GO
X. DIATRIBE PHILOLOGICA,B A T T O A O r i A N
ETHNICORUM
P R E C A N T I U M ,
Cujus
fit
mentio 7.
LEV ITER A D T IN G E N S ;
Q y A M ,
A D S E N T . AMPLISS. FAC. PHILOS. UPSA L.,
S u b
PRÆSIDIO
M ag.
JOHANNIS J.
AMNELL,
Li t. Græc. PROFESSORIS Reg. e t Or d.'
IN AUDIT. CAROL. MAJ. VII JU N II, MDCCLDC.
H. A . M . C. DEFENDERE S:m R:æ M : t is St i p e n d i a r i u s,
M I C H A E L HENR. O T T I N ,
J E M T L A N D U S .• ie « e i! s » s a s 3 s s ( ! a « s ,s *
U P S A L I Æ,
A km
§. L
ATTH. capite VI fanåiflimus S er- v ato r, alia inter officia, tradit & hæ c, quæ pertinent ad preces; quarum exercitium a lbrdibùsPha- rifailmi pariter & Ethnicifmi repur gat. Et commatibus quidem % 6, exfulare jubet faftum atque î>7rc-
Kçitrtv, illam £vixvp ruv (&ocçi7cclccv.
(L uc.X II. i.) Com m . autem 7 & Iq. rejicere pergjt m o rem paganorum precandum, quem haut dubie Judæo- rum quidam , (inque his vel ipfi yçotfjLjxursls km G>ccçt(rciïei9
Ckgkçitci'i - - - fucctcçoG TFçccrevxpixevoii Matth. XXIII. 1 4* )
iflaæ tate, imitabantur: II çoaevxo/xevoi, inquit, prj BAT- TOAOrHSHTE, u>a7rsç et sS v ik o I ” Å c k c v g l y o t ç , c r i sv t t j 7ro~ À v K o y lc c ccvtûüv h a o c x & a S viec vT cu . 8 v c fu c to jS tjr e u vto7i> \ x.t .â.
U bi quid libi velit r o ß o tT T c Ä o yrjo -c ct, antequam propius
intueam ur, præmonemus, ex toto huj. loci contextu la tis manifeftum elle, quod Chriftus Judæos, quos adlo- quitur, cavere libi jubeat heic a vitio quodam hom inum ,
a veri Numinis cultu pariter & ab ecclelia Tudaica alieno rum , r w &vtnZvr quorum mores atque inffituta IcvJuïo-um paffim
paffim opponuntur. Cfr Gal. II. 14. ubi &9-vikZs §jv x&f
lotfê'ccïxMS lunt antitheta. Quippe pro co, quodconftan-
ter legitur, axnreç ot êSviKo)., temere quis adoptaret lectio n em unius codicis, memorati a M ILLIO , & a WOT- T O N O probati, u><T7reç ci v7roKçircti. Haut dubie libra
riu m impulerat in errorem memoria vocum , utnreç.è$ vVoKfrrau, quas commata repetunt proxime antecedentia & liiblequ. 2, 5, 16. Inftat WOTTONUS ille, leCtio- n em vt.ckçitoci magis congruere cum fcopo Chrifti, Phari- fieis pradèrtim leiè heic opponentis. Sed vero quis non videt, pracipuo cum Pharilceorum dedecore conjunCtam eflc hanc, quam inftituit Chrillus, horum inter atque ethnicorum inftituta, comparationem; qualis & alias fubinde occurrit: v. c. v. 31, 32, huj, cap. Ab hoc au
tem vitio , precantibus ethnicis familiariori , minime alienos fuifie Judceorum aliquos, tuto colligere nobis videm ur vel ex ipla admonitione Chrifti, exprobratio nis quid fecum habente. Et lie demum huic monito fuit locus, quando Judæi hac ex parte ethnicizare quodam m odo deprehenfi erant; id quod porro fieri vetat Serva tor. Neque folos gentiles id genus ßccrroKoylxv admifis- fe, haut immerito concludit JO. CHRISTOPH. WOL- FIUS ex precibus quibusdam Judæorum, quas JO. SEL- DENUS J e Syneclr.Hebr. L. III. c. XII.) aliique adferunt: aliter licet lenii ile videamus H. GROF1UM in Crit. S. ad h. L Pertinet huc, quod jam olim præcepit SIRACHI- DES C. VIE V, i f . Mj} fievrefwatis Aoycv h rrj TiqoatvyJ ag. Ubi Acycv êevreçbv, iplb judice GROTIO ibidi, non aliud eft, quam ßccrrcKoyelv. At m orum illi maçiftro quae fuit ania hujus interdicti, nifi tale quid, quoa jubet ca veri , inter iuos precantes oftendiftet ?
