• No results found

Dissertatio medica, de expectoratione peripnevmonicorum, quam consent. experient. facult. medic. in reg. academ. Upsaliensi, præside Samuele Aurivillio, ... publicæ ventilationi offert alumnus regius. Georgius Rothman, Smolandus. In audit. Carol. maj. d.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio medica, de expectoratione peripnevmonicorum, quam consent. experient. facult. medic. in reg. academ. Upsaliensi, præside Samuele Aurivillio, ... publicæ ventilationi offert alumnus regius. Georgius Rothman, Smolandus. In audit. Carol. maj. d. "

Copied!
16
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

//■

d i s s e r t a t i o

'

m e d i c a

,

DE

EXPECTOHATIONE

PERIPNEVMONICORUM

Q O A Vt

CONSENT. EXPERIENT. FACULT. MEDIC.

IN REG. ACADEM. UPSALIENSI, '

PRÆSIDE

S A MU E L E

A U R I V I L L I O ,

^ D . M E D . R E G . A N \ T . E T M ED . PR A C T . P R O F E S S - ‘ R E G . E T CRD. S. R . S. M EM BR. P U B L1C Æ V E N T IL A TIO N I O ff E R T ALIMNUS REGTUS.

G EORGIUS ROTHMAN,

S M O L A N D U S .. .

IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXIX. OCTOBRIS,

ANM MDCCLX.

H,

A

.

Af.

s s ô e i s i s s s ü s æ a i

(2)

Medicorum ln Svecla Seniori, VIRO

E xperim ti/ftm »

D:

no

D

oct

. JOHANNI

R O T H M A N ,

Reg, C olkg, Medici ALL>EbMJKi veterano* In Reg. Gymn. WVxionenfi

Phyfice* & Logices LECTORI emerito Ac

Provinciae Cronobergenfis Medico,

F A R E N T I I N D U L G EN T I S S l M E

(

*re Pater! munus Tibi filius wJ Quale Seneduti congruatecce miniftrat, , opto, Tuae. Oicima di ledi fata fangvine portio Patris,

Ultima ne feflfo fim Tibi cura, precor. Exili pietas, quam nullo, pignore mavult,

Ut Tibi devindam fe calidamque probet. H oc dignum fi fit vel qualicunque favore,

Pars rata «rit v o t i , quo meliora paro. Germina caudicibus veiut inclinata recumbunt

Fltque frutex denfus, qui modo mollis erat; Sic ego T e nitar, G enitor, Tua juflif verebor;

T e fequar & quondam munera magna ferar».

Q P T I M I F A R E N T I S

\ ' V’ ■ -• , ' . ' - :

Filiutobedifnti/frinu;

(3)

A m îc o fao Är

populari,

Fru&uofîfïimo Literarum confortio jucundlfRniacque Confvetudinis vinculo conjua&iflimo dlle-

ftiflimo

D:

no

GEORGIO ROTHMAN,

Propediem difputaturo.

S. P. D .

FRIDERICUS ADOLPHUS LÔWENHIELM,

/

L

lngva ligata mihi nimis cil & di&io profa ?Sermo ligatus adhuc osque manumque ligatj Vincula nulla moror tamen Artis, Amabile Pe&us

R O T H M A N , ubl in plaulus me decct ire Tuof. Nuper inaffvetis aptari contigit ordo

Verborum digitis, pulfa nec ante chely*' Malo tamen culpa tenuis fudare Podt*

(4)

D . D .

§• L

raveseflej'morbcs, quotquot interna thoracis propius adficiunt, a par­ tium ad vitam necefïitate fummsi facile colligitur, & firmatum fatis experientia eft : at gravlflimos, qui ab inflammatione orti, trifles cito inferunt ac defperanclos effe- élus, nobilium puta vifcerum ab^ fceflus, phthifin, gangrœnam, mortem. Ad hos perti­ net & flriéle didla plevritis, & peripncvmmia, & quae ex his jun&is mjulto frequentiffime extat plevropncvmoMb > quibus & adjiceremus parapbretiifidem, vocabulo fi con­ flans refponderet n otio, aut fi, frequentius Medicorum in libris hoc nomine defignatam adfeélionem a plevritide Angularibus fymptomatibus vere dfflingvi > certa oflen- deret experientia* a) Quam vero primam nominavimus,

plevrù c)Nor* paraphrenitidis roct-[plerritidi c?tera fimilem, fed per- k*lo carban dcfignarat rwentiores, j pct]ua fimul habest«» dçliria k

