Difputatio Civilis
, » 0 < n i? ; w
Ä . I D o
^ — x i nr
it
n i \
t
rp
F O R T I T U D I N
£ x approbatione venerandae Facultatis Fhilofophi*'
cæ, in in c ly to Sveonum ad Salam Athenaeo*
Sub Directione ClariHimi viri
Dn. H E N RIC I A U S 1 1
Graecarum literarum Profefloris publici, & p ,
t.D e
cani Sperabilis, fauroris & praeceptoris ltri pe rp e tim h o n o ra n d i.
Tub ft co difquiftthnù exercitio fubm ittit : ' A N D R E A S I O H A N N I
5
f y t t y n V p l A n d u s . In JuMtorii Gufiaviano ad d. Dcctmb, J m i « • S £ 0 > *«
«Va*») H
i-
r
\(
j im w
V
- >
*
U B S A L I
I n p i i n t b u J b i c m u n i M a t t i i
m-R everendo adm.odùm
atcj;
Cîariflîmo D n o ,
D a M. E R I C O G A B R I E
L I S
E M I O R V G K I O , l „ A
ca-d e m ja Sal.aua S. S. 1 hcologiae Profeilori exi m io, & Ecclefiae Dei in W r j ? pa-
ftori g ra v iffim o , J u x t a A c
Clariflïm o atq; Hum aniflimo yiro>
D n M C H R [ S T I E R N O H E N
-R I C I
A lfin io Scholae E n ecopenfis
R e c to ri lo le rtiflim o 4
Praeceptoribus > Patronis, & Fautoribus
p rop en fiflîm is ;
N i c
N o
hHonorabilibus virù*
Dm
J o h a n n i A n d r e * N t b e l i o infedfUM / P a fto ri fidcliÆmo, papri fuo dileftiflimo.
Dn» L u p o v i c o P e t
kiin $rr
&
fy m m a x ty / pa*
ftori impigerrimo*
f a v o r i^oicudo*
Exiguum hoc chartaqfum munue 'm certum obferv<tnti<t%
amorù» gmtuadinu »
devotion#
t i m m mt dicut %
conjecrut
ojert :
Y e * f r r
c R I J . h 6 a 1 * > j -•
Difputatio Civilis,
D ç j ,
F O R T I T U D I N E .
T
h e s i sI.
Er'e
d i d l i i millud v id e tu r ,
quod in
p ro v e rb iu m abiit : JCn»A« w k dif ficilia funt, quae pulchra funt. Sive «- nim v ir t u te s ipfas confideraveriraus» fi ve in alia, qnæ h o m in u m induftria a c q u ir u n tu r , oculorum a cic m c o n je c e ri mus, m a g n o labore m u lto q ; fudore, q u * præclara fu n t, com parari reperiem us ; Vilia v e ro & abjc&a# vel ipfa fefe p ro dere, vel exiguo n e g o tio acquiri.
I I .
H njusnegotii præclarifllmum nobis ex em p larF o rtitu * d o repræ fcntat ; cujus fi p u lc h ritu d in e m a d u m b ra re fal cem a tte n ta re m , Soli lum en famerari v id e re r: Q u a m v e ro difficilis, q u a m q ; ardua fit ad ipfam via, iis, qui exp erti fu n t, ju dicandum relinquo.
I I I .
Q u a m q u a m autem virtus hate m a x im a
ex parte viris
tri-sbuendafit* a d o lc fc e n ti tam en mihi c am , fi n o n im ita ri , certè vel rim ari vel m irari n o n nefas clTe duco.
I V .
Q uid a n te m in hac diflertatione ex fpeftandum fit. ini tio exponem us. C o m m o d e id fieri a r b itr a m u r , fi p rim u m D e fin itio n e m , tu m dein D ivifiouem , &: ta n d e m E x trem a o b itè r declaraturos nos polliceamur^.
V.
D e n o m in a t u r F o r titu d o â ferendo, q u o d viri fortis fit pericula & labores ftrenuè animofeq; perferre. G r a c i s àv- Jjtei* 6i€ta> am T*anfy>(&> ; â viro, n o n q u o d h a e fola v i r or u m virtus fit, fed q uo d his u tp lu rim u m c o m p e ta t, atq; fr e q u e n
tius quàm fœ m inis tribuatUL..
V I .
