Dissertatio gradualis, de poësi biblica, quam, consent. ampl. facult. philos Upsal. præside ... Carolo Aurivillio ... publico examini defert stipendiarius Faltzburgianus Sveno M. Ullholm, Vermelandus. In audit. Gustav. ad diem I. Junii, anni MDCCLVIII.

DISSERTATIO GRADUALIS,

» . !>*<> 1. S I

_J

1

_{/ 1 ?}

C O N S E N T . AMPL.L ACULT. PHILOS. UPSAL.

PRÆSIDE

M ag. C A

R 0 L O

AURIVILLIO,

Poè's. PROFESS.

S V E N O M. U L L H O L M ,

VEK

_{ME L}

V E S A

BRUKS PATRON

Hogiêdk Herren

H m N I C L A S

jportjånfter och trohet,, anfedde med fkal

A f Konung af Stander af Alla*

Kan intet min fjäder befkrifva fä vâî,

Som ämnet och viljan befalla»

K r ömhet, Er kårlek, Er gunft emot mfg

Så ftåndigt oeh tydligen vifas»

Ä itt

_{finnet i tankar förlorade (7g,}

Om allt Ikulle vårdigc beprifas*

T illå t mig få nåmna Ert namn på det fått,

Som torde min vördnad uttyda.

K r godhet mig grfver den lyckliga rått

Mitt arbete dermed att pryda.

Hogådk Herr BRUKS PATRONS

Ù d m ju h afle tjå n a r e

Me trah at Ifacia cupidum pia Gloria p a lm a

Jordanis que fa cra qui f lu it am nis aqua:

Steptrifer heic m entem recreans teftudine vates

Rebus iii adverfls trifte levabat orius:

Hac l a f i m eritam placavit N u m in is i r a m

,[

f[

D u m lacrim is m ix ta s fu d it ab ore preces:

Hac m undi nafcentis opes celebravit

,

i f ahnas

D iv in a laudes S f benefacta m atius

.

Jam novus ex imo cordis mihi profilit h ym n u s

,

E t Chelys H e b ra a me rapit unus a?nor.

§. r.

MIC. Üï'. ' ' » • f l i Poèfi hodie metuendi ofores es-

f e n t , quos feveriori profligare o- pera vindicandae innocentis ratio c o g e r e t , praerogativa m ox fanrti- tate D iv in i Spiritus repreflum fu« garetur quidquid adm overi usquam icflus poflfet. _{N equ e enim legimus} in od o in libris , quos miferantl propius _{v icem noflram aetern«} G r atiæ d ebem us, addu&os verfus e P o ëtis, humani ^ul­ tra facultatem ingenii non aflurgentibus, led & integra v e n e r a m u r P o ê m a u , quorum exfcriptoribus ita praefuit N u m e n , ut fuae fcriptionis m iniflerium univerfum fupre- m a Illius conftitutum au&orirate fenferint, Fatentur u- truimque corrm uni judicio C ritici, nec regeri aliud pote­ rit ulla fpecie , quam eflfe forte Biblicæ, quæ dicitu r, Po*ëfeos adeo fingularem ind olem , ut quod huic tribu­ en d u m fu e r it, haud æque juvet artem , quam a Graecis traditam & Latinis lEuropææ G entes mutua nunc certant aem ulatione c o ler e; tum abefle oportere, quæ antiquiflfl- m o cod ice co n tin en tu r, carmina a recentioris artificii

) 2 C q ö3 >

G ræ cl & L a tin i v irtu tib u s, rudem que haud dubie r e d o ­ le r e fim p licitatem , quacum lu&arl fere h um anorum f o - ! le n t p rim ordia in v e n to ru m . N am impiae quidem v o c e s , qqarum accufatl funt n on n u lli haud infim o e litte r a to ­ rum o r d in e , ac fi B iblicos P o ë t a s , n u llo fc ilic e t lepor© c o m m e n d a b ile s , (a ftid iv erin t p en itu s & co n te m fer in t , prae Mufarum in Graecia & Italia fonantiori c o nc e n t u , u ti morbidae produnt eru d ition is deliria , ita v im h a b e­ bunt n u lla m , fim ulac d eçu iiïe cœ leftem Patrem c o git a v e ­ rim us , ut v eritatem g rav itatem q u e praeceptorum haud c o n c in n o m in us aptoque ferm on e patefaceret an im i s , quorum fenfus h u ic ca p ien d o id o n eo s Ipfe dudum in fo r ­

m averat. N em p e pulcriorum artium om n iu m u ltim a o r ig o , quia D iv in a e p o te n tia , fa p ien tia , b o n ita te d e r i­ v a tu r , tanquam cauflis , quae efficiu n t, u t naturalium r e ­ rum in orbe inn um erabilibus m odis tradtari fe patiantur fingulae, h om in u m q u e ad ufus applicatae m ultiplicem & h onefliffim am volup tatem adferant r e d e ju d icantib u s > p o e fi quoque per fe fpeélatae , id e (l elegantiae in d ic en ­ d o , quae aures pariter atque an im os jucundiffim a m o v e t effica cia , hæc inerit d ig n ita s T ut con cion atu ro in ter m o r­ tales N u m in i haud in c o n g ru en s potu erit fubfervire. N o n q jod peregrinis egu erit orn am entis D iv in u s f e r mo , aut p onderis quidpiam & excellentiae verborum e nu m ero (p e c ie v e lucratus f it , M ajeftate quippe A u d o r is reru m - q ue praepotenti lum ine fatis ubique gravlffim æ fid ei para­ turus i fed quod am ore ita abundaverit in debile gen u s infinita m ifericordia , u t , quoad fieri umquam p oflet per im m enfæ perfe& ionis ju ra , ad hum ani fe m odum in g en ii d e m itt e r e t, quum que hum ana lingua uti d ecr ev lfiet fui I n te r p r e te , huic quoque n ervoru m fi quid in effet pro- priique d e c o r is , n on afpernaretur* N o v o fe t e ftin o n io errantibus ubi im p ertiret D e u s , incredulæ om ni obviam Ire fu fp icioni usque e o v o l u i t , u t ex tern o pariter in Ti­

g n o r um habitu , In d iftio n is, qua fe explicaret charafte* r e & c o lo r e , nihil defideraretur, quod vel humanæ infra lim it e s co g n itio n is artisque exam inatum D ivino co n fen - U r e vid eretu r n o m in i, aut eo valeret robore, cujus capax I it per naturam humanæ linguae facundia. Q uin& PcCticis n o n ex c lu fis m o d u lis, em inentiflim o docuit exemplo, qui* b u s in argum entis frequentare eorum delicias , fas fit ho­ m in ib u s , q u ove con iilio ingeneraverit Ipfe facultatem n o ftr is anim is f quæ lim atiffim is in fingendis rerum im a­ g in ib u s , num erofaque expingendis oratione verfatur. N o b is igitur, quos relinquere uberius exponendum T h e o ­ lo g is o p o r te t, quantum præfidii gloriæque e jugi affluen­ tia puriflim i Spiritus Biblicis Poötis accefferit, conari lic e a t qualicunque indultria, ut offendam us, ineffe illis n i h i l , fi v el accuratiflimas ad regulas abfolutæ artis e x i­ g a n tu r , quod n on fummum judicari mereatur & perfe&i in fia r exem plaris proponi om n ib u s, qui arcem in ipfam im m itti PoCticæ laudis cupiant j excultos quippe depre­ h en d i adeo , m agnificos a d e o , & fecundiflim orum ple* n o s fe n fu u m , ut non m odo afperitas om nis abfit ru d ior, fed & ingenua om nia, pulcra , fo r tia , aptiflim a, exhibe­ an t. _{N o n riiffimulamus, rem efife, cui perficiendae noffri} c e r te n o n fuffecerit m ediocritas ingenii. Sed quia lecto­ r e s alios habituri non fum us, quam qui vera effe, quae

m on ffrare n os cupim us , libenter cred an t, haud defpera- m u s fo r e , ut accipiatur m olliu s, fi quæ majori jure p o- ftulen tu r ab e x e rcita tio rib u s, nobis quidem præffitifïe n o n detur.

§. II.

