2ùv Qe$\ Exercitium sicademicur* De
C A U S I S
D
I
S
S
E
N
S
U
S
P H I L O S O P H O S ,
Confenfu Ampliffimæ Facultat.
Phi-lo fo p h . in Regia Acad, Upialienfi,
P R Æ S I D E
V i r o
Admod. Rever. & Celeberrimo,
Mag E R I C O A L S T R I N ,
L og. Metaph. Prof, R egio & O rd.
Publico bonorum examini [ubmittit
J
o h a n n e sS
a m u e lT
h e l a u s,
M E D E l P.
In Audit. Guft. Maj. ad d. 20 Dec.
+ A n n i M D C C X X X I .Horis ante meridiem confvetis.
V V S A U Æ } L ite ris W e r n e s u a n i s. I N T E R
S:
æR:æ
M :
tis M A G N Æ FIDEI V I R 0 , R E V E R E N D I S S I M O , P A T R I & D O M I N O ,D
m
.
N I C O L A O
S T E R N E L ,
No rlandiarum Occidentalium S u s p e r i n t e n d e n t iC e l e b e r r i m o , V en. Confift. Præsidi G r3viffim o, G y m n . Scholarümque Ep h c r o A dcuratiflim o,
M Æ C E N A T I M A G N O .
Maxime Reverendo & t-Ampli(Jimo VIRO,
D
n
.
g e o r g i o
w a l l i n
,
S. S. Theol. D o c t o r i Celleberrirr.o, Reg. Biblioc*Upf* P r a f e d o Adcuratiflim o > Reg, S o c ie t. S c ie n t, Svec. M e m b r o M e r itif lim o ,
P A T R O N O M A G N O .
A Qcipite fereno 'vultu, Patres G f Patroni
/"V A leorum primitias. V eltro fa v o r t, quo
quod 'venerabilem V eftrum afpe&um fubire & mjhL ut ccepißis, porro fa c e te ,
Reverendiilimi & Amplifl.
Cliens
JoH» S
a m,
♦
V
i r oM w i m e Reverendo ST Am plisßm o,
M
ag
.
Ë R I C O
A L S T R I N ,
L o g . & M e t a p h . P r o f e s s . R e g , Sc O rd , D e f i g n a t o
P a s t o r i & P r æ p o s i t o in icrtanD M e ritiifim o, K eg. S o c ie t. S cient. Svec. M em bro Adcuratiûimo >
•P A T R O N O M A G N O .
cAmplifitmo at que Celeberrimo,
M
ag
. M 4 T T H I Æ 3S®5>/
PoèT. Pr o f e s s. U p f a l.R eg . & Ordinario, Membro Reg. Societ. Scient, Svec. Meritiflimo,
s ; 4 "v. '
P A T R O N O ‘B E N I G N I S S I M O .
B e n ig n iflim i, quas V o b is offero , ß udiorum
me femper a m p le fti foliti eflU\t imputandum efl, dujm fin . Jgnofcite ergo, fi quid peccaverim,
g , i J l „ 9 0 r
Nominum Veftrorum
Öcvotiflimufi T h e l a u s»
V I R O
Adm odum Reverendo ©° Pre.c!arisß?;o,
Mag,
C L E M E N T I
r
T H E L A O ,
-E c c l e f i a r u m , q u æ in T o r p & I B o t g f t ô c o l l i g u n t u r , Paßorl M eritiflim o, Parenti M e o tam propter p er-
plurima beneficia paterna , quarn canos & gran^ dem Tenediam , om n i animi' v e n e r a t io n e ad
C i n e r e i usque C o l e n d o .
'■ V 4 ■ J . t
Plurim\ Reverendo atque Pr&clarisfim9 .
Mag.
A B R A H A M O
S c h o læ T r i y , F r o f ö e n f . R e fto ri À d c u r a t iff im o .,
Afni t
. V* 1 -T ;■?
;
: • U j A ; :
Ofi.LI
•• - • ■ : : ï 'i
S
I cm , pro fmnmis in me m êritls, qmdquam debeam, (Jum vero quam plurimis obßric tus ), au tfi. nomen cufusquam animo g r a f venerari conveniat, T ib f, Paffcns C arisfïm e, certe Aîagis quam cui quam fum obmxius, Innum- eris emm me ab ipsa infantia cumulaß i beneficiis ¥ Q u a omnia pio potius /dentio in vo lv ere, quam minus fu ff cienti enumeratione ßgmficare, jujhus duxi. Q u id autem T ib i Parens O p tim e, refe ram , nefeio. Nihil enim , quod T u u m non e ß , habeo,habeo ; accipe tarnen, ferena, quafo fro n te , quale cumque ingenii mei primum foetum, wow A ie n tis- m me tuis aliqua ex parte rojpon den te m , veram ut gratis fim i animi quale cunque pig nus.
T ib i ^ o ^ e ,A ffin isH o n o ratiffim e, O ptim e, //o o qualecunque Exercitium ^Academicum, rra
gratis fim i animi ob fidem , pro perplurimts bene- ficus in me cumulatis, offero, <j#od benigne fufcipere /w meliorem partem interpretari di gn eris, perofficiofe rogo.
D e cetero ut buc usque, /te femper in poflerum,
pro veftra, Parens Cariffim e, & Affinis H o - noratiffim e, incolumitate, v itaque diuturnitate, 'uote nuncupare ardentis fima nunquam intermit-
tew*
Optimi Parentis
&Affinis Cariffimi
1ft;r• f r » ^ ‘ ~ obfeqoentiffim us J. S. T.OrVat'ijfim*
J U V E N I ,
D n .
J
o h a n n iS
a m. T
h e l a o,
zskttfo ri Prœfentis Differ t ationk
D o
Causfis Diflenfus
InterP h i l o f o p b o s ,
Clcqtie tenella valet maturos promere f rudus
^ Arbor , agit Juvenis dig! i a que fa d a feue. Haud etenim ex quavis dependent vite rubentes
Uv£ , v ix frud u s lent tor arbor habet> Non eft cujusvis ftudiortm laude nitere .
Multi nam tenebris usque latere ftu de ut y Hinc T H E L A U S genii profert documenta fagacis,
Qit£ Juperant annos, Jpem fuperantque fimuU Namque Ei prœclaras tribuit natura benigna
Dotes , Hic que animum fedulus ipfe coût. Scilicet hic labor eft DiJJenfus tradere cauffam,
Impares grejfus quae movet ire Sophos. Sic tamen iß a docet, claris ut carpat honores ,
Ut que Heliconiades laurea ferta parent.
