7
d i s s e r t a t i oa r i s t o t e l i c a m
S U M M I B O N I N O T I O N E M
E X P O N E N S .
Q U A MV E N I A AMPL. F A C U L T . P H I L O S . U P S AL.
p . p .m a g
.
F R E D R I C U S G E O R G I U S A F Z E L I U S
STIP. REG. C A R O L I J O U A K N I S S TP E T R U S S T E N O W I L L G O T T L U N D B L A D
V E S T R O G O T H U S .IN AUDIT. GUSTAV. DIE XII DECEMBRIS MDCCCXXXV
IL
H . P . M. S.
P. VII.
U P S A L I A E ,
IX SACRAM R E G IA M M 4 J E S T A T EM MAG NAE F I D E I V IR O
SA C R A E R E G I A E M A J E S T A T I S A R C H IA T R O PR IM A RIO ORDI.NLM R E G G . VASAF.f C C M GRAN DIORI C R U C E C OMMENDATORI
E T D E S T E L R A P O L A R I E Q U I T I M E D . K ï P 1 I I L . D O C T O R I U TR 1 U SQ U K JUH IRA E O N O BI R1 S SI M O E T E X P E R I E N T I S S I M O DOMINO
P E f S O
TOM
A S*
Ii I U
i v o f t a a t e r u o n i e e o S e u d o
Pe t r u sIN SACRAM R E G IA M M A J E S T A T E M MAGNAE F I D E I V IR O D I Q E C E S E O S S C A R E N S IS E P I S C O P O S. S. T H E O L O G I A E L I C E N T I A T O R E V E R E N D I S S I M O D O M I N O
J O H A N N I A L B E R T O B U T S C H
^ M a e c e n a t i O p t i m o *
rf.
o t t Lc n d b l a o i.S t e n H u l d a s t e m o d e r
h e 1 g a d t
a f
sonlig kärlek och tacksamhet.
W I L L GO T T.
B.
N u n c vero ad alterum definitionis m om en tum p e r
gere licet, quod in eo consistit# ut illa animi a c t io , quae
e x virtute ejus perfecta proficiscitur, p e r v i t a m p e r f e
c t a m s i t p e r p e t u a t a (iv (tiw reXeico),
In h a c autem v i t a
p e r f e c t a duo inesse videntur.
B eatitudo n e m p e , si prae
sentiam ejus intra fines naturae humanae circumscriptos r e
s p e x e r is , desiderat et h o m i n e m p e r f e c t u m , sive qui non
solurn poten tia, verum etiam actu sit homo (Iv cct&pamu) rs-
Xei(o) , et t e m p u s p e r f e c t u m (Iv XQorV *£kt«u).
Q uocirca
lo c u s e s t n u llu s in ip sa b e a l itu d in e : eà a u te m d e tlc ien le b e a titu d o e x sis te re n o n p o te st. Q u a e q u id e m p ro s p e rita s e x te r n a , q u a m b e a titu d o d e s id e r e t, u t s u p ra d ix i m u s , p e re x ig u a e st. S ic SoXujv r c v f s v J x / y c v x s i t u s x r t i f pxl v t TO x x X w s , i m w v f t i T g i u s r o T s Ix t o s X e % o g y y y /ut i v o v i e te n im S v v u r o y x x t y y x d^ovtus
•yt j s x x t S x X x r r y s n ç u r r e i v r x x a X a * x x t yotp u n o y t T p iu i v iïvvutTO x v t i s
