• No results found

Historia academiæ Upsaliensis, cujus partem tertiam, consent. ampliss. ibidem senatu phil. publice ventilandam sistunt præses Petrus L. Arrhenius ... et respondens Johannes Hjerpe. Uplandi. In aud. Carol. maj. die XXII. Maji MDCCLV. h. a. m. s., P. 3

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Historia academiæ Upsaliensis, cujus partem tertiam, consent. ampliss. ibidem senatu phil. publice ventilandam sistunt præses Petrus L. Arrhenius ... et respondens Johannes Hjerpe. Uplandi. In aud. Carol. maj. die XXII. Maji MDCCLV. h. a. m. s., P. 3"

Copied!
40
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D.

H I S T O R I A .

ACADEMI Æ

UP S A L I E N S I S ,

C U J U S

P A R T E M T E R T I A M ,

CONSENT. AMPLISS. IBIDEM SENATU PHIL.

P u b l i c e V e n t i l a n d a m S i s t u n t

P KÆSES

PETR USE ARRHENIUS

PH ILO SO PH IÆ MAGISTER Et DOCENS, E T

R E S P O N D E N S

JO H A N N E S

Upl an di.

I N , AUD, CAROL. MAJ. D!E XXII. MAJI MDCCLV*

ti. A . M. S>

VASC ElLiL -AC-1TP AlT

(2)

KONGL. MAJrSTS

.T R O -T I E N ARE Och A SSESSO R ,

f T Å L B O R N E H E E R

J O H A N G U S T A F

L IN RO T H

TT/aïborne Hèrr AJféJforn tilß rifv e r ja g med{kal en del Fr a f det arbete, hvilket Herr AJJeJforn vid alla t i l f allen behagat gynna; fami g if v it dera den ja - kraß e 8f ver tygelfe, da HerrAjJeßbrn ar nat låta en affinai Soner, genom defs förfoarande„ vt(a något Smlleprof.

DenJÖrmon endaß', at ttppå Herr Ajjefforns bekoft- nadfå utgifva ftdrre delen a f Upjala Academies Hifloriav hade fordrar a f mig (amma. v ö r d n ad m e d hvilken ja g

i f

ven iyi år känner det t i l f alle ja g h a f t un d e r de tv åren Herr AJJeJforn derpå varit betankt , at ôka mina /'amlin~ g a r och kund/kap om fietfva ämnet, fam t det nu fulkom-

ligare utgifva

Hvad mera bevågenhet Herr AffcJJorn ijynnerbet behagat vi fa mig, år jag o f ur mbgew, at t i Ib ur ligen up te,, och utelämnandet der a f täckes Herr ÄJfefibrn a j vanlig gunfl icke o per na anfe. (Jag innefiuter alt i et v or dfan) t .ninne och oaflårvligtiJSnfkan af all ) ållhet, Jamt råiknar det‘ t i l f alle fordelagtigt, då ja g kan å däga lägga, medbvadl håg ag t ning och tilg if : enhet ja g ■ framhärdar

Wålborne Herr Afiejfbrnss

Ödmjuke T ié n are

(3)

f

Viris Admodum Reverendis & Vrxclari (funis D . M a g .

ERICO BOIJE,

V e n d e l e n f i u m Pa s t o r i M e r i r i l li m o .

D . M a g .

PETRO $UtH,

S c h o lx Cathedralis U pf. Re c t o r i digni (lim o. *

D . M a g .

ERICO E N G M A N ,

S c h o læ Cathedr. Upf! Co n r e c t o k i A dcuraciffim oj

FAUTORI BUS e i PATRONI S PIA M E N T E

Æ T A T E M S

Spetfari/Itiihe

D.

A N D R E Æ H A L L S T R Ö M ,

Su b p r/e t o r i V ig ila n tiflim o ,

BENEFACTORI CERTISSIMO.

M

'ajora, Patroni & Fautores Optimi, Veftri in me fa­voris funt documenta, quam quibus digne praedi­ candis , nedum enumerandis, par fim. Etenim ab illo ftatim tempore, quo a vobis nofei cccpi, ea quoque mihi contigit felicitas, ut me non tantum multis beneficiis hearë volueritis, fed id etiam effeceritis, ut omnes a me in literis ia (das progrelliones vobis acceptas reteram, irteque ipfo ju­ d ice, dignus jam effem,qui impietatis accufarer, fi datam hanc occationem gratiffimum declarandi animum, dimitte­ rem. Veffro etiam exoptatiilimo patrocinio me commendo, preces pro incolumitate veftra ad-Deum calidulimas furv- «lere non intermïffurus. Ero, dum vbtero,

Admod. Re ver. Prxclarijf. 0 Spe ft at ijfimorum

N o m i n u m V e s t r o r u m

enitor hum illim us

(4)

cobus U lp h on is, & amore literarum, quantum po­ tuit ( b ) , Academiam ivit promotum ; reliqui tamen Archiepifcopi usque ad tempora C A R O L I I X , nul­

la hujus muneris reliquerunt monumenta. Etenim

nec titulis fuis Academicam curam immifcuerunt, nec memoriae quidquam prodiderunt hujus a fe ge-

fti muneris fidem fafturum. Id autem non mirum ;

Aderant namque tempora turbulenta, aPræfulibus vel maxime fota, aderant motus L itu rg ici, & hinc natum noftræ Academiæ deliquium, quo fadum , ut cum eadem exoluerit Cancellarii N o m en ; nosque nefciremus, nili id ftatuiffet Pontifex Romanus, Ar- chiepîfcopum fuiffe noftræ Academiæ Cancellarium. Noftram hoc in negotio opinionem firmat Rex CA­

R O L U S IX , qui Academiam noftram novo habitu

induens, inter faîuberrima quævis aiia, hujus quo­ que muneris nova quafi exordia m olitur: hemj'kall Academien hafva en Cantzler, hwiiken bur waljas a f Ar- kiebijpen f d ock the andre Bi[hopar och Academien, fom ther t i l Jkickelig och tienligh år (c). Quam novam

ve-(b) Dicavit Univerfitati Upfalenfi ço. marcas pecuniarum , & ftuden-

tibus ibidem 30. m .reas, facerdotibus item alias,

(c) Vid. Upf. Academia privilegia dat. Holm. d. 15. M art. 159^, qtii- bus refpondet Dux Carolus ad poftulata Clericorum & ProfefTbrum endem anno Senatui exhibita, ut, inter alia, conftituatur Magnificus Academiæ Cancellarius, apud BAAZIUM Inv. Fccl. Su, L. IV. C. 27. Undenondum liquet, Archiepil'copum tune t<.mporis Iwnc cu­ ram gesfifle , ut putant Mejfenius, Scbejferus , Eenbergius , alii. Nec nobis adverfari putamus , quod paulo ante JO H A N X l Rcgi , de noftra Academia mitius jam cogitanti, placuerit, ejus Iem Sum-

murrt dici Cancellarium, viti. C. I. §. V. p. 22. Cutn SCHEFFERO tamen Upf. Ant. p. 2f8. obfervamus, volui Ile Carolurn Ductm, talem eligi Cancellarium, qui dignitate officii cederet Archiepifcopo,

(5)

Ci-c a n Ci-c e l l a r i i. 73

velat inftitutionem adprobatam non m odo Ipfe de­ inde urget literis fuis d. 16 Dec. 1604. A t en Can-

cellarius Academia matte tilß r ordnad war da, thet famtyc- her bans Furfteliga Nå de till, och må the nanmgifwa en t ber till. Sed & Filius Ejus glor. mem. G U S T A V U S

A D O L P I I U S d. 7. Julii 1621. §. 6, ïw

fàrordne en Academia Cancellarium ö ’c. H is quamvis ita inftitutis, certum tamen & ordinarium Cancella­ rium ante annum 1622. haut na&a fuit Academia noftra (d ); cum ex monumentis obviis liqueat* an­ te hoc tempus Academica negotia curanda & diri­ menda ad Regni Cancellarium devoluta fuiffe (e). Inter Upfalienfis Academiæ Cancellarios nihilomi­ nus fas putavimus , referre Comitem A b r a h a m u m Br a k e, licet a gerenda præcipua Academia? cura il­ lum diftraxerint alia Regni negotia ( f ) . J o h a n n e

K 2 Sk y t

-tatis namque in privilegiis eo ordine femper illius fit m entio, ut huic poftponatur § 2■ Och fta ll Collegium tned Arcbebifi ens och Cautzlertns tilg and hafvpa vrncht att promovera Roccalaureos, Ma-

* giß ro s, Ljc em i at os ly Ductores. § .5 . ProfeJJ'or/kaljcdan n f Å r -

chebifkopcn y Cancellario och■ Reclore ß u d fä ß a s. §. 7. Med

< A rchebifkopcns, Cantzlerem och the andre Bifkopars rådh och

fcnntycke.

(d) Cur vero ante hoc tcnipus ABRAHAMUS BRAHE Academi* noftrx adnumeretur Cancellariis, tuox patebit.

