£, f. f. n. s
NOVA
AGRICÜL-
TURAM
EMENDANDI RATIO,
Quaals
Confenticnte/impl.Ord.Phil.Tjpfi
SUB PR#:$l DIO
CELEBER RlMl
Dn. LAURENT»
ARRHENH,
Hiftor. Prof. Reg, & Ordin.
PROGR Ad diem x. Junii A. MDCCXXV.
in Aud.Guftav. Majori horis ante meridiem confuetis.
Examini Puötico (ubjicit•
MAGNUS /
LauR. Fil. Angermannus*
UPSdUJZ, Literis Wernerianis.
S-M R:« M:TIS
SUMM£ FIDEI VIRO,
ILLVS1R1SSIMO CELSW
S1 MOQUE
Heroi ac Comiti
Dn. gustavo
CRONHIELM,
REGNI SVECI®
S EN ATORI,
Regte Caticellarte Juftitteque
Commiffionis
'PR&SIDI,
Nec tion
Academiae Upfalienfis
C ANC ELLA RIO.
M/EQENA%1 SVMMO.
Jlluftriflime atquc Celfiffirac
COMES.
Vlu ftint gravisß-
maque rationes quibus
duftus tenuem hunc in-
genii fcetum Tuo , Celfiflime GÖM¬
MES , Nomini Jacrum facere aufm fitm. Präster enim incredibilem ilkim favorem> quo omnes Mujarum Qulto-
res ampleßerk, fumma iüa, quapoh ks, tam altarum rerum maximarum, quam Oecommica prudentia peritia-
que, fpem mihi fecit, prafentemmä¬
tertam Tibi foltern mn difplieitu«
ram. ^Accipe igitur, Celfiflime COMES,[erena fronte, hancnovam,
a me, experiunda
inventam , agriculturam emendandi rationem, #000* i» publicum u/um (ro-
producere ammas fuit. Sed doleö
me tanta egeßate prejjlim, ut inträ ardiffimos hofce cancellos fubjifleré coaBusßm. tiinc fadum eß, ut omnia
tta dilucide, ut oportuit, exponere noti
potuerim, quin etiammultapraetermiu
tere nece(fum habiterim. Siveromeliot fortuna affulferit, omnia , qua circa agriculturamnonfinefudore experius fum, ita public<é lu(;i daturusJum, ut
abomnibusfacile intelhgantur. Tuum imprimis, Celfiffime C ÖME S, pä*
trociniumjupplex imploro. Summum-
que veneror Numen, ut Celfitudinem
Tuam quam ditttiffime fervet incolti-
mem, in Patrice emolumentum maxi¬
mum , Decus Illuftriflimae Familie
Jummum, columen Mttfarum lon- firmißmüm.
Illuftriflimae Excellentiäe TUiE
fcikns devotiffimus
MAGNUS ©29f3£>3«S$9?@.
/. N J.
tericulturam eflfe
praecipuum falutem-»
publicam promoven-
di medium, nemofa«»
cilenegaverit) qui In-
terelfe rerum publik
carum fibi habet perfpeftums eaquip-
pe in regno (i negligatur, nec probe obfervetur* emtio frumenti ab exte- ris, aerarium, ipfosque reipublicae ner#
vos exhauriet. Hinc praeftantillimi qui-
que Viri> falutis pubhcae amantes, de
ea emendandamaximoperé folicitifue-
runt. Verum emmvero exiftimanE
non nulli, cum ågricultura tammultis
feculis duraverit, jam dudum eam ad
fummum efle pcrdii&am, necamplius aliquäm rationem inv«niri poflfe, qua
A lå
i fj| P ü
admajoremperfeéhonis gradum perdu-
catur. Hocv* falfum efle exiftimaverim*
cum nemo tam prudens agricola fit» l qui non annuatirn, aliqua ineadefide- '
rari , experientia edo&us > invemat.
Et cum hoc ftudii genus, a literarum ßudiofo minime debeat ehe alienum , cum in eo falus publica verfetur, con- fultum duxi agriculturam paulc .co«
ratius perpendere. Igitur ea , qui per
ptures annos obfervavi> expc js fiim maximé frugifera elfe, &qnomo-
do ea ad ufum patriae aecon tnodan-
da fint , paucis defcribére confHmij
omnia autem> qua? de agricu'fura dici (
poflent, inträ hos cancellos include-
!. re, inftituti meiratio non elKnec fe*
fiinatio permittit : igitur, generaliora
faltem breviter perftnngam.
i
Pars Prior.