(5)

frac-❖

)» C #

plevr'ttiûem , cum primis Medicina: parentibus,

a

fyra- p to m ate pecuüari & urgentiflimo, ac proprio, quem c- iim apud Græce loquentes plevræ noinen tenuit, fignifi- c atu, explicamus com modiilime, Lateri'sque dicimus dolo~

rem pungentem , qui rejpi rationem impedit ; & Spuriam

quidem p le u n ttd em , quæ initior nec perlculofa, ß febrem,

Ja It em metuendam , dolor non habuerit comitem; Veram

a u t e m , ft habuerit, quam etiam /impliciter & kut t^vyjiv

plevriticiem vocare ex ufu venit, b)

A A b

cipue rifum Sardonium ; eumque m o rb u m inflammationem efle judi­ cant diaphragmatis. N o n videntur autem dodlrinnm hanc certis fulcire oblervationibus: & quantum nobis

H ippocratis ad exemplum, de du­

bii* morborum fedibus non difputa- b a n t , membranam collas fuccingen- tem non videntur fingularicer accu- fafle, Ceteri , audacius progre/fi » a p p a r u it, lateris inflammationem in , ver» plevritidi hanc modo di&am diaphragma usque penetrafle, ex lo

co d o le n te , refpirationis m o d o , & u na patiente ventriculo, dignofeere JiciHt, quamvis deliiia vel nulla, vel l e v i a , & rifus Sardonii ne minima quidem adfuerint indicia,

b ) Commodior omtf'no, ft ma­

jo ris in praxi, tum evidentia:, tum ufus, videtur haec S pu ria e plevrici- dis, ratione febris, vel abfentis , vel mitioris, a v e r a diftin&io, quam al­ tera vulgo tradita. E t vetullifflmos Medicos febris potius ac lymptoma- turn, quam partis affedla: fubtilius d e te r m in a t« , rationem habuifle ve- riiimilc ert. Co/tes Tthsvçccs di. c e b a n t , & latus utrumvi* à cofti.

membranam lp u riae, cui f e n o ­ men plevritidi* denegare volebant, partes mufcolofas cuti propinquas, fedem ftatuebantj infuperque caus- fas proximas ilii alias , abas huic. In quo raciocinandi modo fecuti il­ los f u n t , poft renatas fcientias, plu­ ri m i, usque eo u t , contra ufum loquendi Graecorum , membranam illam thoracem undique fuccingen- t e m , a plevritide, hujus membra­ nae ex hypothefl proprio morbo , plevram incongrue admodum voca­ v e r i n t , pofteaque incongrue fe lo ­ qui p u ta v e r in t, fi morbum in exte­ riorib us partibus ficum plevritidem dicerent, fine addito fpuriae vel fal- fae cognomine, Çua in re tanto formatum 7iXtvfiov ; hinc Interis , , . , b 7 >&, minus bene egerunt , quanto cer-u doIoremTTAmfm» vel «Juvi» m tiu, elt , ttnuiffimam m e m b ra r» ,

7TÀevç}s, ex cujus fpeciebus illam

maxime timebant, quæ cum febre & tufii homines adoriens, ad phth'fin, empyema, mortem, ducebat, Ç u i,

v e l proximam ipfi cellulofrm telam , inflammationis multo rariflime ledetn

efle primariam’, folere vero hanc,quo­

(6)

A b hac differt evidenter pedoris anguftia , quafi ex Incumbentis preffione ponderis, quod th o rac em ,h inc pul­ m o n e s, fatis, ad fenfum æ groti, ampliare n e g a t; ex quo anxius Ille & æftuans laborare cogitur, ac repetitis c re ­ berrime refpirationibus conari , ut refiftentiam vincat, fatisque in pulmones hauriat aëris. Hæc manifefta e)

Peripncvmenia » id eft circa pulmones m orbus, fere n u n ­

quam fine tuffi e f t , n e q u e , nifi ab initio % aut in vehe- mentiori g rad u , aut vitae deficientibus v ir ib u s , absque tuffi humida, hoc eft, pulmonibus inhaerentes hum ores

educente.