Sic gratulari roluit
Ol a u s h . £ gnsftSsesR®.
I K / .
CAPUT PRIUS,
U ia ad rcm ipfàm pergimus,
prolixa vocum in fronce differ- tacionis occurrentium explica* tion e tanto magis fuperfede* m u s , quanto certius latinita* tis vel mediocriter peritis o b v i u m eft, quid per eas velimus fignificatum. Aleam igitur ingenii, felici urinam-« conatu! fubituri, conftituimus eos inveftigare fon tes, e quibus tot & tam diverfæ Philofophorum in rerum caufis detegendis deriventur fententiæ.v Hoc ipfum duobus Capitibus tranabitur, quorum prius cauflas diÏÏetifus inter Philofophos generales, po- fterius fpeciaies in medium adierec, Unicum autem
*
4M « *$*•
tec um L. B. pacifci c up io, u t , (1 in hoc argumen-* to non omnia rite fuerint explicata, id ingenii te nu itati, ac materiæ difficultati adfcribas.
$. II.
Inter caufas DifTenfus Philofophici, primunt) fe nobis offert illa , quæ a diverfitate i ng eni oru m arceflitur. U t e quolibetlignonon fit mercurius : ita nec omnes homines pari felicitate fua ftudia tra&ant. Sunt aliqui cum Platone & aliis adeo felicis ingenii, uc vel absque informatione res fubtiliffimas q u e ant indagare : Alii rurfus tam fteriles f u n t , ut et- iamfi Athenis Cratippum cum filio Ciceronis m u l tos annos a u d i a n t , congenitam tamen ftoliditatem tandem dom um videantur reportare. Sic in qui busdam animus adaltiora officia (lupidus atque in habilis, ad fimpliciora agilis eft & expeditus. Alii excellent contemplando, agendo autem nihil valent* huic magis illa, quam alii approbantur. Un i hae, alteri aliæ placent magis opiniones, pro ut iilæ c u iusque conftitutioms inclinationi vel mentis pro- penfioni favent & commodæ fu nt, vel fecus. H æ c omnia concinne & erudite multis exponit ingenio- fiffimus Barclaius in fuo Euphormio,ne. Ver ba quia nec integra absque faftidio exhiberi poflur.t, nec ex parte attuli (Te fatis eft, cuique legenda com- m en d a m t i s, in Part. 4. Cap; 2. Qu a n tu m itaque hæc inclinationum diverfitas ad fententiarum faciac di fcre pantiam, cuivis re m accuratius penfitanci p r o n u m eft iudicare. Ve rum an ha; propenfiones
cor-j c o rp o r i s folius falutari debeant proles ; n o n facile d i x e r i m u s . Phyfiognomosfi confulamus, a corporis v a ri a difpofitione eas dependere audiemus. Quid fcilicet corpus, à parentibus conftitutionis diverfæ , o r i u n d u m , & pro t e r r æ , quæ inhabitatur, itemque a li m e n t o r u m & aé'ris diverfa indole diverfimodeLj fefe ha ben s, in m entem fibi iunéfam vi legum u* nionis poflit, non alii magis quam i i , q uo r u m c o r p o r a , vel f e n e â a , vel aliquo cafu labem contraxe r e , ex per iu ntu r. N u b e enim fpiffa vel pluvia im m i n e n t i acriores fui morbi ßimulos fe fentire c o n q u e r u n t u r . Exper imu r ipfi , dum grata demulce m u r a u r a , nos alacriores ftudia noftra tra&are-», q u a m d u m gravi u r g e m u r tempeftate. Cogitan_.- d u m qu oq u e nobis e r i t , quam variæ, ex varia fan- gvinis & fpirituum agitatione excitentur animi c o m motiones. Quod Cartefius & Dela Forge, in fuis ad hunc notis, fufe fatis o f t e n d u n t , In traftalione de
hom. & paßtonib. animât. Experientia cuiusque-, c o n fta t, nullum reperiri, qui non pro corporis fui, fpirituumque conftitutione d i v e r f a , cogitationes fuas d i v er l im o d e , infinitis fere modis variet. Quod fi ita non effer; unde qusefo, immodicus cerebri ardor, c o nce ptu um confufio, difturbatio Phanta« fiæ, delirium & fæpenumero amentia or ir etu r? U n de m ul t o ru m , ineunte æt ate, tam acutum inge-.- nium ; viris tam tardum & craflum, antea qua fuerat lubtile, <
5
c vire verfa ? Efl tamen anima una & e_j- aden ; quis illi fuas retudit cogitationes? quis fecit eam a fe , tam diverfam & prope aliam? Infuper«» circa hanc diverfitatem an imadvertendum eft, nonnülîa inveniri ingenia adeo felicia & perfpicacîa_/; u t reliqua in rerum attributis detegendis multo poft fe relinquant intervallo, pluresque fruéfus quam-» alia frondes producant^ quibus res naturales ipfæ fefe offerre vi dentur, quotiescunque eas contem«.- plari cupiunt. Rara funr, fateor, funt n i h il o m in u s, q uo r um cuique non immerito hic illuftris cani pol« fit Panegyricus Claudiani.
Ou a JJarguntar in omnes,
In te mixta flu u n t, qua dtverflx beatos Efficiunt, colleåa tenes.
Sunt etiam , fed majori n u m e r o , quo rum cere bella contumax vapor labefadlat, vel h u m o r ni mius emollit, ut rufticanis g l e b i s , quam libris verfandis fint aptiora. Stella J u n t, ait Daniel Bar- tholius, fed ex earum numero, qua polo artficoproxi
ma , progrediuntur lentius , & quafi horeali jrigore torperent, expedire Je ad curfum nonpojfe videntur. Cha-
radf. Horn. Lit. part. 2. p m. 247. Hi dum ex fuo ingenio priores æ f t im a n t , non poiïunt non ab iis diiïentire, putantes fe æque multas rerum propri etates pcfîe perlpicere ; fed quam vere , q u i v i s , vel me tacente , intelligit.
§. III.
