• No results found

Disputatio politico-oeconomica de modis acqvirendi, quam ... præside, ... Henrico Ausio ... Liberalis exercitij gratia publico discursui submittit Andreas Krokius, Smol. in auditorio Gustaviano ad diem 7. Februarij, anno 1646.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Disputatio politico-oeconomica de modis acqvirendi, quam ... præside, ... Henrico Ausio ... Liberalis exercitij gratia publico discursui submittit Andreas Krokius, Smol. in auditorio Gustaviano ad diem 7. Februarij, anno 1646."

Copied!
16
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D I S P U T A T I O

Politico - Oeconomica^

Dcj

M O D I S A C Q V I

-R E N D I,

^u a n L s

Ex

conjenjù

Facultatis Fhi

P R

Æ

$

I D E ,

C L A R I S S I M O

H E N R I C O A U S I O

Græcarum Literarum Profcffore peritiflimo >

Fautore

6

c

promotore fuo plurimum

c o le n d o ..

Ltbeyalü exerciti/' Gratia publico difcurfut Submittit.

Andreas Kroki us, Smol.

In Auditorio Gußaviano ad diem 7* Februari], Anno 10 4.0,

« O ^ O y S û »

*

U B S A L I Æ,

I m p r e f l a a p u d E s c H i t J - U M

(2)

*l* y ç w w 5 ^

*ttii l i i f f i i M

M

i s

é

i

m Wå

Ö(ÄSU£wä5^ö5^»fe^&^2(S4)fet6^»StJBu&t&öLSfewtSG

Jlluftri & Generofifsimo

Dom ino,

Dm. P E T R O

/

Co--mitide^igm cf^vg/ Lib. Baroni

de^pbboj)oim & Crtn jolui/Dotninoi

dc^aftanåö & OHmbo/öec. Regnii

Sveciæ Archidapiphcrö, Præüdii

Supremi &Regij,quod Holmi#:

eft, Dicafterij, Judici provinciali

Vefmaniæ & Dalekarliæ, D o­

mino (uo elementifsimo Ôc

patrono Gratiofo.

Hoc exercitium Academicum

H um iliter

dcdicdt

&

offert

DtvttijjiMM dient

A n d r e a s K r o k i u r * ’.

(3)

i.. _ .

i d & & & t â v£ Ä & & Ï & & ^

D ConfHtutionem Societatis non tan­

t um Perfenas^cd «-tiam Ärr rcquiri>pro c o m ­ p e r t o efi , Te'lc Arift. in S u m m o & Divino

o père Fol. /./. o / , <*, 7. In cujus Senten­ tia m h a u d injuria t r a n l i t Ulpianus. /. içf>ff.

id* l/erb. S tty . &7 i i s Sed, I n f t r u b a m ait t ab er nam elle,

«quae & rebus & hominibus ad negociatioacm paratis con- iftat. N e c in dive rium a b it Hefiodus.

<Uxiv (jSfj nçil'ltçct y j &KX (3** t’

^Ad f i n e m a. S oc ie tat is Politico: ad ip iicc nüum res adefie i n e m i n e m in a m b i g u o effc o p o r t e t , quæ c u m Ncceffitatis, tturo u t i l it a ti s, & v o l u p t a t i s G r a r i a a c q u r r n d æ fune ; cum l h i 5 fine, nihil reftc poifit effici» fufFragante Arift. /. 8th. c s. ' S e d Q u o n i a m Res & Divitiar Multas p a r te s c o m p l e b u n t u r .

i i i . e . s . pol. Vafia etiam h o m i n u m G enera f u n t , quæ di-

vrerfos fibi fines Praemanibus l u i r u n t , d u m q u id a m quod

sad e x p l e t i o n e m naturæâofis fatis fit , afl'ectano. Q u i -

edarn v e r o Qoæftuolifiimsr qcc n o ^ tur.ifiima: arti fame- i r a o d i o p e r a m d a n t quæ jure vitupcrabi'is 6t. rneritiflimo c od i o h a b e t u r /. /, c. 7 . pol. hiqj infinite vel in conlervandis w e l a u g e n d i s n u m m i s pe rfla n t : Q^i orunuara quoq,- fin is {five M et î in ab ul u b o n a r u m a r ti u m & v i r t u t u m confifiio. er. 6 l i.pol. hilc e va rij , decepti f u n t ; ut idcirco veri tines w e l M o d i acqu ir end i nobis c o n f i e n t quos Artft. e. 6 .L i. pol.

t t r a b a t , t a n q u a m c e t e r o r u m fundamenta» (impliciter pen- {fitare & in c o n f id ^ r at io nem v o c a r e conftituimus. Piftri- I n u e n do illos n i m i r u m ? ia AUturaleM> Artificialem &. M ixtum

(4)

D e Naturali five Agriculture.

