• No results found

Exercitatio theologica in vitam Abrahæ secunda; suffragante vener. facultate theologica in regia academia Upsaliensi, publicæ disquisitioni submissa, præside Erico Benzelio ... respondente Erico Frondin Uplando in auditorio Gustaviano majori ad d. 19 Apri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Exercitatio theologica in vitam Abrahæ secunda; suffragante vener. facultate theologica in regia academia Upsaliensi, publicæ disquisitioni submissa, præside Erico Benzelio ... respondente Erico Frondin Uplando in auditorio Gustaviano majori ad d. 19 Apri"

Copied!
26
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Q F. F.

S.'

E X E R C I T A T I O

I n

VI TAM A B R A H Æ

S E C

ü

N D

A

î

ffragante Venn* Facultate Theol

in %egia Academia fyfalienfi

F u b li c x difquifitioni fubmifla ,

E R I C O B E N Z E L I O

S. Theol* Prof. Ordin#

P o t i D E N T E

E R I C O F R O N D I N

U p la n d o

In Auditorio G uflavi arto M aj ort add. 19 jlfrîlù 1 6 7 3 .

P R Æ S I D E

V V S A I J t Æ I — ——— — • »■■»....I. EîXCudii H E N R 1 C V S C V R I O S. % M . & M Vpftlttnjii

(2)

'Atbltofcl*-tyeVercnSsfimo in Qjyißo Tatri ac Domino,

D. LAURENTIO STIGZELTO,

S^S.Th.Doftori, RcgniSvccani Archi*EpiicopOj,A-

cadcmi* Upbil. Pracanccllario di Confift. ibidem Ecclccfia- fticiPrrfidi Eminentiflimo, D o m in o , Meexnati ac faa-

trono Mtgno,dcvoco rcycrentix cultu femper

D. PETRO RVDBECKIO, MM ARTINO BRVNNPRO,

S.S.Theol. DoÜ. 8c Prof. Vpfal. S. S Theoi Prof. Vpf. Ordmurio,

Ordinario, & Pattori ia

Facult. Theo!, h. r. JVcatno

Spedabili, 8c in

roaref

Paftori.

M. ERTCO BENZELÏ O, M. PETRO AVRIVILLTO,

s. S. Theol. Prof. Vp(. Ordi# Log. 8c Mecaph. Prof. Vpf

CDrdi-Î

atronu, Tromotorilm

,

Trtceptoribm acEveryetis meufukmis-

Je & re veroiter

jufptcteruiu

?S colenJis ,

profequendo.

NEC NON

Tl. \evertndts, Celtbtrnmu JmpHflimisque Berninis,

R E C T O ! M. S A M

Prof. Grxc

Theoi. . u.iiaiiu*

nario , nec non Paltori in

D. GEORGI O BERELIO

S. S. Theol. Prof. Vpf.

nariojCognato meo longe Iho«

noraciliimo.

Extraordinario.

(3)

P

ft# fen t em di [putationem , qua in conventu Academico atmam non infeliciter 1 exerceri mihi co n tin t, 7 ib i, R c - vcrendisiïm» P a te r, Tohùque, M agnificeR e d o r , P lu ­ rim um Reverendi , Celeberrimi & Amplisïimi D o -

d o r tr s profeÜorcsc; multis ÿ magma de cauj. s dedico atq$ infenbo. Qutpope maximts provoca tut btnefiais, qua a Vobu in me profeBa

