Dissertatio medica de spiritu vini Mercuriali, quam, consent. experient facult. medic. in reg. academ. Upsaliensi, præside Samuele Aurivillio ... pro gradu doctoris medicinæ publicæ ventilationi offert Isacus Olai Grufberg, Stockholmensis. In audit. Carol

(1)

_

9

'

D. D.

DISSERTATIO MEDICA

DE

SPIRITU VINI

MERCURIALI,

QUAM,

CONSENT. EXPERIENT. FACULT. MEDIC- IN REG. ACADEM. UPSALIENSI,

PRÆSIDE

SAMUELE

A U R IV ILLIO

M. D . M E D . R E G . A N A T . E T M E D . P R A C T . P R O F E S S .

R E G . E T O R D . S . R . S . M E M B R .

PRO GRADU DOCTORIS MEDICINÆ

PUBLICÆ VENTILATION

ISACUS

O

l a i

GRUFBERG,

S T O C K H O L M E N S IS .

IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. IV. JUNII, MDCCLX.

H. A

.

Ö* F. M. C.

(2)

(3)

D. D. §. L

ultiplicium, quibus ad corporis tot corrigendas infirmitatesMe- dicina eget, rem ediorum jufta cognitio, ab ipfo artis fine tarn pro pe abeft, ut ne formari qui dem animo pofiit friends pru- dentisque Medici idea, quin il lam includat, faltem ferat fecum proxime. Quod qu um evidens adm odum eft, tum facile fimul per- lvadebitur, fufficere Medicamentorum noffe obvias fenfibus qualitates, m odum que occurrentibus ad hibendorum cafibus, fecundum omnes, quæ hunc definiunt accurate, regulas. Diu tamen amplius quid requifiverunt multi, illi maxime, qui rationis in Medicina efle poftularunt, non tam ex cafuum fimilitudine & fimplici experientia,quam m orborum latentibus in corpore cauflis, & medicaminum in teriori crafi, quæ agenda funt, decernere. Fa&um hinc eft, ut folicite omni tempore difputatum fit,

(4)

ift ~ * f #

å e partib u s rem ediorum intim is, deque harum vi ribus in corporis noftri intimas & occultiores par tes; u n d e facile tandem fore, creditum eft, mani- feftos fenfibus in corpora effeftus, ab aliis, feu fim- pligioribus, feu, ad noftrum cogitandi modum, in naturte o rd in e agendi prioribus, tamquam ex fuis principiis & caullis,deducere. N e c male procul d u bio ceffiffent diligentium virorum affidui in hifce la b o re s , ultra fi non progrefii imaginatione fuiflent, q u am praducebant evidentia fenfibus Phænomena. Q u o d vero in omni rc phyfica accidere necefic fuit, quoties eo penetrare ratiocinationibus conata funt h om inum ingenia , quo viam monftrare fenfus re n u e ru n t : id in Medicam rem intulit infelix fane plus, quam imbecillitati noftræ videtur concedam , iciendi cupido; fi&iones, lubricas hypothefes, & q u o d pejus eft, vagas, infidas hiftorias, m agno in tro d u x it n u m ero , miris commutavit m odis, anti q uas, u t locum facerent novis, detrufit, has tardi us feriusve eidem fubjecit viciditudini. Im mo ne N de viis quidem convenit, quas ingredi occulta ifta naturae indagaturos oporteret. Quæ quidem omnia diftin&e exponere, q u u m lo n g ifo re t operis m ate ria, brevibus verbis noftram explicare m entem li ceat. N a m fic cogitamus: Cognitionis reru m falu- tiferarum qua externum h a b itu m , locum n atalem , qualitates mox fenfuum aliquo percipiendas, nihil ede fuperfluum M edico, copiam fibi rem e d io ru m , quæ occurrentes ad cafus præfto fint, collefturo ; & vigentia ab effetis, genuina a fpuriis diftin&u-ro:

(5)

r o : Chemicæ artis omnia requiri auxilia, ut indo les pateat c u ju sq u e , u t , a quibus feparari partibus m in as efficacibus, qua commodiflime exhiberi for m a , qu o commifceri cum aliis modo, u n u m quod q ue poffit, bene intelligatur : utriusque dem um o p e , non ordinari m odo jufiius, memoriae gratiax & exponi difeendi cupidis , m edicam entorum uni- v erfu m agmen; fed anfam quoque dari ad invenien da n o v a , quæ cognitorum in loca fubftitui poffint, illis in terd u m commodiora, forte & aliquando effi- caciora : A t denique fingularis efie & confirmatae ex perientiae,cujusque remedii definitam in corporis h u mani partes vim docere;unicum efTe illam fundam en tu m ,c u i tuto inaedificentur regulae,tempus, quantita tem , niodum cujusque adminiftrandi conftituentes: Spec ulationes vero de remediorum agendi modisMe- d icu m quidem non facere, tamen quoties fimplici* veritatis, immo quoties veri (imilitudinis fatis ha b u e r in t, non oportere co n te m n i; lubricis autem ratiociniis, & obfcuris phaenomenis fi nixae fuerint, p r o u t niti folent, oportere rejici, ut artis maxime obfuturas certitudini, incrementis, honori & di gnitati. A tque haec eo apertius fatem ur, qu o cer tius c o n f ia t, ex pluribus de facultatibus medica m e n to ru m , ab antiquis retro tem poribus ad noftra usque, celebratis opinionibus, id nobis & venturi ae vi hom inibus reftare fru g ife ru m , quod propinquae & fimplicis experientias eft: N eq u e fpeculationibus, aut cui dem um cunque vires medicas a p rio ri, u t d ic u n t, indagandi m ethodo, fed obfervationibus,

(6)

immo cafibus & b arbararum gentium confvetudini, H eroica debere Medicinam remedia , valetudinis certa & tuta prafidia, Artis non decora folum, led fulcra omni tem pore duratura. Ejusmodi funt O- pium, A rgentum vivum, Cortex Peruvianus, M ar tialia; quo & referamus celebre, licet arcanum , fed fummam tamen in admirationem efficax, ad can crum exedendum rem edium , quod in Angiia in ventum, inde in Patriam caro pretio introduxit R E GIS C L E M E N T IS S IM I Pr o c e r u m q u e de Civium

vita x tern u m praedicanda folicitudo.At vero,nonnifi cafibus propterea & imperitis experientiis, ne putet quispiam, fuperftrui Artem , quae fanitatem & vitam tuebitur. Profe&o, u t a vulgaribus notionibus o- mnis incepit fcientia, & improvifis cafibus elegan tes ortum debent fcientiæ artesque Phyficx : ita & Medicinae egregia auxilia, fubminiftravit quidem rudis experientia > fed illorum ufum firmarunt, fta- bilierunt, accuratæ obfervationes, a peritis inffitu- tæ viris, & candide in generis humani com m oda publicatae. A tque ex his perpetua fperare fas eft incrementa Artis, quae fuo eo p ropior futura erit fa- ftigio, quo pauciora m orborum erunt g e n e ra , qui bus peculiaria & fimul efficacia opponi non pofiunt medicamina; qualia tamen fingulis deftinafie Bene ficum Naturae Au£torem> & in ampliffimo hujus ambitu depofuilfe, merito credimus. T u m haec e- ruere, tum eru to ru m jam diu univerfum explorare u f u m , induftria obfervatorum dignus per m ulta tempora manebit labor > non cariturus» fucceflu,

(7)

cautos fî greflus fapiens nonnunquam feftinaverit audacia; ipfa enim venena, prudenter adminiftrata, p ro m p tam ferre Taiutem, inque heroicis remediis meritiffimum propterea obtinuiffe locum, res no- dffima effi

§.

II.

E o r u m , quæ jam propofuimus, e vafta Mate rial, u t vocant, Medicae congerie, tot depromi pos- funt teffimonia, quot habentur medicamenta com probatae efficaciae & perpetui idcirco ufus. Vix a- liud v e ro , fingulari illo, cujus expolitioni præfen- tes dicatae plagulae, quodque nocentiffimum vene n u m , M ercurius fu b lim atus corrofivus, ingreditur, clarius occurrit. _{Remotae fatis antiquitatis homi} nibus Graecis, etiam G A LE N O prioribus, notus erat H ydrargyrus, noftris temporibus ut pluri m u m , a Chemicis introdu&o nomine, Mercurius, a nonnullis, cautionis gratia, Mercurms vivus aut

currens, alias, ut nefeit ne tironum quidem ullus, A rg e n tu m v iv u m , appellatus ä). Quum ille olim

in n o tu it, aut cæca quadam opinione, aut, ab im p u r i, ut edam hodie faepe eft, perniciofa vi, vel a

À 3

vapo-< 0_{N o t i o r eft, quam ut habitum}

d e f e r i b e r e opus fit, ejusque recenfere f tuid icarem , a r g e n teu m nitorem, fpe- ci ficam g r a v it a te m auri gravitati p ro 

x i m a m , d iv ifib ilitatem , cetera: m e  m o r a r e tamen r e i novita? poftulaf, ftliidum n o « e f l e nifiad certum frig o  ris g r a d u m , i l i o , quem nortra A t h - m o s p h * r a u n q ua m habet, lo n g e ma j o r e n , q u i fi a u g e t u r arte, glaciei &

aquae f o rtis o p e , ad gradum re fp o n - de n te m 4 7 0 gradui T h e r m o m e tr i D E L I S L I A N I ,r e l i q u o r u m fluidorum m o d o , f o l i d e f c i(M e r c u r iu s & m etallo rum in fta r d u & ilis fit; ut nuperrirais co nftitit e x p e r i m e n t i s , qua: p u b lici C irc umtulerunt rerumr n o r a r u m nurv^ t ii, P e t r o p o li h o e a n n o a B R A U N I O fa&is, nu n quam ante auditis, c o n j a - ft g r a m o d o & R o g it a tio n e prasvifis.