§• 11
A lterum, e contextu loci noftri facile hauriendum, illud erit, quod ßxTTcXcylct vitium fit adfine admodum
4 TO BATTOAOrElN,
m — ———— — —■■ ■ 1 — M
tî? TTcAuAc-y/cc, multiloquio, verbofitati; ct) propter quara
fefe exauditum iri exiftimabant fuperftitiofi illi deorum
cultores, quibus auditores fuos elle fimiles prohibetChri- flus ; hanc infuper fiibnedens interdicti fui rationem V- g: 0<^f yuç o 7rcCTrjç vjxœv, d>v %çelccv e%ere, 7rçc rë t)y.ccs dr*
ryactt ocvTcv. Cujus argumenti vis hæc eft : precantibus
hoc minus neccflum erit, multis verbis D eum com m o nefacere iftorum , quibus habent opus; q u o d ip fè , v e l ante fufas preces, eorumdem neceffttates optim e norit. Nem pe, non agere id Servatorem, ut, ex provida N u
minis omnilcii cura argumentando , precum dis— fuadeat u fiim , evidentiflimum eft vel ex proxim e fequenti præcepto, ac tradita fimul diviniflim a precum
ct) Gr. voculas, \jly\ ßotTTcXoyv\M}Te, Syras, TRE-
MELLIO interpr. TROSTIO, convertit : Ne eftote
m ultiloqui, feu, quod CASAUB ONO propius vifum exerc.
XIV. ad Bar. Annal[, redundantes fèrm one, vel fuper-
fluentes. Vulg. itidem verßo habet: Nolite m ultum loqui*
Germanica LUTH. Ihr l'olt nicht viel plappern. Svecica
nofira: J fkolen icke vara mangtalige. Danica item re eens:
T fkal ikke bruge överflödige ord. Confentiunt DES.
ER ASM U S, H. ST E P H A N US, CHR. SCHOETTGE-
N IU S in Lex. ad N. 7 1 , ceteri. E t, judicibus quidem D ,
ERASM O ad h. I. & JO ACH. ZEH NERO, Adag. S. Cent.
JE. p. 673, ßctTTcXcyictv ipfe Chrißus proprio vocabulo in
terpretatur 7tcKvKcyiuv, f multitudinem verb o ru m , qua
fine mente &T interna devotione cordis proferuntur.
Sin autem quodammodo differunt bina voces, Çita quidem,
ut inprimis referat fefe t o ßctTTcXoym ad inanitatem verbot
rum ac t o c v t c t ^ t u , de qua pluribus infra;} fa lt im eo con- fpiranty quod ßctTTcXoyos idem fueverit effe & 7roXvXoyosy
qui, fiepe jam diEla repetendo inaniter, orationem fuam red
dit prolixiorem: quam in rem confr H. GROTIUM in Crit*
Gum form a normaque, v. 9, fqq. Our&>r, inquit, tt^oç-
eC-^eaBe vpels' kt.A. Ubi pronomen, perfonœ verbi 7i\ecvcc~
sirSis adnexum, emphaticam involvit ccvrlSenv hos inter,
quos rite precari docet, & male orantes Judaeos illos c- tn n ico sv e, quos m odo reprehenderat.
r §• m :
Innum era pene funt conjecturarum atque opinio n u m divortia, in quae abiere interpretes, in una vocc
hxTTcÅoyixe enucleanda occupati. Et profe&o perdiffici-*
le e f t , liquido tradere originem & nativam fignificatio- n em vocab u li, quod non folum in codice Gr. N. F. eft in ter cc7roc£ Keyence, led neque in profanorum Graeco-
ru m fcriptis, quae fuperfunt, reperitur. At fic tamen n o n e ft, quod cum JO. PEARSONIO (in Vindic. epi- ftolar. Ignat. ) novam prorlus vocem & antehac inaudi tam , praefènti loco Matthaei omnium primum adhiberi putem us; quin ex adverfo facile credamus, his, quibus- cum loquebatur Chriftus, probe cognitam faille vim v o cis, quae Graece tum loquentibus exftiterit in ufu.
