Maecenas literatorum patronus brevi dissertatione graduali delineatus, quam suffragante ampliss: facult: philosophica in regia academia Upsaliensi sub præsidio ... Johannis A: Bellmann ... ad publicum examen modeste defert Haraldus Vallerius junior in aud

g J F . : F.

AE C E NAS

LITERATORUM

,

PATRONUS

BREVI DISSERTATIONE G R A D U A IT delineatus,

Quam

Suffragante Amplij]: Facult: Philofophica

In

Regia Academia Upfålienfi

Sub P R Æ S I D I O

Z J lR I C L A R IS S IM I

Dn: t o h a n n i s

a

b e l l m a n

* *

Eloqu: Prof; Reg:

Ad publicum exam en modeftèdeferc

H A R A L D U S V A L L E R I U S

Ju n io r

. In ^Aud. Guß. Maj. ad diem xxix Novemh

dA nni MDCCV.

iH H iH tiS ’t t ’ -tilt-®"

U P S A L I Æ ,

Ex Ofßäna JOH. H E N R . W E R N E R l , Reg. Acad. Ty$ogr.

S f R:œ M-T,s

Summæ Fidei

V I R O

SENATORI,

3C

SUPREMO MARESCHALLO

Regiæque Cancellariæ

D I R E C T O R I ,

' u t

3

Academiæ Upfàlienfis

C A N C E L L A R I O ,

lllußrijfimo

Excelle

CO MI T I

ac

D

n

.

c a r o l o

P I P E R

mu

pectus, jpes,

CAROLE

Macenasnoßris

Noßris

& ,

cœlo

dante !

ille, fuis celebrat quem Roma patronum

Vatibus,

Aonii

fußugiumq

Ille fu d clarus Mœcenas laude per orbem,

Clanis amor Charit um, Palladis atq; decus,

Tus celfi

O u i fieptemgeminâ

quondam

Ecce

Tum

gaudet

dicie

Scilicet in Mufas ftudii Junt tanta Salarias

Signa,

tot

Herois

pign

Amplius exemplum Parnaffi exftare fovendi

Quam

Veflrum,

ut

ca

Feedere

quam

coeant

omnes

Virtutes,

blandas

confi

Qua

Tua

fit

multos

pietas

Et

quis

amor

redii,

c *

Ingenium

pollens,

animus

Et

par,

&

conflans,

p

Confilium

prudens, felix prudentia,

Qua

cura

Regem

(oUic

Ditmque

hac

virtutum

fa ftig

Sufficit, & trepido pollice fila movet ;

Viveret enl nofter, dicit, Latialis Homerus.,

Aufoniaque lyra viveret ille decor

Flaccus, & ingeniofelix tu doBe Properti.,

Svediaci

Herois qui benefatta

Omni-Omnibus aß

illis

cum

lumina

Condita fin t, pietas non peritura manet♦

Unde Tibi firgunt Flacci[urguntque Marones,

Confpicuumque

canunt

Upfalidmn interea Mœcenas, CAROLE noßer

Mußrum, precibus

Te patria[alvum reddi, Pindoquefaventem,

Quo

Te

Patrono

tuta

Illiiftriflimi Excellentiffimique

Nominis Tui

itvotifimus enitor & clleiis

In D iiïettationem

Politisßmi Juvenia

D n. H A R A LD I VALLERII Jun,

De_»

.

M Æ C E N A T E .

Y \ E j i n e y qui Ifernis prœfentia, quique p u t Are x J Tempora confuêfii prifca beata magis. N um quid ibi Pbæbo adftduo terrena calebant ?

Horrida num femper nunc ea ve x a t biems ? A u re a qmdja-ilas incajium fêcla ? Sororum

Semper inops auri turba novena f u i t 5

Semper egens magno tutamine : fe d tamen unum V ix M acenatem fecula prifca fe ru n t.

P lures f i fu e r in t, magis adfore fa ta Caments A/Litta, v o x olim

V alleriana/ktf.

Fallor? an hoc A/fufis fu lg e t felicius a v u m , E fi A 4 ac en at um fertiliorque feges ?

Q u a Rhodanus, Tamefis, qua Sequana Rhenus Q f Ifier Volvit aquas tu m id a s, lucida figna patent. Lucidius nullum, quam nox ubi longior anno

Incubat5 ( en ! m undi fœ dera rupta putes)

E t A dufas nufquam frigere m inus, quam ubi regnant frig o ra , v o x nova nunc

Valleriana

probat.

gratulabundus fcripfit

g . B. V.

PARS P R I O R

De_,

Vita

Mœce

Caput Primum

Präparat viam ad ipfam tra&ationem fa & d mentio­ ne Augnjii , Agrippa & Adac enatu,

4

Rbis te rra ru m vidtrix ac dom i­

na R o m a , perpetuo fibi addi&a fortuna virtuteque comite , ta n ­ tum gloriæ acm ajeftatis confequu- t a j a m videbatur, ut n i h i l i pa r > nihilfecundum effet, nihilque ad m a- jeflatem <5c m agnitudinem im perii accedere polfe crederetur, nili fe- licitatisperpetuitas, & poffe felicitate re&è uti. Vi&i om nes ad Occafum & Meridiem populi, om nes ad Se­ ptentrionem intra R henum & Danubium ; pariterque A ‘ ad

ad Oriente intra T a u r u m & E u p h ra te m fubjugatæ g e n ­ tes : imo, qui im m unes im perii erant Indi, Scythæ, Sar- m atæ , R om anos ftupebant, eosque tan q u am vidtores reverebantur. Legatos quippe cum donis mifere, eo- ru m q u e amicitiam follicitè petierunt. F lo r.L ib . IV. xri. Scilicet Auguftus rem R o m an a m capefTens, & ad i d , quo m ox affurrexit, evehens faftigium, om nes R o m a­ norum , quotquot ab U .C . f u e r e , vel libertatis vel im­ perii vindices Fabricios, M etellos, Scipiones aliosque_, in v iâ i animi heroes ita im itabatur, æm ulabaturque, ut illos adæ quaiïe, tantum que fuperafle v i d e r e t u r , quan­ tum res R om ana fub eo g lo ria , fplendore im periique magnitudine quasvis p e r o rb em ’ v in ceret respubli­ cas. N o n folum enim bellum illud, te r r a m arique cruentum ultimo inter ipfum & A n to n iu m ortum«, , quod omnes ferè urbes , gentes ac nationes com ple- â e b a t u r , quodque-, u t loquitur Florus Lib. IV. c. i i . nec civile, feci ne foetale ; nec externum , fed potius com mune quoddam ex omn/bus, imo plus quam bellum dici p o tu it, hic feliciter ad orbis ftuporem finivit; fed & opportune ja m rebus R o m an o ru m aflfridtis almam re d u x it pacem, tantum que patriæ & toti orbi præftitit, ut nihil amplius vel voto concipi, vel felicitate emjumman polle videretur. Veli. Lib II.c. 89. Im perium porro feliciffimè acquili- t u m , om nibus felicior, m oderatior o m n ib u s diutim m è exercuit, aefu m m is ubique Im peratore dignillimis v ir­ tu ti b u s , probitate fcilicet clem en tia, ac re ru m experi­ entia, & gentes q u asvis, non m odo locorum interval­ lis diftantes, fed & m oribus , lingvis & ingeniis difpa- res , apta p ro cujusque genio regendi prudentia adeo excelluit, u t non bello & pace m a jo re m a liu m , fan&io- rem q u e Prin cip em viderit im p e riu m R o m a n u m , nec

debitis lttagis laudibus celebret pofteritas. V irtuti quo­ que quafi adderet fplendorem & decus, omnium , quae R o m a m invexerat, devi&arum gentium ornam enta«,, opes ac divitias non modo in neceffariam urbis ab i n ­ cendiis & aquarum inundationibus defenfionem, fed & in o rn atu m & fplendorem magnificentiflimè infum- fit, urberaq u e tanto Im peratore dignifiimam fedem_,, tan to q u e imperio arcem & caput, orbi gem m am , & pofteritati o&avum m undi reliquit m iraculum .