(8)

vaporum & fum orum Mercurialium nocivis effefti* b u s , vel forte, quod veri eft fimillimum, a fumma v ialia c o r p o r a , etiam metallica, penetrandi Æ), fe- ftinanter aedu& a conclufione, inter venena relatum procul longe e Medico apparatu relegarunt. N e c invenim us, ftabilitam quandam de ejus indole & partibus intimis do& rinam , veneni remota fufpici- one , falutifcræ virtutis addidifle exiftimationerm V erum obvia primum conjeftura, forte improvifus quidam effe&us, ad enecanda fordidis maxime ho minibus familiaria animalcula, cuti, ungvento mix- tus, u t ap p lica retu r, fvafit c), Dein ulteriori ex analogia, contra varios affe&us cutaneos, cuti pa riter illinere cceperunt. Q uorum affe&uum fimi-

litudinem venereæ ineffe lui, quum viderentur fibi videre, qui tetri, & tunc maxime fæ\ ientis, mali in Europa ortum fpe&arunt, Medici, etiam contra hujus virus quid Mercurii venenum poffet, illi nendo tentarunt. Periculorum nunc laeti fucceffus, maxime per audaculorum minifteria, nunc fatales, prorfus temerariorum c u lp a , eventus, & cordatis viris, & lucri cupidis, animos usque eo addiderunt, tantum injecerunt ardoris, ut, accuratioribus & r e petitis fæpius fæpiusque obfervationibus, methodos tandem definierint, quibus nominatam luem cuti

£ ) H i n c fane maleficam i n d o l e m c ) Çure ad u fu s M e r c u r ii in V e n e -

e o n c l u d i t G O R R Æ U S V e ß m . M e d i e . reis m o r b i s , q u i pr a te ip uu s q u i d e m appli-■voce ■voce ' Y o ç c c ç y v ç c f Çuam v e r o n o  xii f u m i f i n e , e x A r a b e q u o d a m enarrat S E R A P I O N d e M e d , f i m p l . U )7f* e ft, hiftoriam p e / t i n e n t , am pliter e x  polita l e g u n tu r >n C e l e b . A S T R Ü - C l l O p e r e e r u d i t i f l i m o d e M o r b i i v e n e r , T o n i . I , L i b r , II* C a p , VI I.

(9)

applicatus Mercurius profliget, certo, tuto, quam que pro mali vehementia licuerit, minimum mole- Ite. _{Interno tamen ufui diu obftitilfet, quæ animis} infidebat, venenatae indolis opinio, nili periculo va c u u m d o c u ifle tlfa rW fl^ b arb ari & piratici populi Princeps. Poft felices vero aufus, laudes remedii, etiam in morbis turpi veneri non adferibendis effi- caciflimi, magis magisaue amplificarunt prudenter variata experimenta. Interim limplicilfimum cor pus aflldiie torferunt Chemicorum furni, varioque in d u eru n t habitu: neque tamen intimam compofi- tionem recludere infiniti labores valuerunt ; aut q u id q uam eruere, quod explicet diftinfle miros in corpus hum anum effetius, l'eu a (implicioribus, no tio rib us, communibus effetlibus aliis, deducere li nat. At nihilominus fru tlu etiam in Medicina non c aru erunt omni, quum, aliis corporibus Mercurio varia ratione adjun&is, medicam fupelleclilem no vis auxerint remediis, quæ partim commodiora ex- p eriu ndo inventa fu n t, partim fortiora, usque eo q u id em , ut erodant animales partes, & maxime ideo venenata merito cenfeantur; non timenda li cet in externis ufibus quoties iftius generis auxiliis opus.

§♦ n

i-E x plurimis vero illis e Mercurio arte produ isis corporibus, folus noftra in præfenti refert Mer

curius Jublim atus corrofivus, cujus breviter expoli

tam indolem ceteris dicendis praemittere, ordinis ju b ere videntur leges. Concrementum eft album;

(10)

ponde-ponderofum ; cryftallini habitus, quum aliquan tum lucis transmittat, particularum que fuperficic- culis fplendcat ; minimam tamen partem compa ctum & firmum, fed ftriis& fpiculis quali compofi- tum , p o r o f u m , friabile ; in officinas noltras Germaniaeque exoticis e terris adveniens, in m a joribus fruftis feu maffulis, quæ , quum plus reti nent integritatis, convexitate & opaca lævitate ab u n a p a r t e , compaCtioreque ad illam tex tura , ma jori vero majorique ad alteram porofitate, operati onem evidenter indicant, qua funt confeCtæ. E t fublimando confici mox innuit nomen : fed q u u m Mercurium in fumos quidem pellere facile fit, fe* eus tamen, & ad hæc tem pora fupra artem om nem , in fumos illum pellere, qui folidam in mafiam con- crefcant, atque ita a metallica dident indole; mox intelligitur admixta omnino fuifie alia , quae mi rabili corpori mirabilem adeo induxerunt mutatio nem. Admifcuerunt idcirco varia falia, Chemico-rum in referandis corpoChemico-rum mixtionibus confvetas quali ckvcs. A tque olim quidem diuque fatis, quæ force etiam hodie, ut confvetudinum tenaces homines funt, alicubi fervatur m ethodus, & Vitri- olum admifcuerunt & N itru m & Sal c o mm u n e , non eadem licet p roportione; de qua varietate, uti & omni cautelarum in praeparando com plexu, non iam erimus folieiti, q uum ea nobis faciant fatis, quae mixtionis retegant indolem. DeprehenRim vero poftea, quoties adhibetur Vitriolum, vel qu o d eo dem conflat acido, A lu m e n , fi cui placuerit hoc,

(11)

diffi-difficilius tra&andum Sal, experiundi gratia adde r e , opus nequaquam effe N itro; nili minutias quis f e â e t u r in fubtiiioribus metallorum traffationibus percipiendas d) , quales aurea quærentes pro ducta (olent maximi facere ; immo cum inutili difpendio illud a d h ib eri, quum fpiricus ejus avolet fere omnis: neque etiam Vitriolo toto opus ede, q u u m folo ejus fpiritu acido concentrato, quem o- leum dicunt, Mercurio & Sali communi debita encheirefi a d m ix to , idem obtineatur fublima- t u m ; rebduo tu n c, inaqua foluto, nil nib verum largiente S alG lauberi, ufibus medicis inferviens, confeCtori ideo haud infruCtuofum. Deprefrenfum tamen etiam, Vitriolo ejusque acido negleCtis, (i N itri fpiritus ceteris jungatur, in idem mercuriales falinosque fumos coire fublimatum, tumque ad fun dum vatis nitrum cubicum reftare. Immo folo fpi ritu falis communis & mercurio,aliqua furgit fublimati p ortio, exigua licet neque fumtui ullatenus refpondens. Ex quibus omnibus manifeftum prorfus eft, cum Mercurio conjungi falis communis aci d u m , ex alcalina bafi, partim ignis ope expulfum, partim aut Vitriolici, aut N itrob acidi præfentia, q u o ru m alterutrum reliCtæ fe bafi inneftit e) : non

B _tamen

dem faci llimum el!, to t libri* Chemicitf perfpicue illam, m o r e corrtVeto, e x 

p lica ntibus. _{N o b i s r e r o placet ita}

n o s e x p e d i r e , u t cernere nosd icaraus, in his praecipue proceflibug invicem c o m p a r a tis , m a jo r e m in falis commu n i i a c i d o , quam i o V itrioli & N it r i, , qui o m n iu m inftar \

effe p o te ft, N E U M A N N ^ , Chem, | M e d . I . Band. IIF. T h . p. 187. & IV . Ban d. I I . T h . p.

e) R e q u ir et u r fo r te , ut Phaenome n o r u m i n hac c o n f e f t i o n e Mercurii C o r r o f . reddamus rationes .Quod