Thefis

Ä

Gricolatio five Agricultura, dicitur ab agro co-*

lendo; A g e r v e r o a m o r e V a r r o n e & D o n a t o , ab a - g e n d o n o m e n h a b et » q u o d in e a aliquid agatur:

Graecis d e r iv a t ur à vel y \ t e r r a & ri- gjjap five & ïçyx, o - p e r a q u « rur i fiunt, q u o d circa te rr æ t r u f t u * vel r u r a o c ­ c u p a t a fit X e n o p h . in æ c o n o m . 8» Ho rn, odyfll £.

n .

Ag ri c ul tu ra quandoq, ad t o t a m r e m rufticam fefe e x ­ t endit, c o m p l e f t i t u r q ; & Pe cuar iam & Paftioncm Villati­ cam, q u o fen iu C tc. i off\ ait. O m n i u m r e r u m e x q u i b u s aliquid a cquir itur, Nibil a g r i c ul t u ra melius, nihil uberius*

nihil dulcius, nihil l i b e r a h o m i n e dignius«. U k

Specialiter definitur A g r i c u l t u r a laboriofa v i ß u m a c ­ quirendi r a t i o e x . t e r r a & f r u d i b u s i n d e nafcentibus D o - - n a Ids. Syn, «con. c. 37'. Parro /. /. c.s . D ererußica; Agricul-* t u r a efi feientia d o c e n s q uæ fint quovis in a g r o lerendav S t facienda, u t quæq; t e r r a m a x i m o s pe rp e tu o faciat fru«*

dut;

IV*

H ic Modus Ut efi N aturultà* ita quo% perfeBiffimu*. Na-- turalem efle evincit A rid . /. 1. c.

6

. pol. Eft e n i m alia arsi rei q u æ r c n d æ & di» itiæ, quæ Naturat Eodem libro c. 7. N a m i

u t h o m i n e s n o n rflficit ars civilis» fed â Natura fiimptis ijsi

ut i t u r , ita &c v i ö im Naturam o p o r t e t f u p p e d i t a r e . N a tu ­ ra quoq; eft c o n lc n ta ne a ea ars rei« qu ærcndæ q u * efi ex:

frugibus & animantibus.. PerfeBifftmum ciuoq; efle,pat«t.. Q u i a e d c ur a circa a l i m e n t u m , , q u o d p r i m o & n a t u r a l i ­

ter?

(5)

t e r Intenditur . N a m abfqj v i å u vivere nefas / / c. /. pot'. I t i a m f i Scaliger t. r. Poet. c. 4• affirmat Pafioriciam sgri- c u lturâ efle «Dtiquiorem, tamerri nos contrarium cenfe- m us, baue n im ir u m agriculturam antiqui (limam dici, quod S. pagina

docct«-Ut eft Naturalis ita quo/% Laboriofa acquirendi r a t i o Teffis, efl Jehova Gen. s, v . / / . h u ic aflentiri experientiam n o n dif­ f i t en d u m effi quod ita fit * invitare agricolas fas eft. Hanc q uoqi neceffdriam e fle r a t i o n e m oftendebat Deus in prima c reatione , q u a n d o hanc hominr injunxerat, hac infuper jacente, vidlus ncceffarius homini n o n fuppcterct. Arift, c 7. /.i. pol. afferi idem: Haec qu idem neceflaria & Laudabi­ lis. Maxime % f u ß am innocentem ejfe probat /- Oeco»» c, 2*' M axime iufta eft agricultura quia n o n pendet ab homi­ nibus taliter vel aliter conftituentibus,quia eft maxime na­ turalis, naturaliter enim à m atre c u n â is alimentum fuppe« d ita tu r, itaq; & hominibus àterra'. Colum, ait: Innoccn« tiflimi fu nt ag riculturx reditus. Ci*. prorofi. Vita ruftica q u a m nos agreftem vocamus, Parfimoniæ, diligentiæ, ju- ftitiae Magiftra effi Cato de re ruß. ex agricultura maxime pi­ us qnaeftus flabiliflunusq*, c onfequiturminimeinvidiofus : id propterca Majores noftri virum bonum cum laudabant» b o n u m agricolam, bonuraq; colonum appellabant. Illam q u o q , ncq;. Sordidam confirmat Poèta 2. Gerrg*

0 fortunatos nimium bona [i fua nor in t y

Agricolas'. V f.

