C A S U S M O R B I I L E I
■■ ■ - L S = = f ^ = = = =v ■ ■■■-i.V.: - . » Q U E MP R ÆS I D E
P E T R O A F Z E L I O
TVI. D . F H , E T C H . M", It K l C H I R U R G I C Æ D I R E C T O R E S U P R E M O E T M E D I C I K Æ T U E O R E T • E T P R A C T « P R O E E S S O R E R S G . E T O R D . ' S * • P R O G R A D U M E D I C O P U B L I C « S U B M I T T I T C E N S U R Æ A U C T O RJ O H A N N E S H E D E N S T R Ô M
P H I L . M A G . E T A D R E G . A C A D . B I B L I O T H . A M A N U E N S . O R D I N , V Ä R M E L A N D U S . I N A U D I T O R I O G U S T . MAJ. D . XXV AP R. M D C C C I V H O R . A N T E E T P O S T MŒR I D . S O L . U P S A L I Æ , T Y P I S E D M A N N I A N I S .JB*acu!ias Medica Upfalienßs Specimen hocce dignum ju iic a t quod inprim atur £? p ro fu m m is in Medicina H onoribus rite impetrandis publicœ disqui/itioni fubjiciatur, Upfaliœ die 9 A p r itis iSo 4,
P . A F
7
E L I U S .F a c u l t . M e d i e * h* t . D eca n u s.
P R O O E M I U M
efcripiionts m orborum , cid vivum faßtet , medendi Scientice ad perfectionem quam egregie conferant, apud omnes in fa lu ta ri proftsßone intelligentes cum confiat ; aliquem morbum, cujus ob- ferva n d i occafionem artis exercitatio preebuit, prae alia quacum
que r e , deferiptum exhibere , honores Pœoniœ difciplincc Jolitos ambienti & legibus idcirco ad aliquid, typis confignatum , p u blice disputare obflriC to, mihi optime vifum efi , ne p ro rfu s
vulgarem , jam fa tis cognitum vel fa ltim melius, quam a me in
A ■>=***"?*&. ... . . .
-* t — s h T ' ’ s f t
hoc prcefefiinato op eve fieret, enodatum tra & a rm , Ileu m ficfie p . Qtiem, u t ho die, etfi novisfimis annis vel morbos , qui muUun follicitarunt P riores n o firo s, feliciter depellere d id icim us, fe:e r e f i t at talis', qualis ja m olim ab Illiijlr. de H A E N repe rtu s, fcmper’’, fc ilic e t,” terribilis, creberrime letalis”, omnem Medei- tium attentionem merito requirere mecum humartisfimus qnisqie fa c ia t. Cum progresfus artis nofirœ fiu d io fisfim i, perfpiciet- te s, quam proni in opiniones fu e r u n t fu a s vel maxime prori aubiores, diu optarunt, iit quae rite dbfcrvauèrit quisque3 p otiis fideliter SA fim p licit e r , uti in adverfaviis annotata fiu n t, e x fa i- beret SA palam fa c e r e t, quam negotiofus collocaret at que perpy- lir e t, quippe quo ip fo , quod fice p iu s videre e fl, Scriptores cet:* rum b o n i, vel ipfis fo r te interdum inficientibus SA invitis , ten- p o ris fu i placitis imperantibus fuccum bentes, res obfervatas co-~ rnm pim t $A infnfcant. Qiii f m p l t x ergo ammadverfa SA ar,J notata traSiandi modus concinniori quolibet non inferior cun ducatur , Cafum Ile i fim pliciter atqne fine fu c o enarratum itt- riis , fp e i blander asfenfns LeU oris , ceqiti bonique confutentis,
acquiejco.
CA-.■fr-*»..s*
--- î
C A S U S M O R B I I L E I .