Eadem vero fi lateris d o lo re m , u t ob ferv atu r fre- quentlfffme, aut fi verfa vice hic illam , preflis v elut

ve-ftigiis,

Ifatia inter mufculos intercortales, vel inter h o s & ex tern o s mufculos, Hæc. fane loca ex te r n a usque eo graviter ©bfidere inflammationem po fle , ut vehementiffimam excitet fe brem, ex manifeflo cafu didiciffe bene memi­ nimus. Famulo plevritico , port æ- ftuofam valde febrem imperfefîa cri- fi fedatam, abfcelTus fiebat laciflime per totum thoracis latus finiftrum d i d u f t u r , q u a aperto & la n a to ,p e r- fefte convaluit h o m o , a b sq u e ullo au t phthifeor , a u t vitiat* refpira- tionis indicio. E t conflans ac ve­

tus Medicorum obfervatio eft, plevri^

tidem exquifitam non refolutam tem­ pert i ve, enato ab fee /Tu abas funeftam, vergere tamen in fanitarem , quo­ ties ad cutem fui monflraverit ab-

fceflus pr*fentiam : an monftra-

Jeit v e r o , nifi qvum ex tern a prima­ rio occupaverit loca ? Scilicet non partis adeo in d o l e s , plevritico in «afu , fed inflammationis gradus, fe­ bris e/ficic vehementiam*. Fneterea

vero qvum la tera, demtis tegum en­ tis, tantillam tenea nt crafiitiem, fa­ cilis ab e x te r io r ib u s ad interiora patet via , ut fubtilius diftingvere ad disgnofes curandique methodo», nihil attineat ; q u o d & agnofeit 111.

l a n SV1ETFN C o m n u T * II I• ad.

$ 8 7 8 . exterio ra vero ex tern is ma­ xime objici cauffis inflammantibus in propatulo efl.

c ) Mamfeflam dicimus peri-

pnevmoniam , qvum ob fcu rio r de­ tu r pulmonum aegritudo febrilij , quafi fuffo catoria, in qua refpira- tio tranquillior & fere quieta, pul- fus debilis, fed abdomen inflatum, facies tumida & fublivida. E xem ­ plum vidimus in muliere, quae ali.

quot jam dies fic decubuerat, in

qua tamen venæfe&ionibus fere

quotidianis ceflit fine fputis malum, 'c o l o r e faciei a livore in gratiorem gratioremque r u b o r e m , ut plu«de­ mebatur fangvini* , mutato*.

(7)

fliglis , Infequatur, quafi e lateribus in pulmones, aut ex his in Ma, morbus migraverit* pievritidem a doloris fym« p to m ate, cum veteribus omnibus, plurimi dicunt; fed iidem , quoties diftintfte loqui volunt, pievritidem hanc, a conjun&a peripnevmonia, bumidam vocare opus habenf, alteramque , de qua fupra, in qua nihil tufli educitur,

ftccam feu ex qui fit am. Quas quidem diverfas denomina­

tiones commode relinquere licet, poftquam e binis mor­ bis compofiturn tertium Vlevropnevmuniam nominare, rece­ ptum jam diu eft, §>. II.

N o ftri, cui brevitatem multa Imperant, non eft in- f t l tu ti, nominatarum ægritudinum tradere hiftorias. Con- fiderabimus modo tuffnn lllam burnt dam, perlpnevmoniæ & plevropnevmoniæ ,feu plevrittdi illi humidæ Veterum, com m unem , quam vulgo barbara voc z expect orationem dicunt. Hanc convenit omnino pro vario morbi tem­ pore difc.ernere ; neque paria judicare de tufli & fputis, quæ , morbi adhuc durante impetu, ægrotum vexant, vel non fatis levant* atque de lis, quæ inftante crifi, maxime poft cri fin, ducuntur, & morbum magis mngisque foi vere vi­ dentur. Quæ illo tempore obfervantur fputa, fimpliciter

Jymptomaticat hæc critica, non incommode vocant aliqui.

Ex fym tom aticts^W à funt mali, alia boni ominis, & re- dituræ prænuntia fanitatis, Quæ laboriofe, id eft,cum vehe­ m e n ti, & frequenter repetita, tufli, parca copia trahun­ tur, qualiacunque fuerint, ægroti augent moleftlas, pulmo- numque vitia gravia evidenter indicant, hinc mala omni­ no funt. Quæ floridum educunt fangvinem, vel fincerum, rei pitultæ magna copia immixtum; quæ fangvinem tenui &fluidæ pituitæ æqualiter inimixtuin, loturae carnis tnftar; quæ concretum fangvinem, quæ atrum, fufeum, putri­ dum; omnia, ut medicinæ vel ignariflimus diceret, ma­ la funt, & ultima quidem peflima. Sanitatem vero pro­ m ittu n t, quæ minus molefta tuffl ducuntur. Hæc albida

(8)

ut plurimum fu n t, mucofa , paulluium fpumofa , fæpe fangvineis Arils absque periculo diftintfa. C rlfin, pari­ te r atque urinae fubfidentes, præcedunt ac prænuntiant); febris adhuc infeffantls exacerbationibus intercepta, fub matutinis remiffionibus iterum eunt facilius.

