Decalogus Hebraicus ex Arabica dialecto illustratus. Cujus partem secundam venia ampl. facult. philos. Upsal. præside ... Car. Aurivillio ... pro gradu, publico examini subjiciet Abrahamus Thorberg, stip. reg. Sudermannus. In auditorio Gustaviano majori d

DECALOGUS

H E B R A I C U S

A R A B I C A D I A L E C T O

I L L U S T R A T U S .

VENIA A M EL. FACULT. PHILOS. VPS AL.

M ao.

C A R *

a

Ü

r

IVILL

A B R A H A M U S T H O R B E R G ,

TYPIS JOMAN. EDMAN, DIRECT. E T REG. ACAD. TYPOGR.

\

/m* pn* /rut /mrç fr* jnrç

ftr

&.JS^ liutf fejtf taj# *kM fcjtf fe-jtf fej*1 fe. il)LJ|( iftjrf fejrf

P r o o e m i u m .

S

i noAro faeculo laudi eft vertendum , quod per

cultiorem Europam litteræ, quibus olim flore­

bat O riens, latius diffundi & excellentius coli coe­

perint ; vereor tamen, ne plurima adhuc, noftra prae-

fertim in Patria, fuperfint tentanda perficiendaque eo

confilio, ut felicior earumdem intendatur cura, hinc-

que exfpe&andus ufus confpiciatur lucidius.

Foret

enim non jucundum modo (ed & ampliori cognitio­

ni prifci Orbis inferviturum, ut proferantur ex A-

rabia potiflimum, felici illa non ingeniorum m inus,

quam thuris myrrhaeque regione, monumenta, quae

multarum rerum , haud fane contemnendam, notitiam

poftent fubminiArare.

_{Delitefcunt adhuc in Biblio­}

theca Academica Afiaticæ illæ V eneres, quas, non

fine magno Audio & forfitan periculo, huc afporta-

runt Summi V ir i, S p a rfv e n fe lt, B e n ze liu s, Erieman.

Adfunt quoque Manufcripta Arabica, ab HaJJelquifl,

Medicinae Doctore , collecta, quorum pretio id

non minimum acceflit, quod munificentiae & liberali-

tati S eren ijflm a R egina LU D O VICÆ ULRICÆ

accepta referenda funt.

S e d , quominus hæc & e-

jusmodi alia, publici apud nos juris fiant, impedire

videtur eadem fors, quam litteris , ante inventos

ea-carum ty p o s , in univerfum omnibus ofFecifte con­

fiât; nam fi fpeciminis loco, quidquam Arabice ede­

re vel maxime cuperet Juventus A cadem ica, facit

typorum penuria, ut ab honefto hoc propofito dc:i-

neatur.

Optandum foret id e o , ut Chara&eres Ara­

b ici, ad fcripturam, ut dicitur, N efchi accedentes,

etiam nos inter excudi poiïent, quo fieret, ut libri

Afiaticorum elegantiores gradatim & pedetentim li­

ceret in lucem proferre.

Equidem non vereor profiteri, hanc etiam mc

verfare cogitationem , cum fpecimen editurus A ca­

dem icum , perfequi vetor litteras, quas a puero in­

time am avi, & in quarum ffudio quid profecerim ,

data quavis ufus difeendi occafione, his certe, a qui­

bus did ici, teftatum oporteret facere.

E go vero ,

cum vel ob allatas fupra rationes, non potui fatis-

fa&um ire aut benevolæ aliorum exfpe&ationi, aut

meopte ipfius defiderio : idemtidem anquirere occepi

argum entum , in quo tra&ando, non omnino diftra-

herer a dile&is illis litteris , quibus totum me dare

obnitens fortis habitus non permilit.

H oc uti fixum

animo federat, ita ante biennium accidit, u t , cum

Celeberrimi V ir i,

, jam tum

non nifî fuis in (criptis fuperflitis, trifte defiderium

folaturus, editum ab Eo heic Uplaliæan. M D C C L X

11

I

Decalogum Hebraicum ex Arabica Diale&o illuftra-

tum diligentius p erlegerem , tantum apud me potue­

rit tum materiei d u lced o , tum Ipfius A utloris exem­

p lu m , ut quam Ille reliquerat, hanc mihi telam

ali-

quan-quando pertexendam , apud animum non verecun­

darer flatuere.

Atqui m ox obruit vix mediocriuni

confcientia virium , quibus dari haud p offet, ut

vel longo intervallo fequerer.

