• No results found

Aphorismorum de viribus medicaminum particula prima emetica comprehendens, quam consens. ampliss. & experientis. ord. medicorum Reg. Ac. Upsal. præside Joh. Gust. Acrel, ... publico subjicit examini Joh. Sigfr. Schedvin, ... in audit. Gust. maj. d. XVI De

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Aphorismorum de viribus medicaminum particula prima emetica comprehendens, quam consens. ampliss. & experientis. ord. medicorum Reg. Ac. Upsal. præside Joh. Gust. Acrel, ... publico subjicit examini Joh. Sigfr. Schedvin, ... in audit. Gust. maj. d. XVI De"

Copied!
12
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

A P H O R I S M O R U M

DE

VIRIBUS MEDICAMINUM

PA R T IC U L A P R I M A

E M E T I C A

C O M P R E H E N D E N S ,

Qu

A M C O N S E N S . A M P L 1 S S . & E X P E R I E N T I S

.

O R D . M E D I C O R U M R E G. A C . UP S A L .

P R Æ S I D E

JOH. G U S T . A C R E L ,

M . D . M E D . T H E O R E T . E T P R A C T . PROF. REG. E T O R D . R E G . A C A D . S C I E N T . HOLM. A T Q U E SOC. REG. S C I E N T .

UPS. MEMBRO j CE T .

PUBLICO SU B JIC IT E X A M IN I

J O H . SIG FR. S C H E D V I N ,

S t i p . Q r o n v. V e s t m a n n u s.

I N A U D I T . G U S T . M A J. D . XVI DEC. MDCCLXXXIX

H. A . M. S.

U P S A L I Æ ,

(2)

B R U K S - P A T R O N E N

H Ö G Å D L E

nn 'itim 'n/r m ® n m nn nn nr

H E R R

U der ^ fom i lyckans fam n

Kunßaper ce!) fm ak förenar

,

Uti alla lärdoms grenar

E r bvars inßgt ock hvars namn

Ford as lika a f de Lår de

Som E rt hjerta a ger varde

Ibland dem fom kanna E r

,

Tackfaviheten i m itt finne

E vig t vordande E rt minne3

Detta offer billigt ger

*

(3)

CLASSIS

P r i m a

STIMULANTIA

O R D O

i : s E V A C U A N T I A .

GENUS

i : t n e m e t i c a .

i.

M

e d i c a m e n t a q u æ ftimulo p r o p r i o V e n t r i c u l u m furfut n ad e v a c u a n d u m e l i c i u n t ,

Emetica

v o c a n t u r feu v o ­ m i t o r i a .

§• n .

A & i o n e m illam q u a m v o m i t u m a p p e l l a n t , n a t u r a f u b i n d e excitat m e d i c a t r i x , h a n c q u e etiam in m o r b i s t a m acutis q u a m c h r o n i c i s , v a r i o fine, t u m e v a c u a n d o , vel m o t u m T u b i inteflinalis i n c i t a n d o , vifcera c o m m o v e n d o , f p a f m o s r e f r æ n a n d o , f u d o r e m p e l l e n d o , a b f o r p t i o n e m p r o m o v e n d o , in t h e r a p i a c u m fuccesfu intendimus.

§. III.

E x i n a n i t i o n e m v e n t r i c u l i , feu v o m i t u m , five a na ­ t u r a , f p o n t e f u a , vel arte e x c i t a t a m , praecedunt l a n g v o r & v e r t i g o , copiofus falivæ & faucium h u m o r i s affluxus,

(4)

ru-r u f t u s , (inguinis'; p ru-r æ f e ru-r t i m v e ru-r o ing ru-ra ti sf imus q u i d a m p r a e c o r d i o r u m f e n f u s , q u e m a nxi etatem a emul ant em, N a u - f eam v o c a r e m o s eft. Haec o m n i a , v e n t r i c u l u m non f o - l u m a g i t a r i , v e r u m etiam plurima c o r p o r i s V i f c e r a alia p e r cçinfenfum adfici, ab u nd e teftantur.

§. I V . A b f o l v i r u r v e r o v omitus m o t u V e n t r i c u l i per i fl al ti - co p r æ p o f t e r e p e l l e n t e , fcilicet a d u o d e n o i n c i p i e n t e , i- t a , ut a P y l o r o conf trielo ad C a r d i a m v e r f u s c o n t e n t a d e t e r m i n e n t u r ; t u m auxilianre n o n nihil D i a p h r a g m a t e p e r n e r v e u m c o n f e n f u m a g i t a t o , nec n o n mufculis a b d o - mi na li bu s e a d e m r a t i o n e c o n t r a £ l i s , u t , q u e m a d m o d u m p r e l o c o m p r e s f u s v e n t r i c u l u s , fu rfum & p e r g u l a m , q u i d ­ qu id in ejus cav o adflt, ad e x p e l l e n d u m c o g a t u r .