Vocabulum F o rtitud in is varias apud varios fignifica- tio rte s o b tip u ific c o n fia t. Nobis, u t noftra p ateat, a liq u o t fialtèm e n u m e ra re lufficiat. /. In Sacris cceleftem &. fu- p e rn a tu ra le m fo rtitu d in e m d e n o ta t î qualem in Stephano fuifieex A d . 6 :S . facile p a te t. 2. Sum itur p r o ro b o re atq; vigore n a t u r a l i , quo D eus befiias etiam arm avit, & q u e m c u m hom inibus c o m m u n e m h abent. Tali præ ditus e ra t Simfon : Jud. 14. v* 6. & /6. v. Uadè etiam L eon es aliaqj animalia fo rtia d e n o m in ari fo len t.' 3. P ro t o k r a n t i à la b o ru m : H o rat.
1
.2
. Ep.I.Agricolae prifei fortes parvoq; beat?,
4. P ro donis quibuidam , vel ab arte,- vel â natura conceflls ; qualia fu n t celeritas, & fi quae fimilia. C icero de S e n e ftu tc :
Sicut f ;urtis equus fpatio qui (cepe fu p re m o a Vicit O ly m pia; n u n c f e n io c o n f c f l u q u ie f e it . /. Pro v irtu te e a , q u a circa m e tu m & fiduciam regenda occupatur. A tq ; hæc ultim a F o rtitu d in is acceptio g e n u i na efi & n o ftro inftituto a c c o m m o d a ta , juxta quam h u n c ia
F ortitudo > eft Virtus Moralis m ediocritatem f e m a s in ii«, qua? m e tu m aut fiduciam , in periculis honeftatis cayi- f a adeundis & perferendis, adferre poffunt. Donaldf.I.3. c.£. Vel juxta Arift. 1. 3. Eth, Nicorn, c. //. ft ivfym ptrtvu tn.'zsQ
SappKÏtCl Key QaGipßi Oil OIS HOtTCCt 1 rjH cZ ftaAiV ÀlÇKTOU *t££y Ô-fj ori K i^ ^ v 7» fjtrj. i.e. F o r ti tu d o m e d io crit as e ft, circa terribilia, & ea, quæ fiduciam afferunt,in iis rebus quas diximus; &ea de ca uf a ,q uia h o n c ftu m e ft, eligit ac lufti- c et, vel quia id n o n facere turpe eft.
V Ii L
Genus in priori definitione allatum extra om n em du bitationis aleam poG tum efle exiftimamus : Definitur n am q; Virtus Moralis ** ** \ t \ 1. 2. Eth. N ie .c . 6. f« /• v * ' £tf m&iuptïiKtt, c*
V « V * Ä fismyri x<rx 777 w&g ^uaçt ug/crfientj Aoyuy r&j as ctto
ie/n is, i.e. juxta in te rp re ta ti o n em Febriani .* Habitus cle-
ctivus in m e d io c ri ta te , quantum ad nos, confiftens, quap quidem (mediocritas) ratio n e praefinita eft, a t q ; i t à , ut vir prudens definieriu.
I X .
D ifferentiam tria conftituunt : /. Obje&um. i . Offi cium. & 3. Finis. D efingulisfeorfim agendum-j.
X.
Obje&um v d ad in tr a , velad extrafpe& atur: I n te r n um Fortitudinis objeftum allata definitio m etum & fidu ciam p o n i t ; Externum eft id, quod confidentiam p a ritm e- tu m v e injicit, m w £ <p*Ce&i.
X I .
H oc quibufdam Ethicis uno nom ine Malum appellatur ; n o n inhonefturo quidem, quodve noftrà culpâ.contrahitur : H o c enim taDquam peccatum virtutiq; contrarium viro fo rti m e tu e n d u m evitandumq; e r it: Sed H oncftum , alias
Form idabilia juxta p o n a l d f 1. 3. ç. i. & Burgersd. c. / 4 I v e l l u n t vniç ic>6çu7ropv e lx a r avfyairor» Y m ç uvQçuvot, huma-'
Bas con d itio n e s e x fu p e ra t, ideoq; ab o m n ib u s fanæ m e n ti s h o m in ib u s m e rito m e t u i t u r . k*t av9çu7rov vir fortis fo r tite r fuAinet, prarfertimffi g raviora fint,cum in his m axi m e fo rtitu d o c lu cc fc a t i L e v io ra n o n tà m ut f o r tis , qu à m vit m anfuctus potius vel m odefius p a titu n ..
