/ t / D E '& L I A C A P I T O L I N A e i s s e r t a t i o h i s t o r i c a ;
....
mm.... >.1
QXJÀM V E N I A A M P L . FACUULT. P H I L O S , U P S A L I E N S , P . P . M a g .CAROLUS
JONAS A L M Q U I S T
STIF\ F0 SS1ETH. E T O L A U S J A C O B U S W E I D E R K(OKRIANDI. I N A U D I T O R I O G U S T . D I E X X X I M A J I M D C C C X X V I Ï I . H. A. M. S. . ■■ i ■ ■ ■■■ — - -, , i i n . ■_______________________ U P S A L I A E , E X C U D E B A N T R E G I A E A C A D E M I A E T Y P O GRA P H I »IN
SACRAM REGIAM MAJESTATEM
a
MAGNAE FIDEI VIRO
DIÔECESEOS HERNOESANDENSIS EPISCOPO REGII ORDINIS DE STELLA POLARI MEMBRO
REVERENDISSIMO DOMINO DOCTORI
ER IC O A B R . A L M Q U IS T
►
P a r e n t i O p t i m o
P iu m testificaturus an im u m Litterarum primitias
D# D•
13
«Filius Obedientissimus
C A R O L U S J O N A S .
K Y R K O H E R D E N
Ô F V E R L O H Â R A D OCH M A L S T A F Ö R S A M L IN G A R H Ö G Å R E Y Ö R D I G E OCH H Ö G V Å L L Å R D E
herr
PEHR SAMUEL ÂHRMAN
samt
»
D E S S H Ö G Å D L A
fru
GUSTAVA CAROL. ÅHRMAN
f ö d d
FRIGELIUS
A f tacksamhet och erkänsla tillegnadt
af
IN SACRAM R E G I A M M A J E S T A T E M S P E C T A T Æ FID ET VIRO SACRORUM M I L IT A R IU M PR Æ PO SIT O I N PA RO ECIA C A L IX SU PE R IO R IS P A S T O R I P L U R IM U M R E V E R E N D O A T Q U E PR Æ C L ARIS SIMO DOMINO
P a t r u o i n d u l g e n t i s s i r a o
s a c r u m%
▼oluit, debuit O . J . W Ä I D Ä R . ]p D E Æ L I A C A P I T O L I N A D I S S E R T A TIO# I n H i s t o r i a , q u a e c u n q u e s i t , s c r i b e n d a , is rei cardo præ-s e r t i m v e r t i t u r , u t f o n t e præ-s i p præ-s i , e x q u i b u præ-s repræ-s h a u r i a m u r , l i q u i d i s i n t a t q u e p u r i . I F a t e n d u m v e r o e s t , il l i in p r i m i s , q u i r i v u l u m q u e n d a m ab a n t i q u i t a t e ad nostram u s q u e zeta- t e m d e d u c t u r u s s i t , i n n u m e r i s f e r e l a b o r a n d u m esse dfficul- t a t i b u s fontes hos , tot r e i r u m , tot t e m p o r u m c o l l u v i e t u r b a t os e x p u r g a t u r o . Qu o d q i u i d e t n , si in o m n e m a l i a m a n t i q u i t a t e m , i n R o m a n a m i n prii mis v a l e r e p u t a m u s . L o n g e e n i m d i f f i c i l l i m u m est in t ant a s c r i p t o r u m a t q u e c o m m e n t a t o r u m , d i v e r s æ a e t a t i s , d i v e r s i i n g e n i i , d i s c r e p a n t i a res o m n e s c o n
t r o v e r s a s c o m p o n e r e , n e b u l a s q u æ s t i o n u m d i s p e l l e r e , m e m b r a d e m u m diffusa i n u n u m c o g e r e , praesertim q u u m quaestio sit d e aetate, q u a res R o t n a n a i n d i v e r s a s c u l t u s partes d i s t r a c t a e r a t , i n C h r i s t i a n o s ^ i n q u a m , i n J u d æ o s a t q u e E t h n i c o s , q u o r u m m u l t i , i n j u s t i saepe r e r u m aestimatores, diversae-
q u e p a r t i i n i q u i o r e s , r e s , q u i s q u e p r o s u o s t u d i o , memo riae p r o d i d i s s e v i d e n t u r . A l i t t r r e n i m P a t r e s , sic dictos E c c l e s i a s t i c o s , s æ p e i n t e r s e m e t i p s o s d i s s i d e n t e s , a l i t e r J u d a i c o s , ali. t e r d e n i q u e E t h n i c o s s c r i p t o r e s e o r u m q u e postea commentato.' r e s , d e e a d e m re j u d i c a s s e v i d e a s , p a u c o s q u e forsan et ho. r u m et i l l o r u m d e p r e h e n d a s , q u i , aequum s e m p e r s e r v a n t e s a n i m u m , n u l l i s i n j u s t i s o p i n i o n i b u s p r a e o c c u p a t u m , v e r i t a t e m s i m p l i c e m a t q u e i n t e g r a m e x p o s u e r i n t . M i h i i g i t u r r e m q u a n d a m ab h a c u s q u e a n t i q u i t a t e r e p e t i t u r o , i n a r e n a l u b r i ca p r i m o s p e r i c l i t a n t i g r es su s B . L . h a u d v i t i o v e r t a s , p r e
