i . D . D .
IN DOCTRINAM DE PRECATIONE
O B S E R V A T I O N E S .
DISSERTATIO ACADEMICA. Q U A M V E N I A M A X . V E N . F A C U L T . T H E O L . U P S . P R Æ S I D Em a g
.
E R .
A B R A H .
s . t h eOl. l i c e n t , a t q u e PROF. r e g . e t e. o . TAC. THEOL. ASSESSORE E T ADJUNCTO ORDINÄR.P R O C A N D I D A T U R A T H E O L O G I C A P . P .
N I C O L A U S
P H I L O S . C A N D . A S A C R . O R D 1 N . W E S T K O G O T H U S . I N A U D I T . G U S T A V I A N O D I E V I I D E C . M D C C C V I I I H . A. M . S . U P S A L I Æ T E P I S E D J M A N I A N I S .I N
SACRAM REG IAM MAJESTATEM MAGNÆ F ID E I VIRO
DIOECESEOS SCARENSIS EPISCOPO
1 E G I I ORDINIS DE STELLA POLARI COMMENDATORI REVERENDISSIMO DOMINO DOCTORI
T H U R . W
E I D M A N
M Æ C E N A T I M A X I M O
S A C R U M
v o l u i t d e b u it
I N D O C T R I N A M D E P R E C A T I O N E O B S E R V A T I O N E S .
§. I.
D o f t r i n a m falutis etfi in t e m p o r e (ore qXBe re nXtjfoopoo r a %çwa) p e r f p ic u e d e n u n t i a t a m d o c u it S a n & isf. S a l v a t o r , t a m e n p r æ ta r d ita te in t e llig e n d i v e r u m in r e b u s d iv in is, p r æ h e b e t u d in e ad fenfuin b o ni e t a p p e t i t i o n e p ravi, q u æ p l u s m i n u s d e g e n e r i n u m q u a m n o n a d h æ r e n t h o m i n i , R o m . V I I : 2 4 . J oh . III: 6, p e r p e r a m haud raro d e illa e x i f t i m a r u n t n o n d ica m h o l i e s , fed ipfius haud pauca t u m p r i m i t i v æ e c c l e f i æ m e m b r a , t u m f e q u e n t i s o m n i s æ v i Chriftiani. E x e m p l a a d fe r r e e o m i n u s a t t i n e t , q u o fin t n o t i o r a , q u o q u e p la n iu s c o n f l e t t a n t u m t e m p o r i s , q u a n t u m fu b in d e p r o f l u x e r i t , fpirituali Chrifti a p p r im e c o g n o f c e n d æ inftitu tioni p a r c i u s fu ffe c is fe ; fic l u m e n m e n t i p r a e f e r e n d u m , fe c u s a c l u x p h y f i c a , haud o m n i b u s j u x t a v e l o c i s f i m u m a d fu lg e t. H a n c docflrinam e x q u a p e n d e t falus n o f t r a , q u a m q u a m v e l rots \v\7ttots ente* KctXvtpSvivoti, L u c . X : 2 1 , c u r a v i t b e n ig n is flm u m N u m e n , fc ie n t ia r u m n ihilo t a m e n m i n u s c o m m u n e fa tu m e x p e r t a ef t i q u i d ? q u o d hic addas m a j o r e m n o n n u m q u a m in a n is g l o r i æ c u p i d i t a t e m , m e t u m , d om in an d i ft n d i u m , im p a tie n tia m e t o p in i o n e m p r a e o c c u p a t a m , i n t e lle & u m d e b ilita n te s e t o c c o e c a n t e s , e r r o r e s q u e f r e q u e n t e r o b v i o s , alio s v i x ac n e v i x q u i d e m e v i t a b i l e s , a lio s for t u i t o s j u d ic a v e r is . Q u i d e n i q u e e r r o r e s p r o e o a t q u e artic u lis ir r e p f e r in t, q u i fu m m a m fidei c o n f t i t u u n t , prae cip u a m d e p r e c ib u s d o & r in a m a d fic iu n t, e a m q u e m ir u m
i n m o d u m p e r v e r t u n t Q u o in a r g u m e n t o p o tis fim u m o b f e r v a n d o , p r æ m isfa p e r b r e v i p r e c a tio n is hiftoria, no* ftra n u n c v er fa b itur op era. C u ju s confilii B . L . b e n i g n u s ad fis c e n f o r , patrocinia v e n i a e , fi tirocinio lapfum j u d i c a v e r i s , e x m o d e f to e t p io v e r it a tis ftudio q uæ fitu ro .
$. i i.
