Dissertatio academica, de influxu affectuum in oratoriam & poësin, quam consent. ampl. ord. philos in academia Upsaliensi, eruditorum censuræ modeste subjiciunt, auctor Carolus Joh. Alström ... et respondens Aaron Westeen, Arbogia Westmanni, in auditorio

£

.

/

D.

DISSERTATIO ACADEMICA,

De

I N F L U X U

A F F E C T U U M

ORATORIAM & POESIN,

, Q U A M ,

C O NSEN T. AMPL. ORD. PHILOS. IN A C A D E M I A U P S A L I E N S I , E r u d i t o r u m C e n s u r æ m o d e s t e s u b j i c i u n t ,

A

u c t o r

C A R O L U S J OH.

A L S T R Ö M ,

P H I L . MAG.

E T R E S P O N D E N S

A

a r o n

w e s t e e n

,

A R B O G I A I V E I N A U D I T O R I O G U S T A V I A N O D lflW lfllJU N II A n n i M D C C L V I I I .

H O L M I Æ ,

T y p i s G r e f i n g i a n i s.

RÅDMANNEN

u t i

ARBOGA,

Å D E L o c h H Ô G A G T A D ,

H E R R

ERIC WESTEEN

ERICSSON,

MinHuldafie

J

ag kånnes vid min gamla fkuld,Jag rores af alt hvad jag niutet, Jag minnes hvad mig har tilflutet Ifrån en Fader om och huld.

Jag årnar ej betalning ge;

Den tanke långt år från mig borta; Jag komme och dårmed til korta,

Om jag ån rik mig kunde fe. Ett enda nu förtryter mig: Att jag få fent kan något vila

Som , då Er gunft det borde prifa, Omoget ån dock vifar fig.

L e f hulde Fader fall och n o g d , T ill mânïkjo äldrens högfta dagar. Er hånde allt hvad Er behagar, T ill min och många Sy/kons frogd!

' ^ M i n H u ld a fte F a d e r s

« Lydigafte Son

à

M ONSIEUR,

M r .

7 0 N A S

H V L T ,

Controlleur â la Douane Maritime de

Stockholm.

Mon très bonnoré c S très cher Beaufrere. '

En

vous offrant y cepetit ouvrage Académi­

que y j e ne pretends autre chofe y que de

rendre publique y en quelque façon y lagrande

cßime Cf I obligation y que je vous ai, de la

faveur & de ï ajfcBion très fmguliere y dont

voiTtyriavez toujours bonnoré. Soyez ansj

ß per fu a dé y Monjieur Mon Beaufrere y que

je ne changerai jamais defentimenty Cf que

je ferai toute ma vie avec le plus grand

attachement du monde

Mon très bonnoré fif très cher Beaufrere,

Votre très humble Serviteur

A R O N / F E S T E E N .

Erü-E R U D I T I S S I M O D O M I N O

RESPONDENTI

A

a r o n i

w e s t e e n

,

A M I C O S VA V I SS I MO.

Y

eia favente Deo meditaris pandere

ventis;

N on teneant fluftus, non mora tarda

ratem.

Litore vaticinor fol ventis amicus amici;

Optandus longe portus abefTc nequit.

acfplandit

F

_{acultatis imaginatricis in variis, fcientiarum gene­}

.

rib u s, infignem elte vim & ufum, omnes con- fcntiunt litterati orbis homines. Convenit quo­ que inter eosdem, hane ipfam facultatem non unius ejus- demque efTe indolis & natursc, Ted in diverfos abire ra­ m o s , u t, q u o t funt obje&a, circa quæ imaginatio ver fart p o flit, to t quoque fint ejus quafi fpecies. Hinc eorunx qui hac facultate valent, alii in mathematicis & m echa- nicis difciplinis, alii io mufica, alii in arte oratoria , alii in pidforn r alii denique in poetica ftupendos edidere in­ genii fui foetus. Sic, diverfus harum fcientiarum genius, diverfum poftulat imaginationis genium, u t , qui in una excellit, in ceteris nullius frugis elle foleat a). Non de­ fu e re , qui in caudas h«jus dwcrfitatis inquirere conati liant, an vero præter conjetfluras quidquam præditerint valde dubitamus. B. M. Epif'copus A n d re a s Rydelius,. fummus quondam patriae nofirac Philofophus & T h e o lo ­ g u s , exiftimat fe multum lucis huic rei adtulifle,

difting-A 3

ven-m) E x p erie n tia hoc ipfiun «onftat, qua rd o cem u r, cxcellentifiitm im '

quem que M athem aticum in Poëli & O ratoria n ih il v a le re , &- v ir e v e r fa. Idem etjatn in ceteris a nobis nom inatis difciplinis conti»*' gere affoiet,

