Dissertatio philologico-historica, de decem plagis Ægypti; quam cum venia amplissimi senatus philosophici in regio athenæo, quod Vpsaliæ est, sub præsidio ... Matthiæ Asp ... publicæ censuræ modeste submittit Magnus Lönbohm, Philipstadio-Wermelandus, in a

(1)

î—nrr• ora

Differtatio Philologico - Hiß orka

_,

D E

D E C E M P L A G I S

Æ G Y P T 1 ;

Q ç j a m

Cam •venia Amplis fimi Senatus Philofophtci in Rei

gio Athen (go, quod ÜJpfaltœ eff,

Sub PRÆSIDIO

V I R I A M P L I S S I M I atque C E L E B E R R I M I

Mag. M A T T H IÆ

ffiep/

PoèTeos Pr o f_{. Reg. & Ord.}

Publica cenfurœ modeße fibmittit

M a G N U S

_{-O ^ i-}

_O

_{$ft /}

P_{h i li pst adio}_{- W '}_{e r m e l a n d u s}_,

In Auditorio Guftav. Maj. d. xxv. Novembris,7 An n i cIoIdccxxx.

Horis ante meridiem confietis.

/

Z ,

U P S A

(2)

S:æ

R :æ M :t i s

<

M A G N Æ F I D E I V 1 R O ,

Reverenâsfimo

P A T R l ac D O M I N O ,

D

r

J O A N N I

S T E U C HI O ,

S. S. Theol. D O C T O R I

C eleberrim o,

Inclutae D iœ cefeo s Lincopenfis

E P I S C O P O

Em inentisfim o,

V enerandi C onfiftorii

P R Æ S I D 1

G ravislim o,

R egii G ym nafii Seholarnm que

E P H O R O

A dcuratisiim o.

(3)

S :æ

R:æ

_{M :}t i s

M A G N Æ FIDEI V 1 R O ,

Reverenâisfimo

P A T R I ac D O M I N O ,

Mao

MAGNO

AURIVILLIO.

Per

Vermelandiam & Daliam Defignato

SUPERINTENDENTI

L on ge d igniffim o,

V enerandi C onfiftorii Carolftadienfis

P R Æ S I D I

G raviflim o,

Regii ibidem Gymnafii Scholarum quc

E P H O R O

/

Adcuratisfimo.

(4)

s

'Ufcipite. Q uæ fo. P A T R E S *

Verm iæ. Noftræ . D eliciæ .

H o c . Q uicquid. Eft. Chartacei. M uneris.

Q u od . Ex. Materiæ. D ign itate.

Tantisque. N om in ib u s.

Pretium. Unice. Foeneratur*

V O S . V ero.

Splendida. H yperborei.

Orbis. Lumina.

In.

Ecclefiae. C olu m en.

Patriæ. D ecu s.

C lientum . Patrocinium .

Vivatis.

V igeatis.

Floreatis.

Reverendisfimorii m Nominum

V

e s t r o r u m

.

cu lto r devotiffimtis M. £ .

(5)

^ P a t r o n e n

3iW

e od) #öaaffat>e ^errett;

m m A N D R E A S

min

tyÇ

g

tâ

wb< t .faber.

3

ï t»C H eb ræ ers ©u b | M f Wibd funnogt giöra

0 1

! t'a i faltet mot ChamsfTdcft ban mdnbe fora

<£j ndgon Gideon met» bragit ftodrb i ()ano /

Qèj

»agon

Simfon

ftarcî/ ed’

Goüath

ndn refe/

ÇDîen «(I cbbva/ Com til imjcfcn ftôrte nefa:

% i r Mofes, font tuât bd ben (lore Com mendant 93efaltc/ ft! bd ftrapt mdng’ tufenb uti fanter

STMt f om mo / bet ©ubd orb oft fdget wa ra fani/ 3 fâban mçcfenbet/ a t (anbet flrajet betdcttcd/ 0c& pidgot/ bungecd nôb meb bplfcft mer uptvdcfted. ®6c() f t e dn betfa frig begpnted/ ft bd fdnbe

2>m ftore ©uben u t fin bdtbolb meb bet bub/ ?(t bereft Pharao ej wide dterrodnba

2ît pldga i fra è l , fd fluff band rorebed Itub Äring alt Mifraims lanb fie a rt ôfttcrdubt fd bôrad/ •&ut’ m ån ga tnfenb flud til böbad antal fôtad.

(6)

Sêrft mifer Möres op fin futfmacft / fom Çan bate lltaf (tn Principal, ött bögfto SDlajeftdtV

3 t e t ^an jiafmen (tn pd m o r d e n n e t e r l a t e / © o m t en orm blef mdnb up pd ett fdflfpnt fdt: © e n toatnet/ font fd d o r t t Nili b d d a r flotcc / ÏOteD JpQErroné (tngerö Croft ban u t i blot fôrbçter.

9

Wr Detta o(t mor (Tett o cb ingen bdt tring fported/ S d fdnbe £Q :rren pefi blont) menntffior ocb f © e n fom ett bogel (tort / t d Oftpt od) bun ter börteé/

Cd) dtibtlig fonteé u t m o r t singeln tt( ot t o t o

Slit fèrftfèbt/ foin t d fom mdng’ bierton til ot blota. Silt tetto met bmob mer pd tcfja blab jag flrifmer/

<£tt cgutocbttgt fold til emig bdn od) fpott: Det) fom min CHo tfjet m e t öbnttuf b o n t fromgifmer/

2

1) t d d é SEfltngorfidr tbet m e t manlig gunft uptogo/ © ö m t (dto Içbno mitt oep m ö r t n o t (tg bebogo. © d tog t d g a rf i d r op t e n ringo (ï dn d joggifmcr/

Od) fom terjemt’ ib og / bmot dr itngdfmo lif; SNen foft ten ringo d r / b o n lifmdl dr odj bltfmcr

<£tt tedn / ot jog dr i t o d f o m t (time rif SSJlot g arf td r/ oeb (foil ej i lefnat min upböra g ö r 3 o r t e g o t r e n bön ttl Jpimbla g a t r e n gtöta.

t T ï m < 3 $ g t n r a b e E- R o b e r s

îptigfle ©on i töben

(7)

**£i)<f *-Ônfï<m**

C il m m fi4 m 0 « ? â flce

ü e t t M

a g n u s

_{Ü . ö 9 i £ 0 W /}

J£ôn férfïa gtfngen difputerade

i

U pfala,

Dm

Ç y iB n a n e u n b e tf a m m « o d ) beliga g i a m i tt g w

iblanD DeDuingatna t Ægypten.

Om from Du _{gamin ftaP/}fu _Refidencef _«RorDem D u _{ftdcfa lifroettf pfdté/ pdr dr Pin SîiDDers}

OtDetl I

Dde tvifeé fram Peu ndD Dig af ®uD gtftoen

D en jag t oldrDt ffdrt för IdrDa SKdn framDdr.

D u P a r a d is, font t'tir fd (jflfg fvô OCp ftdW Ot/ D e fort pa loft loin (tué/ oep du löm flora ftfernor/

3 Punit förnuftig fidi fd alftra od» gic ffucft/

9 t a f Pin fonfteté mfôlf uptimtcr (tttncnd tuft.