§• V .

Q u u m E m e t i c o r u m vis p r i m a r i a evacuatio fit, in- fignis etiam e o r u m ufus judi cat ur in m o r b i s t a n t u m n o n o m n i b u s , quos aut praecesfit aut concomiitatur i n g l u ­ v i e s , vel a l i m e n t o r u m c o n c o & u difficiliorum in v e n t r i ­ culo m o r a ac c o r r u p t e l a , lignis (imul depravatae d i g e - ftionis ft ip a ta ; qualia f un t : a m a r o r o r i s , l i n g v a v if c id o m u c o o b d u £ l a ; r u f t us acidi, p u t r i d i , naufeofi; irritus v o ­ m e n d i nifus, inflatio m u r m u r a q u e v e n t r i s & h y p o c h o n -

d r i o r u m tenflo. P a r i t e r etiam ad ejicienda i n c o n g r u a q u æ c u n q u e v e l n o x i a d e g l u t i t a , b revi sfl ma, qua fieri p o - t e f t , via c o n d u c u n t .

(5)

§. V I .

P r æ t e r effe£tum h u n c , qui m e r e m e cha ni cus esfe v i d e t u r , v a r i a q u o q u e alia ab E me ti ci s e x p e & a n d a f un t e m o l u m e n t a - etenim e x c r e t i o n e m muci faucium & la­ r y n g i s p r o m o v e n t , uti etiam ad a u g e n d a m liquoris g a- f l r i c i , inrefhinalis, fucci p a n c r e a t i s & bilis f e c r e t i o n e m m u l t u m c o n f e r u n t , & ad e v a c u a n d u m m u c u m e p u l m o ­ n i b u s i n f i g n i t e r juvant. E x his p a t e t E m e t i c o r u m vis

Jj-igcfliva

&

expeti orans.

§. VIT.

V a r i a q u o q u e fub v o m i t u & pofl: illum fefe c o n f p i - ciemda praebent p h a e n o m e n a , q u æ effe&um vo mi t i o ni s in c o r p o r e u n i v e r f a l e m d e m o n d r a n t ; i n t e r ea praeprimis v e r o o b f e r v a n d a eft notabilis illa f angvinis ad fuperfi- c i e m c o r p o r i s i m p e d i t a accesfio, p a ll or e cutis & f r i g o r e e x t r e m i t a t u m c o n f p i c u a , nec n o n c o nf e q u e n s ab e j u s m o ­ d i f a n g u i n i s circa praecordia r e t e n t i o n e , in C o r & f y f t e m a

A r t e r i o f u m f o r t i o r ftimulus, quem pulfus fub v o m i t u c o n t r a & u s , inaequalis & p a r v u s q u i d e m f e d m u l t u m a c c e l e r a t u s indicar.

§. V I I I .

Q u æ e x h o c (latu (§. 7 . ) necesfario f e q u a n t u r m u ­ t a t i o n e s in t o t o f y f l e m a t e , facile patent. Scire licet, ces- f a t o f t i m u l o , relaxatis i t e r u m vafis, inf igniter au£tam c b f e r v a m u s C o r d i s & A r t e r i a r u m a £ t i o n e m , pulfu ele­ v a r o , m a g n o , p l e n o , u n a c u m calore c o r p o r i s m o d i c o ,

aequaliter d i f t r i b u t o j qua jam m u t a t a f c e n a , n o n f o l u m

(6)

-p e r f -p i r a t i o curanea d e n u o inci-pit, v e r u m etiam in b l a n ­ d u m usque f u dor em p r o t e n ditu r. L i b e r i o r h i o c exi flat p o f t v o m i t u m fangvinis circuitus, ejusque a fpasmis m o ­ rus a b n o r m i s in naturalem magis magisque abit. H i n c E m e t i c a fiunt

Sudorifera.

§. IX.

