De Romanis ante Horatium satirarum scriptoribus dissertatio quam venia ampliss. facult. philos. Upsaliens. p. p. mag. Carolus Emanuel Aurivillius ... et Canutus von Schéele nob. Smolandus sect. II. In audit. Gust. die XIX Maji MDCCCXXVII. h. p. m. s.

de

ROMANIS ANTE HORATIUM

SATIRARÜM SCRIPTORIB US

DISSERTATIO

QUAM

VENIA AMPLISS. FACULT. PHILOS. UPSALIENS.

p. p;

Mag. CAROLUS EMANUEL AURIVILLIUS

LINGU. GRJEC. DOC· AD EIBL. ACAD. AMAN. E. O.

ET

CANUTUS von

SCHe'eLE

MOB. SM0LANDU3

SΕ C Τ. II.

IN AUDIT. GUST. DIE XIX MAJI MDCCCXXVII

Η. Ρ. M. S.

U Ρ S Α L I _iE,

h0gädla enkefru

C.

RYDBECK

född BOMGREN

För stora _{välgerningar en ringa} tacksam-hetsgärd af en bland de faderlöse, som pä Lundholraen _{ätnjutit en huld löräldravärd.}

J.

LAGERGRE

ECCTj· TOFTERYD BYARUM ET EONSTORP

PASTORI

DISTRICTUS ADTACENTIS PR.EPOSITO

QUONDAM PRAECEPTORI

venerabunda mentc

S a c r u m.

v. d.

välborna enkefru

C.

von

SCHEELE

f0dd von KNORRING

Den bästa Moder

he_{1 gadt}

i

9

terunt, donec, ut Livii verba mea faciam, artifices, qui

Tufco vocabulo hiftriones vocati funt, _non,Jicut ante Fe· Jcennino verfu ßmilem,

incompoßtum

temere ae rudern, alternis ja-ciebant, fed impletas modis Satnras, defcripto jcrn ad tibiciuem

cantu, _{mofttqne congruenti peragebant. Haec antiqua eft} Sa-tura _{Dramatica, qnse non interrupto tenore ad annutn} usquea4o a.Chr. perdurasfe videtnr. Tunc enimLirius An-dronicus ab Saturis _{aufm efi primus argumento Fabulam}

ferere, i. e. primus Fabulam ad Grsecofum informatam

exempla, Romanis fpectandam praebuit, quem mox alii

fequnti, Grsecis arguinentis fcenam impleverunfc. Illatis

iic Tragoediis _{Comoediisque oppresfa eft} Satura, fed tan»

tüsper, donec, arte exculta, et hiftrionibus, qui id vitae

inititutum _{profitebantur, fcenam occupantibus^ ingenui} ju-venes, priftinae cupidi feftivitatis, Exodiorum nomine, Sa»

turam revivifcere fecerunt. In dubiutn _{quidem vocari}

posfit, eademne omnino fuerint Exodia et Saturce, fed

verbis Livii _{probe excusfis, is omnino fenfus esfie} vide-tur, qui ejusdem generis continuationem fignificet. Exodia

autem inde _{apellata, quod in fine fpectaculi aliis fabulis,} jltellanis _{potisfimum, fubjungebantur. Atellanae autem cum}

Exodiis, quae unica Romanorum fuere atGraecis non petita

fobularum _{genera*),diuin theatrisagebantur. Viguere enim}

usque

*) Miror viris doctis in mentenj venire _{potuisfe, ut Atellanas a Fa¬} bulis Graecorum_{Comico-Satyricis derivarent,ficutfactum viderousab}

Eichftaedt et Manfo 11. cc.1 ut alios _{praeterearnus. Quod au¬} tem Atellance Romanis _{propriae fuere, optime oftendit Blanken¬} burg I. c.art. Comoedie,idquehas potisfimum ob caufas. I:o.Quod hae_{fabulse,exAtella arcesfitae, Ofce fcriberentur,etiam Ofcorumlingua}

j.tm emortua. Pofteriore tempore tarnen etlatine fcriptas fuisfe, fatis novimus. II:do.Quod Atellanarum actores femper ab aliishiftrionibus

discreti,nequetribu tnoverentur, nequeullamignominiaenotamob ar-tem_{contraherent, fed irgenui juvenes ipfi pleruroqueessent,quum}