Qêtt ( if ' fom föDcé fram dr u fe lt/ ftuagf oep m agerf/

g a f t © u p par y i fa u t (tdl _{ija tvett oep ùunne fagert ;} SDÎfll ndr cj roittre indu mePDela m u ft/ |om «Kor/

D d Itggcr ftdlcn ftuag/ förnuftet föga gror, g ö tfid n P cf Plit Pd fld ft oep m ifjan toifl ftrart Draga S llt unPer fttt P cP ag/ til luftan m a flig t Inga/

9 t en förn u ftig (IdI Pen © u p od giftott pat f c t g fort til afgrunP dn til pdrllgpetett Drar.

(8)

SSftfft piettn W&öa mflfî/ om ing ffttlT nnnnt pota Sin a t en ntcnlöe luft ocp Ipona finge fota

S e unga til (tit a t t / De IdtDa til jttt fficf / a t prnp a f (Itfan fiocf / ndft ©uDé pielp/ r o l l e t

ficf.

2

dnct Mofes # © t r a n é SDton/ E l i a s , tpeße 6dDe g f fi&ttet/ fem De fdg’/ a f gierningen fing’ ffdDa/

2

lt fal|ïa Satans grepp pod tnenn’ifict tneta rd Sin .£>Srrand lag / font borD’ Docp öftoermfetten fd» g t Pharao dftvenwdl mättg’ Drdplig’ ting fecf (tota/ © o m Docf til Jp©rrané lof ei fitnDe ponom föra :

( Sdncf pur en t)elig ©uD (tgmdnDejluta tilt Sftdr paitlttt fidra folet ocp ttogtta piclpa roiff.) S e t roifer nu min ' S t o r meD Det pan wacfert fïrtfroft/

0

(Ç tocté nu pôgre op dn Sala pôgber tliftoit ;

2

Bt (e ©lit an font çtnp utaf en ftatit tjcl goD / S e n , fnoppar gifrott ft am afIpDtg a r t oep DloD.

2

p bâ t jag Sagten fram / font dr fulifomlig jiraD SJleD bôn oep ôniïan / famt ait fidrligpet fcingtvitnD :

Jfjdr dr ett lôf/ (ont bdr otaligt lof framfatt S e t i (tg (telf pa t elD: tag Det tticD toôtDnaD fatt. @ U S gif ©fit (pcfa ont 3 ©pr til rndnD dtna / g t 3 i enngpet md Içfit/ font en ftidtna:

g t

3

incö M i d nit © p t roerlD fdr genont g a / 0 4 ) fen for 2aittb(entf tpton i Punt« fldDer ftd!

(9)

A. #j

C a p . L

Ç. I.

D<? P la g ii Æ g y ÿ tia c ii in genere.

Er plagas intelligirrus poe

nas illas , quas Deus a Phara- one , Ifraëlitarum cauiïa, per Mofen olim f u m f it , & in__. Exodo deferibi voluit. Voca bulum vero ipfum a Græco- r u m 7TÅyjyy) & tt*.y)t]u efle, nemo nefcit. N o s vero,' quos copia dicendorum ad rem ipfam vocat, m e rito c um Chryfoftomo obfervamus : D E u m , c um ftruit, cito f t r u e r e j c u m deftruit, tarde

(10)

»

* 9

) ° ( S

3

*

ere a ) : alterum eft potentiae, alterum gratiar. Mirari c o n v e n i t , DEum Ph ar aon i juftiflime ira- fcentem , ut ex facra hiftoria p a te t, non i&u pri mo vel altero eum proftraviffe , fed interjttfta fl a gellorum m o r a , au&oque e o rum numero duris* fimum ejus pe<ftus emollire voluiffe. Unica q u i dem plaga ad univerfam Æ gy p ti or u m gentem-» penitus delendam fuffeciftet; plures vero & q u i dem decem iræ fuæ præcones Deus conftituit, ut de

(pûMvBçbmlot divina certius conftaret. SempeiL» juftit hoc coram Pharaone ingeminari , dimitte

populum meum , addita comminatione mali m o x fecuturi, Deinde tarditas immiflionis, brevitas calamitatis, ejusque celerrima averfio caftigatio- n e m , non t y r a n n i d e m , innuunt. Scilicet, ut», oraculum eft apud H e ro dot um :

A Hot è)x7j crßscrcry) xçcctsçov xcgov vßgiog ycv b

).

Cu m enim infolentiflimus Pharao animum atque aures occluderet praeceptis De i, nihilque de fero cia fua r e m i t t e r e t , divina. Nemefis eum multis m od is exercuit, confecit. Adeo ut hæc prodigia, quæ jam breviter fumus d e lin ea tu ri , non modo difcrimen arguant inter verut» Deum & idola.. ;

led

(11)

« s c « y &►

fed Scjuftitiam N u m inis in puniendis fceleratis, mifericordiam in peccatoribus benigne recipien dis , longanimitatem in pœnis proîrahendis, denique in faétis omnipotentiam evidentiffime in dicent. _{Neq ue quis miretur ad pœnas de fce-} leratis fumendas etiam creaturas armari : imrao licere Magis congredi cum Mofe, Diabolo cum Deo. Hoc enim ideo permifTum fuiffe exiftimo, u t durities & crudelitas infidelium eo citius mol- l e f c e r e t , & vera miracula a mirabilibus diflin- guerentur. _{Illa funt divinæ tantum virtutis cum} immutatione ordinis ipfius naturæ conjunéta«. : hæc effe&us rari & infoliti ope Dæmonis per cauflas naturales, modo in natura inufitato, difpofitas, ce- lerri meque agitatas, produ&i c). Hæc vero rudi plebeculæ metum injiciunt, quippe quæ ex defeélu judicii mavult c re d ere, quam judicare. Unde-» tot portenta , tot fuperftitionum plauftra orta«» funt , quibus laboravit fuperftitiofa vetuftas. Nos v e ro , ne extra oleas, ut dicitur, vagemur, ad rem ipfam levi penicillo a d u m brandam , pergi mus.

A 2 _{§. II.}

(12)

4

«<J ‘ T o ( • g * f. i i.

Perfona A dofis.

M

Ofes , fum mus ille Dei legatus , tanto in hnore olim fuit habitus, uc ipfum fub vario is nominibus, N u m i n i s i n f t a r , coluerint Gentiles, i m m o univerfam fuam Theologiam exMofe ejusque aflis ac fcriptis temere confarcinaverint_,, tefte Huetio d ). Quid igitur mirum , pervulga

tu m ejus nomen fuifle , hifloriæque ejus veftigia palam exftitifle, licet varia vel aperte falia , vel fubleftæ omnino fidei de eo nonn unq ua m trada n tur ? Sic memor iæ pr oditur, quod anno centefi- m o tricefimo ad finem nondum perdu&o poft in- grefïum Ifraelitarum in Ægyptum , cum Mofes in lucem nondum editus e n t , Pharaoni in fomnio oberraverit imago fenis cujusdam, qui coram., facie ejus ftabat, tenens manu libram, in cujus altera lance omnis Æ g y p t u s , una cum pueris fe- minisque c on fpi cie bat ur , in altera autem puec-» unicus erat, qui folus præponderavit. Sapientes vero & Magi hinc ominabantur , pue rum quendam ex Hebraea gente oriturum efie, qui Æ g y

ptum

(13)

