A· ifj Ω»
dissertatio philosophica$
de
HARMONIA
FACULTATUM
MENT1S,
iJjlAM,
ExfaffragioAmphjji SenatusPhilofoph♦
in iüuflri AcackmiaUpfalienji, PR&SIDE,
AmpliJJ. dtq,: Celebemmo PIRO*
DN. LAUREN110 ARRHFNIO,
Hift. Prof. Reg» & Ordin.
h, r. rectore magnifico,
PRO GRADÜ
Publico Eruditorum examini fabmitth
S:je R:ai M.Tis Alumnus
Laurentius ^tierner ,
NE RICIUS,
In Αικίit. Guft. Maj»dieXVI.Maji
ΛΝΝΙ Μ DCC XXIX.
Hons ante meiidiem iolitis,
vpsaiue,litbris werneriänis,
I
S:m Riv® M:TIS
MAGNiE FIDEI VIRO,
Reverendiffimo
PATRI ac DOMINO,
Dn. danieli
LUNDIO,
S. S. Theol. DOCTORI
Geleberrimo,
Inclutae Dioece,s. Strengnefeniis EPISCOPO
Eminentiifimo,
Vener. Confift. PRJESIDI
Graviffimo,
Gymnaiii Scholarumque
per Dicecefin I
EPHORO
Adcuratiffimo,
MMCENATl SUMMQ
FÜialisteftandasin TE,pietatisREVEREND1SSTMEil hanc occafionemPATER,inter- mitterem, velmeo ipfius fuffragio omni-
umefTem ingratifllmus, Tot quippe tan- tisque me , dum per O&ennium fere de folidiilima TUAexoptatiifimaque,MiECENASSUM¬
ME, tarn publica, quam privata informatione, in- fpe&ione,ftudiorummorumque direftionemihigra- tulari lieuit, ma&aredignatus esbeneficiis, utipes concipereaufim humillimus, Paternum huncce TU- UM mihi nunquam clauiiim iri favorem. Abis TU prope diem, REVERENDISSIME PATER, fplen- didumque, quo TE, talia optime meritum.Regia
omavitdementia, aggrederjs munus. Exultant ad-
ventu TUO, quotquot lunt e Clero Dioeceiéos Strengnefenfis venerando, Abitum vix ferremego, niii hecc unica mihi relifta eflet Ipcs,fore, ut quuna DEO TIBIque vifiim fuerit, me juiTeris fequi, Refpice interea ferena fronte, quam TIBI, M/E- CENAS SUMME, devotiflima mente lacratam vo-
lui, debui lucubratiunculam. Ego pro perenni
Tua, Nobitis/imttque Tu& incolumitatevota, quoad vixero, nunquam non fundamcalidiifima,
REVERENDISSIMI NOMINIS TUI
cultor devotiifimus
LAUR. STIERNER.
Aämoä. Rever.atqueAmplt[f. VIRö,
Mag. MICHAELI HERMONIO,
Ecclef. quas in SdDUgåcDé*SaitfcCÉ
Holmia? Deo coiligicur PASTORI
meritiiT. Confift. Adsess. GraviiT» |
PATRONO venerabundamente
aeternum colendo.
Plur. Rever, atque Clarijfimo VIRö,
Dn. J A C OB O
LIN DE LI O,
PASTORI in 2l)uun$e Suderm.
vigilantiilinno, Benefactoriquo-
vis honore prolequendo*
In nienerabundå gratisßm&ojue |
infecoUatabeneficta,fpemf?ulteri-
huncce tngemifcetum, cum omni-
£>♦ V*
Aämoä. Plurimumque Reverend.
cultor obiei-
LAUR.
Admod. Rever. aiqiiePvdsclariffPIRO,
Mag. c A R O L O
J O Η A Ν Ν I
L O Η Μ A Ν,
Ad cohortem Regiam PASTOR!
I meritiffirno, PATRONO fingulari
animi pietate jugiter fufpi-
ciendo.
