D .A.
DISSERT ATIO PHiï OLOGTCA
P AR ALLELÏSMUM
IN T ERLINGUAM HEBRÆAM
SVIOGOTHICAM
S IS T E N S ,c u i u s
P A R T I C U L A M .CO NSENSU INCLUTI ORDINIS PHILOSOPHICI
IN REGIA ACAD. UPS ALIEN SI .
PUBUCÆ CENSURA.
AUCTOR
e t
PRÆSES •
M
ag
. D A N I E L
A N N E R S T E D T ,
F Ac. T h e o l. A D J. PAST, e t PRÆP. i n Bö r j e. Vic. Contr. Ullerâker, PRÆPOS.ET
R E S P O N D E N S
JO N A S Ö D M A N , J
ohansson
,
SMOLANDUS
IN A U D IT . GUST AVIANO DIE XI JUNII
A N N! cbbCCLXVH.
HORIS A N T E MERIDIEM SOLITIS.
U P S A L I Æ.
V IR O
'N obili(fimo ac Confnltiffimo
D
nc
REINHOLDO
RÜCKERSCHÔLD
\ %
S uprem i, quo d H o lm ’æ f lo re t, DicaAe- rii A D V O C A T O F IS C A L . O fficinar.
F e rr. ad S tiernefund Pofle flori.
VIRO
Amplijffmo ac SpeElati (ftwo
D vo JOHANNI F.
ANGERSTEIN,
O fficinar. F e rr. ad T h u rb o Pofleflori,
Plurimum Reverendo at que Praeclari(fimo. D inhio
M a g
O L A V O P.
F L O D E R O ,
VTRO
Admodum Reverendo atque Praeclari ff.mo Domino
M
A G.P E T . UGLA,
P a S T O R I H ed em or en fium Vicin iqu«C ontra& qs Prarooflto Adcuratiffimo,
V IR O
Plurimum Reverendo atque Praeclari (fimo Domino
M
ag
P E T R O
D A N I E L S S O N ,
P AST OR I Ecclefiarum, quæ D E O inN a e s h u lt & S ten b erg a c o lligu n tu r, V igilantiffim o.
V i r o
Plurimum Reverendo atque Praclariffimo.
D
no
P. C O LLIN ,
P A S T O R I in B erg u n d a & O ja D igniffim o , F a u to ri A vunculi loco
fem per colendo.
V ir's Laud at i (fimis & SpeSlatifpmis
Scholae T riv ia lis , qua? Vexioniae e ft, R e fto ri meritiffimov
D
no
JACOBO H,
EKEGREN,
C onfiliario H edem oræ Æ q uiflim o .
D n o
G U S T A V O
FAQ UA LIN,
Rei Metallicae D I R E C T OR I
S ollertiflim o,
Patronis Magnis
Fautor. Propenfi(fimis, Exopta
tijßm ir
f-~ J P ce pagellas, in venerabundi, ob inulta in f i collata Beneficia^ animi te['feram> cum omnigena felicitatis, adprecatione, confecratas voluit, debuit,
N obilijjim orutn, Venerabilium
Spellat iJJi
tuorum
N O M IN U M V
humillimus te* obfirvantißimus cultor
ö O ««SU? «jsnfc . Asa>rf &m SS 'o^ßf-'itssy t£
3
£ Ö 2£3
£ ö3
£ 3£ s2t 5£3
£ Ü O«*• O OQ
«d</ w r olim vere TroXvfxc&r,? VAL. ERN. LOESCHER, d tCauf. Ling. Hehr. pag. m. 48 q in votis habuit, ut eftec,
q u i data opera, quoad ejus falvo Hebraismi genio fieri pos- fet, conaretur applicare eandem ad vernaculam noftram, ac d o cere, quænam vox Germanica Hebræam quamlibet quam fignantiflfime redderet, id omnino ceauato jure in Suio-Gothica.
nofira tentandum ejfe, judicaveri?it illi, qui communem utrinque non folum Lingua> Jed etiam Rei Ecclefiêflicœ curam gerunt. Quam « obrem ego me opera pretium faëturum putavi, fpeciatim ubi qua- flio de adornanda nova facrorum Bibliorum metapbrafi, jeu Ver- fionc Suecana, nuper agitari capta eft, fi inflituto tam falutari aliqua in parte velificari pojfem, Parallelifmum inter Linguam V. F authenticam ae vernaculam noflram ita parando, ut appareret, qu£ fubinde quam fignantiffime in alterutro idiomate mutuo red dantur vocabula y neutra qifippe fua cmpbafi deftituta, ubi ratio contendendarum invicem linguarum y ut oportet y inita fuerit ; Qua in re f i apud periticres minus valuero , veniam ; apud fimpliciores nutem , mei fimiles, faltim aliquod punElum memet laturum, fpero.
