• No results found

Dissertatio de vocibus nonnullis rarioribus, in propheta Esaia, quam, cons. ampliss. facult. philos. præside ... Carol. Aurivillio ... pro gradu, publico examini subjicit Christophorus Dahl, stipend. Stiegler. Vestrogothus. In audit. Gust. maj. d. 12 Juni

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio de vocibus nonnullis rarioribus, in propheta Esaia, quam, cons. ampliss. facult. philos. præside ... Carol. Aurivillio ... pro gradu, publico examini subjicit Christophorus Dahl, stipend. Stiegler. Vestrogothus. In audit. Gust. maj. d. 12 Juni"

Copied!
20
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D I S S E R T A T I O D E

V O C I B U S N O N N U L L I S

R A R I O R I B U S ,

IN P R O P H E T A E S A I A ,

QJLJ A M , C O N S . A M P L I SS. F A C U L T . P H I L O S .

P R A E S I D E

Mj g .

CAROL.

A

L. L. O. O. Pr o f. Re g, e t Or d. R. S. S. M. P R O G R A D U , P U B L I C O E X A M I N I S U B J I C I T

C H R I S T O P H O R U S D A H L ,

S T I P E N D . S T I E G L E R . V E S T R O G O T H U S . I N A U D I T . G U S T , M A J . D. 12 J U N I I , 1 7 ^ 2 . H. A . M. S. U P S A L I Æ ,

(2)

P I R 0

M A X I M E R E V E R E N D O e t A M P L I S S I M O ,

D

no

CAROLO NORING,

S. S. THEOL. DOCTORI CELEBERRIMO,

ECCLESIAE SVECANÆ LONDINI ANGLORUM P R Æ P O S I T O E T P A S T O R I VIGILANTISSIMO,

PATRONO FAVENTISSIMO.

JJroperantibus nim ium a Si us f a tis , Parens olim meus,

-*■ ubi fu a m non fuffeSiuram a t at em vid it T uis in

eum agnofcendis m eritis valde e x im iis , m ature 1st tenello adhuc meo animo in fix it cah dijjim am , qua in Te fereb a tu r, pietatem ; quamque f i ab eo tradi­ tam fufcepi filiu s, fufceptam que publice profiteor, id modo obfequii dedijfe p u te m > cui, nifi in Paternos in ju riu s cineres, nemo facile dejuturus ejfet. M e vero quum, illius poft obitum, fa v o ris plane ejusdem adoptare ex affe heredem , mearumque rerum cura num quam non ta n g i U b i, V ir M axim e R everende,

(3)

us([m eo p la c u it, u t , quod T u a m unificentia acce­ ptu m Academia r e f e r t? Stipendium m ih im et, vr/ novum tale ambire verecundato g r a tia T u a docu­ m entum , ultro velles concedere ; quum etiam fu b o m n i, M ufis dare lic u it, tem pore, m ihi beni-gnifjim us adfuifti & nuperrime infuper, rtpz/d 7V g ra vio ri quidem violentia morbi Te

patereris detineri, quominus in omnia mea animum intenderes; Jcio> an alienas aut arceffitas ratio­ nes conqwfivijfe videar, a / r for, quidquid fu e rit, d*- curjo prope Academico fta d io , cultiorum Litterarum fpecim en Tibi in p r im is , Patrone O p tim e , facrum

effe v o lu e rim ,

T A N T I N O M I N I S

tu ito r obfervantißimus

(4)

T H E W E L L B O R N

Sm CHARL. N O R I N G E R ,

M y F r i e n d a n d Be n e f a c t o r,

S I R ,

TJFhen my Heart is bufy to give fingular Evidences o f its Gratitude to Favourers and Friends, Four .Warne, Dca­ re ft Friend, does prefent it/e /f9 to be an Ornement to this Page. Recently has an unlimited Feneration been [peaking: now the Friendfbip requires the fame Right ; and who kan deprive my Thankfulnefs o f giving Fou the next Place after Four Venerable Father, F o u , that through a like Benevo­ lence , towards m e, have fo conft ant ly made up the Meafure o f it? Four good Heart, this ineftimable Ireafire, that Fou have inherited from H im , has more contributed to procure F ju the Ejlime o f the Pub lick, which Fou have allready gained, than the Fortune to be the only Heir o f all His Eft ate i but when j l , which more than any other, not only from my Founger Fears have had the Advantage o f Four Friendfbip, but even newly upon a very fingular Man er, f ï have belived it to be my D uty to declare pubhckly, that y have the greateft Reafon to attribute to Four Goodnefs both what J at this Occafion and even what in the future J may perhaps bi able to produce.

AJfuring F m that None is with greater Efteetu,

S I R ,

Your tnoft humble and itiog obliged fervaot

(5)

D E

VOCIBUS NONNULLIS RARIORIBUS

i n

PR O PH ETA ESAIA.