[tint pplurmia, banc obfequeutiffim animi teßeramQf nuncium ad Tos potrfjiimum pervemre vol ut. T o n quo ego arroganter cxißmiem prefe• Bus nneos, quos exiguos valaedl ni hoc pr<c[eriïmfaeratiore maoisque reconidito Theologia fiudit prope null or ejje nunquam diffiteor , ta n ti dtberie fieri, ut je Vobis infnuare probare que (ufitntan t ♦ [ed ut teßi - mom tarn ahquod indicium que (umnut mea ptrpetuaque ni l ’os rever ê- t/a , < objervantue (£ prattt /dm ü hi brates explorât/(jimum. Im o, ut apeiiuusjam declararem ac tejtificarer iot tantaq-ie bénéficia Veßra nun qu/am at/uä me intermoritur a , feet pin aternaque memoria teilen. JSec mon ut penitius in Veßt am He admitterer notitiam, oute nutfi une. quam non profuit mmßce. E t cut quafajußioribus de c aufs fr acta- rumhwe opus , aut polms circa id verfemter qualefc un que conatus meos, dicarem quam Tabis ? A quibus quod poffum , tenue licet ac exii le f i t , habeo, proinde que id Veßra tam laudabili informa• Horn eaC'A.dipentire acceptum refero. Etenim qua Tor unquam v u nbtit emit?, conßho Providere, autboritate moverepotuißis, hac ut/q-, Jummca (emper fuere, eademque in omnium noßrorum commodum hd emolumentum maximum vergere voluiß/s. Quo tpfo tantum de tota hac A u ademte a [ocietate, G? quid fonetate hac dicam ? de toto orbe Ar~ Boo , piro m enti eflis, ut iit laudibus, quit Vobis eam oh caufam jure me* ntoqute debentur, pangendis minime p&r fim , quantumlibct cupiam„ Imo mereor valde, ne a vtbis temeritatis jam potius arguar, quod cru­ do hoc fer mone & balbut tente hngva ! os, qui gravijfmarum rerum cu­ ris & ont n bus in omne tempus premimini, adPtllare audeam. Sed admmanda Tcßra vt tanto faftigio modeflia fummusq; favor,quo alios etiam an re fm tlr haud gravate comphBi [oletis, in eam me adduxit o- ptmentem, ut [perare omnino pia temeritati mea ventam a Vobis haud detie^

(4)

denegari. Itaque Te , Reverendisfime P ater, obnixe & rmajo» rem in modum oro y ut hoc, quod R everendiflim o N om ini ' T u o fubrntjfetf humilime offero yvultu benigno refpuere velis, ac Titbi tn

pofterum quoq; me commendatu habere baud dedigneris.ln 'Ttfetmper colendo ego (ane plus quam Patri debitam pietatem mihi coffin tut â '

habeo. Er Tos, Magnifice R e f l o r , Pl. R ev. cele b e .rirai Am- | plillimiq; Doflore* & Profcflorcs, multis quoque obfempireci- \ bus y ut qued Tobisjam officium venerabundus exhibeo, id rr.eluorent in partem accipere ac interpretari ne gravemini, mequt uonfi-

lio, commendatione (3 autheritate Pefira folitajuvare velitis. Mte cer­ te ad honorem, reverentiam C

3

officia quavis Tobu prafiandafuimma contentione cum qutbufvis certantemnunquam non videbitis* ID eunt perennem aternumque omnium bonorum fontem,qui l e, Revere nidilïb me

P

ater, in tanta dignitate at que authcritate confli tuil ,ac tm im m in T e munus contulit, ex animo precor, ut quemadmodum cum sffla di­ gnitate virtutem (empe aquas, na etiam dementi [fimejubeat hujjur ri-

triusque rei fruftum ejje maximediuturnumtac fpatmm vrtee I u«e Ion* gijfmum atque feherfirnum, Vos quoque, Magnifice R e f l o r , PI. R everendi Celeberrimi Ampbsdmique D o flo res, & Pr ofes- fo re s , apud quos furnma omnium noßrum, noftrorumq; tam r n literis quam in moribusprofeiluum cum omni m*mento excubattut idemi Deus fuperflites ac incolumes nobis fervet quam dtutißime, omnibus itfqjuc ca- Itdiffimis votis exopto. Talete.

Tibi Reverendifïïme Pater

Sc Vobis

M agnifice R e f lo r, PI. R ev . C eleberrim i & Amplifliimi D o flo re s & Profeflores

I h lv Vpf. ipfi»

Calend. Apr. An-

a(j omnia ofBcia & obfeiqira

x *

Chr.M di Lxx 11 i . ternum

addiflitlimuss

& pa« r a tiiiim u s

(5)

M E M B R U M I I I .

f l o

Vocationis fe culiai is, qua Deus

Abraba-nmm

ornare

voluit,

o

cca

ß

&

ß m tiis

alus

:

ut

&

fromisß

amnexis,

i.

i.