Speäat# hiegritathac Videi FlR0,
Dn. C A R O L O
I STENBERG,
Regii^quodHoimia? eft^VivariiΪ3ΝΓ- SPECTORI foiertiflimo, Fau*
tori optirno.
totntls tejferam, ob muitifaria
ortsfavoris certisfimam, tenucm
\gen& fehcitatis& d. rüoto ardenUsfimo
n®tque Spedatiffim.NomimmVeßn
j^anriffimus
STiERNER»
όϊΐ
Pbilofopbite Candidaten im LAURENTIUS
STIERNER,
η t tipfalaftt fenate idrbomS prof
t liufct framgaf«
|3; (Htf fbrflonbe^ frafr pr mål oriP
» fiDcr hmher/
$å tmépefs anfar ar t inre åbror fdfi- J£o dr fom ide bå naturen mérbar moll/
φαί(ί nar Deé harmonie cfl rorébomö
\ göfwa minner2 fit tt>acPerfprofpdr afJpcrr Candidat 3 0oni mifar hieb fdrflatib- pur 3 £r tiv
anlanf.
$petfpdrjaé bdfreidr/anlitat miadr fogtl
$ur fom Chi tarbd 0roan be toafra jloR
Der Dfifmiti
^perfbre NympPer nu / be-frinér parpå Sorben/
&cn/ fom nfeb flit οφ ib wt/f! par ftt
, „. , roifra nieit/
©eti fom' påPirtdi fullfig ofiapafwertebt
Ό'Φ toafra IdrDonrö prof par rotfat n»
Horben.
J. J, KORP.
/. ν. y.
CAPUT PRIUS.
Sectio I;ma
Uantum in eo o- per«poiuerintmor- talium quam pluri-
mi,utaccuratiorefli tandem fui aiTeque-
rentur cognitionem , egregfa va-
riorum, quae exftant , abunde
ι teftanturconamina. Adficimnr ar*
I tibus, fiquas ingenioiioreshumana inveneritinduftria; miramurftatu*
am Phidiae, deleeamur pi&ura Ar pellis ; in hominis igitur, omniuta
operum divinorum artificiofifiimi
pfieftantiiSmique penitiorem quod
A ftramut
t o $φ§-
feramur contemplationem, quid
mirum? fed quo eft hoc artificium excellentius, eo inveiligatu diffici-
lius. Aciem qui advercérunr Phi·
lofophi, duabus quidem fotogene¬
re diverfiffimis fubftantiis, fpiritu atque corpore abfolvi hominemL·, deprehenderunt facillime; eiTe et>
jam , nefcio quam harmoniairu,
quemque, quo hx in operando jungantur fubordmenturque iub- itanci«, nexum, perfpicacioribus
faltem , quotidiana experientia e- do&is, nonpotuit eile impervium?
ejus vero dum tradere func connifi
modum , in diverfas plane, pro diverfitate hypothefium, abierunt
fententias. Illuftri Leibnitio, ut-#
aliorum jam varios explicandis u-
, triusque natur« phasnomenis ex·
cogitatos taceam modos, vixquid-
quam ducitur convenientius,quaui fi, ad du&umfyftematisfui harmo·
niäe praeftabilit«, afleratur,ammaut
ß Deo ftatm ermm ea ratme, ut
° I
βbi producere fibique reprkßntire or*
dinatedebeat,qiiiäquidhicorporeträns· '
igitur\ <£r vtciffim corpus ea ratione vonftitutum.utexfefacere debeat idquoå
üb animapr&c'ip'itur a). Et hoc noa folum qua animam & corpus, ve¬
rum, poiitaharmonia rerumomni-
um inter fe univerfaii &), fpeciali-
ora quaevis ex principirs fuls fefe-»
inter adftruit ellé harmonica. Sic fecundum parallelifmum principii
materialis 8t formalis, duorumin-
fuper regnorum naturalium, caui-
farum fcilicet eificientium 6c fina- 1!um c), harmoniam habebis fpiri-
tuum inter fe omnium, eorporum inter fe omnium, ipirituumdenicg
atque corporum fibimutuo retpon- dentium. Hinc daturharmonia-«
Ä t voli-
a)Oottf.Wilh. LeibmmTheod.part*
i.§. 6u b) Leibmt. toc, ert. Cbrift*
ttolfius anrnt. §. 176. 2*4.& 255.
c) tå. incenmad. circa dyert. ahepuas
Theorißmed.ver<epag.4,&C,udd
4 4^ o
volitionum cum repra?fentationi- bus; repr^ientationum cum voli- tionibusi repra?ientationu inter fe;
appetituum interfe; rriutationum-.