C u l t u s divini præ cipua p a rs p r e c e s habendae fu n t, q u o q u e fanior r e lig io , e o a rd en tio r fe m p e r e t in ten tio r precandi p ie ta s . P i e c u m id e o cr eb ra m an d ata c o n t i n e n t - S . Biblia. E x p r e c ib u s fiducia in D e u m a litu r , a m o r in p r o x i m u m a c c e n d i t u r e t v in c u lu m c o e l u m in ter te r r a m q u e a r d a - t u r a). A p o f t o l i xuSctçct oc rev Åoyov cv KehuÂvjxe ctvroiç
tY \ca s, Joh. X V : 3 . , c u m p rim is C hriftianis foleb an t 7rçca-
xccçreçstv cpicBvpctSov rtj iïw vei, Ad:. I: 14.
P r e c i b u s etia m p r o x i m e p o f t f e q u e n t e s C h rifiian æ e c c le fiæ turn C i v e s turn D o d o r e s n o n m in ori fedulitate invigila r u n t , fe c u n d u m a u d o r e s c o æ v o s b j , n e q u e tan tu m p u b licis fa b b a th is, fed e t d ie s M e r c u r ii e t V e n e r i s f e f t o s fu p p lica tio n is a g ita ru n t cj. T a n t a p iæ m e n t is v e n e r a t i o
n e .
û) ‘H tv%}{ ©«oj avvotrerti nui etxtioi, oyiXix ris tvÿtos scrx xxi ervvtttrtx
tetgx ru Ttuvruv nxXXins xxi Ti/uiwrxrx. PhOTIU S E p i fi. I. p. 23* A
G r e g o r . N a z i a n z e n o O r a t. X X X I I I . dicimur it tvx«s nÿts mv © f ov txbt/usiv. ■ E x O r a t . X X I . B a s i i . i i S e l e u c i e n s i s dignisfimum eft quod exfcribator: y ttgirivxi) *x ix/uxgruiXois yey 01Ç10iiov y imxicis at yuX- Xov xvxgyorov, xXX* txxrrgais ruyyxart ßgvsi rx ngosifogu.
b) T e r t ü l l . A p o lo g e t. Cap. X X X I X . C oimus in coetu m e t co n g reg a tio n em , ut ad D tu m quafi manu fafta precationibus ambia mus orantes. H æ c vis D e o gr at a eft. Cfr. C y p r i a n . S e m i . V I , de Orat. D o m .
c ) Q u oties preces fundendæ fin t, olim agitata eft quæftio. S e x ie t
p-n e , quafi p r i v i l e g i u m , j u s fuutp-n ip-n ter p r e c a p-n d u m ap-ni m u m ad D e u m e l e v a n d i t e n e b a n t , ut p rofan u m h a b e r e t u r a d m i t t e r e C a t e c h u m e n o r u m cla sfem II., audientium, ad h o c n e g o t i u m d j. N u l l u s nifi ecclefise m e m b r u m , e t qui v e r u s C h riftia n u s r e f p i c e r e t u r , O ra t. D o m . p r e c a r e t u r , q u æ id e o o r a t io c r e d e n t i u m p ro p rie diéta eft. P o f t o r t o s e r r o r e s A r i i , h u ju s fe & a to r e s c o n g r e s f i p r e c e s in p la t e is altiori v o c e f u n d e b a n t, fit u t ardenti p i e t a t is ftudio fp e& a n tib u s b o n o e x e m p l o e s f e n t , v e l u t e o m a g n a m p ie t a t i s fam am a c q u ir e r e n t e). H i n c quae ja m d u d u m v i g u i t P h a r i f æ o r u m eSeÀc§çy\<tv.sim et precatio* n is a b u f u s , c r e fc e n tib u s in d ie s c e r e m o n i i s , ad Chriftia- n o s in u n iv e r fu m p e r v a f i t , m a le fana c o n f v e t u d i n e etiam ab ipfis D o é t o r i b u s e t E c c l e f i æ p rim is P r æ fe d tis fenfim a m p l e x a t a f ) . Q u id ? Q u o d in t e r j e ft o t e m p o r e a d eo
A z u s
-1 0 3 4 . Ch r y s o s t o m u s idem tidem S e x ie s , H om il. in P f, C X I X tam en aliis nonumquam adduttis rationibus. Cum Ba s i l i o M. S e r - n i) de In ß . M onach, T o m . Il, p. 3 9 4 . alii S e p tie s orandum dicu n t, qui ex v o c e yfni; Pf. C X I X . v. 164. in hac funt fententia.
d ) Th e o d o r e t u s in E p it . D iv in , D é c r e t. Cap. X X V I I I . T o m . I V . p. 3 1 6 . H o c et exinde patet quod poft acceptum demum baptis mum eam d if c e b a n t, et quod /A rticu lu s O r a t. I Ê . de S . Coena com - munisfime explicabatnr.
