• No results found

Poeta Christianus quem, dissertatione graduali, consent. ampliss. ord. philosoph. in illustri academia Upsal. præside ... Carolo Aurivillio ... a. MDCCLIX d. XIX Decemb. h.p.m.s. in audit. Carol. majori, æquæ bonorum censuræ submittit Elieser A. Axelsson,

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Poeta Christianus quem, dissertatione graduali, consent. ampliss. ord. philosoph. in illustri academia Upsal. præside ... Carolo Aurivillio ... a. MDCCLIX d. XIX Decemb. h.p.m.s. in audit. Carol. majori, æquæ bonorum censuræ submittit Elieser A. Axelsson,"

Copied!
30
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

P O E T A

CHRISTIANUS

Q U E M ,

DISSERTATIONE GRADUALI,

C O N S E N T . AMPLISS. ORD. PHILOSOPH.

IN I L L U S T R I A C A D E M IA UPSAL.

PR Æ SI D E

M

ag

.

C A R O L O

AURIVILLIO,

P oës.

PROFESS.

Re g. e t O rd.

S. R. S. M.

A . MDCCL1X. D. XIX. DECEMB.

H.

P.

IN AU DIT. CAROL. M A JO R I,

ÆQUÆ BONORUM CENSUR

Æ

SU UM 111 IT

E L I E S E R A. A X E L S S O N ,

(2)

S .Æ

R:æ

M i t i s

M AXIM Æ F1DEI VIRO',

RF.GNI S V I O - GOTHICI

A R C H I-EPISCOPO,

1NCLUTÆ

ACADEMIÆ

PR O -C A N C ELLA R IO ,

VEN. CONSISTORII ECCLESIASTICI UPSAL

PRÆSIDI,

REVERENDISSIMO EMINENTISSIMOqtra

PATRI

a c

D O M IN O ,

D O M IN O DO CTO RI

S AM Ü E L I

T R O I L I O .

MÆCENATIBUS

(3)

S:

je R :je M :t i s

MAGNÆ FI DEI VIRO,

DIOECESEOS AROSIENSIS

EPISCOPO,

VENERANDI

PRÆSIDI,

R E G II G Y M N A S II

EPH O R O ,

R E V E R E N D IS S IM O

PATRI

a c

D O M IN O ,

D O M IN O DOCTORI

LAURENTIO

BENZELSTIERNA.

MAXIMIS.

(4)

I

xerevojxotl r e ' x&] uvrißoKiujActi Y p u s J

K t\9 Î\A u ru rei

Il arènes y fjy) ricivleAas <jt»o^eçotheiv Î7t) rd> rcAfJctv è/xctvlcv (K rôüv iviïcPoov c vcuoctûûv Tuxv rh.ru> roô ucckce, ivlsK ti

» t ' / > I ! y ‘ y T ! «

efjioo GXeoioiafJiocTi ev7Tçe7ietctv rivci TTctçxGy.evoiÇeiv. H 7taç a 7toc- aiv ccoofjihri eyvoiot Y/xôov êis trctvlas r è s rteç) y y d jjfju rc t C 7t a - iïutpvr& s, to e/ja vrb dfj(pl6'c£cv re ycy jjd A a 7toAiv r i r a rS rcAjiVfJuros c m o t k u tu A v c o c g c c , fJeyocAas fxoi Troeçtoxe

Ttçosiïoxlus rts r v y /iv y.ctfjt r,s x ^( lT0Ç notât rc7s 7tçcs Y /uds e y y l^ a a yjxçlcot&ott avveiSicjjivoi ê^è. T ayotçÿv r a u r a toc

etTU C t^X Yl^XTC C r t j s T tfÇ l y ç O C fJ /J C ir X iïlC tT Ç lfèrjç f x a iSK ïv<$QlOt<JOCS

£$è fjeAArjcas Yfx7v 7rçcaÇ)tço>)' jxrj^a/jlôs r b , rërc * rov tç c ttc v , ciQotiS yctçiciv d fjliß tc d o ti t o c s 7rotÇ Y fjooy iv e ç y e c ix s , a r e rrdvrooy rwv f £ è/J8 iïûüçrjjjdroûv inreçoive* yevcfjikotç, uAAct fxcvcv

t « , ex rôov èvkxc/usvûov, ànctyalveiv ry v ifjiov7reç) rot ovc/AXTi*

Yfjtécv ivclßeiotv. Kcti iïtj cçôtv ê£cv o in a v la ç (piAoiïo^oos ïx'Y"

r a s 7Fçcç ro rris avvqyoçlas T/zwv yevltQ xi b ttißoA cvsy r i

S a v p a ^ o v , h votyco r tjs a v r tjs e 7 tirv x d v (piAon/Jx/jat ;

i 2^e (fiiAc(p)çc\u<&e véov, cv/j/ui^acBat fJtv (jdcAcc ßftAo/uev$v rw

rrjv k'vvcKXV Tjucov Byiçcivroov %cçm , iv fxeycthco <§} d u c r i ' - ccfjLevov ro (piXoÇcçyoos r e H&f iv c e ß los ctços Y p a s ^laxeitBxt.

To Aonrev èv 7Fço i ravroov dyxBoov rijjyjffc/jevcs eyoo ro r i s

s g Y ju d v % dçiros h m (piAo<Pçocvvtjs jj.tr t %? iV

,

iïiccreAlcoo 7Içcg- hvv*

7

v ra &e:a> iïiïïcvut Y/j

7

v , clos f7?» aA ti^cv èrmvojjs'.ev ßlcv clictyeiv r t x&j eviïuijjcvêçara r tç d r le iv , oocre r £ navco»

Ç>eAbs ß lü YjjMV, lien t eç T** %^CVÿ> öra y a /

its t o jjiA A c) , dnoActveiV rrjv IIocTgßct»

REVERENDISSIMORUM NOM

INUM

VESTRORUM

Q ient DevotiflSmus F-T.tRSEK Ax el sso k.

(5)

VIRO . AdMçâuih* Reverendo. Et. V rec lari [fimo.

D

m

. M a g .

A

N

D

R

E

M

.

A

X

E

L

S

S

O

N

.

Ecclefiæ. Munktorpenfis. P A S T O R I. Stromsholmenfis. T errito rii. PR Æ PO S IT O .

P A R E N T I. Indiilgentiflimo. Monita Integerrima. Præcepta. Valentilïîma. A m o ris. D ocum enta. Vere* Paterni.

Et» Q uod. Filio. Non. Cuique. A. Patre. Contingit, Eruditionis. [Exempla.

Non. Inanis. Sed. Beatifïimæ. Quia. Accepta. Refero.

Tibi, Parens. Optime.

Pulcris. Artibus. R edis. Moribus. Si, Procedere. Potuerim. Si. Q uid. Polliceri. Aulim.

Tuis. Votis.

Tuis» Obfecundaturum. Meritis. Confecro.

Exile. Monimenturo. Tibi. N on. Leve.

Cui.

Locantis. H ic. Patet. Animus. Tibi.

'Obfequefitifiimus. ELIESERIS. A XELSSO N .

(6)

Till Herr CANDIDATEN.

N

og länge va rit Skalders å ra .

A tt yrka Hednifk villofats ;

E tt upplyfi Folk f ö r f mar den lår a ,

Och ger åt Chriflendotn fin plats.

M an tröttnar vid att visdom håjnta

Hos dårar fo?n med Gudom [kårnta.

E tt hbgre m ål en Chrißen har \

Han vill ej goda Seder kränka;

Han Skriftens efter dôme tar.

D er efter lefva, för if v a , tänka,

D et anfer han a f hbgfia v ig t,

Och fö lg er glad f å helgad p lig t.

M in v å n y du få d a n t vara vifar

De Chriflna Skalders (kyldighet.

D in penna då ditt hjerta pr ifa r ,

Och verket fie lft fin värdighet,

D u nåpfl en hednifk Guda fö a ra ,

Ocb lärt ofs ftädfe Chrifina vara.

Din m l da v ifl helbnas hor.

