tö
Divina
adfulgente
gratia
*
JURI
DIC
Α
EXERCITATIO
SECUNDA,
INSTITUTIONUM
JUSTINIANL
Et in his,TITULI III. IV.V.VI. VII, VIII. LIB. PRIMI, CUM
JURE
SVECANQ
COLLATIONEM
CONT1NENS:
Quam,
Cum Confenfu AmpIifflmsE
Facultatis Juridicse,
In Regia, Acadernia
XJpfalienßy
SUB PR jflESI DIOViri
ConfultiJJimi,
DM.
ERICI
AURIVILLII,
J» U.
Licent,
&Juris
Ρ ro£Ord#
Oefendcndam Sufiipif
ANDREAS
<D
U 9$
93
$
Stokholmenfis,
Ad d. 18.Junii Anno M. DC. LXXXVII.
In Audir. Guftav Maj.
%
U Ρ S Α L 1
Excudit HENRICUS
Rct){cxl
Celßßittio
Comiti
η.r ρ · ιDOMINO
GüSTAVO
ADOLPHO
DE
LA
GARDIE
Comiti
in
gdcf6
&
Wmetoxt·
L.
Baroni in
£fcl)0lm/
Dynafta;
in
Jjjapfate
©ebiet/
feintet/
JP)öi;etttotp/
Äägel·
tjoirn/
iOiagmtöbarg/
ÜJiar«t>atyi
&
QBemiegant
Ser.Reg.Majeft.
Confiliario
ac
iummi
Dicafterii Regii Holm,
Pracfidi;
CELSISSIME
COMES,
DOMINE GRATIoSISSIME.
Liceaty
um fine horroreCelßfltmc
Comes,
Attmgere,adelefcenti lllußrißimum
atqueExercitationihuic
Nomen
juridica»Tu-quam
publice
defendendam Jnfcepi,
prafigcre;
liceat,
precor*nenerabundomihi exercitium hoc, *&'//<? //£?/,Ante
pedesTuos
deponcre> St
autem,Celfi'frmc
Comes,amefortefcire
aves,unde mihi hic
animus,hxcconfidentia: Nc
hoc
mireris,fubmijfe
oroi cumItterarum
cultores omnes , prxfertim
Themidos
facris initiativNomen Tuumlllußri
lfm
umfaltem
audtentes, ad iUud
veiut
ad
certifftmum
praß"
dium confugere
ftudeant.Te
entmad
ftudia
promovenda^eorumque
cultoresjuvandos, velut ttnice α Deo datum^ α natura
fattum,
αfortuna infiruclum
e(fe
noruntdeprxdicantque
omnes.Neminem
ad-huc opem Τuam
implorantem
aTefine
opedimiffum confiat
*nemi¬
nemfafiidis, neminem rejicis;
fed
omnes,omni temporeclementer
fufiipis,
acbenigne
juvas,
utde
ΤeJure weritoque
prtdtcari
pojfit
debeatque illudMiltiadu:
Nemotamhumilis
cuinonadillum
pa-tuit aditus. fluiddecAtens maximis Tuis loquar
virtutibus,
quasinter praeipue
fulgent
incomparabilis
prudentia,
fummaifc
jußitia
?
JlU equidem toi
funt,
ut enumeratio earum,mihi
perplurimns
fubducat;
tant&funt,
utad
earumfplendorem,
velut adjohs
fulgorent
oculi,animus met^planec&cutiat. His
tantisfplendidifjtmis
aclongt
lateque
ceiebratißlfnis
fretus virtutibus
TuistCelfijf.
Comes, ega adolejcens^antepedes Τuosfumma
cumanimi
veneratione,Exercitium
hoc meum Academnum deponere
nondubitoy humdlime
acobnixe
orAns»ut
illudferena exciperefronte,
&
meinnumerumTucrumCli¬
entumreeiperehaud
dedigneris.
Decatero ut 7V,Celfiff
Comes, una,cum Conjuge
Ceißjßma
diu
invivis
confervet,
&
omni
felicitate
acprofperitate beet,
DeumΤer. Ope,maxirnumexintimo
peffore
precor9 &precabor
quod advivam.Celiiflf.ac llluft. Moni»Xui
Itumilimus Tulror &dirtw,
Sers
Reg."
Majeßatu
,Ceneroßjftmks, Nobilijßmls, Arnpltjfimis at^
Spe&atijßmis
Dominus.
Dno:
HAQViNOjögcrftWrna
Dno.in2mtbf)olm&
SloattujiC
See. Sum. Reg. Dkafterii V: Pra:fidi,
Dno„ GOTHARDO 0trijf/ Dno.in
^fftorßel/0füßjcfcbb
OiOrbl? Sum. Reg: Dicaft: Aftcftori.
Dno, BEN Ε DI CTO
©pflenaftfitt
Dno: in53ttinfjolttt
0tVC"pen«3 Sc TlnffltnW/Sum: Reg: D: AfleiTori.
Dno.DANIELI
^5(<ΙΠ
Dno. in18robi)&c·
Sum:Reg. D. Afles;: Dno.BENEDICTO 0pacte/ Dno,inCpatfyolttlftn
Summi Reg: Die: AfleiTori.
Dno.
JOANNI 0ft)tte()ielni/
Dno. intftttlbbt)/
<£bcbi)
&:©rnntn^e Sum. Reg: Die: Afleflon.
Dno» arnoldo
0ftftoerfpam/
Dno. in0iunba
&tl} Sum. Reg: Dicaft; AfleiT:
Dno.CHRISTOPHORO0U)a(,C)Dno.in2(t)fUnna&S:dftCt0//
Summi Reg: Dicaft: rtflefl!
Dno.
jacobo
DtCCnfiiCtna/
Dno.
inΝ n.fum. Reg.Dic.
AfleC
Dno,magno tIttCt/ Summi Reg. Die, Afleflf.
Dno,laurentio
9dwtlthft/
Summi Reg. Die.AfleiTori.
Dno.
jacobo Parmandro, Sum.
Reg.Dicaft. AfleiT.
Dno.joanni
QÖRflftttjl/
Sum. Reg.Dicaft.
AfleiT.Dno.
jon/E
JJftfjcl/
Summi
Reg.Dicaft. AfleiT.
Dno· svenoni
j^flfklbobttl/
Sum. Reg. Die AfleiT.Dno. petro "srcttlccu/Summi Reg. Dicaft. Aflef. Dno. sylvestro Phrygio,Sum. Reg. Die. Aflef. Dno. laurentio $babcufkcn/ Sum. Reg, Die. Aflef.
Dno.
Johanni
Dno.
inswtitigjbclrg/??crga
Sc &igctl)/Sum, Rrg.Die. Secrctario.
Dno, CAROLO Eritz, Sum. Reg. Dicaft, AdvocatoTifcali. Tatronii MAxmns·
Gen-GenerofiffimijNobiiiiTnni, Ampliffimi,
Spcftatiffimi
Domini, Patroni Summi.
