pore Salomo “ m i s , non ablatus fuit, nifi in “diebus Manäftis, qui<c a lb d ulit eum . def) E t quamquam non defunt, qui“ ettiam poft reditum Babylone & ad extrem um us- qm e Judaeorum excidium , arfiffe 8z durafle fabu* le m tu r; abfuic tarnen hic ignis i ton/oit st ÿç a pofte- riiori T e m p lo , quod in hoc, ut in multis aliis, Sa' lo m o n ic o longe erat inferius. U nde etiam inter 'OT rriD nonV n ^ o n quinque res, qtue fub
fetçundo Templo defecerunt, quaeque reverfis in pa
tr ia s fedes Judaeis nunquam fuere refticutæ, refer tu m e) - T r a d i t Aufîfor H idoriæ Maccabaicæ If. C.. I. 19. pios fàcerdotes, ante fuQuofum ex pa* triia in exilium Babylonicum abitum,- ignem altaris ini puteo a lto & exficcato abfcondifle, &, pofi redi- tm m , N ehem ram Chtf irct%v äjuam er aß am eruifJe; f iw e , n t Pteudo- Jofèphus Gorronides fingit oTD lO lD 3yT pW aquam pmqvem & denfam ut mel, Es- d ræ jufîu facerdotes bau fid e , qua cum afperfe fuiident v i Q tm x , inde accenfàm fuiffë tvÿd f pe*
ydXY)v, cum om nium adffantium fumma admira
tio n e. Sed de his om nibus neque in annalibus B e g u m , neque in vaticiniis Jerem iæ , neque in lr- Ur o N e h e m iæ , neque in E sdra, neque in Jofcpbo aliiquid legas. Etfi enim pofterioris atdis
exfiru-E 3 R io*
dd) Eacfem fiæc traditio legitur in libro Sipbra fe-
éliione fOp't Cap. V. §. Xw Meminit ejus & Cbaskimi in Lev. IX. e> Rabbi D. Kimehi irt Hag. 1. ft, cfr# Raiym. Mart. Pug. fid. P. II, C. IV. p. 3B1. GöödtV'* Mio£ &. Aar. L IL C. w
Ödonem & d ed icatfonem defcribune, nihil ta rn e n com m em prant de igne, a Deo iterum im mi do, r e m adeo m em orabilem filentio non p ræ term ifiu ri, fi rev e ra contigifiet. N e c podea to t querelæ fu is- fent auditæ a T alm udicis de ignis cœ ledis d e fe - & u. Ec quid m u ltis/ cum D eus p erm iferjt, u t to tu m tem plum d eftru eretu r a Babyloniis, v e r o fimjle e d eciam perm iiïde, u t ignis altaris in t o tu m ex d inguerctiir. N ec e d , q u o d ea ja & e n t J u d æ i, quæ refert Rabbi Z acuth in libro J u c h a fin
w on rorw m3
^ 2o a*?D3 van natsn Sy vk
iT"lfcO JTH Dy22\ n '33 W iis fuper a lta ri cubabat y tanquam canis, quia vis ejuf ex fi i n- Ha e ra t, poflquam quinque res defecere in l e w * flo fofteriori. A t in priori er at ignis ifle v e l lit leo, j ) Nam ignis fine v i , non e d i-
g n is, fed , fiq u æ alia, notio deceptrix. H in c eti- asn fua fponte fluit, alia longe plura fàcerdotibus, circa ignem hunc fàcrum curandum & cu d o d ien - d i i m , injun&a negotia, cum illo penitus ceflafle. P lu ra e o ru m , in quibus N o s præcipue o ccu p am u r, in V eterum d o c u m e n tis, quæ nobis p e rlu d ra re c o n tig it, invenire non licu it, fi hoc ex cip iam u s, q u o d pæne om iferam , Eleazarem Ananiæ filium Sacerdotibus m inidrantibus perfv afifie, ne rb vf
holocauftum, quod gentes offerre p o te ra n t, ab il*
lis acciperent, unde origo tum ultuum contra R o m a n o s: <Sr quod h o d iæ , a Romanis ad T e m p lu m H ierofblym itanum miflæ, a BarK am za, homine fce- le ra tifiim o , clam mutilatæ vitiatæque fu erin t, iit
eva-/ ) vid. P. Cun. de Rep. Hebr* L. I. C, XIV. p. ,111. C(2.
