• No results found

Dissertatio philosophica de fine poëseos, quam ... præside mag. Carolo Aurivillio ... æqvæ bonorum censuræ submittit Petrus West Euren, Jemtlandus. In audit. Gustav. ad d. XXIX. Aprilis MDCCLXI. Horis post meridiem solitis.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio philosophica de fine poëseos, quam ... præside mag. Carolo Aurivillio ... æqvæ bonorum censuræ submittit Petrus West Euren, Jemtlandus. In audit. Gustav. ad d. XXIX. Aprilis MDCCLXI. Horis post meridiem solitis."

Copied!
16
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D. D.

DISSERTATIO PHILOSOPHICA

DE

F I N E

P O Ë S E O S ,

Q U A M ,

CO N SEN T. AMPLISS. F A C U L T . PHILOS.

IN REG. ACADEM. UPSALIENSI,

PRÆSIDE

M ag.

C A R O L 0

AURIVILLIO,

Poës. PROFESS.

Re g. e t Or d.

S. R. S. M.

Æ Q V Æ B O N O R U M C E N S U R Æ S U B M I T T I T

PETRUS WEST EUREN,

J E M T L A N D U S .

IN A U D IT . G U ST A V . AD D. XXIX. APRILIS

MDCCLXI.

H o ris Pofl Me s s î

U P S A L I Æ,

(2)

K O N G L . M A IîSTS

TROTJFNARF. och HOFjONKARÈ

V À L B O R N F HE HR

E R I K M . W E S T F E L D T

-Om. Allmån. Hielpfam het, Bllfver. Urmodig. Och Ecfkilrf. Koftfrihet. InJkrankc. Slg. T ill. Vifla. Folkflag.

Får. Jag. Åran

At. I.

Valborne. Herr. Hofjunkaren. Utmårka* En. Af* Främmande. Vanner. Och Olhylda, Som. Utgjordt. Hufvudfaken. T ill. M in. Lycka.

Gammaldags. Ara. Medeläldrens. Sryrki. U nglom en s. Liflighet*

Med. Erf. Ord. D ygden.

Leder. Vålborne. Herren. Uci. Alla. Hans. Göromåf. På. Sådan. Grund.

Driftar. Jag. Defla. Bladen. Ôfverlemne. Litet. Prof. Af. Renaft?, Vördnad.

Under. Der. Hlertat. Önfkar. Att. Allm agten.

Ville. Benåda. H err. , Hofjunkaren; M ed. Glad. Och. Vålfignad. Lefnad.

T ill. Defs. Min. Hydda. Kullflås. Och. Mitt. Stoft. Sammanfaller.

Skall. Jag. Oförändrad. Vara.

VÅLBORNE HE R R HO f J U N K A R E N S

Idmjukafte t/enare

(3)

A. ü ,

§. I.

ubium perfæpe vifum eft, utilitate- ne magis an fvavitate valeat Pcë- fis , f iv e , ut apertius enuntiant, qui talfos fe fore tamen ipfi hauri raro praeoptaverint, utrum vici­ nia aliqua & neceflitudine difci- plinis, quibus hurr.ana nutriatur felicitas, Innexa fit ars illa, an ad luxum potius referenda- humani ingenii & fallacem quam­ dam fpeciem elegantiae, qua carere pofle, ullo fine detri­ mento verse incolumitatis, hominum inter homines con« jun&lo credatur. Parte ab alterutra, quae feruntur, in­ culcari folira heic repetere, nihil attinet. Confici nunc quidem p o ftit, velim us, ut ad rem om nem , quantum fa­ tis fuerit, judicandam» nec opus effe m ultis, nec ambi­ guam metuendam dim icationem , appareat- Si finem pro­ prium proximumque, in quem Poetica tendet induftria, ftabilire r ed e & tenere licuerit, mox utilis vel eam uni­ ce ob rationem , quod fit fvavifiima, humanitati fenrie- tur omni. T u m feq u etur, utfupremum ad honorem D i­ vinae amplificandae g lo r i« , quem inter fe cupide

(4)

lur ingenuæ fcicntlæ artesque ceteræ, et jim eniti Iæfe- mur noftram , fociatoque greflli, niii aliena diftorferit violentia, confcendere.

§.

1 1 .

