. I 3/. B. V.
-B^ÄmDeo
Di S P V T A t I O De 9 R E G 1 M I N EPHILOSOPHICO
R.VDITER ADVMBRATO qja mCum ionfenfu ampliffimd Facultatis Pbilofophicé tn Vpfatienfi Jeademia
T^egi*
PRI SI DE
VlRO p Rts£C L'ARISSIMO
M. PETRO AVRIVILLIO
Log. & Mctaph. ProfefT.Ord.
Fxaminandam propomt
, OLAUS g S ©13(3* Wefm,
'v. . * ' •:
Ad dicm 5 Junii Anno M DC LXXII«
in Judit. Vet.Majori•
} r • •
[yCHJC
V P S A L I & ^cudithbkiicws OrioS. R. M, ßibliopgla. / ■ (JtdV I R O
Reverendisfimo & Amplhfitm
Dn. NICOLAO RVDBECKIO
S. S. Tbeöiogise Do&ori celeberrimo , Wef*
gaanni«Daliarumq; Epifcopo dignisfimo,
Con-(iitorii Arofienf. Praefidiintegerrimo, Regii
ibid.Gymnabi Ephoro vigilantisfiroa,
PatroHOfuomagno. VcEt
Spefiau digmtatis Vtro
dn.
johanni
552£dt^^8©(£3l-Vtbis Arbogia» Confitli dignisfimo, Fautori fuo optimo.
Salinem & obfequia.
AÜtisfys
CanfpcciumVener
and*, timet
antetttutnjjud'tcetnea
tequeMufa venire
legi,Ingeniojormata ruåiy calamoque manuque:
( 'Safciex indoäoMufapohlanequtt) Offtciofa tarnen, rogitans & ut advenaposfit
Sub Late Patroni tuta laterefui.
Vt quoquecotivcniat patria Te, Conful> inurbe%
Ingentibomtas efficit ipfatut.
Siratat, intultam, nec quam vacttiiafucCQ
—3/.
■J|
CV
B. V.
BOnérumfludt, T>eus
eft animi ftluitashomini
in aftioneconceßit,
boni &haüd
cogtiitionépoflremü
vertconfifient, quaut obtineatur &poßea conferve* tur direfttone oputeß. Nutn ficut erroribtis hic nihil
^'frequentius , quthaneperturbant felicttatem: ita
Re-gimine te muniri oportet ,ut fcltciter hic vivas qua & faciltUs coercfantur, qnt vel dedtta opera , vel
vitioqtiodxmanimt buc feruntur, ut quidquid boni
fit, gradufuo deticere ftudeunt. De hoc regimine
paucajaltem (narntändaccuratefecundum printipia affefttonet& fpeciesconfideraretnftitutononconvenit)
prout potui, meditari volui. Ruditatem ubique hic
obyiamcandor bonne per feexcufabit,
CAPUT
PRIMUM-Th. l
\ud dubium eft, inorb$
Pkilofopktco regimen etiam
dari ; cum vix quidqua
in univerfum iit, quod
non ardini fubefic amet ,
/tiptrioreq5 aliquo regi,nam
comperrum eft fine tali ftatu omnem pe-rirc falutem, affirmante Cic4 lib* 5. de
leg. c. i. Quia v. omnia fibi bene
pro-ipe&um volunc, id etiam quammaxirné
appetunt, unde fua pendetFelicitas:hinc
eft, quod natura confufionem abhorret,
quiaper eam ifte turbåtar ftatus, in quo
fl
ni
in
ca
fibi optata feltcitas conflare debet. Dum
fugitur confufio , exfurgic ordo , ordo
iubjedionem vel imperium qualccunque ca
demurn parit. Alia aiiis, quafi
difpenfacis,^,
dignitatis gradibus , fubfunt& reguntur,
quousque per progrefiionis ordinem , ad
lupremum devenicur PeUorem, å quo fa-lus omniumdepcndet, quam
minfårietä
obfequi§ fibi confervari qualicunque
eo-gnitione omnes norunt. Quo quidquam ergo magis bonum & fülletus cfl, vel elfe
mi m or
fel
vi vuit, eo magis in hunc regtminü orémm
fu
propendet,•i quia» ex meUorü bujus■^ orätnis fg conflitutione, melior
etiam/e/i^Wexpe-ftatur <3i nafcitur. Jca homo nacurali
in-citamentoadfuamfibi
acquirendam/Ä-tatem fertur,- quia nemo eft, qui non
0
bene eße cupic, & fehciter vivere: qui
au-tcmhoc in ncgotiovelnon nimisrorpue- p rit, velfuumJudicium rederem
acflimandi
abripinonfivericfalfa perivafioneauc
titil-iatione jucundi, cenferehaud difficulter P(
m
potcritveram (olidamquefeliciiatem fibi
cen-firri bono Pbüofopbice: qua felicitate rede ^
seflimata, cura fuboritur eam confequen-n(
di fervandique. Quisquis autem fuae
im-becillitatis memor & veruscenfor, haud difficulter deprehendit, quam exiguae
fibi
vires hoc ioncgotio
fuppetimc,
.nihilomi-
^3/.
IÜH. Qi 6. V.
,m nusfelicitatis ißius
defidcriuni
manet, Ütin regnoPolotico civel feheitatir obtinendr
ue
caufa fubfunt & reguntur imperio: itain
CISfef^«o
Philojofbics
felicitas,
ut finisfpe&a-^'
•tur, quiacquiri nequitfincfuperioris regi»mine, legumque obfervatione. Qu od cum
le-a"
mel hujus regni civibus perfvafum eft, uß ^
omnino perivafum eile debet, huefponte
°"
fua propendent, utilla, quam prxoptant, I11 felicttate beari poilint , imperturbateque
e
vivere, ablegata confufione, qua:
erro-m
rummatereft, quam tanto magis abhor-1
rent, quanto fibi optabilior eft veritas.
e"
Nam ubijubendi parendiqueratio
langvc-1"
feit, ibi obligandi visexfpirat, &
turba-^
torumfacinori, furfum deorfum
quxvis
. ; pervertendi, portapanditur. Quod
utde-vitetur in regno Pbilofopbico, inquo bonu-fuum homo confcquitur, muniendumeft j autontate
fuperioris,forma
certaregimmis
coti»flituta, quaprxcavcntur inordinationesSc perturbatoribus felicius obllfti poteft ,
monftrata obligatoriet vi legum> qua in
ob-fequium redeant. Nonfolum regimen hoc
]
neceffarium
eft, fed etiam huc fpcßanr,^ quas
regiminis
ratio
requirit:
de
quibus in ^iequentibus.