X I I I
-Prsecipuum F o rtitu d in is o b je ftu m eA Mors ; I. 3. F.u- d e m . c. i. & p ræ fe rtim bellica 1. 3.N icom .c. 9. quippè quæ pu lcherrim a ac difficilima, cuin p ro defenfione patriae, pro religione & lib e rta te , p ro aris focisq; honeAè o p petatur. U n de Æneas apud Virgilium 1.1. Æncid. in haec verba pro- r u m p i u : — O te rq ; q uaterq; beati,
Queis an te o ra p a tru m T rojæ ju b mænibus altis C o n tig it o p p e t e r o !
Nec
fine afte&u H o ra tiu s carmin. 1.3. Od. 2. Dulce dedecorum eA p ro patria m o ri..X I V .
Officium viro fo rti duplex definitio affignat : Q u o ru m /. EA pericula m o r t e m q ; intrep id e adire, ita t a m e n , u t n o n ex illicita c u p id ita te , n o n defperationiscaufa, n o n te m e re, n eq; ira, fed confiiio c o n fia agantur: 2. Pericula m o r t e m q ; conA antèr fuAinere atq^ p e rfe rre ; n o n lapidis vel befiiae inAar, quibus vel nullus vel in com pofitus periculi fenfus ineA ; neq; ü t quæAum e x in de faciat : fed u t honeA i ratio h a b e a t u r .
X V .
-Ex his duobus prae Aantius efi poAerius ; Magis e te n im a rd u u m cA t im o r e m re p rim e re , quod fit fuÀinendo, q u à m ô à d a c ia m re fræ n a re , q u o d ag gred ien do perficitur. N a m
ipfum periculum» quod & audaciae & tim oris ob jed u m eff» c u m ex fe co nferat aliqujcfadjSeprimendam audaciam, ni- liil tam en juvat ad cohibendum»'/ed ad augendum potius t i m o re m . CoUeg. C onnim b. in lib. Eth. Arift. Difp. 9. quæft. 2.artic. i.
Hæc o m nia vir fortis honeftati poftponit ; idqj cogi t a t, nem in em ignavia im m ortalem f a d u m , m enluram vi«' t tae h o n e fta te m ,n o n tem poris d iu tu rn itatem cfleexiflimans.
Hæc ta n ta ta m q ; excellens in A riftone virtus e r a t , u t Prse- fc d u m equitatus Perfici Satropacenj d ire d â in g u ttu re haftâ transfixum fugientem q; per medios hoftes perfequeretur» ex equo p r æ c ip ita re t, & o b lu d a n ti caput gladio demeret» q u o d relatum m a g n a cu m laude,ante Regis pedes pofuiu»' CJurtius 1.4. c. 9.
o p e ratio m sj elt qui lecundum fiabitum exiftit, & v iro forti f o r titu d o ipfahoncfta res efl: ; talis e rit ig itu r etiam finis k
quippè c u m fine fingula definiantur * bonefiatisq; caufa fo r tis vir fuftineat atq* agat ea, quae ex fo rtitu d in e funt. Hare ta n tu m apud A thenicnfes in pugna adrerfus Macedonios valuit» u t o m nes» q u a tuenda à Ducibus acceperant loca» m o r i e n te s corporibus fuis te g eren t re fe re n te Ju fiiaot 1.5>. c. 3.
x y m u . , ,
D iv id itn r ,p o rro E o rtitu d o in V eram & Apparentem î r i o r c m h a d e n u s e x p o i u im u s i d« altera nunc lequitur u t
X V I .
X V I I .
com . c a p . /u. ita uiiicriCH 7 i imnjÇ cutçytttct cç? 7J Kcvnc TVjV tjriv . kçh t u k t o p i i u i t ' i j h y f y i a j ä ä A c v « l a i n * Æ f t f y 7» 7»* A @ * . O & fy r c c f $ BKO.ÇBV TU 7lA « . K C tX i S r f lV lK u h â v J ) o f i @ * \ s z n ~ fxitet yjfi TTÇHTjet Q. x u m n)* tevfyeui id efi: : Finis uniuscujusQ»
cjefpicîamus. Cum autem varias c o n tin e a t (pecies, fingtr- Isr ieor/im enodandae nobis erunu»
X I X . ;
Prima Fortitudinis ap parentis fpecies Civica feu Civi« dis di citur; quæ iis com m unis eft, qui v e lg lo riæ o btin eo dæ caufa, velfpe pradæ, vel poenae infamiaeve evitandae g r a t i a , tum ma etiam, quanquam inviti n o n n u n q u a m , a g g re d iu n
tu r pericula. : •
J$)ui proprium decui $ partum indignantur honorem Ni tineant', v it am ^ •volunt pro morte pacifei.