(e) AtVcrtioni huic nnilumi roboris addit aétio illa inter Rudbeckiitmde

M cffmium publice in Confiftorio holm cnfi d. 16. & 17 Jul, 1613.

examinata, in qua fxpius fit mentio explorati apud Regni Cancella­ rium in re Academica judicii. Addas controverfiam inter Bauman•

num Profefiorem & ejus Collegas apud Regni Cancellarium, vid. Epift. Ejus ad AX. OXENSTIERNA R. C. dat. Upf. d. 11. Jan. 1614.

. ( f ) Qua jufta caufifa ab omnibtis Academi* noft x Cancellarios recen- fisntibus hie Comes p rx terea tu r, non facile videmus, Prxterquam

(6)

Sk y t t e deinde Academiæ Canceltario conftîtuto,

juffit Regia Majeftas in Conftitutionibus Academicis d. 2 v Jwn. 1625, ut Cancellarius e Senatoribus Re­ gni eligeretur. Deinceps hi Academiae Upfalienhs Fuerunt Cancellarii, quorum (i nomina &, per fum- mà capita eundo, breviffimas biographiastradideri­

mus , noftro inftituto fatisfeciffe nobis vide­

bimur.

/ .

ABRAHAMUS BRAHE,

Comes in W ilingsborg, L ib. Bar. in Rydboholm & Lindholm &c. N atus 1570. 25. Mart. Patre Drot- zeto Kegni Ferro , & Matre Beata Guflavi Stenbock. 1599. legationis in Daniam munere fungebatur, lf- tem intec duo hæc Regna de irrilgni trium corona­ rum enim quod binas ejus effigies inter Cancellarios, in Bibliotheca Aca- dcniix publica, noftris obvias fint oculis, inque altera illarum dica­ tu r Aead. IJpfal. Cancellarius, certiores et jam hac de re nos fcrenmt egresix illae in Htftoria patriaecoilc&ioncs MfT. N obiliilnui PALM- SKIÔLDII in cadent Bibliotheca fervatx. Ita i l l x : Medtm

Rik-feus bôg a Herrar och üàfrvet tvoro frhjaw lade âr 1607. uti U\>[\ln j a r K . Carls krönings (hull, fände Hrofc/Jorerne i Academi01 där- fam tnafiådts bud til G ref Abraham, och lät anmoda bottom, at ban wide blifrva t her as Cantiler i Acadcmien, Hanc itaque (partant fus- cep it, afqtie Acadeiriico acini in honorem novi Regis in fth ito in­ te rfu it, honorificum , durante illo , Cancellarii officium gcrrns. Poftmodttin vero eum haut illam geffifl’e /cadcm ix curam, ad quam Cancellarium obftringi voluerat Regia Majefias, non m irabiutr, qui vitam ejus intuetur. Interea quoque vice-Cancellarius faluratur

Raurnannns Prof. de quo infra. Deinde vero Johanne Skyttc con- ftituto Cancellario, vixit nihilominus Comes Alr. uhcintus bis quatu­ o r annos. Quibus fi addantur, qnx de Academix cura Camel arii Regni nuper adtulim us, quodnam geilerit Cancellarii uiunus Abra-

(7)

rum agitatam com politurus. Inde 1600. redux Præ fcâus Norlandiæ conditui tur. 1602. in Daniam iterum milTiis, Condliarii Aulici, podeaque Senato­ ris munere & honore ornatus fuit. 1607. prioribus titulis Cancellariatus Academiae Upfalienlis additus

fuit. 1608- Revaliam abiit negotia quædam cum Po-

lonis publico nom ine abfoluturus. 1611- contra Da- n o s , Calmariam & Oelandiam obfidentes, mifTus. 161$. in Daniam ablegatus pacis dabiliendæ cauda. 1614. 21. Febr. Legifer Wedmanniæ Montanorum & Dalekarliæ, atque Adfefior fupremi Dicaderii Regii conditurus. Obiit 1630. 26. Mart, fepultus in T e m ­ plo Ryy (ff).

II. JOHANNES SKETTE,

L . B. in D uderhoff, Dominus in Grônfôô, Elfvefioo, Strômsrurn&Skytteholm 8zc .N at.Nycopiæ 1577. Pa­

tre Bcneditto Nicolai Confule ibidem,& Matre Anna Air

dersdotter. Jattis literarum fundamentis in Schola N vcopenli & Academia H olm end, 1592. exteros vi­ fere cœpit, peregreque per novennium commoratus; fumtibus & paterna plane cura Ducis C À K O L I iuf-

tentabatur. Sic ille Germaniam, Helvetiam, Bohe-

miam , Galliam, Belgium , A ngliam , Scotiam & Daniam perludrando, multa expertus ed (g). Non*

K 3 dum

(ff) C fr.G en;a logia FamiÜ.r. B rah e x , W^DEKINDI Hift, GUSTAVI A D O L P H !, STIFRNM ANS Rofdin^aminne. p.

(g) Vid. Aéhis Inauguratis ad Proftflionem Skyttianam, Simnnh ProfcT lo ri tradendam 1625. d, c. Dec. quo tcftatur Illuftris Vir, f; has peragratTe Europae poti^rfs p a r t f s , atque cum erudittfiimis ubique Vitis convcrfatmn fuifle, C. Uibsnhovio, puta, J,-M etellor I J Ca»

(8)

dum in Patriam reverdis, auctoritate Ordinum He- gni nominatus ed, qui, quam foris comparaffet, eru­ ditionem & virtutem , informationi Principum Gu­ s t a v i Ad o l p h i, Jo h a n n i s Ducis & M a r u e El i s a

-b e t h æ impendere juberetur, iisque a dudiis & vit* direCtione effie. i6o2m iffos h u ce Gallialegatos,&aRo- haneo D uce alios digne excipiendi,& refponfa dandi,ei demandatæ funt partes, 1607. Senatoris officio fu n gi, cauffasque, cur expulfo Sigism undo, regnum Caro­ lus accepi flet, dicere, & gratulationem Ordinum coram Duce exfequi juffus ed. u 6 io . & fequenti- bus annis varias illudriffimas legationes obivit ad Britannos, Batavos, Bremenfem A rch i- Epifcopuiu

& Danos. D einde Gubernator W edm anniæ , Con-

(iliarius Cameræ & m ox Aula? faCtus ed. 1617. fe- natoria purpura ornatur. A d Regem Britanniae L e­

gatus it, reditque Eques auratus. Camera? per no­

vennium præfidet. Academia? Upfaliends Cancella­ rius condituitur Anno 1622. interea Baronis digni­ tatem & titulos accipit. 1627. 21. Apr. L egifer Fin­ landia? Septentrionalis & 1629. 20. N o v . Generalis Gubernator L ivoniæ , Ingriæ & Careliæ. Podea Præfes Dicaderii Gothici ftatim in D aniam , Hollan- diam , Angliam & ad Principes, Comites liberasque

Civitates Germaniæ mittitur. Ob. Sôderakro 1645*

d. 15.

faubono, Alb. G entili, Æg. Hunnio, Cornera, MyUo, Pappo, W in - kelmanno, Vol. Ley fe ro , G ef nero, Mentzero, Vultejo, Gothofredo, Piat ero, Wolfiis, Snellio, D av. Cbytrao , Drejfero, Caßelio, Henri­ co Stephano, Kirchnero, Mclch. J u n io , Hug. G rotio, Dan, Heinfio & Kudolpho, philofophorum eo tcuipore, ut illum vocat, philo*

(9)

d. 15. Mart, fepultus Upfaliæ d. 22. Junii ejusd. anni (h).

1 II.

AXEL

OX

C om es de Sôderm ôre, L . B. in Kimitho & Nynås, D o m . in Fiholm & T id ô ô & c. Patre Guft avo , Se­ ratore Regni, & Matre Barbara Bielke, natus in Fânôô Uplandiæ 1583. d. 16. Junii. 1598. Roftochium , AYitembergam, & ad nobiles alias Germaniae Acade- mias literis invigilaturus properavit. 1606. publica Kegni negotia apud D uces Meklenburgicos curavit. 1 6 0 9 . anno ætatis 26. in fplendidum Senatorum or­ dinem exceptus eft. Paullo poft a C A R O L O IX. A dminiftrator R egim inis& T utor Dom us Regiæ, li­ r a cum nonnullis aliis Senatorum , conftituitur. Norlandiârum deinde 1611. 19. Jun. Gevaîiæ, Hel- dngiæ , Medelpadiae, Angermannke, W eflroboth- niae atque Lapponiæ L egifer, 1612. 6. Januar. Can­ cellarius Regni & 1617. Eques auratus a G u sta v o A- u o lv h o Upfaliæ creatur. 1621. abeunte in Livoni- a m R ege, adminiftratio Regni Ei cum paucis pur­ puratorum communis efle jubetur. 1626, 21. O ft. Generalis Gubernator BorufTiæ & Legatus ple­

ri i potentiarius nominatur. Occumbente ad Lut-

zenam Rege G U S T A VO A D O L P H o , Fcederis Evan-(h ) Cfr. PERINGSKÔLD1I Monum. U pT. L. T. p. 100. L. 2. p. 109.