QVod
umGcneroßß. & Amplißimis
exercitium Academicum ojferreNominibus
dicareque attfuc
veßris,
hoc
Jumymc~
fumma primum
njeßra
cßecit
hurnanitas
& bonitas, quaemnes Ίhcmidos tullores exctpere ac compleBi onfvevißisi den*
}ußitiAi
quamutßacratißimam
ncn(olum
ipßtnet Colitisßemperßed
CT velut
prudenttßimi
acfacrofancfi
ejus Antißites faxraipßus aliis
libcnterpanditis
accommunicatcs
Egotgiturpaueosjamper annos,apud
Academiam inelytam
Vpfaltenfem
pro ingentimoduloThemi-dosfacris operatus,cum α
Praccptoriba*,
tarn mortuis^quamvivis,
pereeperim,
\uftiti&
verumcultum
nonnuda cogniti&neabfolvt,fed
operationern quoque, (eu ut
vulgo diamus,
praxin deßdcrarc,ja·ttis utcunque Tbeorta fundamentis,ex conßlio
corum,quibus
olfe-quium
debeo, ad
ißam me nunc conferre animum induxi. Όηdeυerblila
felicius
quam exVobts &w collegio Veflro
hauriri poterit%guareVeßramgratiam
& benignitatem
hac occafioneimplorare&
volui&debui·) humiliter orans in Veßr'tfauoris&patrocinü finum
mereeipere
dtgnemini.
Dens Vosdiu
tncolumes,fervet, felicitatcm
exoptatißimam
concedat,utalmamjußitiamin ejus nominisglortam Veßram inamortAlem laudem,opprejforum
levamentuin, &clten-tum yeßrorum emolurnentum
,admimßrarefempcrxfr ommbusvale·
Atis! ita vovet'uovebitque
perpetuoVeftrarum Gencrofitatum, Nobilita»
tum, & Amplitudinum,
devotus,longequc obfervan-titümus Cuicor,
Terwdußriir
ac
Fidelibus
SUMMl REGII
MINISTRIS,
ABRAHAMO
jF>i;itCtt/
DANIELI
MAGNO
Sternelio,
&
ANDREE (gfljonbergjj
Notariis.ν
ANDREJ
Per;
©ittlHug Actuario;;
]ACOBO
ssowman
V:
Fifcali
CORNELIO
CS5ct>Crforg.
ANDREE Moder-o,
PETRO
©imbittgl
MATTHIE cpbabt/
ER1CO
«KodjCiSI
&
ERIC
Ο
©<#«.
Aftorum
Publicorum
Scribis.
fdutoribui
optimis
acpl.
tionorandis,
fe,
&
quAiclutn·
cunque
hoc fyecime»
juvcntlium
ßudtorum
conife-trat, &quam
diligenttjfwe
commcndat
5addito
ornmis
profperitdtis
vgto/<6l)
C Α Ρ
III.
Tituli Tertii Lib. Primi
Inflitutionum,
qvi
eil
de ]ure Ρerfonarum,cumJure Svcogothico
colia-tioncm continens. S. I.
INfcribitur hic Titulus
eft, de eo Jure, qvod circaTertius,
pefonas (Oe
Jure
qvxPerfonarum,
primum Jurishoc
objechim conftituunt, utin prioreExcrcitationevidimus)eft occupatum. Quamquam aurem omne
Jus
perionarum eft,tum quod perfonarum caufa(
ut$.fin. Inft. de Jur. Nat.Gent.
& Civ« ait Imperator)& ipfis perfonis
conßituturn eß; ipfis
qvoqve perfonis compctir, fivein resaliqvas, five in
perfo-nas, ut prasccdente Exercitatione eft di&um ; tarnen
pecu-liari qvodam refpc&u hic
]tn
Perfonarum dicitur,qvod
per-fonx cuiqvam, rationeflatus
perfona ipßus, fuge, vel altcrius,
compeur.CVid. Grot. Γ. de
].
Β. & P. c. i. /. 5.]feu
Jus qvod perfona aliqva habet in aliam. Hinc Ccleberrimus Vultejus Comm. ad h. tit. init. Jus perfonarum eß, inquit,quod, una habet tn altera♦ Ubi addendum forte eifer,vel non
habet\qvamvisctiam hoc ex contrariofacilc intclligi poiTit;
qvcmadmodlim per rclationisnaturam intelligi fimul poteft: illud
Jus,
per qvod perfonauna altcrius
Juri
qvacunquera¬ tione eft fubjc&a. Videtur enim hic titulus,aut faltem
haec rubrica, refpe&um habere ad Jus perfonarum in
uni-verfum, qvod cum in hoc, tum fequentibus hujus
Libriti-tulis exponitur, Hanc. rubricam,feu
inferiptionem, qvidam
(6i)
hinter quos Vultejus in comm. hie, num i. Sc i.)culpamnf, tamqvam nimis anguftam,&alceram illam in Digeftis p>po*
iitam, de
flatu
hominum,
tit magis adseqvatam, rcqvirumnt, vel maximc propterea, qvod fervi propricnon finrperfomna,
qvia non habent caput civile. Sed cum aliis magni
nonnni-nis ICTIS nobis videtur, cam fatis commodam &
adaequuia*-tarn eile huic titulo, cum inrerim altera lila magis adase-qvatafit iftititulo Digeftorum. Nam
perfona
voeabulumn<oonlemper aeeipitur tarn ftri£tc, ut notet tantum,hominem
hha-bentem caputcivtle,quod triplex eft, libertatis, civitatis, ffA'
milia, ut exponic d. loc. Vultcjus: Ted interdum etiam IJa<~
tius, ut fcrvos quoqve ccmprehendat. Unde in 1. 22,ID;
de R. J. fervi exprefleperßnα appellationc venkint, duium
ait: in perfonam fcrvilem nulla eadit obligatio. Sc ]. 10. D. (de poen. ait Macer ICTUS : Infervorum perfona ita obfcrv'Jt*
tur Sic, Imo in ipio textu hic, prin. ejus loco adhibeteur
voeabulum hominis\ex qvo patet perfonam hic aeque laite
aeeipi, ac voccm ipfam hominis,non tarnenin intota ejuus latitudinc,verum refpe&u flatus, quo quiflque in civitate ceen
fetur,propter ßatum ac qvalitatemperfona,11t cxplicat Vitien»
in ComKlent, ad tit. Ind. de Obligat, ad rubric. n. 2. Titcu»
lus autem ifte Digeftorum agit de qvalitate «Sc conditiorne
\ hominum, non folum rattoneflatus, Ted etiam rattone jfi· xus, Sc qvarundam aliarum qvalitatum. Cum verohoctiit.
agatur de hominibus, tantum refpe&u flatus hbertatis tdf
fervitutis, ut palam eft, qvem perfona: voeabulum propims
indigitare videtur, patetfacile, hanc rubricam alterd iftU huic titulo magis efle accommodacauv
(#s)
ι. In Princ» Tituli traditur ίρΓα fumms
> id eil, ut
Vin-niIis in notis hie exponit, prima, prwcipalis &
gtnertlißima
peirfonarum divido ; feil, ratione ßatttt, ut jam ante di~
dum. Eft autem haec, qvod omnes homifies aut Liberi funt,
ah·* firvi. Qvidam hanc divifionem infufticientix
accu-fant, eo qvod
adferiptttios
glebt, & ßatuliberos, qvi iuntqv.afi media; natura inter iervos atqve liberos homines,
omiierit; qva de rc videri poterit Helfric. Hunn. Variar.
B-efolut. ad Inftit. Lib, i. Trad. ι qvaeft. 4. & 5". Scd cum BOin modo alii,verum & Hunnius d, loc. validis
argumen¬ ta probet ac cvincat,tam
adfcr'tptitios,
qvam ßatuliberos ef-fc Lfervos, feqvitur etiam hanc divifionem adxqvatam
ac
iuflicientem eile. Qva in re Jus
qvoque noftrum antiqvum
cum Romano confentit Nam de ftatuliberis
expreiTus eß;
Textus in ft. io. prin.