N e-

que tuo examini, Candide L eelo r, quas nunc fub-

jicio , meditationes fuifiem aufus in lucem proferre,

nifi interea, nefcio quo rumusfculo, fa&um e ffe t,

ut infcius & invitus in publico quodam fcripto

operis fufcepifie continuationem perhiberer.

Sed vero accefiit infuper novi ipflar (limuli, quod dul­

ce in primis videretur & operae pretium,

figna fi non fequi poffem prop iu s, in eo ta­

m en, quod Ipfe ingrefius fuerat, (ladio exp eriri/q u o

usque liceret provehi. Ille enim boöl'

peregrinatorum lucerna i? litteratorum corona, non

fatis habuit Orientalium Litterarum facris operari, per

om nem , quae dabatur, vitam, fed cum ejusdem

fumma brevis fpem longiorem inchoare vetabat, id

porro ftuduit fibique agendum duxit, ut hifce fuis

deliciis earumque cultoribus pofl fua etiam funera,

vel invitis quafi fatis, viveret atque fuperfles effet.

A bunde fatis haec teflantur, quibus immortali­

tatem jam confecutus e f l , tum fua Ipfius fcripta,

tum locuples omnigenae Litteraturae fupellex, qua

auftam inflruftamque voluit Bibliothecam Academi­

cam , tum , quod principe & hoc potifiimum loco efl

com m em orandum , lautius Academiae nuncupatum

teflamento m u n u s, quo Orientalibus Mufis fpem fe­

cit , fore, ut aeternas fibi in Academia Upfalienfi fe*

des prom itterent, nec futurum um quam , ut qui eas

ample&i v e lle t, commodam, qua fublevetur, opem

effet defîderaturus. N em p e, ut viderat Vir perfpi-

caciffimus, effe has fere litteras, quæ fæpius aut ab-

jeftæ jaceant, aut infelici cogantur fucceffu conflifta-

ri, ita praemiis interpofitis & externa quadam addi­

ta com m endatione, optime profpexit , ut ipfis in

pofterum alacrior aptiorque opera navaretur.

A t

quid plura ? N eq u e enim de

Ip fo ,

J'

tA-vB

M iraculo a v i & flo re

delibato fa c u li dici poterit aliquid amplius meliusve,

quam Viri eloquentiffim i, & fupra noftram fortem

laudemque longe pofiti, aut effati funt dudum , aut

in pofterum , donec fuus litteris bonae que menti ftc*

terit h o n o s, effari famæ opus fuerit.

Noftræ pietati fatis erit, Pindaro uti interprete,

illudque ejus adpofuiffe : Olymp. 3.

E< ctÇKTTevei /uev voccç, vxeccvcüv

Aê ctdcieaTccTov '

Nuv y e 7IÇ0S stricertccv Q q —

qoov CCÇSTUÏcrW MOCVOùV, Ot>7ÏT£TCtl

Oucljev, cttyiKuv ' to 7Tcç<t&j

A ’ £<rri coCpois o l ß u r c v,

l\cç7cÇct£ * k fAriv * xstvcï eYrjv.

DE-D E C A L O G U S

E X O D . X X : 2 - 1 7 .

P R Æ C E P T U M IT. V E R S . 7 .

n v r

W m a m ab

Nomen JEH O V Æ Dei

W,L

tui ne male proferas, non

D

1V? ^ n?N enjm infontem habebit

N

HPNi""lN I—IW HpJ' JE H O V A , quicunque

Nomen Ejus male pro­

b i t y ?

VSV

n » MBH tulerit.

\ f . 7. Nwn Ar. L*i-À-ï Ipfi enim Arabes primam litteram radicalem inter con ju gan dum admittunt, quam Hebraei excludere f o le n t , compenfatione fa£ta per Dagefch fe­ cundac radicali impreflum. Sic Nem Arabs dat Lwl & na' A r . U n d e manifeftum eft, plurimis in locis Bibli-cis v e r b a , quae dubium i nterpretem relinquant, quænam r a d i x , q u o d n am tempus fit, ex Arabica Diale&o facile polfe illuflrari. H o c quoque loco edicere fas fit, muta­ tiones fubire verbi noftri tertiam litteram radicalem. E. e. in Participio Pahul ordinarie debebat poni kiwj, fed P f 3 2 : i , habes »nn, ac ü eiTet radix 'w. Co ntr a »rpj eft p r o "pjj Joël. 4: 19.