Febrem autem p e rfe å a crifi folutam quoties fputa in-feq uuntur, uti quidem affolent, fudores fe illis adjungunt

& urinæ hypoftaticæ. N on facile folum , fed & copio- fe ejiciuntur. T enuiora interdum funt, mitiori in m o r­

b o , & cui tempeffiva occurrit medela: fæpius fptffiora, feu m ajoris, mollis tamen, & quafi pingvis, confiflentiæ, ut pus referant j horum recentium ad flavedinem tantil­ lum accedit e o io r: linteo autem excepta eadem & ficca- ta fæpe‘ flava fere funt. Sangvinis amplius conflanter non ferunt quidpiam, nift n e v o novis ex cauflis acceden­ ce Infultu. Prodeunt vero nunc pluribus, nunc paucio­ ribus , poflt crifin diebus > quoque gravior longiorque præcefferit m orbus, eo adi puris indolem magis acce­ dunt. Co&a vocari vulgo f o le n t, utpote q u æ , morbi materie fang vini, ut c red itu r, inhæ rente, naturæ v iri­ bus fuba<ffa, f e u , quod d ic itu r, c o d a , demum apparent. A t quæ prorfus purulenta f u n t , imperfectam fequuntur c r ifln , pulmonis alterutrius utriusve abfceffus indican­ tem j de quibus, ut peculiaris m o r b i, acuto non feliciter fanato fuccedentis, fymptomatibus feribere, nobis injun*

ä a vetat brevitas.

5- Iit

E Pulmonibus v e n i r e , quæ tufli, praecipue laborio-fa, ejiciuntur, in dubium vocare nem o poteff. Neque intelleéfu difficile unquam vlfum eft, in perlpnevmonia, laborantibus , quod a refpiratione c e r n i t u r , pulmonibus, excitari tuflim , tuflique ejici humida. Incommoda e- nim qusecunque, tum quæ ægroti? tum quæ adftantium

(9)

fe offerunt feaful, fangvinis e corde venientis impedirr m o n t r a n t per pulmones tranfitum , ac fimul tamen a cor­ de perpetim proje&i novas undas, in priores , haud cito fatis elabentes* majori impelli majorlque impetu. Acci­ d e re erg o o p o rte b it, ut ubicunque, nam mox per to­ to s pulmones trajeftui poni obices , vix putandum ubicunque , Innuimus , citatior fuerit curfus , nec febris ipfa conltriftionis quid fecum ad fecernentia vafa tulerit 9 augeatur etiam & tenuis iitius roris, cum fpiritu in auras abeuntis, & m u ci, afperæ arteriae ramos lubricantis, fecretio: ubi vero ob remoram tardatur mul­ tu m , quin ftagnationi proximus redditur fangvis, ad m o rem ejus, qui feéla vena vafi excipitur, diflblvetur# ferique eo majorem per porulos valorum dimittet por­ tionem > quo longior m o ra , quin immo & ipfe non dis- folutus adhuc poterit elabi, d) Abundantis ita humori» copia irrigati afperæ arteriæ furculi irritantur ad reje&io- nem ejus, cujus molefte ferunt præfentiam. Fardis ve­ ro nimium pulmonibus, ut vigente m orbo, & maxime quidem fub febrilibus exacerbationibus funt > e bronchiis minoribus in majores ramos viæ non adfunt fatis liberæ ÿ hinc parcior tum & tenuior exfpuitioj crebrior licet fit & incommoda m3gis tuffis; facilior autem hæc cum co-

piofiori exfpuitione , quo liberiores viæ aéreæ , quo li­ berior fangvlnis per fua vafa tranfitus, quo propior ideo morbi in fanitatem mutatio. Quod tum diutius in pul­ monibus inque fecernentibus organis manferit collegium,

A 3 n o n

d ) Eft h * c inflammationis in

univerfum idea, quam a Veteribus jam traditam , e mortuarum corpo­ rum attentiore infpeflione, veram

deprehendi fle fe tradit III, ab .... ...

WALLER, in Opufc. Pciihol. Öbf.\pufc, Path» obf, XiV.