r t ç x T T t t v x x T x t y v x ç t r ÿ v * r cZto d t u r i - i i ' tïv t v x p y w s ' ot y x p tS'ttoTXt t o iv J' vvxc’Tu J o v % Vt t ov i ïoxovat t x i n u t x y nç x t t h v, « X X « x x t y x X X o v , [ N i - c o ra . 1. c. $. Î O , 11* 3 Q u a m o b re m ilia ri i x t o s t v y y t § * & t <lu a o p u s s i t b e a to v i r o , p e re x ig u a esse v id e tu r. S u b bac ig itu r m ise ra e t fleb ili sp e c ie a d le r e c u r r i t ille ß l a s x n o X x v a r t x o s , in quo v u lg u s h o m in u m s u m m a m b e a lilu d in e m p o n it. D e q u o v ita e g e n e r e re s p ic ia s ad m o m e n tu m S e e p t i c u r o , p* i b » **ot. 7> Q u o d v e ro a d lin e t v e ra m v o lu p ta tis iu d o le m , d e e;t alio lo c o d i x im u s , e l n u n c n o n u isi d e v o l u p t a t e c o r p o r i s q u a e d a m a d d e n d a v id e n tu r. N a m p ra e te r illu d g e n u s v o l u p t a t u m , q u a e h o n e s t a e ( « ' x u X a i ) d i c u n t u r , d e q u o s u p ra d i x im u s , a liu d e s t i d - g e n u s v o lu p ta tu m , q u a e c o r p o r i s s u n t ( u / c x y .x t i x xJ'). V o lu p ta s a u te m c o r p o r i s , q u a ta lis m a la q u id e m n o n e s t , d u m m o d o n e m o d u m e x c e d a t, s e d in tr a n a tu ra e n e c e s sita te m c o e r c e a tu r. P le ru m q u e a u te m c u p id ita s h u ju s v o lu p ta tis n im ia e st e t in te m p e ra n s : e t tu m d e m u m v o lu p ta s corporis* v e re m a la e v a d it (* « « i ( f i xv Xo f tui £ ‘i v x n v tyv v n t p ß o X y v t OTt v , «X X ’ ov r a r x v u y x u l x s ' ) . V o lu p ta s v e ro c o r p o r i s , n ip o te in ip so c o rp o re ( t o o a w / u u r o s ) sita, n ih il ad b e a t i l u - d in e m h u m a n a m re fe rt. Q u o d si la tio n e m q u a e s iv e ris , c u r v o lu p ta te s c o rp o ris v u lg o m n x im e e x o p ta n d a e v id e a n tu r (<!<« r r ( ß x l n v T u t « i a w y x r i x x l »'Jovow u l p t - T o i r » « ( ) , h a ec h a b e t o : n p u r o v , 'ori i x x p o v e t tt,v X v n y v , x u t J i a r x s t r r t p f l o -X « r t rjs -X v n y s , cJr ovay< / * r p i l x s , r y v y £ » t y v h u x o v e r t r y v v n t p ß x . -X -X o v c x v , x u l
oXu)f r y v o w y U r i x y v ' - - - - _ . ’'E r< eJi<4*o»ra» i t x t o ot yoi ï pxl i l v x t v n 'o
Twv x l X c t t s y y ä v r x y l v u v y^ xl pt t v. Q u a m q u a m d e istà. c o rp o ris v o lu p ta te p ltn a d ic e re s u p e r s e d e m u s , e t le c to re m d e le g am u s ad illa m A ris to te lis s u p ra la u d a ta m d e v o lu p ta te d is p u ta tio n e m .
nrqtie puero
(noudi), nisi forfe propter potentiam (did i>’v
sXniöu', beatitudo tribuitur, quippe qui per aetatem nondum
sit aptus ad eas actiones, quibus beatitudo continetur (ovrtca
ttçuxuxoç
Twr t
oiovicov diù TTjv ijXuiiuv), sed viro (ùrdçi): et beati-n
tudinem dijudicandum est e x maximo vitae spatio (èv rw fis-
ytuio»
XQ°rV T0^ ßt°v) » siquidem n ec dies u n u s , n eque tempus
exiguum vitam efficit beatam (ovdè evdui^ova piu ipeQUj oddi
oXiyoç x^rog).
U t igitur omnia uno verbo com plectam ur,
dicimus ad beatitudinem opus esse tum v i r t u t e p e r f e c t a ,
t um v i t a p e r f e c t a (deï nui «çeïîjs t etawtç, nui ßiov zeleiov) 4).