Dtfg?. 91» gittft
UM» »»·»oöftugura
ftulfc tin
@ialftna/ itfja fiol
hen ßabtfroa-ra oi
foiia
firiijantf
2Biltf/ » tf)cr til fM»äratlcM>clr:Di uia hanegb
1<£t>f)om
ftanba cfegb iopgilbcc
warn/ oi alttlxt fum
gtärö
til baue; thet är fn>agillt
funt
til tbnild
giärö/oi
egb tncra. De Brytiis, feugleba adfriptk*
ut vo»cat Stiernh0kius(qui
tarnen redius fortafle JjJcttVObtOrt
ap-pellari poflent,arg. fj. 3. fl. 10.
cid.^BcftmW
ldem -colligit ex
gg.
14 2>l*ßp.0ftߣ.
f. ( ut puto )5. NobilifT. Dn. Stiernhokius de |ur. Vet. Lib. 11. part.
prior. C. 4* pag. 208. Übt manifeßa, inquir, eß
dtjferentiλ
tnterJfrythiuin & hominem liberum
> qvi
eß
λ minißeriβMmini alieuju*,
Hujus-(64)
ζ* Hujufmodi hominum, fcu perfonarum,
diftin&iiio-ncm Jus quoqvc Sveo- Gothicum agnofcit, Aufus quidcm
fuit celebris Hiftorix patriae, fcriptor
Johannes
Magni, Liisb.20. cnp. 2.4. Hiftoriie fu#, laudabili qvidcm, mfi fortaifilis
nimio, in patriam adfc&u, inficias ire, vcnditioncm mar.n-eipiorum apudGothos & Sveonas ulla lege concefiair.
ffiu-ifife : imo nullam apud eos reeeptam fliiffc ferviturem ii u-ftinere videtur, dum feribit : Nanquam entm <velgentiltwmr
z/el chrißianorum temporibus ad eam fervtlem condttiovifm
deprefft
fuereGolhi
vel
Sveones, qvtab
inttio rerum fuarwtmlibtrtAtem
gladio
&
armis tutariconfveverunt.
Sed mcriitoprop&rea
reprehenfus eft a, b. m. Nobiliflf. Stiernhökio «deJur. Vet. Lib. ι r. Part prior, c. 4. pag. 202. & b. m. Αim*
plifT. D. Loccenio» Synopf.
jur,
priv. Diif. i. thef.y. urpo»tre,qui non folum adverfus veterum hiftoriarum fidem, fed
et-iam contra expreflbsJuris Sueo-Gorhici textus id
afiHr-mare non dubitavit. Quamvis autem nufqvam, qmod feiam, in
Jure
Syco.Gorhico talis aliqva formalis diviifiotradita reperiatur f tarnen non modo in Legib. antiqvis crcbcrrima hujusperfonarum diftinäionis,atqve differentiae
fit mentio, in variis caufis,ut loca inde adferrc, vel
recen-ferc, fupervacaneum vidcatur, maxime cum in feqventibus
cx occafione, fuis quaeque locis,prsecipua allegabunrur: fed
extant etiam(ut d„ loco ait Stiernhökius )m Iure
novtjfimo
veßigia ejus ( id eft,fervitutis ) &vox ipfa
Xrddl f*tis
no·ta
fignificatione
rem ipßam oßende^s. NaminL. L. Provincia¬libus c. 15, 2)rdp. tnebi) nnl occurrit vox'Xrftibdr tnan/
hoceft, ut communitcr optimeque exponituTTTcrvihbus
(65)
pllagis,
flagellis
pufa,autfuflhbus
affligendo aliquem
encca-re. Vid.Stiernhokium d. loco D. Loccen. Lexic. Juris,in
vtoceXnilbdr.
in cap. 19. 0arm. mcbt? νυίί* cxtatclMer gotatroDi): ubi etiam dura illa (crvilis conditio
indi-giitatur. In cap. 26. §. 2. grßffjttfUKm / qnod
ibi
\nOtar homincm liberum, non qvatenus opponitur fervo in
genere, (cd qvatenus fpccialiter opponitur ei, qui eft fervus
pect je ad tempns, ieu, qvi fervit ad tempus, ad
iatisfaci-emdum pro delifto fuo, cum mul&am legitimam
expone-rc non välcat. In LL. autem Municipaübus cap. 3ι. $. 1.
ciarius prifeae fervitutis veiligium extat, ac
diftin-6'lio illa hominum in Iiheres & ferves propius
e$f>rimi-tmr, verbis, gommimcn felll bat!grdltf dr. Undc
paret, ne tum qvidem, cum Legcs Municipales promulga·
renrur, iftam perfonarum diffcrentiam,aut ejus notitiam
u-fumqur, fairem in convitiando, e communi vita penitus
exolevifle. Htfi autem vefligia divifionis illius perfonarum^
uti dixinius, in Jute quoque noftro nurhentico obvia
fint,
tarnen quoad vim & efifeftum
juris
haud valct,adeoque
hodie exigui admodum, aut nullius eft ufus, cum dndum,
non folutn in patria noftrn, fed & in plerifqve Principa»
tibus Chriftianorum fervitus illa, qvalis olim ex Jure Ro·
m£no, aut Sveo - Gölhico obtinuir, defierit, Videantur
Stiernhök de
Jur.
Vet. Lib.2. part.prior,c. 4.D.
Loccenii
Synopf. Jur. priv* Diff. 2.thef. 13 14.Per. Gudelin.
Comm.
de Jur. Novifif. Lib. 1. cap. 4. Pacius in Analyfi ad
h.
ti-tulumw Vinn, in Comm ad h tir.Inft. $. i. n. 4. & ad hocpiinc. n. 3* Struv.
Jurilprud Romano-Germ,
Foicnf.
rit«.
3# f. 6. quemallegafle fuffecerit. Qvamvis vero bodie inier
Cbrißtanos ejufmodi homtnes
fervi
non babeantur, nifiqvod dTurcis
aliifqitt
barbaricü gentibuscaptipro
fervis
inter Cbriißianos
cenjeanturyeo
qvod ißλ etiam nationesCbrißtanos
cap-tivosprofervü
habeant.
Sunt tarnen inqvibufilam
locu hominespropni,
CivjCUC JcUtC/
qviajfinituem
cum fervis babent.De qvibus vid catur ctiam Sticrnhök. loco
cir. pag. 208#
ubi cosBrytios, feu glcbaeadferipros,
olim vocatos autumat. $, II. In §, 1. h. tir«
proponitur nobis primum ,
Ety-tnologia
Liberi,
ac deinde ipiadeßnitio
Libertatis. Qiiod ad Etymologiam,dicit liberes d Uber,täte vocari. Ad quac ver¬ba notat Vinnius in Comm. hic : non ex
vocabulo.fed ex
re
ipfi,
qvavocabulo fnbeß,
effeciurn λ caufi, esneretum ab
abßraäo
\ qui haud dubie etiam fuit fenfus iρforumconi-pilatorum. An vero ha:c derivatio exa&a fit fccundum Grammaticorum regulas,merito qvis
dubitaverit,cum
vo-cabulum Uber fimpliciusiit, adcoqve
potius primirivum,
quam Liberias ( qvod alias ad derivationem Juris L
!♦
prin. D» de Juftit. & Jur. ab Ulpiano propofitam,
obier-vare Intcrpp« foient) Scd hoc Grammaticis
accuratius
ex-pendendum relinquimus. Neqvc enim funt,nccneeeifeeft
ut fint,femper de his talibus folliciti
ICTl,qvi niigis rem
ipiam qvam verba tradere iatagunt; quod ctiam hvc eft fa-öum» Ncc ncgarc quifqvam potent,
qvin is vere &
re-fte liber dicatur, qvi libertate gaudet.