inter fe;daturharmoniarerum ma·
terialium, omniumq; materia?par¬
tium; datur nexus rerum, tumra-
tionecoéxiftentia?, tumrationefuc- cefiionis, inter fpatium & tempus, inrer pra?teriturn atquefuturum d);
imiro quod majus eil, intercedit harmonia inter regnum phyficum
natura?, & regnum moralegratia?,
h. e. ipfo interprete, inter Deum, j quatenus confideratur ut architeäus macbin#, & inter Deum eundem qua- tehus utmonarcha civitatis divin#jpi-
rituumfyetfatur. Ab hac barmonia fendet, quodres deducantadgratiam per ipfas vias natur#, $2* quodhic globuse. g. deflruiac reparari debeat
per medta naturahaiismomentisyquan·
do
d)vid. Georg. Biilffinger dilucidaU
Ρbilos, de Deo $>c.fech z.cap.i.$.145
&c. LeibnitJheod. part. 2, 6i*
I
•m o f do regimen fpirituum id pofluhi> ad ahquos pimiendos, ceteros remuneran- dos&c. e). Sed qudrfiim hxc dis-
pnto? Herculeis fubeundis labori-
bus parem efTe oporteteum,quihas
omnes harmonin fpecies rite inter
fefe contuierit, juftoque examini fubjecerit. Nos itaque na&i hinc
occaiionem de eacogitandiharmö-
monia, quam facultates intermen- tis natura volU't intimam, tanta_/
ejus demum perfuil fumus dulee- dine, ut alterum edicari fpecimen
Academicum, fubterfugere norL-»
potuerimus, quin circa eam potif·;
iimum, ii qua?fint tenera?, ingen»
noftri periclitaremur vires. Quid veropr2eftiterimus,limatioriCand»
Ledoris reverenter fubrriittimus judicio.
Harmoniam quia diximus facuU
tatum mentis, quot & qua? illa; iin£
paucis erit difpiciendum. Materi-
aiiter & ratione effentia? fpedata
A % mens:,
é) Princip.Thilos. 5.90.91,92. '
6 O
mens, omnis utique, ad naturam aliorum fpirituum, diviiionispari-
ter ac compofitionis manet nefcia;
formaliter vera , prout ratione di-
verforum fibi obverfantium obje-
étorum non uno, fed variis modis operatur , diftin&ae ejus a nobis concipiuntur potentiae, diverfasq;
fortiuntur denominationes *. Va- riasautem variorum vel denumero,
vel diviilone harum facultatum-«
lententias, impra?fentiarum non-«
rnultis morabor; hoc duntaxat de- libaile fufficiat, & iedecim mentis operationes Timpleri/), &feptem 7 Clerici^^tres infuper Langii b),8c
fi velplures fuerint aliorum, ad du-
as iDas principes mentis faculrates,
Jntelle&um &voluntatem jure me- ritoque effe referendas ; per has
enirti
*vid. du Harnet over. Tbil tom. 2»
de mente hum. üb.4, cαρ. i. 2, /)
vid. Scheiblerus tr.deanima, pag.
m. g)T»eumat. S«5f. 1. cap. 3.§,2. :
b) medic.ment.pQrt*2«cap.1. $.9.
•m © μι- 7 enim ] quidquid iibi inditarum vi-
rium habeat mens, explicat exe-
ritque, Hinc intelle&us, pro tri-
pliei fuo, quo circa verum a falfo dignofcendum fungitur munerej ,
fimplicis nempe perceptionis , ju-
dicii atque ratiocinationis , non_»
folum ut fpeculumpafftvei) varias,
marerialium & immaterialium, u- niverfalium & iingularium recipit
rerum ideas ; fed & eas aäiveper-
cipiendo conjungit vel feparat, im-
mo examinando difpicit, an obje-
åum cognitionis iux ut verum-i voluntati adpetendum, vei ut ma«
lum fugiendum fifti debeat repras*
fentarique. Voluntatis nominenon generalem quendam & abftra&i»
vuminteiligimus volendia<£tum£),
A 4 fed
i) Lud. de la Forge demente hnm.c.
ii.p.yz.~érc. Anton,leGrandinftitut, Phil.part. 9,art. 5.Malebranch.dein-
quirend.verit.Iib.i.cap. 1« k)Spinoza
Epitf,2.adGldenb.pag. 4 9.aåd. bebo*
merus Theol. mor♦caj). 4.§*ι#ΐ
s -m o
fed faculmenn , di&am "a quibus-
damάγαΒοειδήboniformem/),quod
femper propenSione quadam ineffa-
bili feracur in bonum.