6 * a s

vendo imaginationem in lucentem & ardentem b)s a it, reverentia tanto Nomini debita, contendimus, ne fic o m ­ nes in hac re difpelli tenebras. Imaginatio lucens, d o -

cente Ry d e l i o, eft, quæ frig id a atque q u ie ta, nullum

cum corde commercium habet, fed tota intra Je verritur* Hæc a perceptione lucente fuam ducit originem , quæ non nili verum vel falliim pro o b je d o habet. Hac im a­ ginatione qui gaudent mechanicis atque mathematicis icientiis apti putantur. Imaginatio ardens, pergit Ry d e- l i u s ,

1

. i. c. c. eft, quæ ad perturbandum motu aliquo, vel

afficiendum cor animumque v a le t, quæque, quoties rerum

quarundam [enfibilium imagines reftituit, cordisJangvinis•

que velut habenas vel laxat vel adducit. Hæc a perceptio­ ne ardente, quæ bonum vel malum pro objedto habet,

adeoque cor m ovet, nafei perhibetur Hac imaginatio­

ne qui dotati funt, ad Poefin vel Oratoriam a Ry d e u o

noftro idonei judicantur. Examinemus breviffime hanc

dodtrinam. Duplicis generis funt perceptiones mentis

noftræ, aliae lucentes, aliae ardentes c). Hæc diftintftio retfte fele habere videtur. Ex eodem fundam ento, quin alia imaginatio dici poffit lucens, alia ardens nihil impe­ dit. Illam in Mathematicis & Mechanicis etc , hanc ve­ r o , ardentem fcilicet, quæ & turbulenta appellatur, in Poëfi præprimis valere, convi&i largimur- Commerci­ um quoddam eft imaginationi ardenti cum corde, lucen­ ti,non item. Demus & hoc. Sed quale eft iftud c o m ­ mercium? Putat Philofophus nofter, imaginationem ar­ dentem folam cor afficere, motuque quodam animum perturbare pofle. Rationem hujus rei redditurns dicit:

quia imaginatio'ardens pro objetfo habet bonum vel malum tanquam ad fe pertinens, lucem vero nonnifi verum

velfal-Jfum.

b') C o g itat. R at P. I l l Cap. IV . §. VII» nec no« diflertatio» De Mufis Æ nuilis §. IV .

3$ * as

7

fuïim . Nos opinamur omnem imaginationem poflfe fibi

ree prae fen ta re bonum vel malum, verum vel falfum inftar obbjedti, & fie, ex hypothefi R y deliana, non tantum anrdentem in lucentem, verum etiam lucentem in arden- teem imaginationem permutabilem elle; hinc eandem, m n o d o , quo calculos fubducit Reverendifiimus Vir d) p rro vario motus gradu per cerebellum, nervosque in- teerje&os, & lpiritus his viis effulos, ex cerebro in cordo- mninari; hincquamvis imaginationem, prout bonum vel rnnalum, verum vel falfum, proobje&o habet, adquam- vi’is, imaginationis foro addidterum difciplinarum efle

apptam. H oc vero repugnat experientiae. Caufla ergo

addhuc latet, cur unius hominis imaginatio lucens, non pcoflit in ardentem com m utari, lèpofito fcilicet vero vel falilfo, objecto autem bono vel malo, & verlà vice. La- teet e tia m n u m , cur unius hominis imaginatio luce, alte- rk u s vero ardore infignis lit; cur, qui adobje&a, quae reequirunt imaginationem illam quietam, obftupefcit, iis, quui turbulentam illam am ant, ardeat, cur qui, vicever- fài, ad haec frigeat, in illis nimium quantum excellat. La- teet denique, cur unus in his, quae expofcunt imaginatio- neem frigidam , valeat, alius in aliis, cur hic his bonis vcel malis, alius aliis ardeat.

§. H.