Copias, machinas, blanditias, qua? demum cumque parari Poëfi poflint, hoc proxime confdio ipfa inftruir, ut placeant pulcritudine, ut jucundo fenfu hominum fe in animos in finuent, ut probantis voluntatis acriorem promtioremque contentionem eliciant. Innocuum illud ftudlum, donec per fe fpeftatur, propterea erit, quod re­ rum partim extra nos politarum naturis, partim indole mentis noltræ hancque conftituentium facultatum, nita­ tur ratio, qua placeant necefie fit apta venultaque, dis- pliceant torta , abfona , trivialia. Quemadmodum vero P; ëcicæarti, cum affinibus, quæ effictas pariter ad oble­ ctandum imagines proferunt, commune elt, ut amoenioris confcientiam voluptatis moveat intelîigentibus, lie ma­ net proprium j decentiffimaruin notionum virtute & nu* merofæ orationis efficacia pertentare animos iisqtie adeo inflammare afFe&lbus, fine quibus officia ve4 fanftidima langvefcerent, hoc e lt, fuæ menfuram fandticacis non explerent. Atqui placent et jam cultoribus feientiæ reli­ quae; nulla elt, quæ non oble&et, limulae probam m en­ tem invenerit; ut prirnum adelt veritas , in quam co- gnofeendam fovendamque feientiæ artesque in univerlum orr nes confpirabunt, habitu quo demum cumque pro- ceflerit, qua demum cumque ex parte emicuerit, appor­ tat fecum rite contuentibus argumenta, nunc m ajora, nunc minora , quibus grata exoptataque amplexus me­ reatur. Non negamus« Sed tarnen proxime huc non du­ cunt difeiplinæ vel Hiftoricæ vel Philofophicæ , ut lu­ dentibus quibusdam fpeétaculls mirabiles amores venrosque veluti concitent > quibus libenter agitandum fele animus committat. D ocent > (vadent; fa&orum origines, ferie n,

(5)

exitus enarrant , teftificarvtur 5 rerum omnis generis caufias inveftigant & , fieri quoad poflir, dernon/trant Si ex his oriatur adquiefcentls animi non turbida commotio, rerum ipfarum cognitæ debebitur indoli, non difciplinis per (e confideratis, quæ perfpiciendam eam ubi exhi­ b en t, nihil ipfce videntur aufæ, nihil de fuo adjungunt, midæ fimplicisque veritatis, ut invenerant, jura perfe- quuntur. Fac, te legere in Hiftoria exemplum boni viri, magnanimi, nec fe defpicientis nec alios, & tamen pri­ vatis ubique praeferentis publica, non poteris, quin ames magnopere & illius veluti focietatem meritorum deriva­ tam in te percupias. At Hiftorico non magis referasj ac­ ceptum , quidquid illic fenferis oble&amenti, quam in eumdem culpam conjicias afcominantis horroris, quo t e , proxima forte in pagina, intercurrens dirum & humani­ tate cafium monftrum obruerit, Quæ gefta fin t, is refert, ut vera legas» annititur, quo fingula tu capias animo în- curiofus adeo, ut fi curare nimium deprehendatur volu- if i e , pro Hiftorico ne quidem habueris. In Geometram incidis, nunc linearum agentem dudtibus, nunc quantita­ tum reliquarum mutuas evolvendo affeétiones, ut pæne attingas oculis quidquid univerfi claufa compage teneatur. Hilari, opinam ur, nec coa<5H feftinatione ibis obviam prodeunti no vitati 5 miraberis fagacitatem & follertiam il­ lius, qui producit 5 nolles te non vidifTe grande fpecimen acuminis, cujus nondum ponendo» limites hursana fibi mens videtur exputaffe. Neque tamen credes, id potls- fjrnum voluifie ducem tuum, ut gaudendum tu putares, ut ia:ta tibi arrideret demonflratio. Paraloglsmos evitare ftuduit, pro[)ofitiones ira n eftere, ut e cognitis promi­ canti agmini incognitarum aperiretur viajcalculos pofuit, non ut.comta , non ut polita, fed ut ve*a intuereris, quae demonftrare fit ingreffus. Morum audis doélorem , non exfangvero, aut fuorum ipfius fenfuum couftri&um