« e ) ° . ( / i s * i p t u m magno afficeret damno : ideoque au&ores R e g i e r a n t , om n es e oru m in f an te s, præcipue mafculos interficeret*). Di&um , fa&um. Pha - rao ni s diploma hauc in rem editum A m r a m u m & Jochebedem , parentes Mofis , v e h e m e n t e n , p e rc u l it , inopes confilii, quid fibi in tanta r e r u m affli&ione faciendum effet, quæ totius populi r u inam minari videbatur. Mater autem pue rum., e n ix a egregia? venuftatis , illum in conclavi per tres menfes abfcondidit / ) : fed cum e um ulte rius celare integrum non effet; conflat ex Sc ri pt u ra facra, quod m a t e r infantem, in arca ex jun cis confc&a & bitumine illita c o n d i t u m , in aquam* m i f e r i t ^ ) , e u m fine dubio in finem, ut vagiens p u e r commiferationem aliorum pr æt ere u nt iu m excitaret: quod etiam aulpicato fa&um eft. C u m enim filia Phar aon is , cujus nomen e r a t T h e r m u - t i s / 0 , ad ripam fluminis fe lotum v e n i t , multis flipata feminis, vifum infantem aqua e x t r a x i t , macrique ejus tradidit educandum. C um v e ro Pharao p ue ru m j a m fere triennem , filia? gratifica turus» am p l e& e re t u r , & diadema fuo demturiL*

A 3 capiti,

e) Anonymuslib. i . de vit. Mofis. f ) ibid.g ) Exod.2:^> bj J fip b u s in ant, Jud% iib, 2, c,

(14)

i < ï ) o (

capiti, Mofi impone ret ; tunc nefcio qua

dicitur, pue rum illud confeftim dejecifTe , pedi- busque conculcafle /). Hinc circumflantium o c u los in fe v e rt i t, nihil non mali ominis inde prae- fagientium k), Mitto alia Rabbinorum vel fo- mnia vel c o m m e n t a : neque enim in hlftoria_i, ante tot fecula g e f t a , extra lumen S. Scriptura?, certi quid facile flatui potefl. Mofes vero ætate prove&ior Regiam aulam deferuic, fratres fuos Israèlitas vifurus: ubi dum Hebraeorum quendam ab Ægyptio verberäri vidit, hunc occidit, infli- dlo ei letali vulnere. T u m vero M o f e s , Ægypti finibus reli&js ,^iji terram Midian fe recipere coa- ftus fuite;^po«qtIam Zipporam Jethronis filiam^ fibi in matrimonium duxiffet, & ex ardenti r u bo colloquium cum ipfo Deo habuiflet de liberatio ne Ifraelitarum a fervitute ffigytiaca. Signa, qua? èam pr æc ede ren t, & qua? divinam fidem conci- liarent v e r b i s , quae Mofes nomine Dei coram«, Pharaone habiturus e ff e t , hifce continentur ver- fibus :

Prima rubens unda : ranarum plaga fecunda: Inde culex triflis : poft mufca nocenùor ißis:

v Quinta

(15)

« ( M o r n * ,7

Quinta pecus ß ra v it : fed & ulcera fexta creavit : Pott /equitur grando : mox brucchus dente ne fa n dpi Nona tegit folem : primam necat ultima prolem l ).

Poftea populum fervicute oppreflum, virtute di vina & extento Dei brachio ex Ægypto per mare r u b r u m e^duxit, cujus undas, muri inftar, utrin- que confiftere fecit. Praeterea murmurante p o pulo amaras aquas in dulces qommutavit, & ex ipfa petra (itim multitudinis reftinxit. Taceo mili ta alia miracula, quae in deferto, Domino coo p é ra n te, edidit. P e r hunc Deo

0

. M. placuit Decalogum nobis tradere. Hujus facies , d u n u ipfe de monte Sinai poft quadraginta dies de- f c e n d e r e t , inftar Solis fulgebat. _{Denique hujus} c o rp u s , abfoluto vitæ curriculo, ab ipfo Deo fe- pultum fuit. H i n e i n facra Scriptura dicitur

Mo-

fes cbvctroç ev Xoyoïç «j iy ïçyoïç w ).

III. »

D e baculo in ferpeiptem v e r fi.

T J’Ocabulum hkd» quod in te^tp origipaii gp~

* _{currit, alii explicant per virgam , alii peiL*} baculum i cui homines inniti folent ; unde poftea

ad

(16)

«

«e

yÿo

c is»

ad finitimas p r i m u m gentes, deinde ad G r x c o i Romanosque m or em illum pervenifie ferunt n o n nulli, ut legati ferrent caduceum «). Hinc etiam cfie putatur , c u r Mercurium caduceatorem fi n xerit fuperftitiofa antiquitas. De baculo vero Mofis mira no n m i n u s , quam ludicra, na rrant Rab- bini: illum creatum a Deo in vefpera fexti diei, & ab angelis poft eje&ionem Adami e Paradifo

ex

arbore fcientiæ boni & mali excifum , Adamo traditum fuifie: Adamum vero poftea Setho le-gafie, atque fic fucceflive ad Jofephum eum per-venifle. Illo autem d e fu n ä o , do mo qu e ejus ab /Egyptiis occupata , inter fpolia baculum hunc delatum fuifie in palatium Pharaonis , unde t an dem Je t h r o , m a g o r u m unus , illum abftulifie fingi t u r 0). Huic infculptum fuifie dicitur nomenu. illud m agn um n r r />)• Et quidem e um in m o du m , ut fingulis ejus l ate ri bu s, qu atu or vero ei e r a n t , fingulæ nominis mrv liters? eflent incifæ q \ Hic vero ille eft , qui poftea-. in pjfl ferpentem co ram Pharaone fubditisque-»

* ejus

fi) Polus in fy n . Crit. bibi, in Exod. 7. 0) R.

Eli-• ezer in Perak, c% 40. p ) Exod. 2:21. q) Kirckerus

Trodr. Copt♦ c. 6. . \

(17)

**<*S**

) ° ( S3*

?

ejus mutatus fuit. Alii hoc vocabulo îritelligunt

draconem : alii crocodilum , quem Ægyptii divino

pr o&qvuntur honore , cujus etiam faucibus in fantes Hebræorum objiciebant. N o s vero illis atfentimur, qui pjn explicant per firpentem ,cum ipfe Mofes Ex od IV: 3. ubi hujus miraculi etiam mentio fir, id per wm ipfe exponar. Neque vero fpecies & fimilitudo ferpentis oculis Pharao- nis fiftebatur, fed verus ferpens, ut ne minima quidem fufpicio falfitatis vel fraudis fubeflet: e t enim baculus Mofis in terram proje&us; eo ipfo momento in verum animal transformabatur.. ; quod indicium erat tum infiniræ potentiæ divi na?, tum veri miraculi. Sacra pagina affirmat, magos idem fecilTe fuis incantationibus : fed p ar ticula illa, p ita , _{hoc loco non tam eft veritatis} quam fimilitudinis indicium r). Vocabuluon'ton

^3

cum incantationibus fuis, deducitur vel a quae

flammamifidgorewquegladii <& lanceae fignifkat, quia

fulgore gladii fiebant incantationes : vel a b 1? feuds'?* arcanum, abjconditum, quia incantatores fafcino quafi oculos fpe&antium obtegebant, ne veram rer u m fpeciem viderent s). D'DCOin

figni-B _ficat

r) Pererius in diff. in Ex. c. 7. s) Polus in fyn , Cr 'tt% Eibl. c. Lx, 7.

(18)

1© ) o ( Igfr

fi ca t fapientes , aß r ologos , occulta japientia doft or es,

imagos, fi c diélos a tsin infculpere , incidere, quod

Charaéleribus præfertim m agiam Tuam pe rag e rent /). H or u m in Ægypto magn us erat n u m e rus , ducesque illis tum temporis erant Jannes & Jambres, memorati a S. Paulo 2. Tim. III. 8* Hi vero fraude diabolica ferpentes p r o d u x e r u n t , non quidem veros ac naturales , fed vel fubtra- élis repente baculis fjppofitos, vel fpeciem m o do ferpentum habentes ; idque fatente Augufli- no : adeo ut circumflantes oculos & fenfus fafci- n a t i , illum qui ferpens non e r a t , tamquam fer- pentem viderent u). Hinc devorati dicuntur fer

pentes Magorum a ferpente Mofis, ut inde fingulis conflaret fignum hoc effe v e r u m veri & 0*

mnipotentis Numinis.