W ID EK iN D I Hift. G ußavi At/olpM. C H E M N IT Il H iftor. Belli Siieco-Gcrmanici T o m . I. & I I. W ID EKIN D I Hift. Belli Mufco- vitici. Puffend. Hift. Su. Add. Literse ïpfttis d it. 17. Mart. 16-14. EOECLERI Hift. Belli Su. Din, fo). 315. FRE1NSHE.MII o u tio -nes, p. feq.

(10)

Evangetici D irector, Concilii Formati Præfes & re­ rum in Germania Adminiftrator falutatur. 1634. Sta­ tus Imperii Rom. Germ. Ele&oratum M oguntinum ci obtulerunt; quem vero honorem modefte depre­

catus eft. 1645. ad fanciendam cum Danis pacem

Brômfebroam abit, & reverfus ftatim d. 27. N o v ;

dignitatem Comitivam ex merito adipifcitur. 1646,

15. N ov. Cancellarius Academiæ Upfalienfis defigna- tu r, variis præterea publicis negotiis inclutus. Et hic fuit Magni illius Regis Magnus Cancellarius, cui

parem multa haut tulit ætas. Sub Hujus adiuiniftra-

tio n e je m tia , Herrdalia, O ehlia, G othlandia, D u ­ catus Bremenfis & V erdenfis, Pomerania, R u gia, W ismaria, aliaque juris fa&a funt noftri. Quid v e­ ro præterea prveclari egerit, quamque Illudris Heros hic fuerit , loquuntur fat potiorum Europæarum gentium Hiftoria ; fed quanti illum æftimarit Rex

GUSTAVUS ADOLPHUS, teftatur Ejusdem oratio

prope Lutzenam h a b ita , in qua illum hoc

ornat elogio : Ut Deus Opt. Max. me in Regale folium evexit, fie provida Ejus cura Tu Cancellarius mihi datus es, utpote fine cujus minifterio, magna ilia, quœ per me voluit idem De us, vix efficere potuijfem. Ob. 1654. 2$. A ug. fepult. H olm . d. i8- Mart. 1655. (i)

IV.

(i) Vid, EMPORAGRII Concio Fimebr. in Exequ.Com. Ax..Oxenftier-

na. S TIE R N M A N N I B iblioth. Suio-G otb. p. 17. fcqq. LAGER. F E L T I Epitaphium in hunc C om item , W ID EKIN D I H ift. Guft. Adolphi,

(11)

IV.

MAGNUS

DE

LA

G

A

Comes de Leckôô &

Arensberg, L. B. in Ekholm en, Dom . in Hôjen- torp, H apfal, H elm et, M agnushoff, W ennegarn, Kiâgleholm, Mariædahl &c. Natus Revaliæ d. 15. Oct. 1622. Patre Senatore & Marefchallo Regni Ja-

cobo , Matre vero Ebba Brahe. Literis ftatim operam

dedit, & duodecimum annum a g e n s, m ortuo Regi jufta publica oratione folvit; Upfaliam in amplius {ludiorum incrementum profectus, orationem habu­ it de Academia Upfalienfi ; m oxque adeo fe com men­ davit virtus ejus, ut dignus haberetur, qui a die 20. N o v . 1629. Re&or Illuftris per integrum annum A-

cademica heic fceptra teneret. 1640, Germ aniæ,

Fœderati Belgii & Gallorum vifit terras. U t rediit in patriam 1 6 4 4 , ftatim Tribunus cohortis Regia: conftituitur, primumque & illuftre edit virtutis luæ fpecimen in Scania 1645, ^ aufpiciis Guftavi Horn

contra Danos pugnans. Inde ad Gallos abire jube­

tu r, publico Sueciæ nomine ftabiliturus inita cum illis pa&a. Rediens 1647. d. 7. Mart, nuptias cele­ bravit cum confanguinea domus Regiæ, Principe Ma­

ria Euphrqfy n e, Comitis Palatini Johannis Cafimiri Y \-

lia, brevi deinde Reg. Senatorum ordinem ingreffus. 1648. Generalis Campiductor Militiæ Suecanæ & Fennonicæ, Regis CA R O L I G U S l ' A V I per Ger­ maniam & Bohemiam comes fa&us eft, nec non to­ tius exercitus in obfidione Prägend, non fine fum- ma laude D ux. Poft plurima belli ftipendia patriæ

(12)

red-redditus, 1651. Marefchallus R eg n i, 1652. Præfes C ollegii Cameralis fimulque L egifer WeftGothiæ S^Dahliæ defîgnatur. 1653. Theïàiirarius Regni & 1654. 15. Dec. Cancellarius Academiæ Upfalienfïs. 1655. ardente cum Polonis belli incendio novo Gene­ ralis locum Tenentis titulo ornatus eft, & Anno 1680. D rotzetus Regni falutatus. Ob. 1686, 26. Apr. fep. in T em p lo Warnhemenfi (k).

V BENEDICTUS OXEN­

STIERNA

, Comes de Korsholm & W afa,

L . B. in M ôrby & Lindholm en, D om . in Kapuria, Kattila & Rofersberg, Filius Gabrielis Senatoris Re­ gni & Annæ Guftavi Bauer. N atus in arce avita Môr­ by 1623. d. 16. Jul. Mufas Upfalienfes falutavit 1637, & oblata ibidem fceptra Academica fufcepit illuftris Re&or d, 16, N o v . 1643, usque ad. d. 11. Jul. anni fequentis, quo his ftudiorum deliciis valedicens, totam fere patriam primum perluftravit, per Cur- landiam deinde, Pruftiam, Pomeraniam & inferio­ rem Germaniam in Belgium tendit ; U nde digref- fum Gallia & Italia exceperunt. M ultis quoque aliis nobilibus locis commoratum patria tandem recepit A. 1647. Varias deinde illuftriftimas legationes ob­ iit. 1648. ad Tra&atum pacis Weftphalicæ miftus, regia quoque au&oritate inftru&us interfuit

Conven-,.tu i (k ) Vid. Cone. Fun. EMPOR AGRII in ob. Jacobi D elaG ardie. VUL-

T H E JI in ob. Guft. Ad. De laG ardie, &e, Lit, Reg, ad Acad. Upf. d. 15, Dec, 1654,

(13)

tui Ordinum N orim bergæ 1649. & Francofurti ad Mœnum 1651. Tribunalis Wismarienfis Regio juftii a fe ordinati Præfes 1652. H inc in Senatorum or­ dinem cooptatus eft 1654. Poft obitum Reg. Ca r o l i

G u s t a v i Generalis per Livoniam Gubernator. 1665. Tribunali Wifmarienfi iterum præfidet, fimul L egi­ fer Ingriæ & Kexholmiæ creatus, necnon perpetuus

per Germaniam Legatus. 1674. ad aulam Cæfare-

am & 1676. ad Pacem Noviom agenfem per quadri­

ennium Legatus extraordinarius. 1680. Præfes

Cancellariæ Regiæ & Cancellarius Academiæ Aboën- fis. 1697. T u to r & Moderator Principis Heredita­ rii Ca r o l i. 1686. d. 16. Junii Cancellarius Academiæ Upfalienfis. Ob. Holmiæ 1702, 12. J u lii, fepultus Upfaliæ, ubi in adpofito epitaphio Quatuor Regum M inifter, T riu m Senator, D uorum Primarius Re­ rum Præfes jure laudatur (1).

FI.

CAROLUS

Comes de Stureforffa & W ig eb y h o lm , L. B. in K rageholm , Hogcfta &: B aldringe, Dom. in Ângs- ôôn &c. Holmiæ 1647. natus Pâtre Carolo Piper, Col­ legii Bellici Camerario, & Matre Ingride, Caroli Hanftbnii, curiæ Senatoris, filia. Anno aetatis 13. ftu- diorum gratia ad Academiam Upfalienfem m iffus, ntque per integros ibidem fex annos com m oratus, Regiæ deinde Cancellariæ fe addixit, in qua

Regiftra-L 2 toris

(I) Cfr. Laudatio Funebris N oftri Comitis a Norrmanno, apud S TIE R N - MAN. ßibl.Suio G. p. 845. Holmia L iterat a p. 9 ; . PERINGSK. Monum, Upl. p . l « f . A tta L it. Svec, 1721, p. i 6 ; . feqq.

(14)

toris m unus aliquamdiu fedulus obivit. Pod quin­ quennium Legationis Secretarii honore au&us, in Rulliam miffus eft. 1676> Principem Ca r o l u m in expeditione contra Danos fecutus, inde Cameralis Collegii Secretarius, nobilitatis infignibus ornatur. Poftea Confiliarius Cancellarios & Secretarius Status 1689. H inc a C A R O L O X 1 /. Comitiva illudris dignitate, inter purpuratos excipitur 1697, Regius Confiliarius Status conftituitur nec non /îcademiæ Upfalienfis Cancellarius d. 29. Aug. 1720. Tandem vero in Aula Regia Supremus Marefchallus i705. In­ de ab initio b elli, usque ad infelicem illam Cataftro- phen ad Pultavam, Magni Regis lateri indivulfus co­ m es, tandem a Mofcovitis ca p tu s, obiit Noteburgi in Majo 1716. (m )

V

II

;

ARVI DUS

D U S

HO

Comes in Ekebyholm , L.