4
) V id e N ic o m . I , 7 , 1 6 : VE r« S'i iv ß I f r i \ t ! y ' / u ! x y x çè ù t i ' »p o ù n c u 7 (*Vn froala gör tilgen fontiitar ! ”) ov$i /ulx
r t y . i g x ' o v t u S i o v i i /uXKXgio* XXI t v S x l / x O v x / x t x t j / x i g x , ovAi o\<yos x p o n o f, Ib . g , §. g - 1 1 : [IoXX*< y x o / x t r x ß o ^ x i y i v o v r u i y .x i n x v n i ï x i r v % x i x x t x t o v ß io v ' x x it v i f % i T x i r o v /u xXk t t x t v S q v o v v r x / u i y x X x i s cr'jy(poou7< t t tçirttcri7* i n i y î ç to f t y . x S u n i g iv r o 7s figwï<o7t i r t g i l i p i u / u o v / x v S t v i r x i . To» <JV t o i u v t x i s x ç y s x / u . t - vov T V % x i t x x i T t \ i v T t f ( T X * T x x ^ X t w t o v S i i s *v S u t u o v i o t /. C fr. M ag n . M o ra l. I ,
4
, p . i o ; E u d c m . I I , 1 , p . 1 1 2 ; v id e s u p ra p .56
, n o l. 2 . — S u m m a ig itn r h u ju s m o m e n ti in e o e s t , u l illa a n im i a c tio s e c u n d u m v irtu te m e ju s p e rfe c ta m , in q u a b e a titu d o p o s ita e s t , n o n s o lu m p o te n tia , s e d a c t u a d s i t , e t d u v a l i o - n e m h a b e a t. Q u o n ia m ig itu r non in a liq u a p a r t e , s e d in p e rp e tu ita te te m p o ri« v ita d ic itu r b e a t a , e x h a c b e a titu d iu is p e r p e t u i t a t e ea q u a e s tio e x o r itu r , viv'1- n c , a n m o r t u i, ( u t S o lo n v o lu e r it,) b e ati siu t p ra e d ic a n d i [ n o r t p o v o'jSi v x « r3
p a-*riui> i vSx i u o v i c ttcv t u x XV O / • K * t u 2 9W * S i % p t u v r i ’Kos ipy .vÇ ) P o n a
m u s a u te m h o c ita e s s e , u t u ltim u m te m p u s aetatis e x sp e c ta ri o p o r te a t: n u m n e q u is q u e tu m d e m u m e rit b e a t u s , q u u m e x ce sse rit e v ità { x ç x y» x x i t j r i v t v S x i i /xuiv r ö r t , i i r n S t * x n o S x r y ) ? A t vero id p ro rs u s a b s u r d u m ( n x y r t X u s U r o t s » ) o m n in o esse v i d e t u r , e t n o b is p r a e s e r tim , q u i b e a titu d in e m in a c liu u e q u a d am p o s u e r im u s ( J v i ç y n x v n y x n \ v i v d x i / x o t i * r) Q u o d si ig itu r n e q u e nos e u m , q u i m o rtu u s e s t, eo Ipso b e a tu m p ra e d ic a re m u s [ t o v r i d v t i u r x t v £ x i , u o v x ' ) , n e c i l lu d la u d a tu m S o lo n is effatum co s p ec ta re v id e r e tu r : sctl id u u u m c e n s e re m u s , h o m i n e m tu m d e n iq u e v e re ac tu to p ra e d ic a ri lic e re b e a tu m ( o n r t j v i y . w T x x v t u U 7( ß x \ u a / x x x x p i a r n t v «i/
3
p«n*o») , q u ip p e q u i ja m e x tra o m n iu m m a lo r u m a tq o e In fo rtu n io ru m d is c rim e n v e is e tu r ( w r ( « t j - i/Stj t u v x x x i o v o v t x y .x i S\j<t t v%v -y u c cru » ): u c h o c q u id e m , (etsi id a b s u r d u m n o n e s t , ) satis sib i c o n sta re v j d ^ u rJam v e r o , u i ad d efin itionem , seu notionem b ea titu d i-
nis concretam r e v erta m u r, totum illud concludi sic licet.