I IV.
Fuere, qui M ATTH. 1. c. Icriptum putarint,cum fim-‘ plice r , ß ccTohoyyoviTe, ut effet adeo ex ßocrcs & ïdyeiv.
Bcércs- autem lèu f o Hebræis maxima fuit rerum liquida
ru m m enfura, v. c. olei, (LUC. XVI. 6.) v in i, &c„ Atticae relpondens am phone, itemque, uti volunt qui dam , psTçrrti Græcor, aut koc^m. Sic videl. ab amplifti- m o menfaiæ‘ genere facta erit translatio E$çxî&trec ad linguae profluvium verborum que ampullas ; atque ita n o v a quidem &: hybrida vox heic ficta cenfetur, fed audientibus Judaeis intelleftu facillima. Ha bet haec conjedura forfan ingenii quid, at fic tamen n o n latis firm o ftare videtur talo ; inprimis quia cofiftans ceprehenla eft apud M ATTH. lectio rS ßotrroÄoyiiaoci cum gem ino t . N on quidem ignoramus, HESYCHIO per
fimplex r fcribi ßocrgKoyictv haut fecus, atque eidem Sc EUSTATHIO exaratur ßoctccçI&iv, ß w ra .^rs, fim plice
confona *, pro quibus occurrunt ufitatius ßccttccçI&m, ßccTTccftsys. Sed vero non illi cogitarant aliquid de B a to menfura. Q uin im m o Bcirros, virile nomen, de q wo
paullo pofb, aliquando etiam fcriptum reperiri Bolrc^, nos docet H. STEPHANUS in append. Thefàuri, C o 1. 621 & 623. Sin Hebrææ debebitur linguæ prior pais vocabuli, præftaret cum DAN. HE1NSIÖ in exercit. S. ad h. 1. aliisque relpicere ad to aliquoties in Hebr. cod. o b vium , quod nudam ddignet pronuntiationem, & Tic fbrfrtan ad precum line mente elocutionem referri queat. At neque fie fatis apta nobis videtur com pofi- tio Hebrææ vocis cum Græca, & ea quidem non adm o dum diverfi fignificatus.
. §•v -
. ,
A p rim o , eoque in con d ito, infantum fono bate.7,
quem fiepius illi repetunt, nefeii interim , quid hoc pa- CTo velint indicatum, ( unde & per ovo^cctottcuocv haut in- folitam natum elle queat Hebr. derivatum ivit to
ßccTTohcyslv, PAULO CHRIST. HILSCHERO præeun-
te in Mifcell. L ip f T. V II, JO. CHRISTOPH. W O L - FIUS in Cur. Phil. & Crit. ; flatuens, verbum iftud, con venienter huic origini, ” inferre omne id , quod cum ” infantili & inepta garrulitate fit conjunflum. Sic, eod. HILSCHERO judice, caveri jubet Servator in precibus vitia, puerulis familiaria, ignorantiam, jaSlantiam, multi
loquium: Quia vero præterea deprehendere nobis non
licuit quidquam argumenti firmioris, quod huic etymo conciliet roour; nobis, qui tuto eidem adquielcere non pofTumus, integrum erit alio nos recipere.
§. VI.