Gen. I: i.
p a n nt*i n x cy r b x r w t r a
3
^3
egt>nn elfcn (FapaOc @uD fjtmmel od) jor-D.f r w a I 3
55
eôi;nne(fcn. n W t t ) D e m t a p articula/Litera præformativa 3 quæ in præciptie, ad , de y cnm, &c. no
tat
3
Q3
eqi>nnelfcn ) Aliam licet viam interdum iniverint L in guarum Occidentalium condi-tat, quæque fenfu o m n in o ad- fini plene effertur n ' 3 , in tr a ,
in tu s , cui opponitur
quid extra eft, / o m \ i n Jl P '3 D , ab intra ab extra Exod: 25:
1i« illam ubique fignificatio- nem tueri v id etur, qua interi o r notio conti nendte rei in fe, inexiftendi, immanendi, expri matur. Cfr. L.oefch, de Caul. Lj H eb. p. 258, 259. ac ve! fic q uidem haud interrupta origi nationis lege adprime c o n g ru ens vocula cum noftrate /, in. quam vid; (uperefl, accifa q u o que terminatione n r, radix f p rim itiv u m principium,
caput, ZL/v, Summum quodcun •
&c. quod cum intra limi tes ditionis fpeciatim Hebrææ, in forma verbali, fidere ne queant Philologi, fuperftitem radicem arcefiit Cl. SIMONIS in Lex. man. Hebr. & Chald. p. 890 ab Arab. 0 * ^ /»
flam m avit , qua dum fe l, venenum &c. n otat,fihi con
itar e arbitratur; ab o V ^ au tem 1. ô ^ /) , prœceffît, quatenus caput, principium &c. defignet ; q u o d prim itivum Arabicum, pace dixerim laudati v i r i , ci tra metathefin, pro eruendo CfN*) pofteriore hocce figni- ficatu » obtinuifiet fimpliciter
m
tores in eflTormandis v ocibu s fuis & fignificatibus earum fta - tuendisj noftratem tamen p a r ticulam 3 mirabili confenfu aflequi notionem Hebr. 3
1
. H'3
, non folum natura fua præ- poiitiva, fed etiam qua domus iignificetur, facile larg ientur, qui in prifcis monimentis r e latum legerint i, intic, in, in tu s, olim domum fimul denotafie ; nam A nglS. ln n e , domus e ft,diver forium , V id e S o m n e r . in
voce Quicum confentit G o th .
inni, i kongs in n i , in d o m o
regia. VEREL Ind. ScythoSc. in voce. H od ie n u m apud An glos h in , diverforium , taber na, frequentatur. Franc. Inchneb-
ta , fervus domefticus. vid GIoC
Maur. D
1
F.CM p. 2f. Cfr. G r.eviiov, diver Jovium. Hinc Lar, in,
Gal. en, Hilp. cn, Ital. in, Angi*
in &c. Arab. particula le- parabilis in notans, fecum fa cientem habet Sclaveno - Roffi- carn w infeparabilem præfor- m a tiv a m , e. g. mbergaju, inji cio , quæ fi quid communis habent cum Germ, noftraque bc pnepofitiva infeparabili, il
lico patebit.
33
cp9
nneMe!035
t ifthuc licet o- !im Lingua noftra Suionicanon agnov erit, ut nos pridem do cuitin Arab
0*1
,/1, qnod caput cuirI iteratorum princeps Illuft. D:n JOH. IHRE, Reg. Cane. Confil. Prof. Reg. O. & Skytt. ac Eques de ftella polari fplen- didi/Timus ; accidit tam en, ut Germani , qui circa primordia Reformationis fedulam nobise jje, pri??ium, principem effe ik c .