'59 e v a d e r e n t p e n ’bya H aud dubie tam en fuci’d 4n*:c facrificia > pro p ter frequentiora cum exteri«?
b-ella, q u x di vina hum anaque omnia m ifcent, fæ- p i iis in te rru p ta , nec forte Temper ad tenorem le- g u m obi ara.
Sed operæ pretium eile vid etu r, ut appendicis lo c o ad hanc p arag rap h u m , quom odo C hridus M a ttii, v. 23. p rxeipere p o tu e rit, ut'"m unus s /t’
Ttfoa&S'j t 5 Sruffixçrtffd relinqueretur, & offerens ad
reco n cilian d u m fratrem fe conferret, breviter ex* p en d am u s. H oc in tali caufa infolitum om nino fuifle fateri c o g im u r, ut etiam paginæ T alm udicæ in hac le Blent. Fot erat quidem façrificium ip finn
differri^ innno pleine rejici, f oft quam jam ad altare adduci um e r a t, fi vel labes in vi ft ruta, vel immundi ties in oft ereilte reperta h)\ neglettam vero cum fra
tr e reconciliationem oblationem im pedire, tantum a b e ft, ut crediderint P h arifæi , ut ponius, ferm en to Ttotç2$o&euç inquinati, non nifi graviorem iram, qua? in externam Jæfionem erum pit, pro Kctfzßzvet tS yofjLa venditarint* internas vero cf/ucts & claude* ftina odiaxftffêtoç nequaquam digna efls , nec fe iis fm raundos re d d i,fèd, frequentatione T e m p li, Sa crificiorum & precularum obfervatione, abfterfum iri quicquid tiequitiæ patravrfîent /). H inc C hri- f lu s , cui falfationum Judaicarum em endafio, a- deoq ue legis Mofaicæ reflitutio unicus erat fcopus,
*
abs-g ) Hadr. Relancï. I. c. P. f If. p. m. 507. v) J . Henr. Othonis Lex, Rabb._ JPfiiloI- p. *7£f. i ) Vi;T. Chrifloph, StarckiJ Synopfm Bibliotfa. Exeg
absque charitate in fratrem , D eum , q u i \’£n n 05H PDi «Vi Hos. VI. 6. frufrra coli d o c e t, fatiusquie cfîe extra m orem facrificium ad altare relin q u e ire & ad fratrem reconciliandum c u r r e r e , quam ftr:i- £ h obfervatione tuv d f/jx iw absque reconciliatio**
ne ad facrificandum accedere. O bferv an d u m etti- am inftiper, relpexifle heic C h riftu m ad reje£liio- nem facrificiorum pcrfonarum privatarum in p n o - xima fefta, qualia fuere Pafcha, P e n te c o d e , Sc<e- nopegia. N am peccans & in rem otiori aliqua p r o vincia degens non potuit om nia fila negotia reliin- q u e re , & confedim H icrofolym am , ad expiandm m fuum reatum , advolare, fed fuffecit, u t ex D eint. X II. 5 6. eliciunt J u d æ i , C\ prim o in feq u en te Fe llo m agno fuam oblationem a ttu le rit, in quo 110*7 longe ab altare rem otus erat quivis frater , in queim quis peccaverat;quippe furdis,claudis, duitis & a- liis nonnullis ex cep tis, om nes ad fed u m H ie ro fo - lym is celeb ran d u m , d atuto te m p o re , lege o b lig a ban tu r. De hac re fic habetM aim onides: A) unuim e x 248 præ ceptis affirmativis ed r r a i p n
IDÿJSW n3"lJ3W 3 TO D15<n 5J? V'Vquwd unusquisque debeat afferre illa fa c n fic ia , ad (\U£ v e l reatu vel voto obligatur, in fe(lo proxime fequenti,
§. X IV .
JDc d ie b u s f e ß i s C f f p e c i a t i m d e
iabbatho.