De agro colendo agit.
TErram atltiquitus| t fuilte foecun-
diorem, de e6 non magno- ij»
pere dubitandum exiftimo.
Nam
til 0 ü» $ Kfatti ill coiiibus & convaliibus fyivo-
lis* fcécunditas magis magisqué adati- geri potuit, ex decidentibus arbörurci i.foliis* trtincis* & graminibus änrttia*
tim corhputrefadis. Terrae auterrlj fcracttis, quos mare detexit, uligo St
falfedo ejus fcecundavit,; Sal Chim ift~i
rtiinutiflimäs partes diflolutus* & pin- guedint ex putrefadione graminis inri-
mixtus, nitrofitatem quåndam contra*
&it, quam deindéambiensatira, parriiit nitröfä) impraegdavifc. Practereapalu*
des, olim infruduofae, quåe qiiiderru
fåle volatilij oleofäqué riiateriaj fed
craflitié himiå, minerali acidö * Sc
humiditaté fuperflua* ftirpibus difprö*
poftidhata abundarurit * paulatim ad
bonam terrae,compofitioriem redadae>
<< funt, poftquam ftagnadS aqife alio de-
flexit, & fic, calor folis liberiuS ter¬
rae partes temperaré potuit. jEjufcé-
modi ioca, ex longo (itu & quiéto>
Cum oleofa & vegetabili måcérie ma- ximé abundarint $ fine dubio pri-
mos fuos colonos furiima fertilitate donarunt; cujus etiam evidens argu¬
mentum hoc eft, quod agri & prata*
inari proxima, quacque nupernmé
A x aqtiiS
Hi o gg*
diflitna & optima, terra eft nigra
Svetice: ^tuacn^pfla/ nitro maximd
abundans quod fal foecunditatis eft, &
anima vegetabilium. Illud quippe &
per fe humidum eft, & adventitiurru infuper humorem dettnet, virtqteque
poliet aperiendi poros feminum ?cum etjam fpiritalis naturzefit} adeo utager
qui hoc abundet fale, quamvis nurrw quam fterqoretur, vel pluvia hume- detur, fruges nihilominus proferat uberrimos; quod Aigyptus fatis fuper-
que teftatur; ibi enim hon plmt, ne- qiie terra ftercoratur* nihilominus ta¬
rnen optimos reddit frudus: quod ab
inundati.one Nili qon folum fed a fale nitrofo, & fpiritu ejus yolatili prove- nit. Diffieulter vero nitrum hoc iru agro fubado retinetur. Aryum tarnen fic plerumqueexcolifölet: indqaspar¬
tes acquales dividitur, quarum unzu
quiefcit & vomere exercetur> durru
altera profert meffem 3 fed error in
eo eft, quod profunde nimis arent,
cum leviter tantum, quantum ad era- dicandas Zizanias fufficiat, inextrema
fuperficie fubigenda fit terra. Quod fi profundms> nitrofac particula?fundiad fuper-
*§ O Hl 7
fuperficiem eve&ac & aprico txpofit-s
facile interramolliori &laxa exhalant*
& terra magis magisque exficcatur:
nam nitrum in fundo opaco nafcitur
& confervatur, calore autem vim ftt-
am perdit. Ad evellendas autem Zi-
zanias ufitati vomeres nonfatis idonei funt. Sed genus vomeris» quod $Io$
appellamus longepraeftat, quodagrum fradtis melius Énverrat glebis, & inter
arandum poffit nihilominus ftiva , 3c
ante & retro dirigi; ita tarnen» ut ju-
fta a fe invicem diftantia fiantCanales,
minores ad majores å lateribus agri
tendentes. Hi copiofam nimis
aquam exfugunt , eo Facilius> quod
terra inter canales hos, hoc arandi modo , in medio paulo altior i hat.