Dixi hisduabas facultatibus reli- quas, quarum nobis conicii fumus,
mentis potencias, meriro efle ac-
ceniendas, Sic ad inteile&um re$e feculeris* confcientiam atq? memort-
am;illii enirn ex perceptione refut-
tat relationis intet* ideas noftras de
florrilalegis coticeptas, & aäiones, quas commifimusm)\h&c per idea¬
rum recordationemi relrquarumqj
IntelleÖUS operationumpermaneil· i
tiam exiftit exeriturque. Memö-
riam autem heic a nobis intelligi
iiiemineris mentalem* Sic libertct- tem> defideriumi aCquiefcentiam &c.
iion uti a voludtste realiter diftin·
Öas potentiasj fed Uniusejusdetnc#
facul-
/) vid\Hen*Morusin enchirid. Etb*
cap 2. §. 5* m) vid, Treuerus in not ad Pufend. depfficiobom* & civis,hb.U
ϊφΐίέφ,φ
6 9
facultatis diverfas reéte conceperis
s affeåiones. Et hse quidem funt,
quas iibi vindicat mens peragitqué operariones. Quia vero ob ar&if- fimum iliudj quod inter animam
&corpusinterceditvinculum,haud
raro contingit, ut inordinatis cor¬
porismötibusfun&ionesitaturben-
tur animae, ut acerbiflimam potius
eas inter pugnam, quam harmo- tiiam dixens atque concordiam,
noftro non parum proderitinftitu»
to, ii & earum facukatum, qua:
I ex mentiscum corporecommercio
?j fluant, imnö ipfius corporis ali-
quam in fequentibus habuerimus
tationem.
Sectio Ilida
ADefinitionefufdpitur dequumre aliqua inftitu-omnis, quae
tio, debeat proficifci n\ qualem- cunque dabimus harmonia: noftra:
defcriptionem. Harmonia facul-
A 5 tatum
n) Cicero de Ojjfic* Hb.i. cap.i,$«ic
JO o £$|-
tatum mentis eft certa virfum ejus fuperiorum & inferiorum difpoficfo,
qua intelleåui verum cognoicenti voluntas, voluntati appeticus fen- iitivus, appetitui fenfitivo affl&us,
affe&ibus membra corporis parent
obfequunturque.
Devolvimur hinc ad qusftio'
nem, in qua totius noftra? diiTcrta-
tionis vertitur cardo, an perfriciat fibi reliäa ratio talem, qualem jam defcripfimus, vel unquam fuiffe, vel
bodienum ejje, vel aliquo poßbacmo' do obtineri po/je facultatum mentis
barmoniam? ad fingula hascce mo-
menta facilius reétiusqj refponde-
bimus, fi flatum inquo jam depre- hendituranima paullo perpenderi-
mus accuratius. Optime autenu dixit Celeb. Buddeus, ad compro- bandam rationis noftra?, totiusque
mentis corruptionem, vix alio o-
puj efTe argumento, quam ipfa~*
cujuslibet experientia ö). Ad hane
cnim qui vel leviter attenderitj
certo
o) Element, Phil. inft.cap.2. $. ϊ·
O ^ Il
certo certius deprehendet, tnen-
tem noftrarn mulris & fere infinitis obnoxiarn eile morbis, harmoni-
cas, quas aiioquin ederec opera- tioaes , interrumpentibus. Quid
qucefo , in wtelleäu qua? deprehen·
ditur, ignorantia , quid idearum
confufio, quid obfcuritas, quid fal-
fajudicia, quid prscipitantia,quid
inconftantia, quid iophifmata,quid pieudographemata, quid denique
vanorum generum pra?judicia a*
liud evincunr, quam efife iliurtL*
tanquam extra fuum elementurn, adeoque aegrum,morbidum & con- clavis inftar tenebrcii triftiilimum, Refpexeris voluntatem, non po-
teft non illa ob defe&um cognitio- nis, inteliecftui ineiie debitas, cae- ci inftarin devia quasvis ferri pras-
cipitarique. Hrnc a primario fuo obje&o averfa, infurgentes adlus,
carnisque illecebras facilis eft quas excipiatfoveatque. Ad bonum ab
intelle&u reprsefentatum vel tanta eft
ii °
eft obtufio voluntatis, ut illud non fentiat, vel contemtus re&a? ra·
tionis, utrefpuat, vel inconftantia,
ut in utramque partem vacillet,
adeoque difturbationes, interiores
pugnaSjfui^ ipfius taedium neces- furu eft experiatur triftiffimum p).