F a t e n d u m q ui de m eft, litteras *nt interdum æque a- p ud Arabes atque Hebraeos inter fe invicem c o m m u t a r i , q u e m a d m o d u m conftat ex monumentis eorum ; aft H a m ­ za fidus mutationis index ftatim fuperferibitur, fi vel hoc c o n t i n g a t , ut Elipb in Vau vel J e tranfeat. Ex hifce l eviter diftis a p p a r e t , in Etymis Arabicam Dialc<ftum mu l to fimpliciorem efle H e b r a i c a , atque antiquiorem Linguae primaevae f o rm am diftinflius obtinere; cum tot tantasque mut ati ones no n admittit, quot in reliquiis L in

guæ Hebraeae reperi untur. Sed ab hifee minutiis d i f c > damus tantisper. V e r b u m noftrum nbu ejusque variæ ligni- ficationes atque peculiares ufus do cumenta f u n t , quæ l u ­ culenter d e m o n f t r a n t , longe aliud judicium effe f o r m a n ­ du m de totius Linguae Hebraicae am bi tu , q u am vulgo ferri folet. Sive enim' fpecles luculentam p n rallum fu« pel lef ti lem, quam noftra radix d epr omf it, Uve largam lignificationum meffem; potentiam linguae atque uber tatem vel ex unico hocce vocabulo c o g no f ci , ver e mi hi v i ­ d eo r polfe contendere. Ipfi autem L e xi c o r um audloras, qu or um oper a huc usque edita f u n t , fignificarus v e r b o ­ r u m Le&oribus offerunt eosdemque infinitos fere atque inn u me ro s , quos plerumque Genius Orientis vix aut ne vix quidem agnofcere poreff N a m in cæcum conftru- unt cumulum , quidquid ex divite linguae v en a diman a­ vit , absque ejusdem peritia & ufu legitimo. Haec quali sv rnaçc<$a d i c e ns , cum de genuino verbi neu lignificatu, quem & Biblicus ufus & Dialeflus Arabica pan di t f t um de formulis loquendi huic verbo dicatis , quæ colligere mi hi licuerit , e x po ne r e conabor. In Sacro Codice H e ­ braeo p r o pr i e notat neu in altum tollet?, quo fenfu genui­ no apud Arabes quoque; ufurpatur. Efaiæ cap. 40: 24. dicitur: oxpn ppo myo, turbo eos tamquam ßipulam in altum tollet. Jezech. 4 3 : 5. nn nuarni &r fu flu lit me ventus. Cfr. cap. 3: 14. V e r u m , ipfa n o m i n a , quæ or ig inem ex hac radice d u c u n t , eu md em confirmant fignificatum. Sic d*k*w , nebulas, vapores, propr. e terr a vel mari adfcen- dentes f ignant , Jer. 10: 13. otm princeps, quod ho no re & præftantia fuper alios lit eveffus, Ezech. 3 7 : 2 5 . nuvo fi- gn u m , vexillum Jer. 6: 1. Arabice nubes elata

vel primum concrefcens. elatum ereSlumve vexillum. Radi x ipfa U-fr.i p r . elata f u i t nubes, vapor. In I V Conj. in altum tollere } exoriri facere, notat. U t Poëta quidam illuftris :

nt oi np-uo >>r «ro Ï '

. n S o n n p j ' N s b o v nSt • <!sJ - p' -jq J p ± u j - » t J 5 5

Liberalis fa c it exoriri fulgurantem nubem continues fuce pluvice. £> »0» e m ittit procellam procraßinationis fuce.

Haec autem loquendi f o r m a , quæ & originem V e r ­ bi noftri o f t e n d i t , familiaris Orienti eft, qua vir promit- fa prceßans nubibus largam imbrium copiam effundentibus

comparatur. C o n t ra vana pollicitatio dicitur

fulmen nubis ft erilis. Ita in Hif tori a T i m u r i de Sultano

Ægypti exponitur.

1

1 o I

... «.

nosor «Olp n p r O K NO}

nbJm njwpx hmini ndS3 _{J u i - i s l L « L U - J} f/jf fi fulguret populo fitie n ti nubes, >

ubi viderunt ea m , iwtfo pu/Ja difcutitur. * Idem ftilus apud Hebraeos frequentiffimus fuit, ut in Prov. Salom. 25: 14. px dbw nm n'x^j, nubes ventus, imber nullus. Sed e o , unde digrellus f u m , revertar.