e) So c r a t e s Lib. V I. Cap. V III. Cfr. Bi n g h a m O r ig in , E cclejiaß. Lib. XI I I .
f ) Sine oration e tv h x b irv nihM valere irçoÇxtgiy.w optim e m o n e t
Ch r y s o s t. H om il. X l X in M a th . Externa tamen quaedam precum adjuntta non prorfus fpernenda funt. In prim. eccl. viguit praeter ge- ruum f l e x i o n e m, converfio oris ad f o l e m , (quia D e u s (pus dicitur) ex mbre pagan oru m ; c l a m o r , videfis E x o d . ViIT : 12. X I V : 10. 15. Math X X V J I ; 4 6 . 5 0 ; ad finem precationis exfu ltatio, quæ plaufum dantium geflu s erat. Hunc m orem obfervat Cl e m e n s Al e x a n d r.
S tr o m . V i l . p. 722. et a Judæis derivatum e s f e docet J o h H. U r
u s q u e d e fin e p r e c a t i o n i s p o f t r e m o e r r a r u n t , u t f a n é t o s fie d i& o s adorare c o e p e r i n t p r i m o G r æ c a , m o x L a t i n a ec clefîa g ) . A d fin em S e c . X I I . c e r t a s p reca nd i f o r m u la s fæ p iu s r e p e t i i s f e , e t c o r o n a m ro fa c e a m p e r c u r r i s l e , m a x i m i m o m e n t i h e m ftiip ide! ce n feb a tu r. D e i n c e p s fub fe q u e n ti t e m p o r e p a p iftic a ru m te n e b r a r u m q u o ru - i s l e t p e r v e r f i t a s , e x L ita n ia h ) a p p a r e t , qua fan c i t a , p lu r e s L X X fa n & os adorari e t fas e r a t e t o p o r te b a t . P o r t r e f o r m a t i o n e m , r e f o r m a t o r i b u s i n v i t i s , p lu r e s ta m e n v e l in patria m ir æ e t in fo litæ p r e c u m formulae u fu i n v a l u e r u n t i). S e d paru m j u v a t in praeterita d u d u m t e m p o r a o c u lis l y n c e i s a n i m a d v e r t e r e , n o lt r i s n o n r e c e n - jfitis. H ic tim id o p r o c e d e n d u m p e d e , mfi f o r t e p r æ in curia r e l i g i o n i s , noftra aetas i n c u f a t i o n e m c u j u s q u e v e l g r a v i s fimi e r r o r i s , c e u rei flo cc i e t l e v i s f i m i m o m e n t i , aequabili a n im o in l e v i t a t e fua fe r r e t. M a lle m in d ig n a t i o n e m , q u a m a d fe f ta ta m t a l e m b e n i g n i t a t e m , ftup idio- ris an im i haud d u b iu m t e f t e m .
§. iir.
g ) Moris nefarii, quem annuente Gr e g o r. M. eccl. R o m . t e n e t y
a u f t o r Pe t r u s Fu l l o, fa n tto s in publicis e ccl. Orient, precationibus circa A. C D L X X . inferebat. He t n s i u s E . T o m . I, p. 948*
Ch e m n i t i i E x a m . CanciU T rid e n t, p. 649»
h) Quae tota quanta exferipta eft in D o f t , Bæ l t e r H i ß . A nm * «m K y r k o • Cerem . Andra U p U f. 3 2 8 . feqv.
i) Inter quas particulam tantum un iu s, quæ ab A. M D C L X X . ad A . M D C L X X V i r . publico mandato e x fuggeftis praelegebatur, contra m a g i a m , quæ in Bohufia et non nullis Dalecarliæ paro eciis ex erceri perhibebatur, exferibere juvat. - - f u r i a t J y n d e rn a och f t r a f f a dock m ed d i t t e g it f a d e r li^ a r i s , och lå t den lede och g r y m m e J ja ta - m ö r d a re n d jefvu leu icke f å g r å je lig e n f å r a j a , d i t t nam n Jörjm adcs •ch fm å o jk y ld ig a b a rn f ö r f ö r å ld r a r n a s f y n d e r fk u ll, jå m e r lig e n h an dler A — K o n g L B r e f ti l C onfiß. d. 19 D e c . 1 6 6 9 , d. 7 A p r . 1 6 7 7 .
