Dissertatio philosophica de materialistis pseudo-theologis et pseudo-politicis, quam indultu ampliss. facult. philosoph. in reg. ad Salam athenæo, publice placideque examinandam sistunt, stipendiarii Possiethiani, Eric. Jon. Almquist, Abr. fil. ... atque

* J

£ . J. A .

DISSERTATIO PHILOSOPHICA,

D

e

MATERIALISTIS

PSEUDO

-

_THEOLOGIS

E T

PSE U D O -POLITICIS

,

Qu a m , I N D U L T U AM PLISS. F A C U L T . PHILOSOPH. IN REG. A D SALAM A T H E N Æ O , PU B LIC E PLACIDEQ UE E X A M IN A N D A M . S I S T U N T , St i p e n d i a r i i Po s s i e t h i a n i,

ERIC. JON. ALMQUIST,

A BR,

Ph ilo so phe® M A G IS T E R ,

ATqUE RE SPO ND ENS

FRIDER.ULR. BERGMAN,OI. Fil.

STOCKHOLMENSIS.

IN

A U D .

C A R O L

M A J.

D.

-SfiPTEM BRî

A N N . MDCCLVI.

H, A. M. S.

VIRIS

Maxime Reverendis Amplifim tf *,

Sacro-San&æ Theologiae DOCTORIBLJS, & ad R e­ giam hanc Academiam PROFESSORIBUS

Celeberrimis,

Utriusque Confïflorii ADSESSORIBUS Graviffimis,

DrnoDoft. MATTHIÆ

D:no Do& GABR. MATHESIO

,

D:no Död. L A U R E N T I O

B E N Z E L S T I E R N A ,

D:no Dod. LAURENT. HYDREN

,

D:no D o& NICOL. WALLERIO

,

P A T R O N IS e t PROMOTOR1BUS M A G N IS .

V

o b is, P A T R E S , nes , vivtC £5 Jpir antes, doctrina & m oribqui 9 ut veræ 1 heologiéc Imagi­us, hcclefiœ at que Reipublicœ faluberrim is , latis- fune collucetis i hancee, de Materialiftis Pfeudo-Theo-

logis <%, Pfeudo- Politicis > Differtationem inferiben

volui\ ut falfa fucataque illorumjpectes dignofeatur, & ftneera, /» V o s , mea veneratio publice p u te a t, q ua , ad

cineres , Jum per man furtis.

Maxime Reverendorum N o m i n u m Ve s t r o r u m

Cultor humillimus,

K O N G L .

MAJ:ts

T R O - T.JENARE och RÅDM AN i Refideiice Staden Stockholm,

Åtile ocb Hévackiûde

Herr GUSTAF JOHAN RATH,

PROBSTEN och KYRCKIOHERDEN1 Åhlem,

Hbgårewbrdige ocb Höglår de

Herr Mag. ANDERS SVEBIL1US.

Mine Hogtårade kår alle M ORBRÖDER.

D

en friheten jag mig ta g e r, att pryda defTa blad med mina H errar M orbröders wårda Namn , hoppas Jag fa m ycket benågnarc anfes , fom det ej iker, al en blott antagen plågfed, utan giltigare or fak. Blods­ bandet förbinder m ig, att wld detta tillfallet â daga låg- ga den w ö rd n ad , fom jag hirtils hyft innom mig fjelf. D et profvvet, fom jag w ila r« igenom detta lilla Arbetets förfwar , år vvål ringare , ån att det fkulle kunna förtje- na mina H errar Morbröders upmårk&mhef. Doch plå­ ga de fpåda blommor om w aren behaga m e r , ån mogna- re iruchter om höften. I anfeende dertill hoppas åhven J a g , att denna Förftlingen af min tilJvvåxt i b o k w ett, ej ogunftigt uptages. Ehuru det år en annors , fom jag nu framgifwer, ikal jag likwål aldrig underlåta, Invad af mig fjelf kan åftadkommas. Fördenfkul fkola upricktiga önik- n ln g a r,fo r mina H errar M orbröders beftåndiga wål,blif- wa lika oaflåteliga, fom den befynnerliga wördnad, hwar- med jag framhårdar,

Mine HbgtåraJe kårafte M ORBRÖDERS Ödmjukafle Tienare,

te n d e re , hunc errorem eonßßere pojfe, cum tota Dotfrina

Morali (§ .4 1 .). lm m o addic ($ 5 4 ) confutaturum M ate- riahflam , primum ci per, vadere debere, erronem mere Tbeoreticum eße,neque mor alit aï cm, e f dodrinas cum ea connexas^evertere. Sed o tiu m hae in re C. Mejero ipfi fa c iu n t Materialißce, qui h o c no n tam flbi p crfv ad eri, q u am aliis p erfv ad ere , v o lu n t, T e ftis fit re c e n tio r illo ru m C o ry p b æ u s , De La M ett r i e , q u i ne quidem

A t be if mum pietatem, & probitatem excludere ad fir mat \

(allegante I r alle, in Machina Ö anima dwerfi s p, 77.} H e d e ra m e rro ri Matenaliflavum fu fp e n d e re t, qui il­ lu m oftendereir m in u s perniciorum . Sic enim in c au ­ tis facile in lfilla reru r, qui v in u m non v e n e n u m cre«- rieren tv q u o d m ultis in deliciis efier n em ini n o cere, a u d ire n t. D uplici, ni fa llo r, ratio n e, co n firm are v u lt

L\ M cjer, M jte ria lifta ru m e rro re m Tbeoreticum e ffe; I ) Cùm non pronae, fed coach ce fint confequenti# (gezivun* pene folgen) quibus fundamentum M oralitatis, inde di*

c a tu r everti* I I ) Exempla dantur illorum , qui M ate<- rialifmo licet a d d id i, virtutem tamen coluere, immor­ talitatem credidere ani warum. N o $ itaque e x prim is Ma* teri ali ßarum principiis, c o n a b i m u r / ^ / deducere confe- quentias, quas religionis virtu tis pedes cred im u s. E t

n e tam en eis quid affinxi fie v id e a m u r, ipfos M ateriali-

flas-in Scenam producemus, u t fuas fen ten tiæ lo cu p letes

tefies & op tim o s in te rp re te s. Q u o d alte ru m illud m o m e n tu m a ttin e t, eodem m odo Raylius con ten d it,

Atheos probati/fimis fitiffe moribus r u n d e fe q u e re tu r

A th eifm u m pietati & bonis m o rib u s m in u s nocere, u t praeter illum , in fe rt fu p ra allegatus D e L a M e ttr ie ,\

q u a m ta m e n confequentiam v ix p ro b a v e rit C. Mejer. N e q u e fe m p e r c erto c o n c lu d itu r, a vita e rra n tis , ad v itiu m e rro ris. P o tefl enim ille vel a m b itio n e , vel m e t u , v el te m p e ra m e n to c o rp o ris , ad vitia m in u s p r o n o , u t de Spinoza p e rh ib e tu r, m elius a g e re ,q u a m c o g ita re . A n im o au tem tingam us Scenam , M ate­

ria n d is o p p le c a m , ubi finguli pro g en io erro ris* rem fu a m a g e re n t; p r o f e ö o , deliquium p a tie n tib u s Re­

ligione & P ie ta te , trid e fu n u s d u c e re tu r T beologi£ ;

p lau d en tib u s a u te m M a teria lists, Atheorum Respubli­

ca in th e a tru m p r o d i r e t , m ox tam en collapfura. G e m in u m h o c c e m o m e n tu m , p ræ ien ti opella p ro ­ b are co n ab im u r. A rrifit autem u triq u e n o ftru m ar­ g u m e n tu m , q u o publice teftari liceat, nos ju c u n ­ d u m te m p u s , c o m m u n ib u s lite ra ru m ftu d iis d icatu m illis m ed itan d is praecipue im pendifle , quas tam u t

homines, quam cives, anim is intixa g e re re d e b em u s.

D e c e te r o , v o v e m u s, m ajorem fore te m p o ris noflri fe lic ita te m , q u a m Platonis, quo, ipfo T e f le , fu ere,

q u i , quod pugno premt n equit, mbti omnino eße conten­ derent. N o llru m autem q u alecu n q u e c o n am e n ,

F . L , b e n cv o læ , & m itiori co m m en ­ dam u s cenfuræ*

«

f

•pSy

d

^3

C A P U T P R I M U M

Præ liminare.