Nec non’ agricultura hominum corpora' indurat $ apta reddit' ad fortitudinem bellicam. /. /. Oecon. c. 2. N o n enim i nutilia & mollia r e d d it corpora ,< fed talia quae foris e x c u b a re q u e a n t , la b o rc m q, ferre ac pericula adire apud hoftcsi Q u ia etiam,intra n ju n id o n e s n on effeminantur

(6)

a g r i c o l e ; quîppe q t t o t a m ooffefôones e x t r a m u n i t i o n - r a i b a t : Cato m i j o r dicece iolitas : FortiiTimos viros ac ftr«- nui.Timos milites ex a gric olii gigni, m i n i m e q ; male cogi*

tarîtes. O c f ro fl«?, idem dicere (olebat : Pecuniam oe-

dibûs c o m p t n l a r i , fentieris ad villam fæpius e u n d u m elle. Id etiam in n o f t r a p a t r i a ufu r e c e p t u m e f t, q u o d videlicet Milites è n u m e r o a g ri c ol ar u m legimus. Sic d ep n m « nc mo­ ds natur «ii,

VII.

S e q u i t u r jam [ecnndariu* per c ur am P e c o r u m qiiT i* fcerum eil vel pailorttia vel venatori« velpifcatoria ; hanc divi« fionc a p p r o b a t PhiGfophu* l. r. c. / . />*/. A t q u i m u l t a fuot vi- &us G en er a , quare & vitae multae tam a n i m a n t i u m q u u n h o m i n u m . Di ftc re ntiævi&us vitas a n i m a n t i u m d.fll ni- lesfaciunt. Ut a n i m a n t i u m ita q u o q ; h o m i n u m divert# e ü r a t i o , N a m u o n ide m Siugulis n at ura j u c u a d u m &«.

VIII.

Paftoritia eft acquirendi ratio ex cura q u * impendi* t u r circa pafeenda c o r p or a .

I X.

P a c o r u m vita n o n t a n t u m in p o p u l o Dei Temper in* nocentiflima tuit habita, q u e m a d m o d u m Abel Ju 7*t di ci­ tus Paßor Gen. 4 . v. 2. & tiJij Jacobi Patriarch* Pharaoni in«

ter.roganti q u a m a r t é e xe r ce r en t ? R. Paftores fumus fi „ut o m n e s patres noftr i Gen. 4 7. v . 3 . v e r u m e t i a m apud non*-

nullos Ethnicos in m ^ g n a f u i t a?ftimatione, q u o d ex i n d e . p a t e t » quia Dij ipfi ut Apollo & Pao , ab ipfis Pafiores t i n ­

g u n t u r , nee n o n ex h o c g e n er e ad regia d i g n i t a t e m e v e d i i u n t , ut teftatur de Tullio Hoftilio t e r t i o R o m a n o r u m r e ­ ge, c u j us i nc un abul a agrefle t u g u r i u m c e p i t V a lcr M*x. I.3. e.4. Idern e tiam prod«t Curtitu /. 4. De rege Ab do lo mi no ,

Hi ab H o m e r o , ■zro^uts Auwv vocautur.

(7)

* - ? / •

, A y .