•_ II. Conceffo dariregnum
P1oihfphicnmt
diipiciendum
etiam^quomodo conßituatur15
As «
1
tåexquibur exfurgutprincipiü. Vt Deus
[um-me ionusGÜ t ita 8c bonuatis iux, vcl
fi-militudinequadamcreaturas, a c pra:
rcli-quis hominem dignatus eft , quam prarci*
pue in antmi peifeBionc elucerevoluit, uc is ejus beneficio in rebus cogrtofcenäti rite verlaretur, neve tn agtndis a redo devia-ret j qua: facultas licet miruininmoduni
vitio hominis Jabefaéfota (It, iuperfunt
tarnen minutaquadam rehquia, per quasin
qualemcunque , qua bonum phtlofopbicum ,
eniti poceftprißtnaperfeB?onisfimihtudinem\
•tque hinceftilludveritatüin animohomi¬
nisftudium 8c vhtutisamor. Animus ergo ut veritatem inveniat, circumfpicit fibi fundamentum , cui innitatur , invenitque
duplex, Proximum 8cremotum quod 8c ulti-mum)urc dicitur , quia in aliquo ultimo
fundari neceflum eft: Proxtmumeftipfa re-rum natura, remotum eft reruni opifex
DEVS. Ideores veraftint, quiacum
intel-ledu ejuscongruunt:ut
veriffimus
eft
,nonpotuit nifi verum producere* Hxc veritai qua:rebusineft, prima noßriintellcftus, men-furaefi, quamenfuraii non
acquiefcit, in-
J*u
quirereincipit,unde illadependeat,
deve-nit itaqueaatntelleBum divinum,ubi 8c
fub-
ruflftit:regrediturquc
argumcntando,
fe
in nu(ognofccndo
mturam rerumJecutum>niinimé
^ falfumm fi-li* ci-! uc ite ia-ini nt in i » m\ li-bi Lie 7-i 10 e- ;1-in n- e- b-in né m 3/. B. V.
falfum fuifTe; nam arguit,
fiinteUeUusdt-vinns efi menfura veritaturebusinexi[lentis,
e-tiamveritatiscognita.
Res
ergo conlidera-re incipitearumque naturam, &quo
valet
ratiocinio ex convcmenlia earum, velinter
fevelcumopificefuam coiligit Cognitionen!.
Oninia quxcontemplatur in hoc convenire fentic, (\uoåeffe habeant, quo deprehen-fo, cognofcere etiamavet,qualiter ejfe
il-ludaffeåum(it, ubi icidemomnium
conve-mentiam licet analogeam repcrit: nulluni
npnperfeftum vidit, honum, verumque, & quee ccetera funt. Et quo omnium habeat
generaliflimamnotitiam ,
communemabßra-bitconceptumtquem inträ(ere(ervat,Hinc
. accuracius cujuflibet naturam fcrutatur, &
proutillamvel commutiem velproprium
de-prehendk, fub tali etiamnotionecollocat, (lvc quacillam participant,fub(ißantvel
in-extftant,fivecorpushabeantJive careant, con* vemantvegenere vel jfiecit_,.
Qaac dum
ita perpendit,progredituretiamad inveßigatio-nem caufarum, inquautininfinitum evitet progreiTü, in aliquoprimofubfiftit, quod
wbnomine Deiconcipitacveneratur4Hinc
exfurgit
ejus confideratiojpecialior, ut &re-tum reliquarum:
quas etiam ut inpondere, numero, menfura conditas animadvertit ,
prodiverfa
horumrationepcrpenderc
in-lifo
III. Abhis in feipfumhomo
rcfleåi-turfuam inveftigando naturam. Et cum I'
rarioncm fui corporis cum aliis
corpori-busconvenire dudumfenfic, ex ratiocinan^ b
dt fagacitate, qua reliqua animantia ante- n
cedit»concludit, fe in linufuo circumferrc £
aliquid excellentius, cui nomen rationale r
ummce imponit. Et quia illam deprehen-r dit prxftancioris natura: efiTe,
ejus quoqut P rationem indagare &
nof£e
amac. in quat
Cumfentit malefaSlorum accujationem,
mt- p turnque peeneefutura,immortalerneamejje col- c
ligit* Quo ergo ipfl bene fit, neve ejuf- i nsodi angore prematur , circumfpicere i
incipit viam, qua fieri pofTit, ut libcrc- /
tur abilio, qui vel in hacrita conlciencia fl
gravius angit, dolore. A conclufione t
coritrariorum advirtutis ftudiumdevolvi- * tur, fimalefailaatiimumtorqueant, utiquebe- t
nefaila tranquilhori eum beant conditiono- c
Hinc oritur virtutisamor, (3enrum,qucetili
1
adverfantur, fuga; a quibus utteäo latere t abfcedat, & virtufcm fequatur, cujusflu- J dia ilbihnaturacommcndari intelligit, in- i
ternam ejus rationem inveftigarepergit, <
quacognita.cognoteitcontrariorum indo ' lem; atque hinc difcir qualem fe pratftari s debeat,
utinfeipfumnonpeccet,&ergi
1«liQsdeccntcrvivat» >
ai-:um ori- ite-:rre ?alii en-»qut qua mt- ol-uf¬ ere re-tia >ne vi- bt-tili irt lu- in-'t j la in V 31. B. V.
IV. Efiergoo homini integrum 'aniirmo
fuum pernccre, & in lublimiorem
evehe-re ftatum, quocolluftratur fapientianllius bono, cujus paraodae ipfi adhucquardam
manet facultas reliqua. In quoutiefere¬
degeratregimineopuseil;, fine quo in
er-roresfacilisefl lapius. H^egtmen vero
impe-rantis au$oritätemunitumeße oportet&legum prxfidiö, quoohligaripollint,quifublunt, & coercericontumaces. Di8latoriaquidem
poleßas hic nonobcinet, quavelin officio«, conrineantur, vel exterms quibufdam ad
id paratislubfidiis reprimanturreludätes,
interiustarnen <&\Ratuv>QpLiAte?iendum,quicl
fctciendum,fugtendumque; quod dt81amenfua
naturaita comparatumeß, ut eificax iit ad
obligandum in aflenfum Sc obfeoumm* Quamvis dmldoug nihilhicfrcquentiusfit»
tarnen internce hujus regimintspoteßati nihil
detrahitur, qaam sque obtinet, tametll forisnon exerceat. Nam ut in imperiüet-iam fumina poteßate munitis non rari funC
pcrturbationum motus; etiarnnonmiruti* talequid hic crebrius occurrere, cum non
deterreantur perturbatores pctnarum
ex-ternarumminismetuque* Nihilominusita animo imperatur, utinquibufdam necejß*
tas
imponatur, Sc inaliis,
fiim-munis is eftabomni impedimcncoveritatk
cogni-tognitioni
obflantc, non poflit non re&a fe,in ajjenfumper
gere. Necramen hic illa in 01
pccnam defideratur obligatona vis: nam o- gs
mnisveritas äDeo efl, cuiqui contradicit,
< ät aculpa, fl modomanifeftiori
ratione pa-I teat veritas, vel patere
ipfi poflit, non fa
abfolvitur, cumnon minusDeo quamw-titati, omnis veritatis autort concradicac.
