n,
D. D.
DISSER TA TIO N EM MEDICAM, QU A
P A R A L Y S I S
LEVITER ADUMBRATUR,
CUM, CONS. NOBIL. FAC ULT. M ED. A D REG.A C A D . UPS A L .
SUB PRÆSIDIO
SA M U E L I S
A U R I V I L L I I ,
M. P . MED. KEG. ANAT. ET MED. PRACT. PROF. REG. ET ORD. S. R. S M.
IN A U D IT. CAROL. MAJ. D. X. JU N II A N N I M D C C LX V .
H ORIS A N T E E T P O S T MER
PRO GRADU DOCTORIS
PUBLICO SU B JIC IT EXAMINI
P E T R U S E N G S T R Ö M ,
D A L E K ARLUS.§. I.
m u Itiplices, quæ corpora mor-
I K ä S S talium affligunt, moi bo ru m
cala-mitâtes , vel nem ine fblo terro-* ’ rem illa? injiciunt, in quibus ner v o ru m fyftema gravius læ d itu r, m axim e fi n e c o p in a to , ut fæpius fieri videtur, feriant ictu. Q u um enim ne rv i, & ad fenfum, & ad
v m o t u m , plurimum faeiant, etiam
ad illum quem vitalem dicunt; turbari vehementius n e q ueu nt, nifi ut turbetur vel pereat vita animali pro- ‘ pvtia , lonçaque immedicabilis morbi ingruat mileria,
3
uin citiffima interdum ,ac potior forte illa, m ors: un- e Numinis- offen fi iram cominus in bis intueri fiepe fibi videbantur veteres, & de coelo quafi decidens fui- rogrr. Quam mirabiles v e ro nervorum fint nat urse & furtaiones, morbi illorum maxime ofiendunt ; in q u i bus, & fingulariflirbi præter voluntatem fiunt m otus; & occulta fæpe ratione m otus cefiant; & fienfiis vel ex acuuntur interdum inexplicabili m o d o , vel langvent <8c abolentur. Inde autem quum diverfa m o rb o ru mgenera exi flant, ilii paullulum im m o rari, quod Para-
tyfiu Græci, nervorum refolutionem Romani veteres, deration em aliqui, dixerunt, & breviore illud opella, quantum quidem per varias rerum circumflantium ra tiones fieri poffit, exp icare, cenfura fidens, quorum interefl, benigniore, cum animo flatutum habeo.
§ . I f .
F.fl Paralyfis , partis alicujus, quantum explorari potefl illæfæ, flaccida immobilitas, nullo vinoenda vo luntatis julfiu ; facile fie a quocunque alio motus defe- ÖU ddeernenda, quem vel evidenter læfa ftructura, vel mufculorum contractio, efficit. Fx multitudine & di- verfitate partium, quas occupat, diverfa fortitur nomi na. Omnes Ii rnufculi corporis ad fuas funftiones in epti redduntur, falvis organis vitalibus, Paralyfis univerfiu lis dicitur, a multis olim dicta paraplegia: hemiplegia vero, quum in alterutro tantum corporis latere motus abole tur: & tub thorace fitæ partes fi utrinque refolvantur, Paraplegia eft Recentiorum : ubi denique membrum quoddam fingulare paralyfin patitur, ex eo nomen il la accipit, ut vel pedis fit, vel brachii, vel alius alicujus partis. Harc autem loco & nomine di- Aincta main, iisdem ex fontibus originem ducere com pertum elt, neque indole diflare longe unum ab alte ro , fed loco, amplitudine & gravitate caufTæ, ut ejus dem generis diverfe fpecies, fiepe varietates ac diver- fi gradus, dici fortafiè mereantur. Atque ut externae partes, ita interna: quoque, ad motum factae, hujus exercendi facultatem amittere poflunt, unde pharyngis, v e n tric u li, inteflinorum, veficæ, diaphragmatis, & ipïius cordis, paralyfin in Medicorum (criptis memoratam in v e n im us: circa externarum autem partium morbofam quietem loiam præfèns verfabitur feftinato opella.
§. n r.
Gravior e ft, vel levior Paralyfis, pro natura par tis proxime afFeftæ. Si g rav iflim a, cum föpore non excutiendo eft, ut hujus perpetuum f y m p to m a , unde diftinftam habet appellationem Apoplexie. Alias vero jam motus abeft, fenfu fuperftite, nonnunquam ad do« lorem aufto , plerumque tamen imminuto: jam uter que perit. Perfectam tunc aliqui dicunt efle paralyfin, cujus exemplum manifeftiftimum refert Fr. Huffman* nus i & ex eo breviter excitat van Smieten 2). Ju venis ex lubito te rro re, quem trem or artuum inferio ru m continuo exceperat, & corporis nocte m o x inle- quente largus lud or , m ane in iisdem artubus , inde ao umbilico ad extremos usque pedes, & m o tu & fen fu privatum fe invenit, calore partium naturali, & ap petitu , & pulfus folita conditione, fuperftite, vefica v e ro & alvo m alorum participe Periit huic ita fen- f u s , ut acus intrufe ftimulo m inime m o v e re tu r, quin q uu m pedibus fuppofiti lapides igniti cutim aliquando vehem enter a d u r e r e n t, iple præter anxietates præcor- diorum nihil doloris le n fit, ex fum o autem peftime olen te, de infortunio fuo certior redditus, circumflan tes in auxilium tandem advocavit. Sed quod mireris, perire etiam fenfus poteft in parte , in qua rem anet m ovendi fe facultas; & contraria prorfus ratione in di- verfo latere ejusdem hominis. Virum m em orat Sena- eus 3) & e x e o Svietenius 4 ) , cujus alterum brachium paralyticum p ro rfu s, fenfu acutiffimo; alterum, o m n i fenfu privatum , motu naturali, gaudebat: qualia tamen exempla merito in rariftimis ponim us; quum (implici ter obtundi fenfum no n adeo infolitum eft.