B. in Fogelwik, Dom . in Vitwik, Stiernoo, Stiern- berg, Curumsn-ds, H ellerôo, M ô ô n y öfterb y, A- damsberg, M orby, Gillberga & Ugglenas. 'Patre

Guftavo, T rib u n o L egionis pedefiris Oftroboth-

nite, natus d. 6* Apr. 1664. Varia in cohorte Re­ gia obiit munera. A nno enim 1682. M iles, 168). D u ftor M anipulorum, 1685- Signifer fa&us ert. 1687-. exteras invifit oras, abfensque 1688- Subcenturio

con-(iit) Vi<i. Sermcr Parentalis Fabinni T orner Profc floris in hunc Com i­

(15)

c a n: e l l a r i i.

corifti tuitur. Ab anno 1690. per quadriennium a- pud Belgas Centurionis fungebatur officio, pariter- que Generalis Optionis operam præftitit Principi Waldeckiæ & c. 1693, 3L ^ ec* centuria Cohortis Re­ giae ei credita fuit. 1696.7. Febr. Capitanei locum T e ­ nens inter Satellites Regios, & paullo poft Liber Ba­ ro creatur. 1700, ig. Julii Generalis Major Equitum in Zelandiam copias duxit ; præliisque, Narvenfi 1700, 8: Clifîovienfi 1702. interfuit, 1704. 11. Jan. Generalis locum T enens militiae Equeftris, & ad Or­ dines Regni Poloniæ, Warfaviæ congregatos, extra­ ordinarius abit Legatus, Traffatum pacis Olivenfis renovaturus. 1705. 27. Dec. Senator Regni & Con- filiarius Cancellariae. 1706. 27. Jun. Comitiva di­ gnitate illuftris. 1707. Cancellarius Academiae Per- novienfis. 1710, i. Jan. Præfes Cancellariæ Regiae, 1719. 21. Febr. Cancellarius '* cademiæ Upfalienûs & 1723. d. 5, N ov. Aboënfïs. 1728. n . N o v . Præfes So­ cietatis Literariæ & Scientiarum Sueciæ. T e r præ- terea in Comitiis R egni, Ordinis Equeftris Orator fuit, fc. A . 1720. 1726. 1731. Ob, 1742. d. 17. Apri­ lis (n).

VIII.

GUSTAVUS

HIELM,

C om es de Floftad, L . B. de

Seglora-L 3 berg,

(n) Hacc nobiscum benigne communicavit N ob. S T1E H N M A N e fu*

U iltoria Landtmarefchalioruin. Cfr. Holrti. L iterat p .2 4 . Lir. Reg. ad Acad Upf, d. 21. Febr, Lit. Comiti* v4 cdicioriæ *d Ac. U pf. d. 10. Apr. 1719.

(16)

berg, D om . in H yltenås, Styreftad, Crantzbro & T orfiô &c. Polycarpi Gubernatoris Weflmanniae F i­

lius , natus Holmiæ 1664. d. i8- Julii. Poftquam per annos feptem ad Academiam N oftram ftudiis li- terarum vacaffet, 1684. iter ad plerasque Europae partes direxit. Reverfus in patriam , vario m une­ rum publicorum honore fungitur ; fc. A nno 1687. N ob ilis Aulicus, 1688- Cubicularius Regius ; 1698,

15. Apr. Gubernator Weftmanniæ. 1710. in C on ­

ventu Ordinum Sueciae, Marefchaîlum, feu Ordinis Equeftris oratorem egit ; m ox Aulæ Cancellarius & Præfes Com miffionis, ut dicitur, & Revifionis Ju- ftitiae. Eodem an n o, d. 30. A ug. Senator Regni & Confîliarius Cancellariæ conftitutus : Quibus ti­ tulis comitiva indgnia addita fuerunt. 1713. in Dec.

Cancellarius Academiae Lundenfis. 1715* Plenipo-

tiarius & Legatus Extraordinarius ad conciliandam cum publicis hoftibus pacem. 1718 , 30. Decem br. Praefes Collegii com m erciorum , & Cancellariæ Re­ giae d. 15. Maji 1719, atque d. 29. ejusdem , Cancel­

larius Academiae Upfalienfis. Ob. d. 3. Junii

1 7 3 7-

(°)-I X . O L A V U S T Ô R N .

F L Y C H T

;

Comes, L . B.

&

Dom inus

in N y n å s, L undboholm , Kumla , Erftavik, H ylte-nås, ^o) Holm. L it. p. 66. Hißoria Ac»demi<e Ltmdenßs P. II. p. iç . L it.

Reg. ad Academ.Upfal. d. 2 ? , S T iERN MANSH àfdinga

(17)

n â s , Svanerum & N åringsberg. Natus Holmiæ 1680. Patre Confule Holmenfium Olavo Hanjson

Tôrnflycht, Matre Margaretha Anderfen, Upfaliæ, a- liquotannis, literarum affiduus cultor, per integrum deinde novennium apud exteros commoratus eft, D aniam , Belgium , A ngliam , Galliam, Hifpaniam, Italiam , totamque Germaniam atque Poloniam , at­ tento ad virtutum exempla animo oculisque perlu- ftrans. In itinere Italico folenniter Comes Latera- n e n fis , nec non a F r id e r ïc o I:mo Boruflîæ Kege 1701. d. 31. O ft. Eques auratus creabatur. Deinde Ceremoniarum Magifter fecundarius a C A R O L O

X I I . Rege 1703. d. 12. Maji defignabatur, & in pa­

triam 1708 redux, jufliis eft 1709, 8. *^Pr- Principi

C a r o l o Fr id e r ïc o a cubiculo efte. Pofthæc 1712.

Ceremoniarum Magifter ordinarius fafhis. H o c

m unus excepit Præ&fcura Provinciae Cronoburgeti- fis , illi 1718. commifla, & Holmenfts 1719, d. 27. A pril. Eodem anno d. 23. Maji Liber Baro creatur. 1723. Præfidis officio fungebatur in Commiftione Kedu&ionis & Liquidationis. Deinde in ordinem Senatorum Regiorum 1727. 8- Julii cooptabatur. C om es 1731. d. 14. Junii, & 1737. d. 27. Julii Can­

cellarius Academiæ Upfalienfis. Ob. Holmiæ d. 10.

Sept. ej. anni (p).

X.

GUST AVUS

C om es in Biôrnôô, L . B. & Dom . in H esfleb y, Bordfiô, Catharinæholm & M ellingeholm &c.

(18)

li Senatoris Regn i ex Eleonora Margareta Brahe Filius,

natus 1682* d. 6. Apr. Academias primum patrias vifitans, exteras dein regiones falutavit, Illuftriffi- mo Parenti in Hollandiam & Angliam miffo eomes factus 1697. & 1698. Deinde 1701. ad Academ i­ am T u b in gen fem liberalibus icientiis, annum cum dimidio, indefeffam & felicem operam navavit. Poft- ea per Germaniam , Italiam, Galliam Belgium que profeftus, multa rerum cognitione ornatus in patri­ am dem um 1705. in Aprili rediit. Poftremo in Saxo- niam abiit, SerenifEmum Regem C A R O L U M X I L

coram veneraturus. Plurimis quoque muneribus

fplendidiflimis claruit. Etenim 1706. Cubiculari­

us fuitReginæ HEDVIG IS ELEONORÆ. 1711. Confili- arius Commerciorum. 1718, Gubernator OftroGo- thiæ. 1719. d. 17. April creatus Comes. 1721, 9. Jan. Præfes Collegii Rei Metallicae- & 1724. Commilfionis in N y l ndia inftitutæ. 1727, 8- Ju l. Senator Regni, qui honos, quod exem plo forte caret, Illi, hujus II- luftriffimæ gentis vicefimo fecundo, non interrupto ordine & continua a patre ad filium ferie, per ma­ nus traditus contigit. 1731. Confiliarius fimul Can- cellariæ. & 1735 , 28. Jul. Præfes Societatis Lite- rariæ & Scientiarum Sueciac. Interea & alia gravif- fima munera obierat ; quippe 1712. ad Regem Polo- niæ S T A N ISLA UM, 1714. adgloriofifT.mem.RegemSu.

F R I D E R I C U M I. 1715. & 1717. ad glor. mem.

Reg. C A R O L U M XII. miffus. 1737, 24. N ovem br. Cancellarius Academiæ Upfalienfis conftituitur (q).

(19)

H uic Illuftrilîîmo C om iti, atque ftudiorum adhuc proteftori, jucunda otia & viridem fene£tutem nos ferio optamus, (q)

XI.