Nunquid ergoobncgleäum obfequiumDeo äebitum, non reus arguatur grandis
deli-&i, poenjrque meritar«5 Prxterea rationa* Iis creatura ita conditaeft
, ut honeftarum /
a&ionum ftudia fe&etur
fugiatque con-
\
fraria, quod flintermiferit,intuspetitorem n ferit accufantem , & judtcem , qui conde- ri
«Unat St porna:adjudicat.
ti V. De Ccnfiitutione hujus
regiminis qux p:
diåa funt, breviterhuc redeunt.* dari o- ft tnmnbfapientiam quandam
quaanimusho¬
ministam intenfivé
quamexten(iveperficitur% quac reeepto nomine Phtlofopbta appellari
confvevit. Cum circa eam fefeoccupac
homo, cum
dirigi
oportet, nc in errorefpronus abripiatur, quofslicitatem, quam quxritautnon invenif> aut inventam
dc-perdit4 Vt ergofciat feobligatione obfequii
teneri, quatenus inboc
regno Philofopbico
ci-vis eft, Sc hic bené viverc
cupit, nofce
im-^
31. B. V.
ferandi: qua:cum k Det
ejjie
deprehendit,
omneconcradicendi facinus procul able-gat, & ob ejus venerationem,
tbfeqmumqut
debitum, [uamque fehcitatem, ira ic in bosreln0 gcrere
defiderat,
utnihil
contrajus
fasque committat.
Cap4 II.
TH. !♦
QUo
innotefcatquebuic
regimini
unde illafua covßet
dependeat,autoritär,
nou liftendum in Cathedris Fhilofopho-rum, quilapientix humana: culcores
po-tius exftitére quamautores,led adalciora
profpiciendum eft pulpita,
undemanife-ftatahxceft fapientia , & leges di&atx ca-les, contra quas nulla datur exceptio,
quxautoremornnisbomtati$\& veritatüfontem agnofcuntipfum DEum\ qui felicicaci
ho-minum benigno amoris
adfeäu
prolpici-ens5regnumquoddamconftitutumvoluit,
in quo ipfts h<ec felicitascontingeret, Cu¬ jus ratio potiflimum in eo con(ifteret,ut reföc cognofcerent qua vera, Magerepojjent^ quafunt bona. Quo vindicetur conditoris
hujus regni lumma poteßas>
infaUibiliias
& autoritär,
adregnum
botcondendutn, leget
ferendas & Mgandos eher, uc qua: vera
fünf,tenerenc & fedarentur hona ( de vo-luncateejusdubitarehocin negocio res
i-pfano® finic) coniiderandus eft pro tri-, plici attributorum conceptu. Communis
omniumredé ientientium confenfuseft, in ordine dependentiü veniendüeiTe ad
a-liquod primum4Contemplaturhomo tam
rerum aliarum mirabiles vires , quam creaturarum rationalium mutuos
refpe-dus, quacenus eminentia & digmtatis gra-dibus diferiminantur, quibus perfpedis, non uno argumento perfvadecur , hxc qnantacunquc funt, aliunde dependere,
Altius evchiturdonec perveneric, ubi Ü-nedefiderio ulteri9progrediendi fubfiftat: &hoc, inquo
iubiiftit,
Deum nominat,'* quem , quia tot tantarumque virium acpoteftatum autor eft, poteftatis
erninen-tiffima: ehe concludit. Quare nihil Deo
ad hoc regnum conflituendum deficere
poterit, tarn refpedu legum, Civiumacft> licitatü per quam bene beateque vivendu
efl: , quam autorüatis ^egimini huic
muni-endo necefiaria:*
II. Dens etiam nonpoteflnon efle^-rns\ quia perejfentiam vertiseß,qua: prout immutabilis eft, ita nec mutaripoteft
31.
C^B. V.
gnlficando
quamtjfendo:
hare ejfeniialü
di-- cicur: illa velEthica eft
, qute
conformita
-tent dicit mentis # orationü; unde nihil a
-1 Deo magisalienumeft, velab hominibus
magisimpium
proficiici
poceft, quam De», tribuerequendam mentis conceptumorationi
■
Vrolateevelftgno haud congruumaut contra-riu m: VelLogica quacongruentiamorationü
esconceptuscumreinvolvit, quarhicfpe
<fta
-tur; unde a vero abludunt, qui Deum
- aliter locutum fcrunt,
quam rerum ferc
, natura. Hincinfero, quia veruseftDeus,
non potuit niflverumproduccre,cognofcere,
. [tgmficare. Unde
cognofcendi noftra
ve-- ritas falli non
poteft, cum ita
cognofci-: mus,
prout rerumvericasa Deo conftitu-,i' ta eft veliignificata. In quemultimoter¬
minatur intelledus nofter , cum non
a-liter res creavit, quam inträ fe
concepit,
necaliterde illis pronunciac,
quam prout
funt,quod ergoinlummerationisloquitur,
-verum eftquia fe ipfum
non abnegat,nec mutabiliseft, Quia itaque ille omnis vert-ritatis autor cum venerationeagnofcend9 eft, tumrebus inexißentistum
tognit*, quie hiefpe&atur velmaximé, in quaeruend*
conftituendaque feliciter, neceflarium eßphilofobicumregimen: quodquia originem
luam ad Deum refert, ab eo etiamfua
■
"-ui'jp5
toritate munitur. Fundamenlo nititur immo to, hoc fc. Deus verus eß, ergo resereavit
veras, Ö? quin cogmtione veritatis rerum ho-minkdignari voluit, wo* aliter fgnißcare
fyo-tuit, 3W01W2 /ü? haberet veritas,
Quic-quiditaquc faculcatis adres cognofccndas menti noftra: å Deoimpreflum reb'quum
manet, non poteft inquantum aZ)£oeft,
aberrare. Nam implicat aliquid aDeoita, conftitutum effe , ut verum reÜurnque
co-gnofeat, & tarnen in quantum a Deo eß
falfum pereipere. Quarecum Deo itaftib-ßt mens noftra, ut non debeat non Deo
obfequi, etiamtenecurobfequiumilli ex-hibere duftamini, vel naturaiiter infito,
quoda Deo originem trahit.
III. Confiderandusetiam Deushiceft rationebonitatis, qua?Deopereßentiam
in-eft, & cum eo idcntica reciprocatione
re-trocurrit, quar & fui commuriicativa,
o-mnem rebus creatis bomtatem largita eft,
quanto quarvis bonitasadhanc accedit
pro-pius, tanto reliquis excellentior
Quic-qnid extra DeumeßbonumtßvceJJentiMttery live naturaiiter five moraliter, ut<i Deo eß, ita in Deo eminentijfima ratione eft; Nam «teaufaeft rerum eftentiar, ita & eorum
auarnaturam
um perfeftionis iofuflt: undeconfequuntur, &
l^quetper
mo-
no¬ vit ho-po-' ic-ias im ft. ita o-efi b- x-)> il > c- )-BS6==^' 31. C^B. V.
fe&um caufardeficientis prolcmcflc, nam idcm perfedummanens, nonpoteft
defi-cere. Dausut agensefl Itberrimum, ita pro
hberrima iua voluncate rebus bonitateni communieavit, unde illa bonitatis omnis meniura exiftit,iiveeßenttalislive naturalis vel moralis Ht, duds prioreshinc mittimus,
quiafubregimenhoc nifi cognolcendo non
cadunt, tertiiteattendenaön, cujusra¬
tio in congruentia conß(}it cum menfura fua.