D u lär ock efter onföan finna

Den vin ft, fo m dygden ?ned fig fö r.

Och

i

defs ofninp; lär D u vinna

Långt mer an fö rr på Pindus v a n ts ,

Ocb ftorre Lön än Phccbi krants.

(7)

§. I.

hriftianæ felicitate virtutis quia ma­ jor aiia aut gloriofior cogitari in terris non poteft, fequitur, u t fil qua in re haberi negligentius, ne dicam, contemni videatur, illo­ rum id fiat vitio, qui aut ignorant, aut fimulant cognofcere, m enti­ bus licet, quantum fatis fit, per­ cipiendam numquam admiferint« Hos fuse convincere ni­ mium fecurae levitatis, quamvis noftrum in præfenti non fu e rit, C hridiani tamen Poeta charaderem fiquidem afle- ' qui non poflimus, nifi Chrifliano nomini decora & jura afferantur fua, conabimur brevifiimis indicare, quanta fe ubertate ineffabile illud in nos beneficium Dei noftri ex­ tendat, quamque noftris valeat in corrigendis animis, ac­ ceptum m odo ita fuerit, uti accipiendum, qui dedit Ipfe, fapientifïimo arbitrio conftituit. Suæ A udorem vitae aeter­ num, omnipotentem, fandiflimuraagnofcit Chriflianus» Su­ premum D om inum illum liberrimo confillo quidquid cceli terrarumque habet orbis condidiffe profitetur. Non perpe­ tua folum moderatricis præfentia voluntatis fervari ab Eo eunda n o v i t , fed & fe pariter conflanti Ei curae eflejnon quod mereri ullo poflit titulo, fed quod infinitæ fit mentis,

(8)

Be minima quidem nefcire, aut providentia no n com« ple&i. Praeclaras facultates fui animi, aptiflimam ftrudtu- r a m , quœ ju n d a e lt, machinât, tum utriusque in dig en ­

ti « & commoditati opitulantem naturam proxim arum re­ rum om nium adm iratur, r e v e r e t u r , adminiftrat, tam ­ quam pignora totidem, quibus fuum ad amandum tam m u ­ nificum patrem colendumqne omni oevo devinciatur. Fe­ lix nulla In re videtur fibi, niii quam dantis ede D ei

m e m in e r it, collocetque ita , atque ab Ipfo deftinari di­ dicerit. Privum fibi aut proprium nihil vindicat, nifi q u o ­ ad im pendere eos iri ulus liceat, quibus Divini gloria N om inis illique fubferviens human« incolumitas conjun- étionis amplificetur. Veritatis, ordinis» decoris ita ftu- dlofus eft , ut, quia Deo infunt, non pofiequoque velle E- u m f e n tia t, quin fpe&entur et jam & im itatione exprim an­ tur In mentibus, quibus honorificum id denique unum & confentaneum e r it , Creatoris fui, quoad circumfcriptae limites conditionis c e p e r i n t , reddi quam fimillimas. Q vum que ea ra tio n e, quod a Deo habeat, quidquid aut f i t , aut valeat, aut fibi in creatis rebus ceteris prodefFe in tellexerit, omni fufcipienda in re agendaque ad Illius obftringatur capefienda jufia j multo fe etjam obftringl fortius lætatur , patefada in Chrifto Salvatore m ifericor- dia illa & ingenti gratia, qua Hujus D ivino m erito pla­ catum Numen non condonat folum cumulatam rebelli­ bus aufis culparn , led & tollit p enitus, limulae fufficieri- ti novas vires purifiimo Spiritui locum n o n negaverit In melius mutandus animus. T a n tæ igitur tamque im­ meritae perfulus fenlu indulgentiae, qui fuæ confcius labis certam fibi imminuifle perniciem contuetur» Illius in a- m orem , cujus liberatur miferante potentia, totus rapitur ; Illi fe fuaque dicat omnia inviolabilis religione obfequii, Illius inhaeret promiffis tam ardenti n ex u , ut ne gravis- fimis quidem diffidat in periculis» Illius tam follicitam

(9)

❖ ) J ( #

ftitutîs præftat reverentiam , ut vel minima in re viola­ r e , fcelus putet, fique vioiafle tamen fefe antir-adver te rit, gravi m ox dolore veniam deprecetur, fuumque ample­ xus Redemtorem ad tribunal fe fupplicem abfolventis J u ­ dicis provolvat. Sibi fuisque conatibus trifte illud imputat,■ quod aberret fæpiflimei ii quid boni peregerit, In donis habet per Chriftum partæ gratiæ & fruétibus , quibus a r d i­ us a rd iu sq u e mitiflimo Vindici addicatur. Nil orditur nili precatus de ccelo auxilium , una precantis Chrifti nixus fiducia.Non precatur,quod ignotum quidpiamefle fuspicetur D e o , aut n o n fponte Is feratur ad bene faciendum 5 fed quod petere ab E o , qui & dare poffit & velit omnia, efle ducat beatiflimum, fed quod fuum efle perfpiciat, non fa­ teri m in u s, a n te q u a m acceperit, a quo exfpe&et, quarn ubi exfpedtatis fruitur, publice privatimque teftificari,cu­ jus ea m unere poflideat. Humanis legibus. donec eodem quo D iv in æ , te n d erin t, libentiflimus obtemperat, non tam boni ut laude civis floreat, quam ut fatisfaclat ftbi obedientia, quam a Deo ipfo condita humanæ focletas vitae poftulat. Si quid ultra molita fuerit hominum aafto- ritas, nec te rre tu r minis, nec dim ovetur blanditiis ab officio. Q ualem erga fe fuum D eum , in Cbriftopropitium »quo­ vis m om ento perfentit, talis ut ipfe fentiatur aliis haud remifTa n ititur diligeniia. Præfeneis vitae ambitum, velu- ti futurae muftoque p erferio ris quoddam reputat vertibu­ lu m , eo unice confllio a Deo præmiflum, ut remunera­ re reéle pnfTet Judex ille æquiflimus, fervosque haberet,, quorum exploratam ante fidem viderit. Eorum igitur , quæ- fperat, partem quia jam t e n e t , mortis horrore nul­ lo ducitur. Q u i vitam fibi datam n o v it, quurn adhuc non e r a t , corpori ut port m ortem reddatur iterum » haud facile minus eidem fore C re a to ri, certiflima fid« præ cipit. Q ui viventis in fe Chrifti Divina communi­ one u titu r, huic nihil incidere usqùam poterit nift

(10)

# ) 4 ( ❖

tare 'p o ftrem o faturum & litifFimum. Q uidquid vere ex- cellens, c o m m o d u m , jucundum, peritura habet v ita , n o n dam nat, n o n ^ f p e r n a t u r ; n o v i t , a q u o profeéta fint ejus­ modi fingula, fed nec appetit enixius, aut fequitur tena­ cius, quam rationibus conveniat hom inis, qui æternæ fe- fe præparat. Si qui* alius, u r g e t i s d e n iq u e , non tolli Chriftianæ regulis fandlimoniæ, quiquid per fe fpe&atæ natura: r e ru m Opifex fapientiflimus ingeneravit, fed ad fines m odo veros dirigi, fed fleåi il l u c , quorfum initio ftatim, ut d u c e re tu r, Is d e c re v e ra t, fed emendari & r e - ftitu i, hom inum q u id q u id . turpis luxaverit & infregerit temeritas.

Pro me vecordem? a it, tanto male g ra tu s am ori In n ita r f l u x i s , & fu g itiv a feq u a r ?

A b pereat quidquid gem m arum , quidquid auri D ives A r a b s , Gangis potor, Indus habet. M iliti aeque g ra d u s, Regumque optata facefjat

P u rp u ra , /eu quidquid fuggerit am bitio. Pro pereat lu x u s , pereat male [vada voluptas:

1

e fin e , C brifte, gra vi dulcia fle ile madent. rl e fine jucundum nibil e f l , nec amabile quidquam

lp fi in luce fua luce carent oculi i

jucu n d u s labor efl le c u m , fit dulcis am arore I u mihi p a x cordi, l u m ihi Chrifle quies. Fac precor, ut recolens noBesque dies que requirat

l e mea mens u num , cogitet, o ptet, amet, a)

II.