Principio est p ro b a tu m , beatitudinem ad animum pertin ere,
et eam in ipsa anim i actione secundum virtutem ejus
propri-m a li ei q u o q u e , q u i e x h a c vitA e x c e sse rit ( i ù * / n r w T t B v t t u r t x u i x x x l v x x l C ty xB o v' ), (q u a m v is ille sen sib u s c a r e t ,) s iq u id e m p e r m u lta s u n t tu ra b o n a , tu m m a l a , q u a e e u m , d u m iu b ac v ita v e r s a tu r , a c e rr rim e a d lic ia n t , etia m si ea seusu s n o n ta u g a n t ( t i ' n t o xot! t u , y t t x i t r B a v o y i n f i d'e) : e t e i , q u i v ita m d e g e r it b e a ta m e x itu m q u e h a b u e r it g r a t u m , p e rm u lta e d e in c e p s a c c id e re p o sse v id e n tu r l o r - tu u a e v ic is s itu d in e s , q u ib u s p o s te ri e ju s in h a c v i t i e x p o s iti s in t ( r v J f ^ s r a i no X - / des y t r u ß o X x s e v u ß a îvti v n t g ! t o v s r x y o i o v i ) . A t e n im n o n m in u s a b s u r d u m e r i t , si c o n te n d e r is re s p o s te r o ru m n e m in im u m q u id e m a ttin g e re m a jo re s ( r o y r \ à i v yr,<f ire! r i t u x g o v o v avvtxvi~<rB*‘ t« t w v c n y - v a v raTs yov#v<7<v), q u a m si d ix e ris ," b e a t itu d in e m e j u s , q u i e x h a c v ita e x c e s s e rit, p ro v ic issitu d in e h a ru m r e r u ïn m u ta r i ( r / f f v y y t r a ß y X ' . t x a i o riBv imis'). Q u a m q u a m a h in itio h a n c re m » e p e ta m u s , e t fo rtasse h a e c q u o q u e sic e r u n t c la rio ra . P r in c ip io ig itu r si id te n e a m u s , u ltim u m a etatis te m p u s esse c x s p e c la u d u m , e t tu m d e m u m q u e m q u e p r a ed i c a ti b e a tu m lic e re ( r / r t \ o s og^fv deT, xctt r o r t y x x u g t ^ n v i'kc*<ttov)i e t id q u i d e m , n o n ta m q u a m tu m d e m u m esset b e a t u s , sed q u ia ja m a n te e ra t ( o v x cos o v¥ a y c e x x g ‘0>>t «X X oV» n g a r t o c v r / r ) : m ir u m m e b e rc u le v i d e t u r , si" q u e m t u m , q u u m v e re e st b e a t u s , b e a tu m p ra e d ic a re n o n lic e a t ( r / o r* i a r l v t v i ï x l y i u v , y r) u X ) ; J t v c t T K t xotT a v r o v Ts v n a g x iiv^ t p ro p le re a q u o d v o lu m u s n e m in e m , d u m luic v.ilà f r u i l u r , p ra e d ic a r i b e a tu m (< hx r o y y ß o v X t c r B a t r o v s ' Ç w v t x s t v ^ x i yo - j /<#•>) : id q u e q u o n ia m n o b is c o g ita tio n e fin x i m u s , b e a titu d in e m esse q u id d a m p e rpe * tu u m ac » la b ile ( y o v t y t v t i , x x t y y i ï x y ü s t v y t T o t ß ' . X i v ' ) , e t fo rlu u a e v ic issitud o il» h ac v ità d o m i n a t u r ( r x f TV% «f x o X X x k k x i a x v x X t T a B x t n t g ! t o v s a v r o v s ) . A t
« î i m , si ju d ic ia n o s tra a d v ic issitu d in e s fo rtu n a e a d e o m m o d a r e m u s (#< c w ä k o X ov - B o l i j u i v r a t s T V ^ « » s ) , s a e p e n u m e ro e v e n is s e t, u t u n u m e im d e m q u e h o in in e m u tin c b e a t u m , n u u c m is e ru m p ra e d ic a re c o g e r e m u r. A t v e ro n e q u a q u a m o p o r t e t s eq u i v ic is s itu d in e s fo rlu u a e iu b e a titiu liu e d iju d ic a n d a (t o T out TV % x ts i n x n oXov«