H s c Paftorîtia eft medium acquirendi Legitimum. Quia/. / f. / . Foi. abipfa natura eft inft ituta & circa alimen­ tu m ver fa tur, etiam ab initio tr.uï'diSantillimi homines Pa-

ftoritiam lectatifunt. Gen 4 .V .2 c. 40 v.34 Quod vero ea otiola & ignava, h o m în csqïà laboribus & cura reruho- neflifl marum abftrahcre videatur, u r dcïdri/tl. i.e. 5. fol. Pigerrimos cos v o c a t , hoc obfcrvatiooe dignum eft, quod Paftores cerco rcfpcclu i on abfolute otiofi dicuntur fed q u a t e n u s ut loco citato, ipfis vi&us ex animantibus cicuri­ bus Cine labore cefTantibuscontingit j Cum autem propter pafcua necefle fit locum routare & ipfl conlequi cogun­ tur, quali viva? agricultural operam dari videotur. Quod verô Ægyptij hos contemptui habuiflcnt,eft propter vitam e o r u m oti oia m. Gen.

4ô.v.}4-X I .

Paftoritiäro ab agricultura Genus aequifitionis dtfîin- Bum elle» aperte roonftratur Gan, 4 v. 2. Exiode etiam quia utriusq, cura interdum eft contraria, cum paftor fö- lum g ra m i n o fu m & novale poftulet ; Agricola vero con­ tra p u r u m & luba&um ; Licet interea magna quoq; utri- ulqjftt (ocietas & c o n ju n d a utilitas, quam utraqi fun&io ab a l t e n m u t u o percipit. Hcresbach. /,

X U .

V e n a tc ri a ve rö confidcraturvcl Late yz\StriH), La- tè quatenus animalia Se terrena &. aquatilia & volatilia per- fe qu itur, quod t. /, /. /. tel. clarum elt. Quod alii vero cx c ap tu r a vivunt, & captura alii alia, ut hi quidem cx latroei-

Dio, ilit verö ex pifcatu qui lacus, aut paludes» aut flumina,

a u t mare accolunt ; Illi vero ex * vibus aut animantibus fe ­

tis. Striftc autem venatio elt ratio acquirendi cx agrefti-

u w animalium captura^,

(8)

X I IT.

Ha;c m a g n a m habet fimilitudinem cum belKca, qa®

q u o d a m m o d o n a tu ra eft. /. /. c. j . Pol. Quia venandi ars pars e ju se ft , q u â uti o p o r t e t & ad belluas , & in homin es qui ad p a re n d u m nati, no lu n t, Et hoc c o n g r u it cum feo- eentia eorum, qui cxiftimant a r t e m militarem o r t a m effe e x a r t e venandi, & artem ve nandi dare occafionem c r u d e ­ litatibus. Unde & N i m r o d p r i m u s i i l e bellator fortis venu* tor appellatur«.,

X I V .

Haec venatio five jus venandi naturaliter ad o m n e s h o ­ mines perti ne t, ut G en.i.v.zg . apparet,tametfi e n im h o m o

amifit d o m i n i u m fiiuro in creat uras p er lapfum ; Poftlimi- nio t a m e n illud recepit p e r Dei miferationem, uti Deus di- ferte t e ft a tu rN o a c h o poftdiluyiura. tDe £fau & N i m r o - do aperte loquitur Scriptura. Sed t a m e n c m / / / r r jus v e n a ­ tionis eft in t e r Principis regalia, & pe ndet k placito populi, qui q u o n ia m Principi refignat fgum jus, neccfic eft u t â ve- nationeabftineat : V e n a ti o n e m idcirco in t e r c æt era c o r ­ poris exercitia viris Principibus t a n q u am P r o g y m o a t m a t a re r u m bellicarum convenire affirmamus i Sed ita ut fi-mt cum m o d o & fine periculo. itaq; in viris P ri n ­ cipibus, quibus folis ex int roducta conluetudine boc privi- legium cefiit, hau d im m e r i t d d a m n a t ur ; Cic. 2.off% a i t : o- m n i n ô du o fu n t ge nera largorum, q u or u m alteri p r o d i g i , alteri liberales: Prodigi qui epulis & yifceratiofiious, 6c gl adiatorum muneribus, v e n a ti o n u m q,a p p a r a tu pc:u o;a s p r o f u n d u n t i a eas res, q u a r u m naemoriam,aut br ev em ,au t pullam fint rcliduri o m n i n o . H a n c vero libidinem v e ­ nandi, qu am etiam L ac ede mo nij avide & lu m r n o defiderio axercebant, q u o r u m m o r e m Cic. s . Tufc. deferibit. L a b o r jn venatu > fudor, curfus ab curota* fames, fitis : bis in

(9)

re-Ibus La c ed a rm o n io tu m Eput« c o n d i u n t u r, D î p în g ît E - irafrxvo, qui beltias fxpè infc^Untur, bîflialem a n i m u - n i a - <duunt. V enator à quibufdara definitur. Q n ) d lit u n a Ibeflia fedens fuper befiiam & in fc q u en sb efl usr\ Qui in l h a n c libidinem i n c u m b u n t , o b oculos poaanc, pcricuio- l û fl im a m v e n at io ne m Maximiliani 11.

x y .