10

usque ad Juvenalis faltem tempora, quod ex multis apud Suetonium *) locis colligere licet, et Juvenale

ipfo teile Sat. III. 174.

tandemqne redit ad pulpita notum Exodium, quum perfonce pallentis hiatum In _{grmio matris formidat rufticus infam,} et Sat. VI. 71.

Urbicm Exodio _{rtfutn tnovit Atellanae}

Geßibm Autonoer.

Hsec fere funt» quse de Satura novimus, quam Dramati¬ cam vocant; ne credamus tarnen, eam ad fabulae fcenicae

naturam _{propius accesfisfe; nam ideo maxime hoc} cogno-men _{adepta eil, quod in theatro ageretur. Etiamii}

eniin _{poilea, Exodiorum fpecie, habitum aliquatenus}

mu-tavit, ex αύτοσχεΰιοίσμοίσι enata, tumultuariae originis

fem-per veftigia fervavit **), et brevius carmen, ridiculis

ple-num, _{per alternas vices decantatum,} non Fabella ad ar-tis _{regulas defcripta, fuisfe videtur. Verba autem Livii}

non ita accipienda _{funt, quafi ilatim poil Andronicum}

obmutuisfet Satura, nec deinde niii Exodiorum adpella-tione in fcenatn rediisfet; haec enitn omnia non niii pe-detentim ufu venerum; _{quanqnam in incerto eil,} quo

tempore primum novo illo vocabulodefignaretur Satura.

Sed his _{fponte ducimur ad illam, quae inter Drama¬} ticam et Lucilianam media fuit _{Satira; Ennio et Pa·}

c u νio

terum infamise esfet Romano homini in Seena verfari; quod ut

alia taceam notisfimo Labtrii _mimographi exempio fatis probarur.

*) Tiber. 45. Calig. 27. Nero 39. Galb. 15. Domit. 10.

II

cuvio auctoribus celebrata. _{Vulgo enim ita fcribunt,} illam _{refectis, quae plebi tantum placerent, fcurrilibus}

jo-cis, a pulpito Satiram in domos legentium transtulisle, et mutata forma indolem _{quoque immutasfe, ita ut} de-rifum _{potius, quam rifum fectatus, vitia bominum} carpe-ret; et fic Lucilio viam demonftrasfe, qua incedens, Sa¬

tiram, quae proprie Romana nuncupatur, partibus fuis

ex-pletam iifteret. Sed haec omnia conjectura magis coin-mendantur et _{probabilitate, quam explorata rei}

cogni-tione. Invenimus fcilicet, fi fragmenta Poetarum Lati-rtoruin fcrutati faerimus, a Livii Andronici ad Ciceronis aevum hunc fere _{Satirographorum ordinein α), Cn.}

Nae-νiu m _{£), Q. Εη ηiu m, JV!. Pacuvium, C. Lu ci1iu m,}

L. _{Pomponium r), L. Cornelium Sullam d), T.}

Quinctium Attam e). Lucilio excepto, qui ii praeter Satiras _{aliqua fcripferit,}ea in obfcuro funt, omnes biConioe· diarum _{fcriptores fuere, eorutnque Satiras inter} Drama-ticas _{reponendas esfe, non eft quod dubitemus. Meruit}

Naevius bello Punico _{primo ftipendia, obiitque A. a. Chr.}

205. Livio Andronico fere aetate _conjunctus, qui primus

Sa-0) Collegi bsec nomina e Fragmentis veterumPoetarum a Stepha¬ ne _{editis, et Opufculis Th. J. ab Almeloveen, Ε}

Colle-ctionibus Poetarum Latinor. ea folum ad manus fuit, quae prodiit

Genevae _1627, quaequidem id tnaxime habet in commodi,quod Au¬ etores, unde defumta fint Fragmenta, non indicantur.

b) Feftus, in Quianam. r)Prifcianus dt Odo Partih Orat.