Interpretum plerisque veri vifum eft fimillimum,
tu ßocTTcÄoyijaoci nomen dedille ex fuo Battum quemdam,
cujus dictendi vitium abierit in proverbium : unde nec to ßocTTo Xoyeïv faera inter adagia referre dubitant JO. D R U SIU S ClafT. II. L. IV. prov. 27. & JOACH. ZEH- NERUS Cent. IV. prov. 80. Quis autem & cujas fuerit ilie Battu s, non fatis conflat. Referunt vocis originem m ulti veterum , & e recentioribus CHR. SCHOEÎTGE- NI US in Lexico, ad celebrem illum Bxttcv, ex patria Græca infula, Cretam inter ac litus Atticæ fita, coloniæ educem, & Cyrenes in Africa conditorem j & eum quidem ;<7%vc<p<wcv re x&i rçxvÀcv, i, e. hominem vo
ce te n u i, (exponunt alii hafitante lingua, f cui jiipprime-
baturvox interloquendum ,) balbutientem : cujus me
m inere HERODOTUS in MfA7tcfx. f L . IV. C. 150, feqq.
ST R A B O Geograph. L. XVII. itemque PINDARUS Od. IV Pyth. Hinc ßocrrohcyew ap. H. S TEPHANUM in
ap-Ç
end. ad T h d . eft loqui hyyoos rj tçocv'Aoos , ut Battus illeheræus; impedite loqui, î f balbutient e lingua titubare. Sunt & , inquit 1. c. STEPHANUS, qui velint efle: unum
idemque verbum bis terve repetere inter titubandum. Uti
v ero fenfum eumdem, ita communem admittere origi nem ducitur laud. Stephano rb ßctrrct(>l£euy quod fimiliter exponitur balhntire, offendereßepius in loquendo, lingua impingere $ at que fic, inter halitandum, fubinde repetere voces y quas, prrcipitanter aut impedite loquutus, trun-
carat q u i s & mutilaverat : quæ faciunt, ut non fatis arti
culate loquentem æ^re intelligant alii. (Ita THEOPHY- L A C T O l2xrrocçtafXGç n bcivcçÿçcç (p<wr,. ) Ceterum &,
Etym ologo veteri tefle, feruntur ot prj èv^o/xa dicti ßotr-
rctçi&iv a Bctrru, ilio Cyrenæorum principe , fjccyiActAu evrr tametfi interim ipfènon fecus, atque HESYCHIUSf,
conjeftat, rc ßocrrocf/£e/v kcctcc /uifxyjatv rr\s (poovris 7Tenorf-
(rbeti, ficuti /3 ct$ctçi(eiv, 7ro7r7iv£eiv i & alia id genus be
ne multa..
§. VU
Alium alii malunt intelligere Battum, eum que G r e - cum poetam & hymnographum ineptum , rtj 7toKv\oylcc
rerum quc & vocum earumdem creoræ repetitioni fum - mopere deditum j cujus & SVIDAS inLexico m e m in it, qui , ßocrroAoylocv interpretatus per rrjv 7rchvhcyil<xv,
repetit nom en iftud dno ftdrm r/voV, fxx^ès v&j 7roXv^.'xiiÇ 7iGiY\<Jcc\Tos, TccvToXcylcts syj:vrots. (quam quam vix
fatis fibi conftare videtur Lexicographus, ubi vicitfliin
ro ßccTTccql&iv, pro fxoyis AaAfîy, arcefllt duo Bdrra Q*i- fixln Wxvo^dv8 ovros-, de quo §. anteced. di&um.) Cfr SA L.
DEYLINGII O b f S. P.III. GOTTFR. O LFARII ObC ad 1. c. Matth. JO. DRUSII Prov. S. p. 617. DES. ERASMI Chiliad, adagior. & adn. in N. T. ubi & is a Batto poéta deducit ro ßocrroÄoyelv, ceu phrafin ttctçctjjudiïyj. /3 )
§. VIII.
Sive autem huic, five illi Batto fuos debeat natales verbum n o ftru m , non incommode pofitum viideri queat pro deblaterare, multaque garrire, repetita inani
ter ; ut innuatur & tj rS Åoyn ^evTtgoons, quam a SLRA-
CH ID E, ubi de precibus agit, improbatam fupra v id i mus. Facit huc, quod ßocrroKoyloo HESYCHIO, latius accipienti, dçyokoylcc fit $ dv.ooiqoKoyloc% THEOPHYLA CTO item ad 1. c. Matth. (pAvxfia, inanitas verborum,
nugacitas; quacum conjun^aplerum que effc n 7ioXvKoylocy
M atth. /3) Denique, f i credimus JO . ZEH NERO in a da g . S.
p. 674, fuere, qui repetierint ro ßctrroXcyiiv ex fabula B at
ti) paftoris Ovidiani, cujus mentio L. II. Metamorpb. v.