M

ulto efle p lu ra , quæ Hebrææ linguae cultoribus, in uberiori ejus paranda cognitione, videri opor­ teat non fatis liquida, quam quae aliarum lingua­

r um fludiofis, in his addifcendis, difficilia obveniant, n on mirabitur, qui animadverterit, longe eam omnium

antiquiffimam, pluribus jam diu faeculis, inter mortales fi- iuifie, vixque reliquiis , in unico Biblico Codice adhuc fervatis, centefimam contineri partem florentis o lim ,la- riflimo ufu, fermonis. Hinc non potuit fieri, quin & lenfus ipfe vocu m, in primis rariorum, fuis interpreti­ bus laborem fæpe creaturus efiet adeo fterilem, ut Bi- . blica loca multa, doctiores etiam , certioris explanationis indiga, coa&i fuerint relinquere. At funt nec pauciora alia, quæ a vetuftioris aevi Grammaticis, five Judæis, fi­ xe Chriftianis, pro ea, quæ tum haberi poterat, valde mediocri facræ Philologiae peritia , male tranata intclle- ctaque , faniores inde Critici, adfinibus præfertim H e ­ brææ Diale£tis in fubfidium adfcitis , reftituendi falubrio- rem viam invenerunt. Præ ceteris in puritatem Linguae id olim commilifle videntur plurim i, Rabbinos fere fe- cuti, ut, fi quam vocem in Hebraifmo Biblico rarius o b ­ viam, eamdemque fono vel litteris alii cuidam frequen- riori quadamtenus conriguam dep re hen derint, ambas eas, disfvadente licet maxime ipfarum natura, in unam fami­ liam cooptare non tantum non dubitarint, fed in unam etiam vocem haud raro coalefcere fiverint, cum infigni non minus fenfus Biblici, quam Grammaticae rei, difpen- dio. Hinc enim, cum impares adeo formæ fub eadem

(6)

eWfa \ * ( c9 fc

W J Z \

t . > jaga m i t t e r e n t u r , crebrae illae enatæ anomaliæ Ôc r e g u ­ larum nova Linguæ incubuit c o h o r s , quibus, cum illius ad cognitionem fe hoc potitfimum modo viam patefe- cifle , fatis fibi propere perfvaderent non p a u c i , effecis- fe nihil videntur, nifi quod r emoram erroresque inter- pofuit plurimis, multisque etiam harum litterarum t a n ­ tum peperit faltidium , u t , animadverfo incultiori hoc & vere monftrofo Hebraifmi habitu, attoniti, veluti alia conlpefta c h i m æ r a , in ipfo limine pedem referrent. A- liam quidem omnino & pæne diverfam faciem prae Te ferre Hebraeam litteraturam jullit citerior aetas , quae , ut immerenti & ar£lum velut in carcerem disjeftæ Linguae confultum i r e t , id in primis libi agendum exiftimavit , ut limplex munditiis & nativo quodam fuo decore c o m ­

mendabilior prodiret. E ni mv er o , ut in hac re multum profecit fummorum Vi ro rum perfpicax induftria, obftare certe videtur, quae humana omnia fequitur, i m p e r f e f t i o , quin multa adhuc venturae ætati felicius recolenda fuper- lint. Inter hos autem , quibus tantae molis opus a g g r e ­ di vifum eft, in Hebraismum Biblicum mihi quidem non minimum meruifle v i d e n t u r , qui Radices vocesque in Lexicis vulgo ha&enus, vel male collocatas , vel defide- ratas o m n i n o , rettitutum ire conati funt. Eft hoc illud Badium, in quo non tam pulveris aliquid colligendi, quam fummorum Vi ro ru m infiftendi veftigiis occalionem ido­ neam ex Efaia, Pr ophetarum Principe, paBim arripui­ mus ; fperantes f o r e , ut , cum novi quidpiam aut prae­ clari adferre vetuerit ingenii tenuitas , noftramet ipforum certe exercitatio nemini videatur aut intempeftiva aut fupervacanea.

M j n

Es a i æ XI X: 17.

Cum vocabulum fit, quod non nifi unico hoc loco oc­

(7)

cur-currit, variis ut conjecturis obrueretur explicatio ejus, ac­ cidit. O mn es antiquiores interpretes per terrorem f. pa­

vorem vertunt , quod inrerpretationis genus in verfioni-

bus noftris & apud Lexicographos recentioris etiam ævi vulgo receptum tuit. Chaldæus: *6nV>; Syrus; kiiuV; A- rabs: Verlio Alexandrina; eis (pc&iTçov ; Aquila