L. VI. ultimo.

12

Saturas _{paullum refrigefcere fecit,} A. a. Chr. 240.

Scri-pfit et Exodia f), quae ut fupra diximus Saturis in fcena fuccesiere, nomine folo disfimilia; itautnovi generis au· ctor non habendus videatnr. L. _{Pomponii, clari}

Atei-ianarum _{fcriptorisg), Saturas Exodia fuisfe, inde veri eft}

iimilius, quod haec duo Fabularum genera Atelianas et

Exodia, ut plurimum juncta prodiisfe, novimus. Sullam

Athenaeus diierte tradit _{fcripsfisfe σχτυξικχς}

_{κωμωβίχς}

_rtj

ττχτξωω φωνγ\, quod quidem varie interpretantur h), nos

cum Koenig de Saturis ducimus accipiendum. _Quod au-tem Ennius et cum eo Pacuvius,ex hac fcenicorum fo-cietate exemti, Satirae didacticae _{anteiignani ferrentur, id}

nec _ingenio Etmii, _{quäle illud ex fcriptis ejus} cognovi-nius, conveniens videtur; nec dictis veterum, qui

Luci-lium inventorem et _{principem novae Satirae toties}

lau-darunt. _{Neque is tunc fuit morum et reipublicae habitus,}

qui tarn acrem cenfuram vel excitaret magnopere, vel

pofceret. Neque ii probari posiet, poemata haecce

En-niana abunde dicacitatis acerbae _{habuisfe, inde quod} vo-lunt _{fequeretur; fic enim Naevius, quem ob verfus} mor-daces in carcerem _{conjectum, et poftea exfilio} mulcta-tum conftat _{Q, inventionis laudem ei praeriperet. Nec}

denique

/) Vide faepius apud Nonium: Sed confufa funt propter fimili-tudinem _{apud Grammaticos nomina Ncevii et Novit, ut in incerto} fit, utrurn ad hunc an illum fragmenta referantur. Q. Novius

celebris Atellanarum poeta floruit circa A. a. Chr. 90.

g) Gell. X. 24. XII., 10. XVI, 6. XVIII. 6. h) Vide Ruperti p. C. VI.

13

denique Diornede aut Fabio /) teftibus evincitur, led, ii quid video, foJo pendet Horatiano verficulo:

fuerit Lucilius, inquam,

Comis et urbccnus;_{fuerit limatior idem,}

Quam rudis, Graecis intacti carminis Auetor,

Qitamque poetarumfeniorum turba:

ubi rude et Grcecis intactum Carmen, Satiram; Auctoreni,

En-nium esfe adfirmant, _idque tanta fiducia, ut miretur Ca-iaubonus, nemini in meutern venisfe, rudis et in Rudiusre¬

fingere, patriam fcilicet Ennii defignaturo. Equidem loci auetoritatem _infringere non audeo, praefertim cuin

acce-dat, citari Ennium e Libris Satirarum, qui citandi mo¬ dus Fabulis nc>n congruere videtur. Fragmenta, quae

re-itant, adeo levis funt momenti, ut ex illis nihil fere di-lcere _{liceat, nifi quod vario luetiorum genere ufus tu),}

libros

k) Quum fcilicet L.III» Satiram ita definiit: Satiraeß carmtnapud

Romanos («c» quidem apud Grceeos) tnaledicum, et ad carpenda

hominum vitia archoece Comoedice charactere _{compofitum, quäle} Jcripferunt Lucilius, Horatius et Ρtrfites, ftatim fubjicit:Et olim

Carmen _{quod ex variis poematibus} conßabat, Salira _vocabatur,

feripferunt Paeuvius et Ennius. Haec potius in contrariam par-tem _{abeunt, duo enim genera faclt Satirse, novam et antiquam, et}

huic Enniutu et Pacuvium adnumerat.