I. In Lingua & Jure
noftro, qvemadmodum verba
iihec liber & Liberias, utpote Latina,
locum non habent,ita ncc derivatio ifta locum habere poteft. In Lingva
autem
(67)
noftra & Legibus antiqvis liber dicitur, urin
fi.
f.I,jföp-93p2.fl
3.eod.0UCf)ttlll
ff 3.äl'ff.
0!lbf)Cntl· ft 34~SMth.epd. fl. 6.§· r.
®ipf.
Q2$eflq.fl.
2-0.14fCrfD.,fl. 8-17»
Drap.
Dfiflg.
&c» autSrdlfl. ut infl.
26.$rf.
Oftq.
cuiopponitur
öfreift fl
6. *. 9,S3pg.
&c.grai^
man/&
graiflan
manfl.
3.Ä6p. SSpg.
fl. 3. cod. 0uM)erm.fl. f. cod. 2Bcftmg. fl. 6. i. 9. gftanfc.
©pft fl.
60. 69.cod.®eflmg. gl. 16. § 1.fl. 15. $. r.fl.
3.0.iBabfya.öftqg.
fl. 16. 17.'prap.
eod. &c. Et in fexu femininogtälfl
.So-no/
fl.
3"9·wo.^Bcfmr fl. Ι. & 29.®ipt.0flqg·
&c.Itemgral£
oc| grtbf)dtta fl.
14.$rfb.
dftqg.
gelffrdte fl.
17.Drap,
öftqg.
grateod?
gtiifymaBber fl.4. JU>p. SBcflmg-Occurrit etiam vox2ί}ή^Π
fl. 7.SJIailOrap.SBcflqg.
quodopponitur τω licet in Catalogo Epifcop, Weilrog,
2l)äqfl
mobilem potius fignificare videatur, ut in IndiceLL. Weilrog. explicat etiam Stiernhielmius. Liberias vero^
in LL. antiqvis
gralfle
dicitur^fl.
20. 25.2(φ. fl.
3 5·Ct^iupt Dflqg.
Sic. qvoe vox tarnen & in LL. antiqvisa-liam fignificatronem habet, aeeipturque proimmunitate ab oneribus & tributis, perfonis vcl prtediis compctcnte, indc
grdlfltö
30vD/
grälflte 53ole fl. 16. 3orb.SQSeftqg.
itemin Legib. uiitatis, ut in cap. i. Jf®. gg. Sinfceitfit 0C&
SBarlfcjlifit grdlfc/
& cap.4. §.7.tfccreJ£)ionom of ®opotn
alt qammaltgrälfefcatoagralfl^ J£ion/c.
7.prm.Ätöpttu
gg. c. 4. £tna. Qüod Epifcopus Brynolphus in Epift. fub*
junda LL. Weftrogothicis gräteW appellat. In Legib» qvoque ufitatis occurrit vocabulum gtäte pro' hominc
iibero» cap 31, $. 1. Item
grälfltemait
c.26Λ2.
(6S)
2tng55.
qv«loca
fup.
$. ι. η ζ. allegata,& expoiita.Ho-die autem Lingva ufitata Uber gvtj dicitur. Ita in Bibliis
Sveticis:Vid. adGalat. 4. v. 22. eiqve opponitur ^icnurC ad ColoiT. 3. v. 11. ubi opponitur r^cgCU. Et occnrrit illa vox, faltcm in compofitis, in |ure uiirato,Vid. c. 10. pr.
atqve infcript. Cap. 7. 22
gnjbOMC
m\XlIdeqva voce pluribus infra. Idfolum htc obitet notamns, qucd in cap. illo 10.
£ίΠ$·
non tarnhberos
homines notc-t,qvam nobiles. Vid. Lexic. Jur, Loccen. & Decrer. Comit.
161Γ. prin. ubi tarnen adhuc accipiiur ftri&ius. Liberia*
vcro
3rtjf)CCt
vocatur, vid. inS. Bibliis ad Gal.5·. v. 113.
& alibi ; qvamqvam illo qvidem loco de alia libertäre Chriftianorum agirur , cui opponitur fervitus fub Lege.
Habet tarnen illa vox aliaro quoqve fignificationem,
ho-dic maxime freqventatam, qva notatimmunitatem ab o-neribus & tributis : ita cap. 4. s, 7. $$$. gg. gctjbeft
OCÖ privilegia, c. z. prin. eod.
gattlMa
Srtjticet.
Sicutautem in lingva & Jure Romano, 1.
4. D. de ftatu hom.
atque in hoc textu noftro, Liber is dicitur , qui libertate
gauder, ita quoque in lingva &
Jure
noftro is grate / feitgrafft/ irem grate man / & grälßati man dicitur, qvi
JftSltjC/ id eft Übertatem habet,
2. Dcfinitiolibertatis hic proponitur talis,defumptaex
1,4.D. deftatu hom. eßnaturalisfacultas ejuiy
quod
cuitf fx·cere libet,
niß
β qvid viauf jure
prohibetur,
Diciturfacul¬
tas naturalis, hoc eft, ä natura cuilibethomini concefia,
per
qvam homo quifque a&iones fuas pcragcre poteft, quem,
admodum ipfi libet, Ne autem qvis putaret, cuivis homini
-(69)
abfolutam aliqvam libertatem faciendi quicqvid libcat ac
placeat, five honeilum fit, fivc turpe,Juftum vel injuftum, competcrc,
addit Imperator dupliccm
limitationem, feucxceptionem fnam illud nifi exceptivum eil3 qvod
vide-licet naturalis illa facultas, a Jure primum limites aliquos
fibi prxfcriptos habet. Per J^autem intelligiturhic,iecun-dum Juftinianum, $. 1.fup.
de
Jur.
nat. gent.& civ.Jus
il¬lud,
qvod naturalis
ratio inter omneshomines conßituit, dr
apud omnes
populos
peraqueeußoditur
: feu accuratius cumJuris NaturalisDo&oribus
loquendo,quodDeus ipfe
pernatutram conßituit,
dr
redtλ naturalis ratio omneshomines doeuit.
Ad quam fententiam proxime accedit Juftinianus in §. ir, d. t. ubi naturalU Jura, qva
apud
omnes gentesperaqveob·
firvantur,
divinaqvadam providentia conßituta
eiledicit
,iempcrqvcfirma&immutabilia permanerc. Deinde Leges
ctiam civiles intelliguntur, Juftitia & reqvitatcnixse, vel
cifaltem non repugnantes. Hinc Arift» ιΦ Pol. c, 9, «
ii7JhXha π
lyv
ττζοςτην mhirdav J fervitus
Juris dr legum,
non oftfervitus, notatCuj'ac. hic. Optimc igitur cum ea
fervitute, feu fubje&ione potius ac obedientia, ftarc
liber-tas poteft. Quod confirmat Gic. orat. pro Cluent.
legum
idcirco omnesfet^i
ßmusy
tttliberiejfe
pojftmus
♦ &Arift.
4. Polit.C. 4.Quid?quod
ipfiImperatores Severus&
An-toninus faepiflimc referipferunt, inquit
luftinianus,
f.fin.