Poft unum vel alterum diem_»
cylindro ,* ( quo hic ponderofior
eo melior; ) vajade comprimenda eft
humus inter hqj convalles > quo- ties aertate & autumno aratio per-r agitur, Hic proceflfus in arando pro¬
be eftobfervandus, quiaficterracom-
preflfa conceptum intus calorem &
fuccum melius retinet» cum pori, qui
in terra innumeri Tunt, occUidantur,
A $ nec
\
s »i o $•
neeexfpirandishaIitibusfitlocus; aquae etiam fuperne advenientis partes ve«»
getabiles. melius adhaereant terrae oc- clufae,quam malli &apertae, ceu inare¬
na patet. Praefertim vero circa hye-
mis viciniam, hoc neceffarium eft,ne
pluvia & glacies hybernalis arvum ni-
mis repleat, & verno tempore pin- guedinem folvat $ quae foluta curru evaporet , humus exinde fit ma- cerrima & maxim é lenta, Hoc ma-
lum eo modo tolliturj fi ärvumjaceae compa&um > mediocriter canalibus,
diftinélum- Eodem omnino modo
temperanda eft terra argillacea, Sve-
tice Sitjtyb / quae tarnen profunde^
fulcari debet) fupra ulnae dimidium*
Et quämvis fterilitas uno vel altero
anno exinde fuboriatur, quod terra
jejuna & indigefta pingviori commi-
fceatijr» poftea tarnen uberius repen- det, cumetjam pinjjuedinem aikjuam
contraxit, Putant non nulli fa-
tius eflfeyhane ieviter tantum fubegif-
fe, Tedfruftra* nam fundus ejus finoa
jfuba&us fit, Siccus eft& nimis denfus,
& praeterquam quod nulluni radjcibus fyppeditet aiimentum & umbrani Ä
quem«
«Ü o §» 9
quemadmodum fundus terrae nigrae, repercutit quoque radios Polaresadra-
dices ufqueeofque adurit. Deinde, fi
verao tempore large pluat, aqua non fubfidet, fed ad fuperficiemeflfunditur^
quae ingruente ficcitate mdurefeit, &
fata nutritione privantur. Altius ita-
'
que & afiidue, per antegreflarn aefta-
tem eodem modo, quo ante diximus»
exercenda eft haec terra, quo aquafu-
perflua^vere fecedere poflit, paTticu-
lae bene trituratae fint, & via his faci#
Iis pateat ad fubeundos poros femi- 1 num. Huc etiam accedit , quod, (i pulvis in arvo exiguus fit, perfpirans
ventus Sc calor, liberius exhalat ma- teriampinguem, quam tarnenprofun-
dior melius tegit contra acris injuria
am. Haec aquarum dedudlio per Ca*
nales minores, Sc humi conculcatio
inter eosdem, ope Cylindri, hyema-
li fementi non minus prodefl, curru,
terra comprefTa minime fubfldeat>nec
radices fubvertat, quemadmodum in laxiori fit , fed firma jaceat, eas- que tegat Sc confervet. Caven- duro practerea , quando ager juftavcu
A i sdeptus
JO igf O fp
adeptus eft altitudinem, nefolitopro«
fundiusexaretur.Tertiaterraefpecieseft
arenufainreryiliores meritonumeran- da, quae velut acervus lapideus nobis concipitur, cujus particular fabulofseto-
tidem funt lapides minutiffimi, exigu-
am ideo materiam femini aptam con*
tinens. Haec cum porofa fic inftar cri-
bri, partes aquse fcccundas,ingeftum-
quegfimnm defendere nequit con*
tra folis radios & injurias a^gs, quo
minus exhalec. Quapropter crebrq
ftercoranda eft > & Cylmdro inter arandumcomprimenda. Argilla Cya-
nea, plerumque falfa, yel fola bene--
triturata, arvo arenofo prodeft$ ad*
mixta autem terrae paluftri, & fic agro
fuperingefta , optimam reddlt terra:
co-ripoiicioneiTtf & quidem fertillflR-
mam ; (iquidem meatus occludit hare
mixtura conneélitque & vifcidae huiq
materiae partes aqua: melius adhaerent.