In fuperioribus verbo annotavimus, cogitatio nes noftras infinitis fere variari poffe modis;quod huic r e i , in qua explicanda tenues ingenii noftri vires oc cu p an tu r, q uantum inferviat , jam
4
M e H » . ydebimusr, eademque opera caufam diffenfus» q u æ lecundo loco confiderandam fefe
e x diverfitate principiorum deducemus. Obfer- v a n d u m itaque nobis erit* circa res, quae cogita
t io n e m mortalium fubeunt, animam tam varie*» e x arbitrio difponi polTe, ut vix acjne vix qui d e m modos o m nes, quorum indefinite eft capax, a pp re hen de re queamus. Unde non ra ro con t i n g i t , u t , dum mortales r e r u m , quæ in ten , fe certo hint nexu concatenatae , ordinem*» c ogitatione afiequi c o n a n t u r , diverfis infiftentes co
gi tandi viis, tamquam c æ c i, qui alia pro aliis pren- lando divinant & hariolantur id illud efie quod op t a n t , m u lt um discrepantia, quisque ad (uum pla c i t u m , afiumentes principia,diverfa cudant decreta, N o n aliter ac fi tres vel quatuor rufiici in horolo gii , vel potius indicis horarii rotationem, fabricae ejus ignari inqu irerent; quorum primus rotationis ejus caufam efie aquam ftatueret ; alter vero id in- ficiatus , non magis eum æftate quam hyeme cir cumvolvi videns , per arenam potius quam aquam, quæ gelu obrigelcic, id fieri adfereret; tertius et iam hanc rationem improbaturus , diceret fe ob- fervafie eum interdum celerius, interdum tardius rotari; hujus vero celeritatis & tarditatis caufam^ non arenæ , quippe quæ eundem femper fervaret t e n o r e m , fed vento , qui nunc v a l i d i u s nu n c re- mifiius fiat , adfignandam efie contenderet* Q u ar tus nec huic fententiæ luum a d d i t u r u s c a l c u l u m , affirmaret, nullum aliquando huic operationi fufii»
cientem dari v e n t u m , quæ ejus v e ra dici poflet cau fa, v e r u m principio alicui i nte rn o id o m n e , quidquid eft , operationis vindicaret. H a n c , ve l, fimavis , huic fimilem, pe r o m n i u m feculorom-# ætates a Philoiophos circa reru m principia in ve-J ftiganda, a&am efle fabulam, n e m i n e m , (i m o do paulifper adea oculos c o n v e r t e r i t , latere a r bitramur, Quod nec obfcure teftatum it C o r n e lius A gr i p p a , cujus de hoc a r g u m e n t o c o m mentationem , licet aliquantis l o n g i o r e m , quia v e t e r u m placita de r e r u m principiis cogn ofcere cupientibus valde infervit, hic appono. De re rum , i n q u i t , natur altum principiis acerrima pugna inter Philofophos certatur, & adbite fub indice lis eft i quis eorum melius dixerit. Nam lhale$ Mileftus, p ri mus fapiens ab oraculo judicatus, ex aqua omnia con flare voluit. Ejus auditor in fcbola JucceJJor A na-
xinander rerum principia dixit infinita. Illius autem diftipulus Anaximenes infinitum aerem efte rerum p rin cipium adjlruit : Hipparchus, Heraclitus, Ephefius ignem*, his ambobus quodammodo aftentit Archelaus Athemenfis : Anaxagoras Clazomenius infinita principia tamquam particulas minutas & confufas, fed Divina mente in ordinem fio fi ea redacla : Zenophanes unum efte omnia, ne que id tpjum mut ab ile : Parmenides calidum & f r i gidum , tamquam ignem, qui m oveat, &* terra m , qui firm et: Leucippus , Diodorus , & 1 Demo critus; plenum & vacuum : Diogenes Laertius aerem * divina tamen rationis compotem. Pythagoras Samius numerum [latuit rerum principium , quem / equitur /ilc- meon Crotoniates : Empedocles Agrigentinus litem f a
mici-o te* - 7
micitîàm , ac quatuor elementa : Epicurus Atomos & m ane : Plato ac Socrates Deum, ideas, materiam: Zeno iD eum , materiam elementa. Arifloteles materiam
<eb* appetitum fo rm a per privationem, quam ipfe inter
principia tertium ponit. o^/// raorw» quendam utraque tcogentem pofuerunt , qui cum fit accidens, quomodo erit
•{principium jubßam ne, aut quis erit ejus motus motor? U ideo Hebraeorum Pbilojopbi materiam formam érfpiritim ftatuerunt. Cor/?. Agrippa in opere de vane at e fcient.
49. His fine dubio motus eft Sebaftianus Bafto, «quia de hifce principiis, ira loquitur: Ex hujus
miius rei difficultate ortas crediderim, quotquot Philofo- fihorumpugna naturalem[cienticm turbaverunt.]?h ii. nat.
•adv.Arift.p. 169. Genuina autem quaeiint principia, pluribus r er um operationibus demonftrandis in- ierviant,anxie inter eruditos adhuc di squirit ur, & li- icet tam veteres quam recentiores Philolophi in hoc «omnem lapidem movisfe vid ea ntur, aliqua tamen nondum inventa funtabo mnibus fatis probata. Duæ vero præcipue apud nos de immediato operation« <& proprietatum naturalium principio c ir c u m f e r unt ur lententia?. Quarum una eft e o r u m , qui fta* ituunt dari principium, materia? contra diftin&um diverlæab ea natura?, quae ariftoteli forma dicitur. Altera vero illorum , qua? præter materiam & ejus modos nihil principiorum titulo honorare volunt. Utra autem h a ru m fententiarum magis faveat v e ri tati, dispicere pradentis non eft iniiituci.