CAROLUS

BORG

, Comes

&

c. Patre Comite ac Senatore

R egni, tum vero Gubernatore Uplandiarum, Jacobo, Matreque Anna Thegner, Olavi, Gubernatoris quoque U pl. Filia; N atus d. 7. Mart. 1679 Upfaliæ. A pue­ ro literis ftatim adfvetus, adolefcente dein ætate,eas­ dem unice fibi in deliciis effe, publice privatimque teflabatur. N em p e binis publice habitis Termoni­ bus, quorum altero Hereditarium Principem CARO-

L U M , in noftra urbe divertentem , Tolenniter ex­

cepit, altero obitum Regis Caroli X I 1697 in Palati® ordinis Equeltris Holm iæ decore luxit; pariter ac erudita difiertatione heic confcripta, publiceque d* 16. Oct. 1697 defenfa, de Regno OßroGothorum in Ita­

lia, adeo le probavit ejus ingenium & candor, ut,

quem m odo civem fuæ fbcictatis amavit fenatus Aca­ demicus, fequenti anno fceptra Academica tenentem, Illuftrem Rectorem , veneratus fit. Academica dein otia emenfus & ad obeunda publica munera abiens, 1701 Regni Archivo operam Tuam commodavit, at­ que eo ltudio ad caftra Sviogothica, tunc prope Lais

ia Livonia polita, properavit. Inde lecutus viato­

rem R egem , triumphantium armorum oculatus fuit teftis. Optionis interea honore auctus,

(20)

miti Mbrner, Generali Majori Stuart & Comiti Aiki~ ' wo Lewenhaupt in negotiis bellicis indefefîam operam præftitit-; usque dura 1703 in D ec.a b ip lb Rege, Thür runum oppugnante, evocaretur, Legationis Secre­ taries,in Britannia,Oratori publico Svecke D.hejmcrona comes adjungendus; U bi poit hujus mortem 171c Orator îpfe conflituebatur, jam ante, uti a bonis o- m n ib u s, ita a Literads Angliæ adeo benevole ex ce­ ptus, ut Societati eorum Literariæ adlcriptus fuerit. A pud aulamLondinenfen per tredecim annos verfatus, Regem deinde Strômftadii convenit, paulloquepoft Secretarius Status conftituitur, & Minifter inde Ple*- nipotentiarius, ad congreffum in Alandia 171g infti- tuendum miffus. H inc domum reverdis 1719, ç j u n . vicariam , & 1720, 24 Maji ordinariam Aulae Can­ cellarii curam geffit. M ox ad congreffum Brunsvi- cenfem L eg a tu s, & tandem 1723 d. 12 A ug. Regni Sueciæ Senator falutatur. 1728 d. 21 O ft. A cadem ia Lundenfis Cancellarius ; 1739 16 Apr. Regiæ Can- cellariæ Præfes, & eodem anno d. 15 Maji Cancella­ rius Academiae U pfalienfis, tot curis graviffimis im­ mortali cum laude fua perfunflus eff: D enique Ca- menis noftris defideratiffimus obiit d. 9 Decem bris 1746 (r).

XII.

A deo benigno St paterno plane adfcftu

AcademiamUpfalienfem nullo non tempore excep e­ rat GL m em. Rex FRIDERICUS 1> ut æternum lui

in 41) Ccleb. Prof. JO H A N N tS I iR E Scnno parentalis in hunc Co­

(21)

in Mufas has amoris documentum rëli& urus, fimtlT- que eisdem non intermoriturum decus paraturus, amicisfimis literisd. 2 6 ] ebr. 1747(f),fvaderevoluerit Serenilfimo tunc Principi Hæreditario,

Clementifli-m o jaClementifli-m K cgiN oftro

ADO LP HO

FRIDE-RICO

, ut Academicam curam (ibi commitri ü-

neret, fu ntoque benigne Cancellariatus Academici m u n e re, enatam inde fine exem plo maximan hujus Athonæî gloriam , fua au&oritate & favore tueretur iretque prom otum . Sereniftimus itaque H ic Princeps, ut Temper literarumamantiifimus,itajam avorum Tuo­ rum Gl* m. Regum Sveciæ in Academiam Noflram ftudium aemulatus, Mitiiïîmi Regis voto non abnuit.; Ted ingenitae in Patriam Noftram gratiae certiffimum fore m onum entum ratus eft, ii propiori Tuæ curie L yceu m UpTalienTe adjungeret, propenfifiimisque literis d. 11 Mart. 1747, fignificaret, licere jam

Aca-M 2

de-/ ( f ) Fav«ntiffimx funt h x litcrae, nec parum decoris conciliant

Acade-miæ, ubi, poftquamCleiucnt'fiumu Rex teftatus fuerat Sercniflimi Princi pis amorem in I iteras, hxc addidit. Det länder Eders Kongl. Höghets/ h -

ra Stam fader Konung G u fta f den förfte t il en ewig åhreful äm i im el­ f e , a t han i fin t id låtit (ig Ja g anfka högt war da om Studiers up •

kontfl har i liik c t, h w a r a f Upfala Académie i fym ierbet honom det fiö r fla w i t ne h a r , och fö r hvoilkit denjannna aldrig nog defs dyra ajka w ord a kan. Och fo tn w i nogjamt tvete, a t E d a s Kon?/. Håg­ het ined nöje trader i denna f o r a Konungens prisw årdnfh fo tfp ä r , fa in t fordenfkv.l a f wen lårer hyfa f å r fa m m a Académie en m ild ont- fo r g til defslwå/gangs befordran ; f å f o r mode W i , at det ej lår er m a­ ra Eders Kongl. Höghet obehugeligit, a t w i w id vacancen a f Can- cellari atet derfiådes harmed wån - och kår ligen anlita E il ers Kongl* Håghet, at Jaforn Canceller antaga (ig berörde Academies angelägen­ heter och låta dejs tilrvåxt och få r k o fran Jig om hi er ta t w ar a.

(22)

demiæ, fua negotia fiiaque vota ad Ipfum Se Regni Hæredem dirigere, atque fub aufpiciis Auguftiffimi Cancèllarii ADOLPHI FR1DERICI literaria là era fe-

îicilfime peragere. A tque fie fumma bac &: Regia gracia benignililm e aiicta Academia Uplalieniis, ea deinde ejusdem documenta per integros qvatuor an­ nos eft experta, qvæ in omnem (eculorum memoriam erunt duratura, illuftrique exemplo pofteris futura.

Auguftam ClementiiFimi Principis aftam vitam, inftituti memores tradere conaremur, nifi qvivis fa­ cile videret, noftrum non effe, in tanti argumenti magnitudine verfari, ciim neqvidem rite recenfen- dis, qvæ in Academiam contulic, beneficiis pares ii­ m us. H orum tamen fumma eit, qvod non tantum Ipfe , quidquid ullo modo Academiæ commodis in- fervire potuit, gratiofiftimus ordinaverit, fed etiam apud Gl. m. Regem FRIDERICUM, quavis data oc- eafione, benignum maxime & fbllicitum egerit pro­ curatorem omnium eorum , quæ in literaria hac re- publica faluberrime inftitui vel inftituta augeri pofîènt. Sic ftatim affiimto clementer Cnncellariatus munere, optimum fecit fummæ au&oritatis fummique favoris «ufpicium , a Regia Majeftate pro fua gratia impe­ trando, ut non tantum Privilegia Academiæ jam du- dum data, Regia tutela munirentur ( t ) , fed id quo- que incrementi caperent, ut Stipendia Academicorum infigni congiario auffiora redderentur 11); Senatui Academ ico infuper concetto fummarii proceffus

Iplen-( t) L it. Reg. d. 20 Ort. 1747. Cfr. Cap. i § 7 p. 35.

(23)

fplendido jure ( v ) . Sic q uoque, ut oeconomicis Aca­ d em ic negotiis, rebus ærarii juribusque Academi­ cis confuleretur, atque graviffimæ caufiæ, quæ fub judice effient, vigili & non impedito ftudio ageren­ tu r, curavit Ssceni(limus Prinçeps, Regio juffiu con- ftitui publicum , fob nomine Juris Pra&ici Prof., ora­ torem caudarum A cadem ic in jus vocatarum. (x )E t, ut univerlam hanc locietatem literariam (ingulari amore amplexus eft Auguftiffimus Cancellarius, ita lingulas Facultates lingulasque difciplinas novo be­ neficio ma&avit. Sic vigenti ad hanc Academiam arti Medicae fuum datum au&arium, conflituto alte­ ro hujus Facultatis adjun&o, officio Profetforis fun­ cturo, qui anatomicam artem profeffiis, eandem prae­ legeret, operationes inftitueret digitoquemonftraret, concella quoque venia, quæ huc Ipe&aret, fupelle- ftilem comparandi ( y ) ; atqueinfuper, in ægrotan- tium publice alendorum curam, laciendas m orbo­ rum obfervationes & defcriptiones, tironibusque h u ­ jus fcientiæacquirendum fanandi habitum, adeoque 'in rei Medicæ fumimim incrementum, N ofocom io Academ ico adiignatis in quemlibet annum, 1500 thal. arg. (z) Sic in oeconomiæ Prqfeffionis, haut ita pri­ dem ad hanc Academiam inffitutæ, ulteriores pro- greffiones, ita in acquirendam novam apparatus

œco-M 3

nomi-, (v) L it. R g. d. i Mart. 1750. Cfr. Cap. i. §. 7. p. 3*.

(x) Kong/. M a'jts B r e f, a t Secret, J . E Fick, under namn a f J u r it

P ro fi ci Profejjbv b lijw it fô ro rd n a d til Acadevùem OrnÜMklsman. d.

