ff- ·,.
SL F. F. £ S.
DISSERTATIO GRADUALIS
I Ν DO LΕ !
I· AC
NATURA Vropoßüom Exh;
QUAM,
Cotifenßt Amplij], Facult. Pbilofoph, ad
j Itiuftr. Acad. UpfaL
Sub PRiESIDIO
Aänu Rev. atq; Cekberrimi ViRI,
I Mag.ERICl
AL,
Log, & Metaph. PROF* Reg. & Ord.
h. t. Decani Speäabihsi
Ϊ0 Aud, GufL Maj. ad diem in jutiii
Anni MDCCXXXL
hcrif fomendtAnts
Publico txamint tnadefte fubmittlt x
1
Ion as
Iiigevald. Filius,
V. D. M» in Guitimutidrå & Högfiö
i: AtiGERÅl.
UPSMtMi iiteris WERNERIANIS*
S.-Έ R:/E Μ:TIS
SUMME F1DEI V1RO,
Reverendkfimo
PATRI AC DOMINO,
Dn JOANNI
STEUCHIO,
S. S. Theologie BOGTORI
Longe Celeberrirno,
regni sveci^s
ARCHI-EPISCOPQ Eminentiffimo ,
Academias Upfalienfis '
PRO - CANCELLARIO
Magnificentiffimo,
Ut &
Vcn. Confift. Ecclefiaftici
PRES1DI Graviffimo,
MMCENATl ι SUMMO.
tu a rix! US hacii , η um Rcytrendiffim*
Nomint Tno
>Mac enas Maxtme, levis«
iimam hanc opellärn inicribcre aude-
rem. Suramum namque faftigium, ad
quod Tun Te evexerunt merita longe maxima; fum-
ma & profunda eruditio , quam in Te omnes ad«
mirafnurcur® etiam publica: grav.iifi'mae, qui«
bus quotidie es, diftri&us , quem non deterrere
poffent ? Virtutum autem quonianrt «a eft vis, ut
äliorum afiimos illae ad fe alliciant; hinc me qüo-
que earum, qua: penes Te funt, (iunt autem o-
mnes
,quas apud mortalium qliemquam reperire
licet ) humillimum aeitimatorem & admiratorem
devotiffimum allexerunt , uc publice fuftinearrt
qualitercunque fignificare , quam pio Sc venera«
bundo Te fufpidam animo, Hocque cur faciam >
plures mihi funt cauihe. Päteraärrt foverunt do-
-murn
,beaeficentia ftngulari , Parentes Tut apud
ccelites beatiiluui : pari me dignatus eft favore
Affinis Tuus
,antehac Aatiftes Norlandiae longe
defideratiffimus, fummis laudibus seternum com«
iiiemorandus. Cum itaque futnmo jure veneratus
iim & ja pofterum venerabor eos, qui vej Te ge«
nuerunt, vel propiori fangüinis vineulo Ttht fuerünt
jundi ; hinc Te quoque , Re^er énd/ffirrte Dominf
<drcht~Eptfcope, ut paternarum virtutum & laudum
heredem feliciflimum mea fuipicit tenuitas, in hu«
ifcili loco pofita. Neque tarnen dubito fortunas*
meas Paternte Tu& statiae fubnaiffé comméndare, in«
ter calidiffima pro perenni Tha Tttornmque prolpe«
titate vota, in eitleres permanfurus
REVERENDISS. NOMlNIS TUI
tCuffor dcuottßimMs
jO.NIAS
Vi RO Ampliffimo at^ Celeberrimo t
Dn. iohanni SöMoeeooi/
Eloqv. & Polit. Profejf. Ordin, Reg. & Skytr.
Patrono ac Promotori pie colendo«
VIRO Max. Rev. atfo Atnplijf. Domino >
Dn. GEORGIO f ALLIN,
S. S. Theolog. DoHori Celeberrimo >
Reg. Acad. Upfalienfis Bibliotbecario \
adcuratiifimo,
patrono ac Promotori jugiter venerando.
Singularis fuiftis , t anta Veftra fuit% benevolentiaf ut eam digne /»atroni pra*
perpetua reverentiay gratijfima^ue mentisy
hoc le viffimum fronte benigna fufcipitL·**
perenni t pia femper & calidtQtma fun- Celeberr. & Max. Rever.