Imaginatione lucente, cum omnibus fuis diverfita- d tb u s , ex hacce noftra opella profcripta, de cauffisardo- riss, perturbationis atque motus, quae imaginationem, qiuam ardentem vocavimus, concomitantur, pauca di­ c e r e paramus.

Imaginatio nihil aliud e ft, quam facultas vel repro- duicendi iènlàtiones ante habitas, vel fentiendi abfentia

tan-d ) In tan-diflertat. cit. tan-de Mufis Ætnwlis §, IV ,

OàÈÊf* W

exs * 3 e?

tan qua m præfentia. Senfationes, ex repræfenfatione b o ­ ni vel mali o b o rtæ , differunt vel ratione g ra d u s, vel ra­ tione riiverfitatis o bjedo ru m . Per prius fit e. -gr. u t h ic vehementius laetetur aut triftetur quam alius, per pofte- rius, ut, quod hic averfatur, alius appetat, alius denique ne minimum quidem moveatur, nec averfando, nec ap ­

petendo. Jam vero imaginatio, quocunque fenfu fu m a ­

tu r , fenfationes praefupponit, quæ, cum diverfae fint,dî- verl’a quoque inde refultat imaginatrix facultas. U t ta­ men imaginatio fit ardens, necefle eft fenfationes fint ar­ dentes. Hujus vero indolis imaginationem in poëfi & arte oratoria maxime præftare, in §. I. v id im u s, & ulte­ rius demonftrabimus ; hinc etiam hominum unus alio magis vel m in u s, vel diverfo re fp e d u , ad has artes ap­ tus cenfendus eft.

§ . m .

U t uberior, iis, quae brevifiimc afleruimus, lux af­ fundatur, e t, ne fpeculationigeneraliori nimiumque ab- ftradae im m orati, non clare fatis mentem noftram pan­ damus, in indolem & naturam poefeos atque oratoriae paululum inquirere lubet. Utriusque harum artium finis e ft, non tantum docere, verum etiam commovere at­ que fledere animos. Hic pofterior finis obtineri nequit, nili bonum vel malum r e d e , & prout expofeit materies fubftrata, repraefentatur. Optime vero hoc fieri obferva- mus , quamvis quomodo nefeiamus, cum Orator vel Poèta, praeter claram boni vel mali, de quo agit, cog­ nitionem, iisdem ipfemet afficitur,permovetur & inflam­ matur. ”Et hinc affedum & perturbationem quandam animi Oratori & Poetae inefle debere evincitur a ). C on­

cedi­ ng D igna funt quae heic in feran tu r verba C ordem aei: C erte, ß nobis

res effet cum hominibus errori ta n tu m o b noxiis, non vero affeSiibus% fa tis effet t res ordine d icere, clare exponere ac p ro b a re, u t p erfva

-ceedimus, immo ambabus manibus, ut dicitur, largimur, ftelix ingenium, vividiflirna adjutum imaginandi facut- taite, longaque in ftru d u m a rte , fine aftedlu multa & prae- cllara pracftare pofie, fed viciflim nobis concedatur e xpo­ stulam us, accedente perturbatione & inflammatione qua- cham mentis, felicius rem procedere, & plenioribus qua- it velis Oratorem Poetamve ferri. Q u id , quod non du- biitamus aflferere, affcdluum igniculos, quibus accendi fo lem us, ingenium alias obtufum non raro vividum & fc e cu n d u m , & excellens excellentius reddere. Hinc ru- dies foepius audire contingit aniculas vel rufiicos, qui jdiolore quodam aut ira exacerbati, verba, fvada prorfus Stupenda, fundunt b). Agnofcit hanc veritatem Ho r a­

t i u s, dum canit:

Archilochum proprio rabies armavit Jambo c)

Et Juvenalis ipfe expertus, profitetur:

Difficile eft Satyram non fcnbere. Nam quis iniqua Tam patiens urbis, tam fe rre u s, ut teneat fe i Si natura negat, fa c it indignatio verfum Qualemcunque poteft d).