P ro Diale&orum varietate diverfi quidem funt me- taphorici radicis noftrae ufus, qui tam en, originem fi f p et t e s , unice confpirant. A pu d Arabes fecundario 110- tat o r ir i, unde in ConfefT. 3 Haririi : •* I

dx*u* niiÿj nnnxssp 'S nxsrja

Orta mihi eft e x facetiis ejus ebrietas males cupidinis. I nd e crefcere. In Participio, c adolefcens *• * puella & natale folum. Hebraeis quoque «»3 venit in plantis & germinibus nonnumquam. Eft etiam fre­ quens notio incipiendi, ut coepit, inftituit di­ cere. I t e m , producendi & creandi :

produxit vos ex uno homine, Cor. Sur. 6. In primis autem adhi betur in verfibus producendis , w / fer mone fublimi & e le­ gant ior i. Sic V-Ail eft carmen facere Epiflolam Rythmi•

cam, quod Perfæ v oc an t ma acciere. E. c. carmen deproperavit p u ru m , vide Conf. Har. 6j

& alibi :

nnn'DV S3 'S nbu' nnat? ’aSp jr a m Producehat aliquid tnihi voluptatis

E t a corde meo tenebras dubiorum di/pellebat.

H u i c verbi fignificatui apud Arabes ulitaro r c fp on de t Hebraeor um Soo ncu proferre Jermonem figuratum , jentent io- ju m & in publico celebrandum. In publico i n q u a m , nam in primis apud Arabes erant convent us a nn u i, ubi quæ præclare gefta ei î e nt , a Poëtis aliisque facundia præditis celebrari ( ol eba nt ; ver um etiam humanitatis ftudia viræ- que præcepta per br eves fententias vivide & nervofe p r o ­ ponebantur. H æ c cognofcere qui difcupi r, legar Pocockii Specimen Hiftoriæ A r a b u m , Schultenfii M o n u m e n t a Veru- ftiora Arabiae, A n o n y m i cujusdam C om m . de Fatis L . L . O . O. nuperrime editam Vien. 1780, F o l . , & inftar o mn i um Li br um longe elegantilîîmum Cei. Jones de Poëfi Afiatica. Vocabulum quod tam frequent er occurrit in fcriptis P r o ph et ar u m hinc quoque lucis quidpiam accipere v id e­ tur. Quu m enim nbo & apud Hebraeos & Arabes pecu­ liari ufu adhibetur de fermone jn b lim i, magna v i t f au flo- ritate prolato, nullum (it d ub i u m , quin & eo nomi ne Ea- ticinia infigniri potuerint. N o n v e ro confundi debet hæc fignificatio cum altera, qua onus n o t a r , quarum utraque ex diverfa flirpe enata eft. Cfr. Glalli Philolog. Sacr, e- dit. Dath. p. 866.

Etfi plures jam ex Arabica Diale&o novimus hujus verbi (ignificatus ; alios tamen in Codice He br ai c o o c ­ currere , facile concedimus : quæ enim in una Dialecto quafi recondita funr, in altera fole clariora elucent.

Sed

eft

c a t i o n e s , quæ in ufu Biblico huic radici c o mp et un t; ete­ n i m facile ex ferie orationis, fenfus verbi el icit ur, ipfa ejus origine d et e£la, in pr i m i s , fi peculiaris ille ufus linguis Or ientis quafi p r opr iu s Le&oribus i n n o t u e r i t , quod unaquæque radix , variatis ejusdem fpeciebus , di- v er fam iignificandi vim fibi adfcifcat. N o n tantum has ob allatas r at i on es , fed etiam p e r particulas augetur n u ­ merus lignificationum. Sic enim kko adferre & auferre, p r o diverfa ejus cum particulis c o n f t r u f t i o n e , q u e m a d m o ­ d um apud Arabes follemne. E xe mp li loco adferam illud :

y v Spj ipD

Jam ad peculiares loquendi formas hujus verbi pr oprias nos conferimus, pqj nbu, attollere animum h. e. anhelante animo appetere, Prov. 19: i8- Cfr. Jer. 4 4 : 14. H i n c q u o ­ que npd Ezech. 24: 25. defiderium anim.e. A p u d A r a ­ bes i i d e m , ut in Conf. 2. H ar . nnxaNjfo ’o noswi nnxsy d'ndjS i. e. fummo fiudio adfpiravi ad intimam ejus a- imcitiam ob pretioßffimas ejus dotes, v nw , manus in altum tollere. Haec phrafis in Sacro Codice Hebr ai co vario fi- gnificatu teritur. P r i m o n o r ar , ju ra re , jurejurando aliquid confirmare, Exod. 6: 8- & alias faepe. Jurantes eni m m a ­ nus verfus coelum levabant. U t apud Virgilium de r e­ ge Latino :

— — ' — deinde Latinus Sufptciens coelum, tend it que ad fidera dextram H ac eadem, A en e a , te rra m , m are, fidera juro.