Ai fcecundandam autem quamcunque
terram, optimum medium efl^ ramis pint aliarumque arborum , eam con- fternere. Sic fundus nitrum dabit, fertiiititis rudimentum $ cujus ratio
haec clt, quod td*ra imjmbrata con- tinea
Ǥ Q P* Il
finuo cxiftat humida, nihi!cyqe remit-
tat de fuq vigore-, fed ambienterri ae»
- remcraftum, nitr-ofum, femper imbi-
bat. Ita enimnaturacornparatumeft,
Dt aqueaimbibant (kca, & ficdfeaquea*
§. III»
Pari ratione Pratorum etiam quo-
rum magna eft utilitas > habenda eft
ratio. Sunt ha:c alia irrigua alia
ficca.Irrigua juvantur tempeftivaaquse
admitfione &exclufione, nam ubi fta*
gnat & diutius fubfiftic, nocere fblet, f iguur percanales transverfimaétos de-
rivari poteft ex pratis, föflaé autem &
canales fic habendi, ne nimia aquac
I ftagnantis mora, verno tempore, ul-
vam paluftrem & Cariccs gignat; tum
enim terra inftar nemoris excludit fo- lem, unde fubfiftens humor efticit, ne
iftius anni gramen ex voto fic. Sicca quod atcinet, multo operofius eft, ea ad fertilitatem reducere, praefertim fi
mufcola, verrucofa, juniperis&erice*
tis conveftita (int. Ad fcecundandos
i autem hos fteriles campos, utferacis*
Cm| evadant, optimum remediumeft>
fiaq-
ta «8§ o 9».
fi annuatim aratro fubigantur duo vel
tria jugera, qua? iterum in odlo vel
duodecim po tiones dividantur. Prj^
ma portio circum fepiatur fepe humiB
& ranjf; dcinde imrnittantur pecudes
mcridie & vefperc. Hac portionen
bene foecundata, fepes prornoveatur ad alteram portionern , & deinceps
ad caetera? > contjnuando autem huric
procelTum a yere ad autumnqm ufque.
Si boves fexaginta fuerint, quatuor
jugera ad minimum per aeftacem iter*
corari poffurjt, fi triginta , duo , fi quindecim,unum jugerum, fi o&o, di*
midium. Autumno vel vere bené occanda ,& conferenda Tunt haec juge¬
ra; quae fertilitate longe fuperant
agrum vulgarem. DemefTo fru*
men to jaceat inculttim , ferendo gra- mim & tum ad alia eundum-, donec periodus triginta jugerum velamplius,
abfolutus fit,tunc iterum fiat regrefiio
ad primumfpatium , ut denua abfol-
ivatur eodem modo periodus. Sic fe-
cunda vel tertia vice longe feracior
evadet traclus hic triginta jugerum ; adeo ut gramen Uberrime crefcat &
bunitate vulgare duploexcedat. Bunc
o p* 11 effeåum Omplex fcecundandi terranu modus minime habebit. Alia praeterea ratione fterilitas horum tradluum im-
plignatur > fed non adeo proficua> in¬
terim tarnen magno commodLo ab his
adhiberipoteft, qui bovibus nonabun- dant, fe. periodke fubigantur verru*
cofae planities , & conferantur pifiä
convenienti liquore maceraus, quem- admodum poftea dicetur, ut uberius
excrefcant, ftipulae non demetantur
Ted in terra putrefcant, tantum tamen demetatur, quantuminfementempro- fundebatur. Haec etiam optima prata fcecundandi ratio eft. *Vlfu enim eft combrobatum, nulla vegetabilia me¬
lius inumbrare , & terram pinguefa*
cere quam piforum ftipulas > praefertim
fi copiofe ex'crefcant. Hoc hiodo,qui aliquem impendere voluerit fumptum
inträ paucos annos amceniflunoshabe¬
bit campoi*
PARS
14 o gg»
Pars Posterior»
< f. . ,
De Vegetatione IranslMiwd
Jemim.