C a p. I I .

§. i.

Plaga, P rim a: D I1? O O finj D'DH

A

Pud Ægyptios in ufu erat Regibus civibusque, vel animi caufia, vel N i l u m , fluvium Ægy-pti,

t ') Pfeiffer us in dub. vex. p. 222* u) Juflinus M ar- tyr. in lib, reff» ortfa quatt. 2 6,

(19)

«S3 ) o c S3*

i*

pfi, colendi gratia , qufppe quo nihil eft in ma* jori honore apud illos ü ) , egredi menfibus T a - m us & Ab ad videndum quot gradus Nilus ad- fcenderit 5 tu m enim maxime crefcit x). Hoc etiam tempore Deus Mod in mandatis dedit, Pha- raoni ad ripam fluminis ambulanti obviam i r e t , minisque eum infequeretur, nifi populum dimit t e r e t, Dè um o m n em aquam Ægypti in fanguinem efle transformaturum : fed Rex hisce mini m e c o m m o t u s , Deo obnixe repugnavit. T u n c Mofes Aaronem baculo aquam Nili percutere.# nomine Dei j u f l i t , ut in fanguinem omnis aqua non in fluvio folum, fed in lacubus etiam , fla- gnis , paludibus, vafibusque ligneis & lapideis verter etu r. Hinc fa&um e f l , quod pifces m o r e r e n t u r , qui3 aqua non tantum erat coloris rubri, fed & crafla, ut neque pifces in ea vitam & fpi- ritum ducere , neque homines eam bibere pollent# Carnibus autem pecudum per fuperftitionem-» vefci nolebant /Kgyptii , quoniam ovium & bo um cædem abominandam habebant , Apim fub fpecie tauri, Jo vem vero fub fpecie arietis colen tes y). Magi quoque Mofen & Aaronem

imitan-B 2 d o ,

x>) Plutarchus de IJtde. x ) Gaulmin. not. ad Itb.

(20)

I l ) " o (

do , aquam in fanguinem exfecrandis incantationi bus transformare annifi funt,five earn aliunde alla* tamfanguine ma&aticujusdam animalis inficerent D æm one s, five ex ipfo Nilo, in fanguinem jam-, m u ta to , eam h a u r i r e n t , five denique aliis f r a u

dibus , quarum artifex eft hic ixvoioTsyjiTyg. Id obfervatu d;gnum eft, quod t r a d i t u r , a q u

3

S Æ- gyptiis folis fuiiïe fanguineas, Hebraeis v e ro dul ces ac potabiles, & priftinam omnino naturam-» retinentes z ). Quam vero acerba haec plaga-» /Egyptiis fu e r i t , non eft cur multis evincam-.. Etenim praeter fummum aquæ f œ t o r e m , etiam ii, qui fitim hac reftingvere vellent, confeftim acri dolore co nfi ciebantur, adeo ut multos hac aqua haufta interiifte , & Jofephus & Philo te- ftentur. Cauffie hujus plagae variae afferri folent. Altera eft : quoniam Ægyptii præ ceteris rebus honorando aquam , tamquam r e ru m omnium-, pr im um & principium , quae incredibilem ufum hominibus praebet, varias exfecrandae impietatis ceremonias ad Nilum inftituerunt, tum in cultu Apis & Crocodilorum , tum ipfius fluvii a). I d  circo quoque voluit Deus Ægyptios hoc malo

afficere,

(21)

* 8 ) o '<!&• i s

afficere, u t vel inde c o gn ofc er ent, quam dete- flandum i n m od um rem creatam pro ipfo Deo haberent, & quam temerario aufu Nilo & fertili tatem regionis & rer um omnium pro ve ntu m u- nice adfcriberent. Altera hæc effe dicitur! quod poftquam Ægyptii infantes Hebraeorum in aquam projecerunt, fluvius in fanguinem mutatus,quafi de caede pu e ror um ab Ægyptiis commiiïa, con q u e re re tu r b). Omitto alia > quæ Rabbini fæpe molefte fedulo hanc in rem afferre (oient.

S- IL'.

Secunda: DUH1 S Ï

I

N textu Hebræo occurrit vocabulum CpyTtètf* quod omnes uno fere ore explicant per ranas: & hoc certe Chaldaeis & Arabibus fonat. Ægypti- ace vero fijcem fignificat, xujoixgrjçixooç crocodi-

lum , qui e flumine crebro adfcendere folitus, h o 

mines , quos occupat, devorat c). Præter ranas vulgo notiflimas & in aquis degentes, duplex di citur efle earum genus. Aliæ enim rubetae n u n cupantur , quæ nunc in rubetis & inter vepres

B 5

(22)

i4 «Êj > o ( g >

verfantur, nunc in a q u a , & eft ge nus o m n i u m m a x i m u m , geminis veluti cornibus in ftru&um , plenum veneni. Aliæ inter arundines & frutices v i v u n t, eftque haec fpecies om n iu m v i ri d i ft im a ^ & minima d ). Quod hanc Ægy pti plagam atti n e t , immenfa ranarum ex Nilo prorepfit m u l t i tudo , quæ omnia fœtore i m p l e v e r u n t , i m m o domos , cubilia , le&os , omniaque aedificia, tam publica, quam privata, tam facra quam profana ingrediebantur, ut homines vix foras p r o g r e d i , hac illuvie viis oppletis, nec intus m ane re pos- f e n t , refertis intimis penetralibus, & ad furrmas, fere dixerim, contignationes ranis obrepentibus e). Ne q ue oftiis fedulo & firmiter occlufis, vel cel lis probe m u ni ti s, hæ aditu in domos poterant prohiberi. Quod fine dubio plagam hanc Ægy- ptiis intolerabilem reddidit, quippe quæ non folum guftum & o d o r a t u m , ut âqua in fanguinem m u ta t a , fed & reliquos fenfus milere infeftabat; vifum , cum Temper in oculis abundantem & de formem multitudinem ranarum haberent: audi tum , quum deteftabili coaxatione auribus conti nue o bf tr epe ren t, quietemque no&urnam inter

turba-d ) Plinius lib. 32.

e.

5.

e)

Philo Judsus inhb, 1.

(23)

«is§ ) ° ( fä*

t u r b a r e n t: guftum , cum & efculentis & pocu- lentis infidentes , ea confpurcarent : odora tum , quia viva? teterrimum exhalabant fœtorem, m o r tuae adhuc turpiorem : t a d u m , cum fæpius ex improvifo Ægyptii illas c on tr e & a ren t, imm o ab ore difficulter arcerent / ) . Caufiam vero hujus plagæ hanc fuifle dixerim : ficut Ægyptii vole bant perdere pueros Hebraeorum in a q u a , ut fe- curius & occultius eos occiderent ; ita Deus de flumine loquaces ranas exire j u f f i t , ut puerorum m o r te m ubique quali proclamarent. In hoc et- jam Magi incantationibus diabolicis , Mofen & Aaronem imitati d i c u n t u r , five Daemones fubito attulere quasdam ranas, a Deo jam creatas, five imaginariam tantum ranarum fpeciem oculis fi- flerent.