• B H in c ,

derentnr : a t que tu m f i f f ceret, paries cerebri bene difpoptas tffe, atqnc co tem peram ento, u t facile non commoverentur. Sed fe r e a l­ loquim ur homines , qui preeter errores, adeo obnoxii f i u i t a ffc flib u s , u t perfv ideri non ppfftht, n ifi ce que habeamus, quod a d docendum n t- que com movendum r e q u iritu r, <kc. in lib r. cie L oquela. pa<;. $6 e-

dit. G enev. 167 9 c^r- Canziuin in lib r. de Vinculo R ationis &

O r a r i o n i s §. 1 t 4 4 teq.

b) Heic m entem fubit illu d P linii ad N onium M ax im u m ; In quo tu in ven itJivtu l dolorifque velis latißhne vehitis es, c '- horum utrim que invicem adjum ento fu it. N a m dolori fiib lim ita tem & m agnificen­

tia m ingenium y ingenio v im am aritudinem dolor a d d id it. L ib .

4 . Fpift. 2 0 .

1©

Hinc, mütti, de quorum vena antea ne fuipicariquic- quam licuit, ut amatores facfti funt, carm iné, non ex* cellentiflimo Vati inficiando , amores fuos modulari fo-

lent. Huc quoque fpeclat, quod dicit Plinius de Tua

uxore: Verjus quidem meos cantat form atque cithara, non

artifice aliquo docent e , Jed amore r qui M agi fie r eft opti­ mus e). Hæc probe confideranti non mirum obveniet, præftantiflimos e o r u m , qui eloquentiae praecepta tradi­ d erun t, monuifie, u t fine affe&u nil teiltet O rator aut Poëta. T u lliu s, Latialis ille eloquentiae parens, & hujus rei peritiflimus ita loquitur: Neque enim fie ri poteft, u t

dolent i s, qui audit y ut oderit r ut invideat, ut pertime­

fia t aliquid, u t ad fletum mijericordiamque deducatur,

nifi omnes ii motus, quos- Orator adhibere volet ju d ic i, in ipfo Oratore , imprejfi ejje atque inufti videbuntur f ) . Et alibi : Ut enim nulla materies ta m facilis ad exardefiendum

eft , quae nifi admoto igne, ignem concipere poffit ; Sic nul­

la mens eft tam ad comprehendam vim Oratoris parata rqu<z poffit incendi, nifi inflammatus ipfe ad eam & ardens a c c e f

fe r is g . Ex recentioribus, inftar o m n iu m , audiamus, hanc ipfam rem fuo approbantem caiculo, B e r n a r d u m L a m y , cujus haec funt verba : On doit s'animer fioimême ;

il f a u t, fi je lofe dire, que notre cœur joitem brafé ,tq u il

J'oit comme une fournaife ardente, dou nos paroles fo r tent

pleines de ce J e u , que nous voulons allumer dans le cœur des autres h f P l a t o quoque & D e m o c r i t u s , a C i c e r o n e

citati, i) putarunt, Poetam bonum neminem exiftere poffe,

fine inflamatione animorum & fine quodam aflatu qua fi f u ­ roris', quo nihil aliud eos innuifie credibile eft, quam vehementiorem affecftuum aeftuin, quo Vates, magna mo­

lituri» abripiantur,, necefle eft» Eandem fuifte Poe­

tae

*)' L ib . 4;, E pift. 1 9 . f ) De O ra to r. L ib . 2. g ) L , c*

ttæ Venufino mentem , videre licet, ex notiflmiis vér (ficulis:

— - - Si vis me flere, dolendum eft

Primum ipfi tibi: tunc tua me infortunia Udent fe le p b e , vel Peleu A).

Un hanc denique lentendam Nafo quoque ivifle vide- ttu r, dicens:

Ingenium mala fiepe movent l).

lEt forte non m ultum a veritate aberrabimus, fi veterum, ttantopere celebratum Enthuiiafmum, faltem qua maxi- unam p artem , hujusmodi animorum perturbatione af-

ife&uumque inflammatione contineri dicamus. Certe

IPoctarum loquendi formulae n i), hanc iptam inlpiratio* mein depingentium, illud indigitare videntur. Longinus ♦quoque nobis o/uoipnfios videtur, qui hanc Enthuliasmi IPoetici deferiptionem facit : yewcclov Tra&es-, evBcc

iHeyccKviycçcV) aenteç V

7

To pavlccs rrives x&f

7

rvevf*XTcs ivS'cu- .atocçiKov ixTivécv

71

).

§. IV.

U t femper illud: ne quid nimis, ita heic vel maxi­ me obfervandum. Hinc, li tam vehementi caleat affecflu P o e ta, ut de folio luo quafi deturbetur ratio, fieri haud raro folet, & non potefl non fieri, ut, quae protruditur oratio, fluita prorfus atque inepta evadat a). Quid, quod

B 2 tu m

t) De O ra to r. L . 2. Art. Poët. v. l o j . 104.