yuçaxrivj Vulgata: in pavorem. O m ni no veteres h i , quos diximus , interpretes , ex recepta fignificatione v e r b i , quod in fequenuibus hujus vcrfus occurrit m a , vocis, de qua jam agitur, notionem perivere. Cui vero verlioni, q uo ­ minus omni ex parte adquiefcamus , id primum impedi­ re v ide t ur , quod cum fequenti Oraculi ferie, a P r o p he ­ ta p r o l a t i , non facile conciliari queat. A verfu enim capitis primo ad decimum feptimum, oftenditur & gravi ftilo delineatur lugubris a d m o d u m , quae nullam fere fa- lutis fpem relinqueret, Æ g y p t i o r u m clades; oritur vero fequenti oratione lætior mox , nebulis priftinæ tempefla- tis d ifpe rli s, orbis Æ g y p t i i facies, promiffa per Judæos diuturna felicitate. Et certe teftatur Hiftoria, Judæos Æ gy p ti is fuifle tutamini, fa&umque , ut, cum Deus in terra Judaica totum quantum Affyriæ exercitum proftra- viffet & deleviffet penitus, non tantum ipfi Judæi, fed etiam populus Æ g y pt iu s ab hofte minacilîîmo mirum in modu m liberarentur. Deinde, huic veritati, ut fidem fa­ ciunt incorrupta rerum geftarum monumenta , ita neque v e r b o ru m , quae heic occurrunt , genuinum fenfum ali­ quo mo do o b e ff e , fed robur potius addere, demonftran- di hic locus erir. Scilicet Verbum nns, e cujus vulgari n o ­ tio ne , quam a rr ip ue r e, ut diximus, veteres interpretum, voci tun eadem pavendi tributa f u i t , Arabes ufurpant non tantum in fenfu pavoris, fed ad exprimendam etiam fe-

ftinationem & accelerationem, quam verbi vim heic vide­

tur ipfe contextus fuggerere ac d e f e n d e r e , locaque Bi- blica, Ef. LX: 5. Jer. X X X I I I 19. Hos. II I; 5, infigniter

(8)

con-confirmare. Certe La ti no rum trepidare, quod Hebraeo nno ex afle refpondet,^ ejusdem efie indolis, ex H o r a ­ tio a) & Virgilio b) demonftrat Sehultenfius r). S ub mo ­ tis adeo difficultatibus hifee, quas creare verbum nna plu­ rimis vifum fuit, nofirum ton liberius examinare ad fu* amque originem ac indolem revocare licet. Lexicorum fcriptores ad a:n r e f e r u n t , quos fecutus etiam eft Schul- z i u s , in recenti editione Lexici Cocceiani , ira t a m e n , ut derivari quoque pofle e *on non difiimulaverit. Ser­ vatur tum notio trepidationis , nifi cum H i e r o n y m o ma ­ lis feftivitatem. Sed quominus ad jjn referatur, prohibet tum forma i p f a , tum rationes cetera* , a Schultenfio 1. c. expolita , quasque adeo jure merito iecuti funt lllufir. Michaelis, in interpretatione Germanica, & in Verfione Latina, Celeb. Dathe, quorum ille vertit: eine Zuflucht \ hic fimiliter : refugium. N o t a t enim in Diale£to Arabica \_ap:> confugere, refugere, unde refugium , refugii lo­ cus. Poteri t, analogiam vocis fi f p e &e s , ad eamdem hanc radicem c ommode referri, & fignificationem confir­ ma re illud, quod legimus Jer. X L I X : 1 6 . Obad. 3 . Cant. II:

14, ubi ySoi njn exprefleris : petras afylum prœbentes. N e m ­ pe plurium opinioni, qui vocem illam mn vel ad nn vel ad jnn referunt, non id minimum videtur obefle, quod rertiam radicalem five ) five & k præ fe ferar.

m a

Ca p. X X V I : 4.

Qui fenfum modo hujus loci c u r at , perinde quidem habere poteft , utrum retineatur vulgaris allatae vocis ex­ plicatio, an nova tentetur. V ul go creditum eft, ma N o ­ men

fl) Carm, L. IIT , od. 27. v. 17. Æneid. 1. IX . 114.

(9)

men elle, praefixo 3, quod notet: in Deo \ unde verfiones fere omnes hanc explicationem tuentur. A t veftigium conftru&ionis, quae, quia Arabibus perfamiliaris, ab He- braifmo quoque haud aliena olim fuerit, in hoc loco re- perit Lud. de Dieu d), & pluribus perfecutus eft Schul- renfius e ) y quaque 3 praefigere illi folent Nominativis Adje£tivi aut praedicati, rarius fubjecti, ita ut nihil ultra m agnopere fignificandtm inferar. Verti tum mrr rvs pollet:

Jehova eft Jab, eft unus ille verus Deus. Nec longe abit

Glallius / ) , quem mul:a ab illo collegia Biblica exempla m o v e r u n t, ut 3 fimpliciter redundare fanciret verterer- que, jungendo cum fequentibus: Dominus Jehova eft rupes

aeterna. Quod lï qui nihilominus conftru&ionem mrv rrs

prorfus lingularern aut infolentem arbitrentur, poterunt, prieeunte Illuftr. Michaelis £ ) , alium & quidem Hebra- ifmo Biblico probe congruentem interpretationis modum ampletti. Ille enim ad locum Pfalm. LXVIII, 5. cauflas fubefie cenfet, quibus indudlus credat, ex Syriaca Diale&o reftitui polle verbum quod con/olari notat & tum in hunc noftrum, tum in citatum Pfalmorum locum, quadra­ verit. H inc Germanica ejus verfio habet: Jebova ift

unjer Troß. Cetei-um haec, utcumque animadverfa aut

aeftimata e r u n t , fenfus iplius, quam Hebraifmi, fi qui fuerit, ftudiofior haud in magno quidem ponat diferimine.