Para-0 M e i. R a t.S y ft. T. IV . C. I. Obfi JL 2) Comm. B a rb . T .
III. p. 3jQ. Traité äs la ßruct. du Cour T . I I. p. ipu 4 )
® ) î ( •
Paralyfi vero adjungunt fe incom m oda varia, ut m o do febris adfit, m o d o nulla: m o d o doleant partes vi- cinæ , internæ, m odo nihil nllibi fentiatur mali: m o do convellantur partes non refolutæ 5), m odo convul- fionibus refolutio intercurrat 6 ) , rarius iicet utrumque. Praecipue vero ipfum m em brum refolutum varie fe ha bet. Sæpe calorem confervat, etiam diutius: nonnun- quam primis jam diebus tumet. Sub diuturna vero p a ra ly fi, folet non ni fi langvido fàngvinis m otu fo veri , hinc frigere , ficci-us etiam elle ; im m o con ta be fcc re lenfim: tandem vero non raro oedernate tu m e t; ad extremum nonnunquam gangrænæ parvis in itiis, quæ (en (im lerpunt, emoritur. Etiam in veteri pa ralyfi rigiditas folet accedere & c o n tra rio , ut in manu exempli gratia , digiti cum vi inflectantur , quod a prim a tamen & propria morbi indole laxitatem non excludit. Q u um omnis abefl & fenfus & motus,'fi le v a tu r m alu m , folet prior ilie redire; & falutis idcirco ip em offert reptantium quali formicarum in parte re- foluta fenfus: funt tam en , in quibus reffituitur m o bilitas , fenfu adhuc ablènte. Quæ ceterum formari iprædicfiones poliunt ab ætate ægroti, mali vehem en tia, & fimilibus, ad morbos plurimos æque pertinent, &: fere ignariffimis rerum medicarum æque patent.
{. IV.
Ad perfectam hujus pariter atque alius cujusque m orbi cognitionem , caulTarum requiritur, tam proxi m aru m , quam remotarum adcurata inveffigatio. D e Mu (culis Phyfiologia d ocet, & motus & quietis caus iam 9 partim in nervis elfe, partim in vafis ad mu feu- him v e n ien tib u s, partim denique in ipfis fibris.
Cer-A 3 te
5) S eltn e kius Obferv. M edic, p. pi- Fr. Hoff mannus Uhr. d t. Ob,
te mu feu] is diflincta maxime, a ceterarum fabrica par t i u m , flruåura ftbrofa eft, & prömtifTima, ad m otum p ro n ita s, irritabilitatis nota nomine. I æfo propte- rea fibrarum textu , fruftra m otum excitare conabun tur cauflæ voluntati liibjectæ: ut cernitur in mufculo gravius inflam m aro, aut vulnerato, aut ficcitate rigi d o , aut ex adipis iblius onere torpente: quæ tamen vitia, vel fenfibus fe m ox exhibent, vel lente occulte-
que progrediuntur. Vafa vero dum mufculo idem
præftant aeque alii parti , in quam Te i m m e r g u n t, ut lubricantis & nutrientis lymphæ circulum integrum fu- fflineant, ad fabricam ipfam proxime faciunt; unde eti am læfa m otum certe impediunt, quin & tollere pos- fiint, fed m inim e præcipiti adeo m o rb o : quapropter etiam in animali vivo ligatis mufculi, aut arteriis? *ut v e n is, non m om ento perit fui movendi virtus, quem adm odum accidit quum ligantur nervi. His enim dis- fecfis aut ligatis, five prope ad m u fcu lu m , five rem o tius, quacunque ab illo difflantia, etiam compreflo en- cepbalo 1 ipfaque ergo nervi comprefla origine ; flacci dus m om ento redditur & immobilis mufculus, eo plu- rium fbciato co rpore, quo propius encephalum cauda federit. Inter veritates igitur maxime evidentes & du. dum agnitas efl, mufculorum ad nutum voluntatis ex citandos motus ab integritate pendere n e rv o ru m , inde a prima in encepha‘o origine, p e r'o m n e m ad mufeu- lolàs hsque fibras decurfum : & paralyfeos e r g o , quæ ictu terit celerrimo , proximam caudam vitium ede , aut in encephalo vel fpinali medulla , ad nervi origi
nes, unde primus impeditur in illum impetus anima; m otum imperantis ; aut in nervi progreflu , unde fiffli- tur ejusdem impetus ad mufculum usque continuatio. Illarum vero partium abfconditi a fenfibus morbi ad com preffiones, conftricliones, vulnera & rupturas
re-« ) 7 r *
ferri pofTunt. "Fieri tamen om nino poterit, nt lentio ribus in cafibus, iisdemqite certe rarioribus, ab occul- -, tis, circa vaft quoque & in fibrarum textu, {vitiis,(en- fim o rtis , ipfa tollatur infita mobilitas $ quemadmo d u m in (enfus cujusque o rg an o , abo'eri illum frequen ter fatis d ifJ tu r, nullo nervi, fed drucïuræ vitio, qua? iftius apte excipiet continebitque fines.