O n eft Spiritui San d o propofïtutn principaliter in Scripturis tradere oe­ conomica & civilia hom in u negotia* M em orantur t a m e n , non folum ut di- fcan t alii > qui he ru m exempla leg un t vel auribus accipiunt, quà privatim quà publicè vitia fugere & virtutes fc- d a r i ; fed & ut facem miniflrent m explicandis c irc u m fla n d is , per quas d e d u c im u r in pleniorem notitiam de Ecclcfiar fidcliumque xtaitibus ac viciflitudinibus variis. E t ut conflet, quibus in- crcrrocntis vel decrementis d o d r i n s fidei capita , per varia fi- deliium ac infidelium ex em p la, magis magisve i n n o tu e r in t, E t qusceffe poflunt hujus generis utilirates aliae. D e hujus gemeris occupationibus & (ludiis Abrahae quia pro re n a ta h a id e n u s a d u m e f l , m o n e t nunc ordinis ratio ut in conlide- ratiionem fpiritualium negotiorum ejufdcm proveham ur.

9

- II. E c c lcfia.q u x u n iv erfali a q u a r u m in u n d a tio n e p u r­ g a tu ad paucas animas re d a d a e fl, non diu ab erroribus dc- f x c a t a m aafit. C u m propagatione ÔC difperfione generis

(6)

4-0

humani per orbem profcrainatac funt prophanx in doÄ riina

n o v ita te s , quat absque m ora, ut fune fcrcunda e rro ru m 1 fe­ m in a , im m m e n fu m c re v e re , veram que de D e o & d iv irn ij beneficiis memoriam inanim is h o m in u m abole v e r e , fruflEra re n ite n te communi illorum te m p o ru m Parente & P ac ria rd h a . N o a c h o , quem terras & provincias obeundo in vera &e;li- gionc erudiifle & confirmatfc natos fu o s & n a to ru m naccos memoria: proditum reliquere feriptores a o n inc eleb re s.Q u iin & Epiphanius in A nchorato autor c d , Noam fa&a divitioinc m undi inter filios , Jusjurandum ab iifdem exegi H e , u t inter le concordiam tu e re n tu r, ôc cultu m veri Dei confcer- varenr~

$. I I I . Præter alios errores , p p m i i pofl; diluvium Ife" culis obtinuit horrenda Idololatria ex fta tu a ru m , v t v id e tiu r, cultu nata. E t hanc mox lecuca cfl corporum corleflium w c- n e r a tio , alixque abom inm dæ nominis divini p ro p h a n a tiio - n e s , quas diabolum primo , h o c quidem temporis incerv.ai- l o , inter Chamitas c x c ita iîc , idque partim in Æ g y p t o , piar- tim in Chaldara & vicinis te r r is , probabile re d d u n t antiquia hiftoricorum quorundam monumenta.. E x his vero C h a i m k tarum fontibus emanafle credimus malum illud ad J a p h ie ti pro g en iem , five imitatione fra tru m , live aliis la th a n x fraau- dibus& impofturis. D e quibus in te r alios videndi P c u c e r u s de variis D ivinationum generibus. Voflius de origine Idlo- lolatriac. Dieterici Antiquit*. Bibi. &c.

$- IV . Sed & S e m ita s , c tfialiq uanto feriu s, ejufdccm mali contagies infecit: inter quos tamen rcm anlcrc m on pauci vera religionis fedatores. N o n quidem exiftimamius in te r reliquos populos nullum D e o femen rc lid u m efle ^ wel nullos fuifîe veri Dei cultores. E m in ueru nt tamen in Sc:mi po lleris ahqui ardentes pietate de religionis Z e l o q u o n u m

(7)

ensem-fe !riem ,n o m in a& exempla aliqua exftare voluit Deus io hi- fteona illa poft diluvianaGcn. x & x i capitibu* d elcrip ta, ut com ffarct penes quos manferit vera religio, & ex quorum poiftcris in temporis plenitudine proditurus effet Mellias.