Tanta vero quum fit primariarurn
facultatum corruptio, quid fani,
re<fti ac integri fit in inferioribus, judicatu eft facillimum. Quemad-
modum enim vitalibus corporis partibus omnibus fimul graviffime laffis, (utor jam fimilitudine Lan- gii q) totum corpus eft aegerri-
mum, nec ullum ejus membrum-»
fuum rite obire poteft officium; fic primariis mentis facultatifeås, qua?
Inferiörum regi mini pr^fefe iunf, corruptis, in homine corrupta &
inordinata funt omnia, fumma_M media & ima. Hinc videre licet, pervehementioresmotusipirituum animalium, tantam iaepe menti
offundi
p) Fran. ttok. elem. Eth.part.2.§&*
q)medic. ment.part. 2.cap. 2.§.8.
o 15
ofFuadi caliginem , ut dire$ione_»
·> fpoliata effreno craflorum affe&u-
um fubjiciatur imperio, iramo ex- orbitantis accedente vi imaginatio- nis, Enthufiafmo facile involvatur foediflimo r).
Exhis, nifällor, clariflime pa*
tet, quid ad duo priora propofitae qua=ftionis momenta litrefponden-
dum. Scilicet haec, quamdiu an-
te emendationem a?gritudinis vi- vitur vita, harmoniam facultatuni
mentis prorfus eiTe impoiflbilem;
eam tamen fuifle olim, ex iisdem
I ita ratiocinando haud obfcure col¬
legeris« Mens, uti reliqua entia finita, non eftex fe, fed ex alio;
ex alio autem, perferiem caufla-
rum eundo, eile non poteft, quam
1 ab ipio Deo. Deusautem quum-.
mentis fit conditor, non poteft
non inde eoncludi, fuifle eam o-
lini integram, adeoque facultates
ejus non fefe inter pugnantes &
jebelles, r)BufäTbeolmoralfi3.$♦f♦
14 ο
rebelles, fed concordes arque har·
monicas. Adeo hoc prono fluit alveo, ut nemo , niiia faniori Phi-
lofophia remotiflimus, fumma cum
impietate dixerit, ens iilud fupre·
mum,perfe<Sum & fumme bonum,
contra naturam iuam, &infuide- decustalem condidiifementem hu-
manam, quae contrariis omnino, iisque continuis vexaretur moti- bus, adeoque eflet corruptiihma.
Peripicit itaque, nullo licet fu- pernaturali lumine colluftrata, ra¬
tio, fvaviffimam olim inter facul-
tåtes mentis fuiiTe harmoniam >
eamque internecino aliquo corru-
ptionis malo miiere disruptam.
Scilicet, non jam vacat variis va- riorum circa inquirendam origi-
nem hujus mali immorari fenten·
tiis s) verum, fuppofita labe ori¬
ginal
s) vtd. drißot. lib. %. Etb. cap. i*·
$uß. Lipfimmanud.ttd PhilStoic.lib.t♦
diff. 14. & 15. Leibnit.Tbeod. §. 20e
<o*C*> Btidd. Tbeol,Mor.part* 1. cap* U
fett, 4. §· 78.
€ O ^ «JF v
ginali , ad tertium, quod in quEe- ftione erat, momenrum, an gra·
viffimis,quibus mens laborat,mor¬
bis convenienti adhibita medela, aliqua facuitatum ejus pofl hac ob-
tineri poiTit harmonia, ulterius progredimur expendendum. Li-
ceat autem in antecefTum obfer- vare, mentem noftram, eorru-
ptam licet, non tarnen defiiiTe eile
mentem, h. e. fui fuarumque ope- rationum intime Tibi confciam t\
Hinc animadvertit exiguas faltem
veri re&ique reliquias, veritates primas & generales, tanquam ru- dera de magnifico palatio, in ie_·
vel fuperefle , vel facili negotio
excitari potte, e quarum legitima } deduåione & connexione infinitae
! aliae veritates detegi poffunt & in-
veniri. Deprehendit etiam utrfa que facuitatum, & intelle&ui 8c Voluntatl
t) conf. Chriff. Wolf, ^ertiunfftfge
®Cb.fcon®Ott &c.cap.i,§.19
Biilff. dmcidAJhd,leä,3. Cap, a,j. 23^
Ο
voluntati inefle defiderium, id, quod fuum eil, peragendi, infini-
tum nec interruptun : (vavenu impulfum, nt & altera faculras a·
gat, quod fuum eil: perpetuita*
tem aÖus iui: infinicum defideri-
um boni: gaudsum vel ex cognito vel apprehenfo, quocf gratum fibi
exiitimaverif, obje&o//). Exqui-
bus haud per ambages fequitun_/,
mentem noilram, quo ad omnes licet partes analogice ita di&as, depravatam; in eo tarnen eile ila-
• tu, ut poifit fanari; ejusque cor-
ruptionem non eile effentialem ac
UeceiTariam, fed acceiToriam , a-
deoque rurfus, quoad fieri pote·
rit, amovendam.