/) De a rte L ib . 2. v. 4 4, m ) Hujiw generis A m t; raleßerey a g ita v i, fu r e re , pe f i or a nutrire & c.

w) C fr. M o rh o f. Polyhift, T o m . I. Lib. V if. cap. I §. 14, a) C fr. Is. T h . C anziiun in lib ro %. 3. citato §. 1142,

tum fcepifiime illud, quod habet Seneca, obtinere v i­ demus :

Sed ora cœptis tranfitum verbis negant ; Vis magna vocem e m ittit, ai major tenet;

Et paucis interpofitis;

Curte leves loquuntur, ingentes flupent b).

H oc fenfu, fi fua illis conftabit veritas, accipienda pufa- mus verba Rapini: „II n’eft nullement vray, com m e la „plupart du m onde le croit, qu’il doive entrer dans le „caradtere de la Poëfie de la fureur. C a r , quoiqu’ en „effet, le difeours du Poète doive en quelque façon res* „fembler au difeours d’un homme infpiré: il eft bon „toute fois d’avoir fiefprit fort ferein, pour favoir C em - „ p o rte r, quand il le faut, & pour regler fes emporte- „m ens: & cette ferenité d’efprit, qui fait le fang froid & „le ju gem ent, efl une des parties des plus effentiellcs du „genie de la Poëfie ; c’eft par la qu’on fe pofféde c). Nec diffimulandum heic loci eft, multos effe non tantum O rato ri, verum etiam Poëtæ campos , in q u o s , o m n i plane exfulante affeftu, exfpatiari poflit. Hujus gene­ ris fiunt: Narrationes fa<fti, deferiptiones locorum, cha­ racteres h o m in u m , Epigrammata faltem pleraque, E m ­ blemata, multa in Poëfi Lyrica, Acrofticha, Eteofticha,; Fabulae, Epithalamia, Bucolica, Epinicia etc.

§. V.

Vidimus hujusque obtutu generali, eam effe Orato­ riae & Poefeos naturam , u t , qui ad magnam in iis lau­ dem1 ii) In H ippolyt* v, Ç99 feq. ed it. Amftelod. 1656.

*

3S

n

d œ n f adfpirat i affe&u quodam ipfemct permoveatur y ntecefTeßt. Jam fpeciatim, & cum applicatione ad diver- Ta harum artium genera, imperata nobis brevitate, te-

faim , quam exorfi fum us, perfequemur. Diverfæ, in

qiuibus fefc commendat eloquentia f rerum viciffitudi- n ees, diverfos expoftulant affe&us. Afi homines,; quod exaperientia novimus, ita funt comparati, ut non tan- tu im in diverfos proni fint affedtus, verum etiam eodem afffe&u varie afficiantur cfr. §. 2. Hinc fit, ut unus alio, & lubentior in has vel rl!as materias feratur, & illis ex* hmuriendis magis idoneus fit. Qui trifiitia fere perpetua ermacerantur, & quorum e x atra bile permultum traxit fam gvis, non nifi tragica amant, fpirant, cogitant. Ho-» ruim ex arbitrio li res g&fieretur, juventutem ex setati-/V** buis ho m in is, ver ex tempeflatibus anni, remota c u / petrent, ut ingeniofe loquitur Balzacus. Fac ejusmodi hemninem tibi monflrare viam æternæ felicitatis obtinen* dae:; ex fuopte genio, anguffa anguffiorem faciet; pinget D e;um non ut initem P atrem , fed ut rigo rofum judicem; n o m demulcebit promiffis N. T . verum Temper tonabit illiius veteris minas a). Talis, fi felici juxta dotatus fit i n g e n io , egregie multa, quae in Tragoediis declamari follent, præftabit:Talia funt: Vindi&x cupido* odia

ex-B 3 ftingvi

tf i) Hoc in ten d ere qu o q u e v id e tu r arti* Poëtic* peritiffiraus N ic o la r Boileau D efpreaax;

Souvent fa n s y p tn fc r, u n écrivain qui f aimt'i Forme tons fe s Heros fernhlables à fo m ê m e . T o u t a l ’ hum eur Gafcottne, en Un A u ttllï GofcOU' Calprenede & J u b a p a rlen t du même ton.