t " » ! o Ht*
•
5
. IV.Præte r ilium difTenfum, qui ex diverfis cogi- tandi viis oricur, datur etjam diiïenfus ob diverfas perceptiones. Ad h a s , ut tertiam caufam, inda- gandas jam p ro gredim ur; putamus enim vel ex iftis aliquam varietatem nalci, Quid autem de organorum humanGrum interna ftru<ftura habena dum fit, ex vultuum exteriori varietate , quam tam mire fingi cernimus, ut dubium f i t , an o- mne mundi ævum binos adfpeftu prorfus fimi- les produxerit, haud obfcure paret. Q uantumq; illa vel fola ad perceptionum diverfitatem faciat, cuivis facile conflare poterit. Nulla enim eft ra t i o , cur plures eundem faporem & odorem difpa- ri profequerentur affe&u, ut ait Horatius:
Tres mihi convivœ prope di ([entire videntur, Pofcentes vario multum diverfa palato;
nifi difcrepantes harum qualitatum perceptiones haberent. Hinc etiam abfque omni dubio eft, quod muficam depereant alii , fummamque ex ea capiant voluptatem, alii negligant ôcaverfentur; quodque etiam inter hos, qui eam amplectuntur, quidam ifto, alii alio harmoniarum genere dele« <ftari foleant. Sic unum ex eadem cantilena con« triftari & flere , alterum adeo hilarem ac lætum f l e r i , ut a faltu aliisque geftibus fe continere-* vix queat, fumma cum jucunditate obfervare li cebit. Sic etiam videbimus unum idemque ob- je&um , pro varia organorum habitudine, & pro h o m i n u m , fecundum æ tates, fexus, præjudicia,
te m p e r a m e n t a > dispofitione v a r i a , diverfos imo conrrarios prorfus in diverfis producere efteöus. Sic in baphia non diu permanferim e g o , ob teter- r i m u T i, quem e ft u n d it, odorem ; tinétor tan en_^
c u m fuis eum non modo ferre fuftinet, fed & a* m a t tamquam gratum, Hinc ut in hisce, ita in o m n ib u s aliis, diverfas perceptiones diverfa fequi h o m i n u m judicia , neminem ignorare finit expe rientia. Nec exiftimandum eft, hanc perceptionis diverfitatem m ag is tribuendam effe o b je d o ,q u a m acui dolorem , qui in nobis ope illius excitatur^. C u m igitur n o n omnes circa idem obje&um fimi- les habeant fenfationes ,& juxta ignoretur,cuinam iftarum fenfationum, m e æ n e , an tua?, an alterius, contingat inciderç in. id, quod ita plane infit ob« j e & o , que madmod um fettiui exhibetur; cuivis r e m acrius intuenti manifeftum eft, fenfus folos, h oc eft feorfim ab intelledu confideratos, in o-. mnis Phiîofophicæ veritatis inquifitione non efTe a u diendos ; qui tunc fuo officio defundi videntur^, cum o b j e d u m vi unionis, quam cum mente ha bent intimam , intelledui percipiendum fiftunt. Qua m aflerrionem ne temere videar ftatuifle, fin» gnlos fenfationis gradus diftin&ius, fed breviter, ut res evadat clarior , exponam. Primus igitur^ eft commotio organi corporei ab externis objedis excitata, & ope nervor um tenuibus conftantium fibrillis ad fenfus organum interius perdufla. Al terum appellamus p e rc eptionem , quando fcilicec anima, organo certis legibus u n i ta , obj edum
t© ®
ci p î t j varietatem ejus ex diverfifate m o tu s digno- fcendo. Sed quare c um tali moru in organo talis naturaliter conjun&a fit perceptio in a n im a, inge
nio hu m a n o prorfus eft indemonftrabile. Hic gradus adeo eft neceflarius,tit ßne ea nulla fiat fenfatio. Nifi enim h o m o fentiat le fentire, non fentit. Ani mam autem fentire, v i d e r e , audire.*, no n oculos, non aure s, extra om n em dubitatio nis aleam e f t ; exp eri mur fiquidem non r a r o , c u m aliquanto altioribus vel gravioribus o c cu pa m u r negotiis , mentem noftram ad ea ipfa ad eo elle in te n t am , ut quamvis circumftantes l o q u a n tu r , campana f o n e t , aliaque multa pera g a n t u r , ea tamen non audiamus. N e m o etiam, nifi qui cum ratione infanire v e l i t , neg are p o t erit, quin ejusmodi foni feriant o r g a n a , e o r u m - q u e commoveant nervos. Quod autem eam-* comm ot ion em non fequatur aliqua perceptio, i n de eft, quod anima ad mo dum follicite v a c a t a aliis cogitationibus; pluribus a u te m , cum diftin- ô a perceptione , fimul vacare ejus non eft in«* poteftate. T e r t i u s denique gradus eft j u d i c i u m . , quod rei affirmatione aut negatione peragitur. De q u o hoc eft notandum , quod eo m o me nt o , quo or gan um m o v etu r , anima p e r c i p i t , tamque cito aliquando judicat , ut non facile aliqua a ni m ad verti queat mora. Hinc liquido patet , fenfibus feorfim confideratis falfitatem perperam tribui,cum e rr o r & faltiras proveniat ex mala compofitione^ & divifione ; fcilicet cu m talfo de aliquo affirmatur
4
&§ o S4
t- ** q u o d de eo e ra t n e g a n d u m , vel negatur quod de eo erat affirmandum.$. V.
ï m p o n i t prætérea multis, quod nihil in toto hoc univerfo fit, q uo d non aliquid cum aliis h a b e a t ^ c o m m u n e , ita u t ei cum iliis nexus aliquis & affi nitas intercedat ; nihil q u o q u e , quod non aliquo m o d o , a reliquis plurimjs , imo omnibus discre pet, habeatque aliquid fibi peculiare & unice pro- p r i u m , q u o a b aliis diverfum diftin&umque fit,quod vel ad co n ce p tu s , verbi gratia , cognitionis , affir mationis & negationis atrendenti, eft clariffimum. V i d e m u s enim, omnes hos conceptus eatenus inter fe convenire, quatenus cogitationem involvunt ; dis convenientiam autem ab eo esfe, quod illa una c o gitatio diverfis tantum modis fit variata. Quare exiftimandum eft, id quod dubitat, id quod co- gnofrit, id quod affirmat, id quod negat, non effieres di ve ri as, fed unam esfe fubftantiam c og it an t e m , fic diverfimode ie habentem. Hanc convenientiam & difcrepantiam rerum probe novisfe, cum res oppi do fit difficilis; non m i r u m , nec infrequens e f t , Philofophos, alia pro aliis prenfantes, diverfis inter fe pugnaré lententiis. Cui originem debere videtur illud Poétæ Ovidii; (de Remed. amoris).
Et mala funt vicina bovm\ errore fub illo, Ero vitio virtiu crimina fepe tulit.