CAPUT POSTERIUS.
Sectio I;ma
QUemadmodumad unam inteniam chordamfolent mufici
reliquaS u) vid. Franp* Wokénius Elem. Fkfh Jeft.3.capi i.Fneumat. §.7.
ο i7
reliquas iönoras citharee eousque
intendere fides,donec attaåa? con- cordern auribus e^hibuerint fo-
num ; ita nobis, uni poil aJteram discordi mentis facultati medelarn
adhibendo, videndum eA, quousqj
eas in harmonicum quafi concen-
tunm reducere fuerit poiiibile. Non eft, quod järn anxius disquiram,
ab inteile&une , an a voluntate-»
mentis noftras fit inchoanda emen-
datio; nam ut facile conceilerim ,
vix ac ne vix quidem in integrum plane poiTe refHtui intelledum,
aegra omnino manente voluntate;
ita mihi nemo perfvaferit, poiTe
vel ullarn voluntatis iuicipi emen- dationem, niii praceflerit aliqua
rerurn expetendarum fugienda-
rumve cognjtio. Si emm homo ne*
fciat qua bona, quave mala fint, quo- modo mit bona aßpetet, aut mala fu- giet x)t Quum itaque inteileAus,
fecem ceteris, in reßituenda har-
B monia,
x) Biidd. Tbeol.Morfett,
ΐ8 ° H&-
monia, praslaturi faculratibus, pra?·
cipuam in eo vertatur officium,
ut verum a falfo, bonum a malö folerter accurateque difcernat, ju-
vabic in eam rem fequentes probe
obfervaiTe regulas. Sciiicet hane praefenri negotio accommodatiffi-
mam exiftimamus methodum, qua pauciffimis, pro inilituti ratione, propofitis regulis , quid ad har-
moniam facultatum mentis requi-
ratur, prapfcribentibus, de modo,
quo in a&um poffint produci,bre·
vis fubjungicur difcurfus.
Reg. I. Claras ubique& diflinäas ob*
jeäorum conßans jeäeris ideas.
Quum reftitudini prima? intel·
lé&us operationis ceu fundamento innitantur reliqua?, neceilum o·
mnino eft, ni falfa fint judicia-»,
falfa? ratiocinationes, ad eam in·
primis mens noftra elevetur aci- em, ut claras, reique repra?fenta#
tä?fimiles fibiformare poffit ideas.
Clara
•4ΦΙ o 19
Clara dicitur idea, qu£ita nosperceU lit, ut vivtdum objefii ejus habeamus fenjum, qutfque acleo ab omn'ibus aliis facile poteß dißingui. Tales füntideae fimpliees , & quidem eo clariores,
quo vividioresj vehementiusenim
cum percellitur mens, majorem^
adhibet attentionem, &clariushanc vividam, ab aliis diftinguit ideam.
Tales yero utfiantide« compofita?,
omnes, quibus conftant, partes, quam fieri poterit accuratifiimeL»,
a fe inyicemfunt diftingyenda?, ita
Üt in totreiolyanturideas firnplices,
quot fint, e quibus componuntur*
partes. Hoc ut eo procedatfelici-
us, in auxilium adhibenda eft ab»
ftrafiio, qua partes , qua? plures iaepius funt, quam utfimul&ferne!