Vulgaris hujus vocis interpretatio fecundum Vocales eft:

i ) Crit. Sacr. p. 5 4, & 2 0 7 . ed. 1693. f°l-

e) Animadv. 1‘hilol. p. 52. & i 6 i . tum in Commentario ad Job.

X X III, 13.

/ ) Philol. Sacr. p. 586. ed. Dath.

g) O riental, und E x e g e t Biblioth. part. XII. p. 165. Ca p. cit. vers. 16.

(10)

rf-effundunt videl. muffitationem, ac fi radix foret py hujusque

e 3. plural, praeterit, cum j paragogico fluxiffet ppx, demta prima ' . Veteres interpfetes de affiiElione fumunt; verfio Alexandrina: ev Bbr^ei jjimpcc yj 7rctikix ax ypivj iic fere omnes verfiones Orientales. Schultenfius in Inftitucioni- bus pag. 352. radicem maluit pix arêlavit, prefpt, expreffit, unde 3. plur. præt. cum addito j, ppx foret exprimunt nempe vvh fubmijpim vocem> preces, vel potius pallive, ex ­

primuntur in preces. Ambas non modo interpretationes illas M. Rev. Jo. Heinr. Michaelis b) e xhibuit, fed & addidit t e rt ia m, pofita radice |px in Diale£to Æthiopica :

m univit, circumfepjit, e qua fluxerit Nomen ppx munimen, prjejidium. Hanc ultimam amplexus 11 1 . J. D. Michaelis i)

integrum vertit comma: Munimentum contra fafcinum eß

caßigatio Tua. Talia certe funt, quibus Vir acutiffimus

utitur, argumenta, ut, fvadente etiam in primis orationis ferie & forma vocis ppx, ejus conje&uram re dd er ent fa­ cile probabilem. At que madmo du m re£liflime u r g e t , primam 1 in Præt Kal, haud umquam abjici, neque adeo locum heic efle pofle radici p r , lie, quod negat pariter, j in fine adjun£tum olim formis Præteritorum, non aeque videtur liquidum. N a m & e xempl a, rariora licet, ipfo fatente, exflant, & analogiae Linguae minime r e p u g n a t , ut Præteritorum formis, aeque ac Futurorum, j iftucf ad­ jiceretur, docente cumprimis magno Schultenfio, 1. c. pag. 422. fq. Quum etiam pauca oppido fint loca Biblica, in quibus t o occurrit, haud illa unice evicerint, alio

fignificaru omnino nullo, quam fafeini, fumtam olim H e ­ braeis vocem. Eft certiflimum, 2 Sam. X I I , 19. crttnSno denotare miiffîtantes, clam filentev loquentes, unde faci­ lis haud dubie tranfitus ad fubmiffas preces, non tam verbis

b) In notis ad edita ab illo Bibiia Hebr. 1720.

(11)

<*fc 'S “7 ( 5?%

cas» / / v ^s»

verbis fufas, quam animis. N e adjiciam, cenferi forre pofle le viu s, li cafligatio Divina diceretur munimen contra fafcinum potiffimum, quum adverfus mala longe g ra vi o ra , immo in univerfum omnia, fit præfidium fir- miffimum. Itaque dum certius quidpiam & lucidius, fi p o te , in pofterum ob ve ner it, ego quidem radicem pix tenuerim, quam & tenuifle videntur antiqui interpretes, quique ut heic deterantur, nondum ratio fatis efficax mihi reperta magis, quam Celeb Dathio, Latinevertenti ;

clamarunt voce anxia, dum eos cafligabas.

,— INDND

3

C a p . X X V I I .

8-Quoniam hæc etiam forma alio loco nullo occurrit, fieri non potuit, quin partes in varias interpretes dis­ traheret. Plerique ad nxo, quatenus menfnram putetur fi- gnificare, retulerunt. Sic Aquila dudum & Symmachus:

ev octTM aoirov, & Theodotio: ev ustçoo [xerçovj tum Chal­

daeus: Y? pS’3' na Sto ttrvim antou ntenfura, qua metiens fu -

eras, metientur tib i/ Syrus: 'nn nn b’jtn «nton menfura, qua vienlus eß, judicabis eum, & Hieronymus: in menfura con­ tra menfuram, quod idem porr o in Vulgatam verfionem

Latinam tranfivit. H i n c recentiorum plurimi, praeeunti­ bus Rabbinis, menfuræ quidem notionem tenuere, fed inflexam adeo, ut explicarent: moderate, modice, non ul­

tra menfuram. Atqui ufus vocis nao Biblicus fi refpiciatur,

non menfuram quam demum c u m q u e , in un iv erf u m, notat, fed definitam, nec nili aridorum, videlicet Ephæ partem tertiam. Dein forma vocis, quia duplicatas duas radicales offert, folerque hujusmodi duplicatio radicalium, fignificatum intendere potius, ac fortiorem facere, uti opportune quoque monuit 111. Michaelis k), magnæ deni.

que Ä) Orient. Biblioth. Append, part. X IV . p. 79.