Ufus fc. eft Auguftus tanquam utraque m anu in__, rebus belli pacisque peragendis duobus viris nobilifli- m æ v irtu tis, confilio, fide & am ore erga Cæfarem con- fpicuis, la b o r e , periculis invi&iffimis, M. V. Agrippa , & C. M æ cenate, q u o ru m prudentia adjutus im perium adquifiviffe, & adminuftrare videbatur. U terque v e ­ r o h o ru m cum diverfam ad virtutis gloriam iniiffent_. v i a m , eandem tam en m etam , parem fcilicet honorem & gratiae apud Cæfarem confecuti funt gradum . A- g rip p a , quam nullis ipfe m ajorum fplendidis imagini­ bus acceperat virtutis gloriam nec dono dari, nec acci­ pi poffe, fed in medio pofitam fibi om nibusque eamu, expetentibus patere , nec ullius vel ordinis vel generis refpe&um habere judicabat. A ntiquæ profapiæ mul- ta ru m q u e im aginum vir Mæcenas , m ajorum decus pofteris lumen exiftimabat, quô prælucente ad fubli- mia quæ vis enitendum effet. U n u m ju v aban t belli p ericu la, clamor utrinque concurrentium viriim, clan­ g o r tu b aru m , fragor & ffrepitus to rm e n to ru m ; alte­ ru m pacis a m o r, otium & litera ru m ftudia; illum al­ terna v u ln era, hom inum que & urb iu m cadavera cla­ ru m red d eb an t, hunc m o ru m dulcedo & fvavitas, & animus modeftiffimus, & ut in offenfis exorabilis, ita »

*€f 4 fS*

in concilianda aliis gratiâ lidus. Præ terea Agrippa la­ borando, vigilando, quævis pericula adeundo m agnum fibi nom en ac honores quæfivit ; Mæcenas patriæ & Caefaris faluti Temper intentus , magis u t e d e t , quam vid eretu r b o n u s, effecit. Illi p e r Te virtus amara, huic fatis ampla vifa eft m erces , virtu tiq u e ampliflimum th e a tru m confcientia r e d i fuit. P oftrem o Agrippa-* m agnos appetendo, m agnos eft confequutus honores : contra Mæcenas nullos nec qu æ rend o , nec confequen- d o , im o quosvis contem nendo m axim am confequutus eft g lo riam , & om nes quad fupergredus eft honores. C ujus nom en cum Temper m ihi amabile & ju cu n d u m fu erit, tum vero m axim è poftquam re ru m pretia u t ­ cunque æftimare ccepi, eo honore h ab u i, quo confuma- ta virtus debet. Q uapropter cum ex Paren tu m volun­ tate Sc reru m m ea ru m conditione publicum examea_* denuo m ihi (ubeundum, adeoque de apta disquidtionis m ateria necede edet c o g ita re , præTens hæc de M Æ CE- N A T E L I T E R A T O R U M P A T R O N O , fefe m ih i ob­ tulit, Tuaque adeo placuit dulcedine, u t non alia m agis; Ted m ox didvadebat, quæ antea placuerat materiei dul­ cedo ac elegantia , cum feliciftimi ingenii & venar fcri- ptoris praeconio d ig n id im u m v id eretu r Mufas M u - farum que patronos debitis extollere ac commendare-» laudibus , quibus prædicandis non alium me <magis im p arem judicabam : Inde tam en dubium condlii con­ firm aru n t innoxius utique co n atu s, &, d non ob aliud, certè ob pulcræ rei am orem Tperandus tu u s, B. L . fa­ v o r , in quem me p r æ c ip u a m , nullam vero in ingenii m ei quad am felicitate coUocafTe fiduciam fateor*

Caput Secundum

Ådacenatis nomen, p a tria m, germs, mores explicat,

eumcfe miffum legatum ad conciliandam pacem,

urbis que cuflodem confiitutum memorat♦

D

E Mæcenatis n o m in e , & juftâ illud fcribendi ra« tione è re forfan erit ut pauciftimis agamus, quod difTentientes bac in re fcriptores vidimus. T r i ­ plici y ero nom ine Mæcenas, pro fufcepto apud R om a­ nos m o r e , infigniebatur, & dicebatur Cajus Cilnius M<e- cenas, Cajus eft prœnomen, quod à yocioç deducit Scali- g e r Lib. IV. c. 42. deCauf. L. Lat. quali à'S\oyj)ejzç es- fent qui Caji d iceren tu r ; Cilnius ejus nomen à Cilneo- ru m dedudtum familia, quæ A reti præpotcns fuit

Cilnius Areti Tyrrhenis ortus in oris

Clarum nomen erat - - - - Silius It, L. 7. Mæcenas cogn o m en eft, vox dubiæ originis, & hinc va­ rietas illa fcribendi, aliis enim M ecœnas fcribitur per œ, aliis p er æ Mæcenas 5 qui peraTcribunt, oriri dicunt ab fjLYj y.ocjoç non vulgaris ; qui vero per æ illud ex Dione Caf- lio , Plutarcho & Sv ida p ro b a n tq u iM œi/.ryaç fcripferunt, pariterque ex Cæl. R h o d ig in o Lib. 12. c. 16. afferunt, quod antiqua m arrn o ra ifthanc com probent fcriptio- n e m ; vide Lambin u m ad H or. Od. I. Carm. 1. N o s parum circa hoc am bigentes, ultim am illa m , utpote_» quæ eruditis magis p l a c u it , & ufu invaluit amplecti­ m u r , & ad majoris forfan m om enti alia properam us. Patria Mæcenati fuit in ter Italiæ regiones belli pacisque operibus fotis incluta E tru ria , quam Poètæ , celebratu­ ri Patroni fui natales, certatim nobis indicant

-Maecenas eques Hetrufco de fangvtne regum P rop. Lib. 9. Eleg. 9.

Non qu'ta Mycenas Lydorum quidquid Etrufcos Incoluit fines nemo generofior eft Te

Hor. Serm. L. I. Sat. VI.

Flo ru ere p o r r o m ajores Mæcenatis in patria ejus laudata E tru ria, ibique regium quondam im perium ob­ tinuere.

M e cenas atavis edite regibus. Hör. L. I. Carm. Od. I. Pater illi laudandæ virtutis îu it M enodorus, qui Cæ- fari contra Pom p eju m adfuit & ad gloriam gratiam que apud Cæfarem acquirendam filio apte viam ftravit_,. M enodori pater Menippus , Cæcinnæ E trufcorum r e ­ gis filius, fua utrique v ir tu t e , virtutisque laude con- îpicui, qui & bellis interfuere, & quod regia ftirpe at- q ue indole dignum effet, præftitere.

- - - Maecenas -- -- avus tibi maternus atque paternus Olim qui magnis legionibus imp erit arint

H o r. Serm. Lib. I. Sat. VI.

His majoribus n a t u s , & ab horum fang vine felicis- fima virtutis ac indolis (emina trahens Mæcenas,ftudium m o x virtutis ac honefti cum offenderet, literarum in- p rim is a m o re m præ fe tu lit, easque addifeendi tan tam declaravit c u p id ita te m , ut, accedente ad illam indefef- fâ ejus o p e râ , brevi furnmæ fo rtu n æ , quam adiret, ac fapientiæ, quæ ad excelfum eveeffa gradum ipfis Mulls ufui olim effet, feliciffima poneret fundamenta. Iru, diffufa vero illa literarum varietate E lo q u e n tia m , P o ë- fin om nem que elegantiorem literaturam eum fibi ele- giffe, hanc coluiffe, hanc dilexiffe conftat ; bæc ratus luit vera fubffdia effe prudentiæ civ ilis, quibus &

quam luo fulcro illa in n ite re tu r, & inde m ax im am lu ­ cem acciperet, acceptamque aliis præ ferret.

Prijco f i credis y Maeenas dotfe> Cratino > H or. Epift. Lib. I. E . X I X .

Do die fier mon es ntriusque lingva, fcil. L atinæ & Græ~ c æ , Hor. C arm . Lib. III. Od. v i n . Ingenio fus v ir ille f u ­ it , dicit Seneca de e o , magnum exemplum Romana Elo­ quentia daturus, nifi ilium enervaffet felicitas. Sen. Epift. X I X . Poetin v e ro illum calluifie infra patebit. Acce- dente porro ad eam quam in literis hauferat c o g n itio ­ n e m , reru m experientia & u fu , hic Augufto perfpica- ciilli in g en io ru m indagatori <3c a rb itro , ob a c u tu m , <Sc in perlcrutandis re ru m caufiis, n e x ib u s, ac eventibus felix in g en iu m , prim o co g n itu s, m ox percarus, ac in ­ de præcipuus factus, cum quo fecreta imperii re ru m q; agendarü confilia quævis com unicarentur. Quam & il­ le Cæfaris in fe gratiam perenni fide, omnicß amoris, ob- fequii & venerationis liudio ita confirmavit, u t eo di- gnifiimo A uguftus u te re tu r. E ra t præ terea M æce- n a s , u t ingeniofo in illum Velleji Lib. II. cap. 88- u- tar encom io, v ir ubi res vigiliam exigeret, ex fomitis, pro­ videns atque agendi [ciens ; fimul vero cum ex negotiis aliquid rem itti p o lle t, otio ac deliciis fum m è d e d itu s, ita tamen, u t re iterum exigente om nibys agendis fuf- ficeret, & quæ agenda efient, perficeret potius pen., dilfimulationem , quam agendi ofientationem . M o ­ r u m quoque hic candor, hæc fvavitas erat atque dul­ cedo, hæc m ira illa erga om nes com itas, aliorumquec.» æqua ac fui æ fiim atio, u t ad am icitiam <3c gratiam in­ eundam , conciliandam, & confirm andam natus, f e å u s videretur.

- - - Macenas optimus. H o r.S e rm . i S.V .

Candi-' 8 B *

Candide Macenas - - Epod. X IV .

A7o;/ Mycenas Lydorum quidquid Etrufcos Incoluit fines nemo gener ofior efi Te, &c. C//- pleri que folent nafo Jüfyendis adunco

Ignotos, - - - H or. Serm. Lib.I. Sat. VI. Macenaffs erunt vera trop a a fides. Prop. Ioc. cit. Hunc v i r u m , his fibi virtutibus perfpe& um Augu- ftus ingentibus illius belli, quo implicitus e r a t, curis, libi præcipuum aflumfit fo ciu m , qui luis etiam coufi- liis & prudentia plus præfidii u n u s attulit, quam mille arm atorum m anus,?nec magis a p erta vi A ntonium & Pom pejum h o ftes, quam arte confiliorum frangendos efle docuit. Igitur A uguftus, quam vis n u m ero jam ^ legionum hoftes fuperaret, pacem tam en cum Antonio ineundam ex ftiorum confiliis d u x it, ne ille inita cum aliis fuis hoftibus focietate, & præclufo annonæ com ­ m ercio , Italiam fame prem eret. Mifti u trin q u e hac

de re a<fturi legati : Coccejus J.C . utriusque ducis com­ m unis amicus & pacis au<ftor ; Mæcenas à Cæfaris, Pol­ lio ab Antonii fteterunt partibus.