V
ir LUI a n n o r u m , corpore t o r o f o , bene coftato, cute f i r m a , fubafpera , capillis nigris, pluries gravisfimam pasfus C o l ic a m ,quam vulgo hæm orrhûidalem vocanf. Primam hujus tentatio-
n em vergente 1784 anno toleravit. Quibu* illa remediis fuerit de- pulla, præter copiam haud exiguam hirudinum circa anum, lu m bos & ingvina, ut credere eft, applicatarum , non conflat. H inc viribus non parum minutus, inenfe Januario fequentis anni iterum Coiica adlicitur, at diarrhoea comit« , adverfus quam cortex p e - ruvianus largiter adhibetur, qui vero ut & cibus non digefli ab
iere. Hæc fufa alvus per reliquam indefinenter fere continua
vit vitam , & minus l a x a , fi interdum fuit, ubi commodisfima
fruebatur valetudine , nuinquam tamen ad flrid a . Excrementa &
fpiritus , infra transm isfus, femper valde foetuere. Jam inde a
prim a hac Colicae accesfione ingratum in latere d ex tro , remisfio- rem quidem in te r d u m , fed maxime tenacem , habuit fenfum cu- jusque gratia hoc latus frequenter manu fua premere vidimus. Ad laevitatem inteflinorum & acidum, ut vocant, ventriculi, q u o i interdum eo accredinis c r e v i t , ut cuticulam oris ilii exederet <
5
c dentes flupidos r e d d e r e t, reprim enda, decernitur esfè confli ii , vidfus ra tio n e m , quae praecipue lac & vegetabilia fu e re , co m m u tare & , c o n c o d io n e fadla, cereviflam prim ariam bibere. Carne poflea plurim um vefcebatur & cerevifiam ad binas ampullas & fupra quotidie e x h a u rie b a t, m o tu m in corpore crebrius fub dio ciebat & haud raro fe rufticationi laboriofse immifccbat. T e m p e rate dc cetero & fobrie vixit. Dolores circa lumbos & coxas , moleflus ponderis & presfionis fenfus ad veficam, ardor & p ru ritus ani cum varicibus & cetera, quae Jiatmorrhaules comitanturin-in c o m m o d a , eum per temporis in-intervalla vexarunt. Si quando »
quod tamen perraro eveni:, häm orrhoides flu e r e n t, haec irter
femper praeclare fe habuit. 1797 lecundo invnfit Colica Bis
fangvis e vena mittitur & falibus arque enematis larga mar.u , verum absque intento effedu, adhibitis, balneo tepido ducitur al v u s , quo ta dio , m alum e vefligio evanefcit. 1799 te rtium id- fligitur , fed Eclegmate
R. Natri vitriolati,
Olei l i n i, frigide expresfi, Angulorum uncias b i n a s , Meliis Svecici unciam unam ,
fvafu Celeberrimi Praefldis ad præfcriptiiin convenienter f u m ; o , cito convaluit.
D ie £8
0
(floeris, proxim e transadi , cum per annum fatb o n a , fi a dejedionibus Colito frequentioribus & appetentia cibi quoque permutata difcesferis, ufus elt valetudine, in C olicam in
cidit cum duritia alvi & naufea. Clysmata fclina fibi applican
da proprio curavit d u d u & ialem Sedlizenfcm fumfit , quorum ufu, etli venter non m o v e to r , dolores* tamen pofl meridiem fe- quentis diei decedunt & placido fomno transegit n o d e m , quas prrccesfit diem 30, quo autetn_ vergente, redierunt, at quando r.ou nulla cochlearia Eclegmatis, proxime feripti, per nubeculos haufli,
ventrem fblvere, nunc quoque recesferunt. At poll aliquot dies
frevior ac antea illum invànt Colicac adflidatio cum vomitu &
fingultu frequentisfimo. Balneis tepidis, falibus catharticis, cet.
fruflra lenimen cum qusefitum esfet, ruri habitans, me arcesfit, qui hunc esfe asgri flatum obfervavi : lingva albicabat, fauces fltis urebat, pulsus fu b c elcr, abdomen renfuin , ad a tta d u m vero non dolens, borborigmi valde fonori exitum non- inveniebant, lo tium cum tenesmis difficulter e m itte batur, vehementisfimi ilium
cruciatus ilium contentislime clamitare adigebant. C um alvum
per aliquot non levavit dies, Enema ex aceto & aqua confedafn, clyflere a d p iic a tu r, quod vero illam non fo lv it, tum Eclegmatis laudati cochlear dedi, fedt haud m ora evom uit, quare alteri
f-,
-■
7
f fg en d o fex guttae T i n & u r « Opii adjecflas fuere, quod quidem re
tinuit. C um vero nihilo minus everfio flomnchi increbuit ÔC
alvus adflridla permanfit , enema ex oleo teporato v alen te r, ut
longius tenderet i in jicitur, at hoc etjam fruflra tentatur. Abdo
m e n itaque oleo tepido perfricatum panno laneo, oleo & aceto tin clo , te g itu r, unde aliquantum leniminis perfenfit & urina mi nus difficulter redditur, de cetero flatus asgroti fere immutatus. Tofi temporis intervallum pulverise
R.. Magneflas albas drachmas tres Salis acetofellas ferup. quatuor
M orfulor. Aromatic, drachmas quinque M . F. P.
lcru p u la duo p o rrig u n tur, quibus rebus vomitiones fiflebaiitur & e c le g m a , quod fupra feriptum efl, tertia quavis hora propina tum n o n evomebatur, & farces duras, fubnigfte, baccarum lauri fo r
m a , graveolentes, copiofisfime tandem exonerabantur. C rucia
tu u m hinc inducias fadlæ non ultra quinque horas manebant. D olores tum excitos flexionem hepaticam Coli praefertim tenere
queritatur seger. Eadem remedia eodem adhibentur fuccesfu.