(12)

qui-tarnen magna adeo eft portio a cid i, quæ fe hac via M ercurio ju n g it, q u u m ne quartam quidem totius fublimati portionem faciat f j . Ex eadem vero va* riata experientia didicerunt jamdiu C h e m ici, com- modiffimam, minus fumtuofam, optimam ergo efie Mercurii corrofivi parandi methodum, m ercurium , vel aqua forti feu Nitri fpiritu, v e l , quod melius multo eft,vitrioli fic di&o Oleo g ) folvere;

folutio-j n e fle nifum ad c o n folutio-j u n d i o n e m , feu af fi nit at em ,u t d ic u n t C h e m ic i h o d i e r 

n i , c u m A'Zercurio t u n c falt em quum

nlcalinum c o r p u s fimul adeft: tum e t  iam V i t r i o l i c o quidem aut N i t r o f o a - e i d o p r c t f e n t e , r e l i n q e r e S f!li9 c o m m u n i s acidum t o t u m alca linam e ju s par t e m , & j u n g e r e fe M e r c u r io ’, a b f e n - ti bu s v e r o i l l i s , n o n n i f i part icu lam , q uam & f o l a i g n i s vi f e j u n g i p o fl e , . alia d o c e t e x p e r i e n t i a , c u m M er ou ri o i n altum dimittere: m a jo r e m e r g o e t  i a m h o c acidum ha b er e n ifu m ad alca - l i n u m c o r p u s , quam ad M er c ur iu m •, ifta v er o bina acida f o r t i u s quam falis c o m m u n i s aci dum, t e n d e r « ad a l c a l i - n u m c o r p u s ’,q u o d ipfu m in tam m ultis aliis falinorum c o r p o r u m , quum i g n e t r a d a n t u r , m u t a t i o n i b u s confjaicuum fit. Quam v e r o Hngularis & a b f c o n - dita natura-fit, m ir a b it u r fa ne , q ui at  t e n d it Salis fp ir itu m fimplici m o d o n u l l a te n u s , o p e r o f a d e m u m e n c h e i r e - fi aliqua tenu s, M e r c ur /u m f o l v e r e , de q n o c o n f r . P O T T i n O b f . fc? A n i m . C k j/n u c oll, J. p a g . 6 4 . ta m e n a d e o in tim e v a p o r e s , i g n e f u r fu m a d o s , c u m v a p o r ib u s M e r c u r ii c o n f o c i a r e , f ) V i d , N E U M A N N ! C b y m . n e m , M e d . IV. B a n d , 1 1. T b . p n g . 2 4 o . l o n g e tamen m ajo re m acid i e x fa le c o m m u n i qu a n ti ta te m M e r c u r io j u n  g i p o P e , e M e r c u r io dulci l iq u id if ii- m u m e f t . g ) H a n c m e th o d u m ut fua o p i n i o  ne præftantiflimam jam c o n m e n d a v i t K U N C K E L I L ' S in L a b t r a t . C b j r n . p a g . 2 4 2 ; an primus n o n c e r t o dice» m u s ; patet tamen i n d e , pr im um qui h an c m e th o d u m d o c u i t , n o n fuilTe B O U I . D U C I U M , q u a m v i s I n v e n t o  rem ve rbis agat illam d e f c r i b e n s , in M e m , d e V A c a d . d e s S c . 1 7 3 0 ? e i - q u e i n v e n t i o n e m ad fc ri b at M A C - Ç V E R in E U m . de C b y m . P r . T . J. p a g . ^ Z i I g n o t a m v e r o ad h a e c t e m - pora in A n g l i a fuilTe p e r f v a d e r e p o  terit r e c e n s A u d o r A n g l u s , cujus l i  bel lu s g a llic e v e r f u s , & f u p e r io r i a n  n o H a g æ C o m itu m e d i t u s , titu lu m fert: Le s f e c r e i s & les f r a u d es d e l a C h y t u i e & d e l a P h a r m a c i e , D e hac m e t h o d o e n im a g e n s p a g . a a o , Elle a é té c o n f é r é e , f e r i b i t , j u s q u ’ i c i ( à c e que j e c r o i s ) t l n n s u n f c u l l a  b o r a t o i r e p a r d e s p e r f u n n e s , q u i l â c h e n t d e f a i r e u n m o n o p o l e d e c e t t e p r l p a r a t i o n } m f f i s p o u r le

(13)

❖ ) Il ( #

n e m , donec coagulata & dcca relinquatur m ada, e v ap o rare ; huic maffæ bene triturando admifcere falis com m unis, decrepitati (i p lacet, pulverem ; mifcelam dem um iftam, in vafe idoneo, igni, debi tis cautelis ad plenam fublimationem exponere; eam q u e infuper, femel iterum que repetere, (i pul chrius defideratur fublimatum. Vere autem con cre m en tu m hoc falinum corpus ede, fatis indicat, & folutio ejus in aqua p u r a , etfi difficilior ac m ul tu m aquæ portulans, & hujus folutionis fap o r, qui Vitriolicam indolem adftri&ione prodit: nempe ad Vitriola, hoc ert, metallica falia omni jure pertinet, A tq u e hujus falis ea eft, cum longiffime a Mer curii virtute diftans, tum plurim um quoque fpiritus falis vi fuperior, in animales partes quascunque vio lentia,ut corrodat & depafcatur citiffime. Quare ex ternis etiam partibus applicatum n o x a m , cum toto forte communicandam c o rp o re i),fa c ie t; nifi quan do fuerit, quod exedi oporteat, ut in immundo ul c e re ,a luxuriante carne tumido, autcallofo, præfer- tim autem venereo, folet ede; in quem finem mul tae circum feruntur compofitiones, atque inter has

B 2

notiffi-h i e n p u b l i c , je v a i s P e x p o f e r a v e c f o u s fes a i a n t a g e s & c , î In ter im j u - ftio re m cfl"e ab A u f t o r e con fulc am p r o p o r t i o n e m O l e i V i t r i o l i ad Me rc u rium» quam p r o p o r t i o a K U N C K E - L I O & aliis de finita , haud facile cre dimus-. « q u a l e s h i q u a n ti t a te s p r a - f c r i b u n t , i l l e ve ro d u p lo p lu sM er cu rii, b ) U t p e r f v a d e n t & re la tio D E - G N E R I , de cafu fing u lari , q u o , per M e r c ur iu m f u b l i m a tu m i n Emplaftro

a p p lic a tu m , m or s i n d u f t a f u î t . V i d .

P L A T N E R I b i ß , C h i r u r g i e ,

p o 8 - & e x p e r i m e n t u m S P R Ô G E L I , q u i l e r i b u s v ulu ufcu lis c a n i s A r f e n i c i c r y f t a l l . a l b . d ra ch m am i n d i d i t , e f fe - ftu «ito l e t h a li . V i d . D i f f e r t . I n a u g . G o t t ' m g a e h a b i t a n t a . I 7 f j . q u * e x p e r i m e n t a c i r c a v a r i a v e n e n a i n v i v i s a n i m a l i b u s i n f l i t u t a fiflitj re cu fam i n Co il, D i j p , M e d i e o r P r a t t . H a l l e r i u n a e V o l , V I ,

(14)

notiffima illa,quæ cumCalcis aqua paratur

8

c ab ejus

modi ulceribus phagedænica aqua dicitur; omnes tam en circumfpe&am requirentes in medente cu ram. T r if l io r v e r o longe rerum facies, ore q u o ties incaute vel e fraudulenta & deteftanda manu fu- m itur. In ventriculum primum veniens, tum in in- teftina, tunicas vividiffime fentientes vellicat, cor rugat, inflammat, in fphacelum usque adurit, cor ro d it; hinc absque m ora tormina acerbiffima, vo mitiones enormes, deje&iones, convulfiones, fri gidi f u d o re s , debilis c ek rq u e pulfus , tandem mors ; praeter quæ fingulariter Mercurii corrofivi effe&us habetur mucofæ & fpumefcentis faîivæ flu x u s, g la n d u k ru m q u e oris tumores i). Quos fata les effettus quum etiam parca admodum quantitate fumtus excitare valeat, merito inter venena præfen- tifiima numeratus omni tempore Mercurius corrofivus eft,vix cedens locum arfenico fimilis corrofîvæ indolis. Quocirca fum m o fane jure corporis tam vehementis efficaciae om nem prorfus ufum ad noftra haec tempora dehortati funt Medici uno fere o- re omnes ;& quos communes non abfterruerunt de hortationes, audaciores fuere quam periti, immo fa ne im periti, qui medicis rebus in hom inum perni ciem im pudenter fe immifcuerunt. H o ru m tam en felix nonnunquam audacia cordatos fcnfim excitavit

viros, A q u a K p i 5 0 0 . & m o d o n o m i n a t u s S P R Ö G E L i n D iff. c i t a t a , c u j u s fummam e x p o f u e r u n C COM. L l f S . V o l. U l , p , 4 4 f , i ) Ç u o d accuratius enarrat d e V e  n e n i s a g e n s H E B E N S T R E I T in A n - t b r o p o l . F o r . p . f o i , f 0 7 . In a n i  malib us inftitutas o b f e r v a t i o n e s

(15)

viros, u t feite fimul & caute experiundo, ex ip(b ve neno rem edium q u æ re ren t, tandemque invenerint.

§. IV.