4$, quamque in E lim cntorum P b j-1

fio l. T . T. p . 144* & f iw » ampli­

us probavit. Pulmones vero fin- gulariter e x ejusmodi fudore fan- gvineo inflammari, tribus idem Vir 111. docet Hiflorii3, in iisdem 0

(10)

-❖

)

?(

*

n o n mora tantum , fed & morbofa fecretlone , ea- que forte f o la , forte & incipiente fangvinls e vafis elapfi fuppuratione , fpiflitudinem acquirit & flavedinem ali­ quam purisque fimiiltudinem , quemadmodum in c o ­ ry z a , qvum defluere tandem incipit, qui itagnaverat, h u ­ m o r, copia em ungitur muci fpiffiioris, fubflavi, purulenti fpeciem habentis. Sed v e ro , in violento admodum m o r­ b o , fangvinem contra fortiora ob ffiacula (i adigit ma­ jo r cordis im petus, quam fuffiinere valent canalium pari­ etes, disruptis tunicis erumpit fangvis, & vel m ox flori­ dus e j ic it u r , vel colledlus cogitur primum in glebas & maffiulas magis magisque nigrefcentes, dein cu m ruptis vafculis m utatur in p u s , im m o, fi peflime res cedit, in

faniem.

Et ifta q u id e m , uti innuim us, plana om nino funt, ac nihil relinquunt difficultatis de fimplici peripnevmonia ra- tiocinantibus. Q uod ad peripnevmoniam vero cum late­ rali m orbo jundtain,ea quae attulimus fatis haud fecerunt, illis præfertim,qui latera fola, faltem primario, hoc in malo affici poftularunt, rationemque idcirco quaefiverunt, cur his affe&is, tanta humldi copia e pulmonibus rejiciatur. Qua in re explicanda, hypothefibus usque eo abrepti vi­

dentur non ita olim etiam Magni alias v iri, ut vix alia in­ te r Medicos agitata quæftio clarius oftendat, quam lon­ ge a v ero ducat hypothefibus Indulgendi amor 8t confve- tudo. E doloris in latere fenfu, morbum lateri omnino infidere ju d icaru n t} & quia coftas fucclngente membrana haud nobilior alia^ aut fenfibilis magis, habita elt lateris p ars, in hac dolorem collocarunt, maxime poflquam e t ­ iam plevræ impofitum ipfi nomen effiet. Itaque e pulmo­ nibus quidquid traxerit plevrlticus, five mucus fuerit, li­ ve fangvis, live pus, non in pulmonibus generatum, fed

In latere o r t u m , ad pulmones putabatur traduélum , per vias quas oportebat indagare. A nim adverterunt has, alii

(11)

In membranæ coftas fuccingentis continente ad pulmones u sque, & fuper illos, expanfione; In poris alii, quibus per tufa & fuccingens membrana , & fuperficies vicini pul­ m o n is; alii in venis fuccingenti membranæ adjacentibus, inque venam fine pari confluentibus, quippe quæ extra vafa hærentem fangvinem purisve colluviem imbibant, de­ ducant ad cor dextrum , inde per arterias in pulmones, tandemque in afperæ arteriae furculos: alii denique, port: diligentem partium thoracis anatom en, in Angularibus commeatibus venam azygam inter & afperam arteriam, e) meatibus Icilicet , quos ne oculatiflimis quidem poftea contigit videre.

Quam parum haec omnia aut rem explicent, aut ho­ minis refpondeant naturæ , dilucide monftrare, ut facile quidem e lf, injun&um nobis crederemus, nlfi hodierni sevi homines inter jamjam conftiterit,ad hypothefes ftabi- Ilendas eflfe eadem conqulfita. Non dubitare amplius fi­ nit jufta haud m inus, quam fimplex & obvia, e phaenome­ nis deduftio, mortuorum confirmata difleftionibus, quin, fputa quoties iv e rin t, affefti pulmones finf. Quare fpu- torum circumducas longe vias disquirere haud attine t , fed modo quid cauflæ û t r cur tam frequenter latera fi- mul patiantur ac pulmones. Facili refponfioni, in pluri­ ma parte hominum fuccingenti membranæ accretos efle pulmones, faciles aflemiremus, perfvafum fi nobis non efiet, prægreflis morbis ut plurimum ejusmodi deberi ac­ cretiones , & fane in perpaucis, vaforum ab una par­ te in alteram roborari tranfitu, qvum frequentes tamen adeo in junioribus & vegetis hominibus occurrant plev- ropnevmoniæ. Veri magis fimile eft, lateris dolorem,, qvum refpirationem turbat, fangvinis turbare per pul­ mones circuitum , hinc cito latis facere peripnevmoniam pofie.