c o r , q u o d haesitans e t , q u a decet , v i r i u m diffident ia res i n t e r d u m a m b i g u a s a t q u e d i j u d i c a t u difficillimas i n -medio p o t i u s
r e l i n q u a m , q u a m , n i m i u m m i h i f i d e n s , q u æ s t i o n e s , q u æ v e l v i r i s , m e m e t l o n g e i n h i s r e b u s v e r s a t i o r i b u s , s c r u p u l o s i n j e c e r i n t , s o l v e n d a s m i h i a s s u m a m . P r i u s v e r o , q u a m hi st o- r i a m Æ l i æ Capitolinae, eversae Hi erosol yrnae l o c u m o c c u p a n t i s , d e s c r i b a m a l i q u a m d e t e m p o r e , e x q u o praecipue Judaei c o m m e r c i a quaedam c u m R o m a n i s h a b u e r i n t , m e n t i o n e m f a c i a m . J u d æ i s a j u g o S y r i a c o , M a c c a b æ i s d u c i b u s , l i b e r a t i s e x t e r n a q u i e s f ui t . T e m p o r i s v e r o d e c u r s u , q u u m c e r t a m e n , u t e r r e g n o p o t i r e t u r , i n t e r d u o s n e p o t e s h o r u m M a c c a b æ o r u m , d e p a t r i a b e n e m e r i t o r u m , o r i r e t u r , P o m p e j u s , d u x R o m a n o r u m , q u i s u m m a i n res A s i a t i c a s a u c t o i i t a t e v a l e b a t , ad l i t e m d i r i m e n d a m a r c e s s e b a t u r . Q u i p r i m u s e R o m a n i s J u - daicae n a t i o n i s v i c t o r Palaest inam i p s a m q u e H i e r o s o l y m a m , d i r u t a q u a d a m m u r o r u m p a r t e « ) , o c c u p a v i t a t q u e t r i b u t u m , q u a n t u m c u n q u e f u e r i t , J u d æ i s i m p o s u i t b). Palaestina v e r o , etsi sic R o m a n i s t r i b u t a r i a , t e m p o r e q u o d a m i n t e r j e c t o , i n b e n e f i c i i et gratiae loco H e r o d i m a g n o c e s s i t , q u i t a m e n r e g n u m s u u m r e g n i q u e c a p u t H i e r o s o l y m a m , q u a R e x P a r t h o r u m r ) , f a c t i o n e p r i o r i s regiae familiae a r c e s s i t u s , p o t i t u s e r a t , v i , C. S o s i o , Syriae P r a e f e c t o , e i o p e m f e r e n t e , r e c u p e r a r e cogebat ur. Post H e r o d i s m a g n i o b i t u m crebrae ortae s u n t i n Judaea discordiae, t e r r a h a c , c u i v i s f a v e b a t R o m a n o r u m i m
p e r a t o r , d i v i s a a t q u e donat a. Sic p u l s o A r c h e l a o , H e r o d i s filio n a t u m a j o r i , m a x i m a P a l æ s t i n æ p a r s , in provinci ae f o r m a m r è d a c t a , p e r P r o c u r a t o r e s a d m i n i s t r a t a f u i t j sic p o s t h a c ,
a ) Minus in hac re scribenda cantus esse videtur Appianus, de urbe hac penitus per Pompejum diruta mentionem ficiens. Vide Appiar- Alex- de bellis Syriaci*. Ed. Toll. p. icpr. Confer Joseph- de bello Judaico. Svetb. vers. Lib
1
- cap. 5.by Vide Joseph, de Bello Jud. I, e. Confer Scalier, in Euseb. Chron. animadv. p. 153. Heeren, Handbok i gamla Staternas Hist, s- 327. c) Vide Joseph, de Bello Jud. L. I. cap. 13.