U o n i a m D e o non fufficiebat, aquam /Egypti* is pœnæ inftrumentum elle, confeftim al terum elementum in eos quafi inftigare v o l u i t , adeo ut terra baculo percufia, immenfam vim«, pediculorum produxerit. Vocem qua?

ha-$. III.

Yertza : DJD

betur

f ) Pererius loc, cit.

i

(24)

16 « i ) 11 ( i »

b e tu r in textu H e b r æ o , varie explicant do&ores. Quidam Cympbes efTe dicunt , ge n us mu fca ru m m in u t i f li m u m , quæ acutiflimis ftimulis cutem-* terebrant & cruciant, penetrando per aures & na- res g). Quidam per vermiculos ha u d diflimiles c u  licibus, vifum facile effugientes, hanc vocem in terpretantur. H jec vero animalcula huc & illuc

volando in oculos i r r u e b a n t , & quietem Ægypti- oru m nunquam non interturbabant h). Præci pu e acutifiimo pungebant aculeo, ut, licet quis v o l a n t em videre non po fl e t , fentiret tamen intolerabi les ejus morfus /'). Alii vero & quidem plurimi hoc vocabulo totam pediculorum colluviem denotari putant. Hi incredibili multitudine divina cre a tione produ6fci undiquaque Æ g yp tu m quafi in un dabant, homines & bruta animantia cruciando. N eq ue huic malo ullo medicamine fubvenire_* quis potuit k ): fed quanta eorum erat foeditas, tanta quoque e oru m multitudo. Hanc vero pla g am /Egyptiis ideo infliélam fuiiïe quidam ducunt, u t fanguinem pue rorum occiforum e manibus

Ægyptio*

g ) Vat (Mus in Exod. c\ g. h) Auguß'tms ferm. £7. de temp, i) Origen es in Exod. c. 3» k\ Jofephus in £ n t. fu d . lib. 2.

(25)

* 8 ) o. ( g * i+

Æg y pt io ru m quafi e x q u i r e r e n t , præfertim q v u m hæc animalcula fanguinem Temper appetant, Heic ve ro Magi fimilem fruftra imitati produ&ionem t ropæum ftatuere c ogun tur potentiæ divinæ, con fitendo , Te omnes vires incaffum adhibuiffe, Mofis ve ro miracula digito Dei, hoc eft, virtute divina patrari. Scilicet credibile eft, Deum inhibuiffe, ne hæc animalcula , quantumvis vilifllma, conderent, ut eo melius dæmoni ipfi& inftrumentis illius illu deret, potentiamfuam extollentibus, & fimul o m n i bus probaret , Te folum eu eXafåoigy.éyiçov vera-# patrare miracula,

§. IV.

Q u a rta : 2117

J

Am quidem ad domandam Pharaonis infolenti- am fufficere videbantur t a t tfx rd eiç idvarov, u t vulgo d i c i t u r , nempe tria hæc duriflima fup- plicia, quorum mentio a nobis fa<fta eft. Verum- e nim ver o ut pertinax malitia pertinaci caftigatio- ne

eft

expellenda; ita & Deus horrorem Ægypti- is incutit prima plaga: horrorem & moleftiatTL* fecunda: moleftiam & cruciatum tertia : nunc de

nique interitum minatur quarta /). aiy , quod

C

(26)

r i 4 % ) o ( g »

deducitur vel ab yyy veß)eray vel ab nmy corvus, varie interpretes reddunt. Alii heic intelligunt

mixturam noxiarum befliarttm ex multis variisque

fpeciebus colle&am, feu multitudinem diverfi ge« rieris animalium adfpedu terribilium, m o r f u n o

x i o r u m , non exclufis ferpentibus, fcorpionibus, im m o nec lupo rum , pardorum, leo num qu e f u

roribus. Sic Jofephus hanc vocem ex pr i m it p er îtyfia: Ttanoïu k, 'kqT'ütçq'koù m). Alii c um L X X .

interpretibus a n y putant fignificare xuvcpcutav ca

ninam mufcam , quae eft animal o m n i u m audacif-

f i m u m , no m en obtinens a duobus impudentifli- mis animalibus , mufca & cane n ). C e te r u m b. Hi eronymus arbitratur L X X . interpretes norL-. transtuli fte xwopLViav, fed xoiwpcuiotv > v e l , ut A- quilæ placet, 7tdfJLy.viatv i. e. omne genus mufcarum o}; quarum quædam funt minus noxiæ : quædam vi. rides & fætidæ : aliæ valde fonoræ: a l i æ , q u æ ex aquis ftagnantibus gi gn unt ur p). Sed Auguftinus, Origenes, T h e o d o r e tu s & alii r e d i u s verte ndu m efle putant wwpiviciv caninam mufcam, lic d i d a m , quafi canibus maxim e infeßam q) , & idcirco m a 

gis

m) A nt. Jud. lib. i. n) Philo lib. i. de vit.

Mvfs.

o) Epiß i t f . ad Sun. & Fretel. p ) 1 oflatus in Exod. c. 8 •

(27)

« S ) ° ( > » ►

»9

gis odiofam Ægyptiis, qui canem colebant r). Ani* malia hæc fuere mordaciflima & maxime infidio- f a , adeo ut magno impetu in quemlibet invola rent , infixæque cuti adhærerent pertinaciter r ) , v e ne n u m q ue fuum vulneribus inftillarent. Quam v e ro acerba hæc plaga Ægyptiis fuerit, vel inde concludere pofTumus, quod memoriæ proditum fit, mufcarum multitudinem aliquando Megaren- fes fedibus fuis expulifle t ). H a ru m etiam fre quentia Ægyptiis plurimum damni & moleftiæ at t u lit , ut neque intra domu m officio fuo defungi, neque foris terram colere potuerint, quoniam cum his indefinenter pugnan dum erat , ut ab illarum i mp et u , morfuque venenato fibi confulerent-,, unde inopina^ta^nors vel morbi vehementifli- mi, & homines & jum en ta occupafle putantur u). Hæc plaga fine dubio Ægyptiis immiffa fuit,quod importune & fine ulla commiferatione tam Ifrae- litas , quam ecr um jumenta intolerabili labore, multisque verberibus cruciarent. Denique q u e m a d m o d u m colluvie beftiarum nihil triftius, nihil deformius ; ita etiam hæc plaga indicat, Deo nihil

C 2

dete-r ) Tolus loc cit. s) Philo hb. i . de v it. Moßs t ) Æ*

(28)

° > c

deteftabilius efTe illufione & præftigiis, quae ÆN gyptios jam dudum famofos reddiderunt.

E te ru m neque hac plaga mollefcit cor Pha-raonis ingratum ad beneficia, ad pericula__» impavidum , inhumanum ad h u m a n a , præterito- r u m oblivifcens , præfentium negligens, fu tu ra non providens v ). Proinde Deus hoc q u i n to fupplicio, pefte, interfecit omnia , i* e. multa, feu omnis generis animantia, etiam e a , quæ

inftar N u m i n u m colebant Ægyptii. Nomine»»

n:pD

domeftica veniunt peco ra, quae fubita m o r te corripiebantur. Scilicet equis Pharao ad bel lan du m , & magnificum apparatum : afinis & c a melis ad iter faciendum & onera portanda: bubus ad a ra n d u m , & ovibus ad la&icinia & lanificia»* uti folebat *). Quor um inopinata mors pefteoL» hominu m mo x fecuturam portendebat: q u e m admodum vulgo dicitur, p'ftilentiam folere p ri m u m in bruta animalia faevire, & deinde in ho mines y ). Ægyptii vero merito hac lue puniti

v ) 'Bemhardm lib. de conf. x ) P ereriustc, y) Phi lo loc. ciu

%. V.