A n te redem tum o rb e m , illiusque adeo, quam dixi- mus, fublimis fcientlse pleniorem lu c e m , floruerunt fane, In G r« c la præfertlm , litterarum ftudia, floruerunt inge­ n ia , quibus majora ulla an exftiterint fequentibus poft f e ­ culis, in c e rtu m efb Celebrantur adhuc, illo ex sevo, fuis meritis #) B a rb erin i Poem. p. 14$* edit» Rom. 1631.

(11)

m eritis nomina & fcripta Hiftoricorum, Philo Tophorum^ O r a t o r u m , Poërarum , quibus nifi permulta jam nos de­ bere faterem ur utilia, pulcra, &quod inde fequitur, fcitu digna, ignorare om nino quid utile fit, quid pulcrum, arg u erem u r. Sed vero in univerfum fpedata, qusecumque fe intelligenda nobis præbent, naturali In rerum ferle, fiqui- dem duplici videntur fejungi differentia, negligi neutram o p o r te b it, ubi ffatuendum, an & quousque Chriffianæ ex fo n te veritatis, In difciplinas atque artes, q u æ humana co­ gnitione proxim e r e g u n tu r, acceflionis quidpiam aut ro ­ boris transfundatur. P rim um genus differentiae c ern itu r, ubi cogitamus, tr a d a ri res noftris fenfibus animisque, quarum aiiæ præfentis vitae curriculo fui usuram term i­ n a n t , aliæ tam immenfam in amplitudinem,quas demum cumque fubire vices necefle nobis fuerit, fequelas proten­ d u n t, ut efficacia & mirifice fecunda illarum fore præfidia, vel fibi relid u s Philofophus, fi non pervideat, optet fal- tem & veh em en ter cupiat. In prioribus illis verfandis, naturalibus ufa viribus, humana perfpicacia & induftria re­ d e o c c u p a tu r, dum natura indice cognofcendas veritates a n q u irit, exam inat, comparat, ut e x ils opportune elidat ac porro adornet quidquid privatae publicoeque in em olu- rr entum rei convertatur. Quumque in Chrifto declarata hum ano generi voluntas Numinis eam potiffimum obti­ nendam falutem f p e d a t, quae futura «terna eft, finitaque dem um in tellure fcena, locum in v e n iet, aliter fe habere Chriltianisrnus non poteft ad ea, quae, dum mortales fu­ m us, ipfius ex fententia Creatoris noftra minuant taedia, noffros labores fublevent, quam ut omni a libidine, cui fe humana ftudia frequenter adeo in d u lg en t, fervet im- ** snunia; ut brevi diffolutum iri doceat $ ut impediat, ne noftras ipfi fpes praefclndamus, contenti caducis »dum per- fediora invitant atque adfiantin vicinia; ut fummis fini­ bus a Creatore fiatutis propius adm oveat; ut mentem de«

(12)

« ) « C #

nique in fugacibus etjam illis & m o x evanefcentlbus, præ- fentioris favore Numinis fuftineat atque erigar. In illis a u t e m , quæ polteriori loco m em oravim us, dum quaerun­ t u r m ulta, quæ fuis obruta mens turbis partim non a t tin ­ git , partim male atto ru m confcia horret attigiffe ; adeo utiles & grandis m om enti veritates manifeftat in C h rif to o rtus fu lg o r, ut non modo colluftret , quæ reéte aiïecu* ta fuerat ante naturalis vis an im i, fed & expurgatis c e te ­ ris , ftimulos ejusmodi fubjiciat, quibus in fe ipfara v e- luti dutta ratio penitius retegat & evolvat, proprio e fundo, in n u m e ra , obfcuriflima futura i l l i , fi manfiffet, qualis erat dudum. O m nium hoc fe oculis in g e re t, (imulae de D e o , de fummo b o n o , de mentibus hominum , de ftatu hom inum poft m ortem & affinibus rebus aliis quæ dixerunt Plato, A riftoteles, C ic ero , Seneca & v e te ru m quivis celebratiores c e te r i, conferantur cum fcitis C hrifti- anorum Phllofophorum , qui iisdem in argum entis, In quibus tim idi, perplexi, fibi Ipfis contrarii Itu p e b a n tilli, tam ferenom diem co n tu en tu r , ut ad liquidum haud pau­ ca fane perduxerint. A c (i multa his de rebus offert cogi­ tanda Chriftianismus, quæ capere ratio n o n p o ffu , has tamen novas & infinitas divitias haudquaquam rejicien­ das propterea decernit, quippe continentes om nino nihil, quod veritatibus natura cognitis r e p u g n e t, quove non ju ­ vari (e m agnopere, lætiflimajnque & digniffimam in for­ tem æternitatis extolli (entiat. Alterum qenus differentiæ Illud e l t , quo res plurimæ, naturali facultate a n im i, farn certo extricari a nobis deprehenduntur, utdubitare poftmo- dum de illis, ab omni foret ratione alienum, five exter­ norum utamur ope fenfuum, variis dein abftrahendo In- ferendoque collettis n o tio n ib u s , five principiis ducam ur, ita nobifeum natis t ut eruantur porro & applicentur ad confi- deranda,quæ fenfibus effe obnoxia,aut illorum quafi vehiculis noftros inferri in animos nullo modo poffintjaliæ contra com- paratæ ita funt, ut

qua

demum cumque nitamur contentio­

(13)

n e Indagandi, veritati* tam en confcientiam tam lucidam fortem & conflantem nequidquam foveamus, qualem præ fto fore o p tare m u s, a dubitandi neceflitate æque libe­ ra m atque erroris a formidine. Ipforum nos fen- fuum noftrorum n u n c circumagi ludibriis fentimus, n u n c diftrahknur cupiditatibus, quibus nimium afïve- ti etjam , vera ne fint, m etuim us, quæ veritatis vej graviori (pecie videantur fe illis contraria infinuare. In illis, q u e natura jam liquida ac demonflrata perflant, n i­ hil invenit C hnftianism us, quod aut corrigat, aut rejiciat, quandoquidem effe veritas una inimica alteri omnino ne­ q u it, profluente utraque eadem immutabili ex fcaturlgine D ivini intellerius $ nonnulla modo ex illis rep etit, quo fint cognofcenda a n im o , quamque late patentem & fubli- mem in finem tendant u ltim o , com m onftrat, tun» prae­ te rv e h itu r quafi, ut in altera illa » quam pofuimus, clas- fe r e r u m , indicet atque enarret quaecunque fine difpen- dio verae falutis noftræ ignoranda n o n fu e rin t, & in quibus ta m e n , dum foli laboram us, exitum inveniri nul­ l u m , ferio quicumque laboraverit, nifi diflimulare fluite m a lit, cogatur fateri. H æ c f u n t, quæ ad vitam noftrarn omnem , tum præfentem, tum futuram,perficiendam infer- vientia, nec referanda noftræ unius conatibus rationis, fub- miniflrari aperto in Chriflo thefauro cognitionis, fatis in­ de fuperque liq u e t, quod fummo bono, Illius admovente m e rito , p o tiam u r, eamque una migremus in tlaritatem fcientiæ, quæ exfpe<ftare p o rro jubet lucidifîimam, hoc eft illam, cujus capaces mentes noftræ fuerint, ut pri­ m um a labe fejunétæ omnis generis, contueri Deum iplum coram inceperint.

$. III.