/) Cujus verba maxime hocfacere exiftimavit Cafaubonus. Ita autem

habes L. IX. 2.: Formas quoque _{fingimus feepe; utFantam} Vir-gilius ; ut Voluptatem ac Virtutem. qutmadmodum α Xettophonte traditur, Prodicus; utMortem et Vitam fuas contendentes in

Sa-tira tradit Ennius. Haec quam nihil demonftrent, facile quis

videat.

14

libros IV. Satirarum _{confcripferit} η). An vero Afotus vel

Sotadiciis illis fit adnumerandusp non liquet; certe

Fabu-lam _{potius fuisfe crederem; poemata eodem nomine}

fcripferunt Attius et Caecilius o). Specirninis loco

nonulla afferre _juvat, quae fervavit Grammaticorum

foller-tia; Donatus ad Terentium, in Phormione, Act. II. Sc. II (flippe ßne curα laetus, lautus quum advenis

Infertil malii et expedito brachio, Alacer, celfus, lupino exfpectans impetu; Mox dum alterius _{abligurrias bona: quid} Cenfes dominis esfe animi? pro divom fidem!

Ille Iridis eibum dum _{fetvat, tu ridens vorar.}

Nonius in voeibus _{Propinare et Medullitus, duos e III,}

Libro adtulit verficulos, quibus magna de fe ipfurn

fen-tientem _agnofeas:

Enni Poeta_{falve! qui mortalibus}

Verfus propinasßammeos medullitus,

Gellius L. I. c. 29, Ennium in Satiris, fed incerto libre

feripfisfe ait:

Hoc erit tibi _{argumentum fentptr in promtufitum} Ne _{quid exjpectes amicos, quod tute agere posßs.}

Apud eundem L. VIII. c. 2., invenire licet alios quatuoi

verfus, fed eorum fenfum _{impeditum ipfe}

confitetur p).

Haec

w) Verfus infra allatos ex Libr. VI. quidem ducit Donatus ac Terentium; quum vero Porphyr, ad Horat. Sat. I, 10. diferte

feribat, Ennium quatuor libros Satirarum reliquisfe, et libri quint

nullum exftet _{vestigium, credibile} eft, librariorum errore apud Do· natum VI. pro IV. irrepfisfe.

0) Cfr. Collectiones Fragmentor, ex Latinis Poetis.

p) Reliqua], quae fenfum non efficiunt, videas in Ηesfe Iii edition«

du-Hsec funt quae novimus; quae vero ceterum de Satiris

Ennii _{q) varie disputata fuere, ingeniofae plerunique funt} nugae. Quo etiam referenda cenfeo, quae de Terentii

Varronis cum Ennii Satiris iimilitudine vel focietate nounulli affirmarunt _{r); vanum quoque recte exiftimes}

de tali re _{quaerere, quum nec} Menippi, _{nec Varronis,} nec Ennii _{fcripta ad nos pervenerint; et iic umbram} umbrae conferimus. _{Quae apud Ciceronem in}

Academi-eis _{exftant, potius probare videntur, eam fuisfe Varronis} mentem, ut _{philofophicae difeiplinae rudimenta ludendo}

hominibus inftillaret, _{quod ab Enniano confilio longe} re-cedit.