Q u in ta :

*131

(29)

«Çf ) ° C ' | > * i

funt: etenim ipfi Hebræos ,

5

c eorum j u m e n t a , atque greges vel rapiendo, vel intolerandis o n e ribus irrpofitis enecando, afflixerant z ), Deinde.# vel hinc in promtu erat judicare, verum Deum fævire poiïe etiam in pecudes, quibus ipfi Ægy- ptii tamquam re rum fuarum præfidiis cultum di vi n u m mifere adfcribebant. Denique iis ideo ia- fli&a hæc lues fuit, ut in foeda animalium morte, ta m q u am in fpeculo, e a m , q u æ fibi immineret, expenderent.

§. vi.

Sexta: ppW

H

Anc fextam ulcerum plagam nulla præcedit

divina comminatio, ut defperata Regis per tinacia, nullis malis nullisque minis fra&a, cuivis pateat. jt£ cinerem tenuißunumy vel favillam fo r na -

cis in aërem dispergi jubet Deus , ut fingula ele

men ta nefandam Ægyptiorum malitiam deteftari, & nonn unqua m in fceleratos ex divino confilio armari viderentur. Plagam vero hanc nyspN JTlP p e r ptiflulas, vel veficas, vel apoftema generans ulcera, explicant interpretes. Erat fine dubio quoddam peftis ge nus , tumens tetrumque virus

homini-C i bus

(30)

t* « € i / ° C &►

bus pariter ac jumentis inftillans, in p œn as diras & purulentæ malitiæ fuperbiæque inftar vefica- r u m & ulcerum inflatæ. Hæc ve ro triftiflima-* plaga non plebi tantum , fed & ipfis Magis i n e vitabilis f u i t , ut ipforum vanitas & ignominia ne- mini non confpicua redderetur. STgyptiis fane hoc maîo infeétis unum quafi ulcus a vertice u s que ad calcem pedis eflTe v i d e b a t u r , continua fer-

pigine mifere laborantibus. Unde illi ingentes d o lores fentiebant : corpus enim t um or e correptum, animum eo dolore v e x a b a t , ut neque accumbere, neque federe, neque ambulare poffent. Sic meri to vindicata eft Ægyptiorum fuperbia , dum Ju daeis tum fcabiem, tum lepram faepius objiciebant

a). Deinde hoc in poenam erat duriflimi fervitii,

quod Hebraeos ad fornaces ardentes graviflime afflixiffenf. Hinc in S.S. toties repetitur illud:

Eduxi vos de fornace ferrea Æ gypn b).

§. VII.

Septima : T Û

I

N hac feptima plaga grandines, tonitrua & fulgura iræ divinæ tubicines redduntur. Hoc ve ro

(31)

« Q ) ° (

9

* «

r o in Æ g y p t o , c on tin uum quafi v e r agente, prodigii inftar merito habendum eft. Grando o- m ne frumenti genus & animalia in agris degentia perdidit: tonitru & homines & jumenta ve hem en ter perculit: ignis den iq u e , per nubes etifus, c o r pora & f r u m e n t u m , immo arbores, quibus g ran  do pepercit, a m b u flit, delevit, proftravit. H æ c vero plaga indicat Dei manum impiorum peftora formidine & terrore afficere: docet etiam judicii divini gravitatem in contumaces peccatores, qui orbitam impietatis ad praecipitium usque inferna le decurrunt. Pudeat vero homines corda ipfo adamante duriora gerere. H a c vero plaga merito Ægyptiis itiflifta f u i t , qvum Ifraëlitis & aratio nem & fationera ag rorum fuorum violenter in ju ng er e nt c),

$. VIIL

O fta v a :

S

Eptenarius quidem num erus in S. S. plenitudi nem fignificare folet; in hoc autem tragico irae divinæ theatro novum adhuc ante fores fupplici* u m , quod vel ipfo nomine horrorem incutit* Etenim r□")« locitfla, five cicada> fie difta a n m

multipli-c) Anonymus Ub, i. de v it. Moßs.

(32)

n

*4

« i > Ö ( Is»

multiplicavit i immenfam indicat copiam 6c multi

tudinem. Hinc etiam tantus earum n u m e r u s præ- dicitur, ut omnem Ægypti faciem fint operturæ. D a m n u m quoque trifte hinc toti regioni i m m i n e ret. Hoc malum cito ingruens confumeret fro n des , g e r m i n a , femina, flores, f r u å u s denique tam a g r o r u m , quam arborum ; irrmo etiam h o mine s intra domos & te<fta infeftaret. Neque«» hoc infe&orum genus morfu tantum fegetes de- pafceretur, fed & ta<ftu ipfo virulento quad adu reret. Locuftæ enim non tam viribus p o l l e n t i , quam ipfo n u m e r o nocent, ordinata quafi acie-» i n g r u e n d o , idque fine duce. Quod illi cogitent h o m in e s , qui neque ipfi fe regere pofliint, neca b aliis fe regi patiuntur. Quam vero acerba hæc plaga illis f u e r i t , vel inde conflare poteft, quod locuftarum myriades integras ditiones tepe valla verint & brevi penitus deleverint d ). Ideoque.» Pha rao ipfe huic malo haud immerito no m eru , mortis indidit, cum non fru&us tantum ag ro ru m confumferit, ve rum hominibus

quoque

fum- m u m dolorem , & ipfam denique mortem hæc poena acceleraverit e). In hac vero plaga, æque ac in

d ) Plinius lib. 8. c, 29. & lib, 11 ,f. 29, e) Pertri tis 'tn dij]\ /. c.

(33)

«C| ^ ° (

lr

ac in fecunda, de qua antea diximus, omnes quin que fenfus hominum infeftati funt; fine dubio e- am ob cauffam, quoniam Ægyptii Ifraelitas ad plantandas arbores, & cuftodiendos fru&us atro- ciflime c o e g e r u n t / ) .

§. I X .

f •

Nona :

P

O rr o tenebras N u m e n cœlefte Pharaoni Ægy- ptoque immittit denfifiimas & plus quam C im merias. Hæ vero repente & fereno die ortæfunt, non ex naturali folis eclipfi, nec a morbo oculo r u m , fed ab ira Dei , qui tantam aèris caliginofi craflitiem induxit, utilia vel manibus palpari p o tu er i t, vel Ægyptios cæcorum inftar palpantes reddiderit. _{N e q u e ignis & lumen vim lucendi} habuit g ). nV&N _{reddunt interpretes vel te}

nebras horribiles , vel objcuritatem caliginis, vel te nebras obfcurifltmas & âenfijjimas h). Hebræi vero dicunt heic intelligi tenebras gehennales i). Quid quid fit, hoc certum eft, quemadmodum miferri- m u m habetur in perpetuis tenebris vitam agere,

D a d e o - >

/ ) Munflerus w Exod. c. io. g ) Sap. 17: 5. h) Po lus loc, cit. i) Munflerus l. c.