Qaae bonitas facit, utcreatura rationalis, adexccllentiorem quandam fui Creatoris iimilitudinem afiurgat« Quia vcro bomo addiveriamixpiftimé defleftitur partem,
T{egimine opus eft ,utic hic relegerat, ÖC
ad voluntatem creatoris conformet, per
legesfibi ab lpfo datai. Quemadmodum
omnia incitamento naturali feruntur, ut bonum qualecunauc demum»
appetant , ita
& homo naturali inclinatione, in bonotam effentiali quam naturali coniervari defide-rat, quia ratiocinandi facultate cartera
prxftat* bonumjui flatur confequi geftit* CumDeusbonumfit fummum pofitioneomnis ba¬
rn
emmentijfima ratione,nonpoteftnon di-ligi; quod autemdiligitur, cum appetitueam
habet convenitntiam, utappetatur: quia
ve-ro homo
ejus bonitatem apprehendit, ut
furomani,
ita iumraedihgit
& appetit, cm»tn m cc ut cum atKem appetat,fruftra eflfetappetitus Ju ille, nifi eam eonfequerctur, fed confe« c
qui aliter non poteft, di&itante
intelie-Äu, quam per quandam allimilationem.*""
DebonoautemfibicmvenientifoliciCus appe¬ titus, intclle&um confulit, qua ratione eniti potlic infimilitudinem hujus fummi' boni: undeoperam fuam intenderc
inci-pic intellc&us , quo invenire poflit ac
demonftrare fundamenta illa% quibusnixa
voluntasinhocnegotio re&é fegerat;qux
utfirma & immota efTe monftret,ad pri-mutn rcgrediturprincipium fcilicet Deum,
quem
homini
indidifle
regulas&leges quas- —damcomperit, appetitumin bonoconfequendo dire&urasj quocomperto, ulteriusde il-larum natura raciocinari pergit, an inte¬
grum £tillasfervare velnegligere? Anita conftitutx, ut neeeffitate quadam, adfa*
eiendum velomittendüquajubentvelprohibent,
hominemobligent? (!cut homo appetitum
huncbonifihiconvenientircupidumnonfruftra
a Deo datum intelügit, ita fimili confe- f>
quentia.
regulashas
naturalesnon fruftraeflej^L
datas, neccum fervandi libertate conjun-^ &as
deprehendit,
cumin iIiis fupremi vo' luntas explicetur: queäi majeftatis potefla». * » ,'rr . • * / , j.1m
tisque eminentijjim<z cotlcipit, acvoluntatis immutMis, qui qnodj
übet,
vult,quame* ju"3/.
C^B. V.
us jus
voluntatcm
in rcgulis
his manifcftatam
re>
eflefine obiigatione perfvaderifibi
proin-le- denon patitur.Unde
patethominem
o-. mninol^egimi 61tam rationemordiam aü'to-e_ numac
fehcitatis p-aWca (ubejje,
quam ut nc coniequacurfine
J^egimine Rantum
abeft,* ut animal
brutumfit homo , ad cujusetiam
naturamquam proxinaeaccedit, Ü repu* IC
dium huicrcgno
rcnunciat."VTErum cumDeusfuprmutille rex&le* 1-
V
giflator vifibili
quadamratione nobi»^ non apparcat ,
fenfualique
pcrceptiön«ra
patcfsciat
,fubdelegatuni
inftituit>
- legiflatorem,<]ui,qu*ntumadivfatpoftavham
Pinlofopbicam fatis cflct, leges manifeftiori
^
fationedi&icarct:
quem, quo nemo int cxcufatiöBem erroris & malcfaåorum i-gnorantiamprsetenderet, intra finum cu-[e
jusque
conftitutum
voluit, utindifTolu-^
bili
nexuconjun&um,
perpetuöcircuna-ferremus: qui nonalius eftquamretta
^
fr'o,
quapoft
Veum in hocllegno
primastcnct*
II.
N«nhucptrtin$tia
^oouncmora^xa iae
ri-C A Pf III.
tioncvnprimct
reBitudinfi
maximam fuipar- totcmamifix, vel inqucrclampotius abire, ej cum vcl id noflro malonotius fit,quam ab
cxperirivcllcmss. Promcruit quidcmho- fe nioingentifua
culpa
omnire&ieudine
pri- tuvari, Deus tarnen mcrointuitu bonitatii fi fur quibufdam refti roliquiis hominem ia
dignatus eft, quibusquafi fubfidiis ad fe- et
Ucitatem[altemphilofopkisam recuperandam nt
utcretur. Nam valet homo ratiocinandifa- efj
sulfate, qua-re&itudinis hujus indiciomo- iti netur,quoincralimites verireftiqnefe
con-tinerCpoflit, velin viam redirein errore* tu
abrepta. Nomenetiam fcinttllularum forti' qi untnr,quia (ufflattfmagis magisque exar- te
dent, majusque fundunt lumen, quo ra? ra
tio illußrata, facilius ca quaa inobfcurMa-r/w
titantindagare valet. Cum Dcum ex fua w
Sratia
ontfie dixeram,reclitudinis hujur reliquiis hominem
non exiftimandum ho-hj
wminem, non manfurum hominem, fi & h
illac demerentur. h.c. autDeum hominis ti
naturam defiruÄurum, aut faccret con-1 Iii tradi&orium: neutrum fequeretur ut pu- n to .* nam hsee reÜitudo 6c ratio five ejjentm fe hominis, nonfunt inviccm fibiita innexae, u
lit unutn de alterius ejjenti* fic. Quoniam ai eadem nonfunt,qua:feparari poffunt;
ab
b
horainc haspofiTe feparari,
patecexnatura n• ' 31.
B. V.
ir- totius jbomogenei:cumprimareftitudine e, ejufdem natura funthx particular, Il illa
tu ab homine feparataeft, nihilvetat& has o- feparari poffe, quo futurum efletutin
fta-ri- tuextremi praecipitatuseflethomo exitii.• eil fi deEJJentialirationeammaeffent, idem
et-:m iam dicendum de perfeila illa reHitudine %
fe- cum fint
homogenem natura, atque fic
m necilla feparata eflet* Nam quod eft de
ca- effentia reiftmbhciter absquecoEffentia, quia
o måivifa eft, noneft Effentia.
n- 111.Quidratiofit indagandum eft es tionis varias acceptiones hinc removeo, de ti* quibus Calov. metaph* p. m*2i6*duxfal-tr- tern huc faciunt, vel i. utdenotat potentid
-o rationalem , quaeß ratiocinandifacultas, qua
la'thomoresinterfeconferrepotefl, atque ex con-ua veniétiaveldifcrepantiarerü, illarü naturacol-:m ligere& c.Vcl 2prooperatione mentis,quatenu&
o- tx rerumcollattonevarianeclunturconclufiones•
& hic pofterioralteram
prxfupponit.Poten-lis tiaquidem finea<ftu
elfe
poteft, verumhic lineilla minime, quare priorilenfu hic ve->u- nitexpendenda ratio, Qux aded arfté es-tid fmtiiehominisquahomo, vel animceeßinnexa, :x, utabeafeparari nonpoflitfalva manente im animx eflentia. Hinc eft ut Philolophiab hominem definfrent animal rationale, qua
ira Tdtionalitascum
fit de ipfa hominis im«5
rinonpoteft,niilhomonon tithcmo:nam n,
homo iine ramne eft homo brucus. h. e. rL no» homo. Tolli aüumfecundum non im- fc
plicat, quod potell
fieri
lartisorgunis,per quaeextrinlecusinterdumopcratur ani'ma. fi(Nequehomodormiens rationisaåum ex- [5,
ercet. VerumaliudJudicium de a$u primo
fen potentia, qux.habet Je per modum or-m<eoperationesproducentis4 Tripiex eft ani- n rax differentia, Vegetativa,fenfitwa ÖC
ra-a]
tionalis: ut impoliibile eh abilla
vegetan-q
dt, ab ifrafentteadi vim auferre,ut tarnen m
harc anima ieruiens. 6t illa vegetansfit,ita „
Sc ab hacratiochictnd facultatemtollereim-
[j-poilibileeft, illa nihilominusmanente ra- i( tionali, Quamvis hac ratrocinanäi facultate valeat homo, ut aliud cumalio conferrer$
poilit, tarnen ex hac
fola
, quid verum, c<quidfalfum, quidretlum, quid obliquum fit,
minus pollit perfpicere ac invenire, nili g,
ineßent timul anima: veri reüiquemdtees$ n
maniflri, quifacultati ratiocinanti adfunt,& je
diäitant quidhonum, quid verum: qui no- r( titiainfitanovh\mncon\vcvcY\.\m, cum i- tl
pfi natura:ingenerata:
&
connataclint.pri-
nima ponentes fundamenta, quibus veri co*'n:
gnitio
fuperftruitur, Sc aüionum
reüitudo,
TcNe vero ipfis
contradicatur,
naturafua
V(iu funt: comparaca:, ut
homo
nonpoflii
C(3/.