Ennio _{poft feptuaginta fere annos fuccesfit C. Επ¬}

ο_{ilius, cujus nonien, Horatio retractante, crebrius}

au-diverunt Uli etiam, _{qui antiquiores Rornanorum}

Scripto-res,

bium _{adjecit Planck in libello Q. EnniiMedea, commentario} per-petuo illuflrata, Goett. I8l7. p. 131· Adtulit Dacier I. c. duo prseclara loca , fed unde petita fint, retieuit. Alterum fervavit

Cicero Divin. L.I. ultimo, alterum Ifidorus Origin» L. 1. c. 25; ex Ennio _{quidem uterque, fed atrum e Satiris, an ex alio opere,} minime dixerunt.

q) De Pacuvio Satirarum Scriptore nihil feimus, nifi quodverbis Dio-medis _{fupra allatiscontinetur. Cfr.Porρ byr, ad Horat. Sat, 1:10,}

r) Cafaubonus, dum explicare vellet verba Quinctiliani L. X. 1. Al¬ terum illud _{iß, et prius Satν oe gtntts quod non fola carminum} varietate _{mifium condidit Terentws Varrot utTibi corßaret' illud}

prius, id novi invenit, ut Satiram Varronis et Ennii eandem

fa-ceret. _{Quod, pace tanti viri dixerim, ingeniofius quam probabi·} lius _{exeogitasfe videtur. Multo verefmiiius alii lufpicati funt»} in voce _{prius mendi aliquid latere.}

16

res, quorum libros temporis

injuria

nobis invidit, parun

cognjtos habent. De fcriptis ejus antequam dicimus, tun

pauca enarremus, quae de vita

ejus

accepimus ; tum tem poris, quo vixerit, imaginem revocando, quam fuscipi

mus in Satiras ejus commentationem, expeditiorem _co

neraur reddere.

Natus eft LuciliusA. a. Chr. 149 (A. U. C. 605) Suesfa

Auruncorum _{oppido, unde Magnus Auruncce alumnus Juve} nali _{dictus, viginti annos poft Ennii mortem. Ceterun}

gentem ejus non novimus, neque pofteros, excepto quo Cn. _{Pompeji IVIagni vel avus fuit, vel magnus avnn} culus αcerte _{Vellejus Paterculus hunc matre Lu}

cilia, _{ßirpir ftnatorice b)t} genitum fuisfe retulit. Sub Sei

pione Africano minore Numantino bello equo milits vit_{c)fexdeeim annos natus, cujus deinde amicitia pariter a} C. Laßiii, per toturo vitae fpatium familiariter ufus eft e Archelaum etiam, Vectium, Q. Philocomum ami

cos _{habuit, qui poemata} ejus _{domi per lectorern recitari fe} cerunt _{/). Et quum i'cripferit Lucilius: Virtus Albin}

eß,

s) Hoc Acron et _{Porphyr, illud Schob Vet. Cruquii narrant.}

t) II. 29. c) Idem II. 81. Hör. Sat. II. I. 75.

») Hinc illud Horatii: Quin übtfe α vulgo etJcena infecreta renn ran Virtus _ScipiadcE et mitis fapientia Lcelit

Nugati cum illo et difeineti ludert, donec

Decoquerttur olus,foliti.

Ad quae verba Acron: Scipio Africanus fertur intra domui tarn civilis _{fuisfe et carus Lucilio ut quodam tempore Lcelius ci\}

ca lectos triclinii fugienti fuperveniret, _{quum eurn} Lucilius ol

torta _{mappa qnafi feriturus fequeretur.}

l7

eft, pretium

perfolvere

verum etc. putant,

hos verfus fcriptos

esi'e ad _{Sp. Pofthumium AI binum, virutn}

coniula-rem; quem vero Lucium iElium verficulus hic, ab Auetore ad Herenniam *), öt vitiofse verborura tra-jectionis exernplum citatus: Hat res ad te feriptas

Luci

mißmus

iEli,

fpectet,

in incerto

eft;

creditur

tarnen

esfe

L. iE Iius Stilο feil Praeconinus, eques Romanus, Graecis et Latinis litteris eruditisfimus y). Licin.

Cras-fuin oratorern, C. Perfium et D. Laelium ei

conjun-ctos fuisfe _{perhibent 2), et Q. Granium} praeconem, fa-cetum hominem et dicacem, quem etiam cum Lucilio fo-ciavit Tullius ad _{Papirium Paetum ita feribens:}