6 8 7 ) fi 44' > id vero y ut nobis quidem videtur y baut fa t es op
portune. Saltim OTHO G UAL TPERIU S in adn. ad
Matth. diverfos commifcet Battos, ubi de ineptiis B atti, veteris bymnograpbi, locum ad legat OUIDIfi modo comme moratum.
M atth. 1. c. adnexa r<£ ßctTTchcyrpoct. Similiter ß urruqU non lolum balbutire eft, fed & blaterare, ac meras
effutire nugas ; quibus non levius offenduntur aures,
q u a m balborum titubantia. Cfr STEPHANUM 1. c. ap
pendicis. Etipfe HESYCHIUS , quem m odo laudavi
m us , eodem accipit fènfù t o r e ßctTTocql&iv ^ t o ßocTTo-
Koyeüv' ac ßccTToc^KTfxcv itidem exponit (phvctçlocv, adlèntien-
tc & SUIDA. Itaque SEB. CASTALIO 1. c. Matth. red dit : Ne garrite. AR. MONTANUS: Ne inania loquami
ni. T H . BEZA : Eadem ne blaterate. Gall. Interpr, N ’ nfe<& point de vaines redites. Refer huc etiam ex V. German.
L U T H . t oplappern, (ferme non aliud, quam plaudern ff)
ubi cum vano garritu multa verba fimul innuit optimus interpres ille, inquiens: viel plappern; quando plures alii, quos fupra adtulimus, heic folum exprimere multiloqui
um fuere contenti.
§. IX.
BuTToXoyJas nexum ac 7soKvXoylois vel ex dictis facile
deprehenderit Lector benevolus. Quamquam autem precanti latis erunt vel paucula verba, quæ ex animo proficilcuntur rite adfecto; (uti & 1. c. fubjunctam a Chrifto precandi formam fua commendat nervofiffima brevitas:) lie tamen per t o ßocTToKcyracci non in le ac
finipliciter longiores damnari preces , optime m onet, cum H. M O R O , JO. CHRIST. WOLEIUS ad h. 1. Q uin perltringitur potius diffulæ orationis adfectatio, uve luperftitiolus quis, verborum illa congerie, favorem Numinis lèlè promeriturum opinetur; five quisv hypo-
eritarn agens, ifto longarum precum adparatu, ad often-
tationem com pofito, pius aaprime & religiofus aliis vi deri Vflit : cujus rei intuitu, ßocTTcXoyla eorum poterit elle vitium , qui ambitiofe orant, ficut interpretatus eft CHR.YSOSTOMUS. Damnatur, ut cum DAN. HEIN- SIO loquar in S. Exerc. ad h. 1., /uertupia/xes inorando;
u t quum labia & lingua, fine m ente, flrepunt. (Vid. & J. D U R RII Theol. Mor. p. 94.) Dam nantur preces, H . STEPHANO judice, q u a i? prolixœ fu n u lfiw t inanes. Cujusmodi quidem inanitati verborum & fupervacaneæ pompæ m irum in m odum indulPifle, inter precandum ’, deorum cultores, quorum (equi exemplum hic v e ta t Chriflus , ex refiduis profana; fuperflitionis m o n i- mentis abunde conflat. Facit huc vel m axim e, qua? in veterum hymnis cernitur,7roÅvccvv/xhx deorum,inepta ad eo , ut hunc popularium precandum morem falfe riferit v e l ipfe LU CI ANUS in Timone. Sic in HOMERI, C A L L I M A CH I, atque inprimis O N O M A C R ITI, (vulgo O R PHEI,) hymnis congefta reperiuntur & cumulata,ad n a u - feam usque, deorum eorum dem nomina, tituli atque e lo gia, variam defignatura poteflatem imperiumque; queis capi mirifice deaflros & placari, faciliusque in partes luas pertrahi, fluite autumabant profani homines illi. Ex infini tis ejuscemodi compellationibus Ifis dea fxv^oovvfjios ag n o - m inata videtur. In Bacchi invocatione m orem hunc graphice exhibet OVIDIUS Metamorph. L. IV V- n , fqq. ubi longa ferie repetita videre eft,