Insects minus duras ab ierunt.. Maximo nunc morbi fruitur leva m ento : lord es lingvte evanefeunt, cibi appetentia & fomnus re d e u n t, loras exivit & equitavit. Saspius inter hasc otia emulfio- ne faiina ufus eft. At p e r undecim dies cum mof-bus ita remifit, infeflisllmus iJlum denuo aggreditur. Excrementa vel faltem m a teria , foetortin & fpecicm eorum pias fe ferens, nunc evomi
tur. Eclegma laudatum cum TimAura Opii tunc iterum fum-
tum diras vomitiones rejiciebant nec pulvis novisllme memoratus
illas fiAere valebar. Natron vitriolatum aqua folu'um & Oleum
A m ygdali dedi. Enema cx A m ylo & opio iiijetfhim , vomitio
ne rejecit foeten«, at am y lu m ibi cetero apparuit immutatum. C um dolores abdominis etjam nunc intenfus invaferunt flexuram hepaticam c o l i , amplum ibi Veficatorium im p o n itu r, quod ali quantillum levare v idebatur, fed ut cruciatus continue diem
no-<Aemque faeviunt ita abdomen ad at t ad am d o lu it, ut levas Jenc«-
que fomentationes vix tolerare posfet. C lysm ata denuo applica
ta furfutn ibant & balnea tepida fine f r u d u adhibebantur. Hisce iterum atque iterum fruftra tentatis, largiori opii dofi prxmisfa , cochlear unum Olei Ricini retinuit, quod altera vice re p e titu m ,
alvum tandem fo lv eb a t, qua copiofisfima congeries excremento
r u m infiar baccarum concatenatarum, gracilium abiit, quod per
paucas horas remisfionem morbi iterum peperit. Q uo f a d o ,
rurfus aggreditur morbus & nunc quoque oleo Ricini & T i n d u -
r a opii fifiitur. Inde infufum Rhei propinavi & revaluit per
aliquot dies, quibas aqua pyrmontana ufus eft. Quam farpisfime
v ero recruduere dolores & aeque fæpe laudatis infringuntur m e
dicamentis. At dic 23 Novembris vehementisfiino adfligitur im
p e tu , per tres dies furente, ad quem dom andum præter medica
mina jam m em o ra ta , Ol. Ricini cum Soda p h o sp h o ra ra, jufculo •arneo foluta & granum o p ii, forma p ilu la ri, tertia quavis hora
adhibentur. Cum poft binos dies eadem S ym ptom ata r e d ir e n t,
aegro, ut com m odior fibi qualiscumque curatio esfet mea, prae*
fertim vero ut Celeberrimi Prseflclis confiliis & opera frui lice r e t, Upfaliam m igraret, perfuafi. Quod & fecit.
Die 30 Novembris illum prima vice Cei. Pracfes vifitavir,
qui cum* prægresfis, a me confuiendi gratia fiepius re la tis , tum praecipue adeuratiori morbi in prarfentr examine infiituto d u d u s ,
fuspicatur co aidationem esfe C o l i , quae vel diminuto fic hujus
tubi lumine vel motu perifialtico hic abrupto recrementa ventris
a defcenfu im p e d ire t, & hanc in flexura dextra locum habere.
Hujus fufpicionis rationes fuere: morbus brevi fæpius recruduit ,
intercalaria tamen otia permifit, quibus laborans fat bene fe h a
b uit; everfio Aomachi nec tam c rebra , faltem non continens ;
ventriculo ingefia non fiatim attulerunt molefiias; locus ex quo
femper praecipue exibant dolores, ad aftacflum dolens, & renixus, quem ibi fc fentire perhibuit aeger ; tenfio fumma abdominis ; m u r m u r inteflinorum , ab illo , quod liqu o r, ex ampulla refupinataeffluens
effluens, edere folet, haud m ultum abludens; excremenfa deniqoe vom itu ejedla , quod non vulgo a c c id it, nifi cum vitium in in- teflino crasfo refideat.