De

Materialißis in generey coruwque fpeciebus

diverfis.

| s i

sLterïaliflt& dicuntur errantes , gwi

materiem vel folam exißentem ,

vel folam creatam , [latuunt &

fu fp icantur e f

c

fubßantiam,

SCHOL* I Materialiftæ alio noir.ine, M ateriarii di­

d i videntur LO ESCH ERO Prænot. 1. cont. Dogmat &

C U D V O R T H O Syftem. intell p 21 *. Quod tamen vo­ cabulum diverfo fef7fu a T E R T U L L I A N O adhibitum eft de Hennogenirinit, qui materiam non tam unicam, quam

DEO coaeternam fingebant fubftantiarn. Ex definitione vero co n fiat, infauftarn M at eri ahjl arum aciem in plures minores dividi cohortes. Quidam enim in genere, omnium entium fimplicium negant exiftentiam : Quidam vero creatorum , & in fpecie, animæ fimp!ic:ta'em admiftam , nolunt. Illi, Univer/alium, hi Particularium' M ater i al i ft

a-« * ) 5 ( t »

rure nomen , a re ipfa , traxerunt. Ufrique autem, prout rotundo o re , vel anfraétu quodam, falfam profitentur Cententiam, in Direftos (k Jndireftos difpcfcuntur.

*\S6_{HOL. II. MitetialiJ'mus l Tnh>er falis, faltenv In-}

d ireclàl, tanquam Epidemica Ides, infecit antiquos Popu­

los , fcientrarum laude olim clariffimos, ut Cbatdtos,* Për-

J a s, Ævyptios. Hoi enim inter fere convenit, quod Prin­

cipium omnium rerum Aétlvum, fuerit fubtilis quadam

içnea» aut ætherea Materia * licet illud diverfis fymboli#

atque nominibus Beti, Mithra & Oromasdis at que Ofiridit; adumbratum voluerint. Briick. Hift. Phllof. Tom. I. lib* II» c. FI III. I-V.) Eundem fere conceptum 'foverunt Iridi &

Sinenfes de primo rerum principio,quod vocarunt Xangti,

& ,7aponenfes , qui illud Jxin nuncuparunt , ßrück. Ot. Vind. p .m . 137. g.) Quid, quod Materralifmlis Uni ver1 falis , Græcis adeo fuit communis, -u t,'Cicerone tedé ,

Anaxagoras primus Ideam DEI a mat fria pièrifi-averft.

H inc integra Syftemata Græcariicæ Philofophiæ, materia­ li quafr bafi fuperftruéVa fuere, ut Sonicum »inde Pby/ichto diéium* Eleaticum, ( ou jus tamen utriusque facies, norr Temper eadem fuit, ) StoicUm & Epicureum.1 Neque rè i- centior cetas, clariori licet veritatis luce colluftrata , adeo Chnmerias Materialllmi tenebras diflipare pbtufr, uteisdèrtf non circumfunderentur , Spinoza, Hobbefius, Covnrdus, ₇

olandus r & libri, qui Infcribirur /’ Homme Machine ùfxvj- ‘XCCV0& Auéfcor De La Mett rie' Hi tarnen non omnes eodem

loco ilint habendi. * Brimus enim & poliremus,- réliquos fere fententiae vtnoimr impietate, &'Vatidiano, in Spitîtùs ipfamniue Disum, ‘odio, r _{'1Û a. '}

SCHQ L i lii. Sivero Materialijmus aufbs fit, im­

pugnare Spiritus in genere r non mirum, illüm Temper a- nimam odio particula ri lacefïiviffe. Materialis de illa con­ ceptus , adeo veteribus fuit familiaris, ut ipfeP/ato, mi­ tiori. in Spiritus anitao adfedlt«, ne quidem animam a

Q3& ) * ( * S &

M ateria diftinéhm eonfideraverit. Arifl&teles.t Magiftro in paucis aliis opéfytfpos) animam tarnen definit per îrrtte-

%huv cûfAotros Çvaizè. Oe ejus diflifi&ione inter yjAJXW &

vïv, quem immaterialem fta tu it, n o n ,ja m agere vacat. H ujus autem A u to ritä re fopita fcholafliGorum turba, de vera Psychologie indole, ne quidem eft vlfafômniare. T a n ­ dem vero Orbis eruditus excitatus gallicinio C A RTESIf, (u t loquar cum Rev. RYDELIO coJIeg* Pneumat. m £to ) magis magisque Do&rinæ Spirituum invigilare ccepit.Ne- que tamen defuere, qui malueruntfoinniis antiquiorum, quam demonftrattonibus recentiorum, credere* Sic Ilei-

mont lus Senior y cum Anaximene ex nere, junior cum ///p -pcerate ex- aqua, Voffius cum Stoicis & Democrito ex w ie , animam conflatum voluerunt. Alii animam fubtiliflimam

corporis humani portionem fh tu e ru n t, u t praeter Spino-

zam , & Autforem rationi difcordis Concordia

Berolinen-///,(q u i w ffu m dogma cçafliflime explicans, dicit ranimas

hominum ab animabus brutorum dijffcrre> ut molendinum

a bradenvendero.) llernh. Connor, Unus Andorum Com ­

mercii L itterarii de fubftanria animæ (Z w ey er guten Freunde vertrauter brlefwechfel von wefen der Seelen )

Auctor Jcripti %allict, infcripti » Pigmalton, ou flatue ani­ mée y non ita pridem e d iti, & tandem Recens illt Machi­ ne cogitantis, infelix faber,De La M ettrit, qui animam nul­ lam ideam involventem % fed vanum terminum dicit, ni fi pars illa cerebri y que cogitat, ita denominetur. (T ralle

Lcit. p. 127.) Cfr de reliquis innoc; relatr 1717. Lcefch. Prpcnot. V lII.contra rrrelig. Hillig. Pneumat pt 105.

SCHOL. IV. M ateriali ft is etiam accenferi, folent,

qui de. Spirituum, inprimis animæ, ut entis fimplicis, exi- flentia dubitant, unde Materialifte Sceptici dicuntur. His facem præ tulit, Heraclitus, qui impoffibtle, exiflimavit, * certum quid, de natura anime definir à: Reeentloribus in­ primis aqua hæftt, cum non impoflibile crediderint, per

omni-5

» )

7

(

omnipotentiam Divinam materiae tribui facultatem cogi^ tandi. _{Inde rle indubia-, ex ipfa dubitatione, animae fus&} cxiftentia? dubitarunt Lockitis, Gundlingius, Voltairius

aliique. N on tamen omnibus horum eadem eft dica feri-

benda. Quidam enim id forte lubenter in dubium vocant*- quod verum eflfe noluntv Alii autem aliquando dubitarunt, quo certi demum evadere pollent. Sie de BU D D EO obfttv v a t Rev.RYDELlUS l.c.eum media ætate fuilTe / oc hi anum y

prima- & ultima noflrwn. Qui vero adeo fobrie dubitarunt,

non videntur , fine injuria, M aterialtdx nomine & in v i­ dia gravandi. Nefcio-autem, quo homine heic venire de­ bet III Hollberg. Certe fe Arcefilæ difcipulum, in doftrl-- na Spirituum , profiteri videtur, dum dicit r vi Ide de icke [kulU (porge, (de Metaphyfici * loquitur) ows entenf eller bvorledes Aanderne var , eller r bvorledes Si&kner fiitk e lfe v a r , eller bvad deras virkning var * eller pabvad mande de ere till f eller hvbrledes de blifve fortplantade 9 bvorledes deraifonere\ nnar de er uden fo r legemet, eilet . bvorledes deres fo u r e r , om den e r fa ad ail, fern den er ma* let for Borncne i Orbis pt&us, eller om de ere alletie, lige' Jom fma udeeltge fookqran, eller m de bar hoyde, breedâ

og lengde, og fttvuhrc, vid.Ep. de vita prop. p. 171. Ma­

luit indignis de anima locum relinquere dubitationibus,, quam judum metaphyfieæ pretium liatuere..