* C l a u d i o i m p e r a n t e , ” e q u i t i b u s R o m a n i s a u t l i b e r t i s p e r m i s s a , e q u i b u s A n t o n i u s F e l i x p e r o m n e m saevi t i am a t q u e l i b i d i n e m j u s r e g i u m s e r v i l i i n g e n i o e x e r c u i t d j . ” D u r a v i t t a m e n p a t i e n t i a Judaeis u s q u e ad G e s s i u m F l o r u m P r o c u r a t o , r e m s u b q u o b e l l u m saevissimum o r t u m e s t , q u o d , i n i t i o J u - d æ i s f e l i c i t e r g e s t u m , m o x t a m e n i n f e r a l e g e n t i s h u j u s e x i t i u m a t q u e p e r n i c i e m e x i r e t . E t e n i m C e s t i u m G a l l i u m L e g a t u m c o n s u l a r e m ac Syriae s u p p e t i a s f e r e n t e m Judaei q u i d e m f o r t i t e r e x c e p e r u n t ’’a t q u e rapta a q u i l a f u g a v e r u n t ” e)\ mi s so a u t e m V e s p a s i a n o ad mi na s belli c o m p r i m e n d a s , res J uda e o
r u m i n o c c a s u m v e r g e r e coepit. I s e n i m , j a m b e l l i g l o r i a i n c l y t u s , i n t r a d u a s aestates, t o t a m Pal aes t i nam o c c u p a v i t prae- t e r H i e r o s o l y m a m , ad q u a m o b s i d e n d a m T i t u s , filius e j u s , r e l i c t u s est. I l l e i g i t u r , castris a n t e m o e n i a p o s i t i s , u r b e m h a n c et s i t u a r d u a m et o p e r i b u s a t q u e m u n i t i o n i b u s n u p e r r e fectis f ) v a l i d i s s i m a m , i n t e s t i n i s ma gi s d i s c o r d i i s , peste e t i a m ac f a m e , e x l o n g o c o l l e c t a , in vasta p o p u l i c o l l u v i e gr assan- t i b u s , q u a m a r m i s et v i e x p u g n a v i t , i g n e q u e u b i q u e s p a r s o , solo æ q u a v i t , r el i ct i s t a m e n t r i b u s t u r r i b u s a t q u e m u r o r u m p â r t e i n occasum v e r g e n t e , 6use victoriae m o n u m e n t i s . I n d e e t i a m t r i b u t u m , q u o d j a m i n P o m p e j a n a h u j u s u r b i s e x p u g n a t i o n e Judaeis i m p o s i t u m e r a t , sic d e f i n i t u m e s t , u t i l l i , q u i p a t e r n a s l eges t u e r i v e l l e n t , d i d r a c h m u m J o v i C a p i t o l i n o p e n d e r e j u b e r e n t u r h). J u d æ i v e r o , e t s i sic v i r e s e o r u m f r a ctae a t q u e exhaust as v i d e r e n t u r , t a m e n n o n d i u j u g u m sibi i m p o s i t u m t u l e r u n t . I n g e n i o s e d i t i o n e m s p i r a n t i i n d u l g e n t e s d e g r a v i hoc s e r v i t u t i s jug<o, occasi one dat a, e x c u t i e n d o s e m p e r c o n s i l i a a g i t a b a n t , v i x m a n i b u s t e m p e r a n t e s eo t e m p o r e , q u o ipsi
d) Tacit. Histor. Libi V« ctyx IX.
e) Sueton. in Vespas, vita. Kd. Amatel. 1700. p. 302.
/ ) Tac. Histor. LiK V. cap. XI I : ” Per avaritiam Claudianorum tempo- rum, empto jure muniendi, struxere (Judæi) muros in pace tam quam ad bellum.”
g ) Hippios Phazaè'l et Mariamne. Joseph, de bello Jud. Lib. VI. c. 42-43, h) Vide Dion. Cass, Lib. LXVI et Joseph, de Bello Jud. Lib. V l L c. 27,
T
t l e n i t e r a d m o d u m h a b i t i s u n t . T r a j a n o ë n i m i m p è r i i fasce« t e n e n t e p l u r i e s m u l t i s q u e l o c i s i ) t u m u l t u a n d i occasi onem a r r i p u e r u n t . Sic i n L i b y a , C y r e n i s , Æ g y p t o , C y p r o a l i i s q u e re» g i o n i b u s , n u l l o m o d e r a t i o n i s r e s p e c t u h a b i t o , t u m u l t u s faci e b a n t , a t q u e h a s t e r r a s , i n q u a s m u l t i , H i e r o s o l y m a a l i a q u e P a l a e s t i n a p e r T i t u m o c c u p a t a , se r e c e p e r u n t , f e r r o fl amrni sque p e r v a s t a b a n t , d o n e c a L u c i o Q u i e t o i n p r i m i s , a l i i s q u e T r a j a n i P r a e f e c t i s , d o m i t i f u e r i n t k) . H a d r i a n o d e i n c e p s i m p e r i u m i n e u n t e s e d i t i o n i s f a c e m d e n u o a c c e n d i s s e v i d e n t u r ; p r i m u m v e r o h u n c r e b e l l i o n i s m o t u m j a m i n s e c u n d o ejus i m p e r i i a n n o a Praefecto M a r t i o T u b e r o n e o p p r e s s u m f u i s s e s c i m u s /). L o n g e v e r o f l a g r a n t i s s i m o i r a r u m aestu i n f l a m m a t i s u n t J u d a e i c i r c a a n n u m H a d r i a n i i m p e r i i d e c i m u m s e x t u m , q u u m h i c i m p e r a t o r , s u b v e r s i s j a m a n t e a H i e r o s o l y m a e r u d e r i b u s a T i t o r el i ct i s, et aedificiis, quae s e n s i m a d j e c t a f u e r a n t , d i r u t i s , i n d u c t o q u e , u t q u i b u s d a m placet, areae a r a t r o m ) , n o v a m u r b e m , n i s i e o d e m , t a m e n p r o p i n q u o , q u o s t e t e r a t H i e r o s o l y m a , loco e x s t r u i , a t q u e i n m o n t e M o r i a , u b i n o b i l i s s i m u m f u e r a t J e h o v a e T e m p l u m , F a n u m J o v i C a p i t o l i n o c o n s e c r a r i j u b e r e t . Q u a m q u i d e m C o l o n i a m R o m a n a m , H a d r i a n o i mpe* r a n t e , i n l o c u m H i e r o s o l y m a e d e d u c t a m f u i s s e o m n e s c o n s e n t i u n t a u c t o r e s ; s u p e r i o r v e r o e j u s d e m i m p e r a t o r i s e v e r s i o H i e r o s o l y m a e , u t j a m a T i t o di rut ae, a i n u l t i s i n d u b i u m v o
-i) ” Motum sub Trajano bellum a Judaeis, et sab illo et sub Hadriano
variis temporibus atque iocis, saepius recruduit." In not. ad Spar- tian. Ed. Lugd. Batav. p. go.