F e d o s dies apud Ju d æ o s celebratos fuide p e r m ultos ex facris litteris & docum entis Ebræorm m aliis notius e d , quam ut operofa d em o n d rap o n e
egeat.
k ) in præf. ad Jad. Chafaka cfr. J. Henr. O th o
•e^eat. fio rttm alii a D eo , alii, progreftu tem po- :ris ^ in m em oriam fcertæ cuiusdam rei memorabi- îîis, ab hom inibus inftituri. Q ui Deum au& oretn ~:agnofcunt, fimt Sabbatha., N ovilunia, fertum no? vi a n n i, Pafcha, Pentecorte, fertum Tabernaculo- i r tim , E xpiationis, A nni Sabbachici & Jubilæ i. In- Irtitufi hum ani funt ‘ferta P u rim , Encaeniorum & iquæ dam alia m inus infïgnia, quæ fuo loco proden- « e r . S ed cie rtngitfis feorfirn.
SM atbttm Ebraice r a r & fOOT DP oppofue
» d rtry o n “»a'’ niW f e * dies operum, non descendit 3J P O ebrius f u i t , vel a Sabbo aut Baccho, vel
m u s t£ vaßßx^si* genialiter vivere l) , fed a row
tqirievjt. M iliis aliis fignirtcationibus, quas in fa- c r is paginis obtinet Sabbathum , nos, ut çum J o ffe piro Änt- L .11Î. c io. loquam ur, mijv Iß föpitjv jW -
éfttv Hz ß ß z T a quieti & cuicui divino adeo
p ecu liari ratione confecratnm , u t ne ignem qui d e m , domeftici urtiscaufa, fuccendere licuerit m \ $ ta habet îex Sabbathica Exod. X X : io . *y»3tfn c p n n a n a î6 o bo nüyr» t b TnfcK nat* «Spjwa y t * q n o rm in o a i *p 3y? qnai
Septimo S e , fahbatbum Domini Dei tui eft : non
fa-B ties
/) IJt vult Plutarch. Lib. IV Syrnpof. m) Pne- ceptum de igne non accendendo folum ignem pro operibus Tabernaculi tetigiiïe , cenfet Goodwinus in ÎLibro, qui infcrîbitur Mofes & Aaron L. III. C. IIÏ.
3 - «4 & Judæos fie aliquid præcepto divino, etiam
fu hac r e , addilifle. Cui rtrenue fe opponunt ejus Commentatores ]o. Henr. Hoftingerus & j oh. Hear. Reitziu* ia i. c.
)
o (
êtes
omne opusin
eo, ru,c?
fiiiits tu us,&
filia tua^ Jervus tuus c? ancilla tua, jumentum tuum, & advena.,qui eß intra portas tuas.EtCa\\XXX~V.3.'?32V&
fOTH 0^3 D3VW D Non /uccemletis ignem in omnibus
habitaculis ve ( I r i s p e r diem Sabbat hi. De hoc præ -
cepto com m entaturi J u d æ i , Bone D ens , q u a m fcruptilofe, fuperhitiofe & fubtiiicer non differunt? q u o t nugis chartas non rep len t? quot futiles & in* utiles quæhiones non m o v e n t? N o s pauca t a n
tu m ex iis d elib ab im u s, u t conflet L e p orib u s , quom odo quietem Sabbathicam , in fraudem fanL- tatis & charitatis præ handæ , obfèrvaverint præçfci- ri illi legis in te rp re te s , licita faepius p ro hib e n te s & illicita ferio inculcantes. Sic D~!K Dzvasfr
abjtinentiam hominis ab omni opere e o u sq u e
e x ten d e ru n t, ut a defenfione fui & re ru m fu a ru m abhinerent : hinc fæpius ab hohibus eo die c a p ti f u e r e , maximç cum A ntiochi Epiphanis ty ra n n i d e prem eren tu r i Maccab, IIt 32. fqq. Pohea q u i dem M attathiasdefenfionem ihair^contra hohes ipfo Sabbatho licitam pronuntiavit 1 M a c c .II: 4 0.4 1 .6 c Jo fe p h u s L ib. Ant. XII. c. S ’ Hlud autem d e cre tum tam hri& e fu m fe ru n t, quafi tantum liceret tu m fe d e fe n d e re , fi op p u g n aren tu r ; nefas autem cffe , eo die hohem ag g red i, aut m unim enta a b eo hru& a dem oliri, quæ res non m ediocre mom en tum attulit ad expugnationem urbjs a T ito obfeflæ. Q uin & inventi fuere hom ines adeo fu p e rh itio h , u t eandem oh caufàm vitam fuam diferim ini expo nere non d u b itarim : qualis ille G u b ern ato r