SCHOL» V> U t vero nemini injtifie e/t inurenda Ma-

teriaiifiimi n o ta , ita non omnes funt immunes cenfendi, qui'qualicunque fimplicium , &fpirituum mentione , aliis fucum tantum tacere volunt. Sic Chaldeeiy {Jromasden,, ut (piritum, Arinianio, five materiæ opponunt, & tamen dlvifibilitatem in varias partes, fniritui repugnantem, illi

tribuunt >Græ cor um plurimi ^ ocaco/uoira commemo­

r a n t , fed h æ e Phy fire & Phyßologiwy non Metnphyfica & P/ychologico fenfu inteliigunt. Strict DÊum & animam

<jivtuftcc i*pe vocant > fed prædicatum 7r.vçw$h utriçue tri­

« w ) 8 < a »

bw m t. Spfttoza animam ■ ccvtoparov fpirituale nuncupat,

& tamen (ubtiliftimam corporis portionem ftatuif. Ita So­ rex fuo fe prodit indicio. N oftroque feculo Ib o m a /u ts, adeo erafTam, d e fpiritu, fovet notionem , ut quäntita-

tfWr, longitudinem, & latitudinem , ad fpiri tum & que ac qti materiem^ requirat. Tenfc de n at. fp. cit. Lœfch, Præ-

not* VII. cont. Déifias*

S 11

M atm alißas un

itj

er fa les confutat, ipfius

materia contingentia, tam conßitutioms ,

confecutionis*

- r.i-'

>

Materia per contingentiam conftitutionis poteft exifterc& non exiftere; neque enim demonftrare va­ let Materialifta, quod conceptus materiæ non exiften-

tis involvat contradi&ionem. Quod contingenter exi- ( I i t , debet habere rationem exiftenciæ, in alio Entc extra fe pofito. Illud vero Ens non poteft efle mate­ riale , cum ita recurreret quæftio; ergo (it oportet Immateriale, ergo contingentia conftitutionis mate­ riae, confutat materiaiiftam univerfalem.

Porro: Materia, per contingentiam confecutio- n is, eft indifferens ad motum & quietem . Ergo ad alterutrum flatum , ab alio e n te , eft determinanda. Illud non poteft efte materiale, ob vitandum progrei- fum in infinitum. Ergo erit Ens fimplex. Ergo con­ tingentia confecutionis materiæ, confutatur materia- lifta univerfalis.

SCHOL /. Contingentiam materiæ multis vindicare

præcipue incumbit contra Atheos pugnanti. Illa tamen admlfia > poplites etiam fucciduntur M a te ria lise , u t ex demonftratis pater. H inc, falva fua hypothefi, nunquam

V e Ln M ettrie in medio relinquere p o teft, utrum materia fir stern a an f r ear a, iicet impie fingat, pro noflra tran­

quillitate perinde eff ecquid ftatuaiur, Lf bac de r e , & de ip/a ext flentia D ivina, T ralle i. c. p. 77. ReAe quidem

exegimus a negantibus contingendam materiæ, ut demon» f ir e n t, non exiftentiam repugnare effentiali ejus conce­ ptui. A lt ne querantur adverfarii, onus probandi injufie in Tuos humeros devolutum iri, ipfimet illud fubibimus,* dem onftraturi, materiem neceffario exiftentem, involve­ re contradidionem . Etenim per hanc hypothefin, ma­ teria non poffet non exiftere 5 ergo effet æterna. U t ve­ ro omnis entis com pofiti, ita m ateris duratio efi fucces- fiv a , ergo materia arterna effet, & fuccefliva gauderet duratione. Afi duratio fucceffiva vera* xtem itatis notio­ nem tollit. M. R. D. D. W ALLER!! Syft. M etaph.Tom .

1IL c. i II« Si 9i1« feq. Ergo materia neceffario exi flens contradi&orils conflaret affe<ftionibus, ergo & ipfa con- tra d id o ria effet. Ex Vacui exiftentia hoc idem probat D I T T O N , in App. Dem. Verit. Rellg. p. Ex vacuo In corporibus, & negatione vacui abfoluti, in natura, fpi- ricuum exiftentiam , quoqoe inferre voluit Thomafvis, u t - pote qui illud vacuum repleturi effent. Sed hoc eft, fine T r o p o , fpiritus craffe concipere, cfr Shol. V , præced.

SCHOL If. Fundamentum potterioris membri in de- monftratione n o ftra, conftituit, quodam m odo, decan­ tatum illud Arifloteiicum 7rçœroy *iv£v «V.<Ww, Ex eo au­ tem male intelie& o, confequentiam noftr« prorfus con­ trariam , deduxit HobbeftuSj quod videlicet primus ille

motor, fit materialis. Ipfum Art flot elem non ab hoc er­ rore immunem fuiffe, ex ejus de motu æterno, hypothefi conftat, hac vero ad motum & quietem indifferentia, re- <fte explicata, ipfamet materia, fue contingentia , efl locu­ ples teftis. Unde in anguillas reda<fti male feduli ejusFa- tro n i, geminam eamque e diametro repugnantem , q u *

runt elafcendl rimam. Aut enim cum dolando, mofum fta- tuunt materiæ eflentialcm, adeoque abiolute neceflarlumj a u t, cum Spinoza, fingunt, materiam co g itan tem , adeo, que fponte fefe ad motum determinantem. '1olandum re­

futavit CLARK IUS , in the being and exigence o f god, Præterea,ipfe motus firmifflmis a rg u m e n tis,fuam evincit contingendam. Exiftit enim in tem pore, adeoque fuc- cefhve, & poftquam exiftere cœ pit, variæ dired io n is & celeritatis capax cd. Alterum vero illud y.çwÇvytTcv, materia cogitante, ut ftramineo niti fundam ento, mox patebit.

HI.

Ineptitudo materia ad cogitandum, tam a

priori, quam a poßeriori demonßrabilts > A la te-

naltjlas particulares , erroris convincit,

Materiae ineptitudo ad cogitandum demondrari p oteda priori : Extenfio enim m ateriæ ed cffentialis, ergo nulla ei tribui poted adfeftio , quæ cum hac pugnat. Vi extendonis, nulla adeo exigua materiæ particula datur, quæ non habet partes extra partes. Ergo Ens Materiale nunquam pofiet fentire fe unum. H o c autem repugnat cogitationi ; ergo Ens Materia­ le non eft capax cogitationis; ergo errant, Materiali* ftæ,qui animam datuunt Materialem. Idem patet apoderiori: Experientia enim tedatur, corpus h u ­ manum , in datu fano, continuis effluviis aliquid a- m ittere, in datu autem morbido, nonnnnquam totum fere exedi. Si itaque anima edet materialis, in prio­ ri cafu, pod longius temporis fpatium, fe amplius non agnofeeret, in poderiori vero, animæ faculta­ tes æque, ac corporis vires, decrefcerent. Utrumque

) i i C

a u te m , qui fe c u m h a b ita t, falfum efîe d ep reh en d erit. E r g o in ep titu d in e m ateriæ ad c o g ita n d u m , tam a p rio ri q uam pofteriori d em o n ftrab ili, e rro ris conyin* c u n cu r M aterialid æ particulares*

SCHOL L Alia non minus valida argumenta , ad

dem onftrandam , a priori fimplicitatem animæ, adhiberi folent ab iliis, qui in arena Pfychologica, contra Mathe* riaiilias , pugnant. N obis, vero , quibus quafi in trans- curfu tantum , hanc rem levi brachio tangere licet, alla­ tum fufficit. Inprimis ideo illud arridet, cum principiis n ita tu r, ab ipfis adverfarlis admiflis. Hoc autem tanto magis e reeft,cu m Materialiftæ fortiffima etiam argumen­ ta , Phyfico quodam faitu, contemnant, Hinc tiobbefius%

qua de infenfibiLibus traduntur, orationes vocat nihil /igni- ficantes s Covardus autem, imtrn ter i ali tat em DEI & anu nice, Philofophicam traducit impo/luram. Si qualescunque autem , contra v eritatem , invenerint exceptiunculas, il­ lis exfultant, tanquam Peleus Machæra. Hinc peffime etiam aureæ v eritati, ftramineis, aut vitreis confulituc argumentis. Inter alia autem , duo illa Cartefii ar­ gumenta , vix multum ponderis habitura e ru n t, inM a- terlalifta convincendo , ucpote qui heic luum faciet tri* tum illud. Principiis obfta: Alterum enim nititur hypo- thefi Ifta , quod extendio fit effentia corporis, unde cum cogitatio derivari nequeat, illi tribui non poteft. In apri* co pofita eft differentia, inter hoc & noftrurn argumen- tum. Neque enim ad Andromachen pertinet, quænanfi Iit ellentta corporis, fufficit, quod extenfio eidem fit effen- tialis; unde nulla adfe&io, cum hac pugnans, illi com­ petere poteft. Alterum Cartefii argumentum hoc fere eft.

De exiflentia corporis dubitari potefl, quod cogitat,, de jua exi flent i a dubitare nequit, ergo illud non efl corpus. A lt

prius illud aftumtum , Materialifta non facile concedet.

« 0 ) I t ( « 2

Ea decaufla, reeentlorum magis fervi r e , quam M aterîa- fiftarum hypotheft, officere, videtur C. Mc je r y qui I. c .p . S4. exiftentiam fimpllcium inde demonftratam vult, quod eisdem neceflario confient corpora. M eliori etiam forte anim o, quam fucceflii M. Conrad S c M te r in Beweis und

Vertbeidigung > dafs die Seele nicht materiel f e y , ex Scri­

ptura Sacra contra M atérialisas, argumenta defumit.