Itaque, te quam video, omues mihi Granios, omnes Lucilios, vere

ut dicam, _{Cratfos quoqueet Lceliot videre videor. Moriarß, prae¬} ter _{te, quemquam reliquum habeo, in quo posßm irtiaginem antiquee} et vernaculce_{feftivitatis agnofeere a), Qua vero causl'a Furie·} cius _{Q. Titium Attam, comcedographum, in noftri} amicorum numerum _{cooptaverit, prorfus ignoramus.}

Prae-ter

x) IV. 12. et quoniam iu id incidimus, mirari convenit, in indice

Ciceroniano Ernefti hoc Fragmentum velut Doufae ignotum

pro-poni quum jam prima inLucilii Editione adfitp. 25. et in oranibus

deineeps.

y) Cic. Brut. 56. Sed male Crinitus De Poetis Latinis, et eum _{fequutus Funccius, ex verfa Luciliiapud Cic. de Finib.II. 8·}

0 _{Lapathe ut jactare necesfe eft etc. Lapathum quemdam pro}

la-patho herba inter amicos noftri retulerunt.

z) Ex Cic. deOrat. I. 16. Ibid. II. 6. Sedquod ad Crasfum attinet faltem, irritatio qusedam potius inter eos fuisfe videtur. Cfr. Ibid.

III. _43.

α) Epift, ad Farn; IX. 15. Cfr. Brut. 43. De Finib. II. 46. b) In optimoeeteroquin libro De Adolefcentia linguce latince. Marburg.

1723. p. 5,0. Sed Crinitum fecutus eft.

iß

ter illam in _{Hifpania militiam a poblicis negotiis <rmnin<}

abftinuisfe, et in otiovixisfe videtur, litteris deditus G se eis. Invenitur et _{Clitomachus, Carneadis} it> Acade

nr.ia _{fuccesfor, ad} eum _{feripfisfe librum, Academicorun} de fenfuum _{pereeptionibus dootrinas continentem c). Vi} tae _{privatae vicisiitudines meliusex Satiris ipfis videren.us} ii verum eft Horatii:

Ille velut _{fidis areava fodalibut olirn}

Credebat libris; _{nequt Ii male} cesferat, _umqxiam Decurrenr alio, _{ntqtufit bnu, quo fit, ut omnir}

Votiva _{pateat ueluti deferipta tabelia} Vita _fenir.

id vero _quum fieri jam non posfit, vix eft quod adda isus, praeter haec. Habitavit Romae in domo, quse An

tiocho regis filio obildi publice aedificata fuerat d). Ama

vit _{Collyrain puellam, in cujus honorem Librum Sa} tirarum XVI _{ejus nomine infcripfit e). Habuit fervum}

nomine _{Metrophanem, cui ipie L. XXII. Satirarun} hoc _{pofuit epitaphium:}

Servu _{neque inßdur domino, neque inutili7 quoiqnam} Luceili columella heic_{fitα Metrophanes f)*}

Mortuus eft _{Neapoli, A. a. Chr.} 103 (A. U. C- 65«)1 et Pu blico funere elatus, quum fexannos lupra

quadragefimur

vixerat _{g). Quod vero fenem Horatius adpellat,}

_nih

quam

e) Acad. IT. 31, d) Afconius Pedianus ad Orat. in Ρ nenn 22.

t) Porphyr, ad Horat. Od. I. 22»

/) Donat. in Phortriooe Act. I, Sc. 5. Allufit at id Martial» XI g) Hieronymus apud Eufebium in Chroo.

*9

quam antiquum fTgnificare

videtur

A). Reliquit Libros Satirarum XXX, _quibus perennaturam Hominis fainam

adeptus eft, nec tarnen fine quorundatn detrectatione.