ι CultOF
JONAS
VIRO "Maxime Rev.atfo Celeberrtmo,
Mag ER1CO
ÄLSTRIN,
Log. h. & Metapb. Profefl. Reg. & Ord.
t. Phil. Faculr, Decane Speftabili,
Patrono ac Promo t ori Max. fufpiciendo.
VIRO Amplifßmo attfo Celeberrimo ·>
Mag. ΜΛΤΤΗΙΛ
St © $>/
^oefeos Profejf. Regio & Ordinario,
Patrono ac Promotori ut indulgentifll-
mo, ita quavis obfervantia ad ci-
neres usque colendo.
ac Promotores Optimi, qua me amplexl dicare plane nequeam♦ In fignum ergo pro folttλ Veßra benipnitate , vtunufculum
Pro Veßra proßeritate & incolumitattL»
dam vota.
Nominum Veftrorum
Eartiülimus
S3U3i@S8S3i©.
, t>Mtbéé>Vn<utmn·
Sivcbontc οφ δΒά!αφία&/
lere Getier lidberg /
CDtiu Su ^todger.
OJ$ bSmma raff οφ Ma Fiarf /
<^£l)ct or mtébetetiS ratta avi·.
$Kctt troeri emot t fnufar Fnt)fa
©itt ccjif tal/ dl' it)ba u.t
i£né amtorS ονδ emot i;mrö fM/
%l)(t av ai fjmti i (tvärt forbt>ta.
(Eff fått at tala fa rann gitt
Sbei (om tl)cn anfcra intet fer/, >
5D?en böéE om ciafmn« intet noifevj
$r ju få Hart få rent εφ rart/
211 man fof-ftdr bet ganifa "lad/
Οφ ingen aim tfjer nieb befmifer.
©om nar mar ttyra §rdlfar far ,
φαη fager: Éager Saget £ar
Ät iiof οφ blob jag <£ber gifmer/
©d aro bejje 0dfmo<OrD
©å föfwat man mib jtatté borfe
2if 3€fu ftelf bd mdttaö bufmer,
Sbet ar φ en faf jag brifmer fjår.;
Οφ fom €r trogna mdnjTap far
3ag airtö nojfamf fatt förfara/
©d Iemnav jag €r bejjata'c
Οφ ber 3 bem tU gobo tar /
•£mar mot jag dfmen fmtotfai mara Oerp ^aubelo *
®B Ä. »Snnlgeté
StettfFfbrbunbtte itenare
JONAS ?3Κ3ϊ©!δδ5ϊ@»
7. κ Λ Λ τ:
perficiendo, verum etiarn in Tlieolo-
gia? qua'mvis non normaliter, quod
impium föret didlu, atta nen organi-
ce feu inftrumentaliter, hoc* viri de
re Jiceraria bene meriu, Theologi
confurnmatiTfirni, ut Sc Philofophi ex- cellentifiimi > fatis fuperque cjemon·
ßrarunt. Encomiis itaque, ob digni-
I tatem ejus non minus quam utiiita-
tem, iliam maclarunt eximiis. Varie
nimirom a variis falutatur- Dicitur Or¬
ganum organoram , manus Philofo-
phorum, fepes difciplinarum > domina
aftiurn, ars cogitandi , medierna vel
oculus mencis, cynofura rattonis, cas
& lima ingenii, norma judicii, pana-
csea memoriaej via ad feientus* lux &
officina veritatis. Et id quidern reite,
^uippe qua; Sc rationem & oradonem dirigere atque perficere, poteih Sine ΪΪ1
.A ilU ι
t O
illa, inquit Cutiradus Dieter a) omntt
a lid fcientiλ frigent^ fine illa evuditio pert
fetta nulld Jperari , multo, minus compA-
rart poteft, fine illa omnis noßer in filt"
di 'ti eonatus nullvs , labores nullt j vigtUa
C lucubrationes null£ , adeoqiie omne quic*
quideßy nuUum eß.. Et Rotenb å). Logt"
ces ftudium adeo neceilarium eife af- ferit, ut fi Pbilofopbia nulla företa Logi*
ta quoque facile carere poffemus. SiC etiam cum Theologia eft compara-
tum $ variar namque ibi inveniuntur
voces, varia: enunciationes, arg^nien«
tationes & conclufiones, qua? absque
fanioris logices reda non rede inteliigi neque dextre explicari podunt.
Pate bit etiam boc ex Propoßmm Ex*
bibitha, de qUa bono cum Deo pauets agere animus efh Ttiam interea B.