*■ V* . ,
Caufla; vero iflius communis fingulares conditiones n diverfa pendent natura, m odo agendi, & lede, cauda ru m rem otarum & occafionalium, quas commodiffime. recenfere poile mihi v id e o r, (i fpecies & varietates, quas c onffituunr, ordine ita enum eravero, ut totius* generis tria difpertivero membra.
Membrum I. Paralyfts ex Apoplexia; Paraplegia, Hemi plegia & Paralyfis ÀpopleSlkorum ; Par alyfts A pople SI ica ;
ceteris multo frequentior, Nempe lateris alterutrius, dex tri læpius , 51 feliciori q u id e m , ut creditur, om ine, vel utriusque , inde a facie & oculis ad pedes usque, refolutio apon'exiæ perpetua adeo comes e d , ut gra du folum differant, redeantque licet homini fenfus ftc tranquilla fpiratio & loque’a , tamen remaneat feepi(Ti m e lateris percuffi laxa immobilitas , faltem ftupör & debilitas, cum mentis memoriarque imbecillitate , per o m nem inde vitam , etli rer annos duraturam. Sym- ptoma ergo permanens alterius m orbi, vel ejus levior, tantum gradus, eidem , cui hic ipfe, ortum debet caus- f æ : comprefiioni enchephali ab hum ore, aut fangvine, aut ( e ro , aut ympha; vel congedo folum intra fu i vafa, ut nim ium turgeant, vel e valiseffufo, poff longiorem- que tunc moram mutato in puv, vel fani e m , vel pu tridam lympham, unde fenfim encephalus eroditur: de
3
uibus maxime memorabile, quod quum alterum mo-o latus reiolutura concidit, mali cauda in oppofita fere
fere fèmper fitencephali parte 7). Rem otius igitnr ab iis præcipue o ritu r, quæ fangvinem ad caput accumulant, incitantque, unde & ipfe dilatare ac perrumpere vnfa poteft ; & aquea portio , per porulos vapori transpi- ranti dicatos, copiofius fecedere: q uo ru m hoc quidem in iis præfertim accidit , qui vappido feu aqueo lan- gvine abundantes phlegmatici vocantur ; in quibus et iam leviorem per le fangvinis congeftionem feralem ef- feftum præflare p o lîè , fpecies illa apoplexiæ probare videtur, quam lerofam dicunt. Eadem v ero caufla, dum gravior terribilem illum morbi im p e tu m , cum fopore & ftertore , efficit ; ut mitigatur, redire finit fenliim &. alia , remanente hem iplegia, vel fingularis m em bri paralyfi : remota videlicet principe , quæ c o m p re ffit, c a u tlà , non remanere folum poteft ejus quod vafa perrupit aliquid ; fed hærere etiam diu , quæ altius in medullam penetravit, aquula*, vel propriorera in c on tactum prelfa cerebri pulpa , in priftinum difficicilius fe reftituere fitum : & farpius per porulos trans*
mifliim ferum ab encephalo in canalem fpinæ defeen- dere, ad medullamque hic fitam preffionem transferre. Et pariter mitius incipiens m o rbus, ex flupore aut fri gore partis alicujus fugaci, deinde vera paralyfi, m ox hemiplegiam infert , quæ imminentem denunciat apo- plexiam. In genere ergo alia eft paralyfis apoplexie prodromus, quæ adjunctis, fb m n o len tia, v e rtig in e , ca
pitis doloribus, corporis mentisque torp ore, labnnte me* moria, balbutiente lingva, ceteris, indolem fuam fatis pro- dit j alia & frequentior apoplexiam comitans Ef injequens.
T o t i vero huic fpeciei, quæ ficcum apoplexia incipi ens, vel in illam tendens, ab encephali vitio pendet , fe-queiv
7) V id . M o r g a g n u tn E p tft. A n a t . X I I I . n. 14 - - * 27* H t,h eru m EJcm. Phjfiol. T . IV . p. 33t, D t H a * Rat. M cd. T . I V . C. V .p . 'H*
auentes adjungantur fpecies inferiores, ejus maxime ciiicrepantes caulîæ indole , quæ malum ipfa quolibet in calli,inferre videatur, quum raro tamen una fim- plex, feu externa, feu interna, caulla idem inferat, föd piurium fociata vis.