Inftit. qvib. mod. teftam. inftrm: Licet
Legibus folutifimtss,
Iattxmen
legibus
vtvimus. & Imperator Theodofius 1. 4..C«,
de legib. Dtgna vox eß Ma)tßate regnatis,
Legibus
alligatum
fe Ftimipem proßteru Adeo de auttoritate
J
unsnoßra
pen·(7°)
det anttorittS) & revera wdjtv imperto
efi
[ubmittere legibus
principdtum♦
Nemo
igitur
hominum
ita
Über
eil,
utnul-Iis plane
legibus
obftringatur,
Sed prohibitio
rlla,
quseex Jure naturaü venit,
univerfalis eil
ac perpetua:qua; ve-ro ex JureCivili,fpcciahs,
qvatenusqvis
efi;
eivis alieujus
Κcipub^ejufqvc
legibus civiübus
fubje&us. Ncqve
tarnen exeolibertatem,deqvahie agitur,quishabere definir,qvod Jure
prohibetur
facerc
id,qvod
ipfi fortafis
contraJus
naturale,,
vel civile libeatt fed hxc duo optimc fimul ilare poflunt«, Altera naturalis illius facultatis, feu liberratis Ümitatio [Tqvam Grotius,inSparfionibus
Florumadh. locum,primum
qvidem minus neccfiariam
efle
ait,poftea
veroexeufat
3; hsc eil,nißfiquid
viprohibeAtur.
Etenim nonfem
per na¬turalis illa facultas, faltem quod ad a&uin & exercitium,. immunis eil a vi & coaäione.Qvae vis,feu
coatlio,fi
juftafit, jufte qvoque ac legitimefacultatemillam
faciendi quid
velis coercet: quia fub ipia prohibitionc
Juris
continetur,
nihilque efi: aliud, quam cxccutio ipfius
Juris,
feu viokn*
ta prohibitio fecundum Jus
fa&a,quando
qvisfpontc
pro-hibitioni
Juris
nonvult
parcre»Pcrcam igicur
tarnqvoad
]
11s, quamquoad exercitium,facultas illa
faciendi
qvod übet
circumfcribitur ac eoercctur tneque tarnen per hoc
Über-tas,de qua hic, amittitur,fedoptimcfimul cum caconiiftit,
seq; atque cumipfa prohibitione
Juris.
Si verovis
illa,
quaquis prohibetur, feu potius impeditur
tantum,facere quod
libct, fit injuila, hoc eil, impediat aliquem
facere
ld, adquod faciendum Jus habet: tunc impeditur Übertas
haec,
ejus, ut re&e notat
Gothof, in Not. ad h. loc.
Tinge
novvinciru uju rerum η
oß
rarumvi
prohtberi
See.hac
faculta.
tem
faciendi impediunt,
libertatem
autem nonminuunt.
Ad-dit Vinnius hic in notis: E. c. Γι qvis ä latronibus vcl
piratis captivus tcncatur.
Liberias
namqueqvod ad
Jus faciendi
quod libet
nihilominus,
integra & interne;
rata, manet : adeo ut, qui ita prohibetur facere qvod libet, acqve liber maneat
libertatemque fuam
ipfo Jure
retineat, ac fi nonprohiberetur,3. Hujufmodi
definitio libertatis in
Jure noftro
haud
ufquam exprefle
tradita
extat: exeffeöis
tamenlibertatis,
fecundum Jus
noftrum
competentis,
colligi facile
poteft,
quod ea eriam
libcrtati,
qvatenusin
Jure
noftro
traditur
,congruat, Neqve
aliter,
fi videlicet
rede cxplicetur,
poteft*
cum haec libertatis deicriptio fit generalis,
libertatique in
univerium compctat.
5· III. In s. x. h.t. Definitio Servitutes
nohis
ä
Juftini-ano exhibetur, defumta ex 1. 4. $. 1. D. de ftat. hom.
Eft
tonßitutio Juris gentium, qua quis
dominio
alieno
fubjicitur
contra natur+m Hicconflitutio^fa caufa poniturpro
effe&o,
xiotatqve remipfam Jure
Gentium conftitutam
&
introdu-öam, quemadmodum
pattio faepe ponitur
propa&o,
utdo-cet Pacius in Analyii hic ; quafidixiflet,
fervitus
eftäjure
Gentium conftituta. Qvodnam autem
hic
intclligatur Ins
Gentium fatis patet ex 0, i. tit. prseced. nempelas
Gentium,
quod vulgo
Juris
Rom. interpp.melioris
diftin&ionis
acioftrin« caufa folent [ccundarium appellare ;
quod
gentes(7Z)
human*
ufi exigente
& humanis
necejßtatibus
ßbi
conßit*-trunty ex quo
bclla
ortλfunty&
captivita'esfecuta, &ßer-vitutes, qua
funt
juriηaturalt
contraria.An
vero deturali-quod tale
Jus
Gentium, ab humanisgcntibus
conflitutum, inftarLegis omncs gentes obligandi vim habens, diilin&uma Jure naturali proprie di&ofdequo
aliqvid
ad $. prseced» η. 2. 3 Pro inftituti noflri ratione dictum breviter inExer-citationc u cap. 2. $. η. 4.& 5·. qwamquam multa prae-terea dici poffunt,qua: alterius loci funt. Notanda autem
praecipue inhac dcfcriptione funt verba illa, domtmo alieno fubjicitur. Dominium hic intclligitur privatum; qviadeJure
tantum privato Imperator in Inftitutionibus hifce afturum
fc dixit * qvod vel fingulorum patrumfamilias, vel
univer-fitatis alicuius eil» Qvifqvis igitur homo inhocce dominio
alicujus eft, qvafi resipfius eil» ut poflit dominus de eo
di-fponere,tanqua de re fua,proarbitratufuo, qvatenus tarnen
Jus
naturale vel civile admittunt. Qvid autemJuris
habe-ant domini iniervos fuos Jure Romano, fuo loco traditur inf. tit. 8. dehis qui funt fui vel alicni Juris.
4. Porro in definitione additur, contra naturam
Jus
Gentiumhujufmodifervitutem conilituiflc ac introduxiflc ;
hoceil, ut Vinnius in notishicexplicat, contra communem
tUam omnium hominum conditionem,quam
ab
initiohabuerunt
λ natura*fcilicct,abfqveullointcrveniente fafto vel
inftitu-to humano, Ita etiam tit praeced.
2. fervitutes dicun-j tutnaturali
Juri
contrariaj & additur ratio haec, Jure enimnaturali omncs homines ab initio libtri nafeebantur. Et in
manumf-(73)
ίϊο äJure gentium
originem
fumfit»
utpote cumjure
natural!
omnes liberi nafeerentur, & iervitus eilet incognita :
|ure
vero gentium fervitutem, eamqve fecutam manumiflio-nem invafifie. Conf. 1. 4. D. de Juftit. &]ur.
1. 1.D.
de
natalib. reftit. 1. 31. D. de R. J, Nov.
89,
c.Naturaigitur
hie & Ius Naturale pro codem capiuntur, Im autem Na*
turale ex fententia & opinione Iuftiniani dupliciter
aeeipi-tur, vel pro ipfo Iure Gentium, ut in §. n. Inft. de
rer.divif.
δ<. acquir. ear. dorn, ubi ita ait:
qvarundam
rerumdominium
naneifeimur jure Naturalis
quod, ßcut
diximus ,appellatur
Im Gentium, Et in $. 41. eod. tarnen rette diciturjureGert'
tium, id eßi jure Naturalt
id effici.