$.
h l
S u n t d e p r e c ib u s p e r c e p t i o n e s g e n i o C h riftia n ism i d is f e n t a n e æ e t p r e c a tu r is haud i n d e m n e s , a q u ib u s e t h o d i e r n u s in u n i v e r f u m e t qui fuit C h riftia n u s o r b is v i d e t u r æ q u e p a r u m im m u n is . V i t i u m q u o d c a v e a s n e in p r æ f e n t e m r e lig io n is fo r in a in t o t u m c o n t u l e r i s , n e q u e in feculi g e n i u m , quin p o t i u s eju s ca u fa m p r i m a r i a m , in u lt r o n e a illa ign o ra n tia rcuv fxvïqçioùv ty\s ßctartheiots r u v tç c tv o c v , q u æ e x c o n fu O o n e J u d a ism i c u m C h r i f t ia n i s m o , in d e q u e o r t is h y p o t h e f i b u s , q u ib u s fu p e r ftr u u n tu r d o g m a t a , q u æ n o n agnofcir r e l i g i o n is C hrifti v i s , d e r iv a n da e f t , l a t e n t e m retfte q u æ ftv e r is . $. IV . V i s V . e t N . T . , q u æ e t esfen tfa d ic i t u r , f u m m a t i m u n i v e r f i m q u e c o n f i d e r a t o iu r n r e o d e m u s q u e f p t & a t e t t e n d i t ; fin isq u e c e r t i s f i m e u n i q u e c o m m u n i s falus h o m i n u m fuit e r it q u e in æ t e r n u n u D i f f e r u n t v e r o u t u m bra a c o r p o r e ; eft qn d em e x t e r n a fo r m a d i v e r fis firn a , ita u t in V. T ta n tu m fub im a g in u m uir.bTs d e d te f c a n t N . T. v e r i t a t e s . E j u s m o d i te n e b r a r u m noefte cil <fto p o pulo J u d a ic o , fu m m â r e lig io n is c e r e m o n i i s e t facrificiis L e v i t i c i s i n v o l u t a , tr a n s itu s G e n tiliu m ad fiia facra e t r e g e n e r a t i o id e m v u lg o v a le b a t; fervili a n im o l e g i , q u æ t a m e n ira m o p e r a t u r , e t n o n nifi fenfui m e r e litterali ta m - etfi m o r tifica t kJ, q u iq u e c o n tr a e r r o r e s e t delitfta i g n o r a n tis c u j u s q u e et a f f (ftibus co n cita tr, æ q u e a tq u e a tr o - ciora c o n tr a infefti an im i e t aftuti c r im i n a , p o e n a s p ro - n u n c i a t , adftri^ti e r a n t E b r . V I I I : 7. P r in c ip iu m e t fo n s hujus r e l i g i o n i s c o g n o l'c e n d æ V - T . e r a t , q u o d c u m
n o
n o b is E v a n g e l ii lu c e c o llu ftra tis aliud f i t , e t a n o b is ali t e r æ ftim ari d e b e a t e t p le n iu s d i f p i c i , q u a m q u od J u d æ is v u l g o fu er it e t ab illis æ ftim ari difpicique p o t u e r i t , p a t e t J u d a ism u m I) a d o ftr in a V . T . , p er C h riftum n o v a l u c e a ff u lfa , u ia g n o p e r e differre. J u d æ i , u t ita d ic a m , n u b e m m o r a b a n tu r , D e a n e g l e & a ; a n o b is , n u b e fc isfa , ipfa D e a c o n tu e n d a eft. D i v i n o Jefu E v a n g e l i o igitur d e b e m u s , q u o d j a m n u m , fub N . F o e d e r e d e g e n t e s , fi m u s p o t e s V . T . v e f t e o b fo leta e x u e r e , e x fy m b o lic is d i & i o n i b u s , l e v i b u s q u e r e ru m a d u m b r a tio n ib u s v e r it a t e s f u b l i m e s , fp ir itu a le s , c o e le f t e s e r u e r e e t e x in d e ip f a s r e s , roc 7iço tyfx o cT U , r o acofxoc t u e a , qua par eft an im i v e n e r a t i o n e , fufpicere. Col. II: 17. H ebr. X : 1.. Q u ib u s c u m q u e v e r o a d h o d ie r n u m u sq u e d iem i d ip fu m v e la m e n (Kcchv/jtfjioc) in ledtione V . T . m a n e t non r e v e l a t u m, h is v e l Ju d æ i v e l C urifliani a p p e lle n t u r , p erin d e e f t , c e r tis fim e p e r p rop riam cu lpa m e t p ræ ig n a v ia e7sa>(>oo$t\ tcc vorjfxocToc otvTM v, inftar e o r u m , q u o s oliin A p o f t o l u s co n q u e r itu r .
f i b i u lt r o c o n tr a h e re et o b firm a r e ß n p i d i t a t i s m en tem , a. C o r . Ill: 14. 15. 16. — Q ui v e r o e x o b v iis V. T . lo c is fublitniori- b u s , a n im u m ad D e u m u t p a tre m elevand® i d o n e i s , id ,
p r o f e e t a b sq u e refp eS fu a d E u a n g e lic a m d o E ir in a m, q u æ v e r u m L e g i s M o f a ic æ e t R e li g i o n is J u d a icæ fenfum mani- feftat e t p erfic it, in N . T . faftigium e x t o l l e r e g e f t iu n t , a v a r o s imitari v i d e n t u r , q u i , q u o d a m ife rin t p e c u n i æ , apud e o s e s f e fu fp ic a n tu r , ubi æ r is particula tin nit tnj.