Mcruifle fo rte cenfebimur, ut vlJeamu» attuliflei quæ noftræ huju s fcriptionis indoles haud poftulaverit. Quid ad i’oétam (ollicita adeo diftributio r e r u m , quæ hu- poanx fubfint inteljigenti«? Isns tantum dimittendus in cam­

(14)

pum fuerit ? Im m o vero dimittatur neeeffe eft, fi foo fa- tisfaciet n o m in i, illiusque explebit menfuram ofticll, quod Supremi Auctoris injunxit confilium. Singu­ la ifta nec is n e g lig a t, fi non indignus deprehendi velit beatiftima luce ilia * quae offertur cunélis, quamque Chrifto referendam acceptam omnes novimus. Largitus eft nobis Cceleftls Parens .nofter facultatem non loquendi modo, fed & a p te , pulcre, efficaciter exprimendi fenfa a n i m i , atque adeo temperandi effingendique o m n i a , in did io n e, varium ad habitum & r e r u m , de quibus a g a tu r, & e o ru m , qui dicenda audient legentue. Q uum que Po- £tæ præfertinf incum bit, ut quidquid jucundas h o nefta- tis, quidquid aculeorum fentiri in oratione queat & vim habere ad commovendos animos circum fpiciat, c o n ju n ­ gat, exftruat , Chriftlanus no n e r i t , nili ad ea ubique eni­ ta tu r , quæ refiituendæ in Chrifto integ ritati conditionis noftræ haud minus , quam rerum ipfarum numquam variandis naturis confentiant. Itaque aurium una judicio atque animorum ubi obfecundabit, fequatur fas eft, quidquid Iingva in e a , qua c a rm e n confignabit, optimum probaverit repetitisfpeciminibus ftabilita confve- tudo, neque ab hac difcedat, nifi certiflimis didicerit ex­ perimentis, potuiffe novum aliquid in d u c i, quod peritio- rum judicum accurationi non durum acciderit. Si enim elegantior numerus & commodior in o r a t i o n e , tum P ro- faicus, tum P oéticus, fenfu illo efficitur, qui naturali opplet dulcedine, ubi ingeritur n i h i l , quod aut rerum a genuinis formis abhorreat, aut intempeftivo radat ftre- pitu; fique illa omnia , quæ Inditis natura nobis faculta­ tibus,five animi, fivecorporis, inutilitatem & innoxiam dele­ ctationem transferuntur noftri generis, quoad tellure tenebi­ t u r , earum fint ex ordine r e r u m , de quibus Chriftia- nismus, ultra illud quod Ç. II. tetigim us, nihil præeipit; confequens eft, ut neque Chriftianum dedeceat, in Roèfi colenda, fyllabas, v o c e s , verfusponderare , deligere, in­

(15)

n e d le re , elimare» perficere usque e o , ut redle placeat quidquid audiendum legendumve fuerit. U rg et quidem contra Tanaquillus Faber, celeri nim is, opinamur, (lu­ dius im p etu , Poetam, dum menfes tntegros in Oda vel Eclo­ ga expolienda confum it, u t fu is modis & numeris verfus egregie flu e,n t

,

dum ad voces earum fitum prœcipue atten­ d it , cogi fepenum ero, u t res ipfas negligat, quod homine cordato prorfus indignum vocitat b ). Enim vero jure is m erito damnaffet invifam fibi artem, fi oftenJere potuls- fe t, aut efTe ullam earum difciplinarum , quae viribus na­ tura concelfis excoluntur, impiam fterilemve , quoad hu­ manis ufibusDivinæque gloriæ, opportunitate, quae Fmgulis c o n g ru at, dtfervierit, aut futurum turpe , in arte verfari utilitatis minoris, fiquidem comparetur cum latiorls v ir­ tutis alia, ubi illi fe aptiorem quispiam deprehenderit, quam huic alteri, iilarnque ad perficiendam fubfidiis Fit inftru- dius, qu* comparare æque efficacia nequeat ad tradlandam aliam. Q uorfum evaderet humanæ compages focietatis, fi confpici nifi fummis in partibus, vel liceret n e m in i, velfordidum cenferetur plerisque ? Illum fateamur fua otia im prudenter collocare, qui deflitutus ab ingenio, qui alii dudum præfedtus operi, qui officiis infuper habitis excellenti­ oribus, voculasunicecuraret in verfum cogendas, Five fru- ftra exfpedlato fuccefTu, Five longiore, quamftudium illud omne poflulet, contrito tempore. Quod autem cogi dici­ tur Poêta, vocum difponendarum male fedula folllcltudi- n e , ut res ipfas negligat, artis prodit infeitiam. Eloquen­ tia in omni,quo demum cumque induatur habitu, rerum con- fideratio, in v e n tio , difpofitio, confirmatio usque eo mo­ derantur v erborum , quæ fperari pofîit, univerfæ pulcri- tudini, ut Fi quid defit illis, quod adefle oportuifTet, ho­ rum quidem infucari ementita fpecie, compenfari & re- farciri penitus nullo usquam poflit artificio. Eum unice in finem Iuflrantiir verba, horum propterea tam acrem

B

(16)

cenfum agit Poëta, nunc ordinando, n u n c tollendo, n u n c reponendo, eorumdem nunc longiores diducit c o h o r t e s , nunc dsnfiorem in gyrum com prim it, ut rerum quam p r o ­ xime verita e m , varietatem , ingenuum decus repræfen- tent, potentibus illis blandimentis, quæ animis, vel i n v i ­ tis initio, confeflionem denique obfequii eliciant. Atque in rerum certe vsftiendis tum fingularibus notionibus, tum argumenti, quod obtigerit, tota in com ponenda facie, ac vtluti fpiritu , /itum illud eft potiflimum , quo Chrifti- anus Pcëta a quocumque diftingvetur alio. Etfi enim Chriftianum , uti §. I. exhibuimus , fua religio a nulla omnino præcludit (cientia humanis pervia ingeniis, illique adeo non modo edilTerenda in prom tu f u n t , quæ propior docuit benignitas Numinis, feci & n a tu ra m , qua p a te t, orbis noftri , fufcje&am fibl ut exploret, fuosque ad veros ufus acc o m m o d e t, totis intuetur oculis ; tamen uti in fermons reliq u o , (ic in fcriptione et jam , ficubi verfibus uti e re fuerit, fui cindtus gloria lu m in is, et jam t u m , quum naturalibus rerum exemplis conlentientia medita­ t u r , quod Poéta quoque poterit alius ex parte fpetfare , illud,quod ftbieft uni datum , ingreditur, hoc eft. Chriftia- næ munditie innocentia; efhftas a fe fin g u h s animat im a­ gines; dirigentis fe ubique duci reverentia Numinis, non ut glorietur, oftendit, fed quod ab illa fejungi fe n u m . quam patiatur; etjam dum ludit & oblecftaf, infunétum fibi efie re c o r d a tu r, ut non nifiprofutura f bi alnsquem e­ moret. lnftruit omnia, quemadmodum velit inftrui æter- na fapientia illa, quæ ut (ibi morigeros atque adeo beatls- fimos nes h ab ere t, tum creavit p rim u m , tum poftquam fponte difctfteramus , reduci ad fe iterum in Chrifto voluit, ut grandi, quo c rea v it, & fe unice digno propo- fito non excideret. Itaque illis veluti cancellis, qui præfigl Chriftiano pr ëræ videntur, haud tam en intercluditur adeo, ut nihil com pleétatur carmine p tæ tcr ca, quæ fandiore

(17)

ex Codice depromta Chriftianismi efTe putentur propria. D u m præfentem vitam decimus, quæ h in c folentur & to­ lerabiliorem faciant, voluifte D ivinam Providentiam cer­ n i t , u t naturæ ipfius petamus e g rem io, iliaque proinde expingere Poëfi haud iniquum efTe colligit. Sunt etjam . in com m uni vita p erm ulta, quæ decore & u tiliter P o ë ti- cis terta involucris plus efficiant, quam fi d ic e r e n tu rfim- p liciter, & tam en ex iilis fere profluant principiis, quæ humanus animus fua ipfe follertia eruerit. Neque id agit P o ë fa , quem defcribimus , ut carminibus cujuslibet argu­ m e n ti, etjam minus feveri, quse maxime facra & adoranda Chriflianismo in fu n t, temere immifceaf. P.-ofanîri hæc judicat, fi alio fpertentur loco, quam quo verendæ eo­ rum Majeftati fmgula affurgant. Illud vero indefefTa ftu- det c a u tio n e , ut inimicum illis nihil aut injurium ullo in PoCmate, five facro , five vulgarem in ufum deffinato, five f e r i o , five jocofo » com m inifcatur,utque fingere nihil re« p e r ia tu r , quod animum non fapiat Chriftiana enutritum verecundia & ultro fubmittentem fe difciplinæ purifliinæ pariter ac decentiflimae.