(6)

r e , fed qui manlfefta fid e, diferto ore, quid fugiat ip fe, quid fe& etur, quid eximium ipfe judicet & homine di­ gn u m , quid indignum , haud vereatur profiteri. De fum- m o b o n o , de abftinentia fummo ilii fubmittente bona ce­ tera, de animo felicitatem fuis non m etiente cupiditatibus fed D ivino arbitrio, deque pertinentibus eodem aliis per- plurimis quse praedicari audiveris, liquidifiima fane te dul­ cedine opplebunt; tantarum a cogitatione rerum non nlfi ægerrlme te patieris diltrahi, U bi autem exquiras, quid habuerit propofitum ille tibi adeo opportunus m onitor, n on primo & præcipue locutum animadvertes, ut dele­ ctabilia fentires, fed ut ßequa, jufia, debita intelligeres, u t quæ facienda præ ceperit, ipfo tu opere exfequaris, Enim vero Poëram e v o lv e , fuo parem titu lo <, non isa - étæ rei moras com itabitur, non tertium audlorltatem mu­ n iet , non argumentorum longa implicitaque detinebit a- c l e , non virtutem fecabk regulis, non exprobrabit vi­ tia^ in campum deducet, ubi blandirtimi te vultus exci­ pient , ubi agentium loquentiumque intereris perfonarum Inexfpe&atæ varietati, ubi naturae in re quavis faciem , n o n difcerptam per partes, led totam fim ul, vividam , præfentirtimamque lætaberis, ubi appofita omnia & fele- cla nulli usquam locum dabunt tæ dio, ubi & , quae non vera ipfe agnoveris, agentur partim ita, partlm memora« buntur, ut plus creent jucunditatis, quam fi vera forent reque ipfa a te coram fpe&arentur.

§. UI.

N em o hæc infle&at, ac fi excellentiorem vim aliquam prae humani ingenti experimentis ceteris aut amplius de­ nique pretium conaremur Pocfi attribuere. Privatae for­ te laudis quam g n a v s fapientiæ rtudiofiores fuerint, qui vereri fe fatis v ix porte arbitrantur, n e , quam præ cete­ ris am ent, difclplina co g a tu r, ultima e fede, antepofitas fufpicere, Oftendetur in fra , fine artium fcientiarumque

(7)

reliquarum faltem mediocri peritia Poêfin haud ullam ef- fiorefeere. Comparatio heic erat inftituenda, ut fuurri vindicetur cu iq u e, ut priva & nativa munia Cingula­ rum non confundantur. Nam certe quo chara<ftere alio» tamquam proprio, dignofcetur Pocfis ab Hiftoria, a Phl- lofophia, a profaica Eloquentia, nlfi quod proxime data- que opera conetur occup3re animo* tempeftiva audacia & Innoxii* illecebris non oblucftantes fibi d evin cire, qvum ceterae, cultores licet fuos honeftiflima quoque remune­ rent cognitionis voluptate, hanc tamen non indulgeant, nifi quoad fequatur e veritatibus, quibus .explicandis fir* mandisque navant induftriam, tum quoad capere velint a- n im i, quo* lllæ erudiunt magis & inform ant, quam de­ mulcent & alliciunt. PoCfeos ipfa interior ftruiftura & primigenius habitus poftulat, ut praefidiis fidat, qulbu* re­ cludere Cibi & conciliare poflit mortalium in pe&ora pro« plorem frequenfioremque acceffum. Cur profa non fuf- fe d t olim ? Cur facili obvloque fermoni adjun&us eft & praelatus f®pe artificiofu* alter multæque cautionis indi­ gus^ Concinnius* ditius, fonantius videbantur fua fibi fenfa carmine exprim ere, qui illius prima dabant rudi­ menta , quam licuerat folito ante & vulgari genere. Qvumqne hoc:non nih veris communicandis fenfibusido« neum ufus fecerat, & locutionibus* neceftariis magis, quam exquifitoquodam rultu placituris, ditaverat, quid­ quid præterea momenti tamen permultum adferre miti­ gandis ftimulandisve animis experientia docuerat, Poëti- Ca fibi domefticum facundia aftignabar. In profa, veftigiis veluti præeuntis naturæ infiftebant loquentes, ita ut alia non adm ifcerent, quam quae re ipfa illius intra terminos aut e lf t e r e fentiebantur, aut certis pofitis conditionibus cxfiftercnt 9 quorumque impertienda hic & nunc efiet aliis notitia. In Pûéfi, naturæ ad im menfam ubertatem, effingi «ceperunt im agines} conjungi eju sm odi, quae etjamfi