notat, & æque late patet. Hinc Arab. J ' l ' 0 " \/» caput f Juni-
ma capitalis pecuniae <J*=e!J O “!,/ V ertex montis\ unde ^o^c/- prin cipatus , / 1. caput,
primus. (_ 11
T u re , in perpoliendis literis navarunt o t >Åjj Princeps Secretario
fu m , Cancellarius. Utram ve-
v o harum radicum malueris, neutram invenies abhorrentem, d u m praecedere ad tempus re f e rtu r , a ratione natalium no ftratis
95
c9
i;niKl|e, principium, q u o d vide.C eterum ne terminationem fP plane intadam relinquam , q uem adm odum literæ, una plu* resve, in Hebraicis, haud aliter ac in aliis linguis, nifi abfo- lute ferviles fuerint, fignifica- tum vocis quadantenus m odi ficant, ita patet, rv heic loci qualitatem innuere continuita tis ac fubfiftentiæ, ab Ar. cJhJ, f u i t , ex f t it i t , ad defi- gnatum
finem
p r o d u d æ , ut haudobfeure docent I. O f SCH. Caul !.. H. p 261 , 269 frjef. & SIM : in Arcan. Form Hebr Sed. VII. §. iy. ade ) utop eram , iflhane particulam in noftrum idioma invexerint, videturque figniricationem in tendere vocis, cui præmittitur. e. g. I)trv|Tû, dominari, bd)Ctr- jfrt. Kvçluc dominari & velut de-
fpotismum exercere, fhtttta / infi cere > be fuit ta, prorj'us inficere.
Cfr. Gr. Im verbis additum, quin igitur 3
1
. rP3 Hebr. pro ratione præfentis inftituti, al ternis hifce particulis quam cu- RoditiflGme reddatur, nulli du bitamusD einde Qpnnclfc in b^tmncb fe, haud obfcure defeendit à Mocfo G. guggan, hod. qci, ire,
procedere. Germ.©d)Cn,id. quod
q u em adm odum fub notione
itionis, prae, 1. proce(ponis, ra tione originis, coincidat cum Hebr. nttfiO, apparet utrinque confentaneam ede derivatio nem , haud aliter ac Lat. ini-prim um, quod m q u a m cape-|tium ab ineundo formatum vi re poflit mens humana , I. ir- detur. Hinc Angl.S gynnan,
in-f 1 *>■> i i m * ( r* 1 _
_ r I ' _ I
tirnum pris :ipium, rei fufi.e
ptæ ac perficiendce, fingulari\}uozi, coepit lavare pedes. T a -artificio & emphafi fignificet.
Quocirca ope etiam calculi e ty mologici , prærer alia argumen- ta , Photiuianis occurrere pos- funt Philologi. Vid. HACKSP* Not. Ph:l. Theol. parte
1
. p.2 7. GUSSET, p. 707. Nfrsy*
) exponitur creare y v e r
b um prorfus dicatum D e o & ejus operationes (pecialiter de- fig n a n s , ita ut nwy fit genus q u o d d a m , foecies fubal- te rn a , actiones rationalium a- g e n tiu m , notans, & fpe- cies fpecialifiima ad actiones D e i reftricta, quapropter m e rito e x p o n itu r, producere rem
ex nihilo » tefie GUSSET, p
146 fqq. accurate producere ali
quid. LOESCH de C. L. H.
p. Ogç. Arab. ^ 4 act. cre
are. EDM. C A STE L. Lex. He-
ptagl. p,42Ç. SIMONIS in Lex. no tion em feeartdi, excifionis,fue-
cidendi, primam hujus v ocabu
li confiituit, quam tamen lè- quiorem efie demonftrat GUS SE T.
1
. c. V eruntam en q uumrarius occurrat in feriotis A rabum fenfu allato, led lJj=> in Bibi. Polygl. fubftituatur, fufpicari licet, hoc vel ideo evenifie, quod quem adm o du m
prim
-tian Har, Ev. C L v. 2. AnglS.
ongynnnn & begynn an* Fr, & Al. piginnan incipere.
Beginnit fie anafarton M it eigifiicben uuorton.
i. e. Coepit illos adoriri Terribilibus verbis.
Refiat terminatio in clfc, qua? cum nihil aliud fit, qu a m Germ. Sal, in
0
cf)icffal, £vub* fal, &c. nob. Sei, in0
tt>rfel p ro 0 n )td f e , regim en, gangfel p ro Sdngclfe, career, apparet term i nationem hanc per m etathefin enatam elle à vet.Sal,Sala, trade re, d a r e , unde h o d ie r n u m , n o - ftras 0 d l j a , vendere, frequen tatur. Selen, enim AnglS. Sy-lan, d a re ,præbere exhibere, no*
tat, unde Math. 6. x.urnedœ g-
hwamlican blaf fyle us to day;
panem noflrum q u o tid ia n u m da nobis hodie ; adeo ut ter minatio in elfe verbis addita vel affbrmata, fubftratum fi- gnificatum ita afficere v id e a tu r, ut pro re nata, traditio nem 1. exhibitionem ejus rei» cui annectitur, defignet.