â t 7v c i d x y û f ooBov'). N a m in iis n o n e st t o t v rj r.otxuis, se d c o n d ilio v itae
hum air-ue, q u a la b s eas d e sid e ra t ( it g o c J i t r x t t o v t u v o otsBgiuxivos ß t t j i ) : s u m m a Coilli b c a iitu d iiiis e st iu a n im i a ctio n ib u s s e c u n d u m v ir t u te m ( x v g tc ti a t x x t u g t -
r r , v i v i g y t t a t t tjt t v i a t y s y l a s ) , m ise ria e v e ro in iis a c t io n ib u s , q u a e illis s u n t o p p o s ita e ( a i i v u v r l u t , r o v t v a v r i o v ) . S e d n ih il r e r u m h u m a n a ru m 't a n ta m o b ti n e t fir m itu d in e m ( /
3
r/3
x»or>/T<*), q u a n ta m a c tio n e s h ae ex v irtu te p ro fe c ta e h a b en t. Q u a m o b r e m e a d e m b c a titu d in is firm itu d o v iro b e ato n e ce ssa rio c o n tin g a t, q u ipp e q u i p e r to lu iu v ita e s p a tiu m in actio n ib u s e x v irtu te p r o f e c tis , h is s tu d iis sem e lam esse sitam.
Virtus autem prd duplicitate elem entorum ,
quibus continetur animus humanus, est duplex: una inteile
ctualis, ad quam referuntur sapientia et prudentia: abero
m oralis, ad quam referuntur actiones honestae; quas c u
i-i u i-i lïa lu s , fi-irm i-ite r p e rm a n e a t ( v n i-i ç Ç t i-i ro (fi-i/rov^unov r u t i-i SaIm o u, k m! i'rrtu ß l o v r o t o v r o f ) . N a m in d e sin e n te r e t im p r im is a c tio n ib u s s e c u n d u m v irtu tem tu.ru
in te lle c tu a le m , tu m m o ra le m s tu d e b it k m! $iu>ç>,an roi k u t' o c ^ t r i j v , , in
q u ib u s ip sa b e a lilu d o e s t , e t fo rtu n a e v icissitu dines o p tim e e t praeclarissim e p e r fe re t ( to w T V % a s o î 'jt i x mW i o t m). Q u o d si ig itu r s u m in a v itae b e atae ia Ius ip s is a c tio n ib u s s it ( f / a i t v l p y n x i xvftoci rtjo ^cutjs), facile in te llig itu r, te m i-n e m , q u i ja m s it b e a tu s , m is e ru m fieri p o s s e , s iq u id e m ille n u llo te m p o re in s e rv ie t actio n ib u s tu rp ib u s e t iu b o n e slis (o t/Je /ro re n p x £ t i roe /otiatirot k m! <£>«ÎX«_), in quibus- ip s a m ise ria sita e st. Q u a e c u m ita s in t, q u id o b s ta t, q u o m in u s e u m p ra e d ic e m u s b e a t u m , q u i in actio n ib u s sec u n d u m v irtu tem a n iin i lotus v ersetu r, et ta n tillu m p ro s p e rita tis e x te r n a e , q u a u tillu m salis e s t, p o s s id e a t, e t id q u id em n o n p e r s p a tiu m te m p o ris in c e rti, sed vitae c o n su m m ata e (r o v x j t r ' y ç t r y v t i X i i u v { . y t p y o v v T o c , -km! r o t s i t r o s x y x S o i f ikmmws x t ^ a ç v y tj/U fv o v , (xr) rov rv% ôvrot XÇQ- vo v , oeXXss r f X n o v yS/or)? N isi fortasse id u n u m bis a d p o situ m v e lis, u t ex itu m ratio n i . v ita e c o n v en ien te m sit h a b itu ru s (xoc! rtXtVTiitroyroc xotrol X o y o r); q u an d o q u id em fu tu r a u o b is s u n t a b sc o n d ita , et b e a litu d iu