Port adventum in urbem tr e s , p r ê t e r , quo exffingvebatur, fufiinuit impetus, quorum , qua; cognofcantur, maxime digna hatc fu n t: Alvi dudlione uno aiterove die interpofita, fe male habe re fenfit & haud raro fafiidit; urinse parca?, rubras paullum una quaque vice m ittitu r, nares a r e n t , lingva p iu s , quam naturaliter rubet, fed hum et nec , nifi maculis muci fpumofi raris , f o r d e t , inu ltu m flrigmenti glutinofi, ex gufiu aegri ra n c id i, exfcreatur , anim a aoido foetet, aeger facile d o rm ita t, crebrior fitit & que relam vifcerum in vicem patitur* pulfus vix acceleratur, fed jam
num quam non contrahitur. Pigriore indies alvo fafla, aggravan
tu r & multiplicantur tenfiones , quas eo gigni fe clare fentire asfeverat la b o ra n s , quod contenta ventriculi alicui dextroverfum
loco, quem transire nequibant, aliiderent. Abdomen magis m a -
gisque accrefcens (id dirumpi velle queritur seger), molle tamen permanet. T u m u l tu & m urm ure rsfidais ita pcrfonant intefii- n a , ut per parietes a u d ire tu r, inquies ingem inat, profundus fin- gultus vel potius aftus , qui fingultum intec & rudium medium t e n e t , nil efferens, ingruit. & , pene fine intermisfu, excruciat. Lingvam & fauces aphtharum glebae obfident absque glutiendi difficultate & cuticula; jadlura , halitus oris magis acefcir <
5
c virus redolet. Naufea; molefiia quidem fubinde adficitur, fed interdumper diem vacat. Vomitiones ex longiori intervallo re deuntes,
medicamina dc potus h a u f l a , bile mixta rejecerunt, quae femel tantum & hoc fub longisfimo impetu odorem & fpeciem ex
crementorum habuerunt. Levamen, quod has evacuationes exce
pit* no» diutinum fuit. Inter omnia pulsus fere naturalis & ro
boris & celeritatis refpedfu habito. Gravisfimis quidem per in
tervalla quamquam vexatur doloribus , interdum tamen illis ex
toto liber per plures horas dulci fruitur fomno. C um alvi du-
dfio demum ev e n iret, brevi p lu r e s , ad decem vel duodecim us
que fuere. Una alterave nil fere levaminis attu lit. Quie inter
initia excernebantur tuberculorum adu florum con geriei fpecfem
praebuerunt., plerumque vero molliora fuerunt. Quibus rebus ab
dom en in confvetum coardlatur, omnes dolores e vertigio ces- f a n t , port obrepit fomnus & calido perfufus fudorc evigilat. L in g v a, iiluvie lib e ra ta , dilutum fe-u naturalem recipit ru b o re m , ♦«cretio flrigmenti faucium d efinit, urina copiofior <k minus co
lorata reciditur. Diebus intercalaribus aliquantum cibi fine fafti-
ciio asfum it, attam en, fub horniore quoque morbi intercapedine , appetentia cibi iangvida fubrtat, numquam in integrum rertituta.
P rim u s, q u o , in urbem illatus, urgetur i m p e tu , quattuor perrtitit dies, quibus aliquoties parcam dejecit alvum , at fine pe culiari levamento d o l o r u m , largiori lolum exinanitioni ceden tium. Quattuor diebus interjetais fecundus acccsiit qui per fex dies,
donec alvus d u ce batur, continuavit Sex iterum diebus interpo-
fitis -tertius occepit & odio , port quos demum remedia alvum
folvenria efFetrtus fcquitur, perfidet. Per feptimanam nunc me
liuscule ac um quam antea fub morbi decuriu fe habuit. — At fatifera jam invadit accesfio, cu i, adrtri&a alvo ex m ore praece dentium vexanti & artis conamenta vel probatisfima per dies
noctesque novem pertinaciter illudenti, mane d. »3 Januarii
1 3 0 4 id mali infveti adjungitur, quod u rin a m , cum vehementis- -f im o dolore misfam , farces alvinas continere animadverteret* Ilarc illarum cum lotio dolorofa evacuatio peifirtit, etjamfi d. 14
bis mollius laxata fuit alvus. Abcfomeix valde dirtendebatur fin-
gultus & borborigmi fonori increbuere , pulfus intermittens ÔC tanta anxietas Spirandi ut fenertras & fores aperiri exportularer. Facies ^Hippocratica , extremorum frigus ÔC cetera mortis figna ingruebant atque ftccum uiisfio per urethram usque ad mortem r die 1 5 , perrexit. Praeter diuturnitatem , dolores hujus accesfiouis confveti tenoris e r a n t , tum prim um intolerabiles, cum veficam intrarunt obfcena, quae contratrtiones , nixus illam levandi asfi- d u o s, maximam difficultatem hanc fpisfiorem emittendi materiem
ceterasque molefiias peperere. Opium u n ic u m , fed in hac diri
hifpecîcitio & SeEtio Cadaveris,
Q ^ u a d r a g in fà quinque horüs pofl ■ mortem m fiitu tæ , hæc, ad-
* notatu digiià, pro d id eru n t:
Faciès collapfa a p paruit; ceterum corpus minus tabidum , quam ex morbo hujus indolis at que durationis exfpeff aretur : V ir g a turgida ex rubro livefcens : color cutis dorfi & circa lum bos, u ti f o l et. ' ■ _
D i sfe SI i s mu]'culis abdominalibns, membrana adipofa, duos cum dimidio pollices crasj'ct, at que peritoneo p e r iu fo , aer rat;® abdominis m ox ea copia p r o r u p it, u t f o l it ce, p er putredinem evolutioni, neutiquam adfcribi posfet.