24 Jo !, 1747.

(y) Lit. Cane. ci. 12 Aug. 1747. Cfr. Lit. Reg. d. 13 Jan* 1747. (*; L it. Cane d 2$ Otl» 174^»

(24)

nomici corlie&ianem (uum beneplacitam teftabatur AuguftilTimus Cancellarius, ( a a ) uti eandem deio- de in Regium folium eve&us fumma auctoritate m u­ nivit. Sic denique, ne noftra \cadem ia ulli exterarum, ullo decore fcientiarum, quibus nuper eruditus or­ bis fuperbire cœ p it, vel minimum cederet, profum - m o fuo favore a Regia Majeftate obtinuit, ut non tantum nova Chemiæ & M etallurgie Profeflio infti- tuerctur, abditos nature thefauros expifcatura & in ufus defideratos verfura, fed &, ut Phyfices Profedio poftliminio quad revocaretur, unde O p tices, H y - draulices, H ydroftatices, Aërometriæ, M echanices, cæterarum que, quibus addi&a e ft, partium de novo quafi inceptum ftudium fummam Serenidimi Princi­ pis follicitudinem feræ traderet pofteritati, noftrum- que aevum redderet illuftre. (bb) Eandem benignis- fimara curam impendi p la cu it. Sereniflimo Principi in.Obfervatorium Academiæ Aftronom icum augen­ dum & ordinarium Obfervatoris m unus inftitu- endum (cc).

H e c omnia faventidimi animi documenta cum fatis celebrari nequeant, fingula tamen fuo loco a nobis memoranda totidem erunt monumenta peren­ natura fummæ gratiæ Auguftiflim i Cancellarii A-

DOLPH I FRIDÈRICIy totiaem que indicia devotifli-

m x m en tis, qua T antum N om en nullo non tempore Academia Upfaltends erit profecutura.

Sum-(a a) L it. Cane. d. ^ Jun. 1749.

(b b ) Lit. Reg. d. 26 Jun. 1750.

(25)

Summi etiam. Clem enti (limi Principis in nos o- mnes favoris, quo non tantum univerfcm Academi* am amaverat, fed lingulos etiam Academicorum , d ocen tiu m , difeentium , confpeftum Ejus ulla occa- fione fubevmtiutn, beaverat, eam infuper dare v o ­ luit cerdirimam teflerara, q u o d , a propiori Acade­ m ic tutela abiens, Regiumqtie thronum ornaturus, gratioliffimis lfteris d. 26. Mart. 1751 fignilicavit, Up- lalienfem Academiam nullo non tempore libi fore öommendatam.

D enique & id beneficii fubje&iffimis Senatus A- cademici votis concedit RexClementiffirnus, utAca- demiæ Upfalienfis Cancellarius aufpicato legeretur S:æ K:x Ma:tis Summæ Fidei V ir, Regis Regnique Sveciæ Senator, Regii Collegii N om othetici Prælès, Eques& Commendator Ordinum R egiorum , E xcel- lentidim is Dom inus

XIII. CAROLUS

EHREN-PREUS.

C om es& c. Natus eftO rebrogiæ d. 18

Junii 1692 Patre JahmincEbrenpreus, fupremo Direfro- re officinarum armamentariarum,& Matre Anna Clerk> Filia Legiferi Tbom<e Clerk. Literis ftatim domi ini­ tiari filium curarunt parentes, deinde an. 1702 ad il­ lam H o lm iæ Scholam mittentes,.ubi primas Hujus cu­ ras egitSteinmeyerus,fecundas.5jf><5Wwg/«/,uterque (ludio­ rum moderator; usque d u m i7 o 6 ad Academi am Up fa- lienfem riiilfus, quam feliciffime Rudiorum curfum

em etiretur. Quem ut maturaret, j bbatmem Upmar­

ket um Profefforem adeo fibi devinxi G-, u t intima ejus com

(26)

i

confvetudine pariter & informatione frueretur; in- fuper a Fabiano Tôrnero, Job. Hermansfonio, Nicol. Cel-

fio , incluti nominis Profefibribus, pro fuu parte fin-

g u lis, in H ifloria, Jurisprudentia, arte Poetica, ce­ teris, haut leviter eruditus* Quæ vero virtutis ac fapientiæ fie legerit femina, docuit fallax fæpe, fed hic feliciiïimus eventus. A b his tamen literarum deliciis Illum recedere & tutiora loca petere jubebat circa finem anni 1710 hanc regni partem infeftans lues contagiofifiima. Quo factum , ut abierit qui­ dem , at fic tamen Camenis noflris non omnino dixe­

rit vale, puta, lætiori tempore rediturus. Arb®-

giam , ubi Regia Princeps ULRICA ELEONORA tunc degebat, e fufpectis his terris fe conferenti quoni­ am non patuerat aditus, in Wermelandiam profeftus eft; unde 1711 in Febr. Arbogiam revocatur Cancel- lariæ Regiæ adferiptus, 1712 officio Cancell if he or­ natur , & Glor. M. Regi ad Benderam verfanti, una cum legationis hujus focio, deinde R. S. Senatore Ba­ rone Cederftrbm, gravioris momenti negotium perfert* Ibi 1713 Maximo Regi proximus ad flans, ab irruen- te barbaro h o fle, eadem ac Ille fata experitur triftis-

fima. A bduflo enim Rege, a duodecim Tartaro­

rum adhuc juvenis capitur, atque, ne opima praeda gratis defraudarentur, ad Kaulfchan in Tartaria fer-

vandus mittitur. H inc tamen, brevi intcrjefl®

tem pore, provida fummi Num inis cura, quod cordatifiimis viris publicæ faiuti olim opus fore præfcierat, a mercatore ,Anglico Lamotrajo , bene de Illo mereri optimum lucrum putante, redem­ tus

(27)

tus eft* Suorum amantiftunus Rex C A R O L U S

X I I , Idemque juftuiimus meritorum Arbiter, N o -

ffrum deinde adeo Regio favore cum uiavit, ut iniquiorem iftam Ejus fortem dolere fe teffatiffimum redderet. Q uippe 1714 d 2. Jan. in Cancellariæ Re- giæ , a (è de novo ordinatæ, parte iila, quæ res m i­ litares curat, ordinarium H uic & primarium inter Cancelliffas, ut vocantur, clementiffime concedit locum . Ejusdem anni menfe M ajo, cum Legato E x ­

traordinario , Barone Grotbufen, Conftantinopolin

mittitur Commiffionis Secretarius, indeque una cum Confiliario Dicafterii Regii,'D.Oltvecrom,ad mandatum Ciementiftimi R e g is , ingentem pecuniae fummam Demoticam adlaturus, ingreditur iter plenum peri­ culi. 1714 unus c Regio comitatu Stralfundam petiit, ibidem que cum ceteris 1715 graviter obfidentem ho- ftem perpeffus, fed ex prcefentiffimo diferimine Su­ premi Num inis op efervatu s, d. 31 Dec. Yftadium ap­ pulit. Interea Regiftratoris in Cancellaria officio fu ngitu r, cujus ordinariam fpartam d. 20 Sept. 1716 recepit. 1718 d. 13 Febr. Affeflor Dicafterii Regii H ol- menlis conftituitur, ftmulque 1728 & T729 Com- miRioni Status ita intereft, ut maxime dignus vifus fit, qui 1729 d. 6D ecem b r. di&i Dicafterii Confiliarius adfcifceretur. Deinde 1731, 1734, 1738 &c. variis non minus gravibus, quam fecretis negotiis curis- q u e ita parem fe o ffen d it, ut patuerit om nibus, digniori nemini offerri poffeSenatoriam purpuram ; •Qua d. 31 Mart. 1739 ornatus, d. 4 Sept. ej. an. in Conimifftone Liquidationis & Reducfionis Prœfes

(28)

defi-rîefignatur. Q uo negotio ad finem optim e perdu£to, meritifïimus cfb vifus, cui Regiam gratiam d. 29 D ec. 1747 clementiffimis literis teftaretur Glor. M em .Rex

FRIDERfCUS F. 1741 ab Equeftri Regni Sueciæ Or­

dine rogatus, Palatii ejus Direftorem agit. 1744 cL 5 Dec. a Regia Majeftate honorificentifïïmæ Ei pau- cisque aliis demandatae funt partes, rei noftræ nu- mariæ ej usque hiftoriæ pro e a , qua eminet, exactis- fima harum rerum fci entia, optatam affundendi lucem. H is interea ann is & fequentibus patriæfalutem prom o­ tum ire p ergen s, com m erciis Indicis rite ordinandis, icederibusque cum Hifpanis, G allis, Boruflis ineun­ dis interfuit optim o cum fucceffu. D enique S , R. Majeftas jufiit 1747 d. 2 D ec., Lib. Baronis infigni- bus Illum decorari. 174g primo Trim eftri Prælidem E um fufpexit Societas Regia Scientiarum Stockhol- menfis; eodem queannod. 16 Apr. Commendatorem Ordinis de Stella Boreal i, & poftridie Equitem Ordi­ nis Seraphici conflituit Glor. Mem. Rex FRIDERl-