Pijcatiocft r a t i o a c q u ir e n d i vi<fi um periculofior ex al­ iquis vcl natxralibm vel arte collettit] Nxturalis tibi ftagna* la- <cus,flumina, mar« â natura fa&um pifeibus fetificandi Io- «cum o r x b e t l. /. c, f . P#/. vcl parata per artem , ubi fodiuntur j pifeinx.

X V I,

Ex his M ixtam acquifitionem adducit A/tft. l t . pole-f. «qui quidam ad fupplendem in op em vitam m u ltu m juvat, iillaq; u t u n t u r p r o u t ufus cogit. Sed fi nimis multi c o n - j j u o g a n t u r modi, i m p r o b a n d a m cenfemus, cum fæpiflimè iillud veriverbium o btine t. Cretti|> f a t t b m r t / (D* l l ÿ d W praxis diurna luculentius h o c p r o b a o .

X V I f.

D iv iti « itaq; ili«, q u * ex bis confiant, veras efle com- j p r o b a t A riflJ 'tx c, s.pol. N a m talis rei familiaris copia,qu« 1 fatis fit a d be nè viv en du m no n efi infinita, &c.

Hinc quadam Generalia dciucimu*.

ï, P r x c i p u u m officium Patrisfamilias efle in acquiren* i do. /.

f.

c. j. pol. I j u s efi qui artem qufcrcndi tenet, nofcc l u n d e pe cun ia & res p a r e t u r .

a, Oecon, 2. c.i. O p o r t e t e u m efle laboriofum & juflura. j« Ariß. /./. c. 7.pol. i n fo r m a t illum, ubi dicit : Suot

au-itcm artis rei quacrend* partes utiles» peritu m efle in rocm-

Ibris

rei

familiaris, q u « fi n t f r u r u o f if ll m a , & quomodo.

•Nam alia aliis ia regionibus

f l o r en o ,

B 4. Eo*

(10)

4 . Eodfem c ap it e docer. Q u o d paterfamilias exempta' f t o m i n u m frugi d ebe t obier vare, o m o i a namt]; hart a r t e m rei q u æ r e n d æ colentibusT u n t utilia. S;cdeprimo modo.

II.

Modus acquirendi artificialis.

X V l I I .

Hic m o d u s artificialis eft h o m i n u m (ludio inventur*. Q u e m m a x i m è v o c a n t & p a r eff eum a r t e m rei quaerendae v oc ar e. Quia nullus videatur cfie m o d u s d i v i t i a r u m & rei familiaris, A/.f. 6 .pol. C uj uf mo di va ri s r f o n t fpccies > videl. vel Mercatura, vel Paneratoria, vel Mercenarios.

X I X .

I n t e r has fpecies pars maxima, c o nf cnt ic nt e Ariß. cap. citato, eff Mercatura. Q uæ elt p e rm u t a t i o n u m u l a r i a , q u â p e i c m t i o n e m & v e nd i t i o n e m paterfamilias res nece (Varias lioncfti lucri caufa fibi c o m p a r a u .

X X.

G u m itaq; P e r m u t a t i o vel eff Immediata five qusc fit (imp li ci t er fine aliquo Medio, u t c u m res p r o rebus p e r m u ­ t a n t u r , hæc eff naturalis & legitima , c. 6.1, h pol. vel Me* d h t a five quæ tit per aliquod medium» qua 4 eft r e r u m p ro p e c a n i a , qua?tnchoattvè eft naturalis , petfeB ixè artificialis. Ut ait C afa L h p o l. f, / . & b e c v oc at ur t'ermutatiopecuniaria , quæ fi le gi ti mo m o d o e x c r e e t u r , t urn n o n r e p u g n a t n a t u - ræ, fed p o t i u s dete£>um ejus f u p p l e t , & t a n q u a m minifi?* f i i c c u r n t n a t u r æ ; b a c fi c u m p r i m o m o d o p u re n a t u r a l i c o m p a r e t u r va idc l m p e r f e d a d c i m p r o p r i a , Dec d e n f f i c i o parrisfdOjilas eff , u t illa e x e r c e a t ; St d fi I p e & e t u r a b l o l u - t è Max ime eft n o d u s laudabilis.fi h on e ft e l eg i t . t i m c& re-> f lè e x e r c e a t u r , .& r cccllarius. C u m fit civitatibus hæc ra-* t i o p e r nçcellaria, u t Plato L z . deJtup. a i t ; bine ç o t u m c r r u s i