SCHOL

77

. Prius m om entum , in pofteriori demon- ftratlonis n o ftr« membro , conttituit notum illud argu­ mentum Sati f t or ii. A nte illu m , .?ordamis Brunns etiam ftatuit y corpus hodie non idem effe quod heri J u i t , B rücke- ri Hift.PhU. Tom . V. p. 4 ). Qui tamen inde in aliud ex­ tremum inclinare vifus e ft, quod corpus non pertineat ad

fubflantiam hominis. A lterum illud momentum , licet iftud In fuæ lententi« robur, quodam modo trah ere velint De La M e ttrie , T ralle jx 17. feq», & ante Illum Stofcbius

Genzken. Pneumat p. i o . , ta n to cfficacioribus, tamen Ma-

terlalifiam punget aculeis > quanto c e rtiu s, in ipTo etiam corpore , cui om net partes trib u it, fentiantur. H o c enim cum do let, animam exlfiere docet ; ficque v e x atio , In- telle d u m non tam d a t, quam datum demonflrat. P ite t

hoc ex n o to exemplo famofi Illius Comitis Roflenfis, qui a /implicitate & immortalitate animæ credenda alienifti« mus ; tandem v e ro , ex déficiente in dies corp o re, de in* deftru&ibili natura mentis eft conviftus. Poßquam au•

tem ad meliorem rediit frttqem , Sacellam fuo Parfonio Jaffus eft, (lolidam Hobhefii M ateri ali flue doftr i nam , &

fe I f melt orem regni Angltci partem feduxiße. Bruck- T o m .V .p * i

77

.

CAPUT SECUNDUM,

lie Åiatmaltjiis Pfiudo-lheologis.

$. IV.

Pftudo-lbeologus eß

>

cujus Yheoria, de D

5

O

ejus-TOP ) 13

( t »

ejus que attributis & operibus, capitalibus Jcat et

errortbus , quibus Praxis pietatis Gf morum

funditus evertitur.

SCHOL Notitiam veram de DEO , ejusque currunt,

utramque paginam facere, in omnibus numeris abfolu« T h eo lo g ia, ratio fana , fibi reiitfta, extra aleam dubita­ tionis ponit. N ititur vero hoc, Rhodio Coloflo, veiutl fu lc ro , cum ipfa etiam R evelatio, fua dogmata, ad cre­ denda vel agenda referat. Hæc itaque duo momenta, funt quafi Tricce £ yrçvfxvYiy vero Theologo. Hinc infinita­ rum perfe&ionum Divinarum ju b ar, quantum rationis lumine poteft , venerabundus luftraf. Quod vero ratio* neque quidem, per tranfennam adfpicere v a let, clare fa* fis ille contuetur,Revelationis perfpicillo munitus. M un­ dum denique, fpatiofiffimum illud potentiæ & fapientiæ Divlnce theatrum , fcnfibus pervagatur attenti?. Et tan­ dem ad fe ipfum animum refietftens » Summi Conditoris effigiem , & mundi Epitomen, cogitationibus com pleåi- tu r. A it non cogitationibus folum, verum fatftis etiam occupatur, qui omnes fuos numeros implere vult, T heo­ logus. Scilicet operam dat, ne fua cognitio limitis fit, fatuo ig n i, aut cadenti ftellce, quæ lucet, non calefacit. Summo contra flagrat ftudio, perfe&iones Divinas, ma­ x im a, qua poteft, gloria profequendi. Ex du&is vero hifce iinels, oppofita effigies Pfeudo-Theoiogi facile cq- gnofeitur. Vere enim dicit Philofophus: r btvxxtct ^«Ä-nAoc pccÅ^a (pecivrrai. Sequenti» itaqueForifinata, ve­ ra efie poffunt, Pfeudo-Theoiogi criteria.

L Pleudo theologus e ß y qui ejusmodi de D E O

fovet conceptum

,

quo ejus txißentia facilius

negatur

,

quam defendttur.

) H (

J //.

fundamentum attributorum Divinorum

fubruit.

///.

mundi creationem, 6 f confervationem

adeo concipit,

glorta D ivin a non mani-

feftetur.

II/. Qui fundamenta Religionis G f Fir tuti s

evertit.

/^.

, negata anima humana libertate ©*

i»-deßru&ibihtate, hominis naturam, Religio-

w/j- 0 ° virtutis capacem , admittere nequit.

$.V .

A4aterialißa de D E O conceptus, ejus

exi-ßentiam potius evertit,

adjiruit.

Materialifta univerfalis , nullam aliam, nifi ma­ terialem admittit fubftantiam I.) ergo DEus etiam Materialis effet ; Materia vero cff contingens J. II.) ergo DEus effet contingens : DEus autem contin­ gens involvit contradi&ionem, (per not. DEI) ergo, ex hypotheff Materialiffæ , DEI exiffencia potius e- vercirur, quam adflruitur.

SCHOL. Confiat ita , Materlalifmum Univerfalem

Atheifmo adfinem effe. Omnibus tamen Materialiftls, no­ tam Atheifmi inurere non audeo, cum finguli haud vide­ ant, quo infauffo partu gravida fit, bruta illorum Dea, Mafc

teria. Anffiflimus tamen ille, qui eft inter Materialilmum & Atheifmum n ex u s, fatis probatur exemplo Domini De

La M ettrie , qui non quidem aperte negat exlffentiam Di­

vinaro , eam tamen neque ad mundi o rtu m , neque con-

fcrvatio-fervationem neceiïariam judicat, ut ex infra adducendis confbbir. _{Jure itaque mihi vifus fem adfirmafie, mate-} rialem de DEO conceptum, anfsm prccbuifïe plerisque graviiïimis , & tam ra tio n i, quam Revelationi, inimicis erroribus, quibus Matheologia & antiquiorum & recen- fiorum fuit obruta. De antiquis, quodammodo confiât, exemplis populorum & Philofophorum, allatis Præf. & $. I* Scb, I, Omnis eorum iïemiïuifXGvlct falfusque de DEO conceptus, inde fere deduci poteft, quod DEum per o- mnia riiffufum, &> ut Stoici loqvuntur, Divinitatis quan- dam fAciçccv, rebus fingulis inefife putaverint. Hae vero nuptiæ , nullo modo cohæ rerent, nifi DEum crederent conftare materia , licet fubtiiiori. (cfr. $. cit. Scb. ili.) Recenticris ævi dedecus, & impietatis portentum Spinoza M aterialiftarum Univerfaiium 7t^tcv ypevêbf , non nifi unic3iTi Materialem exiftere fubflantlam, fuurn etiam fe­ cit 7_{TçZtov KsCpccÅMiow Fanaticorum Rectnliorum fomniai}

Materialifmum veluti fundamentum refpicere fatis patet confideranti , quæ fingit Bœhmius de eßentia centrali &

radicali, iluddius de F.nte primordiali, Leadta , Arnol- dus _{& Peter lenius de circulo æternitatis , (Lœfch, Præ-}

not.

1

_{. cont. Deift. Fanaticos). Vel ipfifiimis fuis verbis}

Materialifmum produnt , qui DEum ftatuunt noturam

mundi mechanicam, vel proportionem & vinculum ejus Me­ chanicum , quorum Cæfolpinus & Picolomineus DEum

mundo adeo proportionatum fingunt,ut// hujus Magnitudo

augeretur, illius vis motrix non eßet fujfectura. (Lœfch#

p .m . 42.). Huc etiam fpe&are videntur illi, quos Lœfch. p. iiQ. Harmonicos vocat , quoniam crafiam dc DEO mentem ita exprimunt. DEum fupremam & infimam effe

Octavam, rerum creatarum, illas vero tonos cjje medios, intra Qftavus comprehenfas. Aft quis non videt quam pa­

rum hæc harmonia, fit Rationi & Revelationi Harmonica. De cetero, cum dicimes,aliata, & plura alia (ZiïcÀvy fJOCTCÇ,

Materia-Materialifmum fpirare, non contendim us, Materlaiiftas fmgula fovere. Plerique enim de DEO errores, infauftis

Parentibus, praejudiciis fenfuum & im aginationisfuntor­ t i Et licet a fe invicem , qua fpeciem differant * plerum­ que tamen Materialem conceptum , u t , communis origi­ nis teftem , referunt. H in c, quamvis Gngulis hifce intel-le&us humani peftibus, una qua fi fit materia peccans, pro diverfis tamen fpecificis paroxyfm is, diverfa etiam fpe-ciaiia nomina habere poffuntw

5. VI.

A d d tc r ia h fta U n iv c r ja lis p rin cip ia d e m m * f i r m d i a ttrib u ta D i v i n a fu b r u it

,

Attributa Divina in Metapbyfietj & Pfycbologica dividi folent. Illa D E O , ut Enti abfoluceneceflario,

hæc

ut Spiritui puriflimo tribuuntur.