D ifferre num ero orationis & fitu vocum debere carm ina a Profaica didfione adeo certum eft , ut defi­

n ito m e tr i n o m in e , quidquid diverfum illa offendant, jam diu fecretum fuerit. H o c autem an cerni queat in B ib licis, quos vocam us, F o ë tis, & quale f i t , nondum

W3> ) 4 C

fatis co n fla r e m ultis vid etu r. N ih il egifle T H E O D . E ~ B E R T U M ä ) , J O H . C L E R IC U M £ ), M A R C U M M E I- B O M I U M c) , S T E P H . F O U R M O N T I U M d ) & a

J. C H R IS T O P H . W O L F IO e ) recen lito s c e t e r o s , q ui fi- m ilite r d efin en te fon o ftic h o r u m , quem rh yth m u m h o * d ie a p p ella m u s, Biblicara m etiri Poéfin con ati f u n t , v e l e x e o p atet, quod m e tr i > quale quidem ab iliis fin g it u r , certio ra exem pla e facro c o d ic e often di nulla p o f l i n t , n ifi n u n c ad dend o, n u n c d e m e n d o , n u n c tr a n s p o n e n d o , freq u en ti injuria verba ipfa Icriptorum laceren tu r. S ed n e c quæri Biblici carm inis m etricam vim pofle in fola fi­ v e a cc o m n io d a tio n e ad M u fic a m , fiv e A c cen tu u m p e c u ­ liari c o n fe q u u tio n e , five parabolica & florid iori quadam d i& io n is c o p i3 & v e n u fla te , inde liq u et, quod aut e x ­ c lu d i tum d eb erent multa biblicorum ex o rd in e c a r m i­ n u m , quæ tam en illo com preh en di r e d e c r e d u n tu r , aut im m ifeen da efle n t plurim a , quæ n on profaica judicari p oflu n t a n em in e. G ræ ci denique aut L atini m etri v e - ftig ia quo m in us in B iblica Poèfi circum fpiciat pofthac verecu n d oru m P h ilologoru m q u isp iam , d ifion u s e ftec it apparatus L yræ , cu ju s Au& or FR A N C * G O M A R U S / ) antiquiorum quorundam E cclefiaflicorum S crip toru m ver- h is rigid e nim ium adheerens, m ultorum an n oru m p erdi- tæ operæ debuit ludibrium A t fi d ecern en te poft a lio s J O H . D A V . M IC H A E L IS q } h in c inferatur, n u llo p e­ n itu s alligatam m etro Biblicam iuiffe Poèfin , fruflraque a d eo id perquiri , u n iu s fiet am biguitate v o c is , ut d i- verfum flatui videatur a fenten tia JO H . G O T T L O B »

C A R P

-a ) D e P otfiE br< eor.i6z8. 8:0 b ) B ib lio theq. V n iv erj. Tom ,

J X . p 219 O N o v. fpecim » B ib i, emend. & in te r p re t.

A m ft el. 1698. f o i d ) M em o ir. des h f c r i p t . Bell. L e t tv .

Tom V I.p. 160. e d it. I la q 7724, e ) B tb lio th . H ebr. Tom .

I I. p. 93. Cf Tom . IV . p . io . f ) L y r a D croidis 1637* 4:10,

C A R P Z0 V1_{I h) 8c aliorum com plurium , qui fuiflfe cr-}

m n in o Hebræis in prom tu leges afleverant , fecundum quas locarentur voces in carm ine, hodie licet erui eas fatis p o fle & intelligi diffidant. Nam qui negant ullo te* n e ri m etro Biblicos P o e ta s, voce illa menfuras partim in te llig u n t quantitatis fyllabarum , qua Græca & Latina carm ina adftringuntur, partim aequalem recurrentemque fyllabarum m ultitudinem , quam Europseæ noftræ Mufæ 'p oftu lan t in refpondentibus verfibus, five adjun&a five n e g le d a foni in extrem is fim ilitudinc; cujus generis m e­ trum in Biblica Poëfi n ec reperit C A R PZ O V IU S, nec p ru dentiorum C riticorum ullus. Ubi vero latius didu- éta fign ificatione , m etri nom ine appellatur dlfpar ille chara& er & modus orationis > quem oculorum aurium- que fenfu ipfo diftinguat in fandiore codice, necefle e ft, quisquis Hcbrææ peritus linguæ , Poetica (ic dida cum P rofaicis co n tu lerit; fponte largietur & MICHAELIS & q uicum que pari cum eo fagacitate hoc in negotio value* • i i t , ex clu d i penitus metrum non poffe a Biblica Poëfr, quippe in qua difcrepans a profaico fermone adfit om ni­ n o & obfervetur fententiarum periodorumque jun&ura. S c ilic e t fupremi inftar Poètici principii teneatur, car­ m e n efie nullum p o ffe , nifi verborum in com page, dif­ ferentia quadam , five num eri, five concentus, five pro­ p o rtion is» five nom ine quo demum cumque appellaverit, re ced at a Profaicæ textu orationis; ex quo ad Biblicam applicato Poëfin m ox confequitur, ut aut nulla hæc fit, aut Ifto , quod d ix im u s, indicio fe prodere & dignofcen- dam præbere oporteat. D avidicos certe Plalm os, libruih Jobi a capite III. v , j. ad caput X L1_{I. v. 7. • Proverbia,}

C anticum C an ticorum , T hrenos Jerem iæ, Cantica M o- fis & cetera, fparfa per libros tum Hiftoricos tum Prophe­ ticos» antiquiffimce Pccfeos fpecimina fi comparaverimus c u m

« 2 ) ( $ X g )

e u m h a b itu orationis in c o d ic e reliquo» m o x fe o fferen t, in libris illis lo c is q u e , m em bratim ita d iltin & i fen ten tia - ru m orbes» ut infeq uens co n g ru a t apte in p rox im e prae­

c e d e n te m , reinque eam dem p ron u ntiet verbis d iffe r e n ti­ bus , aut aliquid fu b ju n g at, quo fortius d efin iatur & in - ffilletu r anim o id quod p ræ cefferat H æ c m em b roru m fiv e h em iltich io ru m ea eft c o p u la, ut n un c duabus ab- fo lv a tu r , m u tu o fibi co n v e n ie n tib us fen ten tiis » n u n c tri­ bus , n un c quattuor , uti e x e m p lis co lligatu r fe q u en ti- bus. Pb IX.

v. i . G r a t i a t a g a m , O J e h o v n b , omni c o r d a

Percenfebo om nia m ira b flia T u a .

v . 2. L e ta b o r & ex iu lta b o in T e ;

Canam nomen T u u m , A l t iff im e %

V, 3. D u m r e tr o fu g a n tu r in im ici m ei ;

C orruent p erib u n t que coram fa c ie Tua»

V .4 . V indicas T u c e rte ju flitia m cauff<e me<eÿ

Infide s J'olio, J u d e x eequijftme.

P f.

I.

.

Q u i peccatorum v e fiig iis non iu b æret ;

Q u i i r r i loru m in confeffu non m or a tu r ,

Jobi III. V. 4« D ie s hic m u te tu r in ten eb ra s i

N ulla illius d u ca tu r c u r a , in c x c e ljo , D e u s ;

N i b i l eum d iu rn i lum inis ir r a d ie t,

Pf. XLIV. v. i . O D e u s , a u ribu s noflris a u d iv im u s ;

M a io r e s n ofiri J'œpe percenfuerunt n ob is•

Opus p e r fe c ifti in diebus eo ru m , In diebus p riflin is.