5
. VI.Aliam nunc nova facie obviam cernimus
fam : v e r b o r u m inteliigo contentionem. C u m e* tenim omnis fere fonus e x f e & natura fua ad q ua m libet fignificationem recipiendam indifferens fit; fre- quentifllme contingit, ut unus huic vocabulo illam coniungat notionem, alter vero aliam , urerque pa r u m an x iu s , an in eodem fenfu ab aliis accipiatur. Quod n o n fine cauiïa dixerim ab Ariftotelis inter pretibus f a å u m , quos quam acerrime inter fe pu- gnaffe eft n o t i f l i m u m , q u a n q à i m controverfia ô- mnis fæpenumero fuerit qUædamlogoinachia. Intet alios qüoque viros do&iflimos aliquando non mi nores motæ funt lites de verbis, quam fi deipfis re bus ageretur. Refert au&or artis cogitandi, (V art. 4. Simonem Stevinum celebrem Principis Auriaci M a t h e m a t i c u m , cum n u m e r u m definisfet id , per quod explicatur quantitas cuiusque r e i , ad- verius eos, qui negabant unitatem esle n u m e r u m , excanduiffe, atc$ oratoria declamatione elle inve&ü , quafi de re gravi & feria>res edet. Quis eft,qui non a- nimadvertit,hâc difputationëelïe de nomine tantum, unitatemque vel n u m er u m fore, vel non, pro varia numeri acceptione. Quare de verbo rum rixis gravis- fime conq ueru ntu r viri do<fti, inter quos Francis- cusBaco de Verulamio mala, inquit, & inepta v e r bor um impofitio, miris modis intelle<ftum obfidet. N e q u e definitiones aut explicationes, quibus homi nes do&i fe munire & vindicare in nonnullis con* fv ev e r u n t , rem ullo modo reftituunt. Sed plane vim faciunt intelle&ui & omnia turbant. Et h o mines ad inanes & innumeras controverfias & co m m en t a deducunt. Libr, L Nov. org. 4 ;.
CAPUT POSTERIUS.
D o
\ • # f t % y 4 *
Caujts Specialioribus.
5
. IE
XpenfisTic pro modulo ingenii caufis g e n e ralioribus , feqvuntur fpecialiores caufae , quæ in Philofophis male affe&is repe riu n- t u r , & j a m , u t prorr.iftis fatisfaciamus, confide- rari debent. H æ , quia valde diffufæ funt, paucis includi non poflfunt paginis, lnfigniores itaque d e l i n e a r e , idque breviter, animus eft. Ubi p r i mo occurrit biconfiderata , fine debita attentione, jit'dictorum prœcipitantia, quæ quam ferax fit divor*
tiorum feges, & quam variis modis c o n ti n g a t , ea , qua fieri poteft b r e v i t a t e , oftendere conabor. Imprimis igitur non pe rfe do s nos homines n.i- fci , fed efte primum infantes, ac deinceps ado- l e fc e r e , donec ad maturam perveniamus æta- tem , notius eft quam ut queat ignorari. Neqj ignotum eft, in prima ifta ætate, omnes , u t in reli quis vitæ as io nib us , ftc etiam in judicando, prætipiti ferri impetu propter praecipitem igneum qu e iftum fpirituum fanguinisq;fervorem. In ifta queque aeta te, dum mens fenfibus immerfa, ad nulla fere alia, quam quæ funtfacile imaginabilia ac fenfibus obvia, fe conver tit , rerum natu ra m potius ex excernis, quam internis metitur.
j. II.
Hü i c valde affinis eft Impatientia M i t an dr, dum quis prima quæque, quæ fe offerunt, apce- pt at, nefciens, artus & nervos fapientiæ effe, n o n t em er e credere. Ve ru m enimvero ficut canis n i m iu m feftinans cæcos parit catulos j ita falfas 8c aliis invifas animo concipit & paric opiniones , qu i dubitationem» h. e. debitam judicii fufpenfionem , impatienter tolerat. Dubitatio enim mihi nihil aliud e f t , quam judicii noftri de re , quam n o n fatis percipimus, fufpenfto, tantisper dum cognita nobis fuerit & explorata. Si autem de re min us perfpe öa j u d ic a m u s , certum eft vel nos falli, vel cafu incidere in veritatem , quod etiam mo« raliter eft errare , juxta id :
Quisquis fiatuit aliquid, parte inaudita altera,
/Eqvum licet flatuerit, haud œqvum fuit. ( Senec. in Medea , A6t. 2.)
Proinde ne in re<ftæ rationis regulas de re ignota judicium peccer,neceffum eft ut judiciü (ulpendatur, i.e.dubitetur,donec resjudicandaiati* fuerit perfpe- ô a . Quæfierim ego,an quispiâ tam felicis ftt ingenii, u t r e r u m veritatem inveniat, prius quam quæfierit, & ut certus (it, antequam dubitaverit? Liceat«, huc applicare illa Platonis: 'Non decet Jubito tantos
viros de re tanta ferre fententiam & quafi planam proti nus affirmare. Tempus ergo ad hoc ajjm am us, tunc demum affirmaturi cum fatis fu erit confuhratum (^Dial*
7. de L ‘ gib. )
Sic judex nocentem abfolvit aut innocentem damnat,
o • »f d a m n a t , fi, caufa n o ndum cognita, judicat: fed
û differat f e n te n ti a m , donec perfpeftam habea t
c a u f a m , quis eum jure culpaverit. Hanc difcre- p a n ti æ fentenfiarum caufam tangit etiam illuftris B a c o de V e r u la m io , ubi ita differit. ( de <~Slug%
Scient,Lib %.C.4 ). Alitis error eft impatientia dubitandi & caca fefiinatio decernendi de non coiifiderati^absque debita & a dult afiifaenfione judicii. Qua re etiamdubi rationem
h u n c in fe habere afferit f r u d u m , quod Philofo- ph ram muniat con tra e rr o r e m ; quando id, quod n o n plane liquet, non judicatur aut afferitur, fed iufpenditur de eo judicium; unde r e d e exclamat T u l l i u s : nihil turpius , nec quidquam ta m indi g n u m fapientis gravitate & conflantia, quam aut falfum fentire, au t quod non fatis explorate p e r ce p tu m eft, fine ulla dubitatione defendere^* ( Lib. L de nat. Deor4 Cap. 1.)
5
. III.Accedit huc & illud , quod multi laborem debitamque diligentiam veritatis inveftigationi n o lint i m p e n d e r e , fed fugientes laborem a m e n t a alieno, & quidem præter fuam opinionem , e r roneo fubfcribere judicio. Ea etiam eft, quod ingenue confiteamur, natoræ noftræ pravitas, ut in pejora fubinde inclinet, multisque ap p et i tus lenfitivi co mm ot io ni bu s, quibuscum r a t i oni lu åa tio e f t , fic obnoxia. Unde non raro plus v u l t , quam probe reéleque intellexit. Ap- pofite itaque Carteßus; ISam quod mens non fine
i s * m o w .
difficultate ad ullas res attendit , ideo ffipe judicat , antequam i d , tfc quo judicat, perceperit.