(12)

que ac duplicatae veluti menfuræ vim cogitandam prae* bebit. Quocirca vertir ille , fecutus ante di&os Græcos & Chalcæum ; maas für maas, vel etiam; m it großem maasv Ac tenenda quidem fi origo fuerit e hno menftira, inter­ pretationem illam vulgatiori facile quispiam praetulerit; tametii nec dillimulandum, videri polfe, ad fenfum prae­ cedentis V. 7. p r o pe accedere moderatae leniorisque ca-

ftigationis f p e ci em , quam & in Lexico, fub nso elicere conatus eft Caftellus, nefeio quam feliciter, ex Æ t h i o p i c o

fafay placide, propenfo cum ajfeSlu allocutus eft. Enim v e r o idem infuper, fub eadem radice, ad ndxo migrare fe cit ex «KD ablegat, quod auflore Davide de fornis & G u id o n e Fabricio, tamquam Chaldaicum, per pdj transtulit i nt e r­ p re ta tur, ipfum licet kno nec in Lexico Buxtorfii Chal­ daico T a lm ud ic o , nec alibi reperire potuerim. F or t e ex hoc fonte haulit Koppius /) dum fignificationem m i­

grandi adoptat, ita quidem, ut formam fumat Infinitivi,

& m finale, uti & ante in Libro radicum Dav. Kimchi, habeat pro affixo, eamdem perfonam refpiciente, ac n ultimum in pr oxi mo nnSrn. N e c diffitear, apte fatis, n on for ma folum, fed & fenfu, tum cohaerere utramque v o ­ cem, inregramque periodum: ruran nnhwa rixoxoa haud in­ commode verti pofle: dum migrare eam coges, dum dimittes

eam , caufjam, adverfus eam, ages tuam. Sed primum quidem,

in voce noftra, n finale, quia pun&o Mappik caret, f or m am femininam prodit magis, quam affixum aliquod P r on o mi ­ nale. Dein pun&atio, quam exhibent vulgares libri, quæque infinitivum argueret, occipiet videri dubia, fi fidem m e ­ reatur nota marginalis ad nxoNoa in Codice Mfcr. Upfalienfi Pentateuchi & H a ph t a r a r u m : "*pv "ii pi nxonDa 'no hoc eft:

liber alius y vel etiam : libri alii babent hndkm cum Patacb Ö* Metegb fub primo o, Cbatepb Patacb fub primo k, Scbeva fub

o altero non Dageffato, nam ita pun&ata vox in nota illa cer­ nitur, 0 In notis ad L ow th. part. H I. p. 104.

(13)

nitur, & fic videtur tnibi fuijje in origine. Confentit Me- ndffeh Ben Ifraël, in Bibliis Hebraicis, ab illo editis, Amfteld. 1635. 4:0 & in quibus eadem voci fubjeCta punCta funt, haud dubie, quod in antiquis is etiam codi­ cibus eadem repererat. Forma vocis tum re&iflime ha ­ beretur Nominalis feni, generis. Nihilominus Infiniti­ v u m & migrandi fignificationem urfit Houbigantus, pcftquam legere jufierat niwoa & radicem roi pofuerat, quorum prius nuda conjectura, invitis codicibus, huc usque exploratis, omnibus, peperit, alterum Gramm a­ ticae infuper analogiae repugnat. Sunt, qui ex Ara ­ bica DialeCto allaturi fuppetias, nunc Verbum mo­ v i t , commovit cogitairint, nunc LA*« & LA«i ovo[xxTo7re•

7ioiY]f/,£\'oc in cogendis afinis pecoribus aliis ad potum;

quæ tamen fingula mihi quidem videntur, aut levius quid- piam, aut minus decorum, fignificare, quam ut inde vox noftra illuftrari fefe, quantum fatis, patiatur. Ac tametfi conjeCturas cumulare conjeCturis nihil attinet, mihi tamen haud tempero, quin, mentem quod fubiit, ubi Verfionem Alexandrinam a ceteris antiquis adeo longe recedere mi­ r a b a r, hujusque difienfionis rimari cauflam erat volupe, breviter exponam. Legitur in illa: pxxopevos r&j ovtÂ&v

s£cc7rc<ïFÀei ocvracy quod Hieronymus dudum vertit: rixans & exprobrans emittet eos. In his s£oc7rcsefot xvrae refpon-

dere Hebræo nn^a mihi certum eft, quamquam vocem Hebræam alii partim l e g a n t , partim explicent, aliter. U trum vero ambæ voces fjLxxcPsvos ngu cveih&v periphra- fin contineant unius riNCNoa, & in Grarco quod fequitur,

a av tjtBx, politum lit pro mann, quod aliter feriptum

forte legerit interpres, an contra per fxuxo^evos verterit

ro mann & a av n<Bx aliunde fumferit, equidem non dixero.