Vel aeeipitur pro Iurehomini cum omnibus animanttbus communiJ( De qua
acce-ptione qvid fit fentiendum, di&um
eftfupraad
cumlocum)
Utra autem in aeeeptione hic capiaturlus naturaleä
Iufti-niano, certum eft omnes homines fecundum Ius naturale
liberos nafei. Ex quo fequitur fervitutem illam,
jure
Gen¬tium fquod interpp. vocant] fecundario introduetam,
Juri
naturali, ex mente ejus, eile contrariam* Conf* Grot.
Lib. 3. de J. Β & Ρ. c· 7. §. 1.
1. Neqvc folum Ius Romanum dicit hominem natu¬
rali Iure liberum eiTc, atque libertate gaudere, verum
et-jam Iuris Naturalis 1)B, Ccleberrimi idem ftatuunt : ut
Grotius Lib» 11. de Iur. Β. & P. c. 5.$. 26. & feqq» ubidi*
cit fervitutem tantum ex fa&o hominis oriri. Vid. etiam
Lib. 11. cap. 22. S. 11. Lib. 111. cap. 7. $. 1.
Pufendorf.
dejur.
Nat. Sc Gent. Lib. 2. c. 2·$. 3. b. m.Ioann. Schef-ferinoftriSciagraphia Jur.Nat.Partt Special,memb.i*part.(74)
ι. Cum hac autena adfcrtionc reda fronte pugnarc
vi-flctur dogma iilud Ariftotelicum, quod qvidam
homincs
natura ßntfervi♦ de qvo vidcatur Ariftot. i. Pol. c. 3. &
4. Grot, de Jur. B..& P. Lib. 1. c. 3. f. 8. Lib. 2. c. 22. $#
11. Lib. 3. c. 7. 1. Sed rotcft tamen
Ariftotelesconimo-de cum ICTIS conciliari. Qvamconciliationem ingeniofc
tc folide, ut caetera fua, expofuit in Epiftola ad Georg. Richterum Daniel Heinfius, qnae extat in Volumine
Ora-tionum ejus. Breviflimc fentcntiam Ariftotelis indigitavit
Grotius, Lib. 1. de J. B. &. P. c. 3. §. 8. ubi ira : Arißoteies dixit
qvofdam homines
naturaejfe
fervos, td efl, adferviiu-tem aptos. EtVinn, in notis adhunc locum : nempe tnqenio
ßupidos
&
corporerobuflos
d
naturaproducfos vtdcrt
adJervl·endum iis♦ qui ingenio νahnt, mimßerio fcilicet ceconomico»
Qva quidem in re non multiim cumAriftotele pugnabunt
1CTI. Tamen, cum aptitudo il/a ad ferviendum , qua; in
aliquibus bominibus cernitur, & potius ex defedu aliqvo, qvam intentione natnrae oritur, non fuiiiciat ad dominium & fervitutcm adu ipfo introducendam, cum natura ipia
noa dererminct, hunc ad dominium, illum ad fervitutcm, verum in medio hoc ipfum relinqvat, coqv-c faciat, ut o-mnes aeqve liberi maneant: hoc refpedu rede dicunt ICTI
fervitutcm eifc contra naturam, utpote qvae omnes homines
in naturali libertäre relinqvit, qvartumvis naturalis illa
a-ptitudo ad ferviendum in qvibuidam reperiatur. Qyod de
fervitute Jure Gentium per bella & captivitates introduda,
legibufque civilibus olim reeepta, tanto magis dici poterir,
quandoqvidem per illum modum conftituendse fervitutis
frpe fervi fiunt,qvi,qvoad naturalem aptitudinem,minimc
(75)
£ Α η verö fcrvitus illainflitut» hum&no introdu£fo,ti£
loqvitur Ariilot. i. Pol. c. 4. feu Jure Gentium, per
belli &
captivitares eonilituta, ut hic & alibi
ftatuir
Jufiinianus
( qvxfententia etiam eft Ariftotelisloc. citj
Jurcdeinceps
Civili Romano, aliarumqve Gentium legibus reeepta approbata,Jurinaturali proprie dicto,
qvod
naturalis 5c
re-£ta ratio omneshomines doeuit, ita (it contraria, ut qvi cx captivo fervum faciat, potius quam cumoccidat,
contraJus
naturale proprie ita dictum & prxccptivum peccarefit
dicendus ? aliaeft qvaftio : qvam ego haud cum rationc adfirmari polTc crcdiderim. Qvin potius idrationi&hunia-nitatj,adcoqvc etiam
Juri
naturali eonveniensvidetur,
ut qvamvisinterficerehoftem quis poflit,tarnen potiuscumfer-vet in vita,&qvamoccidat;eumq;fervumfaciat,cum
idipfü
Reipub.fux,& privatim fibi, imo
ipfi
qvoque captivo,qvi
in vita fervatur, quodammodoexpedirc
videat.Conf.Gror.
Lib, 111.de J. Β. &. P.c. 4. & cap 5,
ubi
de Iure inCapti-vos. Qvamvis id interimiargiamur,
Chriftianum
nonmodo,
fed & humanuni magis eile, ut vi&orcs captivos fic in vita
fervatos, acqva merccde aeeepta potius redimi patiantur,
quam in perpetuam fervitutem, quam
haud
xqvo animoperferre poflunt, detrudant. Qvid ΐ qvod Herilis flatus at-qve Herilis
poteftas
ad Ius Naturalerefertur, ejufqve
pra>eeptis dirigitur. Vide Grot. delur. Β. & P. Lib. c. f. fr 26. & feqq. NobiÜiT. Pufend. de Iur.Nat. de Gent.Lib.vi*
c. b. m. AmpliiT. Scheiten Sciagraph, lur. Nat*
Part*
Special. Mcmb. 1. part. pofterCap. 15·. alioiqvc:
qvod
neu-tiqvarn ftatui poirc,fi fcrvitus illa Iure Gentium
introdu&a
fjmpli-(70
fimplicitur
Iuri
Naturali eflfet contraria« Neque ctiam ipfs. bella, qvsc captivitates, indcqvc fecutas fervitutes fecum traxerunt, Γι jufta fint, & iecundum naturalem seqvitatematqvc humanitatemgerantur, fimpliciter Juri naturali funt contraria, magis quam jufta fui,rerumquc fuarurn defenfio,
qvam
Jus
ipfum naturale non permittit modo, icd &prre-cipit:cum alia via non fuppetat,qvaSummse Poteftates
ad-verfus alias fummas Poteftates, vim & injuriam fibi
infe-rentes, nec fponte ac legitime fatisfaccre volentes,fefetucri,
aut Jusfuum perieqvi pofllnt, quam per bella.
Multo adhuc minus de fcrvitute illa, qvar per
exprcf-fum & ultroneumconienium conftituta&introdu&a
eft,di-cipoteft, qvod ea fit Iuri Naturali contraria. De qva
vide-atur Grotv Lib. 2« de I. Β.& P.c. 5.$. 26. & feqq. Amplifif.
Pufendorfr & Schefferus loc. paulo ante allcgato. Scd dc his hacc tantum obiter dicta fufliciant.