C^B. V.
im non iis aftentiri. Qua: rationl id
provne«
e*
ruerunc,ur in coniequenciis educendis has
m*
{cc\iu,I{eäadenominetur.Undeetiam po->err teftaüe ac jure imperandi honoratur,
pras-lidiumque in regnoPbilofophtco
obtinet,civi-;x*j bus leges ferens, quibusobicquitenentur.
m
Quoaucem majorejureeosobligare poHic,
9r' luam demonftrat
autoritatemaiupremoo-mnium jiutore & 'Rettore Deo profe&am,
"a'
arguens ,tam illum inobfequiumobligari, Vl'
(\mpoteflatiä Deodata lubeft, quam quiim~
en
mediato divino imperio fubdicur. Nam fl
le-lta
ges iuasperalium manifeftet, five perl©
iplum, tarnenpereandemimmutabilemvolun*
ra'
tatemtam illas, quam has lervari vulc. IV. Quamvis rationü reücemagna vüfit
re;
täautontas, tarnen haudfoia rem omnem
?• conficit,qua:aliorum indiget minifterioad
^
luas
partes feliciterobeundas. Quo inne-gotio fenfusipfi fuam locant operam, quo-^ rumbeneficio idece
arebmexcerptaad
intel-^ le&um
deferuntur.Quiaintra leintelle&us res reciperenon poteft,
ibique earum
in-tuerinatura , nccelTeeft ideas formari,
quae
n'
naturam rerum repradentcnt* Quibus nu-f0'
niftriscum prudentia fidem habere debec
*
ratio, ne veldeluonimiumcedac imberio,
vel fenfuum omneJudicium indubium revo-Jl1
cet,autrepellat. Quicquid fenfus
repetit* op
. B 2 vitt
10
i-viribus, requifitls\adfenfationem
fuppoftis,
féfemperperindehaberecomperit%
id
ratio itaejfe
judicat.
Ubi
v. ratio erroresfenfuum
cer-co demonftrare poteft, iilortim
judicio fe
quidquam moveri non
Hnit.
Si itaque ratio rede fe hic gerat, nonfacile
quid-quam concludic inconfultüJenfibm
•, necfen¬fuum judiciumadmittitvel
admittcre
debet,
non praemiflo examine accurato eorum,
qua£ Jen/ur approbant* J^alioni itaque
in
fenfusius competit & regimen, quia
dono-rum excellentia,qua:fruftra non eft, illos
longe antecedit.
Sunt
åtalia,qux
nontamrationemadjuvant, quam removent
probi-bens, quo minus rede
concludere poiliry
Gpinwiumfc.
praconceptarumdepofiiio,
quibus
mens evacuata inveritatüinquißtione
facili-us pergere poteft: åt
amoris
illius
abnega-tio, quo quenquam ita profequimur, ut opinionem ejusfive viva voceprolatam,
fi
ve fcriptisproftantemveramcupiamus,& un* diqueconquifltis argumcntisftabilire
ad-nitamur, non penfihabitis
vel
experimentis
vel rationibus, qua? in diverfam partem
nos inclinare vel pofTint vel
debeant.
L
V. JdfePluum quidem magnus
ufm
efl, åt
infigniterpromoventa^W/
morales,
ubi
non fatiseft, boni malique difFerentiam ac
rationemhabere
cognitam,
fed
&
necefia-ri ql ra fx tii q< C rt P' q' v< q fi d c q p al Ol riuBJ
>fi •Jfe er-fe* ue ,d. m-et, m, in 0-os l!H bi-us li-f a> ut /e v 1-, ■Ü m 3e" bi ic a-33 31. B. V.
rium eft, utilludappetatur,hocfugiatur
quo innegotionon
exiguamexhibentope-ramafjeHm. Verumniiiin his modusinflt,
fepe inadverfampartem rö^ofltftfzrapiunt, tituloque recliiudinis eamipohant, ut
ie-quamur, quo amor vel odutn induxerit. Quia dumplus juftohucvelillucinclinanü,
umbraculum ponunt,obquodnon
poilitillaperlpicere acjudicare,qi\\djufiüy
quidinjußnm : Et fimaximévideat,tarnen vclinvitahuc impellitur, ut iuurn relin-quat imperium, Oportet itaque ut athoni
finaconßetbonitas, rationem his motibus
nu-dari, quo quodcuique debetur,ctiamtribuatur, Cumnihil rectum, T\\h\\]ußumfitin
regno9
quoamor& odium vices alternant, luoquc pro lubitu dominantur. Quid quxfojufti
abeo profieifei poteft, qui /ußitiam nihil
penfi habet, modoid effedum det quüd
vult?
VI. Senfus affe&usquc excipit rerum
abßrailioy quae ufu fuo ac minifterio, in hoc
regnoinfignis eft : quippequaementi
no-firarerumflugulartumformales rationes füftit,
vel communemomniumrcprcientdt
coneeptum.