C U S, u t antea ufum fym bolo: Nulla pallefcere culpa,

ka id in omni vita profefium, Eodem anno vota fua ad Regiam Majeftatem fubmitfe deferenti Regio Coi- legio N om othetico, Præfes datur Excellentiffimus hic V ir, P o flto t itaque decora, anno 1751 d. 22 N o v .

in Regiæ Coronationis Fefto, fparfis huc illuc R egix gratiæ radiis p rofui g en te, Comitis honore ac titulo auctus fuit. Q uo pauciora fuperfint exem pla, eo m inus heic praetereundum cenfem us, quod am pii (fi­ m o ru m , quibus ornatus fuit IHuftrimrnus H e r o s ,, m unerum n e ullum quidem am biverit, fed ad ma­

(29)

mos honores natus diu dedidicerit, fautorum gratiam captare, & fortunam fuam e longinquo moliri. Sed ad noftra revertimur. Eodem hoc anno 1751 d.19 Apr. Senatus Academici fuftfagiis precibusque annuens, Academiae Upfalienfis Cancellarius auctoritate Regia falutatur. A b illo tempore partam Academiae gloriam non tueri folum,fed & opportuna quavis occafione am­ plificare, fui in literas amoris efîe duxit. Etenim, ut unum e multis ejus curæ docum entum referam , di­

tavit Academiam magnifica illa numorum fupellecH- le , quam plurimorum annorum (ludio incredibili fum tuque gravifiimo comparaverat Ipfe, exaftilfi- maque ferie digefferat ; cui munificentias fuae docu­ m ento nuperrime etiam addere placuit Illuftriftimo Comiti, inftruftiftimam in eadem re numifinatica li­

brorum collectionem. Cetera, quae vel praeiens,

vel abfens praeftitit favoris maximi indicia non

loquar, quippe memoriae fingulorum recenti, ei-

dem que perennaturae alte dudum infixa. Et quem

ad m odum de Noftra Academia in dies optime m e­ reri pergit Excellentiftimus M xcenas , ita literata haec respublica fuae vici(îim pietatis elTe ducit, & T an ­ ti Viri prxftdium in prae fens venerari, & tot bene­ ficiorum m em oriam , nullo non tempore fanfte re­ colendam , ferae tradere pofteritati. N ob is etiam ut con tigit, gratifiimo hoc N om ine Illuftrifiimorum. Cancellariorum annalibus finem im ponere, ita piis- fimis calemns v o tis, fero venturam fore diem, qua adponamus ultimum illud: effe defiit.

(30)

§. II.

Academice Upfalienfis Procancellarii.

Verfantibus itaque Illuflri{fimis Cancellariis in aliis graviflimis Kegni negotiis, quoniam ad Acade­ miam Temper præfentîbus efie non licuit, ut tamen Tuo ordine & brevi tempore negotia Academica, cer­ te leviora, peragerentur; qui huic curæ, abfente Cancellario, præ eflèt, conftitutus eft ProCancel- larius,proxim a fecundum Cancellarium audoritate & diredione pollens. Y erg ente feculo X V I , pri­ m u s, quantum novim us, hoc munere ornatus fuit Theologiae Profeffor, Ecclefiæ Upf, Archipræpofitus & dein defignatus Archiepifcopus UpC Nicolaus Olavi

Bothnienfis (a). Poft Hujus vero fata, annales noftri Profefforem Johannem Raumannum Procancellarium & R edorem Academiae Upfalienfis Pegia audoritate & literis d. 6 N ov. i6io,confiitutum fuille, tradunt (b)* Cujus officium, vi harum literarum, fore voluerat

G lor. (a) Contendere videtur E E N B E R G IU }'in defeript. Upf. p. I38, Keni-

cium primum fniileProcancellarium, fed illi merito opponimus L A U R PAU LJN.I Pemegyrtu Phihfophicam hab. sA oo, ubi Nie. 0. Both- nienßt dicitur Procancellanus Reverendus <jf C/uri/Jimus. C fr. bAAZ* In v . Eccl Sv. p. 599. 60O. Satis tamen non liq u et, an ante\leéïionem in Archiepifcopatum fu erit quoque Hic Pr cancellarius, neqijr, an ejus in idem munus fuccefior, 01 ait s M artin/ eodem honore fuerit au- dus.

£b) Vid. L iterx hsc i« Rrgiftr. Reg. y ubi idiomate noftro vocatur ô f -

veyjie Laßemaßare och 'Ti/Ryuesmau ôfvcr Univerßtetet i Up fala, quae

ita anno 1611 latine redduntur a MESSEN., in dedic. Chron, L piff:

J o ha/ui i Raum anno, 51 T h. DoElori <J? alma Up fulienfîs * c a de»! ta pro

tvmpore tic Eh n i, ejusdem que Procaneçllario dignißim0. Cfi\ ScHEFFE-

(31)

Glor. Mefn. Rex. CAROLUS 7X ,u t, i. Scripturam fa- «ram ooram .auditoribus interpretaretur. 2 .luventu- tem Academicam in Philofophia Socratica erudiret. 3. Profeffcrum do& rinam , & in tradendis fcientiis Ru­ dium propius infpiceret. 4. Specialiorem denique fti-

pendiariorum gereret curam. Quam diu vero huic

muneri præfuerit Raumannus, eo difficilius eft d id u , quo incertior nobis eft fupremus ejus dies. Poft an­ num 1614 in vivis illum fuiffe certo nullo documen­ to accepimus ; illo anno itaque decelfiffe conjicientes, nullius deinde Procancellarii memoriam habem us, usque ad an. 1625, quo Gl. M. Rex G U STA VU S A-

DOLPHUS in Academicis Conftitutionibus a fe beni­

gne datis fanciverat, ut hoc Procancellarii munus Archiepifcopo tunc Upfalienft & ejus fuccelforibus

perpetuo obeundum traderetur. Qui eodem tunc

ornabatur, erat Regni Sveciæ Archiepîfcopus Rev. D o d o r P E T R U S KE NIC IU S , & quot illum excepe­ runt A rchiepifcopi, tot Academia noftra gavifa eft Procancellariis, fcilicet: ab an. 1637.

D. LA U R E N T IO PA UL INO GO THO ad. an. 1647. D. JO H A N N E C A N U T I LENÆO ad an. 1669. I). LA U RE N TIO STIGZELIO ad an. 1676. D. JO H AN N E BAAZIO ad. an. 1681.

D. OLA VO SVEBILIO ad an. 1700. D. ERIGO BENZELIO ad an. 17C9V D- HAQUINO SPEGEL ad an. 1714. D. M A T T H IA STEUCHIO ad. an. 1730. D. ROANNE STEUCHIO ad. an. 1742. D .ERIGO BENZELIO Fil. ad. an. 1743;

(32)

D . 3 ACO BO BENZELTO ad. an. 1747.

Et quo jam h m fruitur ac veneratur Academia Upfalienfis , Rev. D otfore & ArchtepifcopD ,

D. HENRICO BENZELIO.

Quoniam Reverendiüimorum H orum Prxfulum vi- tæ & merita in patriam artesque liberales, antea a lite7 ratiffimis viris tradita funt, eadem hicrecenfereluper- fedemus, cum uberius legi pofllnt in P E R IN S K jo L -

DUM&num. Ullerak, SPEGELII Chron. Etifcop. &, q u x

omnibus præftat, Reverendiflimi Episcopi & Doth.

A N D R ♦ RH YZELII Epifcopofcopia SvioGothka. f . III.

A c a d e m ic e U p fa lie r/fis C u r a t o r e s .

F attu m etiam eft olim , ut inter Academiæ N o- ftrx Antidates, ad morem in aliis Univerfitatibus re­ ceptum , cenferetur Ejusdem Curator, qui vir eilet officii am plitudine, eruditionis laude & literarum a- m ore inclutus. Hujus muneris initia ad an. i663re- ferenda fu n t, nempe inftituta ab Uluftriffimo Can­

cellario MAGNO GABR. DELAGARDIE. Q u i,

qvum cernere libi videretur, Oeconomica Academiæ negotia non fatis vigili cura p eragi, & diiTidia tur- basque in hac focietate fxpius excitari, ut hifce ma­ lis m ederetur, a Regia Majeftate impetrat, ut Cura­ tores Academiæ conftituerentur, Provincix Up- landicx Gubernator atque bini ProfelTorum, quo­ rum diligentiorem curam , Ipfo abfente & gravio­ ribus Regni negotiis diftritho, res Academica fub- iret. Ipïæ literæ R eg ix , datx d. 14 Febr. 1663, hos Curatores non tantum conftituunt, fed etiam,