c iu esse finem o m n iu m e t o m n in o abso lu ta m s tilu im u s ([ r y t i v iïxt.uovixv r i \ t . s y.x! r iX t i o * notvryi notvrais). Q u a p ro p te r e u m , c u i h a e c , e t q u id e m p e r p e tu o , c o n tin g a n t, p ra e d ic a re b e alu in lic e t, quam vis iu h a c v ità e lia m tu tn v e rsetu r ( u x x p /o o f è g o v u tv t u i* ( f o o v r t v v oT< i7r u p x t t xoti v n x ç £ t i rot. X r^ -S '^ T c c ): b e a tu m s c ilic e t, u lp o le h o m i n e m ( u M X M ç ’tovs JV , ws u v5p a x ro o t). J a m v e r o , q u o d a d eas a d liu e t fo rtu n ae v ic issitu d in e s, q u ae posteris- e ju s a c c id a n t, p ro rsu s in h u m a n u s esse (X /a v u ( p i \ o v ) v id eris r s i con ten d as eas ne m iu im u m q u id e m e u m ad ficere : et id q u id e m p e rsp icu u m e s t, ueque has b e atitu - d iu i e ju s m ag is o ffic e re , a lq u e illa e , q uae ei ipsi accidant (% « n t o l mvtqv m t v ^ V ' / u o t r o t ) i e t m u llu m lu le re sse a d efficacitatem e a r u m , u tru m v iv o , an m o rtu o con tin g a n t ( n t ç t Ç w r o t t y T t X i V T t j o - x t r u t ) . N am q u a e r itu r, ecq u id u ain boni vel m ali e u m , q u i e v ità d e c e s se rit, a ttin g e re p o ssit. Ilis q u id e m , q uae hactenus d ix im u s, c o n s e n ta n e u m v id e tu r , si q u id e o r u m , q uae iu h a c vità fe lic ite r, vel -infeliciter c tc id e - r i n t , illu m a ttin g e re t, id c erte p e re x ig u u m fore et jeju n u m ( x t p o t v o o v r t k m! p t - x p o v ) , v e l s a lte m ita c o m p a ra tu m , u t nec e u m , q u i b eatu s n o n s it, b e atu m , n e - q u e e u m , q u i b e atu s s il, m is e ru m efficere p ossit. — Ila u c d isc e p ta tio n e m , in quà e x p o n e n d a n im ii fuisse fortassis v id e m u r, invenies E th N icom .
1
.1
, c a p p . i o , j j .A t q u i , si e am p e n itu s p e rs p e x e ris , vix neg are p o te ris , sen ten tiam A ristotelis de
dem prudentia m o d er a tu r, id eo q u e cum iis intime est co n
juncta.
E x quo efficitur, b eatitudinem q u o q u e esse dupli
cem: alia nim irum e a beatitudo e s t , quam sapientia affert,
quaeve in m entis agitatione sita est: alia v ero e a , quae e x
virtute morali p roficiscitur, et a ctio n ib u s honestis c o n t i n e
-d e eà r e m u lta e t praecTava e lu c e re - T e n n e m a n n u s a u te m i s t e
, ut
n o s tr u m J eeo
ju d ic iu m u lte riu s t u e a m u r , h a e c h a b e t p u tid is s im a v e r b a :ttrfûcljcn
bO tl b e n tauffaflenben ^ f j ä n o m e n , ba§ über tie U n f t e r b l i cfy F e i t bet © e e l e — eis
n e m QJcgcnjlaitb, ber an fief) ein fo grofjeé 3 nt e r e j i e f ) a t , unb eé für je*
ne 3citen eigentlich nod)
in e & r&aben muffte, bo er non ben ©o f r at i fe rt t
unb borjügltd) nom ‘P l a t o mi t einer 2trb non (Entljufiaëmuê befjanbelr n>or*
ben m a r — 2tnftotcleé fo F a i t (! ) {jinroegge^r, lajjen fid) entbccfen,
»wenn ma n tbeilè feine S e n f u n g S a r t , tficilâ ben eigenen Cfbarafter feiner
QMjilofopbie in (Erwägung j i e f ) e t .