Q u i d ?
I) Q uotie scum que de Judaismo hic formo injiciatur, fenrp:r quem ante Jefum et te m pore ejus viguit cenfemus. N on p o s ù r n u s non hic m e m o r a r e , quod Ch r y s o sr. O r a t, I. co n tra gfudceos T o m . I. do-frisfime oftendit, quam fit hom ine Chrifiiano in d ig n u m , a d ia b o lo , vel m a g i s , vel etiam £?udceis fumere medicinam e t non potius c o r poris jafturam fucere.
fiqui-Q u i d ? fiqui-Q u o d i n g e n u e p r o f i t e a m u r , C h riftian o v u l g o d e v e r æ v it i s vitali fu cco n o n n u m q u a m d e r ip e r e J u d a is- m u m , n e c tam r e f o r m a t io n e m i l li u s , q ua m a b o lit io n e m C h r i f t ia n i s m u m haberi d e b ere n).
E m i n e n t in ter p r e c u m fo r m u la s V . T . Pfalm i D avi* d is o) e x i m i i , q u ib us m a jefta tem D e i e x t o l l i t , gratiam c e le b r a t p iu s v a t e s , n ih ilo ta m e n m i n u s p r u d e n t io r q u i s q u e d o l e t , p lu r e s e o r u m , a C hriftianis fenfui e o r u m litter a li u n ic e a d h a e r e n tib u s, ita le g i a tq u e re le g i p ) q u a fi litterce m ortua v is C h riftian ism i i n e s f e t ; i n e s fe t p r e c a t io n i b u s a n x ii s , q uibus D e u m u t N a t. Jud. N u m e n T u t e l a r e , qui g e n t e s vicin a s o d it , o b t e f t a t u r , u t fui n o m i n i s c a u f a , quia D e u s Ifraëiis v o c a t u r , n e fcil. f p e r n a t u r , ca u fa m populi lui c e t e r o s p e r d e n d o p era g at, e. gr. P f . L X X I X ; vel q u ib u s , o p p r e s l u s ca la m ita tibu s r e g n i e t fam iliae, q u a s vitiis n o n n u m q u a m fibi fuis a c c e l e r a v e r a t ,
e x
te rn quæ a fe invicem diftant fpatio multorum feculor. vetuftisfima a novisfimis.
n ) V erum inde bibliis V . T . , divina auctoritate pollentibus, par ticulam fummi fui pretii nequaquam derogatum iv e r im u s; fine illis quis N. T . do&rinatn rite eruere c o nfid eret? fine illis hifteriæ vitar Chrifti et A p oftoloru m , luci ilii verit atis, tenebras obduxisftt te m p u s ; quin infantiae generis noftri nobis perfvafimus eorum difciplinarr quam o p ti m e accom odat am et p o ly th c ism i abrogationi; fed ipfius J u d a is m i, haud aliter ac omnis difciplina puerilis adultae aetati, oe c o n o m ia prae gratia E vangelica
evanefcat-o ) Variis fignificatievanefcat-onibus vevanefcat-o x prerum ufurpevanefcat-otur, vel de h ab itu a it m e n tis v e r fu s D eum d ir e ftio t i f , vel a f f itali con ver/ation e cum D e a q u a v i s , v e l e x p rtitio n e bonorum a D e o . Ba u m g a r t e n i i Th. TheoL
p ) In L ib r. S ym b o l. p. 2 3 0 - edit. Lipf. comm em oratu r papifta
s
---e x p ---e t i t v o t i s p o ---e n it ---e n tia lib u s q ) ---e r ---e p t i o n ---e m ab inim icis e t e o r u m in te r itu m , e. g. P f. VI. e t VII. r j .
f . V .