(11)

y ixpotefi fubfifiere civitas. H a n« Laurentiu* Mr dices vo- cavit caput, unde robur & nervi manant ia Rcmp. Q u o d etiam de [ure G e n ti u m fit, p a t e t , qued tr.crcatura inter o mn es fit libera-,.

X X L

Quae völ efi NavicnUtoria* quar efi m erc atura qua n a ­ vibus merces in longinquas regiones t r a n s fe ru n tu r.

X X I J .

Vel Oneraria five Vtttura* ubi jumentis devehuntur

merces. De hifcc duobus cum Cic. /. off, dicimus. Mer­

c atura autem fi teuuis eft, iordida putanda efi : Sin magna & copiofa, m u lta undiq; ap p o rta ns , multis fine vanitate i mpertiens, n o n efi ad m o d u m vituperanda-,.

X X I I I .

Vel efi Inßitoru* qu* nrgotiatio nuncupatur, efi merca­ t u ra qiur io loco eo de m res em untu r, vendunturq; adaußo

p recio. Suetice Är^merqf. De hac verum efi, quod pro-

n u n c ia t Cic. / off. Sordidi putandi lu n t qui mercantur à m e r c a t o r i b u s quod ftatim vcndaot,nihil enim proficiunt » nifi a d m o d u m m e n t i a n t u r , nec quicquam efi turpius va­ n ita te . N o n abfonum cli q u o d Apollonius referente Phi-

l oitrato in ejus vita. M ercatura virtutis inimica efi. X X I V .

C u m tam fordida & impia fit, fine magna jafiura hanc Nobiles, hominesq,- ingenui & liberi exercere nequeant, q u o d Cic. de leg, agrar, affirmat. Hanc vero emendi & ven­ d endi quaftuofifiimam ac turpifiimam mercaturam, alie­ n a m a d t o n e T r i b u n i t i a , alicn-nn dignitate pop. Rom. Tem­

p e r putavi. X X V .

A l te ia fpecies modi acquirendi artificialis, efi permu- tatic* p e cu n ia ru m cu m pecuniis, quæ vocatur Faneratorta, q u a efi numularia quâ ex n u m m o lucruns q u a u t u r . q u *

(12)

jure vituperabilis eft. I r.c,7. Pol. h a n c e t' ä^.S. p le nar i o im«- p r o b a t . Lai?. Epitome Accphali c. 6. ait : N o n dabit in u f u r a p e cu n ia m , hoc eft e ci m, de alienis malis lucra captare- I* d e m dicit I. 6. c. iS . Pecuniar fi quam c r e d id e r it , n o n acci­ piat ufuram, u t & b enef icium fit i n c o lu me » q uo d f u cc u rr it neccfiitati>& a bftinerc fe p r o r f us al ie n o, Pius a u t e m ac­ cipere q u a m deder it, injuftum eft. Plura e tiam de hac p o f - fu n t ibi legi.. Et hn ici quoq;, ufuras i m p r o b a n t . A p u d m a ­

jores uoftros L e g e s focnebres f u e r u n t ad foenus c o e r c e n ­ d u m, u t & Céto ait :: Fur dupli, f a n e r a t o r quadrupli. Cat0 dicebat^: Fcencrari, i d e m q u o d h o m i n e m o c c i d e r o . Cie. /. off. Ii qu&ftus i m p r o b a n t u r , qui in odia h o m i n u m i n c u r ­