Aft

Materia- lifta Univerfalis DEum fingit contingentem & Afate- rialem; ergo principium illud geminum fubruit, un­ de utriusque Claffis attributa dcmonftrantur.

SCHOL Neque Confequentiaril notam nobis Inurere poflunt M aterialiftc, ob hanc ex illorum hypothefi dedu­ c a m fequelam. Ipfi enim illam non tam fatentur, quam f ponte luam faciunt. Hobbefius omnia alia D E I attribu­

ta

,

prêter potentiam, negat, & cum infinitate ftatuit,

nullam poffe combinari notionem ( Rruk. T o m . cit. p. 176-7.)

U nde non mirum Spinozam adhuc magis delirare. Ne­ gat videlicet DEum

J

cire Avelle ; neque dici poße Legisla­

torem

,

aut juflitiam remunerativam

,

vel vindicati- vam habere. (Lcefch. Prsenot. V, cont. Deift, ) Hinc DEum dele&ari aut offendi quibusdam reb u s, puerorum

Jomnia vocat. (Lœfch. p. 8 p .) Gerras autempuerorum hoc adpeliat Seba fi • Francus, qui reliqua etiam Spinozse

Paradoxa . fuis immifeet Paradoxis. Fanatici DEum pu­

tant Ens va^um

,

quod nullam naturam aut attributa ha­ bet.

859 )

>7 (

for. U nde Boebmitif, (utor ille, qui Fanaticifmum confuit, hunc in modum furit: Mon kan nicht von GOtt fogen,

dois er difs oder dafs ley, bbj'e oder g u t, do ! s er in fie h feibjl utiterfcbeid habe, den er iff in ficb felbfl naturlos. ( cif.

Lcefch. p.!2$.) Lapides, & adhuc duriora loqvuntur, DEO pcccata tribuentes ib. p. 157. Q uis, non videt & Natura« lem & Revelatam Theologiam, hifce deliriis, funditus ever­ ti. Sublata bonitate & juftitia Divina , ut reliqua taceam, & neceflitas & exiftentia medii reconciliationis, adeoque tota faluti* oeconomia tollitur. Et hoc etiam, integro illo lib ello ,/1 homme M ècbine,agere videtur, Materialiflarum P rom achus, omnisque fere veritatis , tam ratione

quam

Revelatione cognitae, h oft is, De La Met trie.

$ . V II.

Alaterialifla univerfalis, mandant txiflentia

originem

_{0 s}

_{continuationem non adeo concipere}

poteß, ut inde gloria Diurna manifefietur.

Gloria Divina abfoluta, quæ confiftie infinita­ rum pcrfc&ionum complexu, cft fundamentum rela­ tivae, obtinendæ, ex illorum manifeftatione, in mun­ do creando & confervando. A ll ita de attributis Di­ vinis, calculos ponit Materialifta,($.præced.) ut glo­ ria abfoluta, farta te&aquc manere, nequeat, ergo glo­ ria relativa, mundi exiftentia,neque promoveri poteft. Aliter : DEus e ft, ■ per hypothefin Materialiftæ, Ens materiale ($. I.), ergo cogitare nequit ($.111.) Er.

00 _{neque gaudet libertate (Prine. Pfycholog.J ergo}

Phyfica neceffitate, mundum produxit. H ic, ob ean­ dem rationem, non provida Numinis cura, fed fa­ torum immutabili ordine, fuam cxiftentiam continua­ ret. Ergo Matcrialifta Univerfalis, de mundanae

ften-; is ( s »

ftcntix origine & continuatione, non ejusmodi peteft fovere co n cep tu m , ut inde gloria Divina rr.anife*

fletur.

SCHOL T. Creationem veri nom inis» ex nihilo li­

bere fa&am, vix ac ne vix quidem , fu® bypothefii con­ venienter, admittere pofTunt M aterialift*. Cujus rei lo­ cuples eft teftis De La M e ttrte , qui mundum calu nafei

potui fie fingit. Aut [i concederetur, cafun.t non fin fie re- rum caufiam, non inde vult fequi exi fi enti am D E L Sed pofie efie aliquid, quod nec fit ca jm , nec D E u s, nempe natura.

T rade p. 77. Communiter autem M aterialiftæ, prærxiflen- tem flatuunt materiam,eamque vel DEum ipfum, vel a DEO

diverfam. Prius illud delirium antlquifbmum luit. U nde de Hermete refert Proclus ex .Jamblkrho, ilium yatorrroc fc. Qelocc, rv\v CiAcrrjroc 7ruçûys&oti ßuXet&att. Inter Grarcos,

adeo proprium , SchoI* Eleatice,hoc com m entum exiili- m âtum eft, ut inde di<ftum fit Syftema Eleaticum. .Vy-

jlematis emanativi Patroni , inprimis F anatici, rationi

dllTona hac chorda,etiam oberrare videntur; quorum hl, barbarum , de mundi o r t u , ex Divina fubftantia , dogma, barbara voce Creaturajfie explicant (Lcefch. I.e. p. 117.) Recens Au&or lib ri, qui inferibitur L* Impie Convaincu, adeo etiam urget tritum illu d , ex nihilo nihil f i t , ut in­ de concludat, DEum materiam ex fe ipjo produxijje. Po-fterius Duallfticum Syftem a, late hominum animos olim pervafit. In diverfa tam en abiere antiqui Phllofophi, cir­ ca m odum , quo DEus,ex prœexiftenti materia, mundum produxerit. Sic Arifiotelici, per ta tiu m , Stoici autem , per

commixtionem, id faftum » finxerunt. Neceffitaretn tamen,

a parte D E I, utrique admifere; A ft ejusm odi, quam fo-vent M ateriallft*, Idea creationis , nullam glori® Divi* næ manifeftandæ, materiem p rab ere poteft.

SCHOL. //• Providenti* D ivin* notio genuina, ne-

que cum hypothefi M aterialiitarum confiftere poteft. IJn-de

de veî in F at ali [mum , ut Scyllam, cum Stoicis, vel Ca-

/um F ortuitum , utCbarybdin, cum Epicureis ^ incidere

nectflum habent. Quamvis illi fatis magnifice de Provi­ dentia Divina loquantur, m erito tamen VELEJUS, Stoi­

corum Providentiam, nomine anus f a t i dic <z exagitavit.

Eruck. T o m , cit. p. p2d. Eft Itaque Materialifta Deifmi E a u to r, adeoque In attributa D ivina, eorumque manife- ftationem injurius. cf:fis difT.noftr.de Deifmo Reipubll- cæ n o xio $. i ll. Hoc autem , vel unius De La M ettrie exempio, abunde conftat, qui Naturaliflas audiendos vult, de Origine mundi different e s, qui % motu, quo c on ferva­

tur

,

illum etiam potuille c re a ri

,

contendunt. Iralle 1

.

c. $. VIII.

M a t e r ia lijla u n tv e r fa lis fu n d a m e n tu m R e ­ lig io n is © * T J ir tu tis e v e r tit.

Religio cft certus DEum colendi modus. Cole* re D E u m , eft defumere attionum m otiva, ex infini­ tis ejus pcrfc&ionibus & attributis. Aft horum fun­ damenta fubruunt Materialiftae ( J .V I ) , ergo funda­ m entum Religionis evertunt. Q. E. U .

V irtus eft a&ionum humanarum, conftans & conform is relatio, ad legem Naturse. Hujus prin­ cipium & effendi & eAi/lendi tollunt Macerialiftæ, Illud

conftituit juftitia Divina* quam negat Materialifta (§. c i t j N eg a to autem principio, negatur principiatum.

H ocfitum eft in jure Divino,hom ines ohligandi,quod pendet a liberrima DEI creatione & confervacione. Materialifta autem ftatuit, D E u m , Phyfica neceffita- te, mundum creafte, & creatum, aut immutabili fa­ to , aut cocco cafui, dereliquifte (§. VII.) Ergo tolli­ tur fundamentum juris Divini in h om in es, & ei

C

nixum, principium fiendi Jegis naturalis. Ergo ever­ titur tam principium efiendi , quam fiendi eiusdem ; ergo nulli a&ionum,ad eam dari poteft relatio : Er­ g o M aterialise univerfales, fundamentum Virtutis evertunt. Q. E. A.