- - - Mæcenas atque Coce ejus miffi magnis de rebus uter que

Legati, averjosJ'oliti componere amicos. H or. Serm.I,v. Vide hac de re App. Lib. V. Bell. Civil. Mæcenas pro fua facundia illam ipfizm , quam ferro & fam e ten- tavit Antonius terram , patriam ejje docuit , qua eum & genuerit & aluerit in (ftem magis præfidii ab eo quam oppre/Jionis ; prater ea cum in bello neque magna potentia, ne- que fortuna effet fatis fidendum, certam pacem incerta Victo­

ria cfir Jperanda bedi gloria anteferret, quod cum & Coc­ cejus u rg e re t, firmam in p ofterum pacem, & præteri- taru m re ru m oblivionem decrevere > & in pacis fignum

poftu-poftularunt, ut defuncti Marcelli u x o r O&avia trad ere­ tu r Antonio in m atrim onium ; quod & obtinuere. I- Chim eft inde foedus inter Cæfarem & P o m p e ju m , & fperanda ja m videbatur diuturna per orbem pax, fi vel fidelius eam iniifTent, v e lin ita m fervaflent; fedficut_, non fponte nec ex fuo confiiio, fed pro reru m ac te m ­ p o ru m articulo eam f e c e r a n t, ita nec diu pactionibus ftetere , fed ftatim his negleCtis ad dilfidium red iere^ . Pom pejus prior renafcentem tranquillitatem publicam turbavit, & contra Cæfarem hoftilia m ovit arma ; q uem debellaturus Cæfar Mæcenatem mifit ad Antonium au­ xilium ab eo p e titu m , quifocietates eorum adverßtscom­ munes ante hofles Brutum & Cajjùm , labores labor umque fru tfu s communes, <£r amicitiam init am ac affinitatem com­

memorando, ad m ittendas cxxx naves eum compulit_,. Cæfar ftatutâ omnibus fuis ducibus u na die menfis J u ­ lii, Siciliam tribus claflibus aggrefius eft: Mæcenatem v ero in te rim ad cafum haud exigui momenti R o m am m if i t , p ro p te r conflernatos quosdam civium , apud quos n o n d u m abolita erat ex animis memoriaM. P o m ­ peji, cujus filium Cæfar bello aggrediebatur, App.lib. V. Bell. Civ. p. 428. A ntonius quoqj initam p a c e m , in eg pacis fignum Augufti fororem OCtaviam uxorem acce­ ptam pari inde odio h a b e n s , pacem fregit, & uxorem rep u d iav it, om niaqueCleopatræ amoribus poftponens, b e llu m pat-riæ inferre decrevit: Id fcilicet meruiffe per tot beneficia in illum patria vifa eft, u t ab eo oppugna­ retur. Sed Auguftus non folum p atriæ , fed

Sc

in pa­ triam pietatis R om anæ excitatus v in d ex , A ntoniurru fra&um in Æ gyptum fugere coegit. Ad quem profli­ g an d u m , ultim am que bello ACliaco m anum im p o n en ­ dam dum proficifcitur, Mæcenatem urbi ac toti Italiæ

præfe-præfecit cuftcfdem. T acit. An. IV. 11.4. & Vell.Lib.II.

C . 8 8 . Qui per altiffimam quietem & diiïimulationem

M. L ep id i, Lepidi iftius filii, qui Illvir Reip. q u o n d am fuerat , præcipites de evertenda Republica , & Cæ- fare, fi ex bello rediret fpeculatus m olitiones, latentes illas fcintillas, & in m axim am civilis belli flamam m o x erupturas, m ira celeritate, fine ulla reru m p ertu rb a tio ­ ne fideliter r e ftin x it, urbem que å difiidiis & c æ d ib u s,

ac totum orbem à vaftationibus liberavit. Digna re s lauro! digna triu m p h o , fi à pretio re i, non fangvinis effufione, æ ftim aretur & daretur trium phus, vide hac de re Svet. Aug. 19. Dio: 54. p. 604. Sen. I. de Clem, 9. In bello quoque A&iaco eum Augufto fidum fuiffe co­ m item teftatur Hor. Epod. I.

Ibis Liburnis inter alta navium, Amice, propugnacula, Paratus omne Cajaris periculum

Subire, Mœc en a s, tuo.

Mœcenas dignus Ccefaris ejje comes. Joan.Audoen.I.Ep.2.

Caput Tertium

Confilium À/l&cenatis Auguflo de retinendo imperio datum 5 ejm apud A u g u ß u m gratiam ,fidem , tacitur­

nitatem laudat. In eruditos fiu d w m, mores de­ licatos , denique mortem oßendit.

Poliis ac tropæis jam pnuftus urbem poft devi&os hohes ingreditur Auguftus, cui, ex Senatus d ecre­ to Veftales virgines, Senatus Populusque R o m a ­ nus c u m conjugibus ac liberis obviam ie r u n t, ac fium- m o in eum ftudio, per oppletas vias, quibus efiet tran s­

e u n d u m , de illius inter fe afpeélu & vultu certantes, fe- flivis e u m vocibus redditum libi ac patriæ gratulantur. Quo confpe&o civium amore Auguftus cumulata infe patriæ beneficia, fludium que civium modeftè agnovit, St ob hæc gratias longé agens m a x im a s , nihil libi p ri­ u s , nihil antiquius fuifTe, nec un q u am fo re, quam ci­ v iu m falutem , multis te flatus eft. Convocatis deinde in confilium duobus fibi fideliflimis am icis Agrippa <5c M æ cenate, diu fecum agitatum illud de imperio depo­ nendo & S: Populoque R om ano tradendo aperit confi­ lium , illorum hac fu per re auditurus fententiam. A- grip p a fummis laudibus ifthanc extollens animi m ag n i­ tudinem , qua im perium arm is acquifitum, ac ju re jam retin en d u m deponere mallet, quod non fibi, fed patriæ geffiffet bellum ; pluribus docuit, hom ines natura libe­ ros aliorum in fe dom inium no n facile admittere ; qua­ p ro p ter Populo R om ano libertatem vita c a rio re m , St u ltra 700 annos adverfus infefliffimos hoftes eorum_» fangvine defenfam fi ille a d im ere t, St fervitutem im ­ p o n e re t, fciret oppugnatorem eum patriæ St hoftem om nes habituros. Præterea quantos labores, infomnes c u r a s , St difficultates cum im m a n i iftâ imperii mole_* fufciperet, quamque difficile <Sc ferè impofîibile,effetL_, in libera Rep. fub uno capite tot millia coercere, St de­ nique quam invidiofum, dici orbis caput & folem m u n ­ di, cogitaret. Contra Mæcetias, inter æquales St libe­ ros requiri qui im p e re n t, ac totum h u m an u m genus paucis principibus vivere offendit; afferens præterea è falute ja m publica

effe

, ut corpus im perii R o m a ­ ni unius præfidis nutu quafi anim a St m ente reg a tu r ; cui rei nullum Auguflo digniorem vel a p tio rem effe. Dubius ja m confilii, nec u tru m heic praeponeret, fatis

perfpi-perfpiciens Auguftus, tertium audire confiliarium V ir- gilium fcilicet voluit,cui om ne negotium fententiarum» que divortia offendens, dicere <Sc illum juffit. T u m v e ro patronum & clientem, M æcenatem & Virgilium, ex aiïe co n v en ire , & ex eisdem fontibus prudentiam haufifle audires: idem enim quod Mæcenas loqui vi­ d e b a tu r, vid. Joh. à M eycn in vita Virg. H o ru m e r­ go approbato confilio A uguftus imperium retinuit, & in o m n ium falutem felix exercuit. Ob hanc ejus in_* confulendo perfpicaciam,multaque in fe & patriam m e­ rita , & amoris ac fidei ubique perfpe&a veftigia, fum- m a m illi in om nibus permifit poteftatem, adeo u t & li- teras vel ad Senatum, vel ad præfe&os p rovinciarum de fum m is rebus m ittendas, ipfi prius perlegendas, & p ro arbitrio immutandas Auguftus traderet ; cujus rei cauf- fa 6c annulum fuum ei permifit, quo literas fe forte ab- fente fcriptas obfignaret; nam duo figilla fieri juftit A u- g u flu s, quibus eo tem pore u tere tu r, quo rum in utro­ que prim o erat Sphinx pariter imprefTa, fed pofteain_» eis fuam imaginem im prim i voluit, Joan. X ip h . p.i88* O m nia vero fibi commiiïa Mæcenas

- - - £7° vino tortus & ira

Ut loquitur H o ra tiu s, alto iilentio & m ira fide celavit. Q uam ejus taciturnitatem fummis laudibus effert idem Serm. Lib. II. Sat. vi.