5 ) c n n ein © e n f e n , boit bem
feine © p u r in ber (Erinnerung ju tüc fbl eibt / bon bem eS fogar jttrcifelbaft
i | t , ob e$ baö SÖctuufhfcpn officire A ift ein
m e i d ) e n fi d)
F e i n b e r n ii n f t i g e r 1Dî e n f d) i m QS e g e n f a t j e j u b i e f e m 2 e b e n w i i n ;
fcfjen r o i r b ( ! ) » --- --- Unb it'ie lajjl: fiet) ü b e r h a u p t eine ©lücffeligfeit
i n e i ne m Su f t a n b e benf en ,
w o
b a ë 2 ) e n f e n f e i n e n S i n f l u
fja u f b i e
S r i f t e n j ( » a b e n f a n n ,
w e i l e ê b o n Q) f»-o n t a fi e ,
b n (!) t n i fj,
ü b e r h a u p t b o n
a l l e r D t e c e p t i b i t ä t g e t r e n n t i f r ?
[V id e G e sc h . d . P h ilo s .1
. c. p p . 2 0 7 - 2 0 g y u b i h a c d e re in s c ite u n g a t u r ] . T e n n e in a n n u m ig i t u r illetoys (” biefeê b ü r r e t e u f e n I ” )
v e h e m e n te r o ff e n d it: s e d s o la tiu m ex eo\
c a p i t , q u o d n e m i n e m , q u i h a c sv av i v ita f r u i l u r , lib id o is tiu s v ita e a m a ra e s u b ire p o s sit. A t d ic it A r is to te le s , a n im u m esse i m m o r t a l e m , e t quA ta le m s e n s i b u s c a r e r e , e t esse- p u r u m , n t ita d i c a m , v o v v . H iu c illa e l a c r im a e ! N a in si ita s i t , d e b e a liliu lin e illa , q u a e s e n s ib u s p e r c i p i t u r , a c tu m esse v id e tu r . — S e d m a n u m d e ta b u la ! In c id im u s e n im in m e n tio n e m r e i , d e q u à u u n c c u m m a x iin e d i s p u ta tu r. \ Q u o d v e ro to la in h a n c d e im m o r ta l ita te a n im i q u a e s tio n e m a d ti n e t , e a m in p ra e s e n ti v a le re j u b e m u s ,. e t id u n u m a ffir m a m u s , im m o r ta l ita te m a n im i ah A r is to te le fu isse d a r e p e r s p e c t a m , id q u e u lte riu s c o n firm a m u s his- v e rb is : y L u g u r S i t t i i ( s c . i O V ( ' ) i a r t /a o v j v r r , Z § o n t p i q tI , x o t i t c v t o /uovov c cS u v u t o v x ot i u ' f i t o v * o v 1 u . v i i f i i t . w r J 0 « i » i i , i r i t o v t o f i i i v t x i r ot $ i ( , o i i i r u S t i T i x o t v o Z s y <p5
« ç -T s s , x u t clvrv T o v m v o v f y i v v o n , [ D e A n im a I I I ,
5
,4
.] D e c e le ro h a cd e r e vid'esis H e g e l r V o rle s . iib . d . G e sc h . d. P h ilo s. 2 : r T h . p. 2 0 6 - 2 0 8 5 C lr. W e i s s e , D ie p h ilo s. G e h e im le lu e von d . U n s t e r b lic h k e it d . m e n s c h l. I n d iv i d u u m s ,
tur.