(34)

*<* « a ) o ( g »

adeocjj per caligine &fummi animi angores & infe- r o r u m cruciatus in facris e xp ri m u n tu r ; ita etiam hæc calamitas Ægyptios vehementer afflixit. C o n- fcientia vitae male a&ae mifere eos vexavit , qui fe invicem non confpicere, nec per tr id u u m lq- cu m mutare poterant. Hanc miferiam au x it « , , quod horrenda fpe&ra viderent Æ), fonitusque ferpentum & noxiarum beftiarum undiquaque cir- cumftrepere a u d i r e n t / ) ; ut nec egredi, nec ede r e , nec bibere, nec loqui prae timore aufi fintw), exiftimantes totum mundi ordinem eflfe diffolven- d u m , & graviora fibi imminere mala ti). Haec plaga Ægyptiis merito immifTaeft, ut de mentis caligine & fempiterna mortis n o å e a d m o n e r e n t u r , qui Hebraeos ergaftulorum tenebris tamdiu vexaverant o).

5

. X .

D ecim a: 1133 “ V i n z »

D

Enique miferabilis finisTragaediae hujus adeft. Satis jam futu rum interitum praemonuit Deus,

abun-k ) Pfalm. 78: 49- & S a p . 17: 3. feq. / ) ibid. m) Philo lib. i .de v it. Mo fis. ri) Pererius diJJ'. 2. in Exod. e, 10. 0) Polus /. <*.

(35)

*3ß | ) ° C 27 abunde teftatus & juftitiam & longanimitatem-,. N u n c omne prim oge nit um in tota Ægypto a fum- m o ad infimum juftus fcelerum Vindex percutit. Eadem poena do m in u m æque ac fervum, Regem æque ac fubditos i n v a d i t , dum liberi eo fupplicio afficiuntur, quod Ipfis parentibus jure meritoque debebatur. Scilicet domeftica mala lacrimis ma jora funt, & grav ior parenribus ex interitu libero ru m faepe nafcitur dolor, quam ex proprio poenarii fenfu. Deus igitur, qui toties & mandatis & m i nis liberationem Kraélitarum inculcavit, toties inftar fapientis Medici cauteria & fe&iones adhibu i t , ne fincera corporis pars traheretur , nunc d e m u m primogenitos Ægy ptiorum toilic exjufta_j nemefi in legis & mandatorum divinorum con- temtores. N eq ue miferis de acerba virtute cla man ti bus Ægyptiis folatium erat, Ifraelitas

- - - focios habuiße malorum:

N a m eos ne canis quidem latratus inquietavit. Acceffic cædes animalium primogenitorum,etiam e o r u m , quæ ut idola ab illis colebantur. Lippo- mannus ex Hebræorum traditione n a rr a t, idola__» Æ g y p t i o r u m , quæ ex metallis erant , liquefa<fia ; lapidea, in pulverem comminuta} lignea denique

(36)

putrefa-iS

4

B ') o < B »

putrefa&â, vel in cineres reda&a fuiflTe. Quam vero acerba haec plaga Ægyptiis fuerit, vel inde concludere licet, quod dum omnia in quietem erant foluta, nihilque adverfi t i m e b a t u r , repen tina ingrueret clades, in proludium æternje n o d i s . Deinde hac ftrage p r i m o g e n i t o r u m , quae omnium acerbifiima in facris h a b e t u r , t o t n o r t u - orum cadavera ubique j a c e b a n t , ut iis fepeliendis vivi vix fufficerent. E fomno excitati in f i m m a animorum confternatione totos fe in plan&us & lacrimas e ff u d e r u n t , ut Pharao & Ægyptii Israë- litis non tantum liberum egreflum ultro coicede- r e n t , fed & comm eatu & opimis fpoliis dicis ad iter maturandum urgerent. Acerba quoque haec plaga f u i t , quod animalia per illam occifa zttinec, quoru m caedes magno illis fuit detriment:) : re- fp edu vero idolorum percufforum, præter j a d u - ram, magna quoque in illorum cultores relunda- bat ignominia p ) \ quoni am fatis fuperque cuivis j am conflabat, quam vani & fallaces eo rim dii effent q). CaufTam vero huju s miferrimæ calami tatis hanc eiïe p u t a v e r i m , quod Ægyptii Israë- l e m , quem Deus cum Mofe loquens vocatfilium

iuum

(37)

) ° ( P * 2? fuum primogenitum q ) } ad fornaces ardentes v e  xaverint & cæde puerorunl, in fluvio inftituta, pe nitus delere voluerint«

Hic habes , C. L. T ragicam /Egyptiorum cladem, non ad lapidem L y d i u m , fed pro m o dulo ingenii, levi penicillo adumbratam. DEo au tem O. M. qui vires infirmo clementiflime con-

ceffit, fit g l o r ia , laus & honos in fecula nu nqu am terminanda,

F I N I S .

(38)

Tn_j

Decem

Plagas

Præfenti Differtatione

Elegantiflime Ddineatas.

Q

U'tdfuris J facidum, Pharao maie fa fie, ruinam Qlieerens, Nilictcis den/a ruina, Tuis ? Dum premis, ipfe gemis : mira efl res \ pergis & ultra

Opprimere horrendo colla facrata jugo. Ergo omnis fubito peftis glomerataque leti

Vis ruit in propriam, R ex, Tibi, dire, necem.

Sanguine eunda madent ; madidas ex fanguine menfas

Cumque lavas , maculat fordida rana , Tuas.

Vermiculi vexant, infetfa, cadavere^* u l c u s ,

Auget QS* infandum grando, locufta malum. Stat tenebris offuja domus ; ft at murmure plena

/Egypt us ; pior ant p ignora cæfa nurus. Hoc meruit lumini juJJus fpreviße Tonantis,

Ac ftolida /uperos ambitione /equi. Exemplufn Pharao ftc impietatis haberis ;

Ultima qu£ merito nunc Tibi plaga manet. Numinis ht propior tantis heu ! conf ia rebus,

Quid celebras Jftn Memphis iniqua luam ? \Barbara Pyramidum loqueris mir acia tuarum,

Quœ loquimur [pernis ftgna ßupenda Dei.

Politiflirr.o Dn. Au c t o r i

Gratulaturus adpofuit An d, Fo r s n e r,

(39)

Signor mio e Fratello caro

Ome non v’è cosa che posfa dar pili gran con tento, che di (corgere i progresfi dé noftri amici, perö non mi posfo difpenfarein quefto giorno dimo- ft r ar el a mia intima allegrezz3, vedendovi Fratel mio dillettisfimo dar in luce la ve ftra bellisfima disfertatione delle maraviglie che fece Mole in Egittoilche é un certo teftimonio de’ progresfi c’havete fatto u t i le arti liberali. Må quefta volta, voglio ommet- tere le lodi ehe Ia voftra diligenza negli ftudij as- fai merita fapendo benisfimo, ehe la voftra mode- ftia melo prohibisce ed oltre dicio la noftra confati- guinitå larebbe fospetta d’adulatione ; Pero lascian- do ad alrri ehe vederanno la voftra Disfertatione, & ehe udiranno à farne un giufto giudizio, voglio finire conquefto voto: Degni

1

’ onnipotente per la fua gratia aiutarvi & farvi riufcire intutti i voftri buoni propofiti & premiare i voftri Studii, per la gloria de lîu o nome l ’allegrezza de’ voftri p

3

renti

e

de’ voftri amici e p e rl a voftra propria utilira. Per fine vi prego di credere que lono con ogni affetfo,

D. K S.

Servo (vifceratisfimo

(40)

Diflertationis Hujus

D O M I N O

A U C T O R I ,

A

Mramidæ

Panditur ingenii portio grata

pandUdum tot

miracla

T ui.

ßupenda,

Dent

T ibi

Pierides Laurum, det Numen honoresr

Vtilis ut ßas ferajM in ade Dei.

Gaudeat his

Genitor,

plaudat

V erm landica

tellus:

Sicque feres fiudiis pramia digna

T uis.