U t v e r o didio jam m o d o e x c r e t i o n e m h u m o r i s p e r - fpirabilis forinfecus p r o m o v e a t Emefis, ita etiam fecre- r i o n e m illam a d a u g e r e p u t a m u s , quæ cum e x t e r n a e a , e x patentibus oftiolis A r t e r i a r u m in cavo ventriculi

ôc

i n t e f t i n o r u m continuo transfudante m a x i m a m habet affi­ n i t a t e m , Liq uor is puta inteflinalis; quæque f r e q u e n t i o r i e m e t i o r u m ufu n o n folum masfam f a n g v i n e a m ab aquofo latice d eliberat, fed etiam ad d i m i n u t i o n e m hum oris cu- jusc unq ue flagnantis perfedte anfam d a r e p o t e f t , unde

ab-

Jorptionem

p r o m o v e a n t Emetica.

§. X.

E x iis quæ didta jam funt c on fla t, a flimulo E m e t i ­ c o r u m aliquantum diutius protradbo adtionem a b f o rb e n - t i u m h a ud p a r u m incitari, adeo ut E m e t i c a , d u m V a fa a b f o r b e n ti a officio fuo t a r d e f u n g u n t u r , i n te r præftantis* l i m a

diuretica

funt cenfenda.

§. XI.

A li a m & explicatu difficiliorem e m e t i c o r u m fpasm os f o l v e n d i adtionem o b f e r v a m u s , q u a , m a x i m æ in cecono- nomia animali t u r b æ , pr æc ipu e h æ m o r r h a g i æ & e ju s m o ­

(7)

esfe e x p e r i e n t i a docuit. H i s p r æ p r i m i s a d n u m e r a r i d e ­ b e n t ,

Cephalalgia

,

Vertigo

Amaurofis

,

Convulfioms

,

Ec-

c

lampfia

,

Trifm os

,

Tetanus

,

Epi lepf i a

,

A poplexia

,

Mania;

his etiam p r o m p t o emet ic o & p r o r e n at a r e p e t i t o , n o ­ x i u m e x p e l e n t e , e g r e g i e o p i t u l a m u r .

§. X I V .

O b eam qua p o l l e n t , fub ipfo v o m i t u m u c u m p r o ­ liciendi & h u m o r e s ad g u l a m inc it and i v i m (§. 3) e m e ­ tica iis in affe&ionibus l a u d u m & L a r y n g i s e g r e g i e c o n ­ d u c u n t , ubi innumerae g l a n d u l æ m u c i f e r æ d u d u s q u e v a ­ p o r e m e x h a l a t u r i , a m i a f m a t e q u o d a m vel fontica aëris cGnditione o c c l u d a n t u r , faepe cum f u m m o v i t æ d i f c r i m i - ne. In

Cynanche

igitur

gangrænofa Si tvacbeali

i nter p r æ - fentisfima r e m e d i a funt c e n f e n d a , quia i m p e d i t a m fecre- t i o n e m & cito & valide folvunr.

§. X V .

Sub Emefi p e f l u s n o n nihil concuti atqne c o m p r i m i necesfe e f t , quatenus ope D i a p h r a g m a t i s nec n o n m u- f c u lo ru m a b d omi n al iu m (§. 3) hæc a£lio potisfimum ab- folvitur. L y m p h a m hinc f pi sf io rem, g l u t i n o f a m , c r o c e ­ a m , p u r i f o r m e m , in P u l mo n ib u s collectam & veliculas aëreas o p p l e n r e m ad fenfilislimam t r a c h e a m propelli & p e r tusfin e l i m i n a r i , fequitur. I d e o q u e in

Afthmctte

,

Tus

-

f i convulfiva Sc catarrbali protra&a

, q u i n etiam in

Phtbifi

incipiente

r epetiræ v o m i t i o n e s f a l u b e r r i m æ . Reliquis in m o r b is Pectoris phlogiflicis, ut

Pleuritide

&

Peripneu­

monia

, e m e t i c a , polt fangvinis m i s f i o n e s , pa r ca fed c r e ­ b r a doli inter o p t i m a

expettornntia

h a b e n t u r (§. 6).

(8)

§.

X V I .

I n praevertenda & c u r a n d a

Dysfentevia

e p i d e m i c a , p r i m u m libi locum p a r a r u n t America. M a l u m h o c , q uo d î'æpisfime febri ( t i p a t u r , a n t i p h l o g i f t i ca m m e d e n d i m e ­ t h o d u m p o f t u l a t , fublata v e r o illa diat hefi, u t concusfio-

n e i n t ef t i n or u m Tub v o m i t u , & i n v e r f o m o t u periftalti- co f e m o v e a n t u r fcybala d u r i o r a , fpasmis r e t e n t a , & ut p e r f p i r a t i o curanea reftituatur (§. 8) m u l t u m c o n f e r r e

v id en tu r.

§. XVII.