(8)

toon efTenf, aut exftitura fcrenf, exbftere tamen per natu­ ram polTcnt, repræfentari vices eventusque humanæ v i- tæ, ab hac non alienos quidem, Ted vifas ta

nen

adhuc nusquam, apponi his quidquid fparfu n e cœlo terrisque decoris, in unam ita colligere dabatur fjpeciem, ut na­ turae nihilominus non inimica obeflet; repertum eft di- étionis genus novis iilis formis congruens, quod invitare

f

oflet delicatiori flex u , infolito excitare c onceotu, nobi- 1 grandidate percellere, omnisque generis affeéhbus it* Initare, ut, vi&um fe ubi fentiret animus, (enfibus ipfe fuis gratularetur. Quamquam enim non nullis in argu­ mentis t Divinis præfertim, quæ noftræ mentis vires lon- giflim e exfuperant, fingendi follertiam ita reprimit Poë- ta, ut comminifci nusquam aufit, quod ipfarum rerum de­ cora falfitatis vel minima fufpicione lædatj ramen in fli!i charadere di&ionisque poliendo apparatu, ni(i rerum lin­ gularum metas & confinja aflequatur, nifi finxerit ipfe colores , & fua in potefhte habuerit , Poéra non erlt. Sed vero ilta quorfum dexteritas? Qjorfum fedula illa & fpeciofa, in naturce exprimenda fim tlitudine, notionum verborumque exædificatio? Illuc certe, u te o Impenfius placeat Poëta , non folum agendo, quod hominum v u l­ g o eft familiariflimurn, quid enim humana in plerisque v ita , nili imitatio & repetitio eorum , quæ intuemur in aliis? fed & delicias fubminiftrando facultati mentis n o ­ ftræ , quæ admlflis fusceptisque imaginibus, affettuum omnisque adeo gaudii procreatrix exfiftit.

§ IV.

Scilicet naturalium fupra rerum orbem i hujus, quem definivim us, imitator fe extollit , ut , quæ præflantiori decentia confpexerit renidere, e pluribus oblatis formis decerpat & fiftrici ipfe alacritate; exflruat, donec proba- tiflima fortiflimaque fpecie admirantium favorem prome­ ruerint, Qyum enim in univerfQ, noltris quoad fu-bell

(9)

# )

9

C #

fenfibus , non rara occurrant exempla refurfi; qüîbuf afft dee/Te videatur quldpiam optandae plenitudinis, aut haere­ ant fuperflua, autobfn indignitas ejusmodi, a qua liben­ ter avertere oculos cogitationesque ere&iores mentes fo- le a n t, ifta quidem haud fe&atur nofter anxia follicitu- d in e, fuo ne fine excidat. Pulcrum quod invenerit» fibi deltinat. Hujus non moleftas divitias, ubi fublimior na­ tur« Intelligentia patefecit, fibi inftar exemplaris propo­ n it , cui quo propius accefiferit, eo fe placiturum n ovit certius & feiicius. - N os vero fi explicare aggrederemur Illius»quod Poëta pulcrum judicabit, bellifiimalatifundia, non nifi fummis patentia in g en iis, pofiquam Divina ae­ que ac humana, naturæ opes æque ac artium eximia cona­ mina pertractaverint » deberemus fane verbis ludibrium. Experientia opus eft & guftu illo , qui contemplatione e- nafeitur intimaque veluti familiaritate perfecfiiffimoruni fpeciminum, Neque tamen habebitur temerarium, fi uno alceroque munimine cupiamus firmare nobis aditum & faltem cavere, ne a redto tramite aberremus. Fulcrum e t- fe nibit p o te r it

,

quod nature veritati fit contrarium. Nam fi ultima eafcaturlgo eft omnis, quse afficere mentem noftram poffit, pulcritudinis» Invenietur haec nulla, nili quae naturæ {conveniat. Finget Poëta, creabit ipfefua fibi limulacra, horum confilia, geftus, feTmones, cafus fuo ex in­ genio confiitueit; poterit quæ natura non habeat conferere» fed quae habuerit, his repugnantia non conferet, pulcritudi- ni fi velit fatisfatrere. Verlfimilia verfabit,non segri fom nia, n on vanas fpecies. Par alterum: ccnfenftone & decora pr$* portione non inutilium parti um} ad efficiendum totum ali