Ad hoc fpeétot etjani illud qtiod habet V oltaire in difcours fu r la? T ra g é d ie ; Les fentiriiens vigoureux de Pâm e paflent toujours dan* k langage, & qp i penfe f o r te m e n t, parle de méine.

a s *

ftingvi jiefcia, infaufta futurarum calamitatum praclagia, maximæ rerum converfiones, casdes, necopina iniortu- nia etc. Eft aliud rurfus hom inum genus, qui ut nul­ lam in ccelo nubem , nullam in fronte rugam , nihil in lcriptis ferunt trifte > ita nil aliud mente fingunt, nifi res lætas atque hilares, jocos, voluptates, amores; m ultum amant falis, parum fellis, plures habent loccos quam cothurnos. H orum induftria in comicis b) , lyricis & -elegiacis c ) , floh infelix deprehenditur,

<Genera-£ ) P lin iu s h u ic r e i afTenfum p rx b e re v id e t u r , .cutn dicit : A liu d folli'

t i o , alia

Heu m ihi difficile e f l , im ita ri g a u d ia f a l f a , Difficile e ß t r i ß i , f o l g t e m ente jo cu m .

N ec bene m endaci rifiis componitur o re , Jdec bene fo llic itis ebria verba fo n a n t.

l d b . I I I . elejg. i . 17. v. feq ,

c) De Elegia hunc in «nodum lo q u itu r Defpreaux*

E lle peint des amans la jo je <& la triftcflfe-; F la tte , m e n a e e , i r r i t e , appaife une m aître fle-; M ais p o u r b ien exprim er ces caprices h e u re u x , C ’eft peu d ’e tre P o è te , il fau t -être am o u reux, Je haïs ces vains A u teu rs, d ont la M ufe fo r c é e , M ’e n tre tie n t de fes fe u x , to u jo u rs fro id e & g lacee,

Q u i f affligent p a r a r t , & fous d e Cens raflis, S’ e rig e n t p o u r r i u i c r , en am oureux tranfis.

Et paucis verfibus in te rje é lis , dignis q u i in fp ic ja n tu r, tandem co n clu d it :

Il faut qu e le coeur feul p a rle dans 1’ E legie.

V a rt Poétique C hant I I . v . 41 feq.

im

6

S9S>

M

3 $

H im , & cum grano falis hæc a nobis difta puten- t t u r , tum ob multiplicem, in quovis Poeleos gene- r r e , r e r u m , & per coniequens, affedVuum mixtio« m c m , tu m ob infinitam fere iplbrum affedluum di- ffcrepantiam. Sic in Poëfi Epica , Dramatica & Elegia- <ca, diverfa rerum facies,, diverfös in Poeta requirit ani- im i m o tu s, quorum non unus idemque h o m o æque ca- Ipax efie poteff. Hinc fir, ut qui in una parfe poematis, comnes in admirationem fur rapit f in altera tam haud ra- iro fit h e b es, tam langvidus, tam frigidus, uf omnes rauditorum vel lcdborum applaufus , in tædium & ofeita- tfiones abeant. Veritati huic confirmandae exemplo fiio imierviat, celebratiffimum illud irr Gallia Poetarum par, <C ornelium loquor &Racinum;j ambo hi viri,, Tragœ - cdtis confedis,- antiquorum Tragicorum vix inferioribus,

iimmortalem confecuti funt laudem. Uterque egregie-'

imunere fuo defundfus efl. Aff,, u t

Quandoque bonus dormitat Hotneruf

iita non defuere, harum rerum uf [fibimetipfis faltem' wifi fu n t, periti judices, qui dum Co r n e l i u m, inter

£alia y etiam o b id laudant, quod per omnia: fpiritus ivere Tragicus in Poem at ibus ejus regner, Ra c i n u m e

ccontra c u lp a n t, quod dum dblor quidam exprimen- <dus eft, a fublimi & grandifono, in Tragoediis ufita- tto loquendi g e n e r e , in humiles 61 molles foepius de- icidat elegias d). Forte ipfe Ra c i n u s quoque vel non