Quia intelleüusilngulas res penetrarenon
poteft,ncc easintrafeiegerere, quitame
cognofeendo omnia fierivult. Intuetur itaq;
rerumtamconvenientiam,
quamdijferentiam;
undenafcituTc$nceptuicommunis& proprms*
Quiconceptus ncé formati in univerfalitate
illa, quaeomnibus competit, fundamentum iuocConclujionumcx univerialibus rcåe e-dueendarum Quod Ii ratioexnatura earu rerumundcabftraclio fa<fta eft, concluderc
velieidern deiüis,unde nihil abftraxit,illa
rumnaturis immenlo intervall©a ie invicé
diftantibus, infigmter faljitur* Nam cujus
natuam nonabftraxit, ejus quoque ratio-neinignorat, finihftaminijs
exiftacommuni
quorundam natura , pergit inferrc conclufiO' nes nonaliistancummodisfed etiamvi
co-tradi&ionis, tam deignotisquam denotis,
rerumnaturas confurdit. Quod Ü itaque
umverfahterconciudendumeft, univerlalis
etiam natura abftrahenda eft,
conclulio-numquelimiliumtermini in pari conftitu* endilatitudine,quo hatutnaUusmetuen* dus11t concluhnäterror. Ex quo errorefa¬
ctumeft, uttot bella oraculornm divinorum veritatt\i\d\&ißnt< Nam prsefumitur
uni-verfallt ratioeile ,quxmimmeumverfallsefl\ ex quo, falla lentcntia hunc in mcdum
infertur,quod valet de quibujdam valet de o*
mni, non quidcm ex lenfuillorum qui fic
concludunt, talis tarnen vereillorü
argu-mentatioeft- Quorum errorhincnalcitur,
quodeandem velinc efle penitus naturam
eorü, quxnaturaG?fcriptura
manifeftata funt,
unde & univtrfalioremnon admittuntrerum
abfiradhonem , quam qua? in natura
funda-tur : quam etian) fundamentumfuarum con-trahüionum, quas crepitant veritatique Di-opponunt,ponere non verer.cur, eas-que tanto robo.e muntrasccnient
,ut ncquidem per putenttam Divinum verum
de,
quod Uliexfuü
coniradicliombus
falio
icadi*
<3:is falfumconcludunt. Natuquamdiu abeßentia rationenvn hu/iccommmunem abftra-xerinc conceptum, quod indifferens fic vel
uno
velpluribusgaudereJubpfiendimodis,
bru-tum fulmenjW Contraditlionis in hoc fcri¬ptura-dogmavibrabunc:una Eßentia
Jubfie
filtin tribusperfonü.
Venditacur
& genera"f tionisnaturafalfö univerfaUs, quod in omni
generatione ,
Ejjentianumerodißintta
com-municctur, qua umverfiahtas, quam gi/^cn*
paticur, novicis qui fcripturamaudit, fix
naturacorpsrismerhpl.yfici
,qux neéfitur
ar-gumentandi univerfalitas de corporeetiä
glorificato & divinis dv^rpan praedito
\{
TheologiaPolemicaindicat:contradi&o-riumfc.eile, corpusinpluribut lodseßefalva
manentecorporisnatura.
Quod fl illi
qui ita affirmant, tamimmotumveritatis pnncipiumhaberentfcripturam, quam Naturam, facile
ipfi fecuu? de contradiBione cranfigerent.
B 4 Ooidc
31.
Oirinequidemcorpus natura[tia in loco ejfe poftulat,quod ß inßluribtispßatur locisiu-perioris potentia , non difiolvitur ratio
corporis; adeoquenulia contradidioeft,
torpurnaturä Jnä
poflulal certum ßbi defcribi
iocum, Öcorpusnoneflaffu inloco, quodnon
ignorant redePhilofophantes, aüumapo¬
tentia diftingventes. Quomodo ii
obedi-rentimperio rationis replce St ifti, immunes
eflent abilla errcrummulcitudine, quibus
variecireumducuntur, qua:quatenusreih
nonarmat Philolophüadverlus Icriptura,
fed fubmiftooblequiofeie lubjicerejubet.
VII. Quamvis ratio refla ita
compara-tafiü, utnonquatenus reffacß, fallacur, nam implicat, rationem ex immotce veritatis
principils conclufionesimmediate indefequentes
educere,& viciflim exhis pari confecutionis oräinealias, atque ßc confequenterpta
ut
po-fteriorconclufio fundeturinpriori,doncc
re-greftus fiac aåpnmum principium Sc tarnen hanc falfam eile. Red£qaidem lefe ha.'
becranot&m diu hoc modo
progreditur.
Verum dum adfyecialiflimadefeendit, facit
rerum abßrufa veritas, ut non
pari
felici-tate hic procedat. Ahaitaqueineunda eft
via, per quamperveniatin rerum Cognitio¬ nen!.Confulereitaqueineipitexperientiam,
quippe cujus muneris eft abßrußoraimxan
de te F P h I v ci fi n ;
I
t( j n 'i
n i c:'i
! * h fiii;
ii r<3/.
Qi.B. V.
Ife denaturarerumaltius recondita«
Qnae
dumu- fuaspartes impigre exleqtntur,
mulca
inio lucem protrahit, &animohominis omniu
t,i
cognitioniscupidoliltif.
ibi Vill. Verumnec iddubium elfe po-3n teft,quin bomo reiiarattoneucense
fußeriori
o- prmcipio, ea,qux ibi traaunturPhilolo-li- phica
, zåforum futim cransferat, cum ille es hare perfe alioquin, vel aliter perceperic, Lis velaifequinon valueric. Quodnegari line
}a crinnne non polle videtur. Nam in
eccle-å,1 fia Deiviventes nonfolum rationem
fequi-t. mur, nobis qua?verare&aque funt di#i-a- tantem, led& Sp. S. in/m>/»rwloquen-•, I temaudimus, quem uti line veneratione
is | non recordamur, ncc nominamus, ita
il-*r
j"
lum
pari
pietate
audiemus
&
eredemus.
is AblltutPhtlofophtis, qui & idemChriflianus, )- nonhabeat libifcripturam commendatifjimä,>
s eaque,quxin illa continentur,non folum n : <\\sxfinem relpicianc fpiritualem, led &
re
-I liquacertarationephilofophiam concernentia,
fibiquancum per imbecillitatem humanae
t \ lortis fieripolfic, notilFima. Abfic &
il
-I lud,utea,quaenotahabetex fcripturis,nul-t I lins xftimet precii dum ad Philofophiam
regreditur : nam quiSp. S* infcripturis
Io-, quencinoncreditmanifefteimpius eft; ita
i & is, qui Don inomnibus, fed aliquibus
credic,ejufdem impietatiscriminercused. Cumitaqueratioomnemfuamverarettaq;
in-telligendifäcultatema. Sp. S. habeat, quid-ni öc ab eodemipirituinformibitur, velin iis, qux ipfa non commode percepit, vel ad quae qua:eniti nonpoteft? fapientia no-fira ab exiguis quibuidamexfurgic iniciis, qua: femma funtrettitudtnis amijjce, quibus
zåiprijhnamreftittidinem quahcunque
ratio-ne contendere , debec homo,
quantura
laltemper conditionem fuae irnbecillitatis poceft. Cum indubitatum verum(it, per
fluditimfapienti<e redicum quendam parari
ad
prijhnamperfeclionem,quidm
Iiceatetiam,quantuad Eudimonia Philofophicå, per
haneviaeoredire , qua in verbo nobisßetu
monftravitf Infiatuprimtevo ratione tpßtis
principiivix.ipulcum mtcrerat intcr Ibeolo' giam & Pbilojophiam, led eodem fonte pro-manabant. Quamvisobjecii Mfcrimenhxc o-mnino obtineac,- ut crgo felicius
tenda-mus, quantumad hoc alterum, nihilve¬ tatquominusarevelationedivina,dummo"
do inträtcrminos manlerimus , ea
hauria-mus, qua:noßram perfettionem
promovent-Huceriam nosducit deßdertumrernm rette
coqnofcendarumG?vitce riteinßituenda infltü, cuicumnatura ipfa fatisfacerenon poteft
,
cupit ahunde, quantum commode ficri
pc ni Pc N Pe 19 ql re N m ni CJ I* Cl n< fi re t6 ci ti It ir P fi P tu ft h
pofte
II. in¬ d¬ in rcl o< S, US o-ra ris er iri n, er tu US lo' l>- o- a- e-3" a-t. fr + i> t, ri et ;# Qi B. v.
pollet,
de
his inftitui,
quod Gipfi denega-
/!
mus,nobis illam,quam alioquin magno-pere
defideramus,cognitionerri
invidemus*
Novit quidemPbtlofopbm quid iit
ejuantitas, quidcorpus,quid
e$tntia,qa\åperfona,[zd
noperinde
ipii
notumeft,
anaftu
quantitasa corporefeparanpoflitl5An Perfonaab
eßentia?
quodtarnenimmote ex
fcripturis
conclude-repoteft,quamvis
dv-nh&Ji
nonhabeatur.