Tandemcjiie litera n,
1
. fyl- laba in vocibus confona deli nentibus, en, neut. ct, qu o n ia m in lingua nofira adhibetur ad defignandum flatum definitumprim ordia mundi in divinis a- p u d antiquiflimas Orientis gen tes habita funt, ita præ refigio* ne rarius adhiberi cœpta fit vox, haud aliter ac apud nos pa non nili Sacratiori ac fub- iimiori ufu veniat utplurimum.
Tn transcurfu adnotare licet FR. IUN. Generumque fuum G E R H JOH. VOSSIUM ab hoc *03 derivare Latinorum
creare mutata lit.
3
in c\ ut fit in compolitis ex ab, f a l , ante voces incipientes à c. e. g. occino , fuccino. vel, fi m avis,
m o re J o n u m , qui 7r. in k. p er
m u ta n t, ut
7
Ttj. Kyj7
TWS , Y.toS'7rore, rore' vel etjam Æolum qui
/3
in y vertunt, e. g. /3
Ae-Quç», E U S T A T H IO tefte yA<? Çxçcc, unde HESYCHIUS; yAf- (fioiçoc, /
3
à ècpccçct, cCp^OChfJLol' ßoc- Aaroff, yccKocvos &c. cfr. Etym. VOSSII pag. 163.t r r t t f
t ) Sing. quod plene legitur Habak : 3: 3. M2’ jfc'no Z W a
Tbe-mane veniet ^ cfr. Pf. 50: io.
N otionem hujus nominis præ- cifam ut ftatuamus, agnofci- mus ut j n confello eft, inquit GUSSET, p. 44. b. He braice idem efTè, ac in aliis linguis 0wV, Deus, Gott, nob.
0UD
feu emphaticum , exprimit quantum poteft, Hebr n de* m o n ftrativum , quod vide, & id quidem hoc luculentius, quo condet certius, P L A T O N EM in C ratylo, liter am N à natura
ad fignificandum id, qued p r é cipite fignificaiidum e r it, maxime idonea?n > pronuntian
tem.
0 fapflt't-
0
L»pat>e) Sive ob reveren tiam ftilo Biblico lervandam , five ob internum vocis pon d us, fcribentium procax liber tas hujus vocis ulum & figni- ficatum mifcere verecundetur, novimus adhucdum verbum ifthoc non nili de asionibus divinis, fanctioribus ac fubli- mioribus ufurpari, ut fupra m onuim us, qua in re mirifice confert ad textum authenticum graphice reddendum. Proprie quidem, verbi hujus, latilfime patentis, ufus agendi notionem yi-jfalus involvit, fub quo reli qui fignificatus, five in com* pofito, five abfolute occurre* r in t, facile comprehendantur. Sunt qui a Gr. ortaiSr,parare v o cabulum derivent. Cfr. M AR T I N . in voc. Alii dum opuw-/jtiav Dialectorum affinium fti-
te rin t, fatis patere natales vo-
©ut». Radicem SIMONIS paß | cis arbitrantur, AngIS. Sceapun C A S T E L L U M , conflituit in
Arab. c" , coluit , adoravit.
Ufurpatur autem vo x dmSk fenfu lecundo de Idolis, de
Angelis, Judicibus f i Magifira- tibus; aliisque vocibus, præfer-
tim nominalibus addita, figni- ficationem i n t e g i t * validiffi-
m u m , maximum quodque, defi-
gnans. Jon : 3: 3 n ?H J
urbs multo m axim a, va- dica tortura tralatum lidiffima\ fed ut prim os hujus
vocis, fi fieri potefl, natales inveniam us, fciendum efl, ^K, fàlvis aliorum placitis, origi nario nihil aliud eile, quam pron. demonflr. 7 k , ille, ut docet SIMONIS in voc.