U t vero venereos morbos fpecifice fanat M ercu rius, ita & contra hos præfertim adhibita funt prae parata Mercurialia pleraque, involuta faepe varia encheirefi, ad alia non utili, quam ut inhiantibus lucro Au&oribus queftus,nonnullis forte fimul glo riolae, tantum afferrent, quantum poffefforibus re m ed ii, a multis femper eoque avidius a caeco vul go , quo magis fuerit Arcanum, defiderati, Iperari poflet. In qua quidem re, plurima damna intuliffe, confiât, temeritatem illorum, qui acriora illa im p ru d e n te r aegrotis fumenda porrexerunt, & ex his ipfum quoque Mercurium fublimatum corrofivum. Z V E L F E R I jam tempore fuiffe, qui veneno hoc, non ni(i aqua foluto, lue venerea infe&os fanare conati funt, plurimumque bono hos Viro difplicu- if f e , ex Ejus Yharmacopœia Regia difeitur k). A p u d Anglos etiam circa eadem fere tempora ex- titiffe, qui pari modo fublimatum hoc corrofivum adhibuerunt, peritiffimus inter fuos, iflo aevo, Chi rurgus,^RICH. VISEM AN /), tradit ; immo, quod

B 3

miran-Mantiff, Spagir. Part» h

C a p ’ V IL p - 3V3_{t.jeditionis de a. 1Ö68-}

P r i m u m v e r o edita e f ta . i d f 2 . ifto au tem l o c o , A e c clejunt t a m e n , feri- b i t , A u d a c u l i , qiri & i n f r a c/trpus, l u e v e n e r e a i n f e & i s , M e r c u r iu m c o r r o f i v u m f m p i i c i t e r f u b lim a iu m p r o p i n a n t , in a q u a ß m p l i c i f i m p l i - e i t e r f o l u i u p t , t a n q y a m m a g n u m f o  r e t f e c r e t u m f a quo v e r o , u t quili~ b e l f i b i c a v e a t , f i d e l i t e r m o n e 0« Q u a m v i s e n im & hi m e d i c a ß r i f p e - c i o f a s a d d u c a n t y a t i o n e s \ e x p c r ie n - t i a t a m e n f a e p e f a e p iu s in felices m o n f i r a v i t f u c c e f f u s ö 1 e f f e r u s ,q u o s p r o p r i i s » J u r p a v ï o c u lis, & c . I ) C h i r u r g i c a l T r e a t i f e s e d iti p r i m u m a n n o M D C L X J V l . rn Libri

(16)

* ) 14 C ❖

m ira n d a m , ipfc, Vir intelligens, tria ejus vel quat tu or grana uno hauftu quotidie, pluribus deinceps diebus, adminiftrare non reformidavit ui). N e q u e m inorem admirationem movet fimile confilium P A U L I H E R M A N N !, Botanici Batavi mu lto cele bris, quum laborantibus Gonorrhoea, rob udi (fi mis

t a m e n , non nifi una dofi exhibeantur fvadet n) M ercurii fublimati grana d u o , fucco Glycvrrhizne involuta. Cautior certe ante fuerat, F R A N C . DE L E BOE SYLVIUS, qui de H y d ro p e agens, ut in hoc m orbo utilem, nominatum jam fæpius Mer curium fublimatum commendaverat o \ quam quam alio V I I I . Cap. I I . P . 4 P 4 . h æ c h a b e n tu r: M e r c u r i u s f u b l i m a t u s c o r r o f i v us d i f f o l v e d i n a q u a f o n i i s g i v e n in v a r d l y d u t h a l f o r a i f e f a l i v a t i on a n d v o m i t i n g , i f th e d o f e be p r o p o r t i o n e d . It is m u c h c o m m e n d e d b y f o m e P r a c t i t i o n e r s , b u t f n e v er m a d e t r y a I o f it .

in') P r a e c e d e n tib u s e n im m o x fub- j u n g i t I T h i s f o l l o v i n g f h a v e f r e q u e n t l y p r e f c r i b e d , a n d f o m a y y o u, i f y o u p l e a J e : R c . M e r c u r . ' u b l i m a t. D r a c b m . II. C i n n a m o m i , g a l a n g a e, c u r c u m a e a a D r a c h m . I f. C r u el D r a c h m . I. A q v f u r n a r i a e L i b r . ' I I, I n f u n d a n t u r i n B a l n e o p e r b o r as ^ ^ . D e i n d e c o l e n t u r p r o u f u . T b e D o fe is 3 o r 4 f p o o n f u l s in a m o r n i n g, a n d is to b e r e p e a t e d m a n y d a y st t h e y d r i n k i n g P o f f e t - D r i n k , a s in o t h e r v o m i t i v e s . n ) I n C y n o f u r a M a t . M e d . A r - g e n t o r a r . «dic. A o . M D C C X X V I , P a r t , 3 . p a g . 8 7 . h x c i n v e n i u n t u r ver ba : R c . M e r c u r . f u b l i m a t i . g r . ij . i n c l u d . fu c c. G l y c y r r h . J . q. f . P /I . i n v o l v a n t u r a u r o f o l i a t u y e le g lu ti- a n t u r , & [ u p e r b i b a t u r a q u a d e f l il - l a t a m e n t h a e v e l j u f c u l u m p i n g ss e l a r g i o r i d o f i a d v o m i t u m p r o m o v e n d u m & f a l i v a t i o n e m . N . h o c t a n t u m r o b u ß i j f m i s e x h i b e n d um e(Je, & q u i b l a n d i o r i b u s n o n m o. v e n t u r . 0 ) P r a x e o s M e d i c a e A p p , Tr< VI. a i o . E x c h y m t c i s , in q u i t , q u a e P i t u i t a m e d u c a n t , e o m m e n d a- v i & l a u d a v i n o n f e m e l o m n i a ex ip fo M e r c u r i o t u m f u b l i m a t i u n e, tu m P r a e c i p i t a t i o n e p a r a t a M e d i- m e n t a , q u o r u m a l i a ' q u i d e m m a j o r e , a l i a v e r o m i n o r e d o f i / o l e n t e x h i b e r i . I d a m e x f u b l i m a t i s C o r r o fi - v u s d i & u s , r a r i u s a d u n u m g r a n u m p o t e f l d a r i . Ç u æ q uide m v e r b a fua dici poteft f e c i f f c T H E O P H . B O N E

(17)

-alio loco ab u fuejusin univerfiim deterruerat/?). Sed propius ad laudatam hodie methodum accedit M er curii fublimati in Alkohole Vini fo!utio,quam in ufu fui (Te cuidam,itidem Anglo,ad fanandas Gonorrhoe as,narrat D A N IE L T U R N E R q), quam quoque,ex- periundi cauffa, præfcripferat aliquoties ipfe, fed adeo fine _{fucceffu, ut rejiciendam prorfus judica}

ret. A t meliora certe de Mercuriali ifto prseparato

fenti-T U S , q uum M e r c u r i u m c o m p ita li - t i u m feu i n d i c e m M e d i c o - p r a B i - c u w ,colle6fca c P robatiflim is A u s i o  ribus materie, c a n f tr u e n s, etiam ifta illi infcripfit. v i d . U h r .

p . 8 9 3 * e ° tam en pon deris nihil.ipfe a d d e n s ,q u u m M e d icin am ,nili ju n io r , o b fu rd icatem , n o n factitans, pro pria d ef titueretur e x p e r ie n tia . Çuare m in o r i j u r e , h unc, n o n S Y L V I U M , g r a v i t e r adeo reprehendit S T E N Z E -

L I U S in notis ad J O H . L I N D E -

S T ü L P E Noftrati*, L ib r u m d e V e - t i e n i s p a g . 6 % . E a n d e m q u o q u e ob cauflfara m inoris o m n i n o eft teftim o- n i u m h a c d e r e M E L C H I O R . F R I C - C t t , qui. q,uum in T r a t f a t u d e V i r  t u t e V e n e n o r u m m e d i c a e tiam fortis- fimum, de quo a g im u s , v en en u m , ju - fta c a u t i o n r*, falutare fieri polTe medi c a m en tu m c o n t e n d it , & a m u lti: Me- d i c i s i n r e m e d i o r u m n u m e r u m r e c i - p? p . . 9 9 a i t , ad B O N E T U M m odo p r o v o c a t , ad nullius v ero certam e x  p e r ien tiam ; nam i n e o quod brevis- fimis ver bis e B L A N C A R D O addu c i t , a t te n tio n em defuifle putamus, q u u m non fublimato corrofivo ipfo , fe d q u o d a m inde praepararo remedio

ufum illum fuifl?,ex A S T R U C I Q di- fcamus. p ) P r a x . M e d . A p p . T r . Til. $. 2 .6 ,'. Nec f a c i l e , d e M erc ur io c o r r o  f iv o f c r ib it, a b ullo in u fu m r e v o  c a n d u s , & q u i d e m o b f u m m a m f u i a c r i m o n i a m & f u m m u m n o x a e f u  t u r a e p e r i c u l u m . q-) In L ib r o , q uem infcripfit S i - p b j l i s , a P r a c t i c a l D i j f e r t a t / o n on t b e V e n e r e a l D i f e a f e p a g . p p , F or mulam a V iro illo c on cinnatam adfert h u j u s m o d i : R c . M e r c u r [ u b l i t n a f . c o r r o f . D r a c b m . J. A l c o b o l . F in , U n c . J . f i a t f o l u l i o . D e n t u r hujus g t t . X . ~ X l [ . v e ï X V ,in b a u fiu lo p o t u s p o s - J e t i c i c o m m u n i s , v e l in D ecoSio A - v e n a c e o : R e p e t e n d o f i n g u l i s A u r o  r i s , & n o n n u n q u a m ( p r a e c i p u e Ro- b u f i i s ) v e j v e r i ' G r a d a t i m a u g e n  d o D o f i n , usque d u m a d g t . X X X . a t t i g e r i s , ocvoo x & { x c c t c o o p e r a t u r boc m ed ic a m en tu m ", a l i q u a n d o V o  m i t i o n e m p r o m o v e n d o ( q u o d f it g t - n e r a l i t e r ) & n o n ttu n q u a tn f e d e s . S p u t a t i o n e m f r e q u e n t e r e t i a m p e r h o r a m u n a m v e l a l t e r a m e x c ita t* , f e d a e g e r , f i n i t a O p e r a t i o n e , R e s J u - a * p r o f e q u i t u r n e g l c ë t a C u ß o d i a t