SCHOL. /• Materialiftas univerfales, efTe Irreligio- narios craftiores, praefer allata, fatis probant eorum de creatione & Providentia Divina conceptus. Etenim pro­ pter Intercedentem , inter cultum Divinum & humanam felicitatem nexum , h o m o , dum ili) o p eratur, hanc pro­ movet. Aft cum fatorum inexorabilis neceftitas, cui o- mnia fubjicit MaterialiPa , precibus aut ullo Reverentiae ligno effet fk<fti ntfeia ; operam ludere & Religioni dare» pari paflu ambularet. H inc etiam Religio & fuperftitio, eodem loco habita eft Materialiftis. Unde canit Luere-

tius , Epicuri Interpres : lantum Religio potuit /vadere

malorum. Et quibusdam interje<ftis: Religio pepent /cele­

ro! a & impia fa fla : (

1

. i.n a t ) Hanc acceptionem Vocis probat Spinoza* Et

7

olandus in plerisque Clafllcis Au<fto- ribus, illam fignlficationem obtinere, fingit in Adeifidæ- mone p. 70. Ex fpurio autem ejusmodi de Religione ccn» ceptu, fa<ftum eft, ut fpurii eidem tribuantur natales. Cui rei ipfi fidem faciunt Spinoza & Hobbefius i quorum Ille, a metu , Melancholia , & P olitias c au [fis, eam derivat. Lcefch. p* 1 4 , 9 4 . Hic vero ftatulf, Religionis Semen Na­ turale confiftere in metu Jptrituum, ignorantia caußarum

fecundarum, metu eorum, quae timentur, & /unitione /ortui»

torum, pro Proqnoflicis. B ruck.Tom . V. p, if»j,

ÅCH0L 1I. Materialiftas eodem curi Indffferemiftls M oralibus, focco faltare, hinc conflat a priori. Idem a pofteriori confirmari poteft exemplis- A rchelai, qui ju-

fium & turpe natura dari negavit ( Laert♦ în vit. Phil. L.

IV .) Spinoza » qui nihil injußum ftatuit, «/// quodvis non

pojit* _{Cul pollicem premit, genuinus ejus pullus. Au<ftor} Concordi* Berolinen fis. _{Neque inde abludit Hobbefius,}

qui ju s naturale collocat in libertate, /ua potentia, juo ar­

bitrio ■_{> utendi, d eC iv. C 14, De La Met trie Legem natur*}

d e fin it, per fenfum internum, quo di(cimus id nos non de­

bere/acere, quod nolumus nobis fieri ; ac eum nihil aliud effc

putat, quam quendam horrorem timorem, /peciei ( f in­ dividuo jalutarem, cum forte bonis & v it* aliorum parca­ mus , ut nobis parcatur. Monftra hæc alere, fatis patet,

& Inde adhuc luculentius e ft, quod omnibus animalibus

portionem legis naturalis tribuat, t f eam nec Educationem nec Legislatorem fupponere contendat, T rallei. c. p. 76.

M X .

A 4 _{a t e r i a l t ß A P a rtic u la re s negant anima, hu-}

m a n a lib e r ta te m & in d eß rtsS h bilu atem ♦

Statuunt agimam humanam efle materialem ($r I ; ergo cogitare non poflet, ($. If!.) nedum intellh gere» Libertas autem eft facultas Encis Intelligentfs. E rg o veri nominis libertatem, animæ humaux,tribue­ re nequit Materia! ifta partîcularis. Q. E. U.

E x hypothefiMaterialiftarum, anima non eft Ens fim plex ; Ergo compofitum : Ergo conftarct parti­ bus, extra partes ; combinatio vero partium in Ente com pofîto, eft contingens; ergo a fe invicem fepara- ri poflent; ergo anima eftet deftru&ibilis. Q .Ê A.

SCHOL. 1. Data opera diximus, veram libertatem

a Materialiftis negari. Eftque hoc Particularibus, cum unlverfallbus commune. Etenim tam antlqulorlbu» quam recentioribus familiare e ft, vocabulo fucum facere, fed rem negare. De Stotcis hoc probat Bruck. Tom. I* p* p j i >S)6 k _{Spinoza ludit etiam aliquando nomine liberta­}

tis. Aft tandem velum Scenæ detrahit, dicens opinionem

Ubertatis ortam ej/e ex pr*judicio Lf ignorantia, quod ho­ mines

)

2 2

(

mines ignorent cau/Jas f a t file s, quibus det er minantur. (Ep. € o.) Hobbefius, neque m agis, quam nom en libertatis ad*

m ittit , dum eam definit per impedimentorum externorum

abfentiam. (Cap. 14. de Civ.) De c e te ro , fatis etiam Ma­

teriales v id en tu r, de libertate voluntatis conceptus Bay-

l i i , qui eam comparat cum tritone verfatili. Item Ccllinßi, qui eam confert cum libra, a fuperpondio afta. Neque me­

lius calculos ponit Locbius , cui eque abfurdum v id etu r,

voluntatem dici liber am, ac virtutem quadratam, cit. Rev. Ep. H A LE N IO , diflf.de Menf. Verit p.III. p. 147.

SCHOL IL Negata, a M aterialiftis, indeftru&lbilltate

anlmæ, fortifîîm um , pro ejus im m ortalitate, argumentum labefaflatur. Videntur quidem populorum orientalium n o n n u lli, quorum & Theologiam & Pfychologiam, ante obfervavimus ($. I . ) , fapere Materialilmum , animarum immortalitatem admittere. Sed fumum vendunt. Fingunt enim illas tandem in animam mundi $ vel divinam fubftan* tiam igneam , redituras, quod verse im m ortalitatis notio­ ni repugnat. Spuriam ejusmodi immortalitatem etiam tue«

tu r Spinoza, ob unicam fuam fubftantiam, interire nefeiam, A lii autem m aterialiftæ, rotundo ore , animam mortalem p ro fiten tu r, u t Epicurei. ( Plutarch, de plac. Phil. C IV .)

Stoici tantum longevas animas concedunt. (D iog. Laért-in

Z enone.) Neque recentiores Materialiftæ » hoc in nego­ tio , antiquioribus ilicet dicunt, u t patet ex Hobbefie, To-

lando * Covardo &c. Hillig. Pneumat. p. III. Sic quodam­

m odo compenfavlmus exempla M ejeri Boethium> & Ter-

t ulli anum, atque Methodium adducentis » ad probandum ,

Materialiftas non eflfe 1. cit. $ 41. Largi­ m ur etiam faciles, licet deftruttibiiitasanim ae, pleno vel- u t alveo fluat ex M aterialifmo, fp er dem onft.) non inde Immediate fequi ejus mortalitatem . Poßet quidem DEus, fpeciall concurfu , qui fublata indeftrutftibilitare, omnino ■necefiarius e ft, earn ab in teritu vindicare* Aft DEum

vel-vtlle, «g ré, præfertim a M nterialifta, demonftrabitur, fub-

lati* rationibus, a bonitate & juftitia Divina petitis, qui­ bus id colligunt Philofophi, cfr $*feqv.

{. X.

Aiaterialißit Particulares

' ,

animam huma

'*

nam

,

Religionis & Virtutis capacem, admittere

*

nequeunt,

Keligiofe DEum colere r eft motiva a&ionum, a perfectionibus ejus defu mere,. Requirit ergo Reli­ gio fubjethim , facultate inftru&um,. perfectiones Di­ vinas fibi repræfentandi, & fuas aCtiones, eisdem con­ venienter determinandi. Utramque autem hanc fa­ cultatem , per fuam hypothe(inr debet Materialifta< animae denegare (J .III. IX .) Ergo naturam humanam Religionis capacem admittere nequit. Q. E. U.

V irtus moralis, eft habitus, fuas actiones, con­ venienter legi naturali dirigendi. Aft Materialifta,ho- m inem mechanicis naturae legib u s, non vero natura­ li leg i, fubjicic; cumque

Phyfic* necefjitati,

quam

lt~

bero bahitui M orali, aptiorem fingit. ($$. cit.) Ergo naturam humanam, virtutis capacem, admittere ne­ quit Materialifta Particularis. Q. E. A .