L. exoro htjmanif3tem? ut pauea ba:c-
ce, quar pro modulo ingenii adferun-
tur, more confveco* h. e. benigne*
interpretens«
§, IL
Non potefl cuiqtiamj qui Logices
itu*
a) Epifi. Dt dt c % In βit. dialett· prefix a p·
Wi iz. b) Proemmn„ 6z% Conf. B.P>udd.Pr<*f·
ad artcm cogit. it em. Jac. Saurifyntagm.
Log' p.
o 5 fludium primoribus ut ajunt labris de#
Jibarit, ignotum eiTe , Propofitionem de-
notare quamcunque enunciationem,
iive ea fyllogifmum ingrediatur, five
non» Quando enim duas inter fe i-
deas comparando , cas vel componi-
mus vel fejungimust atque hoc inter-
num mentis judicium cum aliis com- municare volurnus , illud vel ore &
VQCibus articulatis, vel inftrumento fcriptorio proponimus. Varix autem
cum fint ejusmodi propoiitiones, qua-
rum omnium η a tu ram jam nobis exa- minare non vacat, exhibitivam folum-
modo fiftimus«, Cujus indolem & ra- tionem ubi fatis exploratam habueri-
mus, in controverfiis quibusdam The·
ologicis traftandis ac enodandis feii-
cius progrediemur.
nr.
Exhibitiva propofitio eft vera ac propria oratio enunciativa feu enun- ciatio, qua utimur quando re aliqua,
in fenfus incurrente, alteri exhibita, fimul alia fenfus noftros efFugiens, in»
cum vel fub vehiclilo illo datur, ita,
Ut Pronomen demonftrativum Ree, quod fubje&i locem habet, duas hafce
res
4 ° *«*·
res «nitas denotet, alio tarnen atquÄ aliq modo , feu inarqualirer ; narru
quod in prasdicato expdmitur forjmalU
ter & ζ» cafit reffo, quanquam confu-
fius & fub conceptu talis rei 5 in obii-
quo vero per 8c per woduin connotati il-
lud, in quo auf fub quo iilqd, quod
in prasdicato eil, continetuo vel cum quo exhibetur, deiignat.
£. IV.
Dicitur I. oratio enunctativa, Ut (l- gniiicecur nos inteliigere non quam-
eunque orationem ? fed talem qua: no- ilris judiciis exprimendis aptaeil. z.ve-
ra , non foium ut diilinguatur a fal-
fa, cujus fubjedlum cum prsedicato nc- !
que re, neque ratione convenit, Ted
& quia cpnftat hsc noilra propofitio
ex iis partibus, qua: enunciationem a- liqußm conilituere poilunt, fubjefto
fciiicet 8c prsdicato, connexis copuU
tß. 5. Proprio. , in qua uterque ter-
minus in nativa Ria fignificatione ,fii-
mitur, quo ipfo innuitur» qqod omnem tropum procul ab illa remöveamtis.
Qui ii adeilet, ineilet utique aut fuh-
jeéto, aut prardicatos aut coputa? aut
toti propoücioni: at non toti propoßtia*
q wp - y
»ty nifi firttul oftendatur illtirn ineilej»
partibus.· neque copuU, quiacopula eß
accurate loquendo, non eft pars pro- pofitioms, fed habet fe inftar clavo-
rum res conjungendi aptas conne-
Pentium: neque fubjetto) quia, quam-
vis pronomen demonftrativurn hoc ii-
gnificet id, quod in prsedicato eft,^*«
rcftc , & abquid praeterea oblique, non
ideo eft fignum repraefentativum, fed
exhibitivum c). Nec ineft prtdicato , 'quia tunc dufus tantum eilet in verbis*
qui in hujusmodi propcfitionihus eft
inufitatus, nifi alicui Hindere quis ve- lit. Ex prardicato igitur defomendum
eft, quid per Ίο Hoc in cafu reeto figni-
'ficetur, narn talia funt fubjetfta, quali»
eile permittuntur a. iuis prardicads.
§. V.
Hac propofitione utimur, quando
rem alicui damus feniibus patentem,
alia ta men, mentione illius onnila^,
ctfm vel fub illa latente, quac prono- mine demonftrativo Hoc iridigitatur.