r u n t u t foencrat orum. Artfl. ideo hanc vituperabilem cf- fe d i c i t .* quia ex ipfo n u m m o fit quæftusi F œ n u s a u t e m i pf um a ugetr H an c qui de m a r t e m nec n a t ur a le m n e c t o ­ lerabilem cfle i n civitate d o c et Ariß. fed nimis ri gi dum cft: : h o c judicium P hi l of op hi : C u m ufura & c a m b i u m > fi r c & â i r a t i o n e g e r a n t u r , fint necefiarium vin culum c o n t r a û u ü : : I d e o in t o t u m h a n c i m p r o b a r e Don poflumus, fi vero in a c - • q u ir e nd a ufur a o b f e r v e t u r c on di ti o lucri,, i te m t e m p o r i s ; p erfonæ & déniq;, q u a n t i t a t i s , q u a m Magiftratus p u bl i c e i c o n c e d i o . Jufttnianus illuftribus permifi t pofle f t i pu la r ii t r i e n t e s , m e r c a t o r i b u s befles , c o m m u n i t e r o m n i b u s fe-- rniftcs. In t r a j e â i t i i s c o n t r a f t i b u s c en tc f im am conceflit«.«. I eoj. $ . 2. Coii, de ufur*.

X X V L

T e rt i a fpccies artificialis m o d i acqui ren di eft Mercena-- rta five Operaris i q u * e f t n u m u l a r i a , quâ ex o p e ra m e r c e s s capi t ur , ha?c ab A n ß . I./« e. y .pol.dividitur» q u o d alia fit/>r-- fidarum artium i alia artii expertium corpore foto utilium. V «l l q u o d i d e m o p i f i c u m y cI m e r c e n a r i o r u n u ,

(13)

x X V I I .

E he at to operti libcraÜ h o m in e drgna eft, ft opera & ïpfa /iberalis, quâ quis o p e ra m fuam Reip. in officio aliquo ad- m iniftrando, lub certa prsemii conftitutione Iocau. Sed illa Flocetio o p e ræ , qua opifices u t u n t u r , fordidiftimara, fervilem, ignobilem cenfemus. A r'tß.l.i.e.y.pel. item l j r, 3. poL f o r u m inquit, qui ita p a re nt opera, non opo rtet bo- n u m neq; politicum neq; civem difeere. Ncq< enim fieri poteft, ut qui vitam agit opificis vel operarii, ftudia virtu­ tis excolat. Cic. /. ojf, ait. Opifices omnes in fordida arte verfantur, ncc vero quiequam ing enuum poteft habere of- ficina^ Dicitur etiam a u d o r a n n n t u m f e r v i t u t i s ^

X X V I I L

Mercenariafive que artis <tft expers, quas c o r p o re folo u- tilis eft, etiam ad ufu&neceftarias valens, /. /. c. 3. pel. ut ba­ julorum & tri tu ra to ru m , &c, qifi robore magis quam artis mduftria v id u m & alia neceftaria quaerunt. De hac Cic.i.off. Sordidi quafttus m e rc en ariorum o m n i u m , quorum quas- fïus n o n q u o r u m artes emuntur,«.

X X I X .

Divitias quas in pofTeflione pecu nia ru m quidam p o ­ n u n t , n o n veras elle t e f t a mu r ; cum pecuniae fint inftru- m en ta , qu o ru m vis maxime in ufu confiftit. N um m us qui eft e le m e n tu m & te rm inu s permutationis I. i.e. â.poi. I n ­ t e r d u m videtur nugae effe, & lege o m n in o non natura 1 bum v a lo re m habere, quia m uta ta ute ntium voluntate fit nihili, n eq; utilis ad uilam rem neceflariam : & n u m o abundans fapè vi&u necefiario egeat, ut Midas. & omnes avari. Pki* lofophual% 1. Rhet. c . j . verbis effert : O m n t n o d i v itc m efle, c onfiftitin eo, ut quis u ta tu r magis, quam in c o , ut poili- derit. Sitiam de fecunde medo artificiali.