(18)

fem ire fas erat, poftquam aperte proF.tcretur, qui primariæ inter Mcdicos fui ævi dignitatis fuit,HER- M A N N U S B O E R H A A V E , mira in multis m or bis incurabilibus præftare illud,fi aqua folutum p ru denter a prudenti Medico adm iniftretur, ea tamen addita cautione, ut fere ufum dillvaferit, maxime q u u m methodi plurimam partem , quafi myfterium elle o p o r t e r e t , reticuerit r). Interim in Gallia, inter eos, qui lue venerea ægrotantibus, ex arcanis remediis fanitatem p ro m itteb an t, fuide , qui corrofivo iflo absque tamen fucceffii uterentur ; & M A L O U IN U S f ) narrat, & recentiffimus Scriptor A N O N Y M U S C, ex quo etiam Magni nominis Chi ru rg u m r ) V i d . E l e m e n t o r u m C h e m i a e T um ,H . P r u c . C X C V J I1, de M e r c u  r i o f u h l i m a t o . G r a t u m u n u m , i n  q u i t , A q u a e u n c i a d i l u t u m d a t r e  m e d i u m c o f m e t i c u m p r u d e n t e r u- f u r p a n t i b u s . V e n e n u m o m n i u m i n - f e f t o r u m c u t a n e o r u m / i m p l i c i l o t u  r a . S i D r a c h m a t a l i s m i f i u r a e , S j - r u p o V i o l a c e o m i t i f i c a t a , p o t a t u r b i s , t e r v e y in d i e , m i r a p r a e f i a t i n tn tili is m o r b i s i n c u r a b i l i b u s . A t p r u d e n t e r a P r u d e n t e M e d i c a l A b f i i n c f i m e t h o d uni ne [ c i s ! I n trafta tu autem de n t i b u s M c - */icflJHCHtonwî5q u e m P a r i f i i s , B û E R - H A A V I I p r x f i x o n o m i n e , ed id it B E N E D , B O U D O N , qu u m de D i a  p h o r e t i c i s a g i t u r , haec h a b e n tu r p a g . 3 j 2 . e d H . d e A o , 1 7 4 0 . M e r c u r i u s f u b l i m a t u s c o r r o f i v u s a d g r a n . I. i d U . m i l n c . I I . v e l l l l . R o b S a m -b u c i p e r m i f i u s , & a d s v p o r t e r a g r a n i f i c e x h i b i t u s p r o u n a d o f i , p l u r i m u m c o n f e r t i n m o r b i s C h r o  n i c i s . J ) In C h i m i e M e d i c i n a l e T o m . II, p . 2 3 4 . e d i t . d e a . 1 7 p p . u b i de fub lim a to c o r r o f i v o a g e n s h æ c p o f u - i t ; Il y en a c e p e n d a n t q u i o n t la h a r d i e [J'e d ’ en f a i r e p r e n d r e p o u r g u é r i r d e v i e i l l e s v é r o l e s q u i o n t r é - JiJlè à t o u s les a u t r e s r e w e d e s ' , c* t \ l ce ç - ’ on a p p e l l e h R c m s d e d u Cavalier j p a r ce q u e Ç a été u n C a v a l i e r q u i le p r e m i e r l \ a f a i t p r e n d r e c e f u t d a n s le t e m p s q u e L o u i s J l V . f a i f o i t le S i è g e d N a  m u r . Je n e r a p p o r t e p o i n t l a f a ç o n d o n t il f a i f o i t p r e n d r e ce r c m e d e , p a r c e q u e j e n e le c o n f c i l le p o i n t .

f ) In aitera epifto la, q u a m t r a f t a - tui i u o , ti tu l o T r o t t é d e s T u m e u r s & d es Ü lctreS f fuper iori afinoParifij»

(19)

r u r g u m _PETITUM,_{ad illorum num erum}

referen

d u m difcitur. T andem vero, medicamenti, etiam ad internos ufus apti, nec tuti folum fed & com m o d i, nomen his annis proximis fuperioribus con- fccutus videtur Mercurius fublimatus corrofivus, poftquam ejus ufum inter fuos introduxit, & aliis aliarum Nationum Viris commendavit III. van S V I E T E N , in hoc, illis Arcanorum venditoribus tantum candore & de focietate humana univerfa m erendi ftudio, diffimilis, quantum eruditione & experientia longe fuperior. Ex III. Viri confilio, q u o d fuccefliis firmarunt profperrimi, in Spiritu

C _frume

n-imprefTo» a d je cit, N a r r a tio n is fidem c o n f i r m a t , partim ex A S T R U C I A N I o p e r i s G aliice verfi novifllira editio n e , partim e TraU atu cujusdam cx P E T I T I difcipulis n o m ine F A B R E ; praeter h u n c v e r o etiam alium P E T I  T U M Chirurgum m em orare videtur, M e r c u r io c o rro fivo iisdem in morbis u f u m . E x tribus, quas recenfet,m e t h o d i s , prima M ere, fubl. c o r r .U n c . I . T o l v e b a t in aq uæ fo n t. Libr. II h u ju s dein lolutionis guttam unicam ixeftillabar infufi F o l Senæ certa; men- f u r æ , qualem ter de die aegrotus e x  hauriret*, quotidie guttarum nume rum augebat una,donec naufeamfen- tiret t e g r o tu s , a quo die pariter n u  merum i m m in u e b a t, & hac ratione 3 0 ad 4 0 diebus cura integra ab- f o l v e b a tu r confumtis fublimat, cor- r o f . decem vel undecim granis. Se c u n d a , Mercurium fublimatum parca quidem doli, fed multis aliis, non bene

c e r t e , faltem ineleganter m ixtum, vi d e l i c e t M ercurio dulci, A n t im . D ia  p h o r e t i c o , A ntih. Poterii forma pilu larum præ fcribebat. T ertia, qute ce leb ris P E T I T I , ex recenfione difei- p uli, pariter multa, M ercur.dulcem, Or. A m m o n ia c u m , Senam , Pyre th r u m ,in pilulis admilcuit, fed ea p ro p o r t i o n e , ut fingulis dofibus M ere. f ub l. g r a n . 1-5- fum eretur,pericuIofis- (ima c erte quantitate, quam m erito r e p re hen dit A u f t o r . Refert etiam de q u o d a m K e y j e r y pilulis arcanse c o m - p o fit io n is luem veneream a ggredien- t e ,m agn ae n un c temporis inter Parifi- e n f e s famae, quem n o n nifi Manna M er curium co rro fivum operofaprae p a ratione occultare & infeliciter fic a d hibere contendit*,in u tr o q u e h o c,u t in multisaliis-, acrius quam forte pro meruit , op pugnatus a V A N D E R - M O N D I O in ^ o n r « , d e M e d , ü ’c.

(20)

frum enti re&iftcato ea lege folvitur Mercur. co rro - fivus, ut in lingulis Unciis Spiritus dimidium ejus g ran u m hæreat ; hujusque folutionis cochlear, ad u lto , mane ac vefperi d a tu r , ad fumnaum duo cochlearia, dato fimul H o rd ei Decocto, vel alio quocunque em olliente, cuius largam copiam pota bit aegrotus it). Secuti conhlium & Hifpani, & Britanni, & N o f tr a te s , fpem nullibi rallente even t u , ut publicis illi affirmant feriptis, & hos inter ipfi oculati vidimus.

§. V.