-

quod

,

perf eï ï a pulcritudo exfurqit. Operis fumma infe­ lix Poéta n ihil dabit, quod pulcri tueatur amabilitatem. Erit locus v en i« , fi minutula forte halJucinatio alicubi lr- repferit, haud aliter ac formofa in facie, fi quis fuerit, nae­ vulus contuentium oculis lubduci foleat reliquæ excellen­ tia venuftatis. Sin totum corpus laboraverit» fi abfuerit

(10)

fpi-& ) fo ( $

fpîritus, qui totum anim abit, fruftra erit feorfum fum- tas partes quidquid fuftinere videatur non afpernandi v i­ goris. Pendet ex hoc tertium : Suo ftngula ponantur lo• to, t f fuo etiam congruant fingula, in rerum nettenda fe ­ rie* Quo enim p ad o a lio , neeeffaria in varietate, fer- vabitur unitas illa, illa (implicitas , ordo ille , quo fine pulcrum ne quidem cogitabitur. Sunt multa , ubi fola manferint, egregia, immo & fpiendentia, quæ incom m o­ do tamen & obfcuro erunt oneri, fimuiac rei ipfius non poliulante Conditione, aut aliter, quam poflulet, inferci­ antur. Sed nec adducitur tr itis

,

vulgaribus, nullius g ra tia novitatis valentibus, pulcrum illud, quod natur <e imitatione Poeta ajjequetur. H ilo, res in medio pofifas, quoad orbis fuerit, easdem ubique fo re , hasque genera- tim (i putemup, nihil jam dici poffe, quod non didum fit prius. At ingenio tamen fiet artificis, ut tot fe fled i in fpecies patiantur, tot diverfos in globos conftrui , quot nulla unquam fingendi exhauferit opulentia. N on roga­ tur, ut cogitet aut fcribat n ih il, nifi quod in mentem an­ te venerit nem ini, fcedam hoc in affedionem defineref, fed ut vetultis demat, fi qua offenderint, ut noftrorum temporum nec ignarus nec contemtor deprehendatur, ut propius propiusque attolli cernatur illius ad arcem pul- critudinis, ad quam aggredi nemo vifus eft huc usque, quin locum ultra ituris reliquerit. Denique oratione u- u iverfa, qua fe potiflimum ceterarum pulcrlorum artium

a

magiltris diffingvet, id agat, ut ad ruß um unice conce

ptarum rite rerum, nusquam remtßa oblequendi diligen­ tia , nec plus nec minus ponat, quam ipf<e hic nunc velint ponendum. Pulcrum eu m , hoc eft placuiffe fate- ‘ buntur æqui judices, fi locum in poëmate quemlibet a- ptius, fortius, decentius admififfe nihil fenferint, quam quod ibidem legant ; fi coada, tum ida, langventia, de­ bito fenfu vacua nusquam fe prodiderint, fi etjam tu m ,

ubi

(11)

ubl enixiffime ftuduerlt, ut placeret, non ftuduifle videa- tur tamen, fed fuo ubique & ingenio Imperavi/Te & calamo.

§. V.