Sci-Fr & Alam. Skaffon Belg. Schep-
pcn, Angi» oblol. Shape \ led
quum genetica vocis derivatio exinde ne hilum quidem lu culentior e v a d a t , conjeTura me d u c i t , jam nunc inprimis ubi Hebrara & Suecana in v i cem contendere o p o rte t, ad i- pfum TWy, fecit, inde a m o n te Sinai ad noflrnm Serve, m o -Ni m i rum v y , per tantos tem poris & locorum mæandros facili, ut ubivis in linguis fit, me- tathefi, in y v mutata fyilaba, nafeitur, & deinde lit. y p in
gue quiddam in gutture O - d e n ta liu m , noltras g , qu o d a m
-licet Orientales de Deo loque 11 • 1 m odo fonante , vel, pro Chal-te s , ait, fapijjime tantum pron.
y.a perfiona adhibent, unde &
dæorum folemni m o r e , citra m etaphoram , in p m u t a t a , u t K ll refertur inter nomina divi-(pij* pro (cfr. infra)
na, & Perf D eus, à ille, 1 habemus Perficum j & ex
'fieri, noftrnm
0 1
c , idem. H in cquam affinia funt invicem fi- bi fieri & facere, tam fui m u tuo fimilia funt 0 f c & 0 f a p a . N o ftrum autem (le à Perf.
ipfe,anh efl fufpicandi, evenilfe,
ut utrum que iflhoc pronom en & Kin? jugi diuturnoque, for- tean quoque, ut in rebus huma nis fit, impotenti ufu, coaluerit,
&: expungis tranfpofitisque plus repetere nullus dubita-minus literis heemanticis, p ro -1 bit Åei^ctvcw P e rficorum , in gnatum fit ni
7
K1
- HSk pl.lO’nSK, Gothica, Celtica, & quotquot cui qu oque opinioni faverevidetur MENNINSK. p. 5507. inquiens: invenies Jape
infronti-fpi
harum agnofeunt confortium dialeffi, vel perfun&orie g n a rus, adflipulantibus magni no
mi-æ ) ? ( $
tifpicio Liter a n m & librorum j a fcriptZi m ( vbi nos olim + cru cem /ignabuMUs) quod ponitur tamquam nomen Dei. Hoc au
tem >*, praefixo articulo A- rabibus foienni haud qua- qunm- adverfatur primitivo verbali fupra allato clf fed i t a , ut primum fignificet: efl
qui e fl, ille eß. Hinc Hebr.
»T»n, m n , R7», & quæcunque de nominibus Dei heemantice dtfputari poffunt, rv> »V>, m n \ n » n « , rr?N, 07176*, n e m p e , u t ej]e abjolutum, ajeitatem, ut in Ichola Meraphyficorum au dit , tandem que Ens perfe-
El i (fimum , fummutn indicet
Q u a m obrem fignificatus colen-
di, adorandi, ab cT, cAj, polt-
m o d u m facile exoriri potue r u n t , ut reticeam alia idearum p ig m enta, quæ fiubinde, præ religione aut fuperfhtione O- rientalibus fingere quivit foier* ingenii humani facultas & induftria.
Interim cum hæc habeo di cere, fuccurrit, Gr. ©ecV Lat
DeuSj pari natalium tenore e-
rui pofle. Vide'icet Gees (quo niam ad Pron. Demonfîrat. ventum eff ) quum a litera © afpirata incipiat, adeoque pro pe ad Hebr. | accedat, parum ob
j minis BR. W A L T H O N . BUR- 1 T O N . WAS ER. WÄCHTER,
pluribu*que. Enimvero fi quis præterea a me poftulaverit, quo pa£lo terminatio pa in tfapa ex eodem rtyy exlculpi p o ffit, a jo , n iffhuc in p ea dem ratione nbiitle qua Hifpa- ni fu um h asser à Tat. facere pro cuderint, tandemque p & f inter le co m m utari, notius eft & teflatius, quam ut demon- flratione indigeat. Proinde quum cvfjL^YiCpos vox fit 0 f a - puDc tS apparet quid va
leat ad exprimendum fenfum allati S. Bibliorum loci.
©UN
0
UD) Qui cum Ci SIMO NIS, mecumque, confenlerit in derivatione vocis07
)^6
* n u per allata , videritque Perf. )o^ö-, Deus, iisdem veluti ço-•X/tots' didere nofi. ©uD, Germ. Gott y AngS. God y Angl. God,
Alam. Cot. antiquilïimos pari ter ac luculentifiimos vocis inveniet natales, & ad præfens inftitutum noftrum adcom- modatifllmos; ac ne verbis aut literis duntaxat L. Eenevoli aflènfum pignerer, res addu cam, teftemque exceptione ma iorem T a C I T U M de M orib. Germ. Lib. IX. huc ita faci entem
o b d a t, quominus affirmemus, illud defcendere à pron* n ? ,
ifte, ille, HI
01
pD V«, in locum iftum Pf. 104. 8» H inc, dumanim um ad anfractus te m p o ru m & terrarum advertimus , hom inum que intercapedinem confideramus, Ægypt. Tboyt, Ger. Thuijco, ne dicam Gr.