Inteßinum tenue (J e ju n u m Df in p rim is Ileum ) difientjsfi- n n m , diverfœ utpote tunicarum crasßtiei atque tantee amplitudi nis erat-, u t fo lita cras fo r u m parum ces f e r i t , /7 er aperturam , peritoneo fcilicet contiguum , «cm omentum m ajus, adept p ro r- f t is fe r e confujnta, fu p r a colon transverfum in regione epiga- ß r ic a la tu it, tribus quamvis filis tenuibus umbilico adnexum ,
m ox penetravit.
M esenterium proprium pinguedine ditisfimum, »ec fecus M e- fo co la , exceptis tamen illis locis, ubi fu b decurfu m orbi, d o k-
res in p rim is infeßasfe diSlitavit ceger.
Re-Remoto débita tauiione, jfejttno I le o , quantitate circite'
■
quattuor librarum liquidi f a c u l enti fu p e r fv fis , cellulam inferio rem Coeci introrfum cum veficce urinaria > fu p r a os pubis ja n jam e x p u lfa , pofieriori fuperficie coalitam esfe p a tu it & ter h m cum vefica urinaria tnorbofam accretionem eijam pasfa f u t infima Ilei portio. B a s j u x ta adheefiones anterius p lu ra feje obtulerunt foram inuta in fo rm a m c rib ri, per quee contenta intt- ß in o r u m in cavum abdominis fu e re ejftifa.
In teftina Crasfa prim o quidem intuitu p ro rfn s fa n a aj.pe- ruerunt , propiori vero ferutatione adhibita in flexione hepatica Coli vifui fe fe obtulit annutus va lvu lo fu s, in fo rm a m p y lo r i, modo in verfu s, a fib ris transverfalibus mufeu lar ibus, vicinis fo r m atus & hujus vicince partes qaaquaverfum callofce, livide Ç? eum in modum p u ire fa fîœ fu e re , ut v ix digiti a tta ff um fe r rent atque concava hujus fiexionis p a rs tum ante , tum pone mefocolon adeo exulcerata, ut p e r p lu ra foram inuta in cavutn peritonei penetraverint £ cybala.
A uStus putredinis gradus ncc non evacuates fceics infipeHio- ni irfiituice varia injecerunt, impedimenta , nihilo tamen minus
ubi coecum & ileum veficcc accreta e r a n t, duo corrofa fo ra n in a ( ejus amplitudinis, u t fingula apicem digiti minimi perm itterent, per quee contenta inteftinorum in veficam , tres libras fc e c in i} urina maceratarum, coHtmentem in tro iveru n t, fu e re dete&a.
Ia-I n d i c a t io n e s , ut a j u n t , curatorias in hoc m orbo fuisfe, t e m pore quiete c o a r ta tio n e m folvere tentare & excrementorum con- geflum fupra illam cavere ; accesfione vero fubftante > illorum cfefcenfum p r o m o v e r e , m otum periflalticum adeo incitando,, ut praepedimentum iuperare Sc fæces foras protrudere valeret , non difficilem habet excogitationem.
I
Angufiias inteftini fubmovere in angufto fpes e r a t, nam ut hsec molitio fuccederee, aut diminuta pars in illam, quam fecum fert natura , capacitatem amplificaretur aut integrum inteftinum vitiati diminutionem omne fubiret. Dilatationem mechanico m o do effici posfe, uctno fanus um quam fperaverit, abforptione vero utique, praefertim fi contratflura qu id em , uti credere fas erat, ab effufione lymphae, inflammatione fatfla, genita fueiit.