0 Propofuit h o j & defendit | G A Q N U hf, hujus Ad v e r J > A n a t» L A N C ISIU S in Epiftola ad MOK-I V. fubjefta.

(12)

pofle. A t v ero evidens ne adeo eft, & extra dubitatio* nem p o fu u m , dolente fub infplratione latere, partes do- lere ipfius lateris, non autem pulmonem? Rationum c e r­ t e fatis non videmus , cur acutas fenCationes denegave­ r in t pulm onibus, quos evidentes perreptant n e r v i , n o n multi quidem illi aut m a g n i, tot tam en ta n fiq u e, quot acuti doloris excitatio requirat. N onne enim pungentes dolores fæpe fentiunt, quibus læfi poll haemoptoCn pulm o­ nes , quosque, fuppuratis illis , purulentæ vexant tufies? Ejusmodi autem quod haud fentiar peripnevmonicus pun­ ctiones , non id credimus a r g ue r e , acute dolere haud pofle pulmones ; fed ita quidem pofle affici, ut nullus fentiatur dolor acutus. Quid autem lateris dolores fub in- fpirationibus auget , in hom inibus, quos thoracis ne vix q u id e m , fed diaphragmatis tere folius m o t u , finritum du­ cere conltat. Et pulmones denique proxime afficere caus- fas plevritidls, quas occafionalei dicunt, manifeffum cui­ que putamus ; atque latera qvum ita propinque contingant pulmones, penes ægrotum haud erit» difcernere ubi fe- deat dolor, A nim um idcirco facile inducim us, ut creda­ m u s , in plevropnevmonicorum plurimis, fi non omnibus, folos laborare pulm o n es/): illos ve ro ,in quibus latus al­ te ru tru m , aut folum afficitur, aut p rim u m , acutioribus

vexari doloribus, at no n tam fub infpirationibus, quam co rp o ris, immo brachiorum » mo t u , quoties fe u tu ff is t feu inquietudo, «egrotum urferit corporis m utare fitum; & folum quidem fi patitur latus, tantas minime fenfire re- fpirationem anguftias , quantas, fi puimonibus inhaeret malum«

5« iv«

A d artis vero exercitium proprie p e r t i n e n t , quae

exfpu-f ) Ex ii s , qui Plevritides, lui- dicerunt , omnium inftar erit IL L.

fnidas n im ir u m , pulmonum fuifle H A L L E R -, cujus huc pertinet obf. vitia« e mortuorum difl'ettionibul di- X I I I , in Opu/ç, P a tb v L modo citae.

(13)

sjc ) 1 ® ( #

exfpultlonis ratione agere oportet Medicum, perîpnev*» m onico, quo nomine & plevropnevmonicum includere jam liceat, opitulaturum. Tempeftive fi advenerit, prl- imis nimirum morbi diebus, fui rede, ut putamus, ju­ dicabit efleofficii, morbum ita mox vincere penitus, ut a nobili vifcere humorum, poftea rejiciendorum,'defenda­ tur omnino (ive äffluxus , five mora & congeftio , atque exfpuitionem proinde non poftulet fanitatis reditus. Nam« que non exiftimamus, ad fangvinis in pulmonibus con- •geftiones refolvendas , morbofse cujutdam materiei e fan- 'gvinis mafia in pulmones depofitione, ejusque dein per fputa reje&ione, tamquam crift quadam, indigere natu­ ram. Nempe fang vini febriliter agitato quæ InefTe pos- funt morbofa, per ordinarias vias, cutis puta porulos tu- •bulosque renum, ut in ai iis morbis acutis , excernere na­

tura valet procul dubio foletque. Quidquid autem, ejus­ m odi ex m alis, in aëreis viis colligitur humoris, tuffi ,poftea ex illis trahendum, morbi profetfto aut violenti«» aut moræ, ut praecedenti paragrapho conati fumus ex- .plicare, erit adfcribendum, tamquam effe&us, quem mox xb initio removebit, qui morbum removerit mature. S A - gimus enim hic de perlpnevmoniis veris, (impliciter ita d id is, qua a fangvinis congeftionibus incipiant ; non de Illis, in quibus collecta fenfim pituita fangvinis demum impedit circulum; quas certe, nifi expedito colleéH hu­ moris effluxu, fanare tentaverit nemo intelligens. N o­ tum vero & confirmatum maxime experientia eft, fan­ gvinis detra<ftionem, vena in cubito femel aut pluries in- cifa, praefentiflimam ac fere unicam efle pulmonum acu-» te laborantium medicinam. Quo maturius idcirco, quo- oue largius, ad «groti conditionem, adminiftraverit i- rtam Medicus , eo certius & periculo omni, & moleftae exfpuitioni, ægrotum fubtrahet. Ac prodeft maxime vete- tum fequi morem, qui peripnevmonlco autplevritico