k) Vide Dion. Cass, in vita Trajani et Scalig. animadv. in Euseb,
Chron. p. 20g.
I) Spartian. in Hadrian. P- SO* . . . . .
m) Idem ritus in urbibus deletis exaugurandis ac condendis
înauguran-disque illis adhibebatnr. Hunc ritum etiam probat Horatius in Carrft» Lib. I. Od. X V h ubi canit :
— —- e t altis urbibus ultimae
Stetere causae, cur perirent
Fundit us, imprimeretque muris
Hostile aratrum exercitus insolenf. Confer Lud. Despr, animadv. in b. 1.
cata v e l prorsus negat*» n o s , iit rem gidcuratîus e x a m in e m u s ,
a d m o n e t . P r im u m q u i d e m i n hac r e d isq u ir e n d a v i d e a m u s ,
i l l a n e sen tentia de H i e r o s o l y m a , d e n tio per H ad rianu m e v e r s a , so la s i t , ut aliis p la c e t, commentatorum quorundam con jectura, an auctorum testim on iis fundata; s e c u n d u m , an priori e v e r s i o n i per T i t u m urbi illatæ rep u gn et.
J a m v e r o , si ad s c r i p t o r u m a u c t o r i t a t e m p r o v o c a r e l i ceat, p l u r e s q u i d e m i n v e n i m u s , q u i de h a c H a d r i a n a e v e r s i o n e m e n t i o n e m f e c e r i n t . U t v e r o alios missos f a c i a mu s , n o n n u l l o s q u i d e m afferre sufficiat. Si c t e s t a t u r H i e r o n y m u s , ^ H a d r i a n u m H i e r o s o l y m a m e v e r t i s s e , u t d e u r b i s r e l i q u i i s a t q u e f a v i l l i s s u i n o m i n i s Æ l i a m c o n d e r e t c i v i t a t e m . ” A p p i a n u s w) e t i a m , e j u s d e m astatis s c r i p t o r , de h a c e v e r s i o n e H a d r i a n a e x p r e s s e t e s t a t u r ; u t e t i a m postea C h r y s o s t o m u s o) , c u i fidem n e m o f a c i l e d e r o g a b i t . L i c e t i g i t u r hæc et äl i a d e e v e r s i o n e H i e r o s o l y m a s per H a d r i a n u m ill ata s c r i p t o r u m t e s t i m o n i a p r o r sus a v i r o c e l e b e r r i m o J. S c a l i g e r o, e j u s q u e a s s e c l i s , n u g a r u m i n s t a r , r e pr obat a s i n t , t a m e n in c o m m e n t a t o r u m p o t i u s , q u a m i p s o r u m a u c t o r u m fide eo m i n u s a c q u i e s c e r e p o s s u m u s , q u o l e v i o r e s s i n t i l l o r u m ad h o r u m t e s t i m o n i a r e f u t a n d a ra- ri one s . H i e r o s o l y m a m i g i t u r ab H a d r i a n o fuisse d e n u o d i r u t a m eo m a g i s p r o b a m u s , q u o m i n u s Iiæc e v e r s i o i l l i , q u a m T i t u s h u i c u r b i i n t u l i t , c o n t r a r i a sit. E x J o s e p h o e n i m n o s c i m u s n o n s o l u m tres t u r r e s a t q u e q u æ d a m o c ca s um v e r s u s m u r o r u m r u d e r a , i n q ü i b u s c a s t e l l u m s t r u e r e t u f , u r b e per T i t u m e v e r s a , r e l i c t a f u i s s e , v e r u m e t i a m l e g i o n e m d e c i m a m n o n n u l l a s q u e e q u i t u m p e d i t u m q u e cohortes p ) . Q u æ
n) Appian. de bellis Syriacis p. i p t.