- qu£ rimojd bene deponuntur in aure,

m e c u m fcilicet com m unicavit, 5c m o x , ubi alios fefci- fcitantes infert de r e b u s , quæ R om æ agerentur, utpo- te q u ià Mæcenate aliquid poffet cognofcere, refpondct idem Horatius

- - - - at omnes D f exagitent m e,

fcilicet fi audivi quidquam à M æ cenate, ubi to ta

ty ra perlegenda eft. Erae quoque tanta familiaritas at- que confvetudo iili cum A u g u fto ,u t cum æger aliquan­ do effet Auguftus in illius dom o cubare v e lle t, Svet. A u g . c. 72. requiem forfan & levamen in colloquio & vu ltu amici quserens. Q uem <Sc ille honorum titulis p ro fuo erga eum am ore & ejus m eritis decoraffet, ni- fi ipfe hoc modeftè recufidTet, equeftri ordine & a n g u - fto clavo Temper contentus. Veli. Lib. 11. c. 88-

Care Maecenas eques - H o r. Carm L Od. xx, Maecenas eques - - - -

-Intra fortunam qui cupis effe tuam Qmim tibi Romano dominas in honore fecures

Et liceat medio ponere jura joro &c. Parcis, é r in tenues humilem te colligis umbras

Velorum plenos fubtrahis ip fe Jmus. Crede mihi, magnes aequabunt iß a Camillos

Prop. Lib. ^ .E le g 9.adM æ cen.

Mufas vero Mufàrumquè cultores propenfè d ile x it, inque Jicerarum ftudio & lucubrationibus veram animi potuit voluptatem , unde

- - Te vijceribus meis, H orati, Plus'jam diligo &c.

Vide vitam Horatii p er Svet. T r a n q . ; literas fcilicet-j elle qu£ adolefcentiam alunt ß e ne élut em obleåant, fecundas res ornant, adverfis perfugium ac jolatium prœbent, deleå ant domi, non impediunt foris, pernodant nobtfcum, peregrinan­ tur , ruß icantur, una cum Cicerone in Orat, pro Arch. Poët. judicafle videtur. Auguflum quoque illarum per feam antiflimum , ad majus etiam in eas ftudium accen­

dit & a m o re m , utque feculi fui ingenia regni velutu» quosdam thefauros fummo haberet pretio, do&osque v ir o s , ae imprim is P o e ta s , imperii crederet o rnam

ta 5c fulcra, eosque quovis m odo foveret & aleret, m u l­ tis ei perfvafit. N a m & divinum ilium vatem, illum_. am b o ru m H o m eri carm inum five alterum fcriptorem five im itatorem felicifiimum P. Virgilium Maronem Au-, guflo comm endavit, utque M antuanum agrum à v e te ­ ran o milite i n ta â u m retin ere t, fuâ apud Cæfarem g ra- tiâ obtinuit : & carminis L yrici infignem Poètam ac v e ­ rb coryphæ um QM ioratium Fiaccum, qui Bruti antea__> caflra fequebatur, jam captum ob excellens ingenium fervavit, fervatumque in Cæfaris amicitiam fufcipi c u ­ ravit. H inc de fe ipfe loquitur H oratius

Unde Jtmulprimum me dimifere Philippi Decijis humilem pennis inopemque paterni

Et laris fundi &c. Epift. 2. Lib. 2.

Mæcenas, equitum prim us, cum Cæjare Flacci Foverunt gelidos Virgiliique lares.

Joan. A u d o e n .L ib .E p .I.

inde vero Mæcenatis benignitatem celebrat H oratius Satis fuperque me benignitas tua

Ditavit. Hor. Epod. 1. vid,& Epift. I . x n .

Propertium quoque E legiarum infignem Poètam , a - miffis omnibus bonis fe R o m am conferentem , fub fua habuit clientela M æcenas: Vano q u o q u e , fatis incluto Poétæ , quovis modo profuit. Hinc & venerabundi in fcriptis fuis affurgunt illi Poétæ ,

Mæcenas nofiræ f e s invidiofa juvent æ

Et viîœ <&* morti gloria ju fl a meæ Prop. Lib. 11. El. 1. Crefcit ingenium Jub tua juffa meum ibid. L. 3. El. 9.

0

dec us, 0 ja m £ rnerito pars maxima noftræ Mæcenas. Virg. Lib. 2. Georg, v. 40.

Nec tam præfentes alibi cognofcere De os. Virg. Mæcenas - - - - H or. C arm . I. Od. 1.

0 &• p r œfidium, é r dulce decus meum

- - - - Mycenas mearum

Grande decus columenq\ rerum. Hor.C arm . II.Od.xvii* v id ea tu r præterea Horatius Lib. I. Serm. Sat. v i , pari- terq u e Od. x v i i. Carm. Lib. n . in qua Mæcenatis feL_» a m a n tiflim u m , ac de illo ægrotante follicitum, ejusque vitae ac faluti tim e n te m , verbis fatis blandis præbet.

A h y te mea f i partem arirnœ rapit Maturior v is , quid moror altera,

Nec carus <eque, nec fuperftes Integer? ille dies utram que Ducet ruinam - - - - -

-Maecenati p o rro utpote fummo patrono fua fcriptacon- fecrarunt.

Quid faciat h t as feget es: quo fidere terram Vertere y Maecenas fkc. Virg. G eorg. Lib. I, * Tuque ades y inceptumque una decurre laborem

ibid. Lib. II.

- - - - hanc etiam Mœcenas ajpice partem ibid. Lib. iv.

Prima diäc mihi fiummâ dicende camœnâ Mæc en as - - H o r. Epift. Lib.I. E p .i.

E t infignem a m o re m , quo e u m v i v i profe-quebantuiL», eundem m orientes conteflati funt; nam & Virgilius m o ritu ru s ex uncia heredem eum conftituit; & H o­ ratius, ex fua procul dubio ultima v o lu n tate, ad Mæ­ cenatis tu m u lu m conditus eft , H orat. vit. apudSvet.

fcilicet - - - ibimus y ibimus

Utcunque precedes, fupremum

Carpere ite r, comites parati. Hor. Od. x v i i . C. 11. N e c hos tantum , led & alios ingenio quosvis valentes, & infignium artiu m liberalium p ro fite n te s, p er Italiam

omnes-omnesque terras follicitè conquifivit, hisque R om am venientibus ille fua g ratiâ, & confilio m iru m in m o ­ dum adfuit. Unde ôc eruditi o m nes R om am tanquam ad co m m u n em patriam c o n flu x e re , artesque huc fuas transtulere fedes: cum Helicone Mufæ huc migrare_» vifæ funt, feceruntque u t illa R o m a, quæ ante gentes armis vinceret, fed ingenio plerum que fervire cogere­ t u r , jam & arm is & ingenio longe eas antecelleret^. H inc eft i l l u d , quod M a c e ria s E ru d ito ru m dicatu m P a tro n u s5 fub cujus clientela fuere omnes eruditi, ac præfertim P o étæ : im o & o m n es, quotquot do&os ge­ nuit fera pofteritas , lunC velut in ejus æ r e , utpote qui fuo in iiteras beneficentiæ exemplo alios fum m i n o m i­ nis viros in illas am ore ac Audio accendit; quos non_, alio digniori voce ac titulo falutare nobis v i d e m u r ^ , quam ad ejus exem plum illos Maecenates dicendo, adeo u t jam n om en ejus proprium in appellativum abierit^,,

Sint Macenates, non deerunt Flacce Marones Virgiliumque tibi vel tua rura dabunt.

Mart. Lib. VIII. Ejaig. 56. & ad Prifcu m L ib . 12. ubi comparate loquitur,

Quod Flacco, Var to que fu it Jinmnoque Maroni Maecenas, atavis regibus ortus eques: Gentibus & populis, hoc te, mi Prijce Terenti,

Fama fuijje loquax, chartaque dicet anus.

Sed pergendum . Solebat vero Auguftus Maecenatem, non magis cultu & m oribus quam ftylo mollem ac de­ licatum, frequenter ob hoc exagitare, & in fuis ad eum epiftolis p ræ te r caftigatum loquendi m o rem mollerru» fe illi p r æ b e r e , ac in jocos effundere ; cujus epiftolæ exem plum nobis trad it Macrobius Saturn. Lib. II. c.iv. Vale mei gentium, ebur ex Ile tr uria, adamas Supernas,

Ty-«îgjf *7 p *

berinum margaritum, Z,æ/ét A reùn u m , Cïlneorum Smarag­ de , Ja/pis figulorum> Berylle Porfennæ, &c. De hujus m o ­ rib u s vid. S vet. in A u g . , Senec.Ep. c x iv . & c i. & alia apud eum loca, T a d t . Orat. 26. de ejus calam iftris; Veil. Lib. II. c. 8 3 * E t hoc quidem tibi B. L .la rg im u r, itâ e u m vixiffe, ut fient m ax im am laudis, ita & vitu- perii aliquam , pro c o m m u n i m ortalium labe, relique­ rit nobis m ate ria m , fed eam n o n m agnam . Qui cum delicatus, u t dixim us, effet, cœ pit & nom en ejus ufur- pari in re m o lli,

Ju v en . Sat. 12. - - - veftem Purpuream teneris quoque Mœcenatibus aptam.