N o n lecus ac e x pl o r a to r e s, ubi vera explorare-» non p o liu n t, falfa per m et u m augurantur* Q u a re fi u s q u a m , c e r te hic verum eft illud: Deus bond
Jua venditlaboribus ; & qui fugit molam , farinam
habiturus non eft. Hinc vere dixit C ic e r o : Ca-
veam us, ne incognita pro cognitis habeamus , Usque temere ajjentiamur : fed adhibeamus ad confiderandas res & tempus & diligentiam, ( Lib* I, deoffic. Cap. 6. ).
§. IV.
Infcitia confidentiam parit. Hoc p ro v er b i u m tritiftimum & veriftimum efle r e p e r i m u s ; dum, minime omnium qui lapiunt, promtifïimi ad judic and um funt. Sic læpius in eo peccant i m
periti , quod falfa a pp ro b e nt , dum ea videri v o lunt intelligere. E G, Quando agitur de q u a d r a tura c i r c u l i , q u æ r i t u r q u e , an qua dratum dato circulo pofTit æquale effici ? Illi , qui n u n q u a m rebus Mathematicis operam dedere , haud m a gnam hic difficultatem fubefle putant ; at Ma th e maticus negabit le polîe , imo* an fieri a q u o quam poffit, anceps hærebit. Contra inv en iu n t u r homines, qui de rebas ejusmodi movent lifes,
quæ luce meridiana clariores habent demonftrati- ones. Quo ipfo, iicet fe Midæ locios effe p r o da nt : nihilominus tamen literato orbi leleG iga nr teos eiïe Atlantes oftentant, (icque hiftrioniam e x ercent , ut pro plaufu fibilum mereantur, & ludibriü
®
*7
5. V .
Hic fefc etiam prodit pudor ignorandi, quo m u l t i , quos cerebri Frigus ftupidos effecerat, & nefcio quæ pigritia & torpor durarat in filices , c u m nihil fc iu n c , omnia fe fcire profitentur. Qui m a l u n t inconfulte garrire, & cafu pronuntiare, quara ;fe ipfos agnolcere non fatis inftru&os, ad fenten- tiam ferendam, Citius o p i n o r , clavam Herculi, q u a m hisce hanc tam æquam , tamque debitam conditionis fuæ confeflionem extorferis: nefcio ^fal*
lor. Hi haud diffimilis funt vafis , quæ cum vacua f u n t , fonantius refpondent. Quare nec alium iru. coetu do&orum obcinent locum , quam eum, quem inte r citharæ fides eæ , quæ dicuntur falfæ, quæcjj nihil f ona nt , nifi diffonum. Hujus farinæ fapien- tes optime fibi conlulerent, hoc veterum monitum ante oculos fi ponerent : primum effe ad flultitiam g r a d u m , credere fe l a p i e n t e m , proximum vero , profiteri. U n d e non minima fcientiæ & do&riuae pars e f t , fcire fe m ulta , imo plurima ndcire.
ÿ. V I.
Dantur etiam quidam adeo audaces, qni pro lubitu quidvis fibi licere p u t a n t , nefcio quo liber tatis^ vel potius licentiae vino ebrii. lilos intelligo, qui jucunda fui opinione titillantur, & vel falfa ac imaginaria lapientia , vel aliis quibusdam bonis e- lati , fibi ipfis blandiuntur, & dona fua , fuo fe_* pede metiendo , non excutiunt. Quo fit , ut ad metam , cum Yix pedem in via pofuerint, fe
i s o
ciftiment perveniflfe. Hi cum nimis fibi placeant & plus æquo propriis ingeniis confidant, nimis celeriter folent judic are , & numquam fatis t e m p o ris fibi fu m u n ta d rationes omnes circumfpiciendas, unoque die fe addiscere putant ea , in quibus alius viginti annis defudavit; atque eo magis errori funt obno xi i, minusque veritatis percipienda? capaces, quo fubtiliores & alacriores funt. Cartefius de me- ibod.pag. io. & 68. Arbi tr amu r Philofophum hic non de quibusvis fubtilibus loqui in g en ii s, v e r u m de iis tantum , quæ præcipitantia, & nimia viri u m fuarum confidentia abrepta , exiftimant , nihil in fcientiis efie fublime, quod fuo pallio no n in volvant. Sicque de iis, qua? captum e o r u m fupe- r e n t , ferunt fenrentiam ; quo quidem non aliud afteqvuntur , quam quod Neanti evenit, qui per- fvafus fe alterum Urania? filium effe, f u r t im O r phei l y r a e templo Apollinis furrepta, intempetfa n o d e in apertum prodiit cam pum ; ut n a tu r a r r u h a b e r e t , per ea filentia , fuos ad cantus otiofioitem. Illico , ut eœpit, infelix in ftrumentum m an u ruftica & inerti pulfare , nulla fuit c h o rd a , qua? n o n , bei
m ih i, occineret, & voc e, qua pot erat, non vibr a
ri fe leniter ad n u m e r o s , fed acerrime vexari q u e reretur. Orphei itaque lyra , fi alias, n u n c jure-, t run cos & faxa moviffet in N e a n t e m , nifi excitati ftridore incondito Mololli, afinumque ad L y r a m ex cantu odorati, Neantem pro afino laniafTent. H u jusmodi hom inum genus fi in rifum, q u e m ciet-j,
deperi-• m o i f Tbat celebratur ; reflexae oculos ; virtuti fatale elTe iita habere invidos , &
Ingenium Magni Livor âet red at Homeri.
5. vu.