'&VC, & ipfum forfan $ v , vive re, quatenus efje, exiß ere fi-
mul notet, ab Oriente r e v o cari poterunt, quam obrem L at:
D is quoque, O pum Divitiarum-
que N u m e n , ab cffendi a f e , idea opulentioribus perfami
liari , vox levi natalium dilcri- mine procufa v i d e t u r , haud aliter ac Sclaveno-Roffica L in gua Bogatstroo, opes, divitiæ , adfini notatione cum D e o Bog derivet. Proindeque Lat. Hic
teuer aùôs & ad honorem occurrit
apud Virg, En. 11. 16.
- - manibus que meis .Mezentius hic ed. & apud P e rf Sat. I. i%.
A t pulcrum eft digito monftrari dicier i hic eft.
c w r » HK
t r o v n n t O Particulam n « notam prarcipue Acculativi ca- fus conftituunt Lexicographi; deinde p « vicem præpofitio- n u m : cum, una cum y r «Vi
noi«D
entem : Nec cohiberi, inquit ,
parietibus Deos, neque in ullam humani oris fpeciem a (fimi lar i ,
Ö* magnitudine cœledium ( c f r # quæ de voc. Q»D^ difputata funt) arbitrantur German!: L u
cos ac nemora confecrant Deorum- que nominibus appellant fecretum
illud (Cfr. rnn- kvi nin) quod
Jola reverentia vident. Præter-
ea idem gravifllmus Au-dor alibi de Juuæis H id. Lib. V. Cap. s plane par adfert tedi- m o n i u m , his verbis : J u d a i
mente fola unumque h'umen in - telligiint. Profanos, qui Deum imagines , mortalibus m ateriis, in fpecies hominum effingunt. Sum mum illud ( Cfr. « in P e rf 4
aeternum neque mutabile, neque interiturum. V erum tam en n e
nimis indulgeam co n jec tu ræ , m eove dem duntaxat judicio, quod fèntio quam fit exiguum , ad feram quæ fuper hanc v o cem dideruit CEL. W A C H - 'T E R , donec beabimur Glos- fario incomparabilis IH R E , uti alius omnis eruditionis ita L i teratures Suio - Gothicar facer- dotis & adfertoris immortalis; ita nempe laudatus W A C H T E - RUS in v o c e : Gott. Deus 0-
mnino à G U T , bonus, derivan dum e(t. quid enim Deo melius aut
ÎPN POIND fieque infpexît / /'» 1 aut beneficentius} & qu« fe-
quifivit quicquasn ex eis, qua quuntur huc facientia bene cum illo erunt, Gen. 49: ô. multa & egregi3t aft, pace tan* coram, erga, inter. fuftine- ti viri, fufpicari licet, ideam
re videtur, ita tam en, ut adi boni potius derivari à D eo, naturam nom inis, faltim p^o iquam idea Dei a bono, nam nom inis, reft itui p o ftit, effcn
tiam notans, ( ubflanti am, ipfum
1
. ipfamjnet, a Rad. Ar.v en it, futurus eft. cfr, tfHN: &
n ris , idem , apud. Cl, SIM. in Lex. H inc q u em adm odum , Gr. ylvofxctt atque fa>, venio &
l pfychologice claret, fenfum dependenti« priorem elle fen* fu adtributorum Entis, a quo dependeo, hinc ex dependen tia nafcitur timor, cultus, ad*
oratio , obfiupefcentia & c. ( Cfr.
j ) poftliminio tamen; fimul fignifieant, quin i- adeo ut notanter exftet Gen. pfum nin fenfu veniendi exftet;4- 26. PllîT Dt^D fcOp1? ÎK* H iob. 37: 6. ita à venieiido ad Quin metum cauflam principa-
efjendum facilis eft progrefïio;1 lem Originis civitatum docent
adeo ut voculam hanc r,e,uti- quam fupervacaneam pronun» tiemus cum quibusdam L. He- br«æ oforibus 1. ignaris, pro ut m onet GUSSET. Comment. L . Hebr. p. 105.