« * ) o .( WB>
rfio n ) memoratus, qui, oborta tempeftate circa in itiu m Sabbathi, fisQwsv U twv tfipäv to nr/x-
Juov clavttm e manibus dimifit, ncc arripere voluit,
ctiam fi ci necem ftri&o gladio intentarent o). Pro f a n a t etiam Sabbathum rfeü '0 TDy MSnOfll * "7J
qui effert gramen, quantum efl ple nitudo oris agni, iW herbas, quafi plenum os hcedi*
n i w en o n R/i o n n rvty f w nyaæn «vn «•> n n p : Non exibit Sabbatho mulier cum anuulo, in quo
mon efl /Igilium, ne que cum acu , qu<e non e(l perfora
ta . k*?i 0'n ro *6i rwpa »fti
r* 5 xb
r131 PDHD N1? n^fcO Non egredietur vir cum gladio , m « ) clypeoy baculo, /w/fo &c. 1t3 II VOUM teun t 3pi p l 10ÖV p i Viytf J31 1W 3 1R Qui ab/cindit m-
grtes' fuos, alterum altero, rfwr dentibus fuis; item ca pillos , myflacem aut barbam. JiirD rDffn HJD JVi nn
jQ«/ pediculum interficit Sabbotho idem facit, ac fi
ix a claret Camelum. Similiter pulicem humi (edentem, t y / extrinfecus in ve fi ibus diTcurrentem capere non licet: J i vero mordeat, capi pote fi, fed non occidi. &?«/ we-
dicinam ne adhibento. Dolens dentibus acetum ne“
a b fo rb eat, iterum exfputurus; at abforbere licet,“ m odo deglutiat. G utture dolens ne gargarizet a t oleum deglutire licet, unde fi lanetiir, bene efl:.“ E m p laltrum vulneri im politum geflare licct;fi ve-“ r o cadat, tollere non licet, nec de novo vulnus<c obligare. Millena fimilia ex Leusdenio fi) Bux-“
F 2
torf-tj) Epift. IV. 0) Vid Hadr. Relandi Ant. Sacr.
Vet. Hebr. Part, IV. C. VIII. § 6. & Reitzium in not. ad Th. Goodw. Mof & Aar. L. III. C. III. p. m. 259*
torffio <7),O thone ;•) aliisq; p ro ferripoflènt,fi ftlenrio eflent m e lio ra , fique nugas relinquere utiliora nom juberent» T r ia potifftmum font noftræ indaginis.., quæ cum v eteru m traditionibus, quas tanti fa c iu n c Ju d æ r, c o lb ta , viin Sabbathicæ fegi C h riib im int- tulifîe arg u ere videntur. Q uæri enim foie t,u tr u ira C h riftu s, h o m in em , tabidam hal>entein m a n u m ., q uem Pharifæi> u t eum c rim inaren tu r, fà b h a th o ad eum adrîuxiflc fe ru n tu r Matth. XII. io . Sic m ulierem incurvam L uc. XIII. 13. fanando, v io - lati Sabbathi reu s ire çenfendus ? Si R a b b i n o ru m feripta confutam us v v e ru m e f t, non o - innem curam æ grotis denegaram fuifîe, nam prae terquam quod n ? p p Y n i v n rw arr r a n b * o r « In w p t r w n m rr^y pbbnat d ^d S gypdd noGin "YYDETI mulieri nbfletnecntur 111 Sabbat ha & aecerfant ei obftetricem de Iero in locnm <2f profanant p ro p ter eam Sahbathum atque ligant umbilicum? opera etiam
alia necefiîtatis a d m ittu n t, q u æ, fine irre p a ra b ili d am n o , m oram non p atiuntur. A udiam us R. J o - fephiim Karo in -jn # f r w ord. O rach Chajrm NT. 328- r)2 v n m xhy bbrr? nuro n r o "bin ib v r v ra
qui morbo periclitatur, ejus gratia Sabbatbttm recle profanatur, Paulo infra : p 'tfàn n ff *?in bo
Vfhno y r n o ^ 2n M pv "ö bÿ q s t o d k w
Ü 3^n HR V?y propter morbum, quem medici pericu-
lofum habent y Sabbat bum prof afr ire licet, licet labor et
b n j niTO "i$CUfl3l7 & Maimontde
plurimos ejusmcFdi canones qolfegit. Vid. p. m. 224. iqq. q ) In Syna«
( O (
étfgrvtns efrrnh aliqua exteriori 'parte. E x fris vcro*
fiim u t p atet, illis non alia efie neceffkatis operay \]ju am quæ cum apertiffimo vita: difcrimine ftirit' cctonjirnàa ; in q u o cafu R etint rottün n n n ro îtJ