(14)

III. Modusacquirendieft Mixtus,

X X X ,

Hic modu s Mixtu* eft acciuifitio cx Metalli fodinis» c u m m e t a l l u m à n a t u r a g s u c r a t u m in n o f t r c s ufus effodi­ mus. D e hae r a t i o n e five rr.odo l o q u i t u r expreffis verbis

A n ß c. 7./. /. T e rt i a a u te m artis rei q u x r c n d æ fpecies in­ t e r ha nc & p r i m a m , N a m & ejus qoæ fecuodtim N a t u r a m , p a r t e m q ua nd mi haeret, & ejus qua; »n p e r m u t a t i o n i b u s , q u x cx t erra n a fc u ot ur , infruCfcuola q u i d e m led utilia. Ue & materiæ c o n f c d i o & o m n i s ars metallica. H x c licet fit laboriofa & periculofa, t a m e n n o n eft c o n t r a n a t u r a m ut q u i d a m forr.niant : T a m e t f i e n i m e ff od iunt ur opes irrira- m e n t a m a lo ru m, ; Hic t a m e n abufus n o u tol li t u l u m & rei eircotianiL».

X X X I .

Q u o n i a m a u t e m hæc ars mu lt a s c o m p l e b i t u r fpecies & m u k x funt fpecies e o r u m quar e x t e r r a e f f o d i u n t u r tefte •rift. hanc faltem univerfe habere e xpofitam fat arbitra« m u r ; p a r t i e ulatim a u t e m e n u c l e a r e t u m rat:o te mp or is , Qu æ m e j a m jam a v o c a t , t u m etiam nc opus h o c i n irneo- f u m excrefeat, vetat : ctiaroft hoc q u i d e m utile ad operas f o r e t , l o r d i d u m t a m e n / . / . c.7 .p o l. i m m o r a r i , Quibus h e c ars c u r x ett, eos ad a u t o re s h u j u s , ablegatos cupimus. H ic fiftimus g r a d u m , D e o , i n q a o v e r x & immor tal es di­ vitiae t u n t , grates h a b e m u s devotas, qui nobis h u n c diIVur­ i u m five m a t e r i a m ad finem p e rd u c e r e concefferit ; e u n - d e m q u e ut nos in veris m o d i s a cq ui r en d i q ui pi c ta t e , juiti- t i a , Honeffatc» P r u d e n t i a f u n d a n t u r , d i r i g a t , i o i i i c i t a - anusr*.

(15)

Corollaria.».

An monopolium fit licitum* D.

A n opifices inter cives fint numerandi. D .

A n monarchiaanreferenda fit Ariftocrati*. D .

A naliquisfitnaturifervus. AfF.

A n judicium populo fitcommitendum. AfF. D.

A n vir bonus, & ci vis bonus differant. A ff D .

A n praeftet ambulatorium effe magriflratum

}

quam

perpetuum. N . D.

A n Paterfamilias fit inftar M onarch*. Aff.

A n Paterfamilias in regimine fuo dcbet refpicere

yempublicam. A f f

(16)

-■ 'Z '-V f

References

Related documents

colliga« quam ubcrrimos; Ecclelia: autem Dci, cui te totum addi- xifti atquc, confecrafti,ridelem ac falutarem opcram quam diutilli-. me pr*ltare valcas, velie, qui unus omnia

que adformam, &amp; tarnen in illa alteratione fervari modum efficientis caufae. Neque enim obftare quod medium ipium non trahatur.. *3 &lt;5). ad Magnctcm,cum aliud fit

Deniqj funt iojufti» quia plus fibi tribuunt quam par ©ft&gt; aliis derogant quodillis debetur; mnneribus fe in- geruut quiSüsgerendisfuntimjpares;

Ad aggrediendum requititur Covfidentia, qua anirnin bonaruro remm expeüatione fe erigit* Vir enim fortis animo prspfeuti &amp; iraperterrito (non tarnen ut truncus. aut bruturn

Mendacium vulgo triplex fatuitur; efßciofum, quod ad juvandum ,· Jocofum, quod ad dele&amp;andum ; Perni-. ciofum &gt; quod ad nocendum

Då syftet är att få kunskap om hälsofrämjande och förebyggande arbete inom elevhälsan och kunskap om vad som möjliggör och eller hindrar arbetet behöver jag kunna vara följsam i

Enligt Benders och Van Bijsterveld (2000) förekommer det stora skillnader mellan hur Lean tolkas och hur den utövas i praktiken, vilket är vanligt förekommande för managementteorier

Genom att gå till väga på det sättet kunde dessa artikelförfattare se att blodtrycket var signifikant högre under fredagen för att sedan sjunka på lördag och därefter hålla