Hujus rei ergo lateri adhibentur dextro inun&iones ungventi irritantis — ab Ur.gvento H y d ra rg y ri fimplici, Alkali A m m onia- co Cauflico, C am phora Sc Opio, compofïti — Veflcatoria, E m -
plaftra — ah Emplaflro S tom achico, opio Sc C am phora con
f é r a •— atque fomenta varia. T o tiu s autem inteflini lumen ut
in i d , quod contratffa pars h a b e b a t, dim inueretur, fi qua fieri posfet, fame certe experiundum esfet; inteflinum e n i m , parum m odo a parce ingeftis dilatatum , paulatim fic contraheretur- Quam eb rem non plus nutrimenti quam quod ad vita: fuffen-
tatronem plane erat necesfarium, praebitum fuit. Quae vitflus ra
tio etjam eo propior habita e f l , quod grandiorem coacervatio nem recrementorum fupra a nguflum ' inteflini locum præpedire
posfet. Hanc nihilo minus faciendam, quadam vincere t e n u s ,
aqua felterana m ultum potui d a t u r , maxime vero lac ebutyra- tum, ex segri opinione ut ventrem folvens, & forfan eo multum
in deliciis, habitum, quod vero non fecit. Medicamina, eundem
in finem haurienda, e clasfe leniter folventium defumebantur, ut puta , Extratflum T araxaci cum alkali vegetab. T artarifato Sc. meile Sv. Infufum Rhei, E led u a riu m e Senna, Elixir Rhei dulce
x-E x tr a d u m R h e i, Infufa Sennas cum vel fine T a m a rin d o , cwii
ceteris. Olea, qua: optime convenisfent, ita a prima m orbi ten-
tatione, ubi largisflme ufurpabantur, faflidit, ut cum ea videret, commemorari audiret vel in mentem m odo revocaret, naüfea in de <?c vomitus quoque excitaretur, quasque adeo asgrc pertulit ventriculus , u t , vel ea form a, quas - faporcm & Tpeciem «orum p e r fe d e c o n d e b at, quamvis exhibita , protelo rejedentur. Ncc Enemata varias compofitioni« , quorum Terebinthinata cfficacisfi-
m a fuere , negligebantur. His quidem omnibus per aliquot dies
fi alvum emollire fuccesferif, brevi tamen rurfus fubflitit.
Sub accesfione vero alvum movere, opus fuit, ejusmodi eli gere L axantia, qux nor> ventriculum tantum Sc fuperiorem par
tem tubi intcffinalis exagitarent, fed quæ , folutu c o d u diffi
cilio ra, tamdiu vim irritantem retinerent, donec principia crasfo- ru m attingerent, quee fortius inde c o n t r a d a , confiridionis reni xum devincere posfent. E re porro e r a t , hatc ea porrigi forma , quas o lfad u i & guflui quam minime offenderet, ne*vel faflidiui«
vel vomitum moverent. Pilulari hinc induta, aptisfima, nam in-
fufiones , D é c o d a , Emulfiones, E leduaiiu , c e t , flomachus ferre
neqqibat. Nepis fari um denique fuit , ut tantum opii cum illis
ju n g e re tu r, quantum ad rejedionem eorum reprimendam fuffice- r e t , quo faspius enim vomitio excitaretur, eo irritabilior evaderet ventriculus, quo iterum f a d o , v ia , qua alvus ducenda foret, ex
toto prascluderetur, Ne hoc fie r e t, pilulas — e pulv. rad. Ja-
iappae, H y d ra rg y ro dulci & fapone albo —- vel e proxime lau datis cum Gpio # Alkali vegetabili Tartarifato adjedis — e Gummi gutta, Aloe focotrina , Oleo anifi <
3
c S yrupo Sacchari —compofitas, dantur. Quas novisfimis movhi tentatiouibus ventrem
d e m u m , maxima licet prim um copia earum confumta , refoive- bant, e x 'm u l t o fapone ç o n fc d x fuerunt.
Enematum farinae diverf* haud exiguus modus: quasdam le niora ad inteffiiium plenius infra contraduraut exinaniendum ; alia
alia rvcriora ad a&ionem intefiini excitandam âc augendam , qme eflîcacisfiinum fôrfan, quod ab hac parte fperari potefi, ad c-jus* m odi angufiias disfolvendai fit auxilium, faltem in vitiis externis, inflammatione genitis, folvendis, fiçpius efi videre, âc agendi modum explicaturis, fi nobis aqua-hæ reat, hanc Ciceronis vocem: ” opus ipia fiium eadem , quæ coagmentavit, natura disfolvit”, ufurpemus; alia ex aqua tepida, ne periculum dilatandi omitteretur, largiora ad congium usq u e, validius injecla ; non nulla ex anodynis ad dolores fedandös & motus inordinatos tubi inteflinalis, alvo deji cienda; moras non paium fubinde necientes, temperandos. Quod cx infufo Tabaci injiciebatur, vomitionem, uti folet, ciebat.