4. De hac definitione icrvitutis Iuftinianea , qvantum
adcollationcmcumJure Sveogothico, idcm venitdiccndum,
qvod fup.dedcfinitionc libertatis, nimirum talem aliqvam
fervitutis deicriptionem in Iure noftro repcriri
nullam,qvan-tum qvidem mihi videre contigit. Qvamvis autemita com·
parata cft hax defcriptio,utqvoadpleraqve fervituti in
uni-verfum, adeoqve & lervituti^ qvalis illa in Iure Sveogothi¬
co olim conftitutareperitur,applicaripoftit,eoq; non malc
dici qveatfervitus illa, Jarc Gentiumeße conßituta,qva quis
dominio aiteujuf privato
Jiibjicitur:
tarnen vixcft
tarnexa&a,
ut eam tanquam optimam Iura omnia alia
/77)
1bus non careat. Neqvc etiam Jus noftrum adfcrtionem ü-lani , qva fervitus
Jure Gentium
conftituta, Jurinaturali
contraria dicirur, utpote a veritate abhorrentem, ufquam
approbafle
deprehendimus,
$.IV.In $, 3«h. t.Scrvt &
Mantipii Etymologia
propo-nitur. Dicuntur ä fervi a fervando^ non d
ferviendo:
ηam mercenariiferviunt,
qvifunt
homings
liberi,
aitPacius ia
Analyfi hic. Practerea, Ii ä ferviendo vocabulum
fervi dc%
feenderet, potius
fervius,
qvamfervus
diceretur.Hatioau-tem appcllationis in ipio textuhxc additur :
qvod
Impera-iores[_ belli fcil.J captivos
venderey
ac perhoc
fervarg,
nececcidere
folent.
Mancipii veroEtymologia
hsee: qvi gtiarn
Mancipii dtcuntur eo qvod
ab hoßibus
manu eapiuntur.1. In Lingua Svecana &
jure
noftro iicuti nec fervinec mancipii
vocabulum
,qvippc
Latinum, locum ullumhabet, ita nec Ecymologia fervi & mancipii hic tradita.
Nihilominus ratioeadem tra&andi captivos olim apudnos
obtinuit, qvod belli duccs, aut ipfi Principes , captos ab
hoftibus interdum non occiderint, verumin vita fervatos
fervos fuos fcccrinr. De qvo plura fuo loco inf. ad 4»
2. In Lingua tarnen noftra &
Jure
Sveo-
Gothico,
prsefertim antiqvo, variaoccurrunt fervorum no.mina,qvx
occafionC oblätahic recenferc, breviterqve eorum explica-tionem tradere, haud abs rcforeexiftimamus. Suntaurem
fere ifta:
Dfcelftfolf/
feu ofreid man/ßunu/ £bt:di/
tbv&M Simbat feu ambut/
gcftie
ieugoftra/ 2fon6bt)ugfj
feu
annibbu^er/
£em()ton/ Jjpudfunu.
Nam
95rptt
/ icu
5?rpttal
'Xi)ibbbortn/&£ÖpdfUHU/
non folum ipfam fervi-lem conditioncm, fed & aliud qvid notarcputantur, utdeineeps
qvoqveftriäimindicabitur.(7ϊ)
OfcdiftfiMf/
qvod occurrit in.fi 6.9.95latifj.
23p2<
generale nomcn eft,notatqve hominem.five perfonam
li-bertatc carentem, fcu fcrvilem; diciturqve , uti pater, ab
£) particula privationem vcl negationem denotantc, &c
ftillft/
vel frhl$l qvod, ut fuperius 5. 2. n. 2. vidimus, libe¬rum homrnum fignificar. Ei autem dirc&e , ctiam qvoad
fonuni vocis, opponitur
jjpiffftjte/
qvod fupra habuimus , d. f. & exrat infi.
17.2)rupit1.
Sub hac voceie-orfim fexum mafculinum exprimit,
Oftd^lttCin
fl.
3Sltffc-©ut>f)er Oftdid/fcu
pfraig
maDet/fi
19. fi39.€0Ταπί>· S33cftitt£. &c. fexum femininum,
oftdtfdftlilU
d. 19·Sufo.
25p£.Pfcdtjqfono
d. fi 39. OJlanl). 2öeftm2*^^rät/ut freqvcntifiimc in Lcgib. antiqvis,& uflrati*
cap.31. ί· ι.
SWfffr.
feuXxiMl ut incap. 19. βάΠΠ. mebi)VDtf. 22* aut. tff/ ut in vocabuio ^ral&dt C. if.
S^rdp.
HlCfcfj nn(. 22- fcribitur,fionpatet certoundcderivetur. Pot-eft tamen forrailis non plane inepte äverbofcttläß/contraßcPraa/ deduci, qvafi PrdiUiaut <2f)rd<M/ & pro eo £rääl/
aut Jfyraf/ homo fcrvilis conditionis,qviomniaqvctcunqvc
dominusproarbitrioeiinjungcre vulr^perferre cogitur velpo»
tius aThrafeu XtjttW/unde
Xftfßja/
qvod notatctiamwrg^kcoercere, ut cenfet Ampliif. Dn.
LundiusCollega
& Fautormeus pl. honorandus. H'nc de fervorum condirionc opti-me NobiliiT» Stiernhökius de Jur. Ver, Lib. 2. part. prior, C. 4. p. 216, nullα enim
pcrpejßo,
qvx non imponi
potuit^nul-U Aclto qvx non qvovis modo extortχ. De vocis aurem vera
fignificationc itaSticrnhök. loc» cit. p.
207.Xt\UM/Autenim
lenerditerßervum
eujußvis
condttionisßgmßcAt ^Vid.
ff. 18*
(79)
JtföBft).
SBcflä?·
fl.
ι.SBinfjovfc. fl.
14. &fcqq. SlrfP
0flj}£· &c«) Hi aflentitiir b.
m. D. Loccen, Synopf. ]ur.priv. DiiT. 1. thcl,7. £rdi\l erAi
generale
nomenfervorum
qvtbta
opponebantur
liberiy vel
irigenui9 C. 31, 5. 1.Noritamcnicrvis utriufqve fexus, fedtantummafculis
tribu-itur, inqvit d, loco StiernhoTdus , ac proindeßrifitM, nec
yrorfu* idem
qvcd
mancipium, Ad cundem modumfervi
voxfjKpiflicne in Jure Rom tantum de mafculis ufurpatur,
ei-qve opponrturtunc anritt*,qvsemuliebrisfexus maneipiuna
■tft. Eodcm fenfu opponuntur ctiam
XfytcU
&^UtffOOOflL
*.fin.©ipt.2Bcftge. £f)C<U
&«mfmt.
fl· i8.
2(flua>.
2Bcfifl2. fl.
j. §. 4.j?5piii.
23p2.
&c.©jflftbrfll/ qvodexrat in
fl.
}.(. 5.^Jpitl. SpS.ff.
3. cod. ©titfxcm.
fl·
17·'Dvapitl DftgS.
fpecialenomen eft, eum enimfervum fignificat, qvi femetipfuminiervitu-temdederat, ut ait Stiernhokius loc. cit. qvi fe ftonte
fix
in mancipiivel
fervi
nexum dedit, ut loc« cit« Loccenius,Qvod & ipfa vox, a ©täfTel ©^f/ qvod donationem aut
deditionem notat, c. i.«prin.
3^· ££
&fepiifimc
inLL«antiqvis, &
<£()Γ(ί|
compoiita, indicat.2(m6ai/ ut in fl. 3 y. 37. ff» 36.SDiantj«
Subi)erm.&c.
veiambot^/ utinfl.
19.QTtant).
SBefittig,efanc^.Lib 13. c.8.vei awtut/utinp.3.j.4.
Ä5p.S3p£
fl.
18. £()iuro.233eftqS.
qvater,fl.
7. prin.fl»
8. 5.53(vfb.
fl. 6« §. 3. & 4. ®tpf.fl.13.SWtlof. 2Beflg.fl.