§. é
-j> .' ) ....' -
Erum enimvero quafavis agrl pingues & bené fubadli(int,ni*
hilominus tarnen gravis anno-
na faepc premitj quod licet virididtaé
Numinis diVinae primario adfcribeh-
dum fit} quando Deus Omnip: Maxi peccata hominumpunirevultj interitt
tarnen & hominibus ipfis annohae Ca¬
ritas imputanda eft> quatenus ea ne-
gligant media, quibus plurimas noxaS
declinare poftint* Ad promovendani fertilitatem, & morbos, qui fegeteä
infeftant, depellendos? minime fuffi- citj agrum pinguem redidifle? & be-
ne fubegifle; Ted alia prorfus excogi-
tanda funt media? fterilitati opponen-
da. Primtim itaque, quac frumentö
maximé nociva (int, paucis dicehdutit
cft. Maximum fegetibus periculunu
eil a,b humiditate nimiajnatuaeftate ni-
mis
i
ti o t* %t
inishumida, fegetes quidem lartae ex- crefcunt, at cum gracilentar l^ntcrebro contingit) ut pluvia profternantur>
proftratx mutuo fefeinumbrentjfolem
excludant, radicesque & ftipulae > quas alimentum fugant,computrefcant jun- de liliqua & calla fiuntlemina» nccad plenam maturitatempervemunt.Sarpis- iimé etiam > quod mefiis tcmpus ad
autumnqm ufque portrahatur > gelu
corrumpuntur, praefertim in fepten-
trione. Ad hare mala accedit, quod
a vermibus corrpdantur, & rubiginc»
lardantur. Alia fundi lues eftmalignus
Ventorum afflatus & ficcitas tempore vernali; itemprodudio lolii fterilisque
avenar, in quarfarpe frumentum (hor-
deum imprimis) degenerat» nafcitur-
queexconfitifrumenti debilitate, quod
aut vetuftius, aut mucidum fi fuerit»
profcrre lolium fölet: alia tandem-»
fatietasterrae eft, quaeejusdem frumen*
ti (non intelligo ibidem nafcens> led
eandem fpeciem* puta hordeum tji*
ticum; provéntum continuans pri-
ftina felicitateexeidit; utfolumnonin*
terquiefcere tantum conveniat» fed&
fernen eommutaji. Et quamquam ho»
mini$
If) 4jj§ O p
minis non efi:, omnibus hisdeprehen*
(is rnalis öpponere excogitatam mede- j
lam ) multa tamen remediisexpugnari '
poflunt. Vegétationefn autem& Trans- [
lationem plurimis mederi, experientia docuit$ hare duo funt fulcra^ quibus ågriculturapraecipueinnititur. Deve- getatione vero, quod illa prscedére
debeat, primum nobis efl: agendumi
per quamintelligimus feminum incon*
venienti liquore macerationem > ut vegeorati fiant, & ad prolificandum magis idonea. Sed putabunt fortaflis
non nulli ? hane vegetationem non,. I
adeo efle necefTariam> fed quodvisjfe- >
fernen ejusdem fpeciei> aequé vegetum
effe, eandemque copiam frnmenti proferre, fi terrae committatur probe
ftercorata: & excultae. Hoc autem å
vero longe recedit, & experientia_i j
contrariumteftatur ; quem ad modum j
& ab experimentis clarius patebit*
Nam quis villicus eft, qui non depre*
hendat, unum genus fecalis & horden
vel emori , vel fi excrefcat, laetanL»
non admodum reddere annonam : ab
terum vieislim genus, contra hyemiJ gel«> & ajftuantis aeris injurias illaefo
viror©
O gl \f
virorc perfiftere, &duplo magis red-
dere? Unde hxc diverfitls» nifi a vi- gore diverfo, certaque organorum &
pororum difpofitione ? In id itaquo laborandumeft, quorrjodo vigor ferni-
num intendatur, & difpofitiopororum
immutetur a vulgari ih meIiorem,UC
audior proventus, & fupra Ipedatahi
ufu indolem, feftinata praccocitas ob-
tineatur. Singulas vero caufas, & fä-
lium effedus omnes, invegetabilibus*
exami'nare, inftituti mei nonefl: ratio*
cum late per Chymiam & Phyficam fe-
fe extendantj fed tantumquomodoea»
magno reipublicac commodo) adagri-
culturam accommodari poffintj quod
per diftinda Experimenta effc demon-
ftrandum. Sed priusquam ad ill^L*
progrediamur, de fumo vegetabtli>
quomodo comparandus & cujus ef-
ficaciae fit, paucisdicendum eft; nul/a
enimfineillo fatisefficax efiepoteftmå»
ceratio* Sicv. comparatur: afiTumäntur
aifulae tenues>dimidiidigiticfaffitie; hae aqua nitrofa illinierida:, ut Co melius
attrahanrfalurinofumfuperne defluensf
deinde vel inftabulisovium*velfcabel*
lås equorum defingendac# Harum quae
B pri*#
£g / «§ O t*
prins computruit, annuatim evellitur
ad ufum poftea applicanda. Cui hoC
moleftum videtur, ipfis icabelhs-equo-
rumvel boum putrid suti p< t (!, quac [
etiam optima Tunt, quod tfledum fe-
ré babeant eundem. Fumus ex his
proveniens incredibilis virtutis eft»
adeo utfemina, pratterquamquod lae-
t»us crefcant, eo fuffumata> non tan- tum fortiter hyemis glaciem tolerent,
fed & vefmesornninoenecent fugent-
qüe, fprtaffis ob acrimoniam vel aliaJ
caufas. Caufa hujus effedus fine du-
bio provenit ex fåle nitrofo&urinofo, quod anima vegetabilium eft Semen >.