Inter remedia adhibita quod ab aliquo defideretur, H ydrar- gyrus for fan fit vivus, quippe quem in Ileo moibo AMBROS. i’A R Æ U S , Z A C U T . L U S IT A N U S , JOH. R H O D E , HENR. ab H E E R , FRID . H O F F M A N N i ) , A N T . d e HAEN 2 ) , CAROL.
BISSET' 3), &c. utilitatem habere experti funr. Hanc quidem animadverfionem tanto tequiores ferimus, quanto confuitius judica mus , quar longa experientia docuit esfe lalutaria , medicaminum agendi m odum re vera ita cognofcere , ut om nium , quse fubesfe posfint, causfarum colligationem animo perfpicere valeamus, cum rarisfime contingit, plurimis in cafibus, fi verum confitea
m u r , maxime periclitari. Sed ubi alma illa , Thefapiae mater
êc d o m in a , tam parum fibi confiat, ut-quod heri laeta faiutife-
r u m , hodie cautior inutile, cras trifiis damnofum pronuntiet re medium & , fide O bfcrvatorum , utrimque licet, quantum p o tu it, p o nderata, colligi nequit, quorum obfervatio fit fidelior, fi ani
m o 1) Me d i c i n a e R a t i o n a l i s S y f t e m a t i c a e , Tomi quarti Pars
I I , Venetiis 1733. 298.
a) R a t i o n i s M e d e n d i Pars X I, Viennæ Auftriæ 1767. p. 338»
184-3) C o m m e n t a r i i de R e b u s in S c i e n t i a N a t u r a l i ' çt Me d i c i n a G e ft is, Vol, XV. p. h 8»
m o interdum /luduntur M e d e n s , nemo mirabitur. Sic SYDEN H A M 4 ) , M EA D 5 ) , M O R G A G N I 6 ) , A R N E M A N 7 ), reiiq.
ab hoc remedio disfvadent. T an ta s quidem com ponere lires ,
ctfi noftrac fortis non fit negotium ta m e n , quæ de hac re fenti-
m u s , paucis fubjicere juvat. Alvum diu adflricflam , multis re
mediis tentatis, tandem aut h o ru m lenta vi aut aliqua partium corporis m u ta tio n e , cujus causfas introlpicere & dimetiri nequi m u s , aut irritatione, quæcumque fit, a prioribus dispari, em ol
liri posfe, neminem fugit. Longum esfet enumerare omnia, quae
hoc efficere potuerint: diverfus gradus^incitabilitatis intefiinorum, diverfa flu id i, quo porrigitur H y d ra rg y ru s, temperies, qualitas & quantitas multaque alia ante p e rq u iran tu r, quam quantum H y - d r a rg y ro fanatus re ipfa d e b e a t, folide fcire posfimus, Cl. R H O D E illum cum meile rofaceo folutivo d edit, H O F F M A N N , utam ur ipfius verbis, hoc m o d o : 'M ane itaque, dato prius pin- gvi jufculo libram dimidiam rite depurgati argenti vivi uno hau- flu fumendam porreximus, defuper bibendum brodium carnis cum aliquot unciis olei am ygdalorum dulciifm.*' 1. c. p. 306 et de
H A E N erjam cum oleo A m ygdalino.