§. IV.

S olent, qui Poëtam in fo rm a n t, veteres G racos & Latinos cum primis laudare, illorum ut pervolvantur car­ mina , tamquam artis eximia & fere perferta fpecimina. Sed « quoniam ab aurtoribus hæc p ro v en eru n t, quibus ignotus hinc ja c u it, hinc fpretus, r e d io r cultus Numinis, dote- que commendari ea nequeant, qua maxime gaudebit C hri- ftianus Poêta, effet forte inferendum, u t fuas fibi res habere praeceptores illos noltcr jubeat. Habent certe tot abfona , ubi de Numine lo quuntur, tam fœda celebrant vitia in fimulacris, quibus fanrtiflimosdare titulos non pu­ duit, tam lubrica fæpe fallenteque fpecie humana invol­ vunt & excufant crimina , tanta inffant h 3ud raro levita­ te corruptifiimi a n i m i , ut non Piato folum, quem H om

(18)

rlcæ forte laudis ufTit invidia, fed & E p icurus, C ic e ro , Plutarchus, Quintilianus damnantis cohibere vim veritatis aut celare n o n potuerint. Quid ergo? Chriftianus fen ti- nam corr.rrovebit turpitudinis,quamdiflim ulare indignum • videbatur illis ip f a ,q u o r u m intererat haud dubie, ut no n

denudatefur? Nos haud reponem us, effe tamen quædam ab illis, univerfï dum cenfentur, fapienter difta& egregie, tamque apta probis informandis moribus , ut nec Chriftia- nis indecora calamis eorum foret elegantia. Nam fi p au­ ciora hæc fuerint, quam quæ altera ex parte allegari pos- <int noxia & fugienda, parum juvaret argumentum , quo nulla vel licentifiima n o n defenderetur fcriptio, fiquidem edi vix ulla foleattam deformis, aut omni ab ratione diffi- Hens, quin aliquid exhibeat, quod v eru m putetur aut ali­ quo m odo emolliendum. Sin fuerint illa plura, ut præ- ponderare poffent, ubi alteram in lancem congefta errorum exempla videantur ele v a ri, quod re ipfa futurum nos qui­ dem auguramur; vix tamen fe demonftrari illud patere­ tu r aliter , quam ut ampiiflima tot feriptorum volumina perreptarem us, quod noftri jam modum inftituti fuperat. Neque de Patribus Ioquerrur priniievæ ecclefîæ, Juftino M a r t y r e , Clemente A lexandrino, Eufebio, Auguftino, & cum his idem agentibus ceteris, qui fe verfatiflimos G en -• tilium In libris Poétarum offenderunt. Id praecipue fpe-

éfabant difputantes antiquiores Cbriftiani, u t , (uos ad- verfus hoftes , ipforum uterentur arm is, atqueadeo pro­ bari ab illis omnia Pc^ta»urn carm ina, quæ citarunt, eo tninori dicerentur j u r e , quo tft certius, maxime abfur- rla interdum prolata fuiffe, ut adverfæ impietatis vel du- riflima ora In ruborem cogerent. L arg irru r, inveniri Gentilium fn Pcétls remotioris ævi multa, quæ traditæ per manus h ifto riæ , de rebus atfis olim fanébfhnis maximl- que m om enti, veftlgianunc purlcra nunc obfoletmra repli­ cent , horum que (ollertiorem indagationem a Divinarum

(19)

veri-❖

i ‘3 (

veritatum cultoribus haud fine fruétu continuari ; fed fi qui ufus hujusmodi , nam & plures arbitramur effe , e G ræ co ru m Latinorumque Poetarum veteribus m onim en- tls h a u r ia n tu r , ad noftram nunc cauffam minus pertinent, qui hoc quærimus potiffim um, ut in illis quid Chriftia- no Ü c e a t, quoad Poëta velit effe, definiatur. Neque ex eo ) quod Apoftolus Paulus femel iterumque e Gentil! Poëta verfum Divinisbbris intulerit, fequetur, ut docu­ menta Poëticæ artis, aut Is putaverit, aut putet hodie C h riffian us, aptiora nulla f o r e , quam quse Grseco/ Lati- no v e nobis e Gentilismo fuperfunt. Longe Is altiori ducebatur propofito, quam ut Poeticam artem præfcribe- ret , ac fi occafione data quidpiam excerpferit e Poëta co­ g n it o , quos erudiret* Gentilibus, haud planum mox erit, voluiffe e u m , ut qui Chriffianus jam fit , legendis fe fcriptoribus immergat, quibus Chriftianæ om nino nihil finceritais adfuit. Multo autem minus eorum m ovebit au d o r i ta s , qui recentiorlbus terrporibusChriftianoipfi ad­ d id i coetui afle v erarunt, Poëtarum illorum, de quibus loquim ur, carmina fummis fe habuiffe in deliciis, & dies noriesque intelligendis tribuiffe« Etenim audacibus adeo nobis effe non li c e t, ut ffatuamus, quo jure fibl horum quique Chriffianum nomen vindicaverint; poterit fieri, ut præter nomen in multis, Chriffiani honoris indicium vix certius aliud fuppetat hodie. Rem contueamur ipfam«

A c primo quidem, haud uno eodemque modulo, m etiam ur

Poëtarum illorum fingulos. Nonnullos ea diripuit proter­ vitas animi & impudica fpurcities, ut fua ipfi probra ja- cffent, knm o docere fere lecffuros velint. Hos legat ne­ m o , ni fi qui robore animi inffruéfus eo fit, illiusve du­ catur officio ffudii, ut impietati eripiat præfidia , quibus ipfa maxime glorietur. Sed & horum aliquos effrenus fu* r o r tam continua haud egit violentia, quin certis in ope­ ribus, sut partibus operum , dederint, quæ mitiorem

(20)

) »4

#

furam m erêantur. Plurima ex O v idianis, ut hu n c n o m i­ n em u s u n u m , f o r d e a n t, o p o rte t, fi ad normam exigan­ tu r Chriftianæ probitatis; attamen bona In parte M eta- m o r p h o f e o n , in libris T r l ft iu m , in epiflolis ex P onto, praeter eas m aculas, quæ Gentilium Scriptorum inhaerent omnibus , vix aliæ offendent. H inc pio certe & laudan­ do ufi deleélu quidam vel feorfun» eas partes e d id e r u n t, quæ tolerari poflint, vel editis ab operibus exclufetunt n o n legenda , uti in Horatio fecifie conflat S anadonium , in Martiali plures, parurn licet effecerit circurr.fpedlior ad cavendum cenatus, quum eripi hominum e manibus editiones plenæ non p o tu e rin t, nec obtineri, u t easdem rationes probarent editores, quotquot pofl o rire n tu r. Verum funt quoque e Græcis & Latinis Poëtis alii, qui magni a n im i, temperantis & verecundi dudlum viden­

tur fecuti, quoad fieri om nino potuiffet tem peflate, quam caeca no x fuperftitionis aggravaverat. Hanc in claffetn H om erum referimus, Graecos Tragicos, T e re n tiu m , Vir- gilium horumque fimiles ceteros, quibus objici quidquid errorum poffitatque ignorantlæ rebus ingraviffimis, neque enim diffitemur, haud tam enineffem onftrabuntur vitia a- l i a , quam quæ Chriftianos animos nulla fane contagione fui afficiant. Quis jam noflrum inania monftra non mifere- tu r potius , quæ Divinitatis veluti in partes quasdam, vul­ garibus tradli opinionibus, non fui alicujus culpâ fceleris, veteres pQètæ in tu le ru n t, quam ut decipi fe ah bis pati­ a t u r, aut ullam pellici ad fufpicionem, quae veri Numinis gloriae detraheret? Quis, ubi legerit, illius non tangatur po­ tius cogitatione mifericordlæ , qua uberrim am , in Chriflo, fui cognitionem Numen indu lfit, hujusque muneris granditatem æflimet trifli ex caligine infelicis æ v i , quam ut invehatur acerbius in Scriptores, qui »faepe vi­ dentur expinxiffe non cohærentia, ut vulgi denique infa« niam derid e ren t, fique licuiffet, infringerent? Secunda