At, five ambabus vocibus illis redditum fit nxoNoa five alterutra tantummodo, originem verlionis recludet forte familiarifiimum Arabibus 1 j - ™ n'd malus f u i t, male h a b u it,

(14)

& in Conj. II. tnali a rguit, vitio vertit. Nam Hebræis olim quin ufurpari etiam potuerit kid & in Piel, five forma duplicata, ndnd, unde N o m e n fern. gen. nxdnd ex-

probatio, accufatioy nihil omnino impedit. Verteretur tum non male, o p i n o r , gravi accujatione, quum eam d im itte s,

caujfam, adverfus eam , ages tuam. Et fubeffe (i quidem «redatur fimilitudo five patris, ad rempus disjungentis filium, monitis corrigi nefeium, five mariti perfidam r e ­ pudiantis conjugem, quo utroque in cafu gravior ex­ probratio & accufatio locum habebit, probe c on gru et , quod dixi, tum in verfum antecedemrem, quo lethale exitium non immiffum iri affeveratur, tum in alterum v. g. hemiftichium, quo nihilominus, dimifib & repudiato p o pu lo, quæ futura effet, poena & miferia denuntiatur.

1 p—

Ca p. X X V III. io & 13.

Sacerdotes & Do&ores Judaicæ Ecclefiæ adgreffus Propheta v. 7, 8, 9, diffolutiffimos illis mores exprobrat & ebrietati usque eo deditam inertiam, ut, continua dis- tenti crapula nihil usquam aut refte poffent cogno- fcere, aut ex æquo dijudicare. Mox v. 10. fequuntur: ipV ip ip*j ip jx wS u ’D, in quibus, tum fignificatio vocum

ip & ix non adeo liquida, tum crebrior earumdem repe* titio quid importer, haud fane promtum ffatuere. In te r­ pretum & veterum & recentiorum plurimi iy explicant

prœceptiun, >p lineam, normam, regulam, quidam fpetn, ex- [perlationem* N am quod Gr. Alexandrinus habet :

em S a , ortum haut dubie vitiofee debet le£lioni *»s pro is. Quod pofuit Hieronymus, legitur fimiliter in Vul­ gata: m anda, remanda, exfpe£la% reexjpecla. Chaldaeus, more fuo, longa ufus periphrafi in u tamen vidit legemy & in

(15)

& in if» fpem falfam Zf inanem. H i e r o n y m u m ergo qui fequuntur, cum L ut he ro , volunt effe verba nequiflimo- rum hominum, quibus monita Prophetarum, n imiu m fci- licet frequentia, exfibilabant, & argutabantur, fruftra ex- fpe&ari quidquid aut minarum, aut folatii, Propheta?, De i nomine, inculcabant. Videntur aliis iidem illi p e r con- temtum objicere Prophetis, quod ab his, inftar infanturra tractarentur, quibus minutatim præceptum unum poft al­ terum inftillandum, aut elementa modo, quin & îingulæ vocum fyllabæ tradi folent fæpiusque repeti. Denique Prophetae ipli verba illa tribuunt nonnulli, vel fenfu eo, quod fatuis queratur antiftitibus, infantum inftar, p ri ma adhuc rudimenta folidioris doCfrinæ effe ingeminanda, hanc quippe ab illis nondum capi pofTe ; vel quod i m­ piam t urbam a rg ua t, ac fi negleCtis Divinis legibus, hu ­ mana m o d o urgeret llatuta, inepta iïla, damnofa & m o ­ dum ultra o mn em cumulata, vitio eodem, quod Pharifteis dein hæfit proprium. Ipfa harum interpretationum v a­ rietas fufpicionem m o v e r i t , non du m certo fatis & fine metu erroris intellectum locum rof trum. Accedit, quod fumatur modo, effe i* praeceptum, at nullo adhuc parallelo loco BibÜco potuerit firmari. Quod enim Hof. V, i r . legitur, haud fane praecepti notionem infert. Quum igi­ t u r in Syro repererat 111. Michaelis xr-üo Sy xron ftercus

fuper ßercore, xui-n Sy xam S f vomitus fuper vomitu, hunc

fignificatum vocum praetulit, legendo i* per cholem e for­ ma integra nx* v. 8- & ’p fimiliter, ac li effet a xip unde x'p verfu eodem. Sed v e r o , fatear licet, non male :fta in v. io. congruere ad fordidæ turpifîîmæque fcenæ, quæ jâm ante exhibita, p i ng end am fpurcitiem, verfu tamen 13., ubi eadem ' recurrunt verba, quo paCto commodum ac decorum dare fenfunn interpretatio ea poffit, mihi qui­ dem psnitus obfcurum eft. Premit hæc eadem difficul­ tas quamlibet pariter expolitionum fupra allatarum.