I n

A rthritidis

p a r o x y f m o cum D y s p e p f l a & i n t e r ­ n a r u m p a r t i u m affe&ionibus a l t e r n a n t e , n o n n u n q u a m n a ­ t u r a excitat v o m i t u m falubrem. Sin m i n u s , ubi d i u t u r n i ­ o r e s ventr iculi moleftiæ t o p i c a m i n f l a m m a t i o n e m , ceu e n f i n r e t a r d a n t v e l i m p e d i u n t , b l a n d u m e m e t i c u m t u to p r o p i n a n d u m .

§. X V I I I .

I n

Litbiafi

renali & f y n d r o m e m a l o r u m e x chole- l i t h i s , confenfuales v o m i t i o n e s fiepe o r i u n t u r , quibus l a pi ll or um e x pu l f l o n e m m u l t u m p r o m o v e r i p r o b a b i l e eft. E o igitur in c af u, ubi n a t u r a t o r p e a t & necesfiras u r g e a t , ad e m e t i c u m c o n f u g i e n d u m esfe e x p er i e n t i a fvadet.

§. XIX.

Inter m o r b o s fan gvin em fundentes

Hcemoptoe

&

Me

norrhagia

fæpisfime a fpasmis originem trahunt, nec nifi

(9)

d i , T]næ v a f o r u m fpafticis vitiis Amt t r i b u e n d æ , m i t i ­ g a n t u r ; cujus r a t i o n e m nullam aliam r e d d e r e p o s f u m u s , q u a m in c o n f e n f u a l i n e r v o r u m affe&ione, qua ftimuli q u i c u m q u e v a l i d i , vel in p a r t e fenliliori fortius a g e n t e s , a t o n i a m , ceu f p a s m o r u m p r o x i m a m causfam confeftim praevertere valent. H i n c ad E m e t i c o r u m v i m

fedativam

vel

avtifpasjjiodicam

judicamus.

§. XII.

H æ c de E m e t i c o r u m a g e n d i m o d o di£la f un to ; a d u f u m in m o r b i s variis d e f i g n a n d u m p r o g r e d i e m u r . E x i ­

m i us e o r u m ufus ha be nd us eft in Febribus i n t e r m i t t e n ­ t i b u s , r e m i t t e n t i b u s , c o n t i n u i s , nec n o n e x a n t h e m a t i c i s , praecipue v e r o i n t e r initia F e b r i s , quin etiam p o l l e a , u bi frgna (§. 6 ) d e p r av a to s h u m o r e s gall ricos indicanr. E t e n i m fine m o r a ev ac ua nt ingefta, te nac em pituitam, bi­ lem. E m u l g e n t glandulas falivales nec n o n muciferas

f a u c i u m ; i d e o q u e fitim febrilem m i t i g a n t ; alvum blande m o v e n d o diarrheeam febrilem praecavent, & p l u r i m a f y m - p t o m a t a f e b r i l i a , u tpo te calorem i m m o d i c u m , eepha la lg iam , a n x i e t a t e m , d y f p r i o e a m , delir ium, c e t , c ur fum f angvinis aequaliter d i f h i b u e n d o & p e r f p i r a t i o n e m p r o m o v e n d o vel m i t i g a n t vel pl an e a v e r r u n c a n t .

§. X I I I .

Q u a n t u s i n t e r o r g a n a digeftionis p r i m a r i a , f t o m a c h u m n e m p e a c i n t e f t i n a , atque c a p u t , nec n o n t o t u m f y f t em a n e r v o f u m interfit confenfus, e x multifariis illis m o r b i s , q u o r u m un ic am causfam in acribus p r i m a r u m v i a r u m f o r - d i b u s , i n q u e his faepe nidulantibus animalculis pofitain

(10)

es-his fublatis, cesfanr. A d fi ft end urn e j u s m o d i fangvinis fluxum nihil valenrius, quam lenior in ventriculo ftimur lus a f u m t o em etico mitiori.

§. XX.

N i h i l æqu e facile a b f o r p t i o n e m p r o m o v e r e v i d e tu r ac p r o tr a& us ille e m e t i c o r u m ftimulus in T u b o inteftina- li (§.10): ubi igitur in H y d r o p e abforp tio h u m o r i s ferofi lo­ c u m h a b e t , E m e t i c a , majori m i n o r i v e dofi funt adhibenda. I n t r a n sf ud atio ne feri poft v e h e m e n t i o r e s Capitis c o m ­ m o t i o n e s e g r e g i e qu oq ue ca pro d esfe n u p e r r i m a p r a x i c o n f i r m a t u m eft.