Præterea litera n voci 0*010 præpofita, prêter ufus fuos fer- viles, quos vide apud Gramma tic e s , refpondet articulo Gr. & præpofitivo, 0, »f, ro, & poft- pofitivo, es, tj, «, itemque adverbio vocandi Deinde etiam induit naturam prono minis demonfirativi, unde n de
monfirativum y.v ficos in G ram
maticis audit, ut omittam ali os luos fignificatus, quos be
ne
juris naturalis periti tantum non omnes; poft bona & co m moda. Sed non opus eft in re non dubia teftibus uti non neceffariis.
dpimmel
»£)immeD Gorh. Himins. Fr. & Alam. Himil. Ift. Himin, Angi Heaven y omnia ab bei»
men tegere, omnes deducunt,
quotquot hanc tetigerunt v o cem Etym ologi, quam quidem derivationem improbare non aufim; fed quum ad Hebræam emphafin, qua licet via, verna culas voces effivftas difeupiam, oboritur mihi (ufpicio, fo re, ut noft. Htmmel, quod procul o-
ne multos præbebunt Lexica, qui tamen omnes in eo con- lentiun t, ut-, quæ fupra de Pron. demonftrativis a d tu li, de hac q uo q u e particula vale re videantur.
D‘ÜV defcendit ab ArabA**»*,
altus f u i t , excelfus, neque mi
r u m , fi ab altitudine nom en inditum fit Cocio, immenfo ifti Ipatio, ubi tot tamque in gentia corpora, alia fuper alia, næ fupra om nem mentis hu manae cap tu m , alti (fime collo cata confpiciuntur. Hinc Græ- cis olim 'Lcijj.oi fublimitates fi gnificalle teftatur S i ' R A B O L. V I U. & X. E U S T A T H ad Horn. Iliad. XU! & XIV. un de particula jyff, ibi, eo, illuc, qua- fi dicas,in rem otiore live altiori, five quocunque m odo diflitiori loco, huc accedit, quæ, dum ad tempus refertur, fignificat
tunc, haud aliter ac apud La-
tinos ib i, ubi, de tempore pa rili ratione dicuntur.
Sed quum altitudinis injecta eft m e n t i o , fuppetie c a u ila , cur Heb. u V . dum nomen no tat, haud obfeure ab iisdem fontibus derivetur, inprimis ubi
famam, excellentiam, cfr. Pf. 48:
i i . & quicquid injigms excel-
fique defignat; qua in re DCP
quo-m ni dubio idequo-m eft ac A ngi.
Heaven, fatius derivetur ab A. S. beafian, in altum tollere; u n
de Heofn, coelum repetend um efle cenfet JUN IU S in v o c e , quod majoribus noftris fuerit perfuafum,coeleftem materiam levitate fua altius evolafle, ac fe fuper omnia extulijfig, acci- nente O V ID IO :
Ignea convexi vis Zf fine pon dere coeli Emicuit, fummaque locum fi-
bi legit in arce.
Hinc T euf. H im ileiziu, laquea ria, a fimilitudine expanfi coe li. Vid S C H IL T . Gl. p. 458-
Himilisgan rnunt, c œ ’eftis p r o
tectio. Cfr SC H ËR TZ , not. ad Otfr. IV: 37. Et ne quid délit, non pigebit afferre m a gni quondam R U D B E C K H lentendam fuper hanc e ty m o logiam, Ad. T . II. p. 63- ita differentis: Lingua Gothica fup-
peditat nobis IIE M , domus, fe- des, domicilium, Zf E L L , ignis, aut aliud quodcunque lucidum \fimul at que urens. H IM EL i- \taque coelum, domus f. Jedes lu-
! ce corujcans ignibus que fuis. Sont ! dfl i himlom f bimellen, <lui es
in cœlis, i. e. in aeterna Zf lucida- beatorum Jede. Sed vero
quicquid hoc ell fcitam enti,
ne-q u o ne-que ipfum D eum , ejusne-que virtutes & perfectiones , & quicquid gloria aut altitudinis de eo prædicatur, notat, quam- o b re m vel ideo DOT a Rabbi- nis loco tetragrammati nifi' fre quentatur« Alias ad rad* A- rab. jvuuj, defignavit, in 4. C onj. notavit^ relata hæc vox legitur apud SIM. in Lex. p. 10*4. Ceterum ad ideam altitu*
dinis refpexeruwt quoque Rab-
bini, alias a fontibus Arabicis a- lienifOmi, quippe Aben Efra o b lervavit illud in fiiis ad h u n c locum commentariis:
p i nVyc^ n a u d o t oyes
h o t n j p n o ‘j n j o t'
OTpH i. e. Significatas Scba-
ma)im eft altitudo o 3 eminentia, uti etiam in lingua hmaèlitica,
^«<2 />; pleris que Linguæ Snn&œ
conformis cfi.