Hlionitus , hunc fuu m introfpexit defedlum , fed ob firmatum, & corrigi nefeium inclinationum

tempera-

men-d y Vimen-defis Poem a contra Racinum faéhim cui titu lu s J' A pollon C har-

ta ta n , quo d o peribus ejus P o ttic is injCrrtuiu,, i» quibusdam e d i­ tio n ib u s , rep eritu

r,-3 s y* &&

m e n t u m , illum evitare non potuit <*). Sapiens I c d o r e x unico, quod adduximus exemplo, plurima (ibi fa­ cile formabit, e u n d o , per quot ipfi placuerit, poëfeos

genera. Parem quoque Muficx efle rationem obfervat

Ry d e l i u s , in his verbis : - - - - Carminibus Mußeis hi

delectantur s fi numero conflent tardiori, & ad fvavem triflitiam compofito, illi magis attendunt, f i fonus cele­ rior decurrat ac alacrior. Nec Mufici omnes, qui in uno excellunt, aeque felices fim per junt in alio f ) . O - pinamur, & forte non plane inepte, hujus diverfltatis, in iis, quiæ difleruimus, rationem inveniri pofle, A d alia conüderanda properamus,

§. VL

U t affedus, violentiores mentis noftræ m o tu s, ita etiam inclinationes & mores cujusvis Scriptoris, in icripta ejus irrepere atque influere (olent. Ea etenim eft hominis diu oblervata natura & indoles, ut loepis- lime, non tam quae probet, quam quæ cupiat, aut ode­ rit, ut in fadis, ita quoque in didis (criptisque (equa- tur vel averfetur. Q uivis, quam rem ipfe amat, ire- quenter in ore g e rit, a) omnique conatu aliis amabi­

lem

e) A nobis non plane alienus v id etu r BoflTu, apud q iu n i haec in v e n i­

m us v e rb a : On \ ourroii d i v e , que les Peintres c / les Poètes, q u i

avoient soi efprit çleve, peignaient plus volontiers les R o is, les Princes., t j î ce q u 'il y avoit de plus g r a n d : & que P im a g in a tio n moins noble des a n tr e s, leur fa )fa it cboiß'r des -valets, des yvro g n es, C? des m ife-

rables : T r a it é du Poitine E pique L iv . 4 , ch. 3 * f ) In differt, cit. de Mufis Æ m ulis §» 4 .

V) Docet idem S. S. E x r ë 7 r e q i ( r a e v f u x r o c r r j f v .o cq S tcts t o

fifjicc ÀocAei. M atli. 12: 3 4 . Et Poe ta :

N a v ita de v e n tis , de ta u ris n a r r a t A ra to r. P ro p . Lib. 2 , E lc j, I , v. 43.

as

17 Icam reddere fatagit, & quam fugit, vel omittit, vel, fi illi attingenda eft, atro notat carbone. Hinc Ora- tO)r & Poëta, virtutem e. gr. laudaturus, non latis fe- licciter rem luam peraget, nili iplemet virtutis ducatur aimore. Ingenium , ars & eruditio eum non deferent, att m ajo r, quam fi hæc deefient, legenti vel audienti olbverlabitur defedus. U t fifta atque fimulata erunt cumnia, ita omnis vis, omnes nervi, omnisque eum ini dicendo fcribendoque deftituet ardor. Frigus, quod ipftê len tit, facile fe p ro d e t, & quantumvis le torque- att, inter ejus cogitata & ditfta non bene convenire,

hiaud oblcure patebit £). Et certe, ut exemplo uta-

n n u r, vix credimus C i c e r o n e m, fi tantus, quantus

C a i l i n a nequam fuifler, tanta vehementia, tanto ri-

g^ore & tam aperte in hunc invetftum fuific, ac jam fcaxftum vidimus. Haec confiderantes hominum prope

g;nari homines , ut , qui aliis virtutem inftillare

c:.upit, ipfe prius virtutem amare d ifc a t, montie­

rte. „U/z Poëte eft obligé de lavoir parfaitement

,j,la morale & d' etre véritablement vertueux. Cet- ,„te (cience eft prattique? elle ne f apprend point

,„par de iimples Speculations. Si une morale bonne

folide ive corrige nos pallions, il eft presque im- ,.,poftible que nos pallions ne nous faßen* une faulfe

„M orale. Nous ne blâmons point de bonne grace les

„défauts, où nous nous plaifons. Nous aimons mieux croire, que ce ne font pas de vices, que de nous „ a v o u e r à nous mêmes, que nous lommes vicieux, c) E andem infiat tibiam Pu n u s, cui hoc monitum de­

bem us : Trade eum praeceptori, a quo mores prim um ,

C mox

b ) En vain 1’ E fprit <ft plein d’ une noble v ig u e u r,

Le vers fe fent toujours des baffle (Tes du C ieur.