o) Chrysost. (Ed. Beruh. Montfauc. Paris i? i8) pag* 645.
p ) Joseph, de bello Jud. Lib. VI. cap. 4z—-43. Confer Aug. Calmer.
dans Dictionaire historique <C critique de la Bible: On a présumé avec raison, que la dixième legion, qui fut laissée dans la ville, n*y demeura pas seule, qu’elle conserva des maisons pour se loger et quelle permît a quelques familles des Juifs de s' habituer pour la
q u u m ita s i n t , q u i d i m p e d i t , q u o m i n u s p o n r a mu s c o n t u b e r ' n i a , v e l q u a e d a m , q u a l i a c u n q u e f u e r i n t , t u g u r i a m i l i t i b u s i l l i c c o m m o r a n t i b u s , i n t e r ci neres dirutae u r h i s , v e l e x s t r u - cta v e l r e l i c t a f u i s s e ? F a c v e r o ita f u i s s e , n e m o t a m e n , n i s i q u i r e m m i n u t i u s a t q u e s c r u p u l o s i u s c o n t o r q u e r e v e l i t , d i c a t , H i e r o s o l y r n a m sic a T i t o n o n p e n i t u s fuisse e v e r s a m . N e q u e e n i m nos e j u s m o d i , n e q u e E u s e b i i sententiae s u b s c r i b i m u s , n u l l i s fultae r a t i o n i b u s , q u u r a d i c i t , d i m i d i a m u r b i s p a r t e m i n T i t i a n a Hi e r os ol yma e e v e r s i o n e i n t e g r a m m a n s i s s e ; sed q u o d a m j u r e c o n t e n d e r e p o s s u m u s , ad has jcasas m i l i t a r e s , m i l i t i b u s r e l i c t i s n e c e s s a r i a s , v o l v e n t i b u s a n n i s , aedificia quaedam s e n s i m s e n s i m q u e a t q u e i n c o l a s e x a l i a , ac f o r s a n e t i a m e J u d a i c a g e n t e , p a t r i i soli a m a n t i s s i m a , a c c e s s i s s e ; a t q u e haec diffusa t e c t a , t e m p o r i s d e c u r s u , u t fiari s o l e t , magi s m a g i s q u e f ui s s e a mpl i f i cat a et o r d i n a t a , adeo u t H a d r i a n i d e m u m t e m p o r e H i e r o s o l y m a , e p u l v e r e q u a s i r e n a s c e n s , nisi o p p i d i , o p p i d u l i t a m e n s p e c i e m e x h i b e r e p o t u e r i t , q u o d f orsan e t i a m m u n i t i o n i b u s q u i b u s d a m i n s t r u c t u m a u c t o r e s r e s p i c i u n t , d e H i e r o s o l y m a p e r H a d r i a n u m d e n u o e v e r s a m e n t i o n e m facien- tes q) E v e r s a i t a q u e , ut j a m d i x i m u s , H i e r o s o l y m a , ut a n i mos J u d a e o r u m p r o r s u s d e p r i m e r e t a t q u e o r n n e m s p e m v i r e s a m i s s a s a t q u e l i b e r t a t e m sibi v i n d i c a n d i iis p r a e c i d a r e t , n o v a m u r b e m i n dirutae H i e r o s o l y m a e loco e x s t r u i j u s s i t r ) . T a n t u m v e r o a b e r a t , u t haec novas u r b i s e x s t r u c t i o , n e i n po s t e r u m J u d æ i res n o v a s m o l i r e n t u r , c a v e r e t , u t pot i us i n c i t a m e n t u m q u a s i fieret g e n t e m h a n c v i s , c u j u s m o d i il la s i t , q) Seb. Tilleroont. dans l’Histoire des Empereurs. T.
1
. p. 425. ” Nousne voyons rien, qui nous empêche de croire, que Jerusalem fut assiégée par les Romains sous Adrien et de nouveau entièrement ruinée brûlée et rasée. Conf. Heeren, Handbok i gamla Staternas Historia sid. 327.
f') ”fy ^f r« I» goffo\v/u.x «oXiv otvrx cevri rt)S x xrx7Kx(Zeirvs otxtffxvros, yv xut A<X<av KxvtrwXetxv uvo/uxtTt Hoti es rov nt vxx r» &ts r o r o v
.