Qvum autem pulcrifenfu perfundi foleamus tm xim e, ubi in re em ineat, quæ ad nos pofiffimum referri modo quo demum cumque poffit, non peregrina, non deftitu- tafeq u elis, quibus fore beatiores videamur, huc praefer- tim , ubi pulcriorem naturam imitabitur, fui memor fi­ n is , Poëta confert operam, Eft omnium nobis rerum proximus animus ; hujus teneriores fenfus fi qua blanda concitaverit imago , ejusdem mox pulcra erit judicio. Concitabit vero nulla, nifi cui inCit quldpiam, quod pu­ tari nofirum poiTit, five ea tantum vi gaudeat, ut In no­ bis affedlus pariat, five exhibeatur ita fpe&anda, ut etiam nofiris fimillimos exiftimetur affe&us pati. Tenemus o- riginem confvetudinis, vetuftae adeo, atqueipfa efi: Poc- fis, qua non brutis modo animantibus, fed 8: naturae par­ ti omni inanimae, anim os, virtutes, v itia , colloquia tri­ buerunt carminum au&ores, quippe quae'» alia (ub fpecie, robis non affinia, vix efficaci fatis pulcritudine placuis- fcnr. Eadem facit ratio, ut comple&i Poëfis ettamfi que­ at res prope omnis generis, æqua tamen placendi pote- ftate non valere fingulas inveniat, & ne tra&andas qui­ dem pari fe facilitate fingulas permittere. T h eo retic« qu« ftridlius dicuntur veritates, fiquidem a nobis haud raro nos ipfo* abftrahunt, rigidiores funt fere & elatio­ r e s , quam u t noftrorum fedulitatem fenfuum non fafti- diant. Praeficae contra, quibus bona quaeruntur nobis,u- tilia, grata, i deft ejusmodi, per quae noftris exfpatiari li­ ceat affiedibus, continue ad fe vocitant Poëtam frequen- tesque amicum colunt. Immo & necefie erit, ut mentes non penitus efferas potentlore nihil amoenitate beet, quam virtutis reéte cognitae innocentia & majeftas, nihilque vota noltra compleat magis omnia , quam hu jus fi frul

B 2

(12)

pofîimus mrtiiïimls gloriofifTimisque legibus. Quocirca tum demum fefc nadlum Poëta gaudet fuæ arti aptifïi* mam materiem, qvum Innumerabilia oriri fentit animo ro ­ bora & folatia > coram procedente honeftate, & libera­ li ftlpante agmine officiorum, quibus fida omnibusque numeris abfoluta nobis felicitas offertur. Heic illud re­ gnum patet, cui præefle fummam, quae nobis quidem im ­ pertiri poffit, pulcritudinem ubi contuetur n ofier, illius quoque ut civibus miniftret penfa, ut fenfu* a cu at, u l perpetua otia intendar, fuam (ibi datam artem- perfpicit. Heic regulas difclt, quarumj nexum cum praeceptis natu­ rae ceteris & amplitudinem fi emenfus ingenio nusquam v io laverit, placebit lingulis, quibus caduca & inani reje* dta voluptate» alia non fufficit» quam quae mortalitatis nee ulla temeretur nec hominum injuria. Indignatur qui­ dem & vehementer d o le t, non d eefle, qui abuifi artis fpe- c i e , vitia et jam turpiffima obtegere ac fucare ten ten t, ut qualia fint, non fentlantur perverfis mentibus. Sed quo foedifragos iflos eorumque dolos attentius exam inat, eo fit itli mar.ifeftius, flabilito divinitus naturap ordine inte» graque honeftate conftitul totum Illud, quod placendi diu- ' tina vi ulla gaudeat. Nam quid a g u n t, carminibus qui cumulant lenocinia , ut vitiorum cupiditates fuccendant Î Virtutum mentiuntur placidos adfpedlus$ fm ceritatis, hu­ manitatis, lenitudinis, libertatis, fiduciæ falfos o m n in o , fed ad fallendum neceffarios, mifcent colores. Nulla pe­ nitus ejicitur protervitate ingenitus fenfus ille , quo te lle vereri coguntur, ne non diffimulata turpitudo plerosque fedlores abfferreat. A deo dum placendo ffudent decipe­ r e , præ fe ferre non poffunt alia, quam quibus natur* dedit audior, ut placeant lapientibus.

§. VI.

Ergo nec nsevi ullius usquam nec vitii in carmine fi- TnlliUidinem Fcëta feret ? Refecandane vulgo

(13)