Boileau L a rt Poët. ch. IV . v. 109, UO.

18

r SS * &b

mox eloquentiam difcat, quœ male ß n e moribus dijci-

tur, d)

His fundamentis nituntur om nes, nuas facere fo- Ient Viri dcxfti, conje&urar, dum inclinationes mores­ que alicujus, ex Icriptis eruere atque expikari tentarunt Hinc tritiflimum illud H o r a t i i:

Laudibus arguitur vini vinofus Homerus, e)

Hanc conjiciendi rationem probans celebris ille Poeta

An g l u s Al e x a n d e r Po p e, f ) iat probabiliter multa

de Ho m e r i, Poetarum parentis, charactere nobis pro­

pinat. Sic, ex eo, quod multus fit Poeta in ceremo­ niis circa cultum Deorum percenfendis, & quod va­ ria

d ) L ib . 4. Epift. 20. G ra v ia , & huic non incongrua lo c o , quae Ic*

gere lic u it apud Anglum quendam Anonyimun : , , T o paint the „calam ities o f hum an life ; to intereft the aftedlions in b eh alf o f , fuffering v ir tu e ; to excite juft ideas o f the Superintendence o f „ p ro v id e n c e , and a refignation to the divine w ill, to raife an ab­ h o r r e n c e o f v ic e , and anim ate the foul in its progreff tow ards „ p e rfe c tio n , are the p ro p re o f tragical rep refen tajio n s, andthefe , , re q u ire a h ea rt foften’d and hum anized by a tender fenfe o f all „ th e focial an benevolent aftedlions, an accurate Knowledge o f the „dillindH ons and boundaries o f C haradlers, together w ith a high „ r e lilh o f m oral excellence. W h o e v e r confiders the fram e and „ ftru d h ire o f the hum an m in d , and the nature and end o f dram a­ t i c P o ë fy , w ill be convinced o f the th ruth o f this propofition , „ w h ic h , in fh o rt is , that to conftitute a great P o e t, the prim ary „ a n d eflential qualification is to be a G ood M an. Et alio loco ; „ V irtu e and G enius, efpecially that o f the p o e t, are W ery nearly, „ i f not infeparably allied.

Kpiftol. L ib. I, Fp. 19. v. 6 .

f ) In ejus Efiay on H om ere praeniilTo tradudtioni Iliados in lingvan»

3 5 * ' 3 5 ₁₉

rria de divina providentia plane egregia habeat effata, e u m religionis minime fuiffe oforem concludit. C011- v/i via non fine exquifita pompa defcripta, Vatem genio

iindulgere lolitum fuiffe, arguunt. O b pulcerrimas

pu lcraru m Fœminarum imagines, amori non inimicus c re d itu r etc. Similiter quoque A u d o r differtatoinis, g ) qjua fiffitur Anacreon, eum & vinofum & libidinofum, 7 m o n vaiis rationibus inducfus, opinatur. Idem nos fe-

1

f ,

qiuente# filum, _{O v i d i o , C a t u l l o , T i b u l l o , P r o p e r t i o , '}

G a l l o , præter novem, quas coluere _{N y m p h a s , P h y l l i -}

d>a s, _{L e s b i a s , G l y c e r a s & C y n t l u a s cordi fuiffe,}

iiuspicari non dubitamus. _{Cum in immenfum fere}

h \x conje&uræ haud difficulter a quovis extendi que-

aint, h x c pauca nobis aduxifle fufficiat. h)

Antequam poff tumultuariam pidfuram, manum dte tabula removeamus, L. B mitiori cenfuræ nos no- fhramque commendamus opellam, cui,omni alia orba*

tæ lau d e, brevitate confultum voluimus.

£ D. G.

g 3 E dit. U pfal, 1755 fiib Præfid. Ccleb» D , Prof. Jo h. A innell, \

Clar, Mag. E p hr. Axelflon.

b ) Cfr. quoque de hac re D ifput, de Stilo Chara&ere a m o ii, habit.

V pf. 1732. ^ vjj* *ihi4 * X * * X là SK ^ /Ts /^v M *

y*.