36.3Dlanb·®Ubß($tt1·&c,legitur,Nobilifl« StiernhielmiusinIndiceLL»
Vcftrog.
exponit per 2l)tälOC{) QfyäimMl firvus&
An¬ ritt* ( apud qvem alia qvcqve ejus vocis iignificatio viderlDoj
potent) Β. m. D. Locccn. in Lcxico
Juris
cxplicat,fcrvufautfervty velopu*
faciens:
& in Synopfi Juris priv. Difif. z*th. S.itayfervum vel
officium firvile
domino fuoprtbentem
fignat.
Nobiliif.autemStiernhökius
de Jar. Vet. cap. fup.aileg. pag. 104, dicit
Sftttböt
apud nos ejuidemconditio-nisfuille cum ambatfis Gallorum fqvod idem afierit
qvo-que loc. cir. Locccn. Jcumhac tarnen limitatione, qvod
vox (imbat apud noßrates tantum
feminis
tribuatur ; cumambaäi iili Gallorum potius mafeuh fuerinr,utcx loco
CsefarisexLib, vi. de Bell. Gallico ä D. Loccen. in Syno¬
pfi allcgato conftat. Etfatendum eft vocem attlbat in
Jure
noftro antiqvo de feminis ufurpatam frcqventiifimcrepe-riri r ita
fl
35·. & 37.'.Tfmipt
dftfl?.
de26(ϊαίiltta/qvae
furtum committit,& ob id, qvia mul&am praeftare ncqvit,
ferva poenjc fit, dicituf, bf wart bandambaf/& ft
8.
5. 5.2frfD.
QBeftq?. batoir
^on&rbtafdgi
Eideft
coneubitumj
wtt>b ambut ftna/ & fl. 6. §. & 4.
gfpf.
ubi
c-tiam de concubitu cum attlbut agitur, Eodem fenfufj.
13
iftdifof.
opponitur £ßrdl & atttbut/ &fl.
is.CtbiutDi
2Bcffrj£.
aliqvotics, qvod cxplicandumvidetur,fervua^
velaneillx, Ununr tarnen Iocum reperi, ubi
atttbut
potiusma-fculinifexus maneipiumfeu fervum fignficare videtur,quam
dticillam^ nempe ff. 7. prin. Sfrfb.
2Beftq2·
cumibi
ftatua-tur, qvod
ambut cKeir Xljrdl
nra ftrtfitid/
ic. difpen.fator feu curator bonorumpupillarium erir,in
inferiptione
capitis vocaturyqvod officium virile eil, nec facile fervar mulicri commiflum videtur. Hinc Stiernhielm,
inlndicc,utfupra
vidimusexplicatpcr£f)t:di&
^bfdltniftlr
(*
υJDerivari autcm forte poteft ab
atttfcob/ qvod
ininicriptio#
ne ff. 3.
2Beftg.
notatutenilliä, fupeüe&ilcm,
vel
inftrumentum rufticum,prout in Indice' explicat
Stiernhicl·
roius,(qvod in cap. 53.
gg. (Ulfofte
dicitur
)
vel
all-£>UD6/ qvod codem fenfu occorrit in
flL
23·.fin.
33t)gb*
ÖÜg£·
eoqvod
antbttt iit qvafi
domeftienm
qvoddam
in-ftrumentumfamili# vivurn & rationale,ut fervum deferi»
bit Ariftot. 1. Pol. c. 3'»
goftve/ vel
goftro/ feu
goftril
item
goftro/
feu $0*
ftru/Nobilifif.
Stiernhielmius inIndice
exponir,()eina
f&DD
Ctrdl
od) ^rdlinnafverna,NobifiiT·
Stiernhökiusde
]ur.
Vet. Lib. & cap. iup. cit. pag.2.08»
eredtder
im Vernas exancillü nutos,&fervos originartos,
b«
m,D. Loccen. loc.
fup.
cir. idem erat qvt verna,Jervw
dornt
ex anetIIa
natus^& ißic
enufr'ttus % & in Lcxie. Jur.Verna*dorntnotus,alumntts,
λ-luma,Scd cumJus Wcftrog. ff. i8.$f)UHp.
nominetj^dl
etler atnbllf &cma
fotf
de qvo inf. fc 3. n. 2.exiftimave-rim Sofrra non generaliter vernam ,
ίcd
certi
generis
ac condirionis Vernas denotate. Di&avox cflyuti pater,äver-bo
Sofltra)
qvodfignificar, fSM)d/
bpfot>t)fl/alerc & educare.
Undc etiam hodieqve reeeptum
foffrad/
bpfofffdi Söffet»
fdO^Ct/
SoftcrmoW«
* qv°d poftremumhabemus eriam
in c. lt.
(Jtft).
gg,
13^0tg-
Dehis
avoeibus
NobilifT.
Stiernhok. loc. cir. putat gofitC mafeulini,
Jofita
tantupi'faeminini generis e(fe:qvod tarnen
noneft
perpetuum.Namnon
fcd&m^jjrcvernam
mafculum notat,ff,
29.5. 1.©tpfc
Offgg.ubi
tcr repetitur.ff. 3«S®abfyWt1»&0<tt» ff-
xä.eod.
tibi tcr
occurrit,fl,
23.& 41.eod»
ft
16,2>füptt1»
ff»
(δι;
Sjfjttßf
fl.
69.
SDUlfli).
3Q3cflttt
&c,
verum ioterduraetiam goftca/ ut 111 fl 7. i 2.
2iVfO.
SBeftfl.
fl.
13. $. *.fl.
10.
©rap.
fl. 19. (ötpt.Öftg?
Ubi ita: 9jjja.
bber Soflra
fln/
otbibbet- gr4ifa
Äumi tttebb/o£ fallarl>arifrdifan
wara. & $.2. 9iu giptir ttiaDer goftru «mageflvaannattf 9Jiantf· fl. *3.
Sfltiaf.
fl. 38.Söngb.
öftgfc
ItemJoftrd/Ut
infl. 7.prin.S(rfD.
3Beflg£.
Fcmininiqvo-qve fexus verna interdum Joflca dicitur, ut in d. fl.
29,
flipt.
Dftgg.
*. 1. o? batt n>et at bon är geflra. &c.go-flru autem qvater ibidem defeminini fexus verna ufurpa«
tur.
gofttO
etiam eodem fenfu ibid. i. 2. fin.& infl.
2. $, y.223etfi}.
fl·
6. §. 3. eod.änitobugb/
ieuannobbuget/
iuxta Sticmhiclmii ex»pofitionem in Indice LL. Weltrog. idem eil qvod ^btdl/
fervus, tinde
annbbgatt/
feuattnöbogan/
veiamiöbitgbum
fhlbb
eft Srälbomö 0t4ub / ftatus & conditio fervilis»Hanc vocemita pluribus
explicatSticrhök.de]ur.
Vct. loc.cit. p» 20d. Sicfervifactifunt,
qvi
generali
voctbuLo injure gntiqve dieunturUntlObbiU)/
qvafi dicus invitos,qvodfic
utplurtmum
agant,vely
ut altis placuit, qvod temporemejfis
tqv£(invelßflbnob'u dicitur3 operAcorumcumprimUneeeβtriα
fit.
S(na6bugb
gutemfervUem smnem condittsnem includit,&
femper
epponiturUbers, fedtö eHetCltUtbOUgb«
Diflintfe
tarnen rcccnfentur in
fl.
3. 3£abbDflg£.
&fl.
16. eod. S£t)rdl/
JoflcC
&OUnbbbtigb/
^νο 'pf° nonnulla inter eosfubinnui videtur differentia; qvando vidclicet hxc
voxipe-cialius & ftri&e magis aeeipitur, B.m. D. Loccen. in
Sy-copf»