SCHOL* Non Injuriam fieri Materlaliftis » fed Ip fo -

rum potius h ypothefin, in Religionem & V irtutem , m a­ xime injuriam efle, facis adhuc inde patet, quod peream utrlusqne motiva tollantur. Etenim libertate fublata,adum erit de adlonum humanarum imputabilitare, omnique prae­ m iorum & pceniium m oralitate,. tam in v ita , quam poft illam. Spem laetioris » poft fata, fo rtis, dulce illud cala­ mitatum condimentum , virtutisque, per afpera ad aftra enitentis, exhortam entum , ut jucundum foranium * reji­

d e t Materiali ft a. Metum vero hiftami* fuppïfcil, effica* cifïimum effrenis llcentise fren u m , ut inane Puerorum terriculamentum ridebit. Hinc falfa fententia, v e lu tC ir- cœo poculo , in porcum , Epicuri de grege> converfos M aterialifta, Lucretio fuccinet :

Lft metus ille j or a s , praceps Acherontis agendus, Funditus, humanam qui vitam turbat ab im o,

§. XI.

Alaterialißa tam univerjales, quam Parti

-

culares, funt Pfeudo^heologi.

Materialiftae Univcrfales ejusmodi-de D E O fo­ ven t conceptus, quibus ejus exidentia facilius nega­ tur , quam adftruicur (§. V .) Fundamenta attributo­ rum Divinorum fubruunt. (§ . VI.) Creationem & Providentiam Divinam adeo con cip iu n t, ut gloria Divina non manifeftetur (§. VII.) Denique funda­ mentum Religionis & Pietatis evertunt. ( § , VIII.) H æ c funt Criteria Pfcudo-Theologi. (J. IV .j Ergo Materialiftæ Univerfales funt Pfeudo-Theologi.

Materialiftæ Particulares, negata animæ humanae libertate & Indcftru&ibilitate, (§. IX J Naturam humanam , Religionis & virtutis capacem ,adm ittere nequeunt f X .) Ergo in notam incurrunt Pfcudo- T h e o lo g i (J. IV ).

SCHOL Facile fpeclallus demonftrare poflemus, (in-

guloshofce Materiallftarum capitales e rro re s, totidem ef« le Lernææ Hydrœ capita, quæ, in Theologiam Revelatam, letiferum evom unt venenum. Etenim qui de effentia & attributis DEI,rationi cognitis, ejusmodi fovent conceptus, culbus potius evertantur, quam adftruantur; funditus haud dubie tollere volu n t, quæ de Sanäiffim k D ivinitatis m y .

) s; r « a

fte riis, tradit Revelatio. Qui de aétionibus D ivinis, in regno naturæ , omnibus creaturis communibus, adeo male c o g ita n t, non pofiunt non , pefhmos errores e rra re , de adibus D ivinis, in regno gratiæ , fidelibus propriis. Mate- rialifiæ denique, ne quidem hominem, ut ex aliatis pater, nedum ChrilVianum, digne fatis concipere pofTunt- A flne

v7reç roi _{hy.ocfj.fj.hco 7ceàoi\ , aut extra oleas ferri videar,}

hanc pugnam , contra Gec/uuyts, & Titanum aemulos Ma­ térialisas , Theologis pugnanram , relinquere debeo. Hos, cum argumentis vincere non poflit, conviciis obruit, no- viflimus ille Materialiflarum choragus De La Mettrie, prae­ ter plurimas alias contumelias, generofo ulcifcendas con- te m tu , illos, Juper bas, Jed humi repentes Machinas, vo­

cans. T ralle I.cit. p»22p. Forte fuperbiam exprobrat, quia

fe dedecere exiftimant, in generis fui confortium, Simiam, cum illo , admittere, ib. p. 28- Verum autem Theologum» qui fidera magis, quam humum cogitat, inde quidem ali­ quando extollent, Veritas & Religio, tandem triumphan­ tes. Machinse autem cu)ui\\btt, humi repent is,ioxte, fuam triftiorem reddit fo rtem , qui feipfum Machinam putat,

M aterialtfta PJeudo- Lheologus.

C A PU T T E R T IU M ,

De Alalerialtflis Pfeudo-Politms>

§. XII.

Pfeudo-Voliticvs efi errans

,

qui fententiasfo

-

<vet

,

unde con[eft aria fluunt

,

fehcttati & fe w -

ntati RetfublicA adverfa

♦

SCLJOL. _{U t vitia aliquando Virtutum larva fuper-}

b iu n t, indeque iniqua ufurpatione , illorum fibi arrogant nomina, ita etiam P/eudt-Potiti ei, injufta ovvwvfxicc, Politici

aliquando abfolute dicuntur. Hinc nonnem o, quem IIJuft.

Comes _{Oxenfticrna adducit (Penfées diverfes p .282). Po*}

t t » ) 26 ( $ 3 9

fi t i cum définit t quod fit animal Rationale, bipes r ita fer- viens D E O , «r «oh offendat Diabolum. Irreligio fi autem

ejusmodi Politici, religioni Politic« haud dubie nomen dedere. Afque hoc fenfu, etiam quæftio mota videtur:

UtrumPoliticiffint innumero Cbriftianorumhabendi ( 'Ihom. Stapleton y in Orat. Acad.) Aft tantum ab eft, uxPJeu da-Po­ li t ici, v er* Politlces nom ine tegi poflînt, ur potius hæc in

T h eatru m in tro d uira, velum illis d e tra h a t,& turpem eo­ rum faciem > omnium oculis exponat. U t enim omnis Ci­ vitatis duplex efi finis, felicitas interna , & fccurttas ex­

terna y ita verus quilibet Politicus, utramque, tanquam H e­

licen & C ynofuram refp icit,ad quam omnia fua confilia, ditfta facftaque omnia dirigit. U t itaque inteftina felicitas & quies obtineatur ; omnem m ovet lapidem, quo Impe­ rantes & parentes, fan&a pa&orum & concordiæ Religio­ n e , in unum corpus coalefcant. U t vero fecuritas exter­ na vin d icetu r, Olivam fimiil colit & Laurum ; videlicet pacis dulci otio u titu r, ad belli turbas cavendas, & bel­

lum aliquando gerendum cenfet, quo pax inde pariatur. A d hunc vero lapidem Lydium exacftus Pjeudo-Polittcus mox fpuriam indolem p ro d it, vere enim loquitur Philo- fophus : T

5

ccvrmeifJtsM! o tcvrwslaevos Kôyos U nde fatis p a te t, veram efie, quam tradimus, fa lfi Politici notionem , indeque fequentia Corollaria» ut totidem ejus C h arad e- rifticas n o ta s, deducere po/Tumus.

I.

P

feudo politicus efl

,

qui euertit fundamen­

tum unionis9 inter Imperantes Q f Ceves.

II*

Cujus Hypothejes

,

rationem concordia r

inter Cives tollunt.

111, Cujus Jententia confiequentiis, pax nuda

inter gentes, fixa redderetur

»

IV .

Cujus

errores , v heÜicA in*

dolem d e ß m m t♦

S. XIII.

Materialißtt tam umv er falis, quam?ar ti*

culans, jententta , ejusmodi habet conjeftavia y

quibus fundamentum unionis,inter Imperantes &

O v e s , pror/us evertitur Ö* Ubefa&atur.

Hujus unionis fundamentum conftituune pafta, ab utraque parte inita. Pa&orum vero fervandorurn obligatio, a N um ine, in lege naturali eft injun&a, cui h o m o , ob dependendam plenam, reiigiofum debet obfequium . Materialifta autem uriverfalis, ejusmodi de DEO fovet opinionem , ut vix ejus exiftcntia ad­ mittatur. (5» V .) Omnis vero legis uaturalis genuina notio & obligatio tollatur (§. VIII.), ergo corruit ob­ ligatio Imperantium & Civium , ad mutua pa&a fer- vanda: Ergo evertitur etiam , per hypothefin Mate- rialift«, huic obligationi innixum fundamentum u- nionis, inter Imperantes & Cives.

Materialifta Particularis, vi fuæ de anima hu­ mana theoria?,ejus libertatem admittere nequit.(<$.lX.) A bsque libertate animæ, homo obligationis capax non eft. f$ .X ) Ergo obligatio ad psffta (ervanda, five fun­ damentum u nionis, inter Imperantes & Cives, non confiftere fa’vum poteft , cum hypothefi Material i- ftæ

Particularis.