dliubutm vitœ petiere Sabbat bin» s). V e ro n i f iju d æ u i ni*on fit æg,er a d roorteray eum ju v are non llcer* m ifi p er geneilem vel Chriftianum t). Quibus oh- fiervatis* fie ad prepofitam quæfôonem refponde-' n m is , C h riftum morbos inveteraejs-, qui morarrt pvatrebantur T fm a n d o , adufeeratam k^is- ex.pl ica<- rii*oncm& fcropulofam limirationer» vidafffelegernr v rero a Deo l'acam nullatenus infre^ifîe, quippe q u x «ifrarkatrs o p era, in quifotts exercendis fègniores e- r a n t Pharifæ i, eo minus ex clu d it, quo certius con- l'tt a t , fàepnis inculcari, Deum iXeft SiXeiv xxl *
& wfa'/. Dèrncïe q u e ritu r , utrum efurientes ‘Chri* flti difcipuli, fpicis vuffis famem fed an d o , Sabba* tlh u m , ex m ente Pharifkorum v. 2. 1. c- profana v e r i n t? H a b e n t Judæ orum M agiftrr rrfginca no*, v e m generalia opera Sabfxitho non facienda y quat fWDieVo ITOtt patres operum vocant, Inter qu<£ me*
terre ordine tertium locum obtinet. nON>0 IV3i<
" v v ip n c n n y n n nriN io n d r y i n g Vatres operum > fiv e principalia opera Sabbatho non præftanda,
ßutit quadraginta r uno minus, ferens, arans, metenf & c .u j, Sed habent etiam pri^iii proirt, five ope
r a derivativa, .quæ funt ejusdem cum iis claffis & fimi* j) Joma 8 6. f) U t ex Maimonide citat Leus- d<enius Differt. XXXVI. p. m. 240* u) Vh row c,
fimilitudiiais. Sic (picarum avuJfio eft ejusdem n a tionis cum m eftîone, quem adm odum foftio eft ejuis- d em claflis cum aratione, olerum in frufta d iffc - Ö io cum com m olitione, cafei confeftio cum aed i ficatione. H inc luculenter patet, egifle rev era d i - fcipulos contra 7ratTfo7cotfà$oTov feu ftatuta M a
jo r u m , quae m ordicus tenebant Pharifæi, G hrifïïo dicentes iïè ci fAStBrjTat cry xoiucriv e y’x s^bçi noiéïv
ev votßßccTV) non vero contra id , quod in lege d i
vina erat cautum . H inc non tantum d ifc ip u lo ru tn caufam ardenter agit fandiftim us S alvator, (ed e d a m , quid in neceftitatis cafibus liceat, d o c e n d o , Pharifæos debita corre& ione caftigavit, q ui in m i« nutiftim is atque licitis adeo erant fuperftitioft, ac in majoribus atque illicitis irreligiofi. N a m , u t h o d ie n u m , ita jam olim hoc die g u ttu ri & v e n tr i unice litabant, rniyp DlpOlJ k 1?« nriüW p« non
ejje Utitiam fine epulis dicentes; fplendidiores v e -
ftes g ereb an t, ta rd iu s, quam aliis d ieb u s, Turge b a n t, in magna pietatis Sabbathicæ parte p o n e n tes juynn eble&are fe & delicias agere* H in c difputant T a lm u d ic i, v) quoties prandendum & epulandum fit ifto die. Alii te r, alii, qui lib e ra liores funt, quater edendum efie, m andant, h e l- luonibus largam Dei g ratiam , im m unitatem a j u dicio inferni aliaque beneficia prom ittentes x)» U t autem lautius convivari poflent, folebant genero- (hm v in u m , præftantiffimasque varii generis c a r
nes
v ) in tr. f. 117. lift, x ) vid. Hulfium in
£ * 2 ) 0 ( <&g>
r i e s ante Sabbathum fibi comparare.* vel, fî ha* b æ r e n t, nsque ad Sabbathum lervarc. Gentilium fe rip to res* qui multa de Judæ is abfurda tradunt, m o n fèmel putarunt eos quoque Sabbathi die jeju- n ia fle : qnæ fnlfà opinio ex illo loquendi modo Nfyç-fVw iïlç craßßäTX orta elle potuit. PræterSve- tconium & M artialem L . III. Epigr. Perlais Sat. V.