& ipfe ob hoc Malacinus dici; ad quæ ejus vitia refpi- cere videtur Perfius Sat. I. dum c a n i t ,

Omne vafer vitium ridenti Flaccus amico Tangit

& 1

admijfus circum prœcordia ludit.

Excufat tam en C. Pedo Albinovanus, poëta deliciis val- dp ded itu s, elegia quadam in obitum Mæcenatis, hæc ejus vitia; vid. in H o r. C h a b otiu m ad O d .I .C a r m .i.

Quod discintlus eras - - - - - -Diluitur nimia fimplic itate tua.

Libellum confignavit Mæcenas qui P rom etheus inferi- b i t u r , quem citat Senee. Ep. x i x . E pigram m ata etiam quædam ejus nobis præ bet And. Schottus Obferv.H u ­ man. Lib, II. c. LX. ex Ifidoro Lib. X lX .E ty m o l. c.32.

Lugens te , mea v ita , nec Smaragdos. Beryllos m ihi, Flacce, nec nitentes Inter candida margarita quœre &c.

vid. Pet. Pithæ um , qui E p ig ra m m a ta & alia collegit, p. e ju s 4, 39, & 4 1 . vide & C h ab o tiu m laudatum. R eperit quoq; Mæcenas notas q u a sd a m , quibus celeriter feribi potuit, quas p er Acilium & Aquilam publicavit,

15 feto._{1 ° p *}

q ue calentium aquarum natatoria invenit, vid. C. Steph: Lexicon. T a n d e m ultimo tem pore g ratiam Cæfaris ille per om nia carus p e r d i d i t , & fpeciem magis ejus quam illam veram obtinuit, Tacit. An. 3.30.4. Sci: quis discordantem à fe f o r tu n a m , quis mutabiles & dubios r e ru m h u m an aru m cafus vel m ir a r i, vel fatis cimere_> poteft? A uguftum , qui cum uxore ejus T e re n tia vivere confvevit, j a m iftius viri tædium ceperat, cum ob alias, tu m hanc præcipuè ob caufarn. E ra t quoqj T e re n tia ifta eximiæ form æ, fed im portuna mulier, quam p ro p ter afti- dua jurgia, divortia, iterumcß fa<fta conjugia, millies duxijje uxorem, cum miam haberet, dicit per jo c ü Seneca E p .c x iv .

Supereft jam reru m ejus ultima linea mors, quæ no- ftro jam procul dubio opportuna obvenit > febri enim_, leni ac le n ta , cum p e r om nem vitam laboraret , tum-» præcipuè tres ultimos annos plané infomnes duxit, Plin. L ib VII. c. L i . quæ vita m orte gravior videri potuit^ E t præ terea Cæfaris amicitia, illâ vel vitæ anteponenda,jam privatus erat ; cui tam en ille am orem fervavit illibatum, & ultim um dicens vale heredem illum om nium confti- tuit. Cujus defiderio Auguftus inde vehem enti excita­ tu s eft ; nam cum fibi multis in rebus prodeftet, tu m p ræ ­ c ip u è , quoties paulo vehem entius irafceretur, iram e- ju sp lacab at & leniebat: id quod ex eo conftat, quod, c u m A uguftus aliquando multos civium dam naret, nec e u m M æcenas præ turba poftet a d ir e , tunc miftâfche- dâ eum his verbis increpâric, furge tandem carnifex ; qua A uguftus le<fta iram compreftit, & civibus pepercit, vi­ de Dionem Caftium Lib. 5 5. Jam vero poft m o rte m Mæcenatis Auguftus iræ p aru m potens adulteria im p u ­ dicae filiæ publicè vindicavit ; cujus inde verecundia—» & poenitentia actus, quod flagitia principalis do m u s non

Ip f§(*

vindicanda magis, quam celanda, ita publicaret, gem ens hæc exclamavit, horum nihil mihi accidiffiet, // Agrippa aut Macenas vixiffiet ; adeo tot habenti millia hominum duos re­ parare difficile fu it. C<efe fu n t legiones, & protinus Jcriptœ: fra ä a clajfis, & intra paucos dies natavit nova: fœvitum eft in opera publica ignibus Aiirrexerunt meliora confumtis ; to­ ta vero vita Maecenatis & Agrippœ vacavit locus. Sen. de Benef. c. x x x i i . Lib. VI.

Jam vero Heliconem fletibus ac querelis fonare, in- que lu&urn & dolorem totum abiifle audires ; Mufas videres fuum damnantes m elos, priftinum rem ittere a r d o r e m , frontem c o r r u g a r e , inque lacrimas fele ef­ fundere ; nec pofle quiefcere , nec certis am bulare paf- fibus ; Mæcenatem illum m ortuum , illum amiflum, fin- gultim loqui & lamentari. Cui tandem n o v e m foro- r e s , vix finito dolore, ob fum ma beneficia, & an im u m in fe ta m b e n ig n u m , æternam fam am & nom inis glo­ riam fuis carm inibus celebrandam d ecrevere.

PARS PO STER IO R

Literû df Luct arum Patronis.

Caput Primum

Liter as ejfe utiles ac necefjanas, illasque Rerump. ejfe ornamenta Q f decora evincit^ Literatorum otium

commendat fo rtem, qua A ia e en a t es & patronos requirit.

L

Iteraru m Audio , ingeniorum que felici cultu ac p r o v e n tu nihil ad felicitatem publicam

20

gg»

dam com m odius, ad tutandam firm iu s; nihil ad digni­ ta te m , gloriam & decus conciliandum pulcrius, nihil denique elegantius vel dici vel cogitari poteft. Si e- n im fin g u lo ru m in d erefp icim u s nafcentem utilitatem-,, certum utique eft ingenuam illam & fummis laudibus decantandam L iteraru m inftitutionem noftros animos & inores ad honefti cultum effingere & formare, atque virtutis in nobis latentia femina illa, fine cultu & fluaio m o x in ipfa quafi herba em oritura , ex cita re, excitata a le r e , atque inde felicem fegetem & fru&um afferre, fci- licet nobis virtutis am orem <5c flu d iu m , & reipublicæ nos aptos cives ac membra.

Quomodo fcmtillam flanti ft adjuveris ore Continuo magnas elicis inde faces : Infita Jic animis virtutum femina cum quis

E xcitat, ubertim luxuriare facit. Pi&or. Poeta ad Paul. CaftelL Artibus ingenuis, quarum tibi maxima cura e ß ,

Pedor a mollefcunt, afperitasque fugit. Ovid.I, Pont. (7.

Si præterea non tam fingulorum quam om n iu m illam & c o m m u n em confideramus falutem, illam utique p ru d en ­ tia g ubernat ac re g it; illam in dubiis rebus labantem e - rig it & in fecundis flantem confirm at; illi facem præ - fe rt, quæ quo magis effulget & fplendet, in tanto ex- celfius culm en n ititu r publica falus. O ritu r v ero p r u ­ dentia tanquam à perenni <3c limpidiffimo fonte ex B i - ftoriæ felici cognitione, & e x e m p lo ru m , quæ in illuftri- bus funtpofita m o n u m e n tis, ju c u n d a rec o rd atio n e; in quibus noftram re m p u b lic a m , noftros m ores v irtutes & vitia in tu e m u r & agnofeimus ; eandem r e ru m hu m a­ n a ru m rep erim u s fabulam & fcenam perfonis tantum

no-êc nom inibus mutatis ; cujus exitu ac fine fum ma cum anim i voluptate p erfpe& o, inde quod vel falutare im i­ te m u r , vel inceptu & exitu foedum v ite m u s , facile col­ ligim us. L iv. Præf. U n d e Plato apud Polybium ., H ifto r. 12. cap. 16. t o t s7 àvbçvmeioc mXûç e%eiv, o t m y) où (piXccroÇoL ßoio'iXsvmc'iv , f) 01 ßctaiXsig (piXocrotyrjcroxri. Si v ero tollerentur l it e r æ , fi literarum exftin g v eretu r l u m e n , quantis in tenebris jaceren t omnia virtutum -, no n magis intuenda quam im itanda exempla ? quam_. m ultas imagines fo rtitu d in is, pietatis & prudentiæ a- m itte re m u s ? Cic. pro A rch, Poeta, quantos in fcopu- los resp. amiflo prudentiæ clavo irru eret ? Quid forent reg n a ? m ultitudo h o m in u m fine virtutum exem plo,fi­ ne incitam ento & docum ento viventium . Quid vita h o m in u m ? certè non hum ana, fed belluina. Quid de­ nique ipfi hom ines ? id feilicet quod dicere non fufti- neo. Q u ap ro p ter fi incorrupta o m nium tem p o ru m per­ volvim us m o n u m e n ta; fi o m n iu m quotquot fuere re- ru m p , in tu e m u r formas : certè conflabit nullam civi­ tatem vel coalefcere vel vigere , nedum diu florere & ad culmen quoddam gloriæ afcendere potuiiïe fine lite­ ra ru m ope ôc præfidio. H inc reru m p . flatores & p u - blicæ felicitatis vindices reges ac principes tunc m axi- m è fua re g n a fiorere j u d i c a r u n t , cum literæ florerent, & quo m agis ingenia exco leren tu r, eo plures , eoque-, num erofiores felicitatis publicæ fe habere alum nos re -' <flè judicarunt. R es R om ana tunc dem um florere vi­ debatur, poftquam

- - - quœrerc cœpit

Quid Sophocles & Thefpis & Æ/chylus utile ferren t. H o r . E p . L . 2. i.