- - qua - - per Grajas plurima gentes
Nomina Liber habet. - - -
Contra haec, ab om ni verborum inanium adparatu fiios avocavit Magifler maximus fuo illo , com pendi- ofiffnno pariter & exaclißlm o, precum exemplari ; in quo nullus velraurcr^r/, vel ambagi verborum & pompa?, vel denique numerofis Patris cœleflis nominibus titulisve datus efl locus: quam in rem cfr& CASP. N EU M A N - NI prolegom. ad libell. Kern aller gebethe. C eterum , quod ad TtoXvwvfow deorum addnet, cfr JO. SELDEN. de Dis Syris proleg. C. III p. f?, feqq. iterm ue CO R N AD A M I, SAL. DEYLING. & GÖTTER. OLEAR. Ob£ S. ad h. 1. ; quorum poflremi am bo ad ficcTToAcyi^
infii-imfuper referunt preces easdem, iisdem aut aliis verbis frequentius, nec fine fiiperftitione, iteratas: quales in R,omanenfibus acriter perflringit D. ERASMUS ad h. 1. Siic JO. DRUSIO in Prov. S. p. m. 617. ßocrrc^oyelv
icdem efl, quod TccvrcKcyiïv , quando Jlcpius eadem repetun-
tw r ; , ß&TTohcylct, proverbiali fer mone, import ima
Io-qiuacitas. (Referri huc poßlt ßurrohoyiocs Ipecimen, quod
exhibent profani homines t Reg. XVIII. 26, feqq. ex ufi- taito more Baalcm fuum , demilliori primum voce, dein alitiori, compellantes idemtidem, & complurium qui- dtem horarum fpatio fruftra invocantes : quam in rem cfrr JO. SELD. de Dis Syr. p. 56, feqq.) Minus vero au- diicndus videtur CL. SALMASIUS de famore Trapez. L. I I I , ubi ßocTToÄoylocv in orando & 7rcXvÅcylccv ad rerum in-»
pirimis, quas a Deo petebant, varietatem & copiam re tudit. Certe gentilium illa ßocrrohcylcc non materiae pre c u m , led fo rm a} feu non tam rei, quæ petitur, quam orationis, qua petitur, eft vitium ; neque confeftim ßocr-
rcshcyloiv adm iferit, qui petit non petenda: cfr b. TO.
KEM PII diilert.iin Orat. Domin. fubpræ f Reverendiß" Epife. D. D . M. BERONII, p. 26, fq. & adde judicium JO . HOORNBEER.il, Th. Pr. T. II. p. 328, feqq., qui, c u m ßccTToXcylccv elfe dixiflet k vicKvXoylav, quando inultis
iisdem inanibus verbYs repetis iterum iterumque, avod
v is , quodcunque etiam id fit; fubjicit: Uti in re mala omit ti tamen hoc potefi} ita in re per fe bona etiam committi. £rV.
§. X.
Præter deorum , quam diximus, 7ro*v<wvfx!ccv, quo dam m odo forian in cenfum heic venire poterit etiam paganorum precantium vel cAohvy/ucs, per quem diflona initelliguntur murmura vocis altioris quidem, fed inarti
culata; inconditæque, ferarum animantium fonos quos dam atque ululatus imitantis; vel yoyyvafxcs, Ieu precum tacita demurmuratio 3 labiorunique fufurri humiles, ut
cum PERSIO loquamur Sat. I l v. 6. qui m os PYTHA-
GORÆ adeo le non probavit , ut in præceptis ejus lo cum invenerit & ifthoc: ywer« (pmv\s iv^eo. Ceterum Jiæc, horum vc iim ilia, quæ nobis in præfèns expo*
nere non licet, pagamcæ porten ta copiofe .enarrant antiquitatum
Ecriptores.