Præterea notius e f t , quam ut probari merea t u r , quam plurimos reperiri, qui tetra ambitionis ipefte laborant, faftu & fuperbia intumefeentes; qui
bus omnia fua qu antum vis exigua, nunquam non m a g n a lunt privati fcilicet amoris fpeculo conca-’ v o , pro py g m eis gigantes reddente. Cum itaque luas dotes & opera plus jufto ament ac admiren- t u r , de aliis illico abje&ius fentire occipiunt, eosJ que femper præ le c o n te m n u n t, & Satyrico per fricant lale. Ambitionis enim oeftro percitorum.* h o m i n u m hæc eft indoles, ut loli tepere qua? vera, & facere quæ re&a f o n t , videri velint ; cæteri autem o m n e s , fungorum inftar, illis fint. Quod minus i n t e l l i g u n t , ne luæ quid decedat gloriae, damnant, quod parum arridet, rejiciunt, ipfasque arte s, quibus alios excellere vident, contemnunt,- easque ut vanas & inutiles faftidiunt -, adeoque-j obtreftatione aliena, fcientia? famam aucupantur, 5c
alieni nominis ruina gradum fibi, ex lua opinio n e , ad gloriam faciunt. Hinc tot litium tr ic as , tot fententiarum divortia inj campum Phrtolophi- eu m ,introdu<fta effe , quis non videt? H o rum communis eft chara<fter, dum ex culice elephan tem facere c o n a n t u r , ampullas projicere & fequf pedalia verba, fed hi adverfariis luis, irtcaut<B pro*
i p
vocationis posnas dare folene. Qua in re fîmiles eos dixerim iis, qui quos agnos eflfe, & im pun e lacefii pofle exiftimabant ; fenfere poflea leo ne s, o p t a r u n t q u e , fed tarde ut campo fe fubducere-» pollent. Hujusmodi mife^am fortem na&us eft Ruffinus, q u i , referente Daniele Bartholi , nihil
reveritus magnum Hieronymum tent a r e » glorioßus (ibi fore pm ans, hujus- œmulum fierté quam amicum i g r a
vi vero deinde (ito cum damno expertus, quam gravis ferendo fuerit fandi viri manus , voluit fe pugnee jub- trdhere. {Charad. Horn. Lit. part. 2. ) H u n c &
huic fimiles, habitu quidem literatos; cultu vero expertes literarum , tituli interdum T h a lete do- flio re s, an effet miferabiiius defleturus Heraclitus, an vifu liberaliori illufurus Democritus > refpon- deat qui vult.
§. VIII.
Qu,ampIurimos quoque reperiri, qui aliorum v e rb a , feu ore prolata, feu fcripto c o m pr ehe nfa , nequiffimo modo torquere atque pervertere n o n verentur, cuique conflat ; quo inde r ix a n d i, liti- gandique anfam nancifcantur. De quibus hunc in m odum differit MaximilianusFredro : Igne<enonnulli
& inquiet £ mentis tum /ibi non otiari, fed agere com• placent, dum quieta non (inunt quieta ; a utnißres tur
bant, & in aliena invehantur, diem perdidfje fuaque arbitrantur, & pro iniuria reputant, (amam potentiœ ex aliena iniuria aucupantes. Ut igne Salamattdra , fic nonnulli afperis & difcordia v iv u n t, in id natit ut nec ipji quiejcant, nec altos quiefcereJinant. ( Monit. Po*
« O » i t
lit, M oral Part. 2. Ç. 82.)* Hinc ortum ducit life contradicendi p r u r i t u s , inter homines adeo,fami l ia r is : ho c enim fvadente, aliena ut leg unt ur aut a u d i u n t u r , r s leviter & perfun&orie, quæ ad illa ftabilienda ad d u cu n t u r , præiibatis, totos fe confe r u n t ad ea e x am in a nd a, quæ in contrarium dici poflunt. Præterquam quod de lana caprina alter c a r i gloriæ d u c a n t , adeo luorum placitorum exi- f l u n t tenaces , ut a lententia, quam femel p r o p u gn a nd am fufcepere , nulla vel ratione vel au&o- ri tate abduci queant. Quos non inconvenienter defcribit Eufebius Philofophus h i s’ verbis : Multi hom ines difputando de rebus, haud fecus quam a- nimantia bruta p u g n a n d o , folam fibi vi&oriam p r o p o n u n t ; ac veritatis amore & Audio reli&o , nihil præter fuam utilitatem curant. Scilicet c o n t ra qu emque m an ib us, pedibus, clamore enixe.* pe rfl an t, dum modo adverfarium vincere aut de j icere queant. Sunt ifti ut plurimum acuti natur3, fed mittendis folummodo in alios jaculis, n u n q u a m melius l o q u u n t u r , quam cum pejus ; n u n q ua m luculentius, quam dum urunt. T o t a iliorum in- duftria confiftit in di&is & jocis mordacibus, qui bus parandis ingenium non minori fatigant follici- t u d i n e , quam Orator G r æ c u s , in efferenda ljcera canina.
§. IX.
E x contentionibus, odium in alterius decreta oritur, dum fcilicet quis, ut fuam adferat fenten* t i a m , alteri d e t r a h i t , & aliorum f cr ip ta , quæ
I l « I o ^
de xtr e Interpretari poflet, finiftre exponit. Eft e- nim haec hominum nondu m emendatorü pravitas, non tantum ut fe ipfos præ aliis a m e n t , fed fins etiam adverfus alios fuipicaces, invidi, egerrime- que ferant alios ffbi præponi; quia omnibus cupi,- unt præeffe. Tales v e r o , qui o d i o , ambitionis perpetuo c o m i t e , in transverfum a<fti, aliorum famam lædunt, ut fuam firment a u g e n tq u e ,r e p e - riri non negab unt, q u o tquo t, u t par eft, a&io- num humanarum fontes introfpicere, & quo animo confiliove quidvis agat ur, obfervare didicere.Noa loquor hic de odiis, quæ quasdam inter gentes fune quafi hæreditaria, fed eo f ol um m odo , quod Philo* fophos inter fe committit & facit diffidentes ; quo f i t , ut diverfum a fe fentientes , ceu homines ru* des flupidosque , aliorum exponere conantur deri- f u i , ut fua placita majoris fiant pretii, m ag isq ue^ æftimentur. Quæ in alienam gloriam ceflurafunt, vel fupprimunr, vel pervertunt j fic omnia mifcent & turbant; & dum aliud non poliunt, virulentia & mordacitate pugnant, non attendentes, qvod in re* r u m veritate indaganda omnis iræ omnisque odii vacuos effe deceat. Nu be s enim & inania prenfant* qui m en te , cui caliginem offundunt animi p ertur bationes, veritatem le confecuturos fperane. De hoc infanabili, & fatali quafi feculi cacoethe ita Ci* cero : Maledifla, contumelia, tum iracundia, ernten-
tiçnes ,con certationes que in disputando pertinaces, indi* gna nubi Pbilofopbia videri folent. ,
4§*§ o £$*• i )
:§. X.