D e i n d e , potentiam oftendere, Ezech. 2 0 : 6. T u m minitari. Singulis his notionibus apud Ezech. Cap. cit. occurrit. Sji Nan attollere pedes. Ita Gen. 29: 1. nnx Y7’’ 3pr’ mp ’ja ; fuflulit Jacob pedes fuos iv it in terram Ori­ entis. H a n c f o r m a m loquendi ig no rant es p l u r i m i , n o n m o d o p ar u m c o m m o d e v e r t e r u n t , v e r u m etiam inde r i ­

I ) «2 ( W

C—*-*

tus & ceremonias exfculpfere. N o s edocet

fiimmus, i nqua m, Schultenfius, tales l oquendi ufus univerfo Orientis Idiomati eiTe confecratos. Arabes dicunt phraii v u l g a r i , fu rre x it, planget p r o incepit plwgere. Eadem ffîcr/ç o c c u r r i t , 2 Sam. 1 3 : 3t. Ex hifce exemplis manifefte a p p a r e t , Sn nku in hujus* modi v er b or u m ft ru&u ra , pr o noftro loquendi m o d o , ut p l u r i m u m , litteraliter non deb er e verti, -vny ’sjd nbo I . t| i /flas Aurora: attollere h. e. celerrime avolate. Ejusdem

fen-ssX-d-z* ^ fus eft Arabica formula : rrrxrjSx *n«jj 331 confcendit alas Strut biocame l i , quæ adhibetur **=>■ c i - 5 in levitate curretjdi. De hac dicendi f o r m a , quæ occurrit Pf. 139: eleganter difputat Illuftris Michaelis, cum in eo occupa­ t u r , ut mythicas imagines non tantum O r i e n t a l i u m , fed etiam Hebraeorum detegat; quas Reverendiff. L o w th de Sacra Poëfi differens non attigerat. Equi dem non diffi­ t e o r , 111. Michaelis fenrentiam veritati p r o p i o r e m v i d e r i , nihil tamen in re, quæ follicitius o m n i n o ex am en m e re ­ t u r , definite affirmare aufim. Vid. Ejus Epimetr. ad L o w t h Poëf. H e b r . p. 186 feqq. De A u r o r a fub’ime di&um o c ­ currit in Hiftoria T i m u r i , q u o d , cum auribus Europæis durius effe vi de at ur , hocce loco d i g n u m cenfeo:

i y j . J ^ V » 'jdt' .n*ua DHon rmSx So i p 'S ^ M i* \ L ‘n^ ^ 3 r v *,N£31

( y cL, J J Profeflo extraxerat aurora gladium ortus f u i , J d “ E t corvus tenebrarum e nido fuo evolaverat.

Dici tur quoque in Conf. 4. H a r i r i i : L c . _ ^ J | ^ ™ KSn " “ A«

Aitrot % tinflirram fttam abrafit.

Tal es autem loquendi ufus n e m o , nifi iniquus fuerit, tamquam infolentes aut ridiculos m o x accufet ; cum o- mni bus linguis fuæ fint figuræ & quafi p r op ri i col ores, qui g enui nam earum indolem conftituunr. N e c vero

me latet, in Linguis Orientalibus ejusmodi five {implici­ tatis live audaciae inveniri v e l t i g i a , quæ in nofiris Lin­ guis Europaeis {enfim deleta fiunt atque faftidira; ideo tamen ipfis ficriptoribus vel Sacris vel profanis nemo fanus vitio v e r t e r i t , quod admifierinr, quæ Le&oribus, quo nos vivimus aevo, planiorem dicendi modum aman­ tibus, atque in me taph or is adeo cudendis timidioribus , nequaquam vi deantur imitanda.