C ontra vero T y ra n n i ifti com m unis felicitatis præ do-C 3 nés

nes remp. nec ferro nec igne ita perdere ita everterem Ubi v id e n tu r, quam literis ademtis, & literarum eje&is cultoribus. Philippus libertati Athenienfium dum infi- diabatur , oratores ut fibi traderent ab illis poftulavit, fed Demofthenes expofitâ civibus fabula, qua illos gre­ gi , oratores vero canibus aiïimilavit', qui gregi contra infidiantes lupos invigilarent, hos fi proderent,totam_> & eos rem publicam Philippo pro fatietate & libidine laniandam prodere oflendit. Mytilenenjes, maris olim d o m in i, defedloribus hanc impofuere p œ n a m , ne fuos liberos literas docerent. Ælianus L .7 . c. 15. Julianus quoque Apoflata Chriftianis literarum {ludiis interdi­ x it , quos nullis vel m in is , vel cruciatibus fe opprim e­ re poffe videbat. T a n ti vero facundia Nefloris Achilli videbatur, u t diceret, fi decem N e fto re s,h o c eft, facun­ dia & re r u m experientiâ illi pares h a b eret, T ro ja m fe brevi captu rum effe,fed quæ inde decem annis vix capi potuit. Archimedis in g en iu m , & Ciceronis lingva patri­ am tu eb a n tu r, fcilicet

- - - quid facundiapoffet, Tum patuit ) fortis que viri tulit arma difertus

O vid.M et. 13. Fab. I.

Sunt tam en qui literas im p u g n an t, non adeo illas uti­ les, nec reipublicæ neceiïarias contendentes: Apud P ro co pium Hift. G o th .L . 1. multum aheffe à virtute Utera dicuntur, <&• fenili inftitutione dejici pierunque ad metum <&• incurvari indolem ; Arrianus Epi&eto Lib. I. c. 11. tfiov § 7ïdv\tç xalaystäpsv vocat Scholafticum , & Hobbef. L e- viath. c.4. dicit neque fine literis homines fieri in/ignit erfa- pientesy nec infigniterftultos. Imo m ultorum probant ex­

emplis , literas ad nequitiam multis velut arma fuilTe. Sea regerim us, literas non abeffe à virtute, fed m ajorem

fecum afferre, quam unquam dici poteft ; nam in illispru­ dens invenit, fapienter fiat : bellator reperit, « Ä i virtute roboretur ; irdepinceps accipit quemadmodum populos Jub squalitate componat, vid. LipCPol. in Not. Lib. 3. c. iv. Ab uno vero altero ve malefano Scholaflico & Orbilio ad om nes probè e ru d ito s, non licet argum entari. L i­ teras p o rro hinc inutiles & fteriles incufare, quod non apud om nes felicem præbeant feg e tem , o m nem vide­ tu r efle fem inationem im probare ob arenæ cujusdam fterilitatem ; & o m n em damnare medicinam ex intra­ ctabili unius m o rb o , cui m edicam enta fæpius faluber- rim a magis d etrim en to funfc quam faluti, vid. Pufend. Lib. II. c. iv . de J . N . & G . & nos cum Cicerone con­ tendim us , f i quis lit er arum fludia vituperat, fane non in - teUigimus, quid f i t quod laudandum putet. Off. L. 2.

Sed v e ro fi decus & o rnam entum quod ex literis reip. accedit m a x im u m in tu em u r , illud longé dignius fatem ur quam u t noflris o rn etu r verbis ; o m n em o rd i­ nem , o m nem æ ta te m , o m n e m conditionem literæ de-

c o ra n t, juvenibusfobrietatem, fenibus folatium, pauperibus divitias, divitiis ornamentum afferunt, ut dixit Diogenes Laért. L. 3 : c. 3 r. Deleâant domi, non impediunt fo ris , pernoâantur nobis cum, peregrinamur, ruß icantur, Cic. pro Arch. Poéta. Alphonfus rex dixit liter as pauperibus ar­ gentum, nobilibus aurum, principibus gemmas efle, vid.Ridd

d eE rud. p .9 1 . In bello de a rm o ru m felicitate deque viCtoriæ ac triu m p h i gloria participant, in pace tra n ­ quillitatem publicam , florentes leges & inde enatam laudem libi vindicant; illæ & remp. felicem reddere , & felicitatnm apud pofteros fuis laudibus com m en da­ re v alent; illæ divinæ c re d u n tu r , quæ de futuris haud infeliciter conjicere poflint; publiçæque falutis curam agunt <Sc quafi vigilias. Q u a s

Quas infomnes curas & labores ob falutem publi­ cam fufceptas u t uno verbo explicem , è re v id e tu r ; inprim is cum nonnullos, nefcio cujus farina? homines, m ihi obftrepentes audire videar, qui literatos ob illud, cui vacant otio, umbratiles & otiofos, imo vix frugi hom ines crepant. Sed ifto fuo in literas odio illarum immanem ru d ita te m & ignorantiam p ro d u n t, & inge- nuè faten tu r, fè ne cogitatione quidem aflequi poffe, quid & quanti fit fapere. Qui enim molefto huic, <5c verè laboriofiflimo literarum otio fe d icaru n t, m o x in juvenilibus annis follennes ætatis lu d o s , aliasque plu- r e s , queis fortè d e leg en tu r, voluptates relinquere, incp Mufei fui penetralia fefe conferre c o g u n tu r; ubi dein­ de ab ho m in u m c o n fo rtio , & aéris quoque liberiori hauftu feclufi, fu is, quibus circum funduntur, libris in- divulfi allident, in his vigilant, in his (om num rep o ­ n u n t ; & in te rmiffâhaud raro corporis c u ra , nec vale­ tudinis fatis habita ratione, in fuas lucubrationes o m n em anim i vim & perfpicaciam , om nes m em oriæ , om nes imaginationis inten d u n t n e rv o s; adeocp otio p e r mille vigilias , la b o re s, follicitas cogitationes & curas, in to­ ta v ita, no&e d ieque, occupatiflimi vacant. U n d e e- leganter Scipio A fricanus, nunquam Je minus otiofwn ejfe d i x it , quam cum otiofus, nec minus jolum , quam cum effet folusy Cie. Off. g.c. i . E t nofter ille Svecus Nafo

(Buc6 n>et f)h>at> trd g m an taga fïal m oban d t fd m argefad ! &c.

Silt fitter ftoofman frij for ffdtt

Jpar ban ett fa&rttgt bufoni* brått ! *

- - nodurnis - imp aliefc ere chartis. Perl? S.5.V.62. Eo vero animo fa p ie m , dicit Seneca de Vit. Beat. cap.

32. ad otium fecedet3 utfeiat fecum ea quoque adurum , per

per quœ poflerispreßt. Nos certc fumus, qui dicimus, Zr- nonem é r Chryßppttm majora egiße, quam Jt duxijjent exer­ citus , gejßjßent honores, leges tulißent, quas non uni civitati,

toti humano generi tulerunt. E t funt nobis in prom - tu exem pla, otii iftius labores, etiam cum valetudinis diferimine conjun<ftos, fatis evincentia; quætamen_, paucifiim a proferemus. So/ö;/ argumentofam de Atlan­ tica fab ula, poftquam inchoaverat commentationem , elangvit, vel ex otii laboribus, vel fenio confe&us, vel u tro q u e, Plut, in Solon. Carneades Cyrenaus diale&icus infignis, in tanto ftudio literarum verfabatur, ut cum oculi fæpius caligine obdudh’ effent, ille no&em adede exiftimans puerum lucernam accendere jufTerit ; qua allata, perge, in q u it, legendo, ne tantum temporis'nobis pe­ reat, L aért. Lib. 4. _{Tireßas, Homerus , Demodocus aut} coeci nati f u n t , aut re&ius quidem intempeftivis vigi­ liis hanc contraxere ccecitatem. Hoflicus Ponticus glo­ ria b a tu r, fe nunquam orientem aut occidentem folem vidiffe, quia femper difeiplinæ erat intentus, Athen. L. 6. c. 8- Plinii diligentia fatis nota eft, cui tota vita vi­ gilia di&a eft, quique fornno & cibo id detraxit, quod literis impenderet, vid. præf. Hift. N at. De Pifone, qui Ciceronis erat g e n er, vid. Cic. in Bruto. De (pjiorten- fio ibid. de Catone Uticenß literarum flagrantiflimo Vah Lib. 8-c-7* quem <Sc Cic. Lib. 3. de finibus heluonem li­ brorum vocat; ut alia m ittam exempla. Et has tamen literatorum vigilias & labores, quos forfan intempe- ftivos & nimis aftiduos defcripfifTe videor, vix fuffe- (fturos videbim us, ut folidam quis eruditionis laudem aftequatur, fi cogitam us, quot diferepantes lingvæ fefe nobis offerant; quot vocabula, quot urbium, fluminum, reg u m & aliorum nomina tenenda fint memoria ;

«üf «s

few-tiim fe diffundat hiftoriæ om nium gentium & tem po­ ru m cam pus; quot fabulæ, 8c in|fabulis q uot obfeura? quot artes, difciplinæ 8c fcientiæ reru m divinarum hu- m a n a ru m q u e ; quantus denique in omni re fit d o d o - ru m diiïenfus, qui difcentes valde perturbat ; quibus, ne dicam omnibus, rite addifcendis, fed ne fingulis qui­ dem utcunque aflidui vix fuffeduri v id em u r, juxta il- „ lud Ovidii 2. Art. Am.