Species ï. Paral. À pop!. Jangvinea fimplex,' feti Ple* tborica, in hominem ingruens, qui fangvinis m ultum , fub bona valetudine, toto in corpore congeflit, vi ctu bene nutriente & quiete ; inprimis poft folitum uti- lemve fangvinis fluxum diu aut derepente fuppretliim ; five h a r m o i t hoi dum conivetudinem habuerit, feu venae aliquoties in anno incidendæ, five, in altero fexu, abun- dantiorum menlium 8 )• Copiofi vero fangvinis impe tum ad caput dirigere varia poflunt, unde variæ, fi pla cuerit, ipecies form entur, quarum plurima: tamen non nifi varietates erunt. Sic.
a ) Parai. Apopl. a largiori c ib o , quæ longas mile-- rias, in repletis fangvine, frequentiffime incipit.
b) Paral. Apopl. a violento exercitio corporis, cla m o r e , oratione & cantu artificiofo protractis, nixu in deponenda alvo, (ub partu, fub vomitu 9), & fimilibus aliis, quæ (angvinem ad caput cogunt, haud tamen ni fi in fangvineis periculo terreant, & alia aliis rariora funt.
c) Paral. Apopl. ex compotatione feu ebrietate, in minus fangvineis, & fenfim aflVefaSis, cito ac fponte naturæ fanabilis; alias fæ p e, accedentibus cauflis aliis, fu ne fla.
d ) Paral. Apopl ex refrigeratione fubita vel diuti na 10).
B
e) Pa
ts ) Fr. Hoffmnn. libr. cit. O bftrv. IV . Aftruc Traité du Ma h d . des Femmes T. I . p. tfy. b f ijo . y ) van S tiften Comm. B . T ,
Pural. Apopl. ex nirria capitis incalefafotia, five ad focum , five apricatione fub ardente (öle calidiorum elimaturo*, quam infolatinnem dicunt t i ).
f ) P arat Aj.op/ leb, inus acutis {uperveniens; con- lvetum in his mu;cis g e n u s, quoties gangræha finem n o n att Ierit.
g ) Paral Apopi a venenis feu medicamentis fopo- riteris, qua'e 'opium eft 12); quibus fingularis vis fan- gvinem rarefaciendi, 11 effectum e d a n t,e tia m in iis qui • lioc adeo non abundant.
S p. 2. Paral, Ap >pf. San? Aneo - fp as mod i c a , q u a m libenter ad fangvineas fimplices, ut varietatem retulerim, quum locum > ad Obfervatorum hidorias, vix habere videatur nifi in fangvineis, aut foporem & paralyfin non inducat, nifi (angv m isad encephaluin congeldione: fe- jungo tamen ne' iubtilitatls parum curiofus videar. H u jus indolis funt.
a) Paral Apopl e x an im i afFectu vehementiori, ter rore, moerore, ira, aliis 13
b ) Paral. Apopl. ab intentiori ftudio & vigiliis*. c ) Paral Apopl. febri intermittenti (uperveniens 14). d ) Paral Apopl ex doloribus colicis , vefm inofis, hvpochondriacis, hyftei icis ; qualem Obfèrvatores diftim &e fatis expofuide non videntur, ut dubium mihi lit, alia ne detur, huic adferibenda cauftæ, paralyfis, quam quee infra m embro altero, nominabitur.
e) Paral. Apopl. ex Epiiepfu 15 ), uti h<ec apoplexiam
in(e-,1) -can Svieten, litu cit. p. 165. 7 iffot A v is au Peuple Cop. X .
t i ) T rolles, v fus opii S. I. Exp. X . /? ) von Svieten I. cit. p. 27/.
T iß o t Ep iß . ad Ho Herum de Hariolis , Apoplexia iHc. p. Ro. de H a m
F at. M ed. T. IIT. C. HI. n. u . E t füb'tane0 morte perturbationem
animi homines dejecijfe, pervulgatum cß. Vid. von Svieten loc. cit. p. - fj, 1+) Tortus Tb. Sp. L . I I I . C, /. IV trlb o f obf, de Febr, M a l. tj ) van Svieten Ubr. å t . j>. H b
infequi potéft 16), & cum eadem efTé conjun&a 17). f ) Paral. Apopl. ex veneris ufu, q ui etiam fpafmo' excitato nocere capiti videtur.