(21)

re f e rt m ultum , qua m ente ad legendum quis accefierif. O ptim is & caftilTimis in traélandis Scriptoribus, quia proban­ di aut vituperandi le&orls praecipua inde ratio p e n d e t, ut conflet, utrum agat ing enue, an aucupetur aliena, multo illa valebit f o rtio r, ubi de legendis iis quaeritur, quorum ipfis ex argumentis aliquid metuatur periculi. Si vana cupiditate eru d itio n is, aut difTolutæ torpore ig­ naviae, quæ (eueriora ttudia dedignatur, aut caufTa quavis impuriori motus alia, in Poëmata , quæ jam fæpe nomi­ n a v im u s , qulfpiam involaverit, fibi uni tribuat, fuædein ubi arguatur confcientia ftuititiæ prorurfîe, quo nemo fi- bi Chriftianus licere p u te t, u t dilabatur. Sin ingenii cer­ tus fui id fp e & a t, dum legit, ut tirocinia ponat a rtis , quam humanae porro in folatiurn & emendationem vitae co nferat, no n legere modo permittet Chriftianismus, fed et imirari.

§. V.

Eft illud ultimum explicandum latius, ne capiatur a l ite r , quam is ceperit, cujus munia de/fcribimus. H ic, u- bi au&ores examinai it, qui documenta artis non Tulga- ria edidifle p erh ib e n tu r, m cx animadvertit, veteribusGrce- cis & Latinis contigifle, non ingeniorum m odo, quibus ute bantur, felicifli-no v ig o re, fed & temporum prtefer- ti m , quibus vivebant, mira commoditate , u t, quod Po- étis agendum erit m a x im e, videlicet fortibus imaginibus fmnillimisque, & verborum n um eris, pro habitucujusvis rei , aptiflimis, aemulari quidquid pulcri (entiendum quae­ vis concedat, egerint illi ftp e & p ræ h lrerin t,in argumentis, quse illorum quidem cadere in cogitationem potuifient Quum igitur his in partibus, dum per fe confiderantur, nihil infit, quam quod facultatibus refpondear animi fer- monisque, natura nobis tributis, non æpre feret nofler, ficubi excitari poflit cultioribus conaminibus aliorum, ad collocandas haud inepte opes, quas naturæ Au&or adeo

(22)

lar-❖ Î » s ( ❖

largas impertivit. Q uocirca in m e tr is , in flexu cafuve concentus, in externa fpecie locutionum , in chara& ere vario di&ionis, in diffindis formisfingulorum po£matum, præceptisque huc pertinentibus reliquis, antiquorum ufu ftabilitis, hos refpicit, quoad non renuerit peculiaris fo r­ te llngvse alius, qua fcribendum, proprietas; h o ru m fe exemplis adffringit, non quod illorum nudae a u d o r i t a - ti f e r v i a t , fed quod naturae reru m , huicque innexo d e ­ c o r o , niti datas ab iliis regulas intelligat. Q u e m a d m o ­ dum enim haud verum quidpiam & probandum propterea ftatim tuerit, quod a Scriptore pofitum appareat, qui fe Chriftianum dixerit, fic ligatae orationis decoribus nihil officiet, nec Chriffiani fludio hominis indigna eru n t p r o ­ pterea , quod agnoverint etjam Gentiles, ifuisque c arm i­ nibus multam partem afTecuti finf. Sed vero in altero, quod conff itui p o te rit, genere imitationis, quoque rerum ipfarum a Grcecis Latlnisque expldarum ratio h a b e a tu r , immo & locutionum interior veluti excutiatur fapor, non fine magna verfetur cautione, fas e ff, qui Chriflia- næ fe innocentiae devoverit. Haud quidem haec prohi­ b e b i t , theatra ingredi, quibus proponi nunc naturalium rerum fimulacra , nunc humanis laboribus incidentes vices confpiciuntur ita , ut imaginum nec in facie , nec mutuis in nexibus,nec in colore.quidpiam decenti a veritate abhorrear. Quis enim noftrum peccafTe judicaretur carmine,fi bellicis in exhibendis turbis » Homericae lllados multiplices ad iéfus fe com poneret, aut in ceflu enarrando maritimo naufra- g io v e , Æneia tempeffate r) uteretur, aut invidiæ memo­ raturus horrida torm enta Ovidianam in tabulam d) o c u ­ los co n jic e re t, aut avaritiæ diram luem hydropici cum fiti & aquofo langvore confunderet poft Horatium e).

Spedfa-c) V irgil. Æ n L l i ï . fg. d) Metam* Lib. II. 777- /</• e) Od. II. 2. 13.

(23)

Spe&aeula hujusmodi ubt aperiunt Po£t« vetefes , Divi­ ni illius recordem ur: nccvToc Scufjicc&Te' ro kocAov

emnia exp lorate, quod retium f u e r i t , fervate

f

), U t prim um autem inclinata acie, orbi duce abripiuntur in tenebras, quas negle#usoffudit timor veri Numinls> parclm fubtrahit fe penitus Chriftianus, partim nomina & d id io - nes « quas contaminavit im p ietas, non adfcifclt , ante quam omnibus fe liberari a fordibus turpiumque colluvie n otionum patiantur. Etenim abfonarum fabularum in P o é ti s , quanta e ft, farrago duplex veluti latus contuen­ tibus obvertit, unum dicamus Pby/tcum, alterum Ihcolo- gicum , In hoc ridicula adeo cernuntur o m nia, nefand« & dimota fupreml a Majeftate Numinis , ut inveniri ni­ hil poffit, quod non rejiciatur fummo jure ad putida & Inficeta fomnia perverfifllmarum mentium. Nihil heic decerpendum datur, quod emundare liceat & diluere, ut C hrlftiano obfequatur cdamo. In altero autem etfi ea­ dem haeret ftultitia , quoad jun&um manferit contiguo illi, quod d ixim us, tamtn quia divellere nulla ratio vetat, fi&umque agmen D eo ru » ac Dearuin transformare in Po­ etica involucra virium qualitatumque per naturam o- rmiemfparfarum, quo feifu fæpifiîme pofuerunc ejam v e ­ te re s, habebit haud ^ubi: Chriftianus, q u « fu« artifub- jiciat, rectioresque illos ,n ufus transferat, quorum ad me­ tam ducitur. I l fe ra toijours perm is, r e d e ait Rolli- n u s , d adrefer la parole a u x d e u x & à la te r r e , d inviter la nature à louer f onj a u teur, de donner des ailes au x vents peur en f a i r e le; meßagers de D ie u , de prêter une voix au tonnerre ( f a u x ci tu x j pour publier Ja gloire, de per- Jonnifier les vertus t f les de es. On ne peut ß offen]er deuten- dre dire d'un Conaueraut, que la vitlcire accompagne par tout [es p a s , que repouvaite marche devant lu i, qu'il tra î­ ne après lui la defolatioi l f f horreur g ). Si quis

du-C

bita-f ) L Ibeß* y. 2i,

g

Maniéré d E tudies belU Lettr.