ru> Att eregov ccvreyeipotvros, no\e/x.os xre (xik§os isre o'Kiyoxpv‘0( exivrjSri. Dion»p r æ c i p u e v e r o violatae r e l u g i o n i s i m p a t i e n t i s s i m a m , acerbis* s i m e s t i m u l a t u r u m . Q u u m i e n i m Judaei v i d e r e n t , loca sibi s a c r a a t q u e r e l i g i o s a a R o r m a n i s , i d o l o r u m c u l t o r i b u s , p o l l u i , a i q u e m o n t e m , u b i s t e t i s s e t t s a n c t i s s i m u m J e hova e T e m p l u m , a F a n o q u o d a m J o v i C a p i t c o l i n o c o n s e c r a t o esse o c c u p a t u m / ) i l l a m r e r u m s a c r a r u m e x a u g g u r a t i o n e m m i n i m e e s s e f e r e n d a m r a t i , s e d , i n j u r i a m nef ar i amn u l t u r i , a r m a capessebant . Q u o d q u i d e m i n i t i u m erat b e l l i , qquod J u d a e i , d u c e C o c h b a t ) , M e s siae p e r s o n a m m e n t i t o , e x c i i t a b a n t . C e r t a m e n q u i d e m d e c r e t o r i u m e u m R o m a n i s p e r i c l i t t a r i n o n a u d e b a n t , o p p o r t u n a v e r o o c c u p a n t e s loca liæc c u n i c u l i i s et m u n i t i o n i b u s m u n i e b a n t } u t , si u r g e r e t n e c e s s i t a s , r e c e p t i u s h a b e r e n t . R o m a n i v e r o , l i c e t i n i t i o tacitas J u d a e o r u m a r t t e s e o r u m q u e b e l l i m a c h i n a t i o n e s n i h i l i h a b u e r i n t , t a m e n , q u i u m n o n s o l u m Judaeos, v e r u m e t i a m a l i o s p o p u l o s , n o v a r u m r e r u m s t u d i o s o s , s p e q u e praedandi c a p t o s , i n se c o n s p i r a s s e , a K q u e t o t u m f e r e O r i e n t e m c o m m o t u m esse v i d e r e n t , t a n d e m posst m u l t a s j a m acceptas c l a d e s , t e m e
rariae n e g l i g e n t i æ p o e n a s , suiae potentiae t i m u e r u n t , a t q u e r e m in s u m m o d i s c r i m i n e esse p u l t a r u n t . H a d r i a n u s i g i t u r o p t i m o s q u o s q u e duces c o n t r a r e b e l l a i n t e s m i s i t , caeco M a r t e r e s i s t e n t e s , d o n e c , m u n i t i s s i m i s J u d æ o r m m locis e x p u g n a t i s , a t q u e i n n u me r i s f e r e et J u d a e o r u m et R R o m a n o r u m f e r r o , f l a m mi s ac fame e x c i s i s , s a e v i s s i m u m hoc b e l l l u m circa finem i m p e r i i H a d r i a n i , vel in e x i t u i m p e r i i ejus a m n i d e c i m i o c t a v i , v e l i n i t i o d e .
s ) Falso dicit Su!p. Severus idolia. q u æ , Hadriani jussu, Jovi Capito’ lino exstructa fuissent, in locoo Dominicae pnsrdonis fuisse constituta. Jam enim omnes sciunt, huncc locum extra urbem fuisse, nec intra moenia Hierosolymæ prius, quuam sub Constantini Magni imperio, re cept?. J. Scaiig. in Euseb. Cihron. p. 217.
t) Nomen ejus proprium fuit vel ut vocata moneta ejus nomine c u s a ; sed postquam IRex Judaeorum constitutus e s t , voluit ipge vocari (mutato in H) stella, vel N ^ D b “ * ^ filius Stellæ, quia, ut in veterum Jiudaeorum commentariis e x s t a t , depre hendit de se dictum esse: ” Peerrexit Stella ex Jacob’’ Num. Lib-Cap-
ß