Sp. 3. Parai. Apopl. fangvineo - met aß at ic a , quæ for- ' tafle etiam fine abundante fångvine rarius exiffit : in qua vero morbofa quædam materies, ante alicubi ni- clulata, vel e corpore effluens, quum translata ad en- cephalum fuerit, peculiari, obfervationibus fat confirma ta, licet vix intelligenter explicanda , rations , fing vin em ad caput dirigit. N onnunquam tamen eadem , diu tius fe o c cu ltan s, non tam fångvinis curium afficit, quam concretiones producit, & càlvariæ ipfius intrin- fecus exoftofès varias, quæ, congefti fangvinis indar, encephalum o m n in o c o m p r im a n t, & effectum adflu- entis fangvinis alioquin innoxium , augeant: quæ certo autem, ante mortui corporis dilleffionem, lciri & di- gnolci non poliunt. fy’usmodi efl
a ) Para/. Apopl, Arthritica. Apoplexia & H em iple gia arthritica Musgravii 18 )•
l>) Para/. Apopl. ab exanthematibus varii generis retropulfis ,"præcipua capiti vicinis 19J.
c) Paral. Apopl. a fonticulis & ulceribus fanatis. d ) Paral. Apopl. venerea 20).
e) Paral Apopl. ab Ifchuria, fed fortafle rariffima, cere brum licet o m n in o afficiat eo fe diffundens acrius lotium.
Sp. 4. Paral. Apopl. fiangvineu ab externa capitis lœ- f im e , live ex c a l i i , five ex ic fu , five preffione for
tiore 2 r), live etiam ex vinffura colli adifriefiore, qua lis mors elf ftrailgulatorurtî & fune fufpenferum.
■ _ -__________ B z ________Sp. %.
16) VVepfer de A jf. Cap
.
0/>f. 166. /7 ) Fide , fupra pag.j.
i§ ) D e 'A rth ritid e anomalti C. X V . & X V I . ip) D e Haen. R at. M ed. T . ' I . C. g. 2 0 ) A ß ru c de M o r h. Vener, van Sivietcn Uhr»cit. p. 2<fg'. 3z) cujus fpecies lingulatis elf onmun in capite geftatio,
Sp. }. Paral. Apop/. Pituitofa v el Lethargien, hom ines in» vadens phlegmaticos & torpidarum fibrarum: quam inter & fangvineam obfcuriores interdum fiunt gradus, prout aquei humoris ad verum fiangvinem variat proportio, (al tem illius in corpore abundantia, & alterutrius circa ca put congeflio: quocirca medias ponere liceat Paral. fiari- gvineo -pituitofiam, & Paralyfiin vere fiangvineam m u lto ru m hydropicorum & aflhrfraticorum morientium. Pa- ralyfeos vero pituitofiæ (implicis manifefla maxime fipe- cies efl, quee Hydrocephalum internum comitatur ; & cui adjungimus Paralyfiin paraplefticam artuum inferiorum ex (pina bifida, quum encephalum premens aqua ad tu m o re m usque fipinæ in lumbis exiflentem pertinet.
Paral. Apopl. fyncopa lis quæ cum v iriu m vitalium defectu & encephali collapfiu efl, atque Paral. Apopl. fuf- focatoria, in qua, ut a vini fermentantis vapore fit, tum a nidore carbonum , & ejusmodi aliis, fipiritus fuftocatur; Syncopes altera, altera Suffocationis, tale fiymptoma efl, ut cum m orbo primario, aut m ortem mox inferat, aut fie- orlim evaneficat prorfius, & proprii proinde generis u- trum que fit.
Memhr. 2. Paralyfis absque lœjione capitis , Paralyfis Spinalis, in qua occultum vitium , quem ad m o d u m & caufiæ externæ indicant, & Anatome detexit, medulke fipinalis aliquem locum tangit, aut m ajorem , ad m e m brum aliquod corporis, vel partem m e m b ri, eu n tem nervum. Vitium vero illud, nunc fiangvinis fu i fle in ventum efi, vel puris, vel lymphat,collectionem: nunc tum orem fictrrhofum, nunc luxatam fra^lamve fimul v e r tebram, nunc medullam ipfiam cmarcidam, præter v u ln e ra variis inflicta inflrumentis. Q uorum om nium , ut et iam fie-iis, ratione, fequentes facio hujus m em bri fipecies. Sp. cum caephalara graviflima libi attulit famula , de qua Bouetus Sepukbr*
Sp. i. Par al. Spinalis hemiple&ica, ex tumore fclr- rhofo cervicis 22).
Sp. 2. Parai. Spinal, hemiplectica poft tertianam febrem fenfim orta, cum fenfu plumbeae quafi molis in cavo abdominis 23).
Sp. 3. Paral. Spinal, nunc hemipleclica , nunc pa- raplectica , nunc fuperiorum modo artuum , a Coli- ca fpasmodica , rachialgica , fie dicta Piåonum & Pi- cdorum , five vegetabili five minerali, ut didingvere incipiunt Medicorum Gallorum nonnulli, quarum hsec alias faturnina dici fo le t, etfi a cupreo veneno etiam oriri vifa eft. Interdum late adeo lè extendit, ut ple na’ hemiplegia m odo etiam oculum tangat; alias & fæpius non nili membra occupat, præfertim fuperiora; im m o pedibus paralytice captum nullum inter Damno* nios fe vidilTe tedatur Huxbam 14); & remanere fenfum aliqui affirmant. Q uum vero paralyfin præcedere fole- ant artuum dolores atroces, quin con/ulhones vehemen tes, nefeio an refolvantur folummodo mufculi,an fpadice contrahantur,
Subjungere huic ff^ecrei liceat Paralyfin brachii unius & pedis alterius lateris ex Dyfenteria 27), morbo,ut prior, dolorofo quidem & fpaftico; fed fatis tamen, &: fympto- matibus & mali fede, diverfo: tum etiam paralyfin varia rum partium ex venenis, emeticis, draficis & a vermibus ventriculi & iwtefhnorum, ouarum hidorias padim legi.