1
. c. 183. Argentum vivum hic an haccce ejus vehicula valentiora fuerint quis umquain
difeernete valeat. Ncc minus difficile enodetur, qualem & quan
tam in inteflinis morbidis fubire posfit oxygenationem 8 ) vel quos inde edat eifedlus, neque m utationes, fi oxygenatio locum
' , ha-4) O p e r a U n i v e r f a . Lugd. Batav. 3754. p. 76. 5) M o n i t a e t P r æ c e p t a . Cap. 7 , feéh 2. é) De S e d i b u s e t C a u f i s m o r b o r u m . T. II. Ebroduni in Helvetia, 1779. p. 162. 7) P r a k t i s c h e A r 7.n e y m i t t e l l e h r e . Göttingen i8or. p. 170. $ Illuftrisflmi de HAEN obfervatio, quod, quando per aliquot dies
in inteflinis Ileo laborantis hydrargyrus manfit, corrofus & ni gricans redditus fuerit,
1
. c. p. j 8 9 , & Cel. HOFFMANN!,h a b e a t, quas a fubtratffione oxygenii ipfa inteflina & humores«* illa ir r o r a n te s , patiantur. Hacc vero & reliqua, ut experimenta & obfervatior.es adhuc defiderant ,■ perfequi cum parum conduce ret , in phyficam- illius adverfus hunc m o rb u m vim paullum in
quirere licebit. Ponamus, inteflinum, aut tenue aut plenius, ali-
q u ö loco conflridfum, fupra conflridlionem a faecibus alvinis di- f l e n t u m , nunc h y d r a r g y r u m infuper accipere vivum , necesfe eft, c u m ille , nifi antea alicubi fepofitus fit, quod accidere p o s fit, c u o i m alum in colo relidet, fegmentum inteflini inferius proxi me; ad conflridlonem o c c u p a t , fi id h orizontalem , ut femper f o r f a n , fitum h a b e t, praefertim fi illa pars inteflini, jam robore frarffa, ad conflridlionem irritari nequit vel fitu corporis im m u tato planam retinet dibedlionem, ut id, nifi ru m p itu r, adhuc m a gis diflendatur & eo ip fo , cum am plior aperiatur locus recre mentis alvi indies coacervandis, defcenfus illorum difficilior eva dat. Si coardlatio autem teneret inteflin u m , perpcndicularem di- redlionem habens, quod quidem nullib i, quod nos fcimus, obfer- v atu m fuit accidisfe, ut fuperveniret h y d ra rg y ru s , large fumtus, credo equidem quod illam perrum peret & fecum duceret faeces , fed violenta haec penetratio p o flea, effufione Lymphae, coardla- tio n e m augere posfet. Experimenta de cetero, quae in fanis h o minibus cum H y d r a r g y r o inflituta funt, ad innocuum ejus ufum
& celerem per ilia defcenfum in Ileo adfe&is demonflrandum ,
n o n valent. Sanis datus non diu m oratur & immutatus alvo
clabitur. Videfls de H A E N
1
. c. p. 192 ÔC. H E N R . ab H E E R , O i b f e r v a t i o n e s M e d i c a e , Lipfiæ 1645 p. 56. In cafibus vero Ilei a de H A E N & H O F F M A N N memoriae proditis, inter d u m per quattuordecim & ultra dies , antequam cx toto evacua-' . C tus
quod ægra hydrargyri vivi ufu ab Ileo refiituta , apud quam liy- drargyrus per quattuordecim dies fecedere perrexit, ”tremorem in artubus, »tque vacillationem & impotentiam in pedibus ultra menfts fpatium perceperit," 1. c. p. 3 0 7 , oxygenatior.is fufpicio- nem facit;"
tus f u i t , remanfit. Eiplicatio Illufirisfimi H O F F M A N N "licet
jnodus operandi non adeo explicatu facilis fir. E g o tameji ita
jrem Concipio, argentum vivum intro haufium, d u m fundum ven- - tiiculi petit, p o n d e r e fuo refiflit ejus fubverfioni, five inverfae ejus motioni periftalticac, ut potius^fheo quidem ju d ic io , eam ad in feriora , fatfia in contrarium com presfione, rurfùs dirigat atque c o n v e r ta t,J fi maxime vera esfet, femper tamen infidum erit re m e d i u m , nam n u llum cfi f i g n u m , ex quo tuto colligi p o s f it, intefiina omnibus in l o c i s , etfiamfi non diu vexavit morbus ,
adeo integra <
5
c valida esfe, ut fine difcesfu ponderofam hancfe ra n t medicinam ; n o n n u m q u a m , fym ptom atis nec terrentibus, illa fphacelo ita a d f e d a fuisfe , ut materiei vix refiiterint, quam c o n tin u e r e , obfervatüm efi. Vide M O R G A G N I
1
. c. p. 1 6 0 , 1 6 2.
I11 praefenti cafu, ut ex fedione cadaveris confiat, ubi fracida & corrofa fuerunt intefiina, quam infame fuislet, h y d ra rg y ru m in cavo abdominis & vefica reperisfe & quam durum , ancipiti exprobratione a n g i , an ruinam intefiinorum duxerit vei
faltim acceleraverit remedium adhibitum. C u m his addam ,
quod m ulta tutiora habeamus m ed ic a m in a , nefcio cur incerta & probabiliter damnofa adhibeam us, & eandem ob causfam de ufu clyfierum fum i tabaci quoque fuperfedimuj.