E x o d . XV. V.16. In c id it in eos te r r or a t que p a v o r ;

M ag n itu d in e B r a c h ii T u i im m obiles f a c i i fu Ht

ficu t la p id es ;

D onec t r a n s ir e t Populus t u u s , J e ho v a h ,

Donec t r a n s ir e t p o p u lu s, quem redem ifti»

*33) ) 7 (

în prim o lo c o , g r a tia s agere omni corde, eumdem teffa- tu r pii adfe& um afcim i, quem explicat fequens percen-

fe re omnia D ei m ira b ilia ,* la eta ri & exfultare in Deo f

fi rem fp eftem u s , idem efl cum canere nomen alt iff im i t Verfu prim o Pf. I. non differunt, quod an fenfum atti­ n e t , am bulare n l confilio im proborum , peccatorum inb<z-

r t r e v e fiig iis , m orari irrijoru m in confeffu, niff quod

cr efcan t pöndere orationis membra , & fortiores conti­ n u o im agines ex c iten tu r; tum nec aliter fe habere cete­ ra, quæ adduxim us, metra fe n tiet, qui examinare ffudio- fius volu erit. Im m o fi pervolutentur fingula Biblica Po£- m a ta , tam conffanti ftudio inhæfiffe amffores deprehen- d e n tu r m utuæ illi co n fo r m a tio n i, five parallelifmo fen- tentiart^m , A rjÂcv^loiv Greeci d ix iffen t, ut hoc p otlfli- m um m o m en to quin m etricæ le g e s , Biblica carmina c o n ft it u e n te s , abfolvantur dubitari poffhac non poffit, Etfi en im damus facile , magnam elegantiarum & delicia* rum p artem y quæ illas com itabatur olim , obfcuram fo ­ re n o b is r dum & linguæ, & m uficee, & faltationum reli- g io fa ru m , & rituum aliorum T qoibus eo tempore uteba­ tur Hebræa G ens , qvum D ivini regebant Poétæ, quo­ rumque om nium ad indolem metra hi fua attemperabant, m anca adeo & anguda notitia laboramus; tamen non obftabit quidquid hoc efl ca lig in is, quin, coi latis inter fe B iblicis carm inibus, ob viu m fiat om nibus & probetur illud quod innuimusr

Ç. Iff,

Q u o c irca pulcre ROB. L O W T H , in luculento de Poëfi Sacra Hebraeorum com m entario /} , non lyllibarum m e t r o , fed tanquam rerum & fenfuum contineri Bibli- cam verfificationem d o cu it, curiofiffim e fimul inveftiga- tls diftin& isque illius claflibus variis & fpeciebus N ec

a p te

ap te m in u s J O H . D E S C H A M P S A ) p ecu lia rem hano H eb ra ici m etrl c o n ftitu tio n e m R im e du ( e u t , r b y tb m u m

J'enJus ap pellavit & op pofuit E uropæ orum R b y tb m o font

R im e du Jon. U b i v e r o d eteéti iftiu s v e lu ti m y fte r ii

g io ria m uni tribuit 'JO SE P H . M E D O , v e r e m u r , n ç p ro p ero n im is erga A n glum (it latus ftudio* In f r a ­

g m e n tis J a c ris, qua» L o n d in i ed ita an n o M D C L III, F afcic.

d ein X . O pu fc. in f e r u it , C R E N II ufus n o m i n e , T H . T H E O D . C R U S IU S , p. 2d r. ita M E D U S : H e b r e a P o ë-

f i s r b y tb m u m h a b u it, non in (ono, n iß f o r t u i t o , f e d in

j e n f u , id em ve l fim ile d iv e r fa P b r a fi red u p lican s. A tq u i

eft h o c , quod m u lto an te v id era t in te r ip fos Judæ os R . A S A R IA S jC u ju s in h a n c r e m verba adduxit L O W T H U S & apud eu m reperire c e rte poterat D E S C H A M P S . L e ­ g u n tu r H eb ra ice in M eor E n a j im / ) , & L a tin e fo n a n t h o c m o d o : H a u d dubium -eft, quin c e r tts m en /u ris a tq u e le­

g ib u s m e tr i co n ß itu ta f u e r i n t D iv in a c a r m in a , quorum m e m in im u s, quam quam non pep en d eru n t H U e num ero vo ca liu m p e r f e r a r u m c S im p e r f e f t a r u m , qu em fequu n - t u r hodie n oflri P o e t a , q u ip p e qu i hanc co n fu etu b tn e m , ju d ic e C o s r i , e x A r a b ic a lin gu a in H e b r a a m in d u x e ­ r u n t ; fe d e numero fe n te n tia r u m & p a r t i u m , quae Jub- j e tto <S praedicato conficiuntur , a cciden tiu m qu e h is a d * ju n tto r w n in unoquoque d itto & co m m a te , q u o d fc ri-

p h tm f u i t . S ic in v e n itu r v e r fu s , duabus m en fu ris fe u

p ro p o fitio n is p a r tib u s c on ft a n s , cui fi a d d a tu r fecu n d u s, f i e n t m em bra q u a ttu o r ; in v e n itu r q u i conflat t r i b u s , cui

f i p a r a p p o n a tu r , fient f e x . Primain o cc a tio n e m g em i­

n a tio n i ifti fim ilium fententiarum , n o n tam alternis ca ­ n en d i c o n fu e tu d o , antiquiflim is recep ta H ebraeis, v id e ­ tur A) E pifi. in fe r ta D ia r io B r it . T om . X I I I . p . 26S .

fu r d e d ifle -, u t exiftim at L O W T H U S m ) & D E S C H A M P S n )y quam ipfa p otius naturalis hom ini gran* chores affeétus fuos explicandi ratio. Etenim refu tari v i x m e ren tu r , qui inanis tautologiae crim ine B iblicam o n erare P oêfm aufi fu n t, ubi diverfis verbis rem fere eam d em bis p on i leg era n t, utpote quos profana m en s ita e g it tr a n s v e r fo s, ut ne humani quidem animi naturalem v im c o n fid e r a r e n t, quæ fatis fe v ix prodidifle loras cre­ d i t , n ili 'id e n tid e m fignificaverit , quidquid v eife t intus a g ite tq u e. _{B R hetorum fc h o lis hujus rei teftem R A -} P I N U M o ) n o n a p p ellab im u s, fcienter lic U c o m m e n - dantem / ’ a r t de donner divers jo u rs

à

eb o fes, fous des paroles differentes. Sed com m unes ut

audiantur v o c e s hom inum rogabim us , ubi excita m ens linguae in c u m b it, & per v ices velu ti em icantem im p e­ tum redin tegrat. T u m e G ræ cis & L atinis Poétis caus- fam illi d ic a n t, qui humanorum ubertatem affeduum o - p tim e im itati verb is cenfentur. Ab in itio ftatim H om e­ ricae U iad os, p ) ubi precaturus A p o llin em Chryfes

KÀÜ-9_{J fjtev AçyvçoTofc\ d ix era t, os XfécriV d\x(pißißv\y.us}

K Ifaccv r e ^ocâitjv

-fconfeftim fu b ju ngit aiio colore rem pæne eamdem: • T m J010 r e oîvccraeis.

P o rro poft : T p iv S ev, h Ttori r it %ctçl&T im vrjcv tçe\p#

m o x r e p etit id em verbis aliis:

B *H ié

in ) Loc. c i t , n ) Loc. d t . o ) R eflex f u r

P

y1 'T ' 'tf r \ * f" #

4

T avge/öv tj<P cttyoov. -

Sim iliter in e p ilo g o : - - - reJe fxoi x^tfvov «?%&»£, exp licatu r fubje<fta rep etition e:

T Iceictv Aavoco) tfxcc iïccxçvce ccïm ßthecrviv.

In A lce ftid e Euripidæa q ) poft Blßrjxev fequitur c o n t i n u o n ex u : o v k s t* t V 'v A i ï / u y r o u y u v > j, a praecedente q u e r e la

n il lenfu d iffe r e n s } poft im /uot ru%ar, pcttcc $ koctm ß i -

ßv\xev, inftat affecftus idem n o v is v er b is: o v k h * f<?'v , Z

TtciTeç ) v(p* ocAim ; poft 7r^oXi7rovrrot d* cc/uov ßlov a u g e tu r

ejusdem fcena trlftitice , tA o j^ v ; poft vttcckov*

Oov, ocKovaov do /uiïreçy oivrioc£coy eum dem inftaurat g e m i ­

tum phrafis diffimiJis f y Z a êyco- poiref* rvv ye y.ctAovpcu & c. In O v id ia n is E le g is : r )

Q uando ego non tim u i g r a v io r a p e r ic u la ve r is ?