§. XXI.

T u t o d a n t u r e m e t i c a , infantibus & gravidis, etiam he r ni ofis, d u m m o d o illis c o n g r u a m dofin p r o p i n a m u s , his v e r o repofira h e r n i a vin&ura c o n tinetur. N o n ae­

que tutus e m e t i c o r u m ufus eft, in inflammationibus vi- f c e r u m & g r a v i o r i fangvinis verfus caput c o n g e f t i o n e , nifi j ii ft a præcesferit V e n æ f e£ lio : ne que fine difcrim ine a d h i b e n d a flint in V if c eru m tabe cum e x u l c e ra tio n e : ut etiam in g r a v i o r i , aut a P le th o ra , vel cx vafis r u p t i s , haemorrhagia.

§. X X II.

E m e t i c o r u m a f t i o n e m faciliorem r e d d u n t p o t u l e n t a , c o n g r u a , fenfim & poft quamlibet evacuationem e p o t a : i n t e r haec v e r o e m i n e t aqua re pida, five p u r a , vel ex h e r b a quadam amara co'fU, Eos v e r o , qui difficulter ad

(11)

vo-v o m itu m ciendi f u n t , vo-vel vo-validior i nixu vo-v o m e n t , mul­ tum juvare adftrifta fafcia a b d o m i n i cin£ta, conftat.

XXIII.:

U b i a u t e m nihil deglutire poreft æ g e r & f t o m a c h u m t a m e n e x i n a n i r e necesfe eft, c o m m o d i s l i m e id fit p e n ­ n a a n f e r i n a oleo i n t i n £ l a , qua fauces ad v o m i t u m ftimu?- l a n t u r : uti e ti am E m e t i c u m q uo dl ibe t f o l u t u m , ex infe­ r i o r i p a r t e i n f u n d e r e haud f p e r n e n d u m eft remedium-.

$. X X I V .

Q u æ ufui m e d i c o m a x i m e dicata f un t E m e t i c a , fe~ q u e n t i a r e f e r a n t u r .

E R e g n o V e g e t a b i l i

C o r t e x Radicis I p p e ca c u a nn h æ. gr. iij — Scrup; j*

R a d i x Scillæ.

gr. iij

x.

E R e g n o M i n e r a l i S t i b i i p r æ p a r a t a varia: u t . T a r t a r u s A n t i m o n i a l i s , gr. i ad 3. K e r m e s m i m e r a i e , g r a n u m d i m i d i u m ad 3.. V i t i u m a n t i m o n i i , gran. d imid. ad

2,

P r æ p a r a t a

e Pbarmncopcea Svecica.

P in u m

I p p e c a cu an n hæ . — d r a c h m :

ß.

— iij. Scilliricum. — — U n e

ß.

—■ j. A n r i m o n i a t u m . Scrup. j — d r a c h m , j,

Syrupus

S c i l l i t i c u s .

Gxymel

Scilliticum,

b

2

m

(12)

Minus Vfitata

E R e g n o V e g e t a b i l e

Herba

Grariolæ

1

Folia

N icotian æ > e x aqua infufa

R âx

&

HI

hi A fari )

E R e g n o M i n e r a u

V itriolum A lb u m , feu Gilla T h eop h rafti Crocus antimonii,?

References

Related documents

Vinner och Dreyfus använder sig av begreppen begreppsbild och begreppsdefinition. Där begreppsbilden är personens alla uppfattningar och mentala bilder sammankopplade med

The basic design idea of Bar Chart Ball is to make data selection a core game mechanic in such a way that the player needs to learn about the data set in order to play the game

Based on the studies included in this thesis, the following conclusions can be made: (i) the risk of implant cracks in screw- retained Implant Level (IL) Fixed Partial Denture (FPD)

Implant vs Abutment level connection in implant supported screw-retained fixed partial dentures with Cobalt-Chrome framework: 1-year interim results of a randomized clinical

The macro patterns are used to generate objectives in the rooms of the dungeons, and the system evaluates the priority of the room objectives based on the design of

Vi menar att ett resultat som beskriver vad och på vilket sätt sysselsättningen är betydelsefull för informanterna kan vara till gagns för både verksamheten och andra personer

Den tolkning jag gör är att elevers syn på, eller attityd till matematik i allmänhet och matematikundervisning i synnerhet skiljer sig mellan åldersgrupper beroende

Detta genom att använda teorier och principer från slow food och slow fashionrörelsen och applicera dem på̊ möbler för att på̊ så sätt sträva mot en mer hållbar