p N H n a t
flfctt) In quantum lite r a ti. particula Hebr. ] conjun
c t onem 1. copulationem fï g ni fi
ent, per totum Oriencem fiatis- firne patet ejusdem ufus. S> ortum vocis quæfiveris cum SIM. p. 253. in A r a b , lJ j j ,
uxorem fibi j u n x i t, vereor ut
libi confiet; etiam ubi
cenfonarn j adfcripfit, afierre
tur, nihil omnino novi lumi nis
nequicquam erraret, qui reClâ & compendiaria bimin ab ipfo OOT deduCtum iret, fi£>ilo a- fpiratione levigato, ut inter La tinos fit atque Grarcos. e. c. /uper.* ' r f r 1
c ' r / »'•»
vnëç. Jus, os. fati, one, Jalum, ocAs-.
&c. Nihil enim impedit, quo minus vox hsec, æque ac vocab« iX*tN> fato pari, ad nos demi
grare potuerit.
Ceterum quum in textu au thentico n demonftrativum , una cum particula HN voci fiuae praemittantur, feifeitaretur for te quispiam, annon Suethice |)immclen (vid. quae de ter min. n 1. en circa bcgpnnclfen, adtuli) in flatu definito verte retur; fed praeterquam quod ab inutili novitatis Audio pror- fus abhorream, nolimqlue ca ris minutulis operofe nihil a- gere, nefeio an tuto & ex ge nio Lingua; Svecana; aufpica- to id fieret ; quando enim duo fubflantiva fenfu collectivo fi- mul efferuntur, ut heic fit in f)immcl od) jotD, non folum de finite fatis ; fed etiam longe fignantius enunciantur, quam fi diceremus circum feri pte vel definitive $immelen rd> iorDcn- Sic e. g. ^ôrdlDrût’ od) barn, Äonmig od)
0
r»inDct in aniver- fum rotundius adeoqueæ ) »* ( $ nis inde fenerabitur vocula
L O F SC H .poflquam ufus hujus vocis & varias affectiones de* fcripfit, ita concludit p. 261.
Quicquid ejus rei fu e r it, conji citur lit er ce Vau int er k r em no tionem effe arripiendi, attrahen di atque hoc pct&o conjungendi
&c. ceteras hujus vocis m od i ficationes apud Grammaticos
& Lexicographos tantum non om nes invenies.
D e particulis DK atque H fupra m entem m eam explicui.
p t f ) Uti cælum ab altitudi
ne, ut fupra m o n u im u s, deri
v a tu r, ita p K viciffim ab in feriori f. humiliori loco de ducitur, ex Arab, humilis,
depreffus j u it, unde Chald.
emphatice idem figni-ficat H
3
y N? NpIM W H ,nec caelos nec terram fecere
Jer. 10: i i . quam obrem fi al titudo & immenfitas ccelorum mentibus majofem re v e ren ti am N uminis incuffit, difcat
putidulus h om o ab hum o in humili terra fecum habitare, nofcatquc quam curta fibi fit fupellex ; innoxie v iv a t) Nu men adeft.
cius indicantur, quam fi d ixe ro Äonungcn ocb
0
tdnDerna. Sed d e his in Grammaticis uberius accuratius agendum eft.
£ > c h
C d )) Particulam od), five ab Heb. "]«, proprie reffriffionem, c o a rta tio n e m notante, five à n o fere idem, f iv ^ à Lat. ac, fi ve per ccvxsçoÇr,V a Gr. Kgy de-
fumferis, nihil habeo d icere, quam quod nos reffe diftin- guimus in Orthographia v e rn a cula, Gumod), Çf, fignamus per
ch\ oc k , etiam per ck, u tpo te
quod q uem adm o du m fignifica- tum intendendi 1. augendi præ fe fert, ita facile ad Goth. au-
kan, augere, referri pofiet.
3ort>.
3
>ort)) Goth. A irth a , AnglS.E ard,
1
. E o rtb e, Fr. & Al. E r da, Herda. Angi. Earth• Belg. / i er de. Gr. tçot, quum irrefragabili confenfu orientalium ac occidentalium dialefforum ea dem prorfus vox fit, quae A- rab. Uöyl , T u r c , y - H ebr.
v e rbum non amplius a ddam , quin ex allatis con- ffare affèverem , reffe dudum & quam fignantilfime reddi- difie verba in Frontifpicio tra- ffationis noftræ allata Suethi- cum Metaphraffen.