R es e fi, fo lli c i t i plena tim o r is a m o r. In l e fingebam violen tos I r o a s i t u r o s ;

N om ine in H ecloreo p a llid a fe m p e r e r a m ,

& aliis h uc p ertin en tib u s quis n o n a n im ad v ertit p on d u s om n e oration is c o n tin e r i ejusdem fenfus gra viori ite r a ­ tione? In queftu c c n c ita tiflim o D id on is apud V irgiliu m s ) & cum h o c com parandis eju sd em Poètæ lo c is reliq u is 9 dem e illud bis fæ p iu sve ferien d i dîverfîs verbis a rtificiu m & d i c , f o d e s , d ein quid fuperfit nctäcvs & a cu lei. E x H o r a tia n is o d is d e lig e X X X . lib. III. n ec in d ig eb is p lu ­ r ib u s, ut in te llig a s quid p otiffim u m p ræ fentem in rem o b fervatu m cupiam us. N e m p e h is e x e m p lis , h o r u m q u e fim ilibu s a liis , i n P c ë f i n ullius n o n cu ltio ris g en tis fe ul­ tro o ffere n tib u s , n o n utim u r hac in cauffa ac fi c o lli­ gendum ind e e f f e t , ab H eb ræ is dem um d id iciffe G ræ - c o s , L a t in o s , c e t e r o s q u e , q uantum in fit rob oris m u tu ij iilis c o n fo n a n tiis fe n te n tia r u m , aut eod em has ftudio ac

c o n

fi-q ) v. r ) H c ro iâ , ep. U v. t u s ) Æ n . lib. IV *

-<53® ) i i ( <53Ö>

c o n f ilio , in recentiori T oéfi , atque H ebræ a frequenta- ta s fu ifle. D u cem naturam , hum anis e x æquo mentibus a fuprem o audlore in d ita m , qvum Cinguli Cequuti fu n t, arrifît Hebreeis tanquam proprius Poëticl m etri character, illa in carm ine ad verfum conftituendum duarum pluri- u m v e fim iliter fignificantium locutionum accom m odatio* d ilabentibus ad alia 'obledainenta aurium gentibus ce te­ r i s , n ec illi fe alligantibus ardius, quam ut adhiberent p ro re n a ta , o m itteren tv e. Id m odo ten eatu r, necefle e l f , leg em m etricam , Kiblicis fervatam P oëtis, nihil ha* h ere quod n o n placuerit ingeniis omnium gentium libe* r a lifïîm is, nihil quod non opportunum his vifum fu erit, q u o ties abundantior quidam animi exprim endus affedus c f le t . _{A tq u e rev erten te co n tin u e eodem apud Graecos} & L atinos pedum o rd in e , occurfante per flata intervalla in e x tr e m is fyllabis verfutim , alias apud g en te s, eodem f o n o , r e p e tito , uti fit fiepe linguis in vernaculis, parili n u m e ro fyllabarum Cingulis in verfibus integri poem atis, fi o b fe d a tio parltur in aures fe Infiriuans, quantone cer­ tiu s fortiusque & has m ovebit & harum adminiculo uten­ tem anim um gravis, n e r v o fa , fonora invicem confpiran- tium n o n tam verborum fyllabarum ve, quam notionum fcnfuum que harmonia ? Quid ? quod Riblicæ Poëfeos m e­ t r o , q uod o lten d im u s, hæc ine/t fingularis om nino præ- flantia, ut quam demum cumque in linguam , fideliori qui­ dem v e r fio n e transfundatur, m igret una 8c illæfum fer­ v e t u r , rerum quippe ipfarum intextum imaginibus, quæ m utari v e r lio n e non poflunt, dum contra ceterarum in g en tiu m Poèfi om nium , perire adeo cogatur metrum verfi c a r m in is , ut nifi d isjed i poftea Poetae membra v ix appareant.

§. IV .

In fla b it fo r te, qui ex d id is fequi arbitretur, ut cer­ ta fatis n ota v ix diftingui pofïint a Ligatis Profaica in

Bibli-B ib lico c o d ic e , q v u m in his pariter o ccu r rer e v id ea n tu r il li u s , quod d ix im u s , m e tr i, id eft jun<flarum una l o c u ­ tio n u m diverfarum q u id em , at rem eam dem in c u lc a ntiu m , ex e m p la perplurim a. Sed quem adm odum in H if lo r ic is ce rte in v en ien d a au& oribus m o x d ep reh en d u n tu r h a u d ço n fta n ti adeo ferie c u m u la r i, ut P oêfis p oftu la b at, n e c v a lere proinde m agis ad carm inis n o m en ad qu iren d un x integras o r a t io n i, quam valean t qui P roiaicis S c r ip to r i­ b u s , Græcos in te r & L a t in o s , ex c id er u n t v e r fus , u t P o e tis illi a n n u m e r e n tu r ; fic Prophetarum in lib ris , »I p er longius vetflæ fpatium fenten tiaru m bigce o b v e niu n t» ad Poeticam B iblioru m partem referendum e fle , dilu c i­ d o argum ento p atet, C on fp iciu n tu r quidem c a r m i n a , quorum verfus ad litterarum in A lp h ab eto o rd in em in ­ c ip iu n t, v ario m o d o flatu ru m , cujus g en er is fu n t Pfal- m i IX. XXV. X X X V II. C X I. C X II. C X IX . C X L V. P ro ­ v e r b . XXXI. v . i o . feq. T h r e n i , u ltim o e x c e p to ca ­ p ite ; fed quia innurnera ex ta n t a lia , in quibus n ih il ta le c e r n itu r , nefas fo r e t , m in u tio ris iftiu s , fi per fe qu id em fp e& etu r, artificii lim itib u s , P cëfin Biblicam c o è rc it a m o lim cred ere, qvum adhibitum judicari p ofiit illis m a x i­ m e in hym nis & p oëm atiis, quæ vulgariorem & q u o ti­ dianum forte in ufum deflinabantur v e te r i e c c le fiæ, fub- fjdioque proinde in cip ien tiu m litterarum a c c e d e n te, m e ­ m o ria retineri poterant fidelius. Propria v e r o & n a tiv a v is Poéticæ d if tio n is , qua labitur hæ c grata au ribu s, & rotundiorem in gyru m d e fin it, per univerfa B iblica m e ­ tra regnat i t a , ut nusquam n o n fe exferat le& o r es capi­ en d o re tin e n d o q u e, fim ulac lln g u æ , quantum fatis fu e­ r i t , in telligen tes n an cifcatu r. Etfi en im n e c G raeco­ rum L atinorum ve pedibus ingred iun tu r B ib lici P oëtæ , n e c fyllabas n u m era n t, n e c finalis r h y th m i tin n u la m ur­ m ura au cu pan tu r, tam en abjudicari his v e n u fla s , Po e ti­ c o animata c o n c e n t u , haud raajori jure p o t e r it , quam carere

« 2 ) *3 C

earere ea dicerentur G a lll, A n g li, Itall, ubl verfus fcri- b u n t , n u n c plerisque, nunc om nibus iftis deftitutos le­ n o c in iis , at fuav.es tam en , çan oros, reque ipfa often- d e n t e s , usque eo necelTaria ifta nequaquam efie, ut in profæ lo lu tio rem licentiam , abfentibus illis , p oétici con - fe ftim m od u li difïiparentur. E m inent hi m axim e in ver­ b is & p eriod is felig en d is, fiedtenciis, conftruendis eafol- le r t ia , qua len tior m o d o , m odo celerior, hinc fufior, illin c adftri& lor , jam m ollior jam afperior numerus in d u c a tu r , rerum que exprimendarum fjmllitudlne quam proxim a tem peretur. _{N e m o fu e r it, o p in a m u r, cujus} n o n aures quoque m oveat elufæ exfpeélationis» juftiflimæ iicer,cafus, ubi hæc leg it E SA IÆ : t ) vajekav [emifchpatb

ve hinne mt sp a ch , liz d a k a b vehinne ze a k a h , Exfpe fla v it ju f litia m c f ecce [c a b ie s , aequitatem Cf ecce clamor. Q uis

n o n iplbs fe audire flu&uum seftus fibi vifus fuerit, ubi h o c m od o querentem D A V ID E M reperit u ) lehom el

tehom k o re le k o l zin n o rd k a , k å l m iflbbaråka veqallåka a ln i f lv a r u , A byßu s abyßum advocat voce irruente tuo­ ru m flu e n to ru m , omnes vortices Cf fluclus tu i Jïtper me tra n sie ru n t ? Q uem non fregerit protinus & penetrave­

rit fatifcen tis languor d efid erii, ubi protradlum & obmu- te fcen tem d enique gem itum percipitpfillentls R egis: * )

V e a tta J e b o v a b a d m a ta i, l u vero ffebovab quousque ?