(16)

circa, exploratis fingulis, haud a me impetro, quin Kop- pianam cenfeam p r æ ceteris probabilem, quaque putetur rnimefi ufus P r o p h e ta , voculis, per fe nihil certi ligni- ficantibus, exprefiiffe, quod accidere oportet ftrenue potis, ut proloqui nil poffint, quod aut ipli aut alii intel- ligant, fed nunc hanc fyllabam vocis cujusdam, nunc aliam repetant tentando, nunc hujus nunc alterius parti­ culam didionis, cd» yjn cd» Yrt balbutiendo deblaterent. Quod fi admittatur, non tam narrari a Propheta ebrio- forum dementiam, quam hos eosdem coram audire fefe le£lor perfentier. Conveniet quoque, ni valde fallor, in v. 13. ubi minatur Propheta, fore, ut perditæ genti verbum Divinum fit ipS ip 126 i* hoc eft, non magis intelle&um ei illud i r i , quam intelligi trunca poffint murmura & inanes ftrepitus hominum, quibus l-udus, ingentibus fe poculis totos ingurgitare; e qua ignoratione Divini fer- monis fieret denique, ut abirent, quod eft v. 13, caderent^

frangerentur illaqueati capti que.

r - i û j n 1?

Ca p. X X X . 28.

Quod ad feuifum phrafeos attinet, in qua vox oc­ currit, haud multum intercedet difcriminis, five a *)U de­ ducatur , in Hiph. agitare, cibro difcernere ac dein rejicere, five a nsj quod Arabibus fcribitur o-*-* & frequenter ufiirpatur fignificatu repellendi, disjiciendi, ventoque etiam tribuitur pulverem feflucas agenti procul. Unde accidit

quoque, ut interpretum veteres aeque ac recenriores, verbis licet utantur non nihil diverfis, in fenfu tamen reddendo amice confpirent. Forma unice, pofira radice *)U, videtur infolentior, haud per fe quidem, nam habetur fimillima nmn a rro Efth. II. 18, Sed ad fequens ed u fi

(17)

referatur, quocum haud fatis analogice jungi conftru&io- ne poterit, dum, quæ fubfunt, pun&a fervantur. Legen­ dum igitur: o' un q'anS conjicit Houbigantus, probante etiam conje£luram Lowth io, co magis huic vifam veri- fimilem, quo fieri potuerit facilius, ur, n initiale vocis cru, ad finem proxime praecedentis, feftinantior fcriba quis­ piam transtulerit. N e m p e radicem *pj ambo illi tenuere. Alteram run quia maluit 111. Michaelis, formam adfcivit infinitivi Hiph il, n primo patachato, 3 fchevato & fub- jefta litteræ a vocali Tzere. Cui conje&uræ neque fua ratio deficit. Quod fi tamen au&oritas aliqua fuerit Codicis Mfcr. Bibliothecae Regiae Berolinenfis, quem n:o 150. fignavit Kennicottus , & in quo legitur nsunb forma nominali flat, conftr., hanc certe lccfionem merifc praevalere canje&uris oportebit.

Ï K )

Ca p. LIX . 18.

Si le gatur, uti poflulant fubje&a in noftris libris pun£ta, recurrit Cap. LXIII, 7., tum exftat P f CXIX, 14.

& 2. Chron. XXXII. 19. primoque obtuitu particulam indicat ufitatiflimam by cum praefixo 3 flmilitudinis; im ut, fecundum litteram, foret, ficut propter, fient fupra,ficut

contra. N e qu e enim vim aliam fert fecum in tribus, quibus , extra hunc n o ft r um , ineft locis. In hocce bys oSc» Spa t))b-i ubi bis pofitum, prius, quia fequitur fubftanti- vum, nihil fere videtur difficultatis trahere. Qui verte­

rer m bm bio ficut propter merita, pro votione merit ovum,

nil dicer, quod non Hebraeis vocibus refpondeat, poffit- que perfacile intelligi. Nam nSrj retributionem non modo fignificare, fed & paflive fumi poffe, pro cauffa fubje&i- va, quæ retributionem mercatur, docent loca Ef. III, u .