H i n c ad aliud m o m e n t u m f e ftin a n t e s p ro g re d ia m u r. S o l e n t fe m p e r h o m i n e s e x l u o g e n i o , n o n m i n u s de a l i o r u m , q ua m e tia m D e i m e n t e j u d ic a r e ; h aud aliter t e r r ig e n a e , hirtoria d u c e , folliciti f u e r u n t , u t gratiam D e i , d o n i s , facrificiis e t in g e n e r e c u l t u e x t e r n o , p o e - n a s q u e v o l u n t a r i a s fu fc ip ie n d o , fibi r e c o n c i l ia r e n t , quia ipfi n o n aliter c u m fuis a d v erfa riis in g ra tia m r e d ire fo- l e a n t. S a c r ific iis , in d e a p rim a J u d a is m i p erio d o A b ra- h a m o d e m a n d a t i s , a M o f e v e r o o rd in a tis e t m u ltip lic a t is , G e n s Judaica n o n t a n t u m in o b fe r v a n t ia m l e g u m r e t i n e b a t u r , fed p a lm a riu s ille a r tic u lu s d e U n o S o l o D e o h a s c e l e g e s f e r e n t e etia m c o n fe r v a b a tu r ; quid i m o a n i m i fenfim praeparabantur D o f t r i n æ E v a n g e l i c æ , cui to ta q u a n ta t y p i c a fuit V . T . o e c o n o m i a , e o q u o d l e n f u s h u manae im p e r f e & io n is i d e m tid e m e t haud o b fcu re a d u m b r a tu s fu it fr e q u e n t i facrificiorum e t lu ftra tio n u m ufurpa-
ti-q ) Aliud eft fub repromisfionis conditio ne aliti-quid a D e o e x p e te , r e , aliud ad exem plum Z a c h æ i poeniten tis Luc. X I X : 8- vota facere.
r ) Cfr. G. Fr. S e i l e r Th. D o g m . P olem . Cap. II. T b . X X V » obf. 2. e t D o e d e r l e j n i i I n fiit. Tit. C h rift. P. I. § . 4 2 . Inibi cita tum L u t h e r i lo cum e x S erm o n e in E x o d u m , quatenus M ofes a C h r iß ia n is accipi d e b e a t, ob argumenti analogiam c u m ii s , quæ fupra ci r ca Pfalmos Davidis ob fe r v a v im u s, heic repetere l i c e a t : N i l , inquit Lutherus , a d nos M ofes p e r tin e t. — T r ia in M ofe fp e ffa n d a fu n t et
ob ea M ofen re tin e o , nec abjectum a u t contem tum volo. P r im u m a d praecepta a t t i n e t , ea nos m isfa f a c i m u s , nifi qu aten u s u ltro ea a ccip i m u s — A lte r u m e x M ofe p etim u s p ro m isfto n es D e i de Chrifto —
?
t i o n e f j . S e d m o r t e fua t ), q u o d d o g m a ï æ t i s f i m u m o m n i b u s o m n i t e m p o r e e s f e d e b e t , J e f u s C h r i f t u s , n o n t a n t u m J u d æ o s , led e x t o t o g e n e r e h u m a n o q u o s c u n q u e in e u m c r e d u n t , (lim m a in fpiritualibus c a l a m i t a t e , e x id ea to r q u e n ti D e i irafcentis o r i u n d a , in p e r p e t u u m lib e r a v i t e t re d e m it. O m n e s ita q u e i f t æ , c r a s fio r e m J u d a is - m u m r e d o l e n t e s , r e c o n c ilia t io n is v i æ , v a n æ non m i n u s q u a m fu p e r flu æ fign ificatæ e t d e c la r a tæ fu n t. D e u s qui u n i g e n i t o filio fuo n on p e p e r c i t , fed ev.&aixe, e x liberri m o a m o r e p ro o m n i b u s tr a d id it, etia m c u m e o n o b is o m n i a d a tu r u s e f t , n u lla m q u e bonorum e x prceconcepta vel j fudæ onm vel Pontificiorum opinione necerfariorum operum fti- p e m r e q u i r e t , ta n tu m ut b en e fic io a c c e p t o , læ to a n im o fr u a m u r e t d ig n e u t a m u r , poftulat. ‘O 0«*- rev p y yvcvroc ccpctÇTiccv, v n e ç i',pa>v cipceçTixv 3 (o w n ) eiroiYiae. a C o r. V: 21.E m i n e t o m n i n o f u m m u m r e v e l a t i o n i s b e n e f i c i u m , q u o h o m i n e s d ed u c a n tu r ad n o b ilis fim u m fa c r ific iu m , in l o c u m o m n iu m v iftim a r u m p ro p e c c a tis f u r r o g a t u m , u n d e oria tu r v iv id io r r e m i s f i o n i s p e c c a t o r u m 1'enfus, a t q u e p e r fidem in e x p ia to r ia Chrifti m o r t e c o l l o c a t a m , anim i tranquillitas reftitu a tu r. C u m v e r o o p u s C h rifti