Non levis ingemas petfus coluijje per artes Cura J it, & Ungvas addidicijje duas.

Hæc ig itu r ‘dum cogitam us, parum abeft quin in_* media via deliciamus, 8c alia quævis nobis agenda di­ cam us , quam literis fine laborum 8c vigiliarum fine afi- fidere. Nec hos ta n tu m , quos d ix im u s , labores 8c cu­ r a s , fed 8c om nes, quos vel nafcendi fors, vel alia quo­ vis modo benignior fortuna largiri p o t u i t , opes literis im pendere oportet, adeo u t jam in proverbium abierit Sapientiam paupertasfor tit a efl. Eraf. Adag. p. 1 o 5 4: Quæ pro fuo ingenio mille fingit 8c accumulat difficultates, 8c per quævis ardua niti cogit. Hæc denique noftra_, v id en tu r tem p o ra, hi m o re s, de quibus olim Plin. in Epift. Lib. VI. ciueftus e ft, u t , fi vel m a x i m é omnes, quas diximus, difficultates evincere ac fuperare poffu- m u s , fi illam, quam adeo v e n am u r , confequeremun_» fapientiam , v ix tamen ullum ingenium utcunque clarum e- mergat niji ilii occafio^faitäor ac commendator contingit. E r ­ go literatis tanquam de coelo mifia falus infurguntMae­ cenates, qufipfi otii iftius experti occupationes & dif­ ficultates, in lautiori jam fortuna illas bcnignè re c o r­ d a n tu r , illas fuo favore fua g ratia'to llere , levare, m i­ n u e re fiudent, unde

H i heroico in literas animo > Audio & am ore e x c ita ti, il-ias de fuo haud raro a lu n t , fuo confilio, prudentia, o- pe j u v a n t & p ro m o v en t; harum alum nos, ut fummo Audio p e rg a n t, h ortantur & excitant, & illorum labo­ ribus & ftudiis optimè profpiciunt, largis conftitutis f r u d ib u s & honoribus ; faciuntque ut illi adverfus quæ- vis in co m m o d a, difficultates, & labores confirmato a- n im o & ro b o r e , incitatiffimo curfu, ftudio, nifu. ad m e ­ tam & palm am tendant atque properent, fcilicet

Crefcit & ingenium fub tua jujja meum. Prop.

Caput Secundum

Reges & Principes hteram m amatores & patronos fu ijfe oßendit.

S

ic u t p o rro regnis ac imperiis ex ftudiorum , u t di­x im u s , cultu m ax im u m accedit em olum entum ^ ; ita nihil æquius videtur, quam quibus & im p erio ­ ru m felicitatem & literas florentes debemus regibus ac p rin c ip ib u s, illis primas patrocinii literarum dicare ac confecrare laudes. Præ terquam enim quod naturae o r­ dinem ac c u rfu m ,< q u o c u n ä a e ö , unde originem-, d u x e ru n t , rurfus revolvuntur , tunc fequi m axi- m è v id em u r , cum ad reges literarum vel auclores vel flatores florentium illarum laudes & gloriam referi­ m u s: nulli etiam fimt, qui fecundum Deum T . O. M. majoribus ad illas adjuvandas & prom ovendas inftru- <Ai facultatibus, majora etiam mufis ac literis per om nia tempora re ipfa præftiterint. Adeo fane teftatis & fre­ quentibus exemplis omnis annalium ordo nos edocuit; literas amafle & fovifle principes, ut hanc rem nobis

ex-bis expolituris, non tam copia quam in dicendo modus quærendus lit; nec tam quid proferendum,quam quid inter tam multa omitti p o ftit, ambigendum præcipuè videatur.

Literas porro cum viderent reges ac principes tan­ tum reip. ufum , tantum præftare decus, eas mirum_* in m odum dilexerunt & amplexi f u n t , illisque indefef- lam haud raro operam n a v a ru n t, adeo ut cum Philo- fophis illarum ftudio & eruditionis fama certare vide­ rentur. Cujus rei exempla, quæ magno num ero apud au&ores obfervare licet, nos jam ficco pede transeun­ tes, literas amatas ut prom overint & aluerint, paucis dicemus. Scilicet

- - - gratia regum

Pieriis tentata modis - - Hor. de Art. Poêt. p. 282* Cura Deum fuerunt olim regumque po'ëtœ

Prœmiaque antiqui magna tulere chori. Sanäaque maj eft as, é r erat venerabile nomen

Vatibus, & largœ fiepe dabantur opes. Ovid. Art. Art//V. 405»

Philippus Macedo Platonem, Ariftotelem & T h e o p h ra - ftum m ultum dilexit. Scribens v e r o ad A riftotelem ^ epiftolam, gratulatur fibi non tam natum filium Ale­ xandrum , quam eo tem pore natum , quo viveret A ri- ftoteles, Ælian. Lib. 4. Hift. cujus epiftolam vide apud Gellium Lib. 9. c. n i . Alexander M. paterni in literas amoris heres tanto ftudio H om eri carm inum teneba­ tu r, ut aureum fcrinium gem m is affabre exornatum r in Darii præda r e p e r tu m , H om eri carminibus deftina- ret, in quo refervata bellicis rebus geftarentur ; qui- v bus carminibus, nocftu pulvino fubjecftis , indormie* bat. Hic etiam cum aliquando reprehenderetur ab au­

«Si i ? B * licis, quod diutius Diogeni Philofopho fe docenti effet in te n tu s , refpondebat, ni Alexander ejfem, Diogenes vel­ lem L aert. Lib. 6. Platoni in Siciliam venienti Diony- fius ty rannus vittatam navem obviam m ifit, & egre^- dientem é litore quadrigis albis excepit, & ipfe auri­ gam egit, Plut, in vita D io n :, & Plin. Lib. 7. c. 30. Au- guftus ingenia fui feculi omnibus modis fovit: Svet.L. tfr. c. 89. qui capta A lexandriâ, Æ gypti u rbe, civibus fibi fupplicantibus & toti urbi p e p e r c it, cum ob alias caufas, tu m præcipuè ob A reum fummæ do&rinæPhi- lofophum , qui urbis civis erat; tantoque eum affecit h o n o re, u t à dextro latere fibi jun& um eum per u r ­ bem d u c eret, multa inter eundum ab eo quærens, mul­ ta difcens. Hiftoire d’ Aug. p, 281. Trajanus Im pera­ t o r , ut Dion fcribit, quendam Philofophum curru tri­ um phali honoris caufia vehi jufïit. M. Antonius im pe­ ra to r non alio digniore titulo infigniri voluit quam Phi- lofophi. Cariores literæ funt mihi regno meo, dixit Ro­ bertas rex Neapolis, Lipf. monit. c. 7. Pythagoras cum M etapontum effet ingreffus, ibique diem obiiffetfupre- m um , tanta fuit ejus adm iratio, u t ex domo ejus tem ­ plum facerent, cumque pro Deo c o l e r e n t , Juffin. Lib. 20. c. 4. Alphonfus rex interrogatus u tru m n e armis an libris m ajorem gratiam deberet ? refpondit ex libris fe cirma, & armorum jura didiciffe; qui & librum apertum p ro infigni habuit. Panor. L. 4. de rebus Alphonfi. E t quo fuum in eruditos am orem & venerationem prin­ cipes pofteritati confpiciendam & imitandam d a re n t^ , ere&is ffatuis literatos coluerunt ut 'Æfchin em, Cel/mn, medicum Antonium Svet. in Aug. 59. Demetrium Pha­ lereum cui Athenienfes c c c l x ftatuas confecrarunt_,,

L aert, in ejus vita, u t multos alios m ittam ,

«SI jo §§(«•

tiam awrar 3 c fertis eos ex o rn a ru n t; tradu&o , ut o p i­ n o r , ex pentathlo ad Apollinis palæftram ifthoc v irtu ­ tem decorandi ritu. Quo ipfo illud evincunt, nullam vel agilitatis vel roboris laudem ac belli gloriam tanti ef- fe laciendam , ut non eru d ito ru m gloria tanti æftimari, & iisdem nitere debeat præmiis.