Vocula D K , quae in fingulis fere paginis Sacri C o d i ­ cis Hebr aic i o c cu r ri t , v ar io & multiplici fiuo ufiu Inte r­ pretibus permolefta videtur. Radicem ejus conftituunt nnx, Ar. tetendit \ hinc nx p r o p ri e notaret tenfionem aSiionis verjus objeiïum, eftetquc nota accufiativi. Vid. Schult. Syll. DilT. p. 861. Alia via incedit Clar. Storr in Obfi. fiuis ad Analogiam & Syntaxin Heb r. qui autumat, p ar ­ ticulam nx cfie p r o nnx, ideoque eam confert cum Ar. c A - >!, fa c u lta tes, opes. Ver um enim v e r o , varias p ar ti ­ culae cum fuffixis mutationes f i f p e f t e s , commodior vide­ tur explicatio Cel. Scroederi, in Inft. ad fund. L H. I- p{e hanc particulam refert ad tres cognatas radi ce s, nnx, nnx & nix ,• unde ejus diverfiæ formae fint derivandae. Cum autem omne s fere apud Hebraeos particulae fiua origine fint N o m i n a , q u æ , antiquis notionibus depolitis, fignifi- cationem particulis conveni entem ufiu obt inuere\ videtur, ex hifice r a d i c i b u s , quas ad Particulam noftram illuftran- dam attulerunt V i r i e ru d i t i , ejus lignificatio certior at­ que firmior , n o n evadere. In ufiu Biblico videtur p arti­ cula nx oftendere mut uum illum r e f p e & u m , qui eft inter N o m e n & V e r b u m , & p l e r u m q u e , Quando praemittitur N o m i n i , e xp r im i poteft vel p e r ipfurn Lat ino ru m, vel p e r Articulum Graecorum. Arabibus particula fimi- lis Hebraeae nx, eft N o m e n , quod fibi anne£lit cujuscum- que perfonae, quovis g ener e & n u m e r o ,

Affixum,*

-N o m e n aliud , ut refert Golius in Lex. Ar. M o x Initio > - i i Alcorani legitur :

fcV-xAi .prnoa i xw najn

OtP Ar. (*•", nomen. D e radice hujus vocabuli n o n c o n ­ venit int er Philologos. Clar. Simonis in Arc. F o r m , d e ­ rivat hoc n ome n ex Ar. fig n a v it, nota d ijlin x it, quem {’equitur Schulzius in recent, edit. Lex. Cocceiani. Aliis placuit ow p o fu it, q uo d no mi na dic ant ur imponi. V e r um , 0 7T0CVV Caltellus in Lex. Hept. & f ummus Schultenfius in Co mm en t, in Job, contendit dp ehe d e r i v a n d u m a nctar, ut p a nn. Haec fententia tutior mihi v i d e t u r , in p r i ­ n u s , cum o mni um Diale&orum concentus idem affirmat. A p ud Arabes ^ po nit ur p r o vel U?**» p er fuppres- lionem tertiae litterae radicalis. Sic in utr aque Dialecto (•o, dt, p r o antiquiori q-»1, dx p r o l_£jI , *3«; eam-dem quoque mut ati onem fubiir py lignum apud Hebrae­ os, cujus tamen int eg ram f o r ma m retinuit Diale£tus A- \ .... » rabica , ut in Hamafa :

^ c aJ .jhSk nsj? oh.

Nequaquam frangemus baculum Religionis.

Cfr. Schult. Conf. H a r . 5.

p.

/ M - J I I l V ii .xnSnx dnj no n a xrvSx nno

^ As n ** xSxn ndSx 3îon icd

'r d r -, • yddfcendi ad eam (amafiam) dormiente populo

Quemadmodum adfcendunt balla aqua, alia pofi aliam. Ex hac notione tr ans fert ur ad impetum bnftilem, quo quis quali ex alto repente i m m i n e t , cujus e xe mp lu m adfe- ram e xe d i t i s a Schultenlio A r ab um M o n u m e n t i s Vetuftis:

.n jn in r oipS« Vp iro ico * jï j / itI l'jsûcj e~ iï+ -* >

.Niopna 'in 'nn DnaN'oxa <m U. cJLs». hru eru n t in regem gentis eumque prœver terunt ^

Gladiis f u i s , fie u t praeceps conciderit.

I te m , venatum a b iit, qui ftgnificatus cum hoc allato

ft-militudinem h ab e t , u nd e Poët a: i l u (

\ m v *“ lp’

\? ) \p ' J

iS /*

Per quas dejeSlus , quisquis altiffime er a t eve SI us. Jam quoque o ft en da m, fignificationem nom inandi, e c er eb ro L e x i c o g r a p h o r u m non efle enatam , fed latere in ipfis Arabicæ Linguae venis , per quas auro praeftan- tiora diffunduntur. En diffichon ex Hiftoria Elmacini

Saracenica : r-~ \ . I .|! I

.na'D JjnD' dS ‘ySnSx jx **>—l—'p*5 ^ g jf

oinv in n os >63 'nn I . . . ^ . ^\\

-L'tique Cbalifa non nominavit te gladium fu u m , * ^ ^ Donec probavit t e , Ç? f u i di gladius acutus.