Illa, utpote quac in perfectissima animi virtute v e r
setur , summa est et absolutissima hominis beatitudo, qua
h o m o ad beatitudinem divinam proxim e accedit; haec a u
t e m , quae in actionihus honestis posita e s t , et ad
t o g v v-■d'Bxov r e f e r t u r , est beatitudo m ere humana.
His igitur
d u o b u s , (mentis agitation e, et actionibus honestis,) beatitudo
hominis continetur: tertium autem illud, seu prosperitas
e x t e r n a , eu solâ ratione ad beatitudinem re fertu r, .qu ia ,
h a c om nino d éficiente, v ita non possit exsistere beata.
A t -
qur, si conditionem hominis naturae convenientem respicias,
n o n in aliquâ p a r te , sed in perpetuitate temporis vita dici
tu r beata, e t non nisi homini perfecto beatitudo contingit.
Q u o c irca surnmurn hominis b o n u m , seu b eatitu d o, ut erat
in ipsa defin itione, est a n i m i a c t i o s e c u n d u m v i r t u
t e m e j u s p e r f e c t a m ,
q u a e p e r v i t a m p e r f e c t a m
e s t p e r p e t u a t a 5).
5
) H a ec i g itu r e s t n o tio S u m m i b o n i c o n c r e t a ( r o x X y S î c t r .x l c x Ç u i s ' ) , q u a lis ex p ro c e s s u illo d ia le c tic o e m e rs e rit. N a m m o m e n tu m h o c ce C o n c r e t u m e s t s o lu tio c a r u m d iff ic u lta tu m , q u a s e x h ib u it d u b ita tio : q u à d e u iq u é s o lu tio n e n o tio e x o p p o s itio n e i l l a , in q n a m d u b ita tio n e in c id e r a t, in se ip sa re g re ssa »st.Q u o d q u id e m A ris to te le s ip se significasse \ i d e t u r h is r e r b i s : i i KUl TU
i i t t & T o i / x t v o t n t ç i r y v i v S x t j u n i x v x n x v r x i n x g ^ t t v ru> i. e ., in liac n o s tr å b e a lilu d in is d e fin itio n e iu e sse v id c n ltiP o m n ia , d e q u ib u s au tea d is c e p ta tu m
e s t. V id e N ic o m . I , 8 , $ .
5
. S i c , Ut u n u m d u m ta x a t a fferam u s e x e m p l u m ,d ic it ille h o c lo c o : T o ' t / x i v oZv X t y o v tr t r yv nx cr x v x g t r y v y x p i r y r ti vx
( ' s ß i t v n o \ i r i x o y) , f f v v y i ô ç i t r r i v o \ o y o s ' r x v r y t y cto i e r i v y x x r u v r y v iv ê p y ii t x . A<«i£ip«< S i f o u t ov / u ix po v iv x r y f f i t y X Ç y a n t o trrov i r t a \ x y . ß x v t n * x x i iv ? £ n y I v i p y t i x . T >/v / x i v y x § ” $ » » h $ f % t r c c t / x y S i v x y x B o v « » o r t X m Z n x ^ o v j r x t , oTov rift x x B t v S o v r t y x x i . x W u S n u s i£~ n g y v x Q T i ' T y v S i l , ( p y i t x v o v % oT.v T t ' n g u £ t t y x o i £ x v x y x y S f ' x x i »v n g x £ n . “S l T x t p S i ' O X v / u t r i x c i v ov% t i x x W i f f r o i x x i i v / f o g o r x r o i a r i ( f , x y o v v - r . x i f x W ' oi x y u v i f i / u t v o t ' t q v t u v y x g n u t v i x u c n v ' o v rw x x i r u v iv r t # ß i u x x X u v x o i y x S u v oi x^x t t o v t i s o’p ^ w f , i n y ß o X n y t y v o v r x t , —