SCHOL. /. Non Colum fundamentum , verum Ipfa

notio Reipublica? to llitu r, per hypothefin Materiallftae« Certe Machinae, in Respublicas coëuntes, difficilius con­ cipi poterunt, qusm Platonis Illa Respublica, cujus

« s a » ) as ( « 3 »

quam , extra cerebrum Au&oris, fuk ditio. Seqviintur p ræ terea,ex Materialifmo, integra confequentiarum Syr­ m ata, quibus a fuo officio avocantur , tam Im p eran tes, quam Cives. Si Providentia Divina, Principis meduUis in­ fixa hæferit , quovis confuitore m elius, eum fui admo­ nuerit officii. Quotidie ei in animum revocabit, fe non fine Numine, inter mortales, Numinis vices gerere ; fe ita­ que nulla re propius ad DEum accedere, cujus perfonam agit» quam falutem hominibus dando. Si vero Materia- iifmus mentem occupaverit, & ei perfvaferit, fato aut forte omnia v o lv i, non in fe fitum efie putabit, utrum ge­ neris humani fit delicium an flagellum. Triftiffimas quas­ libet & fangvinarias tragoedias , Homerico illo , ut Epilogo femper claudet : Eycc vk cctnôs it/ut, ctAcc geuc ^ /ucïçcc,

ICj Y\ £Ç0(pcÏTlS fÇWWÇ.

Optime confulitur Principis Au&orifati , fi T h ronus ejus magis fit ftabilitus , in ;pe<floribus Ci­ vium , quam Regali palatio. Nihil autem illuni magis ftabilit, aut fixum red d it, quam animis infixa illa fenten- t i a , quod bonus Princeps fit, coeli munus. Aft quomodo perfvalebiturM arerialiflae, Divinitus in terris efie confli- tutum Im perantem , qui vix a fe im p etrat, ut c re d at, DEum in coelis tenere imperium? Cfr. $§. V. VI.

SCHOL. IL Neque m elius, vel de Imperantibus vel

civibus, fuæ fententiae confequentiis, m eretur Materiali- fta Particularis. Duas in qualibet civitate columnas, fla- tuit Græcorum illæ fapiens , pr&mium & pœnam. Sed u- traque corruit per hypothefin Materialiflæ. (§. X.) N ega­ ta enim libertate, hæc non M oralia, fed Phy,fica, & ut

Stoici olim dicebant » Confatalia eru n t a<flionum humana­

rum confeétaria. Nihil efficacius Principem commovere p o te r it, ad jufle agendum , cum minimo etiam civium, quam fi cogitet, mortem utrumque aequalem reddituram, ut dicit Phocylides : ccvtsc laoi vtKves j & tandem coram Di­

A ft M aterialifta,lubenter literalem interpretationem,

eligit

triti illius : Mors ultima linea rerum ($. I X .) . H inc nun* quam ei religio e rit, dum vivit, per aliorum

cervices

ad fummum graflari faftigium;poft ipfam enim

mortem, ejus

maufoleum , quod folum fuperites fui veftigium

credit,

præ illorum tum ulis, quandam eminentiæ fpeciem

reti­

nere videbitur. Sinceram maxime, atque promtam obe- d ientiam , juflls Im perantis, illa vis conciliat , qua Ci­

vium confcientiam obligare Itatuuntur. Sed cum Materia-

lifta, homini deneget confcientiam (£. X .), neccflum fal- tem habet,ei concedere immunitatem, a confcientiæ ob­ ligatione,

& XIV.

Alaterialißa Q f univerfalis

,

fuis hypothefi-

bus

,

rationem concordia

,

Cives inter tollit

,

&

Partie tila ris> dtfcordtœ facem prœfert

.

Katio concordiæ, Cives inter, fica eft, in officiis debitis mutuo præftandis. Hæc vero fundantur, vel in jure naturæ fbciali, vel confthfutionibus civilibus, vel ipfà æquitate. Aft ius naturæ flocci facit Materia- lifta (J. VIII.). Leges Civiles neque multum curabit, qui fundamentum poteftatis Legislatoriæ, pendulae ab unione inter Imperantes & C ives, evertit (§ præ- ced.). Qui denique Religione & virtutis fenfu elf exu­ tu s, (<$. X.) æquitate non commovebitur. Ergo Ma- terialifta Univerfalis,fuis hypothefibus,rationem con­ cordiæ, Cives inter tollit.

Ut concordia, inter Cives, rite obtineatur, requiri­ tur, ut illa, quam Status Civilis in v ex it, inaequalitas, qux exiftimatio civilis dicitur, (Tt fundata in exiftima- tione naturali, illisque virtutibus , quibus alter eft

aptior altero, ad communem felicitatem prom oven­ dam, Aft hypothecs Materialifbe Particularis, natu­ ram humanam, moralitacis capacem,admittere nequit (Ç.X.) Ergo nihil exiffimationis naturalis, alter, præ altero habebit; ergo exiftimatio c iv ilis, continua e£ fet invidiæ, adeoque difeordiæ materies. E rgo hy- pothefis Materialiftæ Particularis, difeordiæ civili facem pneferret.

SCHOL J. Quo quis melior eft h o m o , eo m eliorem

etiam Civem eflfe crediderim. Aft cum M aterialiftæ, p o ­ tius Machina*, quam homines efie velint, in theatro to r­ te Mechanico m elius, quam civili focietate, fuas agerent Perfonas. M irum Itsque e f t, Machinæ hominis archite­ ctum, De La Mei tr ie , Eruditos i flos, quos per abujum (quia forte ejus Philofophiam non am ant,) Pkilojophos dtftos co ntendit, homines otio/os, qui Rebuspublicis oneri jin t,

traducere. Tralle I.clt. p.76. Et revera in v itu slic e t, be­

ne de Philofophis m eretu r, qui eos non refert in tabulas fuæ civitatis, ubi Stiriarum concives fo rte e/Tent futuri p. 28. Sublatis autem a Materialiftis , m utuorum , cives in ter , officiorum fundamentis, eorum etiam Respublica, brutorum animantium globus, non hominum effiet focie- tas. Inde quoque co n ten d it, De La M ettrie, naturam de- diffie, omnibus animantibus, portionem legis naturse, quam eorum caperent organa, cfr 5. IX. Sc. II. Neque nos prae­ terit, m ultos, qui melius forte cogitarunt, æque male fuif- fe lo c jto s, definientes i us natur £ per id , quod natura 0-

mnia animalia docuit. Contendimus fim ul, brutis effie quae­

dam 7tçûtx r$s (Ç)v7tjoç , five in ftin d u m , quo feruntur ad

fui confervationein ; fed nondum Materialifta demonffira- v it, hune inflin&um mernm fupponere Mechanifmui*. Et fi hoc concederetur nunquam tamen De La M ettrie^vtl Matesialidarum alius probaturus erit ) brutorum in d in d u s,

93

»

) 3 i (

93

»

juris naturalis conceptum ingredi, nedum exhaurire. H inc autem conftat, quae adfertHobbefius, de apibus & formicis, (de Civ.C.VI.) nobis non repugnare. Vid.Puffend.l.VlI.c.II*

SCHOL //• Sed ut homines,» brutis animantibus» tan*

tum fubtiliori Mechanifmo differre, ftatuuntMaterialiftac; vei quemadmodum loquitur De LaM ettrie; Natura eadem

pafia, fed diver fit eß ufa fermentis (1. c.), ita etiam diver-

fitas fermenti ratio forte e r it, cur alter altero magis pof« fet tum ere. Ergo qu«dtm interna quoque erit ratio, di- verfæ exiftimationte civilis. Aft plftorla haec eft de horni* ne Philofophia, quæ cerebrum aurioris, fermentatione quadam turbatum , arguere videtur. Statuit quidem A ri-

ß o te le s, natura fervos, fed ipfe tum fuit mancipium am­

bitionis Alexandri. C erte hypothetic r qu* «qualitatem naturalem to lle re t, ejusdem inter homines difcordi« fax & tuba effet, quam inter Cadmeos Fratres, ollm finxere Poëtæ. Nemo enim «quo ferret anim o, nonfolum «qua­ lia fortunae m unera, verum etiam , «qualem fibi denega­ ri , primam naturae conditionem. Omnibus ex eodem lut9

finxit p 7_{'£ cor di a lita n .H in c ffnguli dicere poffunt cum Po£-}

ta : Totidem nobis animæque manus que. Virtus fola, u t

cives, eos diftingvere p o terit, quos natu ra, ut homines ?

fecit æquales.

5

. XV.

Adaterialifla tam univerfales , quam Varti­

culares y faa /bitenti* conflquentits, 'paci inter

gentes flabili repugnant.

Pacem mutuam colunt gentes, quando legem na­ turae focialem , & mutua foedera, fervant. Aft Maté­ rialisa, jus non quærit in rationis d ithm ine, fed vi­ ribus & potentia.(§ .V IÏIJ Adeogue pagorum & foe­ derum interpretem propriam adhibebit utilitatem. Ergo cum populo, Materiaiifroo in fe& o, effet forte