Q uum de M ercurio §. II. agentes didiciffe tan dem Medicos, retu lerim u s, feliciter illo, cuti ap plicato, veneream luem fanare: quaerendi omnino ratio adeft, quae m overit cauffia, u t de alia m ed e n di ratione foliciti, ex ipfo tandem veneno conaren tu r extorquere medicinam. Quocirca mali iftius m ercurio debellandi celebratas methodos, qua effi caciam & comitantia incom m oda, breviter conft- derare oportet. A n tiq u io r ceteris, quaeque diutius in ufu perftitit, q u u m lola agnofeeretur c erta, notiffima illa eft, cujus ad regulas, praeparato prius * & communi ratione, & praecipue balneis, ægroto, in ungvento fubtiliffima divifione occultatus m er curius, drachijiæ dimidiæ vel integræ, imm o ma jori

u ) Ita d oce ntbinae L it er ae 111. Vi ri, ad J O S E P H . B E N V E N U T U M L u - c e n f e m , A . I 7 f f . V i n d o b o n a mifiae, fequ, în fe ru er e h o r u m A u  f t o r e s L ip fien fe s .I d em q u e d o c e n t Li terae e o d e m A n n o ad M O R A N D U M q u a s , Lucae pr im um t y p i » e v u l g a t a s , / l e a d . C b h , P a r is . S e c r e t a r i u m C o m m e n t a r i i s de R e b . irt S c i e n t . I m i f l æ , infertae [ nuper c i t a t o A n o n y - N a t . U k l e c l , g e f l i s , V o l . V. P a r t . l V4 1 mi S c r ip t o p a g . 4 0 6 .

(21)

jo ri quantitate, vel fingulis diebus, vel altero, mi n im u m tertio quoque die, aliarum Temper aliarum- q u e p artium , rem otiorum a capite primum, minus d e in m inusque diftantium, cuti applicandus, & fri c a n d o , ante ignem (i opus, donec unguenti nihil am plius appareat, in corpus intromittendus eft **). In h u m o ru m ita mafTam, per poros cutis & rcfpon- dentia vaforum ofcula bibula, receptus ille, magno fen u m infunditur fangvinis circulo, per fubtilifli- m a vafcula circum agitur, ad falivales vero tandem to tu s fere ruit glandulas, humores pituitofos omnes ad illas fecum derivans :nec placide quidem hoc,fed eo c u m impetu, ut intumefcant illæ glandulæ; in flam m entur & exulcerentur du&uum oftiola, vici- n x q u e oris partes, lingva, gingiva, fauces; ftu- p e a n t, vacillentque dentes; aggravetur caput to t u m ; male habeat ventriculus; per univerfum cor* p u s accendatur febricula ; & fluat jugiter , inte g ra s continue feptimanas, faliva vifcida, foetens, qua cito educatur e corpore tanta hum orum copia, ut relin q u atur fæpius iola quafi cute te&us fceletns. A d h&c per totum curationis tempus non modo nu triendus segrotus, carcere inclufi malefici inftar, fed & immundis tegi jugiter linteis & veftibus, f o to re m hujus methodi comitem tanto retinentibus melius.

Nemini qui lamentabili adfuit fpe&aculo, non dura, immo horrida, videri potuit iftiusmodi

medi-C z _cina»

x )H ydrargyroftjplenior A STR U-1 fl/o», Gfallice,

(22)

cina, aegrotis quidem m axim e, proximè vero m e dicis quibusque, qui humanitatem moribus animo- que non abjecerunt. N am q u e trifte omnino, fqua- lid o s ita , ipfius natura medicaminis, foetentes, d e fo rm e s, invifere aegrotos: quorum quamvis pluri m i indigna homine vitia promeritis luerent pcenis, lu u n t tamen fatis m orbi turpitudine & acerbita t e ; ac praeter illos ceteri nonnulli vel excufabili

e rr o r e , vel aliena prorfus culpa, graves adeo fer re coa&i miferias. Efficaciter tamen virulentum m alu m moleftam m ethodum proffigaffe fucceffus evicerunt plurim i, haud fane elevandi ob multa (i- m u l infortunia, quae adferipta merito, vel m orbi aetati, vel m edentium aut infeitiæ, aut negligentiæ aut demum audaciae, incom m oda, quæ putaban tu r neceffaria, præcipiti augenti feftinatione. In terim haec faepius vifa exempla, etiam quæ melius, fed cum diferimine, cefferunt, abunde d ocuerunt circumfpe&ione opus cfle multa, u t ne efficax adeo & (ingulariter agens medicina, viribus turbatae ma chinae omnino fuperior deftruat eandem.

Quam ob rem a longo inde tem pore, in exco gitanda ratione, quæ falutaris medicamenti ufum molcftia liberaret ac periculo, fategerunt plurimi. P ro p in q u u m maxime erat, e lenta & parciori ad- miniftratione, mitiora, falva remedii efficacia, ex- fpe&are illa in co m m o d a , q u o ru m gravitatem in perniciem usque ægrotorum augeret praeceps agen di modus. N eq u e defuere unquam , qui cautionem praeciperent, dehortarentur feftinationem. N ih ilo minus

(23)

minus non _{ni fi fenfiru progrefiiim eft, ut agnofce*}

r e t u r quidem prim um , quam mitiflîme poflet, tra- G a n d u m efle malum y), non profligari tamen cre d e re tu r, nifi cum falivæ abundatiore copia efflueret quafî e corpore virus : tandem vero propofitum fit, n u llatenus medicamenti efficaciam pendere a fingu- îari illa evacuatione gravioribus ju n àa afflictionibus; q u in imminui potius, quum citius e corpore expel la tu r r e m e d iu m , quam vitiofa quævis in reconditis

f

ieftiferi mali latebris correxerit; idque eo verifimi* e m agis, quo certius, fuifle aegrotos, qui, nullo quamvis modo falivæ excitari fluxus potuerit, inte g e rrim a m tamen recuperarunt fanitatem.Hinc in u- fu m magis magisque venit, frequentioribus balneis, parciori Mercurialis ungventi quantitate, rariori inun& ione, incom m odorum , quæ recenfuim us, devitare plurima z).

De Methodi tam pulchra promittentis laudibus

C 3

ni-j ) P arc iori h y p ra rg y rofi r e l f e m i- p l e n a , u t appellat A S T R U C I U S .

M e t h o d u s heee, ut d eb ilio ri- b u r c o n v e n i e n s , pafiiin commendata l e g i t u r ; fed f r e q u e n t i u s , & venerea » f i l i U i s labe fine d ife rim in ejad hiberi CEipit 6 M o n sp e lie n fib u s in Gallia N a r b o n e n f i Medicisy publice A , 1 7 1 8 ,

m e th o d i luem curandi per e x t i n U i - o n e m , T r a i t e m e n t p a r e x t i n S f i o n ; br e v iter hanc dilucidavit G U I S A R - D U S in E f f a i : f u r le: m a ' a d i e s v e - n e r i e n n e : , à l a H a ye 1 7 4 0 , reeufis t i t u l o I D i f f e r t a t i o n p r a t i q u e en f o r  m e d e l e t t r e : f u r les m a u x v e n e r i - e n s ù P a r i s 1 7 4 7 - in 1 2 . D ifp licu it i n a u f u r u l i Thcfi d efen fa, a F R A N C « v ero 8c D A N I ü L I T U R M E R , qui C H l C O Y N E A U , j a m tum A cadem iæ fiphilidi fupra citatæ criticas fubjun-M o n sp cf T u la n * Cancellario defignato,

p o l l m o d u m A r c h ia t r o r u m C o m ite. H i n c n o m i n e m e th o d i Monspefiula- n æ , l a M e t h o d e d e M o n t p e l l i e r , a m ultis i n Gallia falutatur , vel etiam

x i t an imadverfi m e s in nom in atam m o d o T h e fin A n g l i c e verfem : & ma x i m e A S T R U C l O » p r o H y d r a r g y r o (î fe m ip len a variis in locis fui operis ftr e nu e p u g n a n t i .

(24)

nim ium quantum conati funt detrahere, qui rem e dium tardo ufu reddi contenderunt inefficax : Sue* cefTuum tamen magnus num erus ; & contrariorum eventuum illa fere ratio, ut inunfrionis omnis ufum paria exempla æque feriant. Interim fuerunt, re- centiori maxime tempore, qui iftam ob cauflam torferunt ingenia, faltem multa in hanc rem v erba fe c e ru n t, ut M ercu riu m , artificiofa tra&atione folo privarent impetu ad falivæ fontes ruendi * ex quo o b tin eretu r, ut magna do(i & frequenter inun&us, magna quantitate corpus in tra ret, m agnaque idcir co v i, latens ubique virus c o rrig e re t, nullo prori tato falivæ flu x u , nullis incommodis. O pportuni tas inde nata hominibus aliorum e credulitate opi ma (ibi fpolia pollicentibus. Sed tamen certo & in dubio fucceffiu, ad hæc usque tem pora, deftituti funt conatus hujusmodi, etiam illorum , qui cam- phora mercuriali unguento addita finem fe tenuiffie ja&arunt a)\ quippe quorum confilia, ut cfuæ non- nunquam fuccelTerint, defendit quidem E d ito r Dia rii rerum M edicarum Gallici b ), & femel contra recens malum juvaffie, inter paucior^ pericula ipfi vidim us; haud quaquam tamen conflantis m etho di famam confecuta funt.