R efert h uc _{R A C IN U S y ) Jefaianum illud: z ) Hibbok}

tib b o k b a a re t z , v^hibbos tib b o s, evacuando evacuata efl t e r r a , praedando d irep ta e fl, cui addi po/Tunt plurim a,

quæ au& ores habent in A nglia edi cœptæ univerfalis H i- ftoriae a ). _{N o s quia m erito am bigim us, an fatis rem} fentiant, qui Hebrææ linguae rudes funt, hujus peritos non d etin eb im u s ex c erp en d o , quæ fæpe notarint antea.

EfTe

t) Cap. V . 7 . « ) Pf- X L U .

8

R rflex. f u r la Poeße C. IV. A rt. II. _{2 ) Cap. X X I V . 3 .}

«S3» ) t4 ( «S3»

E lte en im h a n c p a r t e m , P oëticæ facundiæ ubique o b v l- am B iblicis in P o ë t is , n o n C L E RIC U S m o d o d ocea t b) , q uem iniq u iffim u m lic e t h o r u m , mu ltis !n lo c is , c e n fo - r e m , fateri ta m en o p o r tu it, Pf. CL . in ftru m en tis m uficis fo n a n tio rib u s a cc o m m o d a tu m , illoru m o m n in o aflequi ju­ cu n d o s tu m u ltu s , fed & in d e e vin c it u r , quod B iblico n il in fit quidpiam m e t r o , quo im pediri aut d ifficilior red­ di p otu iffet o p tio v o cu m & p erio do ru m , h uc p otiflim u m d u cen tiu m . Rerum ipfarum naturam & præ fcriptum (im­ p lic iter fequebantur B iblici P oêtæ , ab om n i a lien i affetfa* t i o n e , cujus in fu fp icio n em haud raro in cid u n t tu m Græ- c i & L a tin i, d efinitis adftriéli pedum d im en fio n ib u s,tu m r e c e n tio r e s E uropaei, R h y th m i fyllabarum que num eran­ darum m oleftæ fæpius fu ccu m b en tes neceflitati*

$

-V eru m extern a fere decora vidim us ha<Renus in Bi- blicae arte P o éfeos. H is a n tec ellu n t & copia & virture in terio res opes , quibus ita em in er e c e r n itu r , ut P oéti- c o in o rb e cogitari nusquam p ofiit majus quidpiam & ab- fo lu tiu s. Verfatur tota In a r g u m e n to , quod felicitatis noftrae flabilis aeternum que duraturæ præfidia c o m p le d i- tur. Suprem um A u d o r e m u n iverfi n ofiriq u e celebrat. H u ic deberi e d o c e t , quidquid in c œ lo terraque noftris co m m o d u m u fibu s, noftræ id o n eum tuendæ falu ti in ve­ n itu r ; culpa v e r o n oflra u n ic e a cc id e r e , fi quid mali in n o b is o n e r o fiv e aut in r e b u s , quae c ir c u m d a n t, offen­ d erit. ‘ N u n c Patrem n o b is fpeftandum in d u c it, amore & m ifera tion e in n oftrum o m n es flagrantiffim um , immo rerum m oderantem ordini , qui n obis ut b en e f i t , & in- ftiturus fuit p rin cip io & adhuc fe rva tu r; N u n c potentem eum dem infinita m ajeftate D om inu m & Ju d icem oflen- d it, fan d u m ad eo & im m u ta b ilem, ut æqualiter accipe­ re haud p o ffit, Illius an fam ulem ur v o lu n ta ti, an oppu­ gnemus

t » ) u r t a w

g n e m u s jura.v Grandia enarrat divinae p rovidenti« ma* n im e n ta , naturalium ultra feriem caüffarum é d ita , in g e n t e , quæ feletfa e ceteris fuerat h oc co n filio, ut fa- d lu m h om inem « noftræ abigendae cladis cauffa, Deum in d ica ret m iferis probaretque. Immenfam igitur ut fup- p llc es arnpledam ur gratiain h ortatur, quæ M ediatoris I- pfius D e i in te r v e n a n te ope n ititu r, quaque fieri fola pot- e f t , ut nih.jl non pcenarum m eriti, recuperata tamen ve* nia inftaurém ur ad hereditatem gloriae, cui nos tem po­ rum u ltim a ante initia C reator de/tinaverat. Hujus ob­ tinendae fpes & fiducia quo enafeatur genere virium , quo fu ftin eatur adm iniculorum ro b o re, qua petatur hoftium fraude & fe r o c ia , inculcat ubique & perfequiiur. In ad- verfis fo ia tia , quibus dolor cefferit vel graviflim us, in fecu n d is cceleftla fuggerit femina fapientiæ , quæ præfen* tia futuris m etitur. In om ni v ita , in fiatu vitæ om nis quid optandum f i t , quid fugiendum dilucide ita explicat & p onit a n te ocu los , ut D iv in i in fingulis gloriam fpe- tfare n o m in is difcam us, ut ex ea dem um , qua vivim us, fcena p erituri laboris in confummatae integritatis haud fi­

niendam ufuram transform em ur, j . V I.

S u ffecerin t ifta c e r te , ur fen tiatu r, fublimiora uti* Moraque tra&ari n u llo poffe in ca rm in e, quam quæ Bi* blicis a P o ëtis præcepta funt. T u m primas tenere illos ceteris in partibus, ob quas laudari po£ma m ereatur, o* p ta r e m u s, eu ndo per fin gulas, ut pateretur opellæ an* guftia declarare. _{C onabim ur præcipuas attin gere, eas} m a x im e , quibus a Profa Ligata Eloquentia dlfiingultur.

Im ita tio n e hanc fulciendam effe rerum , quæ vel fint vel

e f f e p o f lin t , decentiffim is expreffa notionibus verbisque, ab eo usqu e te m p o r e , quo Poeticam regulis adftrlnxit A R IS T O T E L E S » inter om nes conftitit. Poétæ eft per­ ficere , ut coram intueri fibi videatur Lenior quidquid

narra-9

9

m rrafu m f u e r it , ut h u ic in terfit v e lu t l, & fenfu a n im i haud fa lla ci ipfe in ju n g a tu r, u t narratae re i ex e m p la r a- gn ofcat p rotin u s ea volu p ta te v qua afficim ur» ubi n ih il in ep te m olitam artem contem plam ur. Q u is autem a lite r fe an im atu m in telU g et » fim ulac de transitu per m are Suph Ifra elita ru m , quae ca n it Mofes r ) , eadem cu m c u ­ ra le g e r it , qua ex a m in a vit cultiffim us R O L L IN U S d ) l , in v e n ie t in illis pro jeffo s in m are r u r r u s , a p p a ra tu m

e x e r c itu s P ba ra on is omnem ; fubmerfum q u id q u id praeflan-

tijfjtmi b is ejjet nominis honoris i im m o obteQ um fluSiu-

um vora g in e in fundum usque properaffe ta m q u a m la p i­

des. & c. C um quibus fi con feran tu r quæ R egiu s Poéfta

eo d em de m iracu lo habet Pf. LX X V1I. 17. feq. & lo cis fim ilib u s, parum a b e r it, quin adftare ipfos n o s cred am u s lito r i reique ad geftæ co n tu itu m ftup efeere. P h y fic æ d e - ferip tio n es variarum r e r u m , anim alium p ræ fertim , quas p rofu n d it Joboea v en a , adeo pulcris alliciu n t in d iciis naturalis v e r ita tis, ut le g i a n em in e facile p o flin t, quin m an u s fufpiciatur S apien tifiim i O p if ic is , tantis orb em u n iverfu m q ui d eco ra v it fuæ teftibus potentiae. N e c v e ­ ris fim iles ex em p lis m inus fu n t, hum anorum in g e n io r u m , co n a tu u m , v itio r u m , re ru m q u e, b on i & mali m o r a lis e d iferim in e o r ie n tiu m , reliquarum im a g in es, quibus B l- blica carm ina ad ind igen tiam & ufum totiu s hum ani ge­ n eris referta legu ntur. Per co n tin u u m hae regnan t Pfal-m o ru Pfal-m o p u s , Jobæi aPfal-mbituPfal-m P oëm atis & P r o v e r b io ­ rum librum . V ix u nicum in his Pfalmum aut caput e - v o l v e r i s , quin o c u lo s anim um que ftatim o c c u p e n t cha- raéteres h in c piorum , illin c imp io ru m , & ftatus d iv e r - fiflim i u tro r u m q u e, tu m his in te r r is, tum fu tu ro in al­ te r o poft m o rtem d om icilio . N o b is dabitur v e n ia , fi unum m od o e fortiflirnis in d ica ve rim u s, qui J o b .X X . Cap._{e x fte t,}