(14)

& ) «« c #

eam primum feeanres, ad deliquium usqut animi fangvl- nem mittebant $ cujus rei usque eo felicia vidimus exem ­ pla, ut fere momento ceflaverit morbus, g ) viribus 9 brevi temporerefetfis. Simul autem juvat cette fpiflio- rem, qualis in morbis acutis effe folet % fangvinem dilue­ re aquofis, nitrolis refolvere , utroque modo attenua­ re ; parum licet hacc valeant , nifi pracmilTo vere he­ roico illo rem edio,&» fi quod aliud, fimplici, iangvinis v i­ delicet detra&ione* Atque eandem praecipue pofcit mor­ bus medicinam, fi exfpvere jam coepit scgrotus fangvi­ n em , aut floridum, aut coadtum , aut ferofum, aut & mucum multo fangvine tinéïum. Gravia adeo fym pto- ta tamdiu fengvinis plus indicant demendum , quoad le­ vatos efle pulmones a refpirationis libertate, arteria­ rum æquabiJi & placido pulfu, tuffisque Imminutione, æ- fiimare licet. Eft vero hoc maxime, in quo medentis

pofltt-It a mature fT incidatur ve­ x a , & fufficie*s mittatur fangvini»

ç n p i a , S Y D E js iH A M I , qui expe- ß ö r a t i e n e m in Pierritide> non fic- ca quid<m fed hum ida, uti & Pe- r ip n e v m o n i a , magni haudquaquam flrcit ? verum invetiietur effatum »• qvum P r a x . M c d . E x p . S ett . V I.

C ap. IIT, m e d ia n te ? in q u it , Ve- u c e ftttio n e ,m o r b ific a rh a itries pe­ nes m eum e ff a r b i t r i u m , & o ri- fc iu r n a phlebotom o in c iftim t r a ­

cheae xice s fu b ir e c o g itu r t pari-!;

fer A N T O N I I D E H A E N , qui

fic tio n i M e d e n d i in N ofoc* Vin-

»liaec p. 3 9 . infeiuit* C erte

tv n c u a m in fia to .w a tio n is pe tto r ts fo l li ci Ht do nos a n x i t , etfe n ib il r x f p ÿ é n n t a e g r i* , p e rin d e f u i t , ttitapi t i a c u c i n d i v i e m na tu r a U f ^ t r e t , » .o d o r tfp ir a iio em en­ d a r e tu r . N u m e r u s e o ru m , qui p l e v r i t i d c , v e l P e r i p n e v m o v i a a f f t t t i » f i v e a l v o , f i v e fu d o r e y f i v e u tr o q u e, j u d i c a t i c o n v a lu e ­ ri nt? eorum ja m f u p t r a t , quos [ p u ­ ta j u d i c a v e r i n t . Si la teri foli in ­ fidere malum, ex indicii« fupra tr a ­ ditis, judicare licet» m i n u s fun d ere fangvinis eadem d o c e b u n t •, eoque in cafu» ex Habilita o b f e r r a ti on e , ve- ficantitmi dolenti lo co applicamJo„-

rum ufus erit optim u s , in £Üfe

procul dubio nullus. M orbi« autem , de quibus a g im u s , fi malignitati« quidpiam fe a d ju n x e r it, quod fa n- gvini« p.on ferat evacuatione« , ut cbntigifle obfervarunt viri in arte v e tf a tif f im i, firrgulares morborum fp e c ie s , -non frequenter adeo o c­ c u r r e n t e s , ex circumftantii« difcer- n e r e , n e & u u i s erit,