Sp. 4 : Paral. Sbinal. hemiplectica & pnrapledica artuum interiorum venerea, feu cx ufu veneris aut
vio-B 3
lentio-abfceflus inventus e(h u ) D e Hacn Rat. M . T. III. n. \6. 23)
Ihid-n. 12. 2^) D e Morho Calico Damnoniorum ad fin. p. 7. Et fola
fini-flra manus impotens erat in viro, de quo Fr. Hoffmamtus in Obferv.
IJI. /. cit. Ceterum vero de colica bac & juncla ipfi paralyfi, tot funt
celebre» Auttores , ut aliquem prat ceteris excitare teflem non videntor opus. 2 ^ ) U t dyfentericis familiarem, an rec^c, dubitaverim, in Difpu- tatione A cad, expofuit Fbilipf. G jur, Fabritins vid, Difput, ad Mevb»
6 ) '4 ( $ .
lentîori 2& , aut n im io , aut impuro, hu)usque progenie lue venerea 27).
Sp. f. / “/irr/?/. Spina!, parapleffica, quin ad fuperio- res arcus fe extendi tie nonnunquam vi (à , ex difficili p a rtu , fub quo & labefactari potiunt coxendicum inter fe & cum olle facro juncturas, & nervi ifchidiaci ac c ru rales , «quin ipfo medulla (pinalis, vatia ratione lardi q^).
Sp. 6. ta ra i. Spinal, para plecti ca ex inflammatione &; fubfequenti a b fcc flu in imis lumbis, vix non. tem per funefta; qualem in infantibus videre, tSc ortam conjicere licuit, aut ex lumborum quadam flexione v io le n tio re ,aut ex refrigeratione, infante frigidas terra;, frigido ve lapi d i, impolito. Etiam vero adultos & (enes in idem inci- difle longum infortunium obfervationes docent 29^.
Sp. 7. Paral. Spinal. Rhevmatica.
Sp. 8. Par ah Spinal, nunc paraplectica, nunc lingu larum partium, a cauflis occulti (limis, m odo (enlim, m o d o repente, ihvadens, & maxime chronica. Sufpicarl licet tumores adeflè prementes, vel emaciationem & exliccationem fpinalis medullas; cujusmodi tamen c o n jecturis quas innitetur medendi r a t i o , profedto erit in certi flima.
Sp. p. Paral. Spinal, hemiplectica vel parapleffica, vel lingularum partium , a lasfione externa m ultiplici, vulnere, contufione, diflortione; quibus fit, ut medulla fpinalis alicubi fcindatur, pertundatur, prem aturve, ex efiufo fangvlne, enatisque tumoribus. Accedunt Vcflcæ urinariæ alvique, nunc paralyfes, nunc fpasmi, ventris- que aut dolor, aut infenfibilitas: neque fere datur m e
delas (pes, ' , Membr.
fac. C olleft. Halierianam V ol. I. n. V II. 2 6 ) Huc pertinet obfervati*
F t. Ihfjm anni qunfn antea adduxi. 27) fVepfer libr. cit. 0!>f.
2$ ) Fr. Hoffinaunus Lib. cit. Obf. IX , 2p ) Beerb avii Confultau
Mcmbr. 5. Paralyßs Singularis, quæ hoc vel illud m e m b r u m , v el p a re m m e m b ri, absque-capitis aut fpi- nalis medullæ m o rb o ulio, neque ad alia membra v a g a n d o , afHio.it. Ica circumfciipta fèdes caudam proxi m am fatis o fle n d it, ia laborante m em bro (olo fixam e d e , & hujus vel nervos fo os attingeteT vel totius*dru- cturam. Q u o ru m hoc quoties accidit, ad ftruciuræ Ixfæ m orbos potius malum refertur. Scruptilofe tamen non d iltin g v a m , & idcirco fequentes huc referam fpecies. ' '
Sp. i. Paral. Singul. ex -ftagnante langvine 30^. Sp. 2. Paral. Singul. ex collecto pure 31).
Sp. y. Paral Singul. Rhevmatica 32) poft refrigera tiones , quo pertinent fortade Paral. fingul. palpebrarum.
Sp 4. Paral. Singul Scrophulofa ab induratis glandulis. Sp. j . Paral. Singul. a læfione externa varia.
Præterea quin etiam occultis originibus fingulares nafcantur paralyfes , vix dubito. Quaecunque tamen fuerint, maxime mufculorum faciei & lingvæ, paralyfes, quemvis adm oneant difcim inis fere lem perex hifcepræ- fagiendi, imminentis nempe apoplexie, cum qpa folent iplius caulficfede co njun gi, ut fupra m em oratum eft.