N ec fumma tan tu m veneratione & hono­ ru m cultu Reges profequuti eos f u n t , fed & largis muneribus & magnificis donis locupletarunt, tantique fe­ ceru n t, u t nunquam eos fatis fieri vel æftimari pos- fe judicarent , & quantoscunque vel in literas ad- quirendas , vel adquifitas liberaliter alendas fumtus facerent, quos fecille m axim os quidem conftat, at illi tamen fuo defiderio & literarum am ori vix fatisfeciffe fibi videbantur. M. Scaurus princeps Senatus Daphni­ dem G ram m aticu m i i i d c c feftertiis em it à Cn. Pifone

Pifiurenfe Plin. Lib. 7. c. 39. Hierontyrannus A rchi­ medi poëtæ mille medim nos tritici mifit pro uno E p i­ g ram m ate , quo ille navem Hieronis opus Archimedis çelebraftet. M . Antonius Pius non folum Rhetoribus & Philofophis falaria, v eru m etiam provincias decrevit, Capitol, c. i i. Trajanus im perator ad alendos pueros

urbibus per Italiam m ultum largitus eft. Vejpafianus ingenia & artes m axim è fovit, & prim us è fifeo L ati­ nis Græcisque R hetoribus annua c en ten i c o n ftitu it, præftantesque Poetas, nec non artifices coemit, Svet. 4Ptolemaeus Philadelphus Æ gypti rex quantus fuerit litera­ ru m æftimator & M æcenas, & quantum fuo literarum amore & ftudio effecerit, notius eft quam u t dici de­ beat. Verdinandus Neapolitanus rex grandem pecuniæ fummam quotannis ex ærario pendendam ftatuit R h e ­ toribus , M ed icis, Philofophis & T heologis qui N e a ­ poli

poli docerent. Pont, de Liber, c. 29. Leo Macelles im ­ p e ra to r cu m aliquando Philofopho ftipendium dari juf» iiftet, cuidam ex eunuchis dicenti pecuniam illam mili­ tibus efle im pendendam , re f p o n d it, ut ln am mea œtate fia t , ut ftipendium militum in Philefophos conferatur Suidas.

Francijcus L Galliæ rex ob ingentia fèrè quæ in Mufas contulit beneficia, earum fiummus vifus eft Mac enas. A l- verdus A nglorum rex fcholas publicas variarum artium apud O xonium inftituit, & tertiam partem bonorum_, fuorum in eas contulit, Ranulph. Lib, 6. c. i.in P o ly c h r . Conflantinus M. m iru m in m odum pauperum fcholafti- co ru m ftudia juvit. Eufeb. L .4 . Carolus M. Parifien- fem A cadem iam inftituit & liberaliter aluit vid. Ridd. o. 374. E t ne m ulta hanc in rem accumulem exem- ola, præfertim cum alii non ita pridem in argum ento laud diftimili fudarint; u n u m tantum dicam; quod re­ g u m ac principum in literas m unificentiam , qua inter fe c e rta ru n t, abunde teftetur. Scilicet quadringen­ to ru m annorum fpatio adeo ;Academiarum & U niver- fitatum crevit n u m e ru s , u t oftoginta jam in Europae hoc arcfto folo n u m ere n tu r & laudentur: quo incredi­ bili fane increm ento , ingeniorum que m ira felicitate-» tantum profecere literæ, u t in ifthau ferrea ætate verè quoddam ^AU R EU M & ERUDITUM nobis form arint SECULUM ; de quo adeo libi hum anum genus m erito gratulatur.

Ja&ent vero fua, fuosque m ire n tu r R om a &Grae- cia; laudent & v e n eren tu r ftios reges ac principes a- liæ cultioris orbis quæcunque gentes ; nos in illarum-, hiftoria paululum peregrinati, jam poftquam ad patri­ am redim us , longe heic majora reperim us munificen­ tiae & amoris in Muftis docum enta , quam p e r omnes - gentes

« g î1 ! ►

g e n te s , te r r a s , natîones reperire p otu itrm s& venera­ ri. N ec inter multos u n u m alterum ve literarum pa­ tro num & am atorem reg e m , fed omnes continua fuc- ceÏÏionis ferie fefe excipientes patriæ ftatores G U S T A ­ VOS & CAROLOS illas foventes & amantes adorare^ nobis licet; adeo u t inter m axim as, queis fuere inftru* â ifiim i v irtu tib u s, literarum am orem rïiaximè famili­ arem & om nibus quidem comm.unem, fed & unicuiq ob novum quoddam in literas beneficentiæ docum en­ tu m peculiarem, & quodammodo propriam ^idmiremur virtutem . U t enim pio filentio venerem ur regalem m u­ nificentiam quam in quatuor alias patriæ noflræ Acade- mias luculenter d eclararunt, ac ex illis CAROLIN A M unam beneficiorum m agnitudine appellandam fuis no­ m inibus fecere ; nec ad m inores in qualibet fere pro ­ vincia fcholas,Gymnafia d iâ a s, defcendamus, quas o- m nes beneficiis ac donis m axim is ornafie eosconftat_,: Upfaliam tantum n o ftram , à rem otioribus temporibus ad hæc ufque properantes, quantum am arint,quantum fo v erin t, dicemus pauciffimis, m orem fequuturi cal­ culatorum , qui ingentes lum m as brevififimis numeris e x p r i m u n t

F u it G U S T A V U S ille PRIMUS, gloriofifïimæ me- m oriæ rex nofter, qui Camenas noftras pias ac verè Chriftianas fieri voluit, qui illas errantes ipfe correxit ac refipifeere docuit; qui unà cum patriæ lalute fuam fperare illas juffit. F u e ru n t pofl: Guftavum tres illius filii paternarum v irtutum æmuli ERICUS, JO H A N N E S, & CAROLUS I X fibi invicem fuccedentes Reges, omnes literarum am antiflim i, & benigni fatis patroni. AfTur- git inde inter magnos patronos m axim us G U S T A V U S r^ADOLPHUS, en noftris Camenis dnlce & venerabile

noinen! qui ad laborantes illas & egenas refpiciens his & fangvinem & fpiritum dedit. N am ex propria & avita hereditate , regali fua <Sc tanto orbis trium phato­ re digniflima munificentia, Mulis liberaliorem lüften- tationem clem enter largitus eft : quod ex ejus edi<fto Uplàliæ publicato A:o 1624. colligi poteft, in quo enu­ m era tprœdia trecenta Jex data Academiœ t eft amento œter - 110, appojita dejcriptione in quo territorio, paroecia & pago illa inveniantur. His adjunxit quoque regia clementia qua­ tuor molas, item prata vel agros extra pagum tributarios ; addidit & odo decimarum granaria. Baaz. Hift.Ec. p. 63 8 - imo tanta ejus in noftras Camenas fuit beneficentia, ut ejus laudes, pro dignitate celebrandas, ipiis novem fo- roribus prægrande arg u m entum crediderim. T a n ti v ero patris fummam munificentiam Herois illa & Re­ gina om nes fupergrefta laudes CHRISTINA non modo im itab a tu r, fed & quovis modo adæquare conabatur_.; & ficut ipfa literarum erat amantiffima ac veré fcientif- fim a, ita per omnes ferè orbis partes fummæ famæ <Sc eruditionis viros exquifitè colledlos regali beneficentia coluit öc o rn av it, fecitque ut in Septentrionem m igra­ rent ac reliderent ibi potifiimum cultiores fcientiæ & artes. Capefiit inde imperii habenas invi<ftæ virtutis R ex ac H eros CAROLUS GUSTAVOS, ille, qui in noftro Helicone literis olim ftrenuè operatus eft, quique fu- um illud fulgentifiimum nom en noftro albo his verbis

CAROLUS GUSTAVUS Comes Pa­

latinus A:o

1 6 3 8

d

1 0

Feb.

tanquam pretio-fiflimam gem m am indidit, Mufisque ac literis novum quoddam pretium ac majeftatem addidit Cooptatus vero eft in num erum civium Acad, U p f R e c t o r e

c a d . O l a v o L a u r e l i o S . S Theo!. Prof. 3c D:, qui h tm : ejus titulum adjecit, ILLUSTRISS, E T CELSISSIMUS PRINCEPS COMÈS P A L A T IN U S R H E N I I N BAVARIA: TU LIÆ , CLIVIÆ A C M O N T IU M D U K , COMES VA- L E N T IÆ , SP A N H E M IÆ , M A R C H IÆ , E T RAVENS­ BURG I DOMINUS I N R A V E N STE N 3cc. Hinc & ille ghriofiflim æ memoriæ R e x , fui olim cum Mufis cön- lortii m e m o r, earum que am a n tiflim u s, hæc fcripfit

ft'ongl. ffattot ocf) hattet Acade* S S mien t>tt Upfala fot ett fontmnfit Glenod utt

fîtt tijtC/ 3c quæ fequuntur plena g ratiæ , plena»* clementiæ regiæ

Stockholm b. 27. Junii C A R L ’ G U S T A F ; A: o 1655.

verba auro 3c cedro, 3c tanto patrono digniflimä.

Surgit inde huic CAROLO fimillimus heres a tq o e semulus filius, CARÖLUS X I, omnis æ ta tis , ornnisque? m em oriæ optim us R ex ac P r in c e p s , fub quo cum o- m nia alia pacis felicitate ridere ac lætari, 3c de prifcäL* illa adeo decantata felicitate quodam m odo r e c u p e r a t a

fibi gratulari v id ere n tu r, tu m literas præcipue floren­ tes 3t v ig e n te s v id im u s, H e lic o n e m audivimus CARO- L l fonantem laudibus , 3c illas feræ pofteritati m ultis com m endantem . Definit tandem noftra veneratio in adm irationem Magni Herois

C A R O L I XII,

in quem om nium tem porum ac virtutum delinunt ex­ empla, qui quantus eft in bello, tantus eft pacis artibus, tantus 3c literarum amore atque benevolentia, qui in­ te r to t, queis p rem itu r graviflimi belli c u r a s , Mufas tam en benignè rec o rd atu r, Mufas amat 3c colit, Mufas quavis munificentia profequicur. Quas n u p er n o v o ho­