Id etiam vivo ei aecidisfe conftat, qui, quum a quodam nominatim in fcena laefus, hominem in _judicium

pertra-xisfet, quod voluit non tenuit; Caelius enimjudex reum abfolvit _{i). Nobis carminum jactura magnopere dolenda,} tum ob _{ingenii excellentiam, tum praecipue ob vivain} ve-ramque hominum moiumque dercriptionem, eo gratiorem futuram, quo majori laborat, fingulari quadam fatorum

inclementia, eorum temporumhiftoria, propter monumen-torum _inopiam.

In vitam _{ingresfus eft Lucilius eodem anno, quo rce·}

ptum tertinm Punicum bellum, e vita excesfit ipfo

tu-multu Cimbrico _{flagrante. Incidit igitur aetas ejus in ea}

tempora, quibus Roma, Europa et Afiica debelfatis,

Co-rintho et _{Carthagine deletis, receptis Attalicis opibus,}

in futnmo _{jam conftitueretur, orbis terrarum Domina. At} iimul _{ingens Iuxuries, prava partium ftudia, immenfa}

cor-ruptela, iniatiabilis dominandi libido, antiquam caftitatem

morum feveritatemque _non fuftulerant quidem, fed

gra-viter tarnen _{oppresferant, Quod apparuit bello cum}

ju-Λ) Bayle, Diction. Univ. art. Lncilius, probare nititur, annam

mortis _{annumque natalem apad Hieronymam in Chronico non} re-cte fe _{habere; primum fcilicet credibile vix esfe, quindecim vel} fexdecim annorum _{puerutn in Hifpania ftipendia fecisfe; deinde Le¬} gis Liciniae quum Lucilins injecerit mentionem (Gell. II. 24)reo

ie anno LJ. C. _{655 vixisfe teftari, tunc enim primum ea lex lata}

eft. _{Quae quidem non infirmia funt argumenta; receptam tarnen}

opinionem mutare noluimus.

20

Jugurtha

gefto,

qui

Urbem

venaletn et mature pe· rituram, Π eintorem invenerit, jam tum haud injuria pro-nuntiavit. Et civilium turbarum initia in mediana Luciii setatem cadunt; vidit forum fanguine Romano foedatum

vidit confulatus vi aut _{largitione occupatos, et malis}

ar-tibus in _{potentiam, quae civem non deceret, furgentem} Marium. In tanta _{jam foeditate nondum virtuti honos}

deerat, multis etiamtunc mores, quibus creverat Roma,

f'ervantibus; nec ullius virtutis _{exempla defiderabantur.} Vehementior in dies exardefcebat veteris et novae

difci-plinae pugna, fed eompages reipublicas nondum disfolvi cceptae erant, nondum languor et defperatio pectora

occu-paverat. Maximos tulit haec astas bello et pace viros,

iletitque pofthac per centum fere annos res Romana,

prius-quam, amisfa übertäte, praeceps ire coeperit. Sed inter

baec _{probitatis improbitatisque certamina opportunum} in-venit Satira locum, glifcentem coercitura depravationem.

Haec _caftigatio eo acrior evaderet necesfe erat, quod,

in-tegra manente tuinTlibertate, nullo reftringebatur, aut nie. tu, aut verecundia, _{quominus vel primores civitatis}

ar-riperet. Quare Satira, Lucilium nacta Interpretern, au-dax in medium _{procesfit, avitae iimplicitatis et candoris} »obtrectatores _{perditoresque minaci increpans flagello. Et} ille ridendo _quidem, non ludendo, vitia retexit, acerbus

femper, et qui mordaci dente, quoscunque peteret,

lace-raret. Horatio _{quoque multo eit vehementior atque}

ar-rogantior, fed illam animi aegritudinem, illam praefentis

fortis _{impatientiam, qua Juvenalis et Perfius agitantur,}

apud hunc vix exiguis indiciis deprehendas. Ingenii

pondere, quam celeritate magis valuit, et acerba repre-benfione adverfarios ad vivum fecuit. Graacis litteris

xloctum hominem _{antiquae Comoediae lectione excitatum} fuisfe _{quis dubitet, etiamfi id clare Horatius non}