Et apud I/»;; /irabfia in H i ft. Timur i, \M \ „ , 1 a J j'odiSn j'in3 Nanacu pcox1?« pina «onxaoD h. e. utrumque b is^fi* *

nominibus appellavit bifee notis infignivit ; quo & no- ^ t ...» V . , l tetur noftra fignificatio & v er bu m cog nat um ^ j . P r o - : L^ ' n o jam fluit alveo, vocabulum o » , quod ira exponit ex

Gjeuh ar io Scultenfius in Commen t, in Job. « tt« npaii nun njxS mao p prwo ddnSni h. e. vocabulum c » ,

nomen derivatum eft a na», quia in eo inefl elatio £7* emi» y n ; nentia. H o c fenfu frequentiflime occurrit in Codice He- ^ braico & quidem praecepto hoc Decalogi f e cu n do , ubi •

r» p er tnajeßatem Divinam explico. H i n c fua radiat lu­ ce 2 Sam, R; 13. 0» i n » r i , fi (impliciter explicatur: fe­ cit D avid fibi nomen celebre , cui apud Arabes refpon- d e t ; i m mo c» apud Jef. Cap. 56: 5. p e r

\ r

-'A’rP J V »ö"

m asn r eddi deber. E o d e m fignificatu quoque f u mun tu r o»n hmk, fc. ut v iri celebres & omm honore digni. V e r u m huc quoque referri poteft vexatum illud d i & u m , Gcn.

i i : 4. cujus v e r a m explicationem indicare videtur Celebr. S chr oeder in elegantiftima fu a O ra ti on e de Confuf. Babel.

Nltf/ vanitas, va nu m , ut vulgo exponitur. LXX. fj.cc- rociov ; ètxïj. O m n e s & antiqui & recentiores Codicis H e ­ braici Inter pr etes ad uniuscujusque loci indolem fignifica- t ionem hujus vocabuli ap pl i ca ru n t, adeo ut S y n o n y m a v i d e r e n t u r pn, ipp , xi», p«, San. Cave t a m e n , putes v o ­ cabula, quae ad unam eamdemque r e m e x p r i m e n d a m pallim o c c u r r u n t , ejusdem efle originis j hoc eni m o« m ni u m Li nguar um indoli repugnat quam maxime. In fcriptis Arabu m etfi v e rb a < - V c , ,Ac pi/o-mifcue , quant um mihi licuerit obf ervare , u f u r pe nt ur ; t o ­ to tamen c oel o, qua o r i g i n e m , inter fe difcrepant. O- p t a n d um ideo foret, ut aliquando E t y m a S y n o n y m o r u m , quæ ad facras Litteras illuftrandas conducunt , e r u e r e n t u r , licque tandem nova a df per ger et ur luce ftilus Biblicus, fplendidisque i de mti dem au£tibus fuccrefceret.

O r i g i n e m {hujus voculae exiftimat fummus Litteraturae Orientalis V i n d e x , Albertus Schultenfius latere in in- ßabilitate vaga volubili, qua ratione elTet oppofitum rîf nox firm itati. Quidquid ef t, Arabif mo e vi n c i m u r , notio*- ncm vtali & depravati huic voculæ o pti me convenire. Ne- que dubium eft, quin hicce fignificatus, florente Idioma- te Hebr aic o, longe fr eq uen tior ac opulentior fuerit, quam in reliquiis, quæ nunc f u pe rf unt ; nam ex vetuftiftimis illis m o n u m e n t i s , quæ lingulari Dei cura ad noftras p e r v e ­ nere manus, nihil certi , qua vocis genuinam fignificatio* n em , erui poteft. Radi cem ejus quidam conftituunt nw, fed ma le; nam luculentis fignis apparer, Ar. ' j * Hebr. xiiy r e f p o n d e r e , adeoque ultima radicis littera fit x & non 1 vel

Stb.. . . . .

)

n

(

1 A r a b e s , pravus,

romt-3ët æ: , _ . v I

vel \ Ver bu m >_«*« vied. Vau apud A r a b e s , pravus, corru­

p t u s , v/tiofus fu it. Ita Diftichon P oët æ: _&L-—^ ^.. | L_oj .rrvnn kid *ipa npig *

.njo 'Dri or -jnro 6 ^ * - ^ ^ = = ^

F elingue eum , nani prauum eß regimen e ju s , “ / " ; Rifurus efi diem , ploraturus annum.