Non eftimpojfibile Camelum trandreperfora¬
menacus, &corpusunumahudpenetrare, an-nuenteicnptura, quo dito ratiocinariin'
cjpit Philoiophus
quomodo
idfiat,
nam faIvaauantitateaftualt7rnpojJibtle
^judicatj
cum v cro nefas tit ipli ventatemfcripturcencgare, perratiocinationcm
divinohoc
princi-ptoJlabilitam
concludic,
quaniitatemäcorpo¬reaüufeparatam fuiiie, & idco acorpore
fe-parabtlem eff^_j.Quod (i non
attenderit
,fa-cile hnc proterviatdelabitur, ut
vel
aftfer-tionemferipturvneget, velinalienu fen-ium (quod iplum etiam eft veritatcmS.
infrin<?ere )detorqucat,ad quod illum im-pellitcontradiEiioilla,quam contra ventatem
fimtnra extruit. Quaredubium elfe non
poteft, Ilfaneexadfertionefcriptura ratiocine-tur, quinmens altius exlurgat, quam per
lepoftet* Firma eft veritas
ferrum
natare,'hinc concluderequid probibee?
gravicaté
aftua- ;
adualem å ferro adu feparatam fuifle* Si hoftes illi S. S4 Trinitatisictiyturwn audi-rent crederentqueefTe
Eßenttarn,quxpluri-bus[ubßftendt modis zauderet,non
limplici-ter inferrent, plures fubfißendi modo? plurn
requirereeffentioSyCttm eriimexPhilofophia dilceredeberent, nonßmphciter idemeflepen
fommCS?Effert'iam, cum & in divinisfub
formalirationedidferant. Quod ü homincs
Hxretici atfenderent, Sc rationemftiam
fcri-pturce fubmitterent. mulro redius fentire
difcerent,nec totiesarmaexPhilofcbhiaar?
mamentario deprompta contra veritatem
fcriptura fumercnt. C AP. IV. TH. I. dit CO te 6 nc lu et P1 at ai fa n vi & d
SUccedic
inhoc regnqmmc
exigendaeftlegum confidcratio, ad
tam vennotitia,quas
quamAdhobom: qua?baudimmeritoin
du-plici ponuntur difFerentia , prout etiam
legülator dlius/upremuseft,alius inferior',
at-queita quardam leger referuntfuam originc
imrv.ed.iati adfummum legjflatorem
, quippe
quasmentibus noftris iple inlevit. Aliasex Iiis educitSc confirmatobfervandasq;
pro-ponit legifiatorinferior (ivereBaratio ; hinc
iegumpriorumeanaturaéft,utregmkujus fub-ditor
Si di- ri- ci-res lia ?r-jb es r/. te Tr 7» IS 1-n \c e X >-c j-?/ V.
ditosprimo
acperfeobligent,
& in
aflenfum
cogantjconcraquasexceptio
nulia
däri
po-telt, propte rJtimmam
legißatorü
aut
oritat
em & mtntftflamobhgandi
vim , qua:nortpoteft
nonnota cfle. Reliquie
dependenter
ab his
fuam obtinent obligandi
efficaciam.
Secundb,
etiamforum duplexconflituitur,
ad
quod
prodiverfo
refpe<ftu
utrumque
legumgenus
attinet: in unocognitionü
rerummöder
amenattenditur,inalteroaftionum :
ibi,
fl
mensfanafit, &fenfus legis
notitia
ttrminorum in-notuerit,nonpoteftfieri
concradidio:
hic
vero interdum fieri poteftut legum
notiti«
&interiöraßenfusmaximam
(in
totumnondixero) fui partem
exringvatur.
Ne
vero legummultituäinecitcumducamur,
paucas
expreftit mentique
noßrce
infevit.
In
foro
Theoreticounamrradiditomnium
prima,
adquam perredu<ftionein
omnesreliqua:
exigeodxefient,
ubi Sc
fiftatur
tanquaminultimo
refoltitionisprinnpio,
qu xfonat: I*
demnonfimuleß&
noneß,\\mc
fequit^altera,
Idemnonpoteßf/mul ejje &noneffe,
quavis
po-fteriorejje a non ejjeefticacius
removeaf,tarnen alteraprioreft5 quippe
dum
mense& collatione txEjje &nonEjje,infinito
inter«valloafeinvicem diftare eognofcit^ 8C nonejje, primum tum
deprehendit,
quod
menfa diftantia, quavidetEffe Sc
nonEftm innulloconvenire conceptu; alteram colli.ac
git,idem
nonpotefljimuleffe
(3noneffe.Quam- pcvis mens ex coilatione rx ej,se ÖC non
eßt/lü
hxc principia coilig.it, idtamen
nonob-om
flat, quominus lilas mcntibus
imprclTcrit Pr DEES : namquo mens eo validius
convin- Pe' ceretur, nevel tantillum contra hi(cerevUt
auderet, velpollct, facultatcm ipfi
quoq; tlh contulit ,quoillorumnaturam <3: etficacu
ctiam cx fe pcrlpicere poHct,
ne vel
ignorantlaminexcufattonemadferret, velillo¬ rummanifedationem
negaret : nam
quate-nusa Deo manifeftatafunt,
ignorari non
pofFunt,Sc quatenus mensfacultatem
eatoi-ligenii habet , perfe&ius cognofcuntur,
quodåeforitamTbeoreticiquam
PraBiciåi-étum volo legibus.
11. 1nforoprafticoplures proftant
legesy
quarum aliaealiis priores, utetiam hicad
primam deveniripoflet, fi non tam mutuo ipfarühtgumintuitu, refpe&u tarnenobjeBi
il/tus adquodreferunturaBiones
,quod hoc
illudimmcnfa fuperat dignitate, Sed
di-fpiciendum quomodomens has leges ex re-tumetiam coilatione eruere valeat; dumres
fpeculatur, casque inter feconferc, hane
iilam bonitate antecedere deprehendit,
reperitquepr*tereffentiakm bonitatem,
W Q*. B- V.