nocce fumo impraegnatum radicerru protrudit, quod probe obfervavi, non
glabram ut reliqua grana, fed quafi
hirfutam; undecolligoeam inftar fpon- giar attrahere nutrimentum, cum fuc-
cus facile minimis his rigidis recepta- culis adhatreat. Sed in fuffumando
probe obfervandum, ut Afieres bene putrefadi fint; quo fumüm, rninimam
vero flammam edant. Fumatio hare adeo necefiaria eft in maceratione fe-
tmnis» utmfi fimulufurpetur^gre alio-
qmn femifta vegetandi materiern llfis
.; l9 infufam retineanc, quo* minus in ter-
räm corrjecla, ahquid remtttant de*
concepto vigore. Furnus autern pru- denter admotus, quafi implicat & in-
re&it liquöTom vegetabikm> netam*
facile dilabatur.
§. II.
Atvero fciendum efl:, nonquod- libetgranum frumentiefle foecundum*
fed multa fterilia,-qua conje&a inter-
ram> aut computrefcuntV aut atilum*
& gelu non perferunt, quod debilio«
ris vigoris fint; ex quo pätet, qusn-
ta quotannis frumendcopiapereat,cer- té quartapars nonprofertfpieani^quad
omnino deprehendet, qui illudobfer-
vare voluerit, Sernina itaqöe nonnili ponderofiora eligenda fiatu^antequam'
vegetentur. Eledkiq fila optimefit p&r
infufionern: femina" qtiae fubfidunt fir-
miora ftint, & ad fenendutn fidelioraj,
quae fluitantlangradiofä&propagatio-
ni mepta. Alias poteft hace etiamfie-
tiper ventilationen!,,
B 2 JtX*
io •8 O
EXPERIMENTUM h
Semmaelefta, in convenientiliquo-
re maceranda funt & fefmentanda ad uberiorem proventum hoc modo:Fiat Jixivium, ex fimoovino probe putre- fa&o, Tot erunt lixivii hujus tonnae»
quot tonnae leminum macerandar funt.
Ex: Gratia, Decem tonnae fi deftinen-
tur macerationi, erunt itidem decem lixivii, his injicianuir decem librae ni-
tri, probe contufi. Vaia praeterea_»
commoda comparanda funt, in quae grana colligantur; his fuperinfundo lixivium, quod inträ duodecim horas deftillet, deftillaeum confervetur.Sta- tima maceratione, madida adhuc gra¬
na in balneärium fumatorium transfe-
rantur,ufitata balnearia non fatis qui-
dem apta funt, pöffunt tamen fufien-
dis infervire, fed non absque jadura Vigoris furni. At exftrui poffiint abs¬
que magno fumptu longe commodio-
ra, abtis, quiagriculturae dediti funt;
cum non requiratur,utfint magna,fed exiguae molis cellulär, teélo &pariete humili9 folid* tamen & compa&ae,
fumo
i i o|» 21
fumo impervise. Focus non in ipfb
balneario eollocandus > ne nimi-
um incalefcat, ex flammis, quamvit exiguis; fedextra januaminparvo atrio
artificios& exftruendus, utfumuscom-
mode poflit intromitti, & ignis ex- eludi; deinde tabulato opportunoiri"
ftruatur. In hoc tabujato grana ma- defadacoacerventur5 & fumus intro- mittatur per aliquot vices, refiduunu
que a maceratione lixivium, crebr#
infpergafur granis> quae fubinde bene
moveantur. Grana v. femper madida fint, ut magis magisque attrahant fu-
raum hunc vegetabilemj deinde poft
ii horas ficceotur. Arvo commiffa-.
exferunt fe quartovel quintpdie, quo4
vulgare fernen mterdum inträ duode-
cim dies vix poteft, continua &illaef;*
ubique viriditate. Alia itern rationc*
fermentatiohacc peragi poteft5fcilicet*
femina ftatim a maceratione pullulare patiamur ; pullulata fnffiantur paulul- iura, & lixivio humetftentur; medio-
criter humida ferantur. Semen itaFer-
mentatum,germinaprotrudit fecundo-
vel tertio die$ quaeratio maxime va¬
let ) ad acceierandam praecocitatem.