$. V . C u m vero plcriqucTcliquiffent verum Dei cultum & in iplas piorum familias pcnctraffct c o n ta g io ,placuit D eo pe*culiarcm eligere gentem & fam iliam, cul le gloriamque ïu<am illoftriori m odo quam aliis manifcftarct : cujus admi- rarndos fucccffus reliqui populi per orbem Iparli merito vc- ocirari & lulpicerc deberent : cui adlignavit in terrx habita- bilus m editullio lo c u m , ex q u o , tanquam maximè conlpi- cu<o, propagari com m odè poffet beneficiorum hic orarflan- doirum & operum patrandorum fama in orbem univerlum. Q u io d q u e praecipuum e f t , ex eodem loco & cx hac eadem gem rc p roditurus effet promiflus m undo lalvator, H arum & limiiliwm praerogativarum intuitu dicitur hic populus politus I n im e d io g e n tiu m E zech. q, q. E tc à p . 16. 14. idem pro­ p h e t a dc hoc populo ait, Egrefium eß nomen tuum mgentes pro­ p te r formo fitatcm tuam, quia perfefta eras in decore meo quem pofue-

rami fuper te» S e d dc eo pluribus infra.

$u V I . N o n ideo fprevit D eus cartcTas gentes ,casq; tan- quaim prophanas & devotas ex abloluro odio pofthabuit, ut Callviniani clam itant. Q u in potius hoc ipfo n u g is reddit* fumt inexculabilcs , cum eas latere non poflent opera illa d n g u la r ia » q u* in gente hac ele&a em icabant, quarq; omnes in c irc u itu populos tanquam cx ccelcfti Academia erudire valtebant. D c eserero negari non pete ft, Deum, qui fingulorû ortutm (fi tempora nativitatis hominum pro divino arbttno rijpenjat, plus beneficii exhibere iu.qut feliet illo tempore (fi loco fulgentis Euan­ gelii nafcuntur , quam ctetens. Quanqvum (fi hos non cupit da-

tnntatot,Jfdjnivatos j luet ad media Jalutis acquirenda (fi ttfurpanda

(8)

4

1

Inne impeditior eit fit » ditu t, vcrba funt Æ gidii H u n n ii l o c o de p rrd eitin . A ddantur q u x dixi E x ercitatio ne ad c o n c io n e

Pauli in Areopago h a b ita m , m embro 11 f x i .

§*V1I* Q u o d felicitas illa Semi poftcris & p o p u lo J u * daico c o n tig e r it, ut reliquis in orbe populis p r x l u c c r c n t , in co non immerito quidem veneramur altitudinem d ivitiaru m fapientix & cognitionis D e i , quod lnlcrutabilia line e ju s J u d i c i a , & *vizejui inpcrvcftigabiles R o m . x i , ;3 . ( A c ­ com m odantes tamen illam Pauli exclamationem n o n ad fla- biliendam inevidentiam caufarum reprobationis, lcd ad de> lignandam marqualem difpenfationcm mediorum lalutis in­ te r aequales : vel certè ad declarandam inevidentiam c a u la ­ ru m cur h u nc populum prae exteris elegerit om nibus , q u i, q u a n tu m humanitus judicari poccft , aut aequali a u t et iam prom p tiori obfcquio videbantur ob tem peraturi v o c a n ti D e o ) Infuper vero ad evitandas abfolutar p rx d c ftinationis C h a r y b d e s , Jus fasque erit o culos animosque ad id refle- dlcre , quod Deus in h o c populo vel plurcs invenerit v e r * religioni adhaerentes, quam in aliis ; vel quod ferius q u a m e x teri à via veritatis deflexerint : vel quod caeteris m itiu s er- rarint. E t quae cfle poflunt hujus generis alia. T h c r a c h u m , & forte alios quoldam A brah x m a jo re s , Diis alienis fervi- ifle no n oblcure indicat Iofua c. 24. 2, F ucritnc primus ido­ lo ru m in v e n to r , an vero id ololatriam antea coeptam in ufu re v e e a rit, nunc non laboro. Epiph anius initio Panarii fui autho r eft T h e ra c h tim prim am crcxillc ftatuam & in p e rn a m ortuum cITe filium ejus H a r a n , j u x ta illud G c n . x i , 1$. cum a n t e a nullus filius ante parentem naturali m orte o b je - rit. Q u o d tamen falfitatis convincitur à D yonyfio V o flio notis ad M aim on id em de Idololatria, idque exem plo La- m echi occum bentis ante M athufalem um . Alii aliter d e fla ­