c ) E xod. X V . 4 . fe q . d ) M a n ié ré (T etuâ. les Bel­

®*J> ) \7 C «S®

e x fta t , inflm asque per medullas, transibit hprqinprn, q u ô s fuar, illo in fp ec u lo , turpitudinis notari horrorem c o n fc ie n tia arguerit. N im irum feliciflim æ im itationis vim aflequuntur tum m axim e Biblici P oëtæ , ubi fupremi N u­ m in is (£ternas d ivitias, five D ivinitatis fpedlatas intra fi- n u m , fiv e patefacias vifendo fyltem ate creatarum rerum e x p lica n t carm ine & com m em orant. _{Q uoad hurpana^} len fib us m entis fe perm iferit ubique prsefentium virium im m en ftta s, fentietur in P f C X X X IX . ubi hæc facer vatesi

H e m ! quorfum ibo lu o a [ p i r i tu ? Quorfum a Tua f a ­ cie p r o fu g ia m ? In cœlum usque fi en iterer , ibi er. S i l e f t um m ih i ft er n er em apu d in f e r o s , l u tamen nubi es*

jfis a n te oculos. _{S i a lis veclus aurorae m arium extrem a}

h a b ita n d a p etere m , etiam ibi manus me l u a prehenT d e r e t y l u a d e tin e re t d e x tr a . S i cogitarem y tenebris f o r t£ latebo o bru tu s , nox ipfa l i b i inftar lucis erit, lie m nullam ne fpifta caligo qui dem y a lu o cotijpeftu

rem o vet. _{N o x T ib i <eque lucida eft ac dies. N oft em}

l u diem que ju x ta æftiin,as. &c. U t exuberans illa in C œ -

leflj Patre noflræ cupidjtas falutis intim o nos gaudio af­ ficiat; , Daviden} aufcultem us cçnfirm antem : N iftu oculi

ira n fit i r a ejus (D e i). Non nifi [a lv is _{vive n tib u s dele-}

f ta tu r nobis. _{V e fp e r i fi fictus i r r u i t , mane m ox}

_Leti-

l ia m refonabunt omnia, e ) M tfericors Ö clementi/fimus eft ftebovah y a d ir a m t a r d u s , abundans g r a tia . Non lite m m o vet in p e rp e tu u m ; in aeternum non obfervat re ­

prehendenda. _{Æ q u a p eccatis noftris non re trib u it; prout}

m eren tu r v i tia n o ftr a , non rependit. Q uam alte fupra te rra m f u r g it coelum, ta m am pla quoque Illius diffun­ d itu r copia beneficentia in tim entes Eum. f ) H is paria

cumulabunt in n u m era, qui Biblicos Pcëtas ea verfant le*

C _gendi

; i s c « s »

• 2 * I ’ ' A T * , .? ..V • . • * i . ">■ f ^ gen d i im duftria, u t D ivin aru m ad I n te llig e n te m rerutn n o n Incuriofum anim um afferant. P erfp icien t q uoq u e n a tio n e m , cu r a Poeta a l i o , quana dem um cum que a cu to v iv id o q u e utatur i n g e n io , ubi de D e o ejusque p erfeftio* nibus & operibus agendum fu e r it, reperiri efficaciora & digniora n o n p o f lin t , quam quæ dederunt P o ë t æ , quo* appellare n o ftros n u n c liceat. Fatebuntur denique , v e ­ ritati in n a tu r is ipfarum rerum fun d a tæ , quæ, ut te n e a ­ tur > tamquam P oëticæ virtu tis fuprem am effectricem ars o m n is co m m en d a t, quæque to t a P oêtis lingularum g e n ­ tiu m deferta ja c u it, ita im itan do fatisfeciffe n o f t r o s , u t

Hebrsea c e rte in o r ig in e , nulla usquam lo cu tio , n o tio nulla fe in g e ffe r it, quæ aut fallat fp e c ie , au t plus m in u s - v e orationi in fe r a t, quam inferendu m reCte fuerat.

5- VII.

Q uoniam v e r o fic comparata funt Bibiica Poëm ata , u t ad L yricam claffem p ertineant p a rtim , partim ad D i- daCticam, quarum in neutra locum n eceilario p oftu la n t iftruCla ejusm odi perfonarum rerumque fim u lacra, quibus in d u lg en t Hpici & D r a m a tic i, v ix aliter fingendi p o te - fta te , quæ o m n i P oëtæ c o m p e tit, ufos B iblicos vid em u s, quam ut dicenda ex p in g eren t co n tin u is c o lo r ib u s, v a r io perm ixtis adornatisque habitu. Q uam quam en im A lle - goricæ perfonæ R egis & Sponfæ in C a n tico C a n ticoru m Pfalm oque X L V , tum m ortu oru m in fed ecu m B a b y lo n io R eg e co llo q u e n tes umbræ Ef. X IV. 9. (q. periturus im pti- dicæ artibus m u lieris ju v en is P rov. VII. <5. fq. & h is fi- m iles facies aliæ ejus o m n in o funt g e n e r is , u t id u n ic e n o n innuant , quod litteralis verborum fenfus p rox im e o ffe r t, acced u n tq u e adeo propius Dram aticæ ad fim llitu - dinem c o n ftitu tio n is , tam en in rerum ipfarum argu m en ­ tis , quod fu o jure audebant G ræ ci & L a tin i, in g en ii ad arbitrium n ih il effinxeru nt B ib lici, quippe qui tam g ra ­ v ia illa & feria a cc ep era n t, ut plus perdidiffent r o b o

-©OP ) Jî> ( Ü ®

r y J ' \

r i s , quam adquirere o i natus & fuavitatis potuifTent, fi f i d i s cauflarutn & eventuum vicibus implicare licuiftef. A c fi P L U T A R C H U M g ) , nulla cui Poefis oiyvSos aut a \f/evfye nota fu it, fecutus quispiam vereretur, n e flue­ r e t in d e , Ut præter m erita in Poëtarum numerum refe­ ran tu r B ib licij exim et fcrupulum R A C IN U S /;) egre­ g ie p ro m ore fuo o fle n d e n s, Epicos quorl decuerit & D r a m a tico s in fingendo , haudquâquam extendi fimiliter o p o r te re in Poëfeos genera alia, utpote quorum au d o- r lb u s , fid o ru m licet cafuum prodigiorumque nullis ludant m a c h in is , v el H O R A T IO i ) tamen ju d ice, P o d ici ho* n o r manebit" n o m in is , m odo ’ 1 O 1

Infernum infit - - nié us d iv in io r atque os .

M a g n a Jonaturum .

-FuifTe autem n oltrls reclufos P oëtis fingulos tres hos fon« t e s , e quibus hauriendum , quidquid amoenitatis, op u- , le n t iæ , (lim u lo ru m , fingendi ars didiQni c o n c ilie t,.n e ­

gabit n e r n o ,xqui legere falcem & animum advertere vo­ lu erit, Q uam ne p ercellens evalefeit & fplefidida A poflro- p h ’e a d coelum te r r a s q u e , qua gravem orditur con cio­ n em M O S £ S , ubi levjfiim o populo moriens præ dicereî, D iv in is v e r b is, & poenas perfidia:, & preß# recreationem

conflanti<e? k ) Q uis iniquus adeo cenfor, ut probare nolit e fe n e fira p r o jp e a a n tis lam ent a n tis que imaginem m a tris S i j e n e , £ $ m ulierum- e rig ere çonantium fpe p rzd e , quam ^ illa tu ru s v i flo r effet ? / ) P retio fif/ima abundantia g r a ­

t i a , q u a f i t , u t alarum om nipotentis fub umbram accur­ r e r e f e c u r ita tis inveni emis: ce rti (fimi pofjtnt m i feri A da- tfii f i l i i , m ) nobis quidem haud pulcra minus & inæ fli-

trabilis videtur* quam h uic fim illim a pidura altsra, m

C 2 _qua

g ) D e auå. P oet♦ p. S» E dit. K rebs, 174.fi. h) Reflex,

ju r la Poef. Cap. VII. i) S at.