celebratiffi-m is e fcrlptorlbus ocelebratiffi-m nia, quibus hocelebratiffi-mînucelebratiffi-m nunc leviora nunc funefU crimina grandi exprefl3 confpiciuntur arti­ ficio? N on quidem omnia. Si naturae teneatur v erita s, u t in ep ta , ridicula, ftolida, mifera quæcunque fubfint erroribus varii generis > ingenue promat Poëta & illoefa verecundia repræfentet, erit pulcra imago rei non pul- cræ , quippe v era , atque efficaclflima ad pulcherrimos a- lendos fenfus fugae atque o d ii, quibus dedecora ifia ut perfequamur» oppofitarum virtutum jufta eeftimatiore­ quiris Placebit Epicus, placebit Dramaticus , ubi fuo illi non defuerit officio, quippe quo aeterna? & perfe&ta- firaæ uterque litabit pulcritudini. Sin perfonata in fce- nam mittuntur humanae vitae opprobria» fi lepida, inge- n iofa, amabilia , réclamante ipfius naturæ voce , fervllis ingenii aut levitas aut imperata adulatio geftit facere, e- runt defpicienda, propterea quod placere animis non pos« f in t , donec humani fuerint, hoc eft illam donec natu« ratn fequantur, quam, fupremi Inditam auftoris confilio, nem o usquam deferuerit » nifi ut trifti m ox deformitate horreat. Quemadmodum morali in difciplina eamdem ad meram & ea accuratio collineat, quæ virtutis purifll- ma atria perluftrat, & altera, quae ab his feducentes larvas præbet lucidiffime dignofeendas; fie Poëta non placebit minus verce pulcritudinis amantibus, ubi tetras, a quibus caveant, inlidias dederit fentiendas, quam fi fecerit cer­ tiores pleniilim æ , cujus potiti o v a n t, vidoriæ.

$. VII.

' Credam ig itu r , ais, efie Poétæ , haud vulgaribus delinire facetiis. Sed vero metuendam potius artem , quam permittendam cuilibet ! In placendo quandoquidem fitatota e ft, fietne obice ullo interpofito, quin, uti nun« funt h om in es, ad expingendas nequitias adhibeatur fae- p iu s , quam in naturæ illa , quæ præcipitur, immutabili aemulanda pulcritudlae ? Parsne eft maxima, cui comtum

(14)

amandumve, nifi lloentiofis in cupiditatum conciliafculls, occurrit nihil> Hisne dicarunt olim & dicant hodie car­ mina qui & fibi videntur Fo^tæ & habentur aliis ? Exce­ ptis non multis, reliqua jam diu peflime audit turba ab cuftodibus integritatis, qua una felix humanum genas fervabitur, fique ne Platonica quidem in republica, fui fcilicet potentiffima, toleranda Poéfis fuiffet fine pericu­ lo , quid noftris accidet moribus, adeo qui poliuntur ex­ terna munditie, ut obeffe nihil quidpiam latentis intus corruptionis vulgo putetur? Nos hæc confiteamur neces- fe eft,* verum ita, ut artis ad eluenda merita non va­ leant ulterius, quam valere fimilia poflint ad aliarum,qui­ bus utimur, artium , damnandam penitus & ejiciendam opportunitatem. In cibo ac vellitu parando cultum, elt obvium exem plum , Inutilem & exterminandum quis decreverit propterea, quod luxum ille tamen & faftum & fummam intemperantiam difTeminaverit. Remedia non cuneabuntur offerre, quibus paternior ad humani gene­ ris tuendum honorem incumbit cura. Sibi quidem fatis cautum fore, pollicetur Poëfis li colenda, nifi Philofopho, credatur nemini. Elt autem Philofophus, non qui vera modo a falfis fecreverit, qui officia privata atque publi­ ca in numerato habuerit, fed qui fuum etjam in pedtus ita domlnetur roborato amore aequitatis & inviolabili conftantia, ut nec ipfius eludi nec aliorum fefe patiatur fatuis cupiditatibus. Hic quia humanarum Divinarumque rerum experientia non caruerit, quia fcientiarum artium- qwe nullam habuerit infuper, quia humanse mentis late­ bras omnes & receffus excufferit, pulcritudinis illius, quam Poëta imitabitur, idoneus erit & cenfor & inter­ pres. Hic fi fautrice natura ingenii quoque vim accepe­ rit , quae nulla comparari arte poteft, fique otio non de- ftituatur, ipfo monffrabit op ere, efficacius placere car- inon non poffe, quam quod honeftatis vigiles fenfus

(15)

left? flamma Divlnorumque per omnem naturam Infinito­ rum munerum non cæca reverentia incendat.

§. VIII.