(9)

t u a à T h e r a c h o ere<fta ra tio c in a n tu r. Quicquid dcm um f it, c u m a b o m n i ven Dei tim oré vacuum n o n fu if le , inde col­ lig i poffc videtur,quod oraculum filio faftum fuerit rsveri- tu s & fu fp c x e rit, iterque (ua authoritatc fufcipiendum es- fc voluerit. H inc legicureduxifie ex U r filium Abramum, n e p o te m fuum L o t h , & nurum fuai» S a ra i, quamprimum incelligerct Abramo fadam Divinam de exitu vocationem. I n d e q ; colligi poflc putat Gerhardus loco de M orte §. 1 7 9 , q u o d T h a r e e x E thn ica idololatria ad Deum lfraëlis fuerit cotnverlus.

§. V I I I . Ad conftituendainitia gcntis E l c â æ vocationo foltenni o rn atu r A B R A M ,qui ex familia Semi ÔC domo T h e - r a c h i m agna conftanciæ,eruditionis & fecuturæ magnitudinis a rg u m e n ta d a b a t , ut in lupcriohbus defignavimus. E t quod praecipuum eft. Ejus cor Dtus invenit fidele , N ehem . 9, S. C o n f e r E b r. x i i , 8. E legit igitur cum Deus non abfo« lu t e fed intuitu fidei,quodque magno animo militaritadver- fus gentis fuae & familiae fuperftitioncm. In illius fidelita­ tis in A bram o inv en tx confirmatione optimi interpretes ad­ d u c u n t locum E fa j.4 1 , 2. ubi legitur Deus ab O r ie n te , h oc eft M efop otam ia quæ Paleftinæ eft O rie n ta lis , v o c a f ïe ju - fticiam five virum luftitix. Ita ex Luthero V inarienfcs, Q u i f t o r p i u s , O fiander & alii. Item VVattablus <5: C u - næ us de R c p u b . Ebr. lib. 3. cap. 2. Quamvis fenfum il­ l u m in fle x e re laboret verfio Iunio T rem clliana, Addi me­ r e n t u r verba ejufdem Prophetae ax c. 51,2. Q u x quamvis alii de orbitate Abraha: accipiant ,non prohibet tamen quid­ q u a m quom inus inde etiam afïcramus, dilcftioncm illam {pecialcm & vocationem fingularem prarfupponerc aliquid q u o d in A b raham orcfp ex it D e u s , & quo jam antea à D e o ornatu* erat. C on fer Deuter. 1 0 ,1 4 ,1 /. & C o m m e n t, G e r ­

(10)

§.

IX.

S u n t autem quae fententiam illam a r i e t a n t , Är ait- t e n t o l c â o r i dubitationem non lcvcm lubjiciunc de fide A - b ra m i,. quae quidem te m p ore prirnx vocationis eidem adiil- gnari poflit, N am u t taceam Maimonidis c o n j c â u r a i n lin M o re N c b o c h im L n i , 19 expreffam quod Abram e d u c a ­ tus fuerit in fide Sabaeorum, q u o ru m h orridam rcligioneim