c i m i n o n i , t a n d e m p r o f l i g a t u r a sit. F i n i t o sic b e l l o H a d r i a n u s R o m a m r e d i i s s e f e r t u r , a t q u e , V i c e n n a l i b u s c e l e b r a t i s , n o m e n u r b i v e l col oni ae, a n t e a n n o s q u o s d a m in eversae H i e r o s o l y m a e l o c u m de d u c t a e , a d d i d i s s e tt) , u t Æ l i a a se u r b i s c o n d i t o r e , Æ l i a g e n t e o r i u n d o , C a p i t o l i n a a Jovis C a p i t o l i n i d e l u b r o ibi e x s t r u c t o n o m i n a r e t u r v j . H a n c u r b e m p r i m u m c i v e s R o m a n i i n c o l u e r u n t , postea v e r o Graeci a l i i q u e p o p u l i a c c e s s e r u n t . E t i a m C h r i s t i a n i , q u i , d e p o s i t i s r i t i b u s J u d a i c i s , p a l a m se ab o m n i c u m Judaeis c o m m e r c i o s e p a r a v e r a n t , e P e l l a , u b i ecclesiae, a T i t i u s q u e t e m p o r e , Christianae f u e r a t s e d e s , t e m p o r e i n t e r j e c t o , i n n o v a m u r b e m , ” q u u m eis p e r hostes C h r i s t i a n i s m i ibi t u t o m a n e r e l i c u e r i t ” , mi g r a ss e v i d e n t u r . Judas i s a u t e m , post u l t i m a m e o r u m s e d i t i o n e m , j u s Æ l i a m i n t r o e u n d i u s q u e adeo e x e m t u m e r a t , u t , n e a d v e n a r u m q u i d e m q u i d e m j u r e , n o v a m u r b e m i n g r e d i , n e p r o c u l q u i d e m m e t r o p o l i s v a s t i t a t e m c o n s p i c e r e iis lice r e t . ” H a d r i a n u s e n i m e x p e r i e n t i a e d o c t u s , n o v a m u r b e m J u ds e i s m a g i s f u i s s e i r r i t a m e n t i m a t e r i a m q u a m pacis s e r v a t r i c e m , t i m e n s , n e ej us c o n s p e c t us a n i m o s J u d a e o r u m ad res n o v a s m o l i e n d a s i t e r u m e x c i t a r e t , h i s jus Æ l i a m e j u s q u e t e r r i t o r i u m a d e u n d i , i n t e r d i c t o h o r r e n d i c a r m i n i s s c r i p t o , p r o r s u s a d e m i t , c o n s t i t u t a e i s , q u i c o n t r a hoc p e c c a r e n t , capitis p o e n a x ) . V o l v e n t i b u s v e r o a n n i s c i r c u m j a c e n t e s o b i r e r e g i o n e s Judaeis p e r m i s s u m a t q u e s e m e l i n a n n o ipsam Æ l i a m i n g r e d i ii s c o n c e s s u m v i d e t u r . T e s t a t u r haec H i e r o n y m u s
u ) !’« r» xut tyjv no\tv xuAttaSut tvoy.o§trti<nv, txitSev re Ai\itx xut
VW OVOfAU^lTUl uno TVS tnuvv/uius TX XgUTVdUVTOS XUl XU&Û-OVTOS UVTVV
Chrysost. orat-. V advers. Judæos.
v$ Etiam Ælia bæc Capitolina in vetustis nummis vocatur Commodia- na forsan ob publicum quoddam atque sollemne beneficium a Com modo imperatore tributum. Alii credunt, hanc appellationem inde de rivandam e s s e , quod Commodus eo deduxerit colonos. Vide J Scalig. animadv. in Euseb, Chron, p. 217.
” on US fAV^tlS IV UVTV yiWTUI, XUl SuvUTOS KUTU TX XUTuXu/ußofS.tVX
d n c e n ä : ü n ö q u o t a n n i s d l ë j q ü o s c i iicêt ëvërsE fu erit H i e r o s o l y m a , v e n i a m J u d æ i s Æ l i a m a d e u n d i , m e r c e d e g randi so l u t a , d a t a m f u i s s e
y).
R e l i q u o v e r o t e m p o r e a n n i ' ’i n g r e s s uc i v i t a t i s , e j u s d e m e dicto R o m a n i R egis, inhibiti s u n t.” A t q u e u t e x t e r n u m q u o d d a m J u d a ic æ g e n tis o p p r e s s * , e j u s d e m q u e e p a t e r n a c a p i t a l i u r b e e x s u l a n t i s , s i g n u m c o n s p ic e re tu r, ” sus i n f r o n t e e j u s Æ l i æ p o r t æ , q u æ B e t h l e h e m spectat, scalptus e r a t / ’ L i c e t v e r o ipse E u s e b i u s , q u i h a n c rem n arrat
z j ,
e t i a m , q u a r a t i o n e imago e x p l i c a n d a sit, significant, d ic e n d o : i d e s se i n d i c i u m Romanae in Judaeos potestatis ; variae tamen d e h a c r e f u e r u n t v a r i o r u m C o m m e n t a t o r u m sententiae. C u m , v e r o h a s o m n e s r e c e n s e r e majoris esset opeise, q u a m utilita
tis , e a m q u i d e m s e n t e n t i a m , quae m a x i m e m i h i probabilis y i d e t u r , j a m s u p r a in d i g it a ta m , paucis e x p lic a re conabor.