(33)

quo eorum extenderetur cura, aperte declarant. Il­ lis itaque injunctum fuit: i ,S u b aufpiciis Cancella­ rii, confulto Procancellario & opem ferente Senatu Academico, commoda & prorogati vas A cademiæ pro­ m overe. 2 , Ejusdem Privilegia, Conftitutiones alias- que perutiles leges &fiatuta Academica farta te&aque tenere. 3 , F undorum , redituum impenfarumque Academicarum curam gerere, atque ut augerentur & rite difponerentur, curare. 4 , £ d rigorem Con- ftitutionum , ubi opus effiet, Re&orem, Profeffiores Infpectoresque ftipendiariorum & æ rarii, fui admo­ nere officii. 5, Iisdem opitulari in fingulis negotiis, ubi aut docentium aut difcentium falutis interefibt. 6 , Exa&e curare, ut pro diverfa ftudiofæ juventutis indo­ le , aliis atque aliis fcientiarum partibus inftitueretury plurimis incitamentis ad diligentiam & labores lite- rarios alliceretur, & , quæ quisque meritus fuiffiet, præmiis ma&aretur. 7, Q uotiescunque demum opus effiet, Illuftr. Cancellario indicare, quidquid faftu ef­ fet utile, impetratamqueEjusdem fententiam exfequi; & fie in ceteris. Erat illo tempore Provinciæ U p- landieæ Gubenator CLAUD IUS RÅLAMB Lib. Bar., qui una cum Laur. Stigzelio & Olavo Rudbeckio, Profef- foribus, A cademiæ Curam, literis confirmatoriis Re­ giis eodem anno & die datis, fufcepit & usque eo geffit, quoad inter Regni Senatores anno fequenti cooptatus, fuccefiori GEORG IO GYLLENSTIER-

NA eandem traderet fpartam (a). Verum Illo etiam

(34)

fequenti anno 1666 hinc ev o ca to , reliquisque C ura­ toribus vel vita defun& is, vel ad alia honoris m u n e­ ra ire ju fiis, Curatores deinde non naffa fuit A cade­ mia noftra, cum nec illis indigeret infequens rerum datiis in meliorem longe ordinem redactus, (b) A n ­ te hoc tempus tamen idem fere fuiiTe inftitutum G lor. Mem. Regis CAROL! IX , obfervavim us, q u o , an­ no 1604, tres Academia? Upfalienfis condituerat In- fpeCfores (c), Cancellarium Regni SVENONEM BIEL-

K E , Senatorem Regni L U B E R TU M CAW ER (d ) &

Doctorem NICOLAUM (e ), illisque curam redituum

fum tuum que Academicorum voluerat com m en­

datam.

§. IV.

RettorMus Academicus.

Ab illo datim tem pore, quo illudris hxc offi­ cina literaria Academiæ nomen gerere ccepit, fuo q u o ­

que inclaruit Reciore. T edantur idipiiim Privile­

gia, primo fundationis initio, StregnelLe d. 2 j u l 1477, a Regni Gubernatore Stemm Sture & Senatoribus re­

liquis (b ) Quae vero horum Curatorum in Academiam afuerint m erita, patet ex

ACtis Confift. Acad. hujus temporis, nec non ex O ration- Cei. Ruei-

beikii in Conhftorio hab. d. 4 J11I. 1 6 7 0 , protocolli« ejusdem

‘diei adj <5la.

(c ) Vid. RefponC Caioli Ducis, ad Clerum SvioGothicum , Holm , d. iS Dec. 1604.

(d ) Cfr. L it. C aro li D. d. J2 Jn lii 1605.. De hoc V iro vid. H ifto r. Ca­ rol i I X , a N Stiemninn edita, & tjusdem Hbfdtngam in ne.

(e ) Fuit Ill e D. Nicolaus Cbeuieiopbents, Aulae Cancellarius, licet cogno­ men ejus in ipfis literis /ion iit cxprellum. De illo vide plura i«

(35)

liquis propenfe concéda; ubi hæc occurrunt; Ther■-

fo r e upå thet at ReSor f o r berörde Univerfitatis, DoHores, Meftere, Studentes, or theris Fcîk mage tbefs roligare blif va oc lifva etc. & paulo poll:: och f i a , or at theris Retfdr

_ Univerfitatis (kal vara theris domare i allehanda J akir etc; porro : Schola or alia til fb rb erM e Studium kommande

varda, och thejfe Privilegia niuta wilja ,fiå rje i Rettoris Univerfitatis handom etc. Quo tamen m odo, &: per quas

vices hoc m u n u s,• aut dngulis ProfefTorum, aut aliis honoratidimis viris traditum fuerit, non eadem per om ne tempus certitudine condat. Etenim prima N o- ftræ Academiæ ætas P apatuiobnoxia, & huic p roxi­ me infecuta L itu rgica, nondum , quod fciamus, ad nos quidquam transmilit, unde Rectorum nômina, hujusque muneris intervalla certo condare' podit. D einde, podquam proceHerant m otusE ccleliadici,& iqdaurata nuper Academia ex procellis idis fefe col­ ligere coeperat, qua? ab illo tempore ad nos pervene­ runt docum enta, aliqualem gedi hujus Magidratus Academici memoriam produnt; proxim e fecutum vero æ vum , quo ferenius lateris, & Academiæ N o- dræ propitium m agis, eo plus lucis huic etiam f l i r Jtoriæ N odræ parti aflert. Itaque hujus muneris bre- vidimas lineas d u ftu ris, feriem femporis feq u i, opti: m um nobis vifum.

Glor. Mcm. Princeps CAROLUS I X , Regis Si-

gismundi aufpicio diutius fperato, quam impetrato

Felicius, ad vota Ordinum R egni, Academiam hanc indaurare occupans, datis literis d. i A ug. 1595, ita fuam de Re&oris munere dgnidcat voluntatem , ut

O

(36)

facile pateat, plactiiffc R egi, perpetuum C ollegii Re­ ctorem eonftitui Er i cum Jacobi Skinner um; in q u o etiam ©fficio manfit usque ad annum , quo H o lm iæ obiit, 1597. O ftenditvero vetus Academ iæMatricula, emer- fifle inter ea varias caulTas, ob quas m inationem fub« ' ierit ille mos. Scilicet, effecerant patriam vexans lu ­ es & contextus rerum alius, u t primis fuperioris fe- culi annis munus hoc a Profefforum alio ad alium tranfiret rediretque. Ita L. Paulinus Goth. an. 1601 Academiæ Rccfor, anno fequente fuccefforem habuit

M. Johaunem Antbelium Aftr. Prof. Triennio ferme p o ft,

Idem Paulinus Reetoratum iteuim adiit, atque poft ilium alii per annum , alii per biennium , per trien­ nium denique a lii, Magiftratum Academicum geffe- runt; fuffeftis etiam inter ea fæpe Proreftoribus, vici­ bus vel inæqualibus vel admodum incertis, prout ferebat a voluntate Principis diverfa necefiitas tem po­ ris (a). Oriebantur enim fæpius contentiones gra- viiïimæ aliaque mala, unde factum putam us, ut Gh M .Rex GUSTA VUS ADOLPHUS ipfo imperii fui ini­

tio , ornandæ hujus fpartæ tempus intra annum de- finiens, in Regiis ad Academiam literis d. 29 N o v . 1612, hæc feri beret : W i fbmimnte, at mange ofeder oeb

fbrargetfir och ojkickligbeter etc. ther u ta f ugkomne are, at

|a) Cenßat ex Matricula v e ie rï, quater afùuti ex afio conffmituni fuif- fe Proretturetn , nempe an. 1 6 0 8 Job, B hm t hov in u t, .1609 Petr. Rndbeckium, 1611 Jo b , Raum annum , & 1613 d. to M aji, Job. Lena-

um usque ad d. 16 Nov. 1615. Cfr_ L k . Reg, Guß. Ad. d, 3,1 M a rt. 1 6 «3, ubi ob ortas varias Senatus Academici voluntates iu eligendo R.e£bore, jitflit R e x , conttifni Prore&orem *

References

Related documents

dylooi Kotmvtvres. — Preces quinquies per diem, ftatis tempo- Libus, juxta dotdrinam Mtihanmiedis continuandas erant; nempe 1) ^s=t*.3f c^Lo precatio matnüua 2) -glnJf meridiana

Habetur etiam tam fllium quam nxorern ejus fuisfe infidcles; fed.. 547«. g) Hoc monito: Js ^ tam Locman

Herr a, och jårjhr a ekens för den dagen, dä hvarken fadr en kan godtgöra något för fonen, ej heller Jonen för fadr en; ty Guds befiut dr fannjdrdigt: mätte dtrföre ej detta

Defcr. Roßrum breve, cinereum, teres; oculi globoii, nigri, minus prominentes; antennas capire duplo longi¬ ores, rufefeenres, geniculo in medio fere.. Thorax exa£te

dipfius, quam in dicentem intuempr, ejusque adfpecturn ideo necesfarium ducimus, ut ex ocuJis vultuqoe omnern orationis vim penitus intelligamus. Non igitur miran- dum eft, fimiliter

Utöver sambanden ovan pekar resultatet av denna studie på att det inte finns något som stärker att sambandet mellan hög grad av samarbete och kommunikation (H7) samt

While literature on product development projects has investigated knowledge integration as a variable which has an impact on project performance (e.g. Hoopes, 2001; Hoopes

Syfte: Vår studie syftar till att undersöka huruvida Cover Stories har kunnat användas som indikator i en contrarian eller momentum strategi under tidsperioden 1987