I t e m , / W e babuit, fecundum illud H a r i r i i : „ » • * ! . 5 A._^_C * 1I .n-nin napi nmcn oay uxidi ^ J E t male me babuit magnitudo protervicE ejus, & turpi- <Z yjn ^

tudo illa dejcendendi in aquam. ? j H i n c ^ , malum y m a litia , vitium omne. Sic cp1«*»)! j»*,

dicitur peffima poena. U n d e Alcor. Sur. 40. pria Va pan * 3 . . * ; H UKiySx kid circum cinxit populum Pbaraonis peffima poena. I- o ' ^

r em malus dolus in Cor . eft A p u d Hebraeos J j j d f Kit? 'na funt viri nequamy qui in Hamaf a dicuntur C-»***'1 <J*(

q uema dmo du m l e g i tu r : . . . . n i l | j »

.mara dSoSk Vik dSo ja pw c L^ J J . L ^ .» .KiKonx kidSx Vk hnidx jdi ' / I | H T y . Rependunt injuriam injufte agentium condonatione /* — 1 Î^Lh^i

E t maleficia malignorum beneficentia. ^ Uf u vulgari o p p o ni t u r j*~ r f ut in T i m u r i Hiftoria:

joS rra ickSno Tna in* kiki njy r no kSi n;noa Sya «’Da idk kik 'j c . , . \ 0 ; J I A rvbi h. e. Quum aliquid mali praecepit y mox p erfecit, tfcr ab \ </TT' ^

eo refugiendi locus; fed cum boni quid ju b e t, negotium id alii ^ 1 I u>_y^

com m ittit. I . Vtt *

Plura quidem adferrcm ex fcripris A rab um, nifi vererer, <5^*1 ne faftidium lecturis crearent. Sufficiat iyk» o* n 5y,> v* j bœc ex mari guttula & ex ingenti monte atomus. * ^

n p 3 Ar. Verbi hujus ultima littera radicalis â-pud Hebraeos & Arabes in quietem abiit; quae eni m confpicirur , fer vilis e f t , loco 1 aut * poffia. Sat obfer- vanti. Jam d udum indicarunt L ex i co ru m au<ftores,

bum noftrum nativa fua vi val er e, vacuum, purum e f l e ; unde divcrfæ pullularunt fignificationes. A p u d Ar abe s

mundando felegit & neutr. bona & exqmfita f u i t res. H i n c , m undus, p u ru s, exquißtus & CJü m u n d ities, innocentia. H e b r . »pi & jrpj eodem fere fignificatu. Alio flexu medullam eximere ex oß'e, ut in Hifloria T i m u r i ; «'pji NonS w n ’pjnoN noSi. Ckz» ergo Tamer lanes Seuaßiam ad carnem usque Çf medullam expur gaffet. Q u o d loquendi genus nihil aliud i n di c at , quam fatalem urbis ruinam depopulationem. In Codice Hebr aic o idem ver bi ufus hau d

e f t i n f o l e n s , ut Efaia 3 : 2 6 . Jer. 30: 1 1 . 4 6 : 2 8 . Quæ prae­ terea flnt o b f e r v a n d a , vide in Schult. Anim. Philolog. & Crit. p. 305 feq. & Storr. Obf ervat. ad Analog. & S y n ­ tax. H e b r. p. 249.

Senfum hujus praecepti, quem ub er rime expof uer unt omnes Sacri Codicis I n t e r p r e t e s , qui hunc locum ad ex­ amen r e v o c a r u n t , uberiori aliqua explicatione cumulare, noftri inftituti n o n elt. Cum autem notiflimum fit & ufu Biblico fatis p r o b a t u m , nwr d» notare vel virtutes di­ vinas vel Ipfum D eum , Ejus que fan tfi (fimum cultum \ procul dubio profanus ifte Deum colendi modus, quem deinde Pro­ phetae in fuis vaticiniis r e p r e h e n d e b a n t , ut M a l a c h i a s , Cap. I : 6 f q . , follemni hoc edi£to prohibebatur. H a n c vero legem Divina m tacita mentis precatione optime im­ plet Or bis Chriflianus fecundum iiiud ;

Ä y i a arStjra) ro ovopee Hov M ajeßas Tua JanSre colatur.