(15)

poftulant prudenflam Do&orum regulæ. Parcioribus e- fiim fangvinis flrlte diflin&a fputa, ex antiqua HIPPO­ C R A T IS experieîntia, mali;non elfe inculcant ominis, nec temerariis inhibenda venæ fedionlbus. A enos cer­ te Hippocratem & Hippocrateos usque eo veneramur, ut minime judicemus timenda fputa illius indolis fangvinea (i ceterum bona, fi ad Senis ifllus, tanto femper culti h o n o re , principem de fputis regulam, facile eant, mor- bumque levent. Namque ad illius , & poft illum fide di* gniflimorum Virorum, obfervata , dubitari nequit, qulrt talia ferre homines falutis absque discrimine queant: In fe tamen quomodo seflimabuntur bona , quae exfudarfe fangvinem vatis continendum, aut perrupta efie vafa, uno v e rb o , nimium cordis impetum, aut effe aut fuifie, fignl* fic a n t, neque ab hæmoptoë nifi gradu differunt* Quare fi morbi inkio apparent, difficili cum tuffi , pauco Immixta m uco, fpumofo, rotundo; morbi agnofeituus impetum , metuimus hæmoptoCn & tranafudatlonem fangvineam, ve- namque jubemus incidere j in ea firmi fententia , pau­ cum illum fangvinem , qui jam tum in cellulas pulmonum exfudare p o t u i t, in vafa pulmonalia , liberiora reddita r eadem pofife reforberi facilitate, qua corporis loca alia ef- fufum in cellularem teUrn fangvinem reforbere conflat. C ontra autem fi progrcfTo jam m orbo, & fymptomatibus ceteris diminuere incipientibus, cum fputis coplofis & fa* cile euntibus, fangvinis exiguum quidpiam trahitur; ma­ lum effeélum , çui jam fero nimis fangvinis detraâione iretu r obviam , quemque , mitefeente morbo , vanum efiet tantopere m e tu ere, naturæ relinquere decet, dum onere ipfa fe via breviffima liberat.

Scilicet in eo morbi tempore ut verfattir aegrotus, in quo, collegium jam hærere in pulmcnffius rum orem , co- gnofeitur, & fu*fum ferri bene jam infiplt ille, evacuatio- aem hanc, in fe quidëm thorbofam, fed quæ tamen in

(16)

(ani-'fcnîtatem têndif, promovere oportet. Maxime vero pro* movent aquofa, parum mucilaglnola & vifcida, ut cremo­

res avenæ & hordei, a veteribus adeo commendati, vel potus varii, huic fini ex medentis lubitu & aegroti ad gu­ ttum accommodati , meile potifiimum* fi Iingva non re­ nuerit , conditi, qui tepidi fumantur, parciori quidem•» at frequenti, hauftu. Fortioribus enim remediis, quas incidant & pulmones magis ad tufiim ftimulent, illis mo­ do conducunt, qui pituita mucove oneratos ferunt pul­ mones. Vifcidiora autem illa medicamenta e fyrupis * mucilaginibus, oleis confe&a , quæ peétoralia vulgo ha­ bentur, tanto magis negligi tuto pofle videntur , quo magis funt inconcinna, llomacho ingrata, neque propte- rea utilia, nlfi qvum teneræ oris & faucium cuticulas vim intulerit ejus quod exfpuitur acrimonia. Evacuatio­ n em vero illam ante tempus velle promovere , ut inno­ xium quidem e fl, fi lenioribus illis diluentibus & demul­ centibus fiat, ita pelliferum, fi fortioribus & incidenti­ bus tentetur rem ediis, quæ plus ad pulmones traha»!

hum oris. & vaforum flimulationes impetumque fan- gvinis, latis jam a febre exagitati, in ægroti

detrimentum maximum augeant.

References

Related documents

Att vara ansvarig för att ge rätt råd till patienten samt medvetenheten om att råden kunde bli inaktuella vid förändrade omständigheter var något som kunde vara pressande

This thesis explores the social construction of birth by analyzing the inter- action between the participants present in the delivery room.. The data is drawn from 79 video

Birth is also a matter of bodies, the body in labor, the supporting body of the partner and the appearance of the body of the newborn. The thesis gives insight into how these

uppmärksam på om det förekom vapen, och såg till att avlägsna dessa. Utöver de vapen patienterna kunde bära på sig kunde även sjukhusutrustning betraktas som potentiella

Att skapa låtsaskompisar som ett sällskap menar Hoff (2005a, s. 152) vara den vanligaste och viktigaste funktionen för barn som skapar låtsaskompisar. I Alfons blir det tydligt

Studien syftar till att avgöra effekten av att operera bort polyper på barn med DS jämfört med barn utan DS som behandling för nasala och mellanöresymtom.. Artikelförfattarna

Informanterna beskrev även att sexualitet och könsidentitet inte var nödvändigt att veta eftersom alla har rätt till samma vård men de förespråkade också

dessa problem i den ordningen kommer att gynna företaget mest. Från intervjuer med personal framkom det olika anledningar till orsaken av dessa problem, som presenteras