canit: Labra moves tacitus reçut itaque Sabbath a
ptables. A d quæ Jo h . Bond. Sfudoei toto die Sabba* tb'ji usque ad vefperam jejunabant, ex quo faäi funt pcallidi. H x c vero cum legibus & praxi Judæ orum
adlverfà fronte pu gnant, qui, nili in raritfimis caft- b u is, Sabbatho jejunare illicitum cenfent. U nde MTaimonides ; prohibitum eft jejunare Sabbat bo :
av vero contra tenentur homines cibo ( f potu fe ob le ci a~ re': lautius enim eft convivandum Sabbatho quam aliis diicbus, fuv.meque e(f laudandus , qui parat in i{lum diiem dapes maxime opiparas. Omnes, etiam ipft pau- pe mes. qui e ’e-mcfyna vi cl i tant ter in Sabbatho. comedere, debent y ) E t Beniamin Tudelenfis de Rechabiris:
pints c’Dv
?o yin cr,*n ’o1 Sd D-jyna
flßti&unt fe omnibus diebus v h æ .fi exceperis Sabbat ha nrque feftos dies z). H inc P h arifei, qui fame af-
fiiigi corpus m alebant, quam Sabbatho fpicas vul-Eis 3») in Schabbat C. 30.. Vid. Othonis Lex. Rabb, Philol. p, 3o. z) vid Jo. Hent*. Hotting nor. ad
Th.
Goorw. Mof &Aar.
Lib. III. C. III,$.
15,H iftorias, quibus Judaeorum voluptates & deîiciæ Sab- battbinæ probantur, exhil et Buxtoiffius in Synrg. Jud* Ç» XV. p. m. 317. çx Talmu^dico tr fQ'tf depromtas,
jfas c o m e d e re , quæ re s alibqm lege pröhibrra n o n f u i t , hand im m erito a C h rifto vccanrnr.
T2>cppu?) , .Ci fâlJÇoVTtÇ lev KÛHJ7TX , TTp/ ifè &Sty.ri?'JD*
Mc&zmvMteç M atch. XXJH. 24. Sed n u m d e n i-
q u e boV em , fi in foveam Sabbat ho incidifiet, p re» lie n d e re & attollere fa s faerk'V A find innuere vri- <Ietur canon ille Ju d aeo ru m , *quem c x h ib e t Leuis* d e n iu s : Si M i a in fovtam incident, non earn effe
ftxtrafoetidum yffid tibum es dandum, 'dome 'Sabbat hsrm eft finitum %z) Q uam quam éatetirr idem ille L e iis -
«denius , n o vitro« Judatos , vel in odium N o v i rF g* ih m e n ti, vel religionis Chriftianæ , novam ham e leg em fabricafîe. 'N am in M ifch n aad eo nulla e j u i {fit m entio, u t potius., f i befiia abque ejus foetus in
cidant in foveam die feflo, K. La far d ic it, priorem r- ievet, eo fin e , /ut occidat, occidat, alteri autem pa~ Luium m inißret, ne moin at ur. R. ffofu* dtc:t , elevet &t- ~6tamque f$ c . <f) V idetur ed am , 4ianc ipforum p ra -
xin non parum ponderis ex lio c .canone h ab u iffe: Vff in*OD3 ‘by ÜTl fettere admodum curandum cß
d e bonis Q facu ltatibus Jfrallitarum. N e c deniq ue
«çredibik e ft, Pharîfæ os, C hrifto , c u ju s d o g m a ta a d e o averfabantur, non concradixifie., fi a liq u id
c o n tra leges ftatuiflec & aflèruiflet.
* . n « q n a
t=>Viy nin rttm
^
J. XV ,
■72.) in Phflol. dEbr. mixto Differt. XXXVI. de Safe-
hatho Judaico. <z) U t refert Ofho ex HieroC in Jpiru tobh. f. 62. in Lex. Rabbinico fub Sabbatho,