Sed quamvis valuerit ad extirpandum radicitus malum lentior illa m eth o d u s, moleftiæ tamen

fu-perfunt a ) Celebritatem h o c ja f l a t o i n v e n -

t o fpe ra ru n t M A U F L A T R E &

Ç U E R E N E T , q u i F a c u l t a t i s M e d i c o - rum Parifienfium e x a m i n i fua f u b j e - ^t eru nt e x p e r i m e n t a ; D ç q u o c o n f u l i

p o te ft V A N D E R M O N D E . Jou rn al.

de M e d e c. C b ir . & P h a r m . T o n i . l V .

i 8 a Ü* feqq.

b) S e u ^ o w r n . de Meri, & c t To?n.

(25)

-perfunt balneorum, inunctionum, fordium, & lon- gæ adm odum expeCtationis. Minuiffe illas non pu tan d u m , qui pro inunCtionibus fubftituerunt fuffi- tiones,non venenatas quidem ut ulitarunt olim, fed Cinnab-arinas m odor). Efficaciorem hi potius quæfi- v e ru n t medicinam e mercuriali fumo, qui fubtiliter m agis, quam alia quacunque ratione, divifas adfe- rens p a rticu las, intimius penetrare poterit, & eas m o x ac proxime quidem attingere partes, quibus alias, nifi communis circuli via, applicari jufte mer curius non poteit, quales funt præcipue nares in- ternæ , gravia adeo illicitae Veneris toties ferentes fupplicia. Verum & hoc exfequendum opus appa ratum poftulat peculiarem, haud adeo levem, ne- q ue cum fum orum effeCtu omni placiturum illis* quorum in votis eft,morbum non prodi re ulla exter na y & quod majoris eft, haud facile perfvadebitur omnibus, vanam efle fufpicionem periculi, quod pulmonibus ex attraCtis fumis immineat,

Mo-c ) S u ff itio n ib u s merMo-curialibus ve» f i e r e o s p e t r o t o s fanarunt jam olim N I C . M A S S A & G A B R . F A L L O  P I U S . In delu et udinem t a m e n ,d e f e ä u fo r ta iîls m e th od i, ab ieru n t, ad r ece n - t i o i a usq ue tem pora, o u ib u s inllaura- re illas co n a ti funt M edici Parifienfes, E ^ e U u s primum in N o fod oc,h iis e x  p l o r a n t , felici cu m fu cce flu , Pavifi-

en fe tf1 Facultatem M edicam (i

audia-c e d ef en di pafla F aaudia-cu ltas illa fît : & e o fîmul pretio illas habuerit M A -

L O U I N U S , ut in Chimie M e d icin a 

le fingu lariCapitedefcripferit ac c o m

m en dav erit* Im m o A nonymus ille

S c rip tor, tanti i n u n f l i o n i s m eth odum f a c ien s, qu u m inefficaciam S v ie te n ia - ni & fimilium rem ediorum a r g u i t , fuf fitionibus faris impertit laudum his

verbis : _{Après tout, [ ’ il n’ était}

que-m us,h aud ita v e r o ,f l A S T R U C I U M , ! _{fïion que de pallier let m al, que ne}

liti b u s idcirco, e ttam n um fo rte non f e d a t i ï , implicitum Haud ita fuifTe in- felicia facile quis c r e d e r e t, quum & p l u r b u s in fe cu to te m p o r e T h efibus fu ffitionis u ti lit a te m , c e n t e n is u t a f

-P _{en fient on à l ’ ufage des fum iga}

tions,qui rÿaeent les accidens a v e c une promtitude capable d 5etonnery & qui d'ailleurs n3 ont aucun d a n g e r , quand on fça it les a d m in if ltr»

(26)

Moleftias vero, quas fupra diximus, omnes fu- ftuliffe v id en tu r, qui m ercurium fubtiliflime divifum,vel mercurialia præparata,ore (umenda propo- fuerunt. In binas hi quidem potiliimum digredi funt vias. Alii enim breve intra tempus tantum fumi voluerunt Mercurii, ut abundantius (lueret faliva; leviora (ic vitantes incom m oda, dum gravio ra non metuerunt. Alii caute lenteque proceden tes, per folitas vias, p er cutis maxime poros, aut renum colatoria, praecipite haudquaquam ratione, fed lenta blandaque, virulenti quidquid corpori in fuerit, expellere conati funt. H o ru m iterum alios

m ercurium crudum fuafiffe d), alios, aut ventricu

lo confulere volentes, aut citam timentes M ercurii p e r alvum deje&ionem,praeparata e Mercurio, prae cipue M ercurium dulcem , quem laboriofius cum Spiritu Vini tra&atum panaceam vocant, notiffi- m u m eft: uti & nonnullos mifcere haec laxantibus remediis e), alios folis mucilaginofis vel (implici- citer refinofis vel aliis innocentibus, quæ M ercu rium dividant & in pilulas efformari (iiiant.

At-f / ) Ç ) u i B A R B A R03SÆ pilulas i n

g r e d i e b a t u r , & c e le b r e s p ilu las B E L -

L O S T1I in re c e ntio r a receptas D i -

f p e n f a t o r i a , q u a m v is in n o n n u l l i s m a g is minusq ue muta tas. S i m p l i c i o r i a u te m m e t h o d o , cu m Sacc baro te r i  t u r , in ft illa ti s , olei J u nipe ri g u tt u l i s a l i q u c t , e x q u o fit M ercurius S a c - c b a r a t u s P b n r m a c o p o e a e E d i n b u r - K t i j i s , infan ti bus , q u ib u s m er cu ri a li

' t i ,p e r m en]em Ü ultret quoti die ex~

b ib ito non mediocres fucceffus fe vi

di fle affirmat T R A L L E S , Ufus

Opii S a l t & n o x . p , 2 9 %,

c ) U t fua n o n carebir e j u s m o d i mf- f ce la u ti l i t a te ,q u o t i e s laxans in dic et ur re m ed iu m ,i ta i n V e n e r e * luis f a n a t i o - n e , m e l i u s o m n i n o eft,e jusmodi n e g l i - g e r e m e d i c a m e n t a , fairem c autius ad h i b e r e , q u u m x q -, op o rt ea t vitareM

er-ß ... / J j 7 ‘1 ...---

---m e d ic a ---m in e o p u s, appri---me c o n v e n i - c u r ii c e le r io r e ---m e corpore per alvu---m e n s ; a q u o , Caro phora fimu l inamix-1 e f fl u x u m , a tq j p e r f a l i r a l e s gl a n d ula s .

(27)

Atqiic huic m ethodo ultimas quid objici pote r i t , nift haud efficacem fatis efte ad oppugnandum inveteratum & pertinax malum? Hoc quidem obje c tu m ci fuit, & etiamnum a quibusdam objicitur. F o rfitan tamen fæpius non methodo defuit efficacia, fed patientia aegroto, Medico prudens rerum omni u m c ircum fpeäio. _{Si vero etiam graviffimo non} fufficeret m alo, ampleCti ne decebit m ethodum, q u æ aliis com m odior , efficaciter opponi poteft

cafibus frequentius occurrentibus? §. VI.

Itaque princeps venerei morbi medicina erit, quae facili dirigenda cautione minimis incommodis efficaciter fanat. _{Vifa eft Illuftri van S V IE T E N} recepta Mercurii adminiftratio omnis , imprimis

d u m crudus datur, vel affricatur cutiy magni qui• dem cjfe fa cien d a, fe d m ulta opus habere pruden- tia f )\: H anc ita innuit cauffam fuifle experiundi

novi medicamenti, ex facili & nihilominus tuta ad- m iniftratione præcipue æftimandi.

Efficaciam vero ejus in dubium vocabunt o- m n in o pauci. Summus ipfe in arte Vir, cujus agni ta ubivis fagacitas & circumfpe&io,& a quo alienam p r o m is credere fas eft vanitatem, intra biennium quingentos hoc medicamento fanatos e Nofocomio W indobonenft exiiffeg),atque inHifpaniaper decem

annos inveteratam luem eodem efTe curatam, ex Ami

ci n a rratione refert b). Neque minus fide dignus

D _alter

V i d e primait» ex ftipra c i t . Iit- f _{g') V i d . C o w i w , L i p f . /. c i t »} t e r i * i n C o m m , L i p f . V o l , V. _{b ) V i d , i b i d . E p i e t ,a lte r a m .}

(28)