L§. VI.
In curatione m orbi tam gravis quaedam communia f u n t , quæ ad plurimas faltim & frequentiffimas fpecies applicari d e b en t, quædam lingularia.' Prorfus generalis indicatio efi, encephalum , aut medullam (pinalem, aut n e rv u m , liberare preffione aut confiticdione, mali prin cipe cauda*, de ruptura enim aut difeidione* lermo elle nequit. Hæc v ero caufla quum eadem non femper f i t , iüim o in ejusdem quidem cafus diverfo tempote aliter
lit ) Paialvfin talem dextrar manus vid, A ci. Pbvf. M td . Vol.
P . p. ifc. 3 t ) Paral. Singul. mufculorum faciei de Hc°n Rat. A$td.
T- f P . p. 2/?. Sic brachii folius paraf fin a vomica l^Uimonum ■>& h in -
fit comparata: cadein fèmper ratione tolli haud poterit. Encephaii tarren quum frequentilfima occurrat a fan- gvine comprefllo ; in ceterisque cafibus,1, fæpius vaforum re d e timeatur circa nervos laborantes turgida plenitu do:« ad communia referre convenit
1. Sangvinis mifftonem. Omnis hanc prorfus requi rit Paralyfis apopledica fangvinea, magis tamen minus« q u e , prout fangvine dives ægrotus fuerit: quin usque co in hac polita falus , ut copiofe fatis iterum iterum- que inftituta curam recentis, nec gravidlmæ , iæ- pius fola, vitae tantum m odo pod v idusque caute obfer* vato regimine, faciat. Ex pedibus mittere minus conducit, quam ex cubito, amplillima q uidem , & fe di nata pod v in d u ra m , plaga; fub qua conditione etiam cubitum col lo præferre fas ed. Q uod quum de impetu iplo apo- pledico inprimis valet ; ad remanentem pod excitatio n e m ægroti hemipiegiam, prudenter applicandum erit, ut venæ incifionem moneretur corporisj capitisque præcipue conditio, & adjungentis fefe febris gradus, ex pulfus duritie ac tenlione dijudicandus: idemque tenen dum de paralyfi quavis fpinali.
2. Ea quœ alvum ducunt. Clysmata enim modice irritantia, quorum fub ipfa apoplexia ed neceflitas; d e inde v e r o , ut prim um deglutire ægrotus poted, inter na remedia purgantia , non acria tamen , 3$) potidi- m u m acida & falina, quorum per dies aliquot conti nuetur ufusj intedinorum canalem non liberant m odo onere, fangvinique fic inferiora verdjs expeditiorem pa rant viam; fed hum orum etiam jcopiam e communi malla ed u cu n t, juvantque idcirco undique lymphæ regredùm; duplici proinde m o d o , lenius premi encephaium fa
ciunt. 3.
Re-3 Re-3 ) Poft purgationem ex foliis fennx cum fale fedlic. <5c nonnul lis amari», lethalem intrt aliquot Jioras ptroxyfm um vidit Tijfor, Epiß,
3. Refrigerantia, nitrofa & acida , qua: & Tangvinis tem perent impetum caloremque, & hum orum partem per rénum co!a educant, cui ubique fini inprimis re (pon dent fpiritus acidi minerales, maxime nitri (piritus.
4. Quae ad Di-xtam segroti, & acris ceterarumquc circumflantiarum regimen, attinent: ut parciffime, neque carnibus neque aromaticis Sc Tpirittiofis, nutriatur corpus: ut capitis alrior Temper reliquo corpore pofitus fit: ut frigido potius , quam calido, circumdetur ægrotus aere, p rout e u s tulerit confvetudo, anni tempetdas, cetera: ut tranquilliflimo vivat & corpore & animo: ut nihil in veftitu /it, quod fpiritum, aut in collo, aut in tho race & abdomine, impediat.
5. His addimus flimulavtia externa & veficantia, haud quaquam Tub primo impetu, Se quamdiu /angvi« ni adhuc ni lis &: opportunitas ell: ad caput ruendi, vix ideo unquam in ccgrotis vegetæ ætatis adhibenda. Poil Te- datam vero m o r t i vehem entiam , &jfublata omnia quee langyinem ad caput dirigere poterant; in aegrotis lenio ribus , & omnibus quibus media quafi inter fangvine- ani & phlegmaticam conftitutio corporis, quales multi certe funt, (ucceflu feîiciffimo non de/litui hxc, com - probafie videtur haud minor experientia , quam' quæ fum m am horum noxam , præpropere & inconvenien ter exhibitorum , docuit 33). Applicantur vero , vel ipTis membris paralyticis Tolis, vel Timui in capitis vi cinia, q u u m m in o r ex fangvine metus: Ti valuerint enim (limulate n erv orum per cutem di/perfos fines, vale bu n t quoque tollere refiduam in capite fibrillarum m e dullarium a prementi humore collapfionem; & præter- ea ex hum ido nimis corpore Tuperfiua ad partes exter nas trahere. C om m endari ergo Tub his conditionibus
C
pos-3 pos-3 ) D e qua legi omnino meretur eelcbri« T ijfot w Epiß, fupr*
pofïunt partim friElioncs, ope panni ficcioris, vel liquo ris fpirituofi volatilis y qualium am phlïim a copia e f t , aut ungventorum quæ his exacuta fuerint ; panim ru befacientia veficantia.