B
fa-s ) M o f e s , f e c u n d u m J. D. Mi c h a ë l e m, d e facrificiis mu l t i s fta--,
t u i t , ut t r a n s g r e s f i o n e m l e g i s di f f i cult at e i nf i gni pr e s f a m mi n u e r e t ,
t) J. F . S c h l e u s n e r L e x . in N . T ad voc. « V * : H i c v e r o
fi l e nt i o præt eri ri nul l o m o d o p o t e f t , f o r m u l a m a d m o d u m fo lem n em in N . T . libris ro ttjcns x.?‘rx m o rtem C h rifli cru e n ta m in c r u c e ,
n o n f e mp e r f t ri f t e a c c i p i , fed parti m latiori f enfu f umt a m omnia o m n i no c o m p l e f t i , quœ C h riß u s in u tilita te m hum anam f e c i t et f u / c e p i t , adeoqne ea om nia c o n tin e re , qu ibu s felicita tem fc U a to r u m fu o r u tn a d
huc p r o m o v e re fi n d e t et f e m p e r fiu d e b it, parti m in f pe c i e d o f t r i n a m illa m e t relig io n em p r æf i a n tis fin ia m in d ica re , quam a fe ip fo et p e r /Ip o fio lo s olim tr a d ita m m o r te fu a f i a b i l i v i t e t confirm avit. , ,
f l u t a r e n o n fit ro en pegm . fed o m n i b u s n u m e r is ablb- l.u tu m , p e r fe & u in e t in fideli q u o q u e p e r f ic ie n d u m , c u m C h r i f t u s h. e. D e u s in C h rifto e t p e r C h riftuni m anife- f t a t u s , n o u ta n tu m fit fa é tu s n o b is &7rcXvTÇ'j)<riç, v e r u m e t ia m ccÇïioc, iïtnotioovvti e t dyiuofxcs i . C o r . I: 30., abfit ut C h r if t o quafi d iv ifo u j, u t u n ic o Chrifti b e n e fic io , re liq u is n e g l e é t i s , u n ic e a d q u ie f c a m u s , c e t e r a incuriofi. Q uid i m o , ipfum illud Chrifti E v a n g e l i u m , q u o d t e fte P a u lo R o m . I : 16. eft e r it q u e dvra/xi? n s ®eu eis aoor^iccv icctvri rca TriçevMTi) n o n a d e o e s f e t ineßcax v e l apud e o s , qui lib i a liis q u e p e r f u a d e r e fata g u n t u t h ab ean tu r fid eles Chriftiani e t p e r q u a m o r t h o d o x i C h riftian i; nifi C h riftu m en fjLeças ta n tu m fide a m p le c t e r e n t u r * nifi fide folum expia torium Cbrifti b en eficiu m a d p r e h e n d e r e v e l l e n t , u n ic e in illud in ten ti u t a reatu e t poena deliCtorum lib e r a r e n t u r , p a r u m folliciti u t fim ul a dominio p e c c a ti im m u n e s fiant e t rocv a c tÇ K M U V F7r&VfXUWy CCITIVSC Ç Ç C tT êV O V T O tl KC6T06 'T1\S \J / V
-X W i. P e t r . 2 : 11. C o e le ftis d o  r i n æ aiiCtor C h riftu s u t i q u e c o n fir m a t: n e m in e m Ipfo e s f e d ig n u m v j , d ig n u m q u i a C h rifto b e e t u r , q uin fib im et r e n u n t ie t h .e . p r a v is o- m n i b u s r e r u m m u n d a n a r u m len o c in iis a b ftin ea t, v e l , q u o h i s c e a b ftin ere v e r e p o tis f i t , C h r i f t u m ip fiu sq u e divinam V ir tu te m fide g e n u in a a d p r eh en d a t. C u ic u m q u e igitur n o n c e r d i e f t : u t , d iv in a Chrifti v i r t u t e fiduciali a n im o adpre- h e n f a , a d o m in io inhabitantis peccati lib e r e t u r , huic non r a r o irrita fit illa c e t e r o q u in falutifera expiatorii Chrifti m eriti a d p r e h e n f i o , lib e r a tio n e m a p e c c a ti p o e n a e t fatis- fa é tio n is doCtrinam d e reliq u o m i n u s m a j u s q u e cr a s fe prae fe ferat. H o c t a m e n fa n & isfim u m r e lig io n is noftrae
m y
-u ) H æ c di& io q-uamvis, alio fenf-u -uf-urpata occ-urrit 1. Cor. 1: 13.