1

• /.

_{I) Jud. V. 2jf,fqr W) pj: x x x vi.'s.}

*1 ^ n i f

® S 9) t o ( ® W

qua Dents prœfio <?/?, fu os fu b tra b e n s foc iù t* p o te u tio r iw i

in ju r i* > # recondens in la te b r is f a c iei ftt<e, 1. e. in lo c o

im p e r v io quidem h o m in ib u s, fed illius ju giter paten ti o - c u lis , tu m perficiens u t tu ti la te n te s , deb ili licet in tu g u ­

r i o , n tç i l tim e a n t o b tretfa to ru m a calum niis, n ) Q ueçn

p œ n itu e r it ;quæfo fuae in n o c e n t iæ , ubi legerit f o r e , ù t

banc p ro d ire ju b ea t D eu s ta m q u a m m a tu tin am lu c e iq ,

m ed ii tam qu am d iei plenum ju b a r ? o') Q u em o ffen d at

im p rob i opprefforis vel laxiffim a a mp litu d o , fi D a v fd i cred id erit te fta n ti, vidiffe Je bominem fæ va g lo ria n tem f e ­

rocia , Ö* ipeciocifltm is v ir e s c e n te m , c iv e s i n t e r , opum

in c r e m e n tis , adeo vero m o x eva n efcen tem p e n i t u s , u t

a p p a r e r e t n u sq u am , u t ne queefitus quidem in v e n ire tu r? p )

U b i v ates idem D eu m appellat p e tr a m ftta m , arcem Judin

tn n n iti/fim a m , vin d icem f u u m , D eum fu u m , ru p em fu -

a m , in qu am fu m m a co n ju g e r e t fid ucia , clipeu m fu u m ,

Cornu [a lu tis fu * , & fu blim e Juum recep ta cu lu m q )

l o t m ultiplicat lu m in a , quibus D iv in i au xilii adm irandam & fîdiïfim am o p p örtu n itatem co llu ilraret > ut n u lliu s i n ­ form ari ab in g e n io plura p öffin t fnägisqtie Confpicua. A c ­ cid et haud dubie o m n ib u s , quod jam e v e n it n ob is , u t exfcrlb en da integra carm ina ju d ic e n t, fi loca n otaren tu r fingula , in quibus a vulgari dicendi gen ere r e ced it illa figuris & fenubus uberrim is nixa d ig n ita s, qua B ib lic a e « - ’ furgit P o ê f is , fui ü b iq u é, d iv erfiflimis licet in argu m en ­ t a i s , fim i li s , tu m o ris aeque ex p e r s ac fubfidentis inertiae.

Q uu m q ù e hujusm odi m axim e aufis fe prodat in g e n ii d e x ­ teritas ea , quae rerum form as & locution u m acies dum effin g it a t q u e in llr u it , P o ètic i p ig m enta ftili orationi in- ■*. d ucit j ne e x h ac quidem parte a P oétis fiv e antiquiorum fiv e re cen tio ru m celeb ratiffim is v in centu r noftri. Id cer-

. ! te fi

n ) p /. X X X r . 2 h 0 ) f if . X X X V I I 6. ,p ) p u

S

3®

_{) i i C € 3®}

t e fi oflendenctum fit) fumfifTet Z A C H . B O G A N quf fo lis fere G ram m aticis in m inutiis H O M ERUM fuum c o n tu lit cum Biblicis fcrlptoribus, m ulto plus quam præ * flitit & fan d iori ütteraturæ & reliquæ, noftra faltem fen- t e n t ia , præftitiffet opis atque com m cdi. Sed ut cavillai- tlo n e s ev itentur o m n es, judices accedant illius imbuti c o g n itio n e linguce, qua fcripferunt noftri. Qui PERRO- N U M / ) legerint de am ico DES PORTES pronunti­ a n t e m , quod fuccedere huic opera nequix'erlt vertendi P fa lterii in G allica m etra, fiquidem ex Hebræo vertere in- ft it u e r a t, »d eft in linguam inciderat a jjtz flerile fa ~ ch eu fei n on m irabuntur, alios quoque , PERRONO in

ea m linguam haud aequiores, audacem inlolentiam , & n e f c io quem orientalis cceli fervidum nim is impetum B i­ b lic is in Po€tis fufpicari. Quam vero fallantur hi turpi­ t e r , v e l u nico pateat nupero exem plo. In Poèmafe Ra- c in ia n o L a G r a c e , t ) ubi D ivina celebratur Majeftas & p o t e n tia , verfum r

Q u i pej'e C univers dans te creux de Ja main

in v e n it a u d o r A n on ym us WhtWi Conn aijjance des beautés &

d es d éfa u ts de la PoVfie & de l* Eloquence dans la langue F ra n ça ife u ) obeloque fix it, tamquam peccantem imagi-

n e gig a n tea & parum n obili, quæ R A C iN O ne in m en­ tem quidem veniffet, h (uo fidere maluifîet ingenio, quam H eb ræ is fuppJicare* A t quamquam locum Biblicum cep- fo r ,quem habuiife præ oculis credidit R A C IN U M ,pruden­ te r r e tic u it, tamen efife alius non p o teft, quam Efaianus

X L . i i . ubi quærit Vates Sacer: Q uis pugno Juq _{m a ria}

m e titu s f u e r t t , & coelum ex p lo ra verit Spithama? Quis tr te n te rncluferit pu lverem te r r a Ö* libra ponderaverit montes , colles bilancibus ? Quæ fi conferantur cum .fe-

'

q uenti

r ) Tn H om er. E b r a iz . Oxon, _{In P erro n ia}

-n is voce des Portes» t ) p. (fi. edit. P ari/, u) Lo-ncL n$Q~ P- H * '

) 22 C « 3P

q u e n ti verfu : q u i s e xp lo ra v e r it { p ir i tum 3 eh o v * b , a u t

in d ic a v e r it Illi çonfiliar i n s , <7///^ /or?// o p tim u m ? hunc

dabunt fenfum: æque repugnare & fieri n o n p o ffe , u t D iv in o r u m confiliorum ration es univerfas videam u s h o­ m i n e s , ac per naturam abfonum e/i:, ut manus d ig ito -

rum que menfura quispiam m a r ia , ccelum , cetera affequa- tu r. Quid h eic incom m od æ m o l i s , quid noxiae hu m i­ lita tis ? N e tribuitur quidem D e o m odus ille m e tie n d i, fed agitur de humanæ co n d itio n is ar& iflimis lim itibus. U tin a m abefiet a n o ftr o fæ c u lo , quod fibi cu ltu m adeo & modeftuin v id e tu r , iftiu sm od i, n o n dicam praepropera, 4 e d cæca o m n in o cenfen d i cupiditas.

j . VIII.