Virgil.
1
.5- Æneid. Z opyrus P o n ti præfe&us, S cbyticarum ejivitiarum am ore captus,barbaris bellum intulit,- fedeaefus cum omnibus copijs poenas te m e ré illati belli genti innoxiae luit, Juftinuslib. i2v c. 2, A/lyages c u m Medos neceflitate ad pugnandum a d ig e re t,ta n tu m effecit, u t P c rfam m e xer citus tu rp ite r cedere c o g eretu r. C o n tr a a u tem Perlæ Me- dorjunbipotentiæ aliquandiùim p a re s,fu g a q ; falutem quæ - r^ntes, oblcæna m a tru m c o njugum q; caftigatione reprefli, irn p re /ljo n e m in h o fte m fa c iu n t, v tö e r ia m è manibus e ri piunt, & quos fugiebant fugere co m p ellu n t. 1.1. c. 6.X X .
AlteraSpecies militaris dicitu r ; Eftq; e o ru m , qui p r o pter exiguam forte rei militaris ex p erien tiam ita in tu m c «
Icu nt, u t om nibus luperiores efle velint ; ideoq ; u t p o pu - lardm auram c a p te n t, jurgiis le plurimis im ra ifc e n t, & ad verbera cædesq; temper p ro m p ti paratiq; exiftunt. H anc in gregario praecipue m ilite, q u a m q u àm & in aliis haud in« frcqucqter, deprehendere7 lic e o . ! i:!
* X X I .
T ertia ell eorum, qui ^ Vel in nim iam excandefcentes ira m o d iu m v e , tem perare fib in o n p o liu n t * q uin injuriam nlcilcantur. Sic ThcÜali ßseotiiq; ta n ta in Phoccnfes irå
arde-a rd e b arde-an t, ü t o b litiClarde-adiüm fiiarde-arum ► perire ipff, qu?m boi* p e rd e re eospraroptareot. Juitinus 1.8. c. 4. Vel nim io anJ go re frafti, periculum» aut flreouè repellunt .• Sicut Locrcn. les, qui dùm m e ri honeftd quarfieront, fortius vicerunt. J. 20. c. 3. aut m o rtem fibim etiplb coniifcunt. Qua de r e
rufrà. - ; ' •; • : *:
. ,1 X X 11. 'P ^
Q u a rta m Fiduciariam appellant, quæ penes eos pal* marr. o b t i n v i t , qui cum vicifle fe antea Iciant, uberius ad* huc f o r t u n a ’ ludibrium experiri conantur. Hac in Mace d o n u m exeercitu infigne* fuere Symmachus & N icanor, nobiles j u v e nes, perpetua partium felicitate ad fpernendfum
om n e periculum accenfi. Curtius 1. 8 c. ly
Q u i n t u m genus efteofùrn, qui magnitudinem pcricti-1 li ignorantes, aggrediuntur quidèm , led vidi fugafaluterrV q u a u u n t. H ujuim odi Xerxem fuille te fh tu r Juftinus, L
2. c. IO. ... i :
-X -X I V .
V itia fortitudini oppolita, velïitrexcelïb peedåöt, vel io d e fe d u In excelVu eft vela na öm nis metus vacuitas absq; r a tio n e ex fuperbia orta. Hoc m oiboG oliathum laborafc fe d o c e tu r l Sam.16. Eodem ttia m CatïJltiam infe&um fa
ille, ex,Ciceronis orationîbns facile conflati Siraileqtioq, de Celtis m e m o ra t PJiilofophus 1.3. Eud. c .h
, X X V ; .
Defedlus timiditas dve ignavia Græcis hfrX * n uncupa t u r : d u m eaalicpi)2f riciija tpetum injitiunr^ quar minimè m e t u e n d a funt.* ' riâ^-éè/ti; vitiô qui’ la b o ra n t, bcflijs ma gis ea in p a rte, quâm hominibus fimiles elle v id e n tu r.
X X V f .