(18)

Prov*. XII, 14. Alterum vero, præmifïum verbo, v if um Lowthio ita alienum, ut non modo pro bya urrobique l e ­ gendum voluerit byj fed & inferendo vocem unam al- reramque, periodum integram conftituerit: bys >nn nibioi bra □bar nibioj, audacter nimis, dicerem, nili vetaret, furam o V i r o , & de re Hebræa longe meritiftimo, debita r e v e ­ rentia. N e c reticendum, vertifte Chaldaeum byu p r i u s , p er "io dominum, auSlorem, qua voce is, aliis etiam locis, folet Hebraeum bra reddere, tum in Codice Mfcr. q u e m n:o 126. ad initia demum fæc. XV. refert K e n ni c om i s , repertum huic, dubitanti licet, fcriptum urrobique bw. M i ­ nori opus elfe arnbage, cenfuit 1 1 1 . Michaelis, qui, o p t i ­ mo confilio, fcripras quas tenemus, litteras haud l ibenter folet deferere. Arabum igitur b;o, a Golio ex-p o f i t u m , ira turgere, a d v o c a v i t , inque loco ex-p r o ex-p o i i t o vertit: ira efl retributio, iram rependet m ), uri & C ap . L X I I I , 7. iram pariter cogitandam ftatuit. Enimvero», mihi quidem fi permittatur, quid f e n ti a m, (impliciter e x p o n e r e , Golii a u t or it ä re minime vocata in d u b i u m , optarim t a m e n , u t , nili fit cognitilfimum vocabulum , quod Arabica e D i a l e t o ad illuftrandum quodpiam H e ­ braeo -Biblicum, fefe obtulerit, ante often datur ex ufu ipfo Linguae Arabum ac probetur, quo fiexu lignificatus, hunc illumve colorem adfciverir. Tefte eodem G o l i o , & Caftello infuper, Conjugat. II. eft firmiter

ad-hæfït, N om en <J-s-£=> merda cujuslibet animalis, irem vrr pumilio & niger, p a ß or négligeas, datlyli inter je cohéren­

tes, & <J-s.£==3-.* denique Particip. Conj. II. ira turgens?,

immo & nates motitans Quis in hac colluvie, p r o p e dixerim, fignificationum, rite cerroque, folius ope Le xic i, diftinxerit propriam & g enuinam, ltoc eft, t a l e m , cui fidere tuto liceat, ubi vox aliqua Biblica explicanda?

Quis

(19)

Quis intercedet, quominus ira notio ifla, audaciæ tan­ tum debeatur hujus illiusve Poëtæ, leviffima de caufla,

ira imaginem jungentis voci, quae per fe fuamque indo­

lem longe denotet alia? Certe, Cap. LXIU, 7. nec vete­ r um ullus iram reperit, nec contextus, quoad intelligam, pati poterit. For e igitur facillimum, putem tantisper, in loco noftro, bjo fumere pro particula quadam compa­ r a t i v a , ufu haud dispari ab eo, quo teritur 103, aut n s , fequente d in parte comparationis altera, ita ut fenfus h a ber et ur : fient merita, pro ratione meritorum, fic etiam fu-

frem as vindex retribuet ; non tam ducente huc, quam im-

pellente potius hemiftichio altero: iram boflibus fuis, ini­

micis fu is , quidquid meruere ; exteris regionibus, quidquid meruere, retribuet. Neque enim video, cur adjeëtum

vim comparativam tolleret magis, quam additum id aut

h in reliquis. Si tamen emphafin fubeffe to o bw majorem, q ua m alteri 103 aut fimplici 3

,

quispiam voluerit, præeunte

Cocceio, Vitringa & ex parte etiam Koppio, orituro tum fenfu : uti valde gravia fuere merita, nempe fceler a, fic

valde etiam graviter , eminenti poteflate, retribuet D e u s ,

nihil h a b e o , quod reponi recte poffit.

Sunt omnino alia longe plurima in Propheta noftro, quæ varie tentarunt Critici & interpretes, uberiori di- gniflima examine, fed quorum fingula perfequi quoniam

hujus feriprionis ratio non permitti t, ultra pauca illa, quæ exhibere licuit, fruftra

(20)

References

Related documents

rationem hanc ftatim fubjicit, quod id tempus anni maxime naturalis foetura eft, Sic etiam Perottus q) : Verna , ait,.. de vere facro in feleft. etym.in vo-. ce ver. Quac hoc

esfe poteftate facile denegare doteft, dudum mode- rationem ftudii proprise felicitatis involvunt, quam. quidem prudentiam non vero virtutem proprio fen-

The aim of this thesis was to investigate the use of alternative MS-based techniques to assist specific analytical challenges including separation of stereoisomers using

innebär att läsningen inte ses som ett undantag. Det betyder att inlärningsprocessen skiljer sig mellan eleverna, något som läraren får vara uppmärksam på. Lärare A säger i

Birth is also a matter of bodies, the body in labor, the supporting body of the partner and the appearance of the body of the newborn. The thesis gives insight into how these

Att skapa låtsaskompisar som ett sällskap menar Hoff (2005a, s. 152) vara den vanligaste och viktigaste funktionen för barn som skapar låtsaskompisar. I Alfons blir det tydligt

Activities focused on eating can be described as general nursing care when they involve patients without eating difficulties or patients who have been assessed as well nourished

De flesta lärarna i studien hade ett förhållningssätt i arbetet där de använde sig av olika strategier för att motverka pojkarnas inflytande, de försökte normalisera