Hæc in genere obfervanda,. St q u o d ad frequen- tiflfimani paralyfm fangvmecm apopleclicam. N onnul la fingulares fpecies populant. Inter eas, quas ad ian- gvineas fpasmodicas retuli, febrilis illa intermittens fibi pecuhatiter oppofitum corticem , St quæ afpaftico m o r b o alio pendet, poil levatum fo p o r tm , propriam pri marii m orbi c uram , requirit. Similiter qaar metafta- tici quid habuerint, a primario lèu prsegrelTo m o r b o , agenda indicant, ut in arthritica ad pedes rabatur ma teria ; in exanihem atica, (i fpatium dilcn m în re!jnqu:t, exanthematura juvetur expulfio, veficatoi is maxime & fonticulis ; in aliis alia fini- c o n g ru e n er agantur. Sed quod uolend um , ad hanc fipeciem pertinent, qua; viciis debentur nul a removendis a rte ; in piibus p r o inde in föla mitigatione mali , ope g e n e n liu m , non flimulantium tamen , conatus omnis fubfifbr..
Ubicunque pituitae major copia adefl, quæ fimul cum laxiori, corporis habitu folet efle,. jarcere fan- gvini oportet, majorem vero concedere a lim o n ia m , tum cjysmatibus, tum* purgantibus , & hetum præci- pue infidere efficaci uflii; fiimulantibus et^m externis prudenter uti ; im m o, præmilîà, fi m o d o opus fuerit, fàngvinis milÏÏone, internorum ftimulantiifn ope, fri- tfionibus combinata , torporem fibris exedere, Tudo resque elicere , vel (puta m o v e r e , pro c^nlvetudine prægrefîa ægroti. F.t huic fpeciei föli con7enire non- nunquam poliunt emetica, &fiernutatoria, &animi mo* ,tws, quorum in, fangvir.ea perniciofi efFedbs.
Syncopales paralyfes & quæ cum fuffo atione fünf, quaruii> utrasque cotdis, repente dejedæ vres
comitan-to r , ftîmulantia ffepîtis p o ftu lan t, in univerfum v e ro cur-am m o rb o propriam , a qua pendent. Fxternas kefiiones capitis chirurgica medicina tranandas eile , m o x patet , ex cujus, operibus præcipue his convenit capûtis- T erebratio»
Ex fpinar v itio oriundæ ParalyfT , & finguîari cnî- vis„ p rim u m pru d en ter opponere fas eft generalem me- thoidum , ad locum fbllicite attendendo, quo caulfa, fpi- nahem m edullam n erv u m que lædens,. relidet. Ut hxc y e r o natura, d iffert, ita aliud aliudque topicum indr- cab)itur r e m e d iu m , fed fumma difficultate T q u o d nt- mitum fatpe lateat ipfius cauflæ indoles.. Si m orbus prargreftus mali o rig o fuerit > ut fpafticus dolor qui- cumque , aut rh ev m aticus, aut 'alius quivis m orbus, ex hujus indole invenienda eft medela«. Si tumores fciirrhoft fuerint; fuis illi tentandi remediis». Si fubti- lioirum h u m o ru m obftruffiones; fiiffiorres per fpinam doirfi, & inunTioncs ftimulantes* & veficantia ad focum maixime ladurn applicanda T poterunt ex ufu elfe. His veiro conjungenda interna, arom atica, ftimulantia, fa- lina. volatilia*, incidentia, anti fcorbuticormrr nom ine notta, g u m m e o - refinofa, faponacea, antimoniata, dia p h o re tic a , q u o ru m om nium vis elle poterit, ad vifci* dasi partxulas attenuandas , & deductas in circulum f a n g vinis educendas per fudorcs afque urinam. Ft hoc cotnfilio etiam Balnea pradcribuntur & ffillicidia ; tam c a lid a , e x therm is, quam frigida , q u o ru m certe per fubitam illcm vi-iffitudinem caloris & momentanei* frigoris , aut continuatos guttarum i m p u l f u s maxi- mai efficacia eft ad fubtiliorum ftagnationes humorum* folvendas.
T a n d e m & E’effricæ machinæ fnccuffus itera tos diu patienterque fliftinendös, frigidis & torpidis.
cegrotls, port: tot contraria & dubia e x p e r im e n t, Cva- -dent Viennenfia pericula , inter qua: piurinj# i dt i s fe
licia & fdicifïima quædam recenicntur 34^.
Infelices vero calus præftat arte nulla attingere, nifi ut , quantum finit mali natura, chirurgien
ope mitigentur. T A N T U M.
3 $ ) D c Hacii R a t. M e d. pluribu s m partibus. Cenf. T ijfot E pifl,