Poètlca forte illa judicetur imago Poëtæ, quii aut fuerit nusquam, aut y fi exftiterit, fui perpaucos bmiles Invenerit. Enim vero bene res habet. Artium fingulis pofitum natura cernitur fafligium , quod humanis viribus licet attingi totum vix p offit, non defmet tamen eorum inftigare ftudia, quorum interefl, ut altius altiusque ad* fpirent. Qui fuorum vitio temporum aut circumflantium rerum aliarum, Iapfus nonnunquam deprehenditur, pot­ erit in ceteris au&or efie non fpernendus. A c fi vel u* num modo alterumque in gente quavis Poetam fublimio- ris illius fpiritus liceret admirari, futurae nihilominus hu­ manitati valentiflim * efient rationes, cur magno deme­ reri artem favore pergat. Neque enim ardior huic pro- pterea ftatuatur orbita, quod eoru m , qui expleturi fmt, rariori contenta cogatur effe numero Poffquam difpertiri inter plurimos fcientiarum artiumque excolendarum ope­ ras, facultatis In fingulis juflit anguflia , haud (ane erit om nium , carminibus fingendis bonas horas impendere j neque etjam capientur poëmateuniverfa,quæ ignorandaho* minibus non fuerint.- At Poèfeos propterea affvefcere opi* bus illiusque fe imbuere veluti affabilitate intermittat n em o, cui eruditio quidem nomen dederit, quique manfvetum comemque in dicendo ac fcrlbendo leporem non portpo- fuerit tundenti aures animosque ftribligini. Et Graecis Sc Latinis & cultiori genti omni iisdem gradibus pulfam v i­ dimus barbariem, quibus conccffum PoCfi efcendere. U b i dandae regulæ & fingulæ deraonftrandæ veritates, diftin- guere fæpe cogimur humanæ cognitionis partem unam ab altera ; ut primum vero conferendum quidpiam in ufum fuerit, mutua m ox ad auxilia jungantur plures, neceffe e f t N on nova* veritates detegit P o êfis; habet iiullas,

(16)

cjfcîfibî velurt proprias tueatur præ ceteris. Neceflaria, honefta, utilia ubi tradiderint fclentiæ reJiquæ, accedit ipfa , etjain dum continuo non fit opus carmine, atque com m ovet, ut gratiffima nobis eadem & libenter perfi­ cienda fentiantur. fntelligendi aciem illæ circumfundunt

lumine; noftra volenti cupientique animo ignem fubdit. Sunt illae utiliffimae , quia reéle cognofcenda explicant^

noftra non fterilis, hæc eadem quia veftit fpecie, qua maxime placuerint.

SO L I DEO G L O R IA .

T ill

H e r r

A U C T O R N .

T

tankar redig, ådel, rått,

I orden ty d lig ,

tåck

och n å tt. Du lår ofs Skalde-Konftens varde/ Du vill att Hon i hvarje bygd

Mer våcka

kjårlek fkall

for d ygd , Ån konftigt iyfa bland de Lårda Jag ville gerna följa D ig ,

O ch fåga i ur det fågnar mig

A tt Du i allt få vackert dömer. M en hvad? Min tunga tyftnar nögd, Jag hör G udinnan, från fin högd

Ditt failles eld h oö fjelf berömer, Vid Årans thron beftåndigt fkön H on åmnar Dig den helga lö n ,

Som evig blir för Hennes v,ånner* Kom dygd, min råtta Syfter, D u , Så talte H o n , och fkåda nu

Hur vål EUREN ofs bagge kånner.

fP. N, H.

References

Related documents

tantum delibamus. Quod ii inftitutum Poetarum paul- lo propius attendimus, aliter elfe nequit,.

quam proponendam invenide femer jactare poreft viarn, quae cum in Analyii illa in Recentiorum Philofophorum. fcriptis laudata confiftat, operae pretium

Quid enim mores, quid opiniones, cultus, habirus 8c reliqua aliud funt, quam res , vim &amp; efficaciam in pri¬ mis noflris defideriis exferentes, quibus propolita nobis.

ignem ab igne c apere,

Webben var fram till internetbubblan sprack i början av 2000-talet organiserat av webbsidor som var styrda av stora företag.(O´Reilly, 2005) Idag är webbens utseende och

(1997) fann liknande resultat hos barn med prelingual dövhet där operation efter 5 års ålder visade sig ge mindre funktionell nytta samtidigt som dessa barn hade

Socialdemokraterna anser att även om människorna själva inte håller med om alla samhällets beslut, måste de ändå följa dem.. Det går emot rättighetsetikens kärnidéer

dessa problem i den ordningen kommer att gynna företaget mest. Från intervjuer med personal framkom det olika anledningar till orsaken av dessa problem, som presenteras