C eterum fuprem um Po éticæ facultatis tetigi/T e fa- ftiglum ab om nibus jud ic a b itu r, q u i H oratian u m :

- - - P o em a ta dulcia / unto

E t quocumque v o la it anim um le ffo ris a g u n to , x )

ex p lev erit. C o n tin g it illu d , ubi lingula (e ita offerunt P o ë tæ , ita fe accom mod an t illiu s ufibus & fa c illim e o b - fequuntur, ut fuperiorls cujusdam co m m u n io fpiritus fu g- gefliffe credatur & an im affe; ubi auribus n on m o d o in - gratum nlhil ip fe a d m ifc e t, n ih il q u od falfum au t in d e c o ­ ru m non con gru at fatis rebus d e quibus ag itu r , fed & im perat velu ti anim is leg en tiu m , & quem d

em u m cu m ­ q ue affe&tfm res p o f tu le t , v ix e x fp e d a n tibu s iliis in g e ­ n erat. Entbufiajm um v o ca n t cu m veterib u s r e c e n tlo r e s

P oëticæ artis M agiffri 5 n o s ita in prcefenti n o n appella^ bim us » ne locu ti in com m o d e videam ur e i s , qui alio fo r­ te fignificatu v o cem fum ferin t; rem v e r o monftrare ubi conaturi fu m u s, id v olu m u s , quod pofuit D . G I L D O N :

K ie n rie ß ß d o u x , ß t e n d r e , f i p a th é tiq ue , t f en nie«

t» e tenu ß g r a n d , f i m a je flu e u x , f i te r r ib le ö f i b a r -_{m ont-} x ) D e a r te Poe t . v . <jÿ. 10*.

tn o n ie u x , que la p a r tie P o étiq u e de Ia B ible en coinpa• r a tio n de la quelle les pt'ètnes des P ayens fo n t l a s

ra m p a n s y ). _{S cilic et gloriari o m n in o licet nobis de flu*}

penda & inim itabili v i Biblicæ P cëfeo s in fandifTimis e x ­ p rim en d is m ovendisque affed ib u s , cui refiftere n e iîfi q u id em p o te r u n t, quibus fua im pietas in caufTa e f l, ut naturalem humanarnque ultra follertiam in ea nihil anim ­ advertant; _{Nam & his tam en n ecefie erit ut largian tu r,} fu ifle B lblicis Poô'tis adjum enta om nia , quibus obtineri p o flit quantum dem um cum que in carm ine nccScs dom ina­ bitur. N o n repetenda h eic illa , quæ de m etro d id a § . II, quodque totunV abfolvi Biblica in Pcèfi offendim us gem in a­ tis cu m a ffed u fententiarum incilis; fed vitam , co n d itio ­ n em , m ores & ingenia B iblicorum Poètarum lufirem u s, M O S E S efl , D A V ID , S A L O M O , JO B U S , P ro p h et« fü n f , v ir i o m n es in fumma apud fuos qui v ix eru n t di­ g n a tio n e , principes & bello 8c pace gerendarum rerum e x p e r ti, & privatim & publice inter hom ines e x fiilen - tium coT»m otionum cafuun que fcientiflim i, quosque adeo cu ltio ris & vitæ & ferm onis intim ös n ervos om n es & receffu s perfpexlfTe op ortu it. N e c m inus liquet reg n afie in illorum fingulis anim um p u lcerrim is, quotquot in u - fu tu m era n t, artibus in ftru d u m æque ac plenum o b fe- quii in M oderatorem u n iv e r fi, æquitatis in eos» quibus- cum v iv eb a n t , hum anitatis & am oris in o m n es, q u o s o- difie n on h o n e iti ipfius fuprema lex julTerat. Q u u m q u e telletu r h illoria , co n feciffe eos. fua carmina eu m d em co n tin u o poft c o n fiid u m rerum , quibus ipfi in terfu e­ r a n t , quæ fenfus eorum m entesque o cc u p a v era n t, illis- que adeo Im pleverant m otibus & a ffe d ib u s, quos in P oè- uia verbis in f e r r e n t, ne rigidiffimi quidem P fych ologi plura poftulabunt in Pcè'ta, qui g r a n d i, concitata» po­

t e n t i ,

y ) In opere A ngi. ff lf lo r ia 'U u iver/a lis p . r6 & lorn.

i

concuffa f u i t tellu s , tr e m u e r e fu n d a m e n ta m o n t i u m ,

fu b filu c r u n t, u t p rim u m i r a tu s Ipfe a d fu it. A J c e n d it

fu m u s & c. C on tra fidentis tranquillitatis im m ob ilia p r o ­

m ica n t r o b o r a , ubi exclam at Idem v. 4 7 . V i v i t ffebo~

,vab & ce le b retu r p e tr a m ea , & laudum omni g en ere e x -

to lla tu r D e u s j'a lu tis meae. S i quis n ond u m f e n f e r it, q u o

nitatu r fu n d o aequabilitas ilia an iru i, quam p ign u s v e lu tl certiflim u m aeternæ felicita tis n obis im p ertitu r h is in te r ­ ris D e u s , quam que fruftra quaerunt P h ilo fo p h i, etfi quae­ rendam fatis fuperque intelligu n t* Pf. legat X X X V I I , & rvifi fedatifiim o ipfe ob m u rm u rav erit praeconi., ni! habe­ b it am p liu s, finita le & io n e , quod ulla in re fo llic ite k Inflam m ari co n feftim religiofiflim i c a lo re pe«fl\oris in c ip i­ e t , & quod ex p ertu s ipfe f i t , replicare pius a n im u s , q u oties Hifklæ illud apud E SA1A M XXXVIII. i7 .fu c c u r r it:

E cce d i ß d e r io p a ca n tis fo la tii an geb a r i t a , u t v i x ,in v e ­

niendum u sqn am dolor fcifC eret. T u vero a n im a m com ­

p le x u s m eam es s u ltim o ab in te r itu e x t r a x i f l i ; a b ire

pofl terg u m tuum r e tr o jufftfti om nia pecca ta m ea. U b i

interrogat D avid Pf. LX X III. 2 f . 2d . cu m D e o c o llo - 'quens inter p reces : Q u is in ibi in c œ lis , quem co g ita rem

p r ê t e r T e ? Tecum ß fu e r o , n ih il me a m p liu s t e r r a

m o vebit o m n is, E tja m ß confum vretur caro m ea c S cor

m eu m , l u ta m en p e t r a co rd is e r is m e i y 0 D e u s ,p o s - feffio mea in a te r n u m , tan tis affe& us fu flin etu r fu lc r is ,

tam fap ien t« alitu r fenfu a n im i, u t n ih il habeat a ratlo-V i « alie*

ne

grandito

q u # faftu sous fe ja&antem illu m , quem

S i f r ablus -illabatur orbis

Im pavidum fe r ie n t ruituc. z ) «

E t m orbi cruciatus & am icorum probra usque eo debel­ lat J O B U S fpe mutandse olim fortis æternumque manfuræ v itæ , u t flilo ferreo _{plum bo in cidi vellet Jaxo in pofleri-}

t a t i s fem pi tern am memoriam. _{A d e o nullo metuebat}

m o d o , ne inani delufus exfpe&atione deprehenderetur u m q u a m , quando novi eq o , ait, vivum ejje meum vin­

d ic e m , eumque novi [fimum Jupra pulverem /laturum

;po/l-f _{uam cu t im meam pertu derint plagæ omnis gen eris, ad}

une m odum y quem nunc p a tio r y e carne mea Deum o- m nino con tueborj ego ipfe Illitm contuebor ; meis tp/ius non alien is contuebor oculis*). Q uam magni h æ c, quam

fupra hum ana om nia fe evehentis fenfa animi ! Quam dis- fim ilia defperantis planftibus P oetandum exfors lenimen­ t i o m n is am ico parentat :

’ Ai cciy _{rcli jjLoc.h.ct'XtXi p'v h tx v v.xrec kx7Scv oXm ruiy}

*H _{ro i 'xficaça. xrlAivcc, t o t euSrcÄFS’}

ouAcv ocvvßcv.y

C/T çeçcv XV Çojovti , _{h s ïtc-s ctTko (pvcvTi*}

J A

_^

'OrrrnoT* tïpootx _{ùxvooueç. dvaycci sv yY$ov) v.olAx}

y 5 _{A > ,}

/ c/ .

t vdo/utç ev /jtccAoc juotr.çc* UTtç/JLovu, vriyçeTev v7TVcv, a ) H aud obfcurum fu e r it> in allatis & fimilibus locis liibJl- corum P o ëta ru m , quæ non feleg im u s, fed ut prima fe ob tu lerunt recordantibus n o b is, appofuim us, verborum illis figuris oppleri paflim orationem , quas natura ipfa & concitatæ ardor m entis fuppeditat, fimulac fermone fe exon erabit. Verum ficca evaderet & intempeftiva ea­ rum e n u m e r a tio , ubi adeft R A C IN U S , qui divinioris

D _m

ira-z ) H o ra t. Od. III. Lib. III\ u. J. 8. *) fo b -X IX .