H ic n o n incom m ode n o ta ri pofTc videtur. Audaciam
Ti-' f W i d i t a t î m e rie àp rjeferen c U m e(Tfe ; idq; duplici p o tïm • tittd o : P rim d n a m q ; tim iditas b o n o publico magis nociva eft, c u m nihil præftarc p oflit; Audacia, fav cnte fæpè fo rtu n a p lu rim u m efficiat- Hæc deindè p ro x im iu s q u a m .illa ad fo r titu d in e m a c c e d it; facilius e n im c o r r e g i o n e m adm ittit, c u m audacia omnia» tim iditas a u te m n ulla, fo rti- titu d o q u a m p lu rim a pericula adeunda fvadeant.
r X X V I I .
T im id ita s n im ia fi fuerit, difperationis rit u lo venit. Eft a u te m d e fp c ratio æ gritudo animi,ex nulla re ru m m e lio ru m e x fp c tta tio n e p r o f e â a . In hanc incidille C ainu m , G e n . 4 .j i . evincitur. H anc fæpè infequitur xvn% 6içix,
# X X V I I I .
i v iikhçU eft quâ quis vel difperatione, vel la b o ru m re ru m v e a d v è rfa ru m im p a tic n tiâ , vel g ra v io ru m p e ric u lo ru m m e tu tra&us, p o tio re m ( ut ipfe p u ta t) m o r t e m amara? vita? praefert, fibiq; ipfi injurias manus infert.
X X I X .
Sic Judas I f c a r i o t h , p ro p te r p r o d it u m falvatoretn » fp o n ta n e o d efperabundus fufpendio v itam finivit. M a th . 27. f. A m ilco C h a rta g in ie n fiu m im p e ra to r,p ro p te r focios pefte confu m ptos, t a n t u m indoluit, ut m o r t e m fibimetipft con- cifceret. Iuft. in fine. 1 . 19, D ym nus nê p r o p t e r conjurati on e m varijs ab A le x an d ro cruciatibus e x p o n e r e t u r , ftri<fto feipfum g lad io g ra v ite r vulneravit, atq; ta n d e m ad R egem delatus a n im a m effiavit. Curtius
1
. 6. c . 7 .Parerga,
An homini Chrißtano bellum Aliquando gerere liceat
i
Affirm.
An in be Ilis ß rat age mat afint prohibita/
Weg,An files hoßi data fit f i r v anda \ Affirm.
An leftio fcriptorum Ethnicorum Chrißtanofit utilis ? Affirm
. '
An duellum f it licitum / Dift.An Martyres fint fortes
/
Ajfirm%•
A d ju v e n e m 5
lAividot Erelhtfy indolis
,
de optima. ffeitDn. Andream Iohannis
/
A m icum 8c C onvidiorem diledfciffimum,
Concinnam de Fo r t i t u d i n b Diffutationem edentem.
A SX A Z TIX
ON-R
Itenè deiîgnant, Foliqui robore pollent,
Robora, Paufani^, Annibal, H edlor, Agis
î
S ic e ft. Illorum tam enaufallupenda tueri
E t laudare, diu fas fuit atq; decus.
H x c erat A
n d r e atibi m ens, mens om ine grata,
Fortiagefia facie quæ pretiofatibi:
E t f c i t è c e n f e s n o n d i g n u m F o r t i s hon ore,
N o l l o q u i v ifo c o m i n i i s h o f lx furit.
H o r r i d a f e d c o r à m d u m f u n e r a flftit h o n e f l as, T u n e q d i n o n m e t u i t , F o r tis is -ip ie ^tib i: Vfi r t u s h æ c e x c e l f a v i r i s ,p r a e c o r d i a q u o r u m A m p l e x a eff, p e p e r i t faepè p e r t n n e d e c u s * H æ c a r a s , l e g e s , a g r o s , a c q u i c q u i d i n o r b e E f t p a t r i o c h s r u m , p r o t e g i t , aug.et, a!it.- H æ c &c p a c e v a l e t m e n t e s p r æ f h r e q u ie ta s : V i r t u t e s o m n e s p o f e i t a d e f le fibï. H i n c d e c e t A n d r e a v i r t u t i b u s effe p o l i t u m « T e p a r i t è r reliquis, F o r t i s u t efle q u e a s . Id f a c i s a f lid u o , t e f t o r , c o n a m i n e . P e r g e .
Sic p oterit nifus n i l i n h i b e r e tuor".
Sinceri applaufui