B 3 »Cum>
11 ♦i °
üfumque habet maximum» in regioni-
l?us hyperboreis , quibns periculum
maxime eft å meflfe ferotina. Sedquae )
cautiones adhibendae in macerationi- bus, experientia quemque docebit»
Haec d-efcripta maceratio, tantae virtu»
tis eft, ut grana commumter produ-
cant o. r6. 30. 36.40. fpicas. Qua- propter cum omnia ejusmodi grana.»
projifica fint: ubivigintitonnae ferun-
tur, ibi decem conferuiffe abunde fuf-
ficiet. Tantam prohficandi vim non minor comitatur fcecunditas , quam
femper fibi habet conjundam prolifi- s
catio. Praeter ea» tefiaturexperientia,
femina ita irrpraegnata, humidis prae- fertim aeftatibus, ubenus proveniifein
terra macilenta, quam pingui & laeta.
Hujus macerationis meminit quidetnj
I^rancifcus Baco de Verulamio Sylva.»
Sylvar.,Cent. Y. $.401, ficut&quidam
alii 5fed procedendi, & genuinum fe¬
mina per fumum vegetabilem ficcan-
dimodum>finequovegetationes omnes
non admodum magnar utihtatis funt,
non commonftrant: minimen. fufficit» . vegetandi materiam jfeminibus infun-
dere & fimphciter absque fumo ficca-
care,
o m t$
caire> uti faepe obfervatum; fed fuffian-
tur neceflum eft, quo fumi parttculae rigidae poros repleant,& interius hau-
lium vigorem includant. Ad huncve-
ro ex cogitandum & ad ufum applican-
dum , me induxit confideratio fuoit
Abietis & Juniperi» quo agricolae fo-
lertiores femina ficcant, qui &ea op- timc confirmat contra hyémis inconv»
moda; quantae itaque effkacias fit hic ttofter, quivis judicare poteft exfumo
koc (imphci) qui multis gradibus eft
inferior, ,
§. III«
EXPER1 MENTUM 11
Tres tonna: hordei vel fecalis itl^
aqua decoquantur. (pofiunt adhtberi
grana corrupta & mucida^ decoftum-*
hoc fervetur. Inftituatur deindo alia falis vegetabilis extrahendi ra¬
tio ex contufis ofiibus animahurru »
coriis , cornibus > ungulis , chi-
rotects, pellibus feu alutls vetuftis,
inminutiflimas partes difiedtis. Haec
per aliquod tempus in aqua mace- rentur» poftea lento igne coquantpr*
Coli'
14 «i o fei
Conveniéntius quidem eflet, finguJat
has partes feparatim coquere, & fic li-
quorem earum commifcere, quod of- fium, ungularum & cornuum fal, non
tam citodecodione folvatur, quam cae-
terarum partium 5 fed cum hoc nirnis föret Jaboriofum, feparentur tantum
©fla &cornua , a reliquis,quae & fepa¬
ratim decoqtiantur. Éxtradum höc pofterius immifceatur priori, ex^emi#
pe; his iterum infundatur lixiviumj fimibovini,ut ita totum decodurn re- 'j•
cerenturdecemtonnacfeminisperduo-
decim horasi poftea in fuffiendo&fer-
tnentando refiduum lixivii indatur, eo- dem modo, quo antea didum in ex-
penmento primio$ ita ut inträ duode-
cim horas fuffitioperada fit. Hoc exi
perimentum excellit in eo, quod fe-
mina maxime prolifica fiånt, ut fero lingulagråna , reddant 40. jo. 6y fti- pulasexquo intelligitur,quantusåger
his detetn tonnis conferi pofilt. Pro-
Ventus agriduplicattir fere, cum uber-
tas maxima femper prolificationem
hane comitetur. Ita jambreviter ex-
pofui«