(24)

Bitaverit » perfuadebunt exempla, îpfis ln S crlptoribur Blblicis fu tu ra o b v ia , fimulac defiderentur. N ec e r i t a b - folute v ituperandum , fi convertitis hujusmodi Poeticis; perfonis nom ina im p o n an tu r antiqua e mythologia y quum* hæc fignificare tum aliter n o n poflint,. quam nativa feries: argum enti popofeerit, cujus fub imperium veluti & di­ tio n em fubjunguntur. Ubi M artem nominat hodie P o ­ e ta , bellici m odo violentiam ardoris mente lecrtor conci­ p it; (i Floram ille dixerit,, aut M ufas, aut Apollinem,, nihil hic fentiet aliu d , quam herbarum delicias hum anl- orum que artium circulum , liberalis periufirandum alacri­ tate ingenii. Etenim D ivinum mandatum: O P I ' :" p ö VDV' « 7 v b c r i n x nomen Deorum f a l j o -rum non memorabis , ne que audiatur fuper ling va tua b y qui in te rp re ta re tu r, ac fi nullo ufquam in c a rm in eC h rl- ftianl Poè'tæ, voces titulique Gentilium feriptis olim fre q u e n ta ti, tine dedecore ad hiberentur, rem usque eo dif­ funderet , u t cum locis Biblicis plurimis, in quibusfalfo putati Dii fuis fæpe nominibus appellantur, conciliari vix: portet,. Cavendum modo diligenter , ne imitamina ilia vec­ teris mythologiæ com itetur usquam vel m in im u m , quod futilem fuperrtitionem redoleat; tum fanttiori argumento;, cui toti patefa&a norm a Divinæ auctoritatis admoveatur,, nih il om nino Interferendum e f f e , quod autferlum non f î r aut n o n illis potiffimum e fontibus d e riv e tu r , c quibus unice; hauriatur , n o n tam Rollino largim ur,, quam p ro p tereapotius pro explorato habem us »quod con- ftare fibi alias neq u ea t reverentia D eo Divinisque rebus;, integris animis & ubique, deferenda..

§ . VIi

O e t e r u m uti, fervatis reéte limitibus,Poéftas a Chrirtia- nls facris alienos & legit &: imitatur Chriftianus , fic commovendis, in affe&ibus,, quod quidem omnis erit Po~ étæ;,

(25)

£ ) i p ( #

«fee, juvabit certe non negligere, (i quid

puriorum «

profani* advocetur m achinarum, iliis præfertim ubi opus fuerit com m otionibus, quibus tamquam famulis tranfe- untis vitæ utimur p o tiu s, quam ut perpetuas comites o- ptemus. Sed tamen in his non modo eventilandis velutl & dirigendis, fed & iliis maxime in concitandisnutrien- d is q u e , quibus verae ad virtutis ftudium Deique, ante om n ia, fan&iffimum amorem inflammemur, fuis adeo n ititu r opibus Chriftianus P o éta, ut turbida impotenti­ um anim orum incendia, quibus toti haud raro confumun- tu r Poètæ a l i i , nusquam mifceat, nifi ubi oftendenda eo­ ru m turpitudo fuerit St violentia infeliciflima , in ceteris a u tem , quibus maxime necefiaria & perfediffima conti­ n e n tu r officia, invitamenta proponat, quibus fortiora ne­ m o fapientioraque aut cogitare poffit aut commemorare. Vidimus § . 1. Chriftiano datum efle,ut reconciliata pro­ pter Chriftum Omnipotentis mitiffimique Patris gratia, tutum fe non m odo fentiat adverfus omnia pericula » quo demum cum que ab hofte m etuenda, fed & vivat certis« fimus felicitatis falutisque ta n t« , quanta concedi umquam noftro poffit generi, aut ab hoc accipi. Vidimus eum prae* terita, præfentia, futura ita (peculari, ita intelligere, ita con­ jungere, ut occurrant licetperplurima, quæ,aDeo liquidem queant abducere, vehementer doleat, nihil tamen, vereatur usquam, quod non morigerum denique futurum Domino,cu­ jus unius is fpetftat gloriam, fibique proinde efficax ad æter- næ firmanda tranquillitatis gaudia lætetur. Quanta hæc femina voluptatis fanéHffimae! Quanta robora animo, cui agitur, ut illa fentiat maxime, qu« amoeniffimos in fru- «ftus perpetuae innocentiae luccrefcant ! Quis Deum arden- tiffimo amore non profequatur, fimulac confpexerit, fer­ ri illuc conlilia Ejus fingula, ut noftro unlverfo bene fit generi ? Qui* Divinæ fe mifericordiae totum non perml- fe rit, ubi mififie etjam tum Redemtorem, cogitat, quum

(26)

ter-# > & ( #

seternæ obnoxios poenæ fummo potuiflet jure a fe penî* tus dif pellere? Quls admirandæ im m em or lenitatis» illi- usve beneficentiae, cujus innumerabilia ubique cum ulan­ tu r Indicia, aut periculofum p u te t, aut n o n juftiffimum* Divinae in omnibus fe voluntati fimpllcl fide f u b jic e re ? Fierine umquam p o te rit, ut in C hrifto Deum r e d e n o v e ­ r i t quifplam, & tamen illecebris fe im p lic et, q u * d u m blandiri videntur maxime,corporis animlque vires d e te ru n t, u t dilabantur p ro tin u s, relidis monftris t a n t u m , quse œ - te m u m crucient? Q u em n e pudeat, fallaces voces capta­ re fervientis ftultitiæ & honorem p u ta re , cui infit n i h i l , quod Divinæ lueem fleftimationis fuftlneat? Quis docentis Chrifti alTvetus fchola, adeo repugnaret ipfe fibi, u t c o n - dendl folumaugendique anim o, opes le g e re t, vim habi­ tu ra s , ad devocandas cceleftes, om nino n u lla m , nlfi q u o ­ ad egentium in fubfidia promte & libenter ipfi diftribu- erlm us? Ulline faciet injuriam , ulline e rro re m im puta­ b i t , aut non caritatem potius omnem trib u e t, qui fibi in Chrifto pepercifte meminerit com m unem Ju d ic e m , gravifiim a quamvis læfum injuria? Sunt haec talia, q u e nullius (citamertis; artis indigent, quippe qu* Divina vl effecerint, ut, in carm en Illata Chriftianl dexteritate P o - ë t æ , digniori multo fortiorique virtu te m o v e a n t, quam snovere umquam poffint conamina ab illis p r o f e d a , q u l C hrlftum aut nefciunt, aut diffimulare religioni fibi n o n ducunt. Praeterquam enim quod cœleftibus illis v eritati­ bus fa n d io r ubique adfit Spiritus, cujus afflatu velutl tan g an tu r, oportet, m entes, ubi malevolae non obftiterintf p o te ri t q u o q u e , harum nequidquam adverfante audacia, o f te n d i, ipfius ex rationis principiis, neceflfe fo re, ut valentiores illae ju d icen tu r, quam fuo quidquid ex ingenia Poéta n o n Chriftianus com mentus fuerit. H umanæ vitae n o n ignoras vulgarem fpeciem, q u a ‘probis fere fors in- tu m b it

angufUor j

laufe

contra

& fplendide diffluunt

(27)

ce-❖ ) 21 #

feri. D i c i fodes\ quid firmioris cauflæ aut foîatif allaturus Jit eo in argumento P o ë ta , præter iiiud, quod Chrifiia- num Divinus Ipfe Magi/ter docuerit? M ortem cogita j d e ­ dignaberis , opinamur, Horatianos lufus , quibus v itœ bre­ vem fu m m a m , prementem noclem, fabulas M an es, I f e x i­ lem domum Plutoniam i) ridere magis v i d e t u r , quam æquo anim o accipere; infanoi appellabis Lucretianos:

metus ille foras præceps Acheruntis agendus F unditus, humanam qni vitam tu rb a t ab imo, Omnia fußundens m ortis nigrore, ne que ullam Effe voluptatem liquidam puramque relinquit A); inec Virgtlianis credes, quibus

- - - omnis t f una

D i lap fu s calor a t que in ventos v ita receffit Ï). Chriftiano contra carmine exponi tibi p a t e r e , quod

5

. Stephano o b tig it, ubi tçccvùs vidit otveœyfjt.lv as y.cct rev Cdv v ï ccvôç&vü ex oe£iwv feu ra tu ©eu, apertos cœlos i f Filium bom tntsflantem addextratnD ei m ), nec alia defiderabispoit* modum. Repetas quotiescumque libuerit:

- • • » H ic m urus aeneus eflo, N i l confcire f i b i , nulla pallefcerc culpa

n e c tuis tamen ipfius reclamantis fenfibus fatisfacies, ante quam C hriß ian i ad mentem Poëtse didiceris concinere ;

- - den trbflen jag ej glbmer A t t min Broder .7 E S U S dbmer o \

}. VII.