1?jjtam, qua
voluntas
hominis,
quafe ad
praxin
dli.accommodat , perficitur, qua:aliis ineffc
im- pcrpa^lC7CtPat70nem> alicuiper
inåependen-eßttiam
&
Eßentialem
rattonecolIigitur>&
hxc
3(3. cmnis participatcecaufaprimaejfeacnorma de-•rit prchenditur 5 quiafuicommumcativat mde•
|n. pedens & perfethjjima, tantcequc excellentice,
ere\Uteminentiffima ratione omnecomplectatur bo'
)q; mm
Hinc
in
eamappetendam
incipitmo-ci£ veri voluntas , ut coniequatur (altem perve| afßmilationem , ne fruftra appetat, appetit ll0.\ autem,quiabene fibi effecupit,
utveroil-ce- Iibenefit, id appetit, quodjibi convenient on eft, convenit atque maxime bonitas, eX
qua convenientiaiamor ejufdemßngularü
ex-ir iurgit; hincex amorereverenttanaicitur ,dC
jj. quiaomntsboniorigo eß8?caufaprima , quo
nihil priusnihilmajurconcipitur tfummoho¬
noris cultualtis noncompetenti dignum judica* tur, Summoa. bono huicnomen Deus
impo-_10' nitur, unde exlurgitin hoc foropra&ico
pfo iprimum principium five lex: Deum
omni-3C nocolendum effe. Quia infinfta bonitatis ex-cellentia omniareliqua antecedit,excellens etiam £? fine defettu ei quoque debetur
ho-c81 nor, unde deprehendieuromnes adfeSiuscum
1C voluntate in reverenttam £0 dileftioncm hujus
11
boni
congruenterfefecomparare deberc : ni-fc.hilque
efie pofle quodhuic praeepto naturaaliquam excepticnem addere pofTit. Nam cli an tic de hor, qui re{ N; no CO l qt. iar fi perlvalumlic, hoc fummtimEnsefle ma'
ximebonum>amorcetiampra;rcliquis,qux
longeinfraha:icbonitdte pofita luntilli de-beriintelligicur : & quantoinferiorafunc, tantominus poiTeywJ"Juum infinite fnperiori
prseripere,- unde alla lex : Deo obedienäum efie, etiampra alns Omnibus ; nili ofthtur in
amcre deficitur. Nemo illum amat, Vel ineareamat, cui & inqua obedire recu- del
fat* Non quidem hoc bonum fimpliciter
J'<
ideoamatur,quöd bonum,led magis ideo, celquia fui commonicativum,
undeadobe-diendumalteranafciturobligatio^
III. Di&umeft hane bomtatemappeti:
Verumcuminftmtumafinito capinonpoflit, m
necefTe eft ut aliarationeappetatur : fuffi-Ih
ciatitaqueita appetiutqualicunquemodo
in ejus (jmüitudinem conformdri
poftimus*
Hinc naturam ejus bonitatis, cuiatlimilari cupimus,perpendere incipimus, qua,quopoteft fieri modo, perfpe&a, patetin
qui-buseiconformarioporteat. Hincftudium exiflit virtutis&witiorjim honeftas; undear- dtf, guiturnon
quidquam deberi
committi,in
perquovelin feipium vel in membrnm
aliquoå^ni
focietatis fuapeccetur* Oritur itaquehinq
■
prima focieiatis regula;
Honeftevcvendum,n
Cumvefo a
confi^cratione
(ummi bomad^
CQßfi atc leg un Htfl nit ne fur
jm ia-aae
ie-(
nci wi ew in i?el ru¬ ter so, )e-ti: fit, ffi-do JS» ari uo ui-im ar-in uod ine im, ad nfi%?„v-$onfiderationem bonitalis p#rticipJt<t homo fe re* clinat, fnamq; perpendic, fe propterbonitatem ämat,dumverofe adeosquiejufdem bonitatis
par-tieipesfunt, refle&it, iis etiam tdlemdeber'tamore deprehendic:namarguit,fiwe amo, proptereaquod lonitoimeakfummo fitbotio, etiam Mosatnaredebeo,
quieandem partieipant bonitatem. Unde enafcitnr
regulaaltera: Quodtibinonvuficri,alteriticfeiern.
Nam fipropreramoremfui bona fibievenire.mala
nonevenirecupiat, etiampropter amorem altert åebitum,idemtilieven'trevxAtSc veliedebet.
Simi-liconfecutionis ordine plura educipofluiuptse# cepta,Ted vetatratiopropofiu,
I V. Ahse func Scleges inutroque tarn Theorcti-toquampraäicoforo,qn#fecundaria dici poflunt, quas ratiofert nixainfallibthtateprimarum-,quse et* iamver« Sc obligandivim habent>
quarenusrt'äa tonfecuttcnee prtmiseduttafunt, Sc ad diverfa
col-iegtdiproutiliavariant/pedantj tibitradunrurSc attendutur PrimÜCollegiüMetapbjfitÜ eütubi ratio
legtfiatoriotnunerefungenslegesferc^rnnltitudioeSt
utilitateprsßantes,quippe omniaconfiderat fub umverfaltfinolonceptu^ommunißmta pradicata expo-flir,certdffcreruclajfet {latuit,ex
qua
confideratio-oevaria:fluuntconclufionei,nfufuolatiilimeTe
dif-fundenreS,D/re#iöquoqiSc determinatioinferiorum difeiplinarühincdepender. Qua? conclufiones rite pereeptanon ex'guumfubßdium praeftantetia
mi-ütaturisin campo Theolog,E, G.utresin fuoejfe confittuatur,totaEjfentia adejjedebet finequares non eltres. Sedquisnonvideat, nonefleillamratio
-nemeoru>
quaseffentiamconfequuntur? quarecü ©btruditur nobisbarc corporis ratio:nonpoteftcor¬ pus
/ I
jtttsejjefweQuantitätc, infirmanéceflifatisilliufvis facile innotclcit. Exunitate Entisemanatunio, ex
unionisnaturahdfMhdt, quaeunitaTunt,invicem
fibi hmrprifefrajaV& ubi totaiiterconfiitutturunito• )
Tumunumitbiconslituitur &alterum. Scrjpntrado# cet intimatS aoTh natur»human»tmion^qu® omnealia unionenflongiiiimé tranfcendic.Philo-,
fophiaunionisnaturamcradit,unde quod conftat .verisfimum veritare Theol. declaraturnon raro
.veritare philofophica.Quod fi
ex Philofophia
di-djciifet&fcriptnrsecredidiffet Zanch.nonUatu-
-iflet hoc ablurduro: Totumhofovitaejfeincarneut
lotusfitextracarne,Qua ratione unio Animt &C"or•
poris muito arcfoor eifetjn divinitatetresconfitcmur
unttts IJfentia perfonas, Rem (criptura tradic
>no» dum fuo modoPhilofophia,fc. nonefierepugnä'
tia, cumfuaformalirationeperfona& Pffenttadif- t
ferat,quod quinonintellexeritabadverfariisva-
|
riécircuducetur»Arguic Crellius referenteCalov*tiemformalemperfonaab ejfentia, cum illfiis flc
i»-communicabilitat,hujus communicabilitas. Inma* f
jore Dem proD/v/».« EjJenliA fupponstur»atquii Eßeutii
iåemfimplicicer eflfe dicatc\uedperfona
,cum<onftentp#* ?
dlcatitContrudicentibus ,Commiinicabileeße5cincommunicA' ■
bilee(fe. Quasregulag rutinexMetaph» confideratione fub t
univer{a!i cflTendtratione,affeöionpmj&lubfiftendi inhse*
jendifc modiscducit: confulctotutnMetaph.opusCaloV» AdinferiorumcollegiorumlegetperptudendMdeicendereve« .
tat,mihi (juidcranoneogitata prolixitas, necadeaqu»j