I n t e r o m n e s c o n s t a t , p l u r a fuisse a n i m a l i a a Judaeis i m m u n d a h a b i t a , ad quae sus e ti a m est r e f e r e n d u s . Q u o d vero a n i m a l R o m a n i n o n s o l u m n o n u t a l i q u o d i m m u n d i s i g n u m ,
s e d e c o n t r a r i o i n faustis p r o g e n i t o r u m auspieiis n u m e ra b a n t, q u i d ? q u o d p o r c i effigiem i n t e r s ig n a m i lita ria habebant a). C u m i g i t u r effigies a n i m a l i s c u i u s d a m , q u o d ab illis abomi- r . a n d u m , ab his v e r o u t b o n u m q u o d d a m auspicium h abitum e r a t , portae novae Romanae u r b i s , quae locum dirutae Judaicae u r b i s o c c u p a v i t , i n s c u lp ta e s se t, eam fuisse i n d i c e m s e r v i t u tis J u d a e o r u m R o m a n o r u m q u e potestatis, facillimo c erte nego«
B
i ) ” Ut ruinam suæ eis fle e iiceat civitatis, pretio redimunt; ut, qui
quondam emerant sanguinem Christi, emant lacrimas suas, et ne fletus quidem eis gratuitus sit, videas in die, quo capta est a Ro manis et diruta Jerusalem, venire populum lugubrem, confluere de crepitas mulierculas et senes pannis annisque obsitos in corporibus e t in habitu suo iram Domini demonstrantes, plangere ruinas Tetn- pii sui. Miles mercedera postulat, ut illis flere plus liceat.” Hiero- nym. in Zeph. Cap. XT.
jO Euseb. Chron. pag. i6g.
<) Sext. Pomp. Festus de hoc verbo,
I O
'tio a n i m a d v e r t i m u s . T o f a e n i m haec R o m a n o r u m C o l o n a o r a t h i n c q u a s i m a n i f e s t i s s i m u m , q u o d e r u i n i s H i e r o s o l y m a , e r u i n i s Judaicae n a t i o n i s e x s u r r e x i t , f e r a l e m o n u m e n i u n ; i l l i n c q u a s i victoriae tropaeum R o m a n o r u m i n Judaeos p r i n d . p a l u m d e m o n s t r a t u r u m . Æ l i a sic i n loco H i e r o s o l y m a e coi- s t i t u t a , e t i a m n o m i n i e j us n o b i l i s s i m o m o x t a n t a m i n d u i i t o b l i v i o n e m , u t , c u m , saeviente D i o c l e t i a n i c o n t r a C h r i s t i a n i s v e x a t i o n e , M a r t y r q u i d a m Caesareae i n t e r r o g a t u s u n d e esstt, a t q u e se e x u r b e H i e r o s o l y m a r e s p o n d e r e t , a Palaestinae p o - c u r a t o r e a l i i s q u e n o n I n t e l l i g e r e t u r , u b i , et q u a l i s i l l a u n s esset b). Q u o u s q u e v e r o d u r a r i t h æc Æ l i e n s i s a p p e l l a t u , n e m o facile di cet . Q u i d a m , u t J . S c a l i g e r u s , d i c u n t hai c u r b e m p r i s t i n u m H i e r o s o l y m a e n o m e n j a m i n d e a C o n s t a n t i i M a g n i t e m p o r e r e p e t i i s s e ; v e r e o r a u t e m , n e h æ c s e n t e n t i a h a i d q u i d e m satis f i r mo n i t a t u r f u n d a m e n t o . L i c e t e n i m H i e r o s i - lymae n o m e n i n s c r i p t i s n o n n u l l i s a t q u e c o n c i l i o r u m act i s in v e n i a t u r c) t a t q u e h i c p r i s t i n u s u r b i s t i t u l u s ab a l i i s q u i b i s -
d a m , i n p r i m i s v e r o E p i s c o p i s , i n C a t l o n i b n s s u b s c r i b e n d a , s i b i , t a m q u a m A p o s t o l i J a c o b i , f r a t r i s D o m i n i , succes s or i bi s pr aer ogat i vas q u a s d a m c o n c i l i a t u r i s , r e c e p t u s f u e r i t , eam t a m m l o q u e n d i r a t i o n e m m i n u s c o m m u n e m f u i s s e , q u a m ab amli« tiosis q u i b u s d a m praeoptatam a u t u m a m u s . S u f f r a g a n t u r e t i r m nostrae o p i n i o n i t e s t i m o n i a s c r i p t o r u m , q u o r u m C h r y s o s t o m i s ' a t q u e H i e r o n y m u s e x p r e s s i s v e r b i s t e s t a n t u r , Æ l i e n s e m cp. p e l l a t i o n e m a d e o r u m u s q u e aetatem d u r a s s e d ) . N u l l u m iji- t u r c e r t u m t e m p o r i s m o m e n t u m , q u o hæc Æ ü æ a p p e l l a t i o n p r i s t i n a m t r a n s i r e t , q u o q u e H i e r o s o l y m a e n o m e n , a n t i q u i i s i d n o b i l i u s q u e , j u r e q u a s i p o s t l i m i n i i , r e c i p e r e t u r , statui pes se c r e d i m u s ,
b) Tillemont in Bibi, univers. T . X X V . p. 63. Palmbl. Paltest, s. 27.
f) Sio nominat Constantinus Magnus Micarium Hierosolymitanum et de Palaestina Episcopum; multisque locis, quum de Episcopis ru
minandis quaestio sit, eadem loquendi ratio recepta est.