%■

*îter M edicorum Windobonenfuim, A N T O N IU S D E H A E N , fummis rem edium Patroni laudibus

com m endare non dubitat t)f. F e rtu r in Anglia pa rite r m ultum celebrari ejus virtutes, In Patriae ur be principe plura dedit exempla perfefle hujus ope rem edii fanatx luis, & quotannis increfcens Nofo-

com ium , & inter melioris fortis homines fafta Me dicina- Hic Upfaliæ in Nofocomio Academico, q u o d , fuo propius adhuc ortui, magno non fufficit aegrotorum n u m ero , pauciora capere licuit experi menta,. fed quae tamen efficaciam evicerunt. In muliere* ex primis quibus prafferipta hæc cura fuit, cujus no£lurni d o lo re s, oris vitia & defœda- ta cutis, mali gradum haud ita exiguum indicabant conflantem adeo prseflitit effe&um, ut biennio fere abhinc fanata veteris morbi poflea non fenferit reli quias. F atem u r autem, quum non graviffimæ fue rin t, quas fic fanatas vidimus, mali fpecies, ocu latorum teflium fiducia refellere nos non poffe A- nonymiAu&oris,ex quo fupra quædam allegavimus, confidentiam, qua neque hoc rem edio, neq u e ce teris huic fimilibus, altiores effodi radices aheverat,, fed i ) I r R a t i o n e m e d e n d i in N o f i - e e m , I V i n d c b . p . i f o . M e r c u r i i f u b - i i m a t i c u m S p i n t u f r u m e n t i u fu n t , m u d a x l a u d a r e Û c o m m e n d a r e n u f i m i n L u e v e n c r e a , i * d e f p e r a - i i ß m i s k u j u s t y r a n n i c i m o r b i r e l i  q u i i s t a d o c u l u s , a d i t f i c a m , a d u r e i b r a n t y a d f a u c e s , ü , f p e c i e A r  t h r i t i d i s , a u t i m m o b i l i t a t i s , a d a r  t i culus,I ni» e j n z d e m r e m e d i i d i u t u r  n u s u f u s p e n t t u s i n p l u r i b u s p e r c u r e r - v i t c o r n e a m , q u a e p o f l d i r a s , d i u — t u m a s q u e , i n f l a m m a t i o n e s , e x c a u s - f a v e n e r e a , c i t r a v e e a n d e m o p a c u f a t t a , n u l l is a l i i s r e m e d i i s c e f f e r a t : c u m b o c j p i r i t u d e n o S t e f ' a l t e m , f i d e d i o f i e r i i d n o n p o f f e t , i m p o f i t i t o c u l o J a c c u l i s , cu m f l o r i b u s d i j e n ? - t i e n t i b u j ) v i n o in e o Elis^

(29)

fed tolli fol um mali quædam fymptomata, pod ite r u m pullulatura. Interim pluribus fidem habere teftibus, omnia jubent, & teftibus, (i qui alii, reru m peritiflimis, fidem apud medicos omnes pro- m erentibus.E tm ira quum fit efficacia medicamento r u m , quae a Mercurio praeparantur, omnium, hu

jus maxime admiranda vis eft; quippe quod exi« guiffima omnino quantitate fumtum, per corpus univerfum fe diffundit, longe quam cetera fubti- lius divifum.

Inter efficacia vero remedia pretium cuique ftatuit agendi tuta fimul & commoda promtitudo. Hujus refpe&u ceteris Mercurialibus remediis prae ferendum effe Svietenianum,valde dubitamus. Sae- pe quidem malum, fed non violentum, tribus fe« primanis fanare, vel ipfe III. Vir fcripfit, vel ab iilo edofhis alius, quicunque fuerit, certe egregius Medicus k) ; qualis & a nobis femel obfervatus eft fucceffus in cutaneo morbo,cui nihil ineffe videbatur venerei. Praeterea vero quantum fanatio requirat temporis,non invenimus definitum; & bene fcimus idem non requirere omnem mali fpeciem, omnes aegrotos: optavimus çamen, ut terminos acceperi mus, intra quos ut plurimum convaluerunt Windo- bonenfes aegroti, & ad quos protrahi folet vehe-

mentioris mali curatio. Quantum enim, & Stock«

D 2

hol-Ift L ib e llo breviter & p erfpicue t r a d e n t e , quae certa de morbis fr e - q o en tio rib us h a b e m u s , cui titulus :

Defcription abrégée des, MaladUt

qui regnent le plu: communément dans le: armfeavec la \Metbode de le: traiter» Vienne

1719

%_vid»f% 162%

(30)

holm ienfibus, u t accepimus, Medicis, & nobis ex periri licu it, lentius agit re m e d iu m , parce ad eo , vitæ ne adferat diferimina, (um en d u m .

Haec in fanando tarditas M ercurii corrofîviad ea re ferri poteft, quæ comm oda ejus fatis mi nuere viden tur. Vacat alioquin fimpIexadminiftratio>præterPhar- maceuticas moleftias minoris om nino faciendaSjOmni- bus incommodis, quae M ercurii cuti applicandi ap paratum com itantur. Sed n on minus facilem puta mus receptum Mercurii dulcis adhibendi m odum . Quod majoris autem eff, co m m u n em M ercurii effe&um ad falivæ excitandum fluxum magis ne aver tit M ercurius corrofivus, q u a m idem corrofiva vi privatus ? Ratiocinationibus f id e n s , exiguæ veri M ercu rii, qui corrofivo ineft, quantitati exiguum im petum fatis confidenter adjudicaret : fed quæ m o rb o pellendo fufficit quantum vis exigua quanti tas, quidni & falivæ proritandae fufficeret? Expe rientiam ideo confulere neccffe eft. Absque Saliva tione redditam aegrotis W indobonenfibus fanitatem affirmati//, va n S V IE T E N /); alterius tam en libel li , ufum remedii amplius deferibentis ?n) , A uf to r in terd u m falivam fluere fa te tu r, rarius licet, nec fere nifi illis, qui M ercurio antea aliquando ufi funt. N oftra pauciora experim enta m in o ri omnino im pe

tti falivæ fontes,ex hoc rem edio,inundari offenderunt, quam ex ceteris m ercurialibusufitatis;& citius inun dari in illis, qui hujusm odi fanationis genera jam ante

J) Vid.Comm.Lipf. loe.cif* l& c .p . itf j.

(31)

ante fant experti; fed tamen & in aliis fimilem ex

citari evacuationem, quæ medentis poftulec atten tionem . A t prxcerea nimia illa, auæ lublimato cor- rolivo inhæret violentia, an nulla parit incommo d a? Perniciofos ejus effe&us, quamvis fe non pro xime fem per, co tamen nocentius, quo tardius, jnanire(tent,fummopere metuerunt fere omnes, qui h ujus fublimati, ante hæc noftra tempora fcriptis fuis m em inerunt, & hodie etiam metuere in Gallia v id en tur multi, maxime Anonymus ille Scriptor n \ Q uum fatetur tamen & H ic , nunquam ad fatales duxiffe fublimatum illud exitus, addere nos non dubitamus pancratice poftufum ejus valuiffe,paucio res illos quibus nos illud præfcripfimus; binis exce

ptis, m uliere & viro,quibus fub remedii ufu mortuis evidens alia fuit mortis cauflîqmulieri, pituitæ ad pul mones decubitus, illæfis,ut patuit in difle&o corpo r e , ventriculo & inteftinis; viro, enervati jam diu & exefi corporis tabes. At nihilominus quum fortifli- mi veneni ea vis ut exigua dofiftomachum offendat, vomicum cieat,inteftinorum excitettormina;ad prom- tiilimam v e ro , quæ datur,fanationem faciat,tantum e- jus fumere,quantum unquam ferre ægrotuspoffit:fie ri nequit, dum exploratur jufta quantitas, immo & poftea fi leve vitium accedat,quin difta facile & ino pinato fuperveniant Symptomata ; usque eo fa ne gravia,ut parem omnino, atquefalivæ fluxus, po-

ftulent cautionem.

Haud laboriofa vero Medico ad rem attento erit

D

3

_opera,

(32)

o p e r a j aut fluentis falivæ, aut ventriculi naufeamis Inco m m o d a feu cavere, feu minuere quum incide r i n t , atque tollere. Sed neque difficilius a reliquo r u m m er curiali um, figillatim mercurii dulcis & pu ri m ercurii intus fum ti,ufu paria avertuntur incom m o d a . Eadem circa fingula cautio, ut parvis & tar dioribus initiis, qfiam ferat ægrotus quisque reme dii quantitatem , exploretur, & cefiatione ab ufu om ni fupervenientibus turbis inducatur quies.

Itaque u t fateamur nunc demum ap erte, quid nobis de nova ifla medicina, ab Illuflri AuOrore tan t u m confecuta aufloritatis, videatur; non dubita m us efficacem, com m odam , & quamvis a veneno furntam , innocuam ede. N eque ab ejus exiflima- tione detrahere quidpiam debet, quod agyrtis antea familiaris mali plus, quam boni præfliterit: quo e- nim vel divino medicamine abuti non poterit audax infeitia? & heroicis fere commune remediis, auda- c iæ , quae imperitis Temper major, increbrefcentes d e b e re de fuis virtutibus rumores,rational i vero ex perientiae conflantem poftmodum famam. Immo a d Medicae fcientiae augmenta p ertinet, hoc illuftri exem plo confirmari ulterius, non effe venenum q u id p ia m , nifi quantitate & modo, quibus conver ta tu r in ufum. A t vero praecellere hanc medicinam antea ufitatae, quae fimplici mercurio aut Mercurio dulci fanat, tum prim um forfitan jure & merito a- gnofcetur, quum felicia, quae narrantur, virtutum corrofivi Mercurii exempla, innoxii Mercurii aeque d iu tu rn o ufu colligi non poflê,certa confliterit expe

rientia, quemadmodum confluit jam dudum, mil