Gratulatur

Jo h a n n e s Be r g m a n*

(41)

M O N S I E U R ,

J

E voudrols bien maintenant faire l'Eloge de vos

-progrès dans les Arts libre aux, maùs la, rudeffe de

ma langue, G? fur tout vôtre modeßie Gf vos ver

tu ni en empechent. Ouyje confejje franchement*

Gr' a bon droit, que vos louanges n ont pa befom*

Qf fe peuvent paffer d'être divulguées par une voix

publique: Carpar vôtre eßimable DiJJertationdes

play es d'Egypte l'on peut conclurre de la vivacité

de votre efprit, que vom avès été nourri dans

le fein de Pallas, Gf que vom avés goûte les pim

douces liqueurs qui coulent de [Helicon. C’ eft

pour cette raifon que je prensfujet non feulement d'

en être joyeux, mais ausfi de joindre mes applau

di Jemens a ceux des autres, qui font du nombre de

vos amis. Je fouhaite que la Fortune Qf les Deef-

fes du Parnajfê, qui toujours préparent une Couron

ne à leurs Amateurs les pim chers, F om foient a l'

avenir aus/ï liberales de leurs biens ! Ce font les

vœux de celui qui eß

M O N S I E U R ,

Votre très obdffsint Serviteur

(42)

A U C T O R I

■ p T ityo fie y fJLyjv d va yvo vrsç xj dvTol x x b ’ y^locç 7ro X X d xiç,

* - J >ù Sv y ^ a i v aXXoiç tcrouç S y j jm ç a, t å h r S ZoX.uvoç, t £ 7Tëfi t o diecC ^b syS a u b a i ysvo y é v x h toÏ; y à X iç c t, t u v 7TctXui tpiXocroQSvTuv A vcxoX a r d xaX u. t îs T c y r •> cuç

pYjbsv xaXcoç , ^ èiç dsov, h t dè x j yY} dveadov r fjç dXY)- b è ia ç , Tragiçyjcriv, oia iix o ç , x) Y) nocgocßc'/Yj y Ttsçl t u ç

TFfûÇetç* £ v ai y s v Ttëdpvx'Jm yixp a l Kj v ß fig y s v a i d tfn x TCCXTOV dsXGl T S 7ISgl TCiVTCtÇ 'KOViXfjboLl, CkÇS hJ JoÏÇ oXl -y w f w ç 1^ 8« > yyj sfalvoti fo d ixçysïv sv i d v T a i ç y s ' d t

y s y d X .a i dè l ü v 7rfià f y w xaXXixç Serai t c t s yyjv xXXct

ir/b a t suri 7r o A A ? p dsôysvai im y s X é ia ; >£, o v js y x ç airxdr^^

d a d o S]/ x j o y o X o y S si (p*vspüç jyjv \akŒ ÔTY]TOt, t y}v

7tSç} dvTOCÇ , UT S UVYJTUÎ 7TOVOtÇ7TOXXOÎÇ, X SU TXTX

xaXoti. E y u y’ , S Q f a j a r e, (fcaiyjv uv dvrxoXov, k J Ä ä

tSto itav'oys xaXov xj to'Js 2 5 è y y s i ç r j y x. yyjdèv »

&V

c i y a i, xp svo S sif. T o y d f tsX oç, o z d v r s ; ßxX oivT av>

ernzddiwç S7rsbyjxaç touç t ü v Xoyoöv nXcxuïç x} 7tavTo$z*

7TOÏç dyCpio'ßyjTijo'seri, T a ft x) 7ra:Aaf xj i it r h i y e y s v Y jy é -

vaiç F I ^ ' tôjv / v A iy u T T T W it'AYiyûv. K ai 2 3 y s v , w a v £ -

ipis , ysXXoi ç uv xj t 5 xA sag x) s u divx t s v f a b a t 7i u ç x itdaiv , e y « J <$bx«y ^ a u r e f t t ä a u r a 2; / 5’J Trderyjiv,

o p u s S x ôxvü 3$ a v y y a i f s t v 'Zol TÎjç dçsiYjç 5 ^

7TÇ0X071Y)Ç, Xj èTSÇUÇ 71 OdÇ VVV tyfJLOCTlOi XTloSsiybsiCTY)^,

T o y x v XoiTtov , a [xŸj 7rço<rŸ)xei, o / j h f ç y ^;5h , 2? x ) 7r ^ V

d f S T ï j v î a u a y o v x j 7t ^ ô ç t â xa X X içu , y Ttofàv s y s iç , x a b y

ixdçYjv èçafJiévTOù syxufJLidÇsiv y.yjds à d ß ^ a y s u v, tsJ x)

y / v « (J )^ A /ä 2 o i TrçoerŸixovTi, A 7roçdç toivvv to iu v ty jç

ty)ç Ctïo&svsuç 7rdvTuç , diu T sX ü i d ç oioç t si y } , 71^0-

c s v y c y s v o ç xdXXiçov y s ç x ç, x j t o Î ç fyiXoTtovQiç ïdotç

âv dnodsdoxrbui poidïcoç x } dfiX oT iyuç,

Sic gratulatur

(43)

9fn Dm

£><>d>gecl;>t

t e t t

JP)CrrII R E S P O N D E N T E N .

3 œ M _{K f m /}

UnD ftefft end flare Siebt tuaé Brin «erborgen (leg t/

<S er|tef)t tvxrö D o d a im , nnré Behem ot getvefcnf

UnD m us inan fbnften Da «ici fcbt«eregragen fciegt:

S a ß ®r Die (Einfalt m ag Der CtBcisbcit <2Bcge lebten /

UnD öfncnUuoerftanDjur Slugbeit îl)û r unD Xbor.

® e r ift / Der Diefen Svubm r^err lo n b ob m ftrettig

macbe ?

Ægyptens

g in fie rn iS /

9lacl)f/

3eigt/ ab Derrotbe Nil in tva&rcé 55l«t «erwanDelt

UnD niebt viel mcbr gctvcft etu’ rotbgcfàrbte glutb>

2did) DavEr ailes fonft jué SefevSSufï abbanDelt

(44)

Ü & â t ô ï < r t > e f t g r o t e t /

,dt Jp)®c«n Zebaoth tueb plågot mille ttfa © e n fdfra Pharao, foin f)(ib’ ettbterta b a t b t / gô r bet ban 3frael et någon nàb miU’ mtfa

SDlcn giotbebctad of ait met oeb meta fmått; S å fdnbe ban cent förft on roattuuöb t lanbet

0 c b f l a p p a 3 f t a e l a t lefroa uti to?

9

uit ånbtltg Pharao jåg från ftg ep bortmdnba ©e grptntna p l å g ot n a/ men ôftcd met oct) m et / © å tdnefte ban a t bet (full’ bonom m at te bdnba/

Om ban (în bôgtnob eo (lull’ fnarlig bdm pa net: gorbenfhtll nd t ban fann |tg funna ep utbdrba

Dm tbctta alt meb met/ fom Pharao m ånb ’ bånba/ 9(t up på tbefja blab miblbftigt nog u t la t t

Slf en fom fatt fig tôt åt Pmdi bogbcr (dtiba 9lt n(uta ber ben Ion/ font dt en b pr ba t © f c tt. S i n tefa ö n t f a r j a g / min

93

t or/ må lpcfllg bliftva

95leb nètje ftdbd up å t til matter beberé grad, SJlen fötft p å Pindi full big Pallas m å tilllrifwa

SDîin -Ç>ôgtdrat>e Ftåra 3H’ot)C’$ S rogn e QM’o&cr