Itaque ratum licet maneat, primævae ad exemplar ori­ ginis, patentifiimosque ufus revocari Poëfin, ubi D eo Dlvinisque celebrandis rebus dedicatur, n ecp o ffe in his quemquam auguftiora m oliri, aut r e d e inftitutls animis jucundiora» quam qui C h riftia ra (aera intimis medullis

C 3 h a u

-n Od. l 4 .iT. 16. /

7

. A) Lib. 11L de N. Rer. 37. [q

1) /En. 1V. uls. m ) Abi. VU% jd n) Ep« i. /. df, Ct.o) Svenfka»

(28)

haufcritj p ) non colligendum mox inde tamen fuerit, licere huic quidquid exuberanti fe variis imaginibus induftriæ .obtulerit, effundere in chartam , praetexta utilitate purio­

ris oblecffationis, aut fpiritus, nelcio cujus, non compe- fcendl affluentia. Quamne putemus afferendam curam ad fanéliorisargumenti carm en, ne quid diffolute aut parum tempeftive audeamus, fi licentiam vclnaaxime jocôfo ars ipfa nullam permittit, nifi prudentiae decorique ad feveras exaftam leges ? Sunt multa Chriltianisml capita tam fubli- mis lenius \ ut fcire nihil in illis aut cogitare poflimus prae­ fer id , quod mnnifeftare-nobis neceffarlum vifum fuit Sa- picntiiHrr o. In his quam facilis lapfus, quam vicinus er- io r tem ere annirenti Poètse, fi fingendi fibi poteftatem , quam urgere ars ipfa putatur, fine dilcrlmine in om ni­ bus arrogaverit? Duplex haec jam diu fuit habita, rerum alia, alia ffill ditfflonisque. In rebus innovandis, atquea« deo incruffandis, ubi D ivino ore prolatas veritates Poëta com pie&etur, vel modeftiores co n atu s, Divlnæ a&orita- ti fo re inim icos, & quod inde fequitur, valde noxios, per fe non modo liquet, led & Fanaticorum, qui vocan­ tu r , n u n c verecundiora nunc iniquillima aufa off endunt ; tum arguit celebre poema K lopftockianum , cujus au&eri, quamvis graviorum crimen nævorum nos quidem inuftum neutiquam velimus, plufculatamen excidiffe, haud Chri- llianis hauffae laticibus, quod fingendi cupiditati fuæ ha­ benas remiferit * poff alios multos retffe affirmavit Hu- demannus q ). Verum & parte in altera, quæffilum in- fle'éUt vario habitu, ftudiofiffime effe providendum, ne quid- piam inculcetur, quod pandere fores poflit irriforibus Chriftiani nominis, aut in cauffa effe, ut offendant infir­ m io res, difficiles docebunt lites & deplorandae fiffuræ o r­ tae Chriff iano in ccetu , impropriis & liberioribus ex locu­ tionibus, quibus initio forte nihil noxae junxerit primus

v: X , audior;,

p ) Çonf Difc. preL d Foef Saar,

de

L*

F

\

Far

i t . j j f l . S*

(29)

#

> *î ) £

a a t f o r f graves licet dein ad tegendos errore* adhibit* dev prehendantur. T u m ii metaphora, aut figura alia, fuerir iis forte ex rebus fum ta, quas impur* mentes illepidis du- dum & facrilegis nugis foïent o n erare, accidet, vel invi­ t o e o , qui carmen dederit, ut ledorum inanimis, qui­ bus efle h * poffint non incognitae, ejusmodi oriatur con- fllétus imaginum, qui decerpendos fruftus aut vitiet, aut c e rte Chriftianismi ipfius in detrimentum valde minuat. Itaque ingeniofifïimls etjam inventis Chriflianus Poeta li­ bens rem ittif n u n tiu m , ficubi vel ultro animadverterit,, vel monitus ab a lio , pofle in illis quidpiam deteriores ver­ g e re in fer.fus, aut notiones concitare, qu* fan&iffimi ad decus argumenti non congruerint. Neque enim arti m o d o fuæ hoc concedit, quam illuflrand* veritati deco*- randæque, non infringendae, natur* Moderator defiina- v i t , fe d & trem end* p'otiflîmum veluti viftimam religioni trib u it,, qua jubetur, veritates peculiari fibi gratia N u­ minis concreditas, nullo non cultu r nullo non ftudio, im­ munes præftare humanarum opinionum commentorumque* a m n i * confinio;.

§ v n r .

N o n fo ret nimium hoc loco poftulare, ut peramplo" e num ero Poetarum,, quibus haberi in Chriftianis conti­ g i t , producantur pauci forte , qui præclaro fe tirulo, haud dubiis meriris, dignos pr* ceteris probaverint. Nos vero,, u t benevolis Lectoribus relinquamus integrum , fi libue­ r i t , notas fimul ipOs, quibus Poetarum vulgo fecerni Chriftianum diximus, accuratius excutere,, judicanda Poe-- mata deferim us? qu* legiffe eorummultos non dubitamus fæpius & majori cura, quam nobi* huc usque noftra permife-- ru n t Audiar.- Id modo injungemus pofiremo, quod primum fi-- biChriftianus Pbèta judicat,ut animo ad (cribendum ducatur,, cui Infixum h * rcaf Paulinum v ttuvtcc. hs ©#S 7icïïrre,, itiB e ig lo r ia m fa titt omnia r).. Nam fi fieii

pofTet,urpro-f e r r e t ...* in mia rwiMi^y t»wa»awMwi>iwic» ■■ ■ —— *J) C an, X

(30)

fe rre t optima ac perfe<!ttflima,qul leviori quovis fcrlpferlt

Î

mlfus Impetu, leftorumque equos plaufus mereretur* haud e expediet tamen illo coram Judice, cujus ad nutum C hri- U ianus p e c o r i s et jam Intima confilia difponit,& quod inde fe- quitur, Chriftianus no n foret. Conftat fane, comparata fie humana efle, ut variis quafi intervallis, propiori alia, alia lon­ giori , «d fupremum illud referri poffint faftigium, hincque n o n culpandum Poéftam» fi teneatur minus propinquis n o n ­ numquam,aliquo in carmine. Sed v ero a tramite,qui diftantec per gradus ad proximiora ducit, fimul ac diverterit, divertat una, necefle eft, illius ab officio, qui hum ani generis in pro­

brum ne v ertatur ars pulcherrima* dabit operam, Chrillianisml prælucentc face

u t caveat»

References

Related documents

Till och börja med hade vi en upprättad intervjuguide där frågorna inte följdes i en logisk ordning, detta eftersom intervjupersonerna skulle ges mer utrymme att associera fritt över

En förälder ifrån Reggio Emilia och en förälder ifrån förskola utan pedagogisk inriktning (Reggio F2.1 och Fusi F1.1) uttrycker att de inte hade någon aning om att

The consumption of fruit and berries was significantly lower in men than in women, in agree- ment with a previous national food intake survey [ 26 ], which may explain why this

Med hjälp av analysmetoderna undersöks det vilket samband de oberoende variablerna; Nettokostnad näringslivsfrämjande åtgärder (X1) och Befolkningsutveckling (X2), har med de

Differences in parental determinants and lifestyle factors between high, medium and low area education level were similar to those observed according to mother’s and father’s

The problem addressed in this thesis is the detection, localisation and tracking of human workers from mobile industrial machinery using a customised vision system developed at

Keywords: Industrial Safety, Mobile Machinery, Human Detection, Com- puter Vision, Machine Learning, Infrared Vision, High-visibility Clothing, Reflective Markers. Rafael

The familiar song is perceived and remembered best and television advertising is best served by a familiar song because it carries different associations and meanings which the