diftinébe animopoifint concipi,fin- gilatim expenduntur, fepofitis a-
liquantifper ceteris. Quin abftra- ftionibus a materia quo magis af·
ivefötmgs, eo fit cognitip ppftra fplidior. Videlicet^ claritati per-
B 2 ceptiQs»
2o o
ceptionum non parum inde dece*
dit, quod mens, feniibus nimium indulgendo, aegerrime ieieexferat, quin fibi praseuntia vel iubfervien»
tia habeat phancafmata; unde fpiri-
tuscum materia,irnagmationiscum intelle<ftu puro confuiionem exifte-
re necefTum eft maximam. Sed ut hocconfvetudini prascipuedebetur,
inde acunabulis contra&ae; itanul·
lum eft dubiura , quin pofluidem
contrariis exerciriis immutari non parum corrigique ; quod tarnen-·
non ideo difputamus, quaii nihil
omninolucisperceptionibusnoftris
ex ipfis exiftimaremus acceflurum öbjeétis, atque adeo feniibus cum
Carteftanis omnem denegaremus fidem; quin ftatuimus potiusabsφ
accurata indagatione per fenfusre-
rum materialium vix evidentetiu tilläm haberi poffe ideam. Gaven*
dum modo, ne res, quarum iupe-
rioris ordinis (it dijudicatio, ia-*
maximum veritacis detrimentum,
4M ο ii
fub feniuum revocentur examen.
Quod fi, his adhibitis mediis,clara iefe non obtulerit idea, fatendum eil, aut obje&um, circa quod ver- famur cognofcendum , fupra fpha?-
ram eiTe cognitionis humans, aut
ampliori ut pernoicatur opus eiTe_*
examine; unde heic iniuper quam maxime commendatur conftantia,
ut perceptionibus diutiusinterdum immoremur, quo ailequamur o- mnia, quae perfe&am concernunt ideam.
Reg. II. Jimgantur idea, quacertam
admifermt relationem, jeparentur
qua Jecus.
Parum proderit ciaras, ad Reg.
Iimam, de obje&is feétatum fuiffe ideas, nid qua? earum conne&en- da?, qua: ieparanda? fint, accura- tilfima acceflerit dijudicatio. Eft
vero Judicium nihilaliud, quam rela- tionis, qua inter duas aut flures ideas interceditperceptio y). Sic quando,
B 5 per-
y)Joan% Clerk*Log,part,2.r.i.§.a.
ii 4$3 o Η*·
pérceptaideanumeribinarli& qua*
ternarii, judicio bis 2 eile 4. aut
bis2 nön efle 7. animadverto relä-
iionern a?quaiitatté inrer bis 2 & 4»
quos ideo conjungo; & relationem ina^qualitatis inter bis 2 & 7. eoscfj
adeo feparö, Expertmur pra?terea
relationem illam, fi valde fuerit perfpicua, extorqüere mentis no·
ilras ailenfum, adeo ut re&e dixe-
ritCieérö, quöd quemådmoäum né- eejjee& lancem in libra , ponderibus
impofitis, deprimi, (te aritmum per·
jptcuis cederé z). Hinc eft quod no-
bis imperare hon pofHmus* quin
affentiamur bis 4. eile 8· totum-»
ir.ajus fuä parte, & quae funt alia
veritatis evidentiffim#aXiomata-».
Unde fequitur, quodquum eviden-
iia relationis inter ideas judiciutii
jieceflario ejiciat, ifti relatiöriicon- forme, illud omnino ilc verurn>cüi
iieceilario aflentimur. Seduloitacg cavendum, neJudicium ultradebi-
tas
%) Acad. qu<t(i. 1.13.
·*$■§ g 2}
tas perceptionis excurrat orbitas ,
easque conjungat ideas, quarumu,
certam non perfpexeritrelationem.
Pneftat in ejusmodi caiu, ne in_·
errorem conjiciamur, moderatam adhibuiife ύτκέψιν, qua derebus vel
minimum obfcuritatis habentibus ,
fufpenditurjudicium, donec cunfta
fuerint exarninata curatius. illa ·
vero dubitatio, quomodo ex fe fo- briam pariat iui aliorumque diffi-
dentiam & confidentiaro, adeoque
animum adverfus varia variorum generum muniat prsjudicia, vide·
antur paiftm Logici.
Reg. III. In ratiochiandoevidentibut maxime <&perfytcuis inriitark
principits.
An detur principium aliquod
abfolute & fimpiiciter primum^., omnibusque aliis inde derivandis
veritatibus ad^quatum, res iane^
indaginis eftdifficillima?. Darivero
principia in certo genere prima,
É 4 ex