Eftque hujus propofitionis uius fre-
quentiffimus, ut in re familiari feu
domeftica, ita in Medicina, immo in
Theo-
r)Zcifott, Log, Sacr. pArtti, ObfJ.p^oS·
6 o
Theologia, Quod ab exemplis paifim
obviis patet. Chrift. Franck. in exer- cit. fuis antivend. & antilimb. varia_.
habet> quorurri quaedam adferre non pigebit. Si ancilla, coemtum aliqué-*)
w ittit ur in vicum , vendentes t bus & o- dåres« (β piper & quicquid cbartis ami*
citur ineptis numerAtλ pecunia, cum datar quod emit , audit\ßbi diet: Accipe > hoc
eß piper t accipe hoc eft cinamomum: nec
duhitat edfibi däri , ctfi cbartis tnvoluta
non tnfpexerir i fed apportat %ea domum~*
beraque tradit« Super menfam quid ma¬
gis familiäre y quam ut vinum vel cerevi-
fiam aiicui porrigentes in cantharo > dt*
camus ) accipe i hoc eβ vinum, hoc eft ce- revifia. Cuip Princeps aiicui nummunL*
aureum theca reconditum donans , diett:
accipe t hoc eß nummus aureus, quem ho¬
nt con fulas ; ßatim alter acceptans > gra-
tias agit·, nec exßeßat, dum tbecam a- peruerit. Ruanda quis pauperi , oblati*
literis j via t i cum petenti , die a t redditis
literis : accipe , hoc eß viaticum, adßan-
tes omnes judicant literis junftum viati¬
cum, et β id literis fuppoßtum teftumque non conßficiant. Sic Medtcus > in Cyatbo vint
•fferens aiicui nobile alexipharmacutn* di'
Γ
§·$$· ο Wh 7
cit decumbenti : accipe , hoc eft efßcax
contra r/ierbum alexipharmacurn. , ö* iüe qui vifa gußuque nihil nifi vinum perci- fit, de viri optimi fide nihil quidquawL·»
fufyicatur , η um e Cyatho fub vino häufe'
rit medicamentum. Qöis jam ex hifce, multisque ejusmodi aliis exemplis non
intelligit pronomen demonftrativum
hoc , in propofitionibus exhibitivis fubjecfti loco pofitum , eile vocerru ουμπιπ λέγειν h. e. duarum rerurn u-
nionem iigmficare, adeoque & con-
tentum & continens involvere.
VI»
Hoc autem fieri non poteft uno eo-
demque modo b. e. acqualiter, ut in
§' j.diximus; nifi pronomen demon- ftracivum Hoc, aliquod fibi adjundum
habeat fubftantivum, ut fi diceretn :
Hoc vinum eft bonum, hic cibus eft
bonus. Si vero dicerem , oftenfo cy¬
atho vinij accipe, hoc eft vinum, tunc
exhtberentur quoque & Cyathus &
vinum , ambo etiam comprehende-
rétur in pronomine demonftrativo' hoc.
Non tarnen propterea Cyathus nomi-
ßari poteft vinum , Ted i quando vi*
num per pronomen hoc direde, et-
8 * © $$*■
jam Cyathm indirede 5 ieu, ut Logid
dicere amant, in cafu obMquo inten-
ditur. Adeo ut commod hujus pro-
pofitionis talis fieri poffit explicatio t
Ila:c res, quae in Cyatho, vei una_*
cum Cyatho exhibetur, eil v.inum.
§. VII.
: In Theologia ha^c noflxa propofi*
tio, cognitu eft neceflaria, prxcipue
in articqlo de S:ra Ccena, ne in ve-
ra explicatione verborurn Saivatoris
npliri : Hoc efi corpus meum? hoc eft fan- guls mens hallucinemur» & adverfariis
noftris vidas manus demus. Audor
artis cogitandi, ut fuam errpneam de
hisverbis: hoc. efi corpus meum·, fen-
tenuarn reddat probabilem , prolixc» ,
fatis ac anxie de ideis adjundis & exci-
tatis Part. i. cap. ly. difputat, & p. nu
81, ita concludit: terminus Hocquiper fe , rei prafentts tantum ide am invobit j
reßriÜam licet ad panem ·> per ideas di-
flintlås quas Apoftoli adjunxerunt', tarnen
C aliam determinationem recipere >
ton jungt cum aliis ideis potefi·, ita ut mens
ne fentiat quidem mutatum ejfe obje&unt
&c. Et Part. 11
%cap. 14. p.m. 146·
de fubjeftis tonfufis, qnalem mutatio-
nem
O
t