*0 Math. X : 3 8 ; X V I : 2 4 ; Marci V I I I : 3 4 ; X î a n ; Lucae I X t » 5 5 X IY : 2 7 - 3 5 . Cfr. Galat. V : 2 4 - 2 6 .
m y f t e r i u m , non nifi e x unica p a rte penfitare e t e x g enio J u d æ o r u m , disciplinas iacrificioruni a ten er is im b u to r u m , p e n itu s explicare et dilatare, haud paucis adhuc m o ris eft. G ra v io ris utique offenfionis perplurim as precum form ulas e x ho c errore orig in em d u x is ie liquet x ).
§ . V I .
In precandi Judæ orum eBekcSçqw.eiocv pluries animad- v e i t i s f e Chriftum l e g i m u s , quippe qui putabant nunc precibus asfîduis e t affeéfcatis, quibus gloriam fuorum J e h o v æ o fte n ta r e n t, nunc iterum precibus hum ilibus, la m en ta b ilib u s, m o r e hum ano D e u m m otum iri, ig n o ra n tes v el tacita animi fufpiria, propitio per Chriftum ma- nifeftato N u m in i c o n fid e n tis, u t liberatori a peccati e t dom inio e t p o e n a , num quam irrita fore y ) . E x im ie
di-x ) Citandæ fint, quas ut edi-xem pla attulit C ei. Sp a l ö i n g, G edan ken ü b er d en IV e rth d e r G efühle in dem C h rißen th . p. 124. E dit, Lipf. 1 7 6 4 .
O u i , m on D ieu
T o n intérêt s ’oppofe à ma f é l i c i t é ;
E t ta cletnence m ê m e attend que j e perisfe» C o n t e n t e - t o n defir puisqu’il t’eft g lo r ie u x ;
T o n n e , fr a p p e, ii eft t e m s , rens moi g u e r r e pour g u e r r e : J’adore en perisfant la raifon qui t ’aig ri t:
Mais desfus quel endroit tombera ton t o n n e r r e . Q u i ne foit to u t couvert du fang de J e f u s - C h r i f t ? ek h æ c
N im m fe in m ild v e r g o fsn e s B l u t , U n d die M en g e fe in e r IV u n d en ; U n d m it je n e m w afche m ic h , U n d in diefen kühle dich .
y ) V erum tam en non p o s f u m quin fe r e d i x e r i m , St e i n b a r t h i ï
dicifc J o h a n n e s Cap. I: 18. n u llu m ( n e q n e M > f e n , n e q n e P r o p h e t a s ) D e u m urnquam pltme a g n o v i s f e , folum v e r o u n i g e n i t u m ipfum m a n ife f la s le : D i f c ip u l o s ipfos Chrifti m ih i v i d e o r v i d e r e a d eo a tt o n ito s n o v a l u c e , qua ip fo s e o r u m Rabbi collu A r a v era t, ut fo r m u lis p r e c u m e x p e titis ed o c e r i fibi o p u s e s f e fe n tir en t. Q u o fafto C hri- ft u s O rat. D otn , z ) fim p licem et f u b li m e m , cui u tin a m o m n e s fo r m u læ p r e c u m C h riftia n o ru m c o n f o r m e s f i n t , p r æ fc r ib e b a t ; t o t o c o e lo d if fe r e n te m a p r e c u m p rec a n - d iq u e fo r m u la r u m i n d o l e , q u æ J u d a is m u m l a p i u n t , quae q u e e x t e r n i s facrificio um riti.bus fu e r in t fuperftru<5t æ ; q u a s ta m e n u t p o t e Angularium h o m i n u m v e l ru d io ri g e n i o , v e l e d u c a t i o n i , v e l aliis r e b u s c ir c u m fla n tib u s n o n n u m q u a m c o n v e n i e n t i s f i m a s , p r o r f u s r e j i c e r e , religio eft.
L u c . X V I I I . arguentis et c o n te n d e n t is , quod precatio ejus non aliter a Chrifto rata haberetur, quam ut oppofita Pharifaei illius, quodque it id em esfet dolor Publicani >? m xotrux Xvnti Srxvxrov r.*.-toy«.£oy.tvti.
z ) B o g o m ilt omnibus aliis precibus rej-:6tis folam recipiebant tj/k
evxyv hcnoTixtiV' P e la g ia n i Articulos Orat. V. et VI. pervertebant v.
Concil. M tleyit. E p . X C1I. P r e s b y ttr ia n i et Q uackeri eam non tam formulam p recandi, quam argumenta precum continere, v o lu n t , inde neque Gr o t i u s alienus vifus eft. A n n o t. a d Luc. X I . A Cabbala Judaica defumtam alii voluerunt cum Al e x. Mo r o, quorum veftigia recentiores etiam quidam presferunt. V a le n t contra falfam h a n c , cri m in a tio n e m , quas fubjecit p o ten tes rationes W e r n s d o r f i u s. Vide- fis ulterius de hac controverfia Cei. D o t t . Al m q u i s t Comment, in