Sed dum in his o c c u p a m u r , verbo laltem me* miniiïe convenit pertinacia? iftius,q ua multi femel f t a t u t a , licet jam aperti c o n v iå a erroris , non de ferunt , fed praefra&e tuentur , nec a fententia fe- mei concepta amoveri pofïunt, etjamfi totus m u n dus reclamaret, Quod vitium æque fenioribus ac junioribus i n e f t , valdeque in illis eft frequens. Sua? enim gloria? & æftimationi quid decedere p u ta n t , fi lentendas , quas ut veriffirrias hacftenus de f e n d e r u n t , tanquam vanas & a veritate alienas,de ferant. Hinc eft, quod nova præfertim & a v u l gari captu qu odam modo recedentia, monftra opi nionum ftatim audiant. Hinc etjam eft, quod non n e m o ( u t ex Francifci Rediopinionibus de viperis refert Sturmius) : ne cogeretur confiteri veras ejje ,
non antea vifas ftellas, aliaque in cœlo a GaliUo det e fia, noluerit unquam telefcopium oculo admovere. Cum t a m en ipfis cogitandum potius fuiffet, m undum Tem per feniorem fieri, junioresque priorum inventis adjutos., ulterius & pofTe & debere procedere. în artibus enim & fcientiis, tanquam in metalli fodi nis, omnia novis op eri bu s & ulterioribus progrès- (ibus perftrepere debent. Quod in noftro & lupe* riori lectolo contigifte probant quam plurima? dele- veritates , qua? per tot annorum decuriura-. latuerant. Has cogitationes hi ut admittant, tan tum abeft, ut etjam om nem n o v a m , utut clariffi- mam , lucem conremnant & perfe?qvantur. Quos veterum fuarum falfarum opinionum adeo tenaces,
H ® *$*•
ut t e n e b r a s , v e l c r e p u f c u l u m f e r e n æ diei præfe- r a n t , d i g n o s d e p u c o , qui n u n q u a m v e t e r e s motent c a l c e o s , l e m p e r q u e v e f c a n t u r ovis putridis , nec aliud bibant quam vappam«
$. XI.
Reftat, ut nonnulla etjam de cHiCloritate adji cia m us , quam non pauci tanti fac iu n t, uc certo (ibi p e r f v a d e a n t , nihil verum eflTe, nifi quod a Ma- giftro fuo pro vero habeatur ; cuific (e addicunt, u t etjam nefas ducant ab ejus placitis vel leviter^ diflentire; paru m attendentes , quid e x pe ri en ti a^ c o m p r o b e t, quidque folidæ ftabiliunt rationes. A- pud hos loco veritatis eruenda? ,r & cum D e m oc r i to ex profundo, in quo latet puteo, rationis & atr tenta? meditationis o p e , extrahenda?, audias Pyt ha g o r e u m illud: dvroç eQcty ipje dixit. Exiftimant enim, fententiarum fuarum auétorem , lapidem eflTe L y d i u m , quo veritas omnis fit probanda; m a l u n t ^ inftar caecorum alienfs, quam fuis uti oculis, non obfervantes , quod falfum fubefle queat iis fenten* tiis, quas a Principe (uo ftatufas vident. Quare.» etjam pro illis militare temper funr para ti, g^rerecp (e adverfarios , quæcunque tandem acies oppona tur. Hinc per omnia fecula inter diverlarum fe- éfarum affeclas Philofophica agitantur bella. Q >a«» militia (e exercentibus, dum au&oritatibus magis qua m r a t i o n i b u s , p u g n a n t, hos c om m en d a m u s verficulos :
Non te dicentis moveat reverentia : fe d quid D ix e r it, attendas, qua ratione probant.
5.
XXII.U t hi antiqua tantum venerantur, & illius präg» fertim decretis, quem fibi in philofophando prin cipem inter veteres elegere, velutfaxo adhærent: ita alii, titillante lolo novitatis ftu d io, quævis ve t e r u m placita , ut antiqua & vulgata fuperfitiofe-* despiciunt. Habet enim novitas nescio quid pecu* liare , quod fui defiderium , imprimis junioribus, injicit« Sed (i rem ipfam in fuis circumflandis,ra tioni potius quam adfe&Ui aufcultantes, penfirave* r i m u s , facile opera fuci prolixum ventrem ab api bus veris discernentes , intelligemus, quam
Stulta h<ec invidia efl, cui eunda recentia for dent;
E t quam Invida ftultitia eH% cui nova Joia placent.
veritas enim , quam inquirere eft Philofophorum i ex naturali & intrinfeco hio pretio, non adfeititio aliquo vetuftatisvel novitatis fplendore eftæftiman- da, Vetera olim nova fuere, 8c nova poft aliquod tempu s vetera futura funt. Hic crense currenti fufflamen injicimus , filumque abrumpimus , ne«*
longius progrediamur , quam propofiti ratio poflulat.
Gloria fit P a tr i, Nato fit gloria Sancio,
Gloria S p iritu i, Tria di fit gloria facr*< j
2tf
0 i t t forttogttafle ÎP a rt/
J O H A N
S A M . T H E L A U S ,
m
jÇ>an ufgaf fife fniHe$ Sôrfîltng.
I M
’! fïaf en 2>t)gDcné 2ßdn fît proftviD
Sahgiftua
 - i î , 2(f IdrDomi fntücf n>ett/ ocÇ» dDeltvtéDomé faflft/
© 4 lîtil en
Baldun© tvenm eD atiDra IdrDa fliftva
îlt tvinna 3Ücané s£ o t t meo alftvar / ffttocb îta ff.
0 ! Ofôrtrufenbet
aüÇârDottté Jjdcffiitinnaf
© o n t gièr De Dina at De afta ait for Kitt :
.ÇjtvaD i ftg (telf ùt ftvdrt : 2 p prié af môDatt tvittttai
Uct fin ungDottté 2Bdr De fôta pä ait fàtt.
! dDto Drift Dtvar a f Du dr m in SBdn befagen
t2lt D u iliujet gier fä mögen Sôri'tltng fia m /
ÎJil tvitne at Du dr til
Pallas©o n uptagen
3 Det Du dr fä fidr utt Dcfj Dpra ftant.
Ocb fom Dd ©pgDen (telf/ meD ftna b&ga bdnDet
35ig burit/jdm tvdl fôrDt/fâblirocf lènen fdff/
<£n bdrlig îetger fôtfl bon ® ig m in 2Bdn tilfdnDer
n© t n gier bon SDig ait goDt tn tu î>in lefnaDéJ
qtvdU.
Stockh. d. 12, Dec. «
i 7 j ï -
t>a(î le m n a b t
af