explicatam videas , cum alibi * tum apud H o ttin g e ru im in hiftoria O rien tali. Miflas etiam faciam Alcorani n u g a is , quo d A braham delcrta Idololatria domcftica M eccam qom- c e f le n t, & templi Meccam fundamenta jecerit, vid, Calco- vii C om m ent, in G e n t p. 792. E x lofux c. 24., 1 ,1 4 . vidte- t u r firmum pro illa (cntencia argumentum produci, fuifle /A» b ra m u m in domo paterna confiitucum ferdae idololatriae iim- m erfum una cum reliquis illi familiae innexis* In h u nc fc:n- fum locum illum exponendum ccnfent.pofi Iudæos & p a tr e s 'q u o fd a m , e x Pontificiis & Calvinianis d o å o rib u s pluriimi. Q u in 6t noflrarum partium T h e o lo g is non paucis, iisqiuc e x im iis , eadem placet lententia , Abramum ante vocatioiné ha n c Idobs lerviifle. Ita G crhardus C o m m entario in Gemc- fin c. 12. & c. ; I, Æ gidius H unnius loc. de Prardefi* p. rm*

S i 8. Baldvinus in concionibus fuper lofuam . Chriftianiius d e vitis Patriarcharum Sc alii* Calovius C o m m e n t, in Gre- n e fin c . x i , & x x x i . D iftcricus in Anriq. Biblicis p. 5 4 $ K rom ajerus in Scrutin. Rel. p. 29. Q uibu s idipfumpeer- Ivafit textus , ut pu ta u t , evidentia & pluralis numie- r u s , quodque D eus R om an. 4 . in adplicationc excmjpli Abrahar legatur JuftifiealTe im p iu m , nec habuifiTe eum in q u o gloriaretur. Addit Charnier, in Panftratia q u o d G en . 1, 53 , dicatur Laban jnrafic lacobo per D eos A b rahrt, qiuos alios non eile pofle ju d ic a t, quam quos in d o m o pater na

(11)

#*

X.

N o b i s , falvo aliorum judicio , rc â iu s fcntire

V id e n tu r, qui vi illorum qua: §. S.dicla funt putanc Dcum in v o c a tio n e invcniifc cor Abr«mi fidele. Q uibus adftipula- Cur Achioc A m m o n iu m L.ludith«.c f . v*6»7* T u rb a ru n t A b r a m u m exem pla Idolotatrix don t f i i c x , quia vero fapie- tix iaude ctaruis:, facile inccJIigere potuir fruftra cofrftcrco- f c o s C h ald corum Deos» Q i indc a d m e lio ra monitores et* 1c p o tu e ru n t coxptpci patres , Sem ». A rpbaxad, Z c la c h , E b e r dec. Etil proximi majores Rcgu Scrug & T h a re ad Id o lo latriam defecille videantur. Nata inde videtur a- liq u a D iv in x vocationis occafio, quod cum diu frt»ftra co­ n a tu s eflet Abram revocare illorum locorum homines ad poenitentiam » voluerit Dcus u tc x Babylone illo egredere­ tur ÔC ic alio conferret. T u e n tu r hanc (entenriam inter alios ex Evangelicis Franzius de interpretatione Scriprurx, O r a c u l o 91. W alth cru s in Harmonia Bibi, ad locum citata I o ( u x , & alii quos V V althcro citatos videas. Conferantur quae h a b et Mtcrarlius Hift. Eccl. V et. T eft. N cc aflfer» tio m huic officit locus lofux pluraliter exprefius. N on c* nim S cripturis inlolitum e f t , nomini fingulari addere verbu pluralis num eri : id quod exemplis dcmonftratum reliquit Glafifi us G ra m m a r. Sacrx tra å a tu i t 1. canone 5;-. E t l o ­ c u m illum de (olo T h c ra c h o accipiendum contendit Ufle- rius A rm achanus C h ro n ol. cap. 9. Paulo in epi- ftola ad R o m a n o s nihil minus propofitum fuit quam ut A- bra m u m idololatrias reum perageret, (ed ut evinceret cum , ctfi p atrem om nium fidelium , & in medio bonorum operu cutTu anhelanrcm .nullam tamen in operibus reperifiejufti- tiam- V erba Labanis Gen. ; 1 ambigua ( u n t , quia vox jam fingulari j<m plurali numero vertitur ,& hoc ip firv a r ic a b interpretibus redditur : quam ambiguitatem ut

(12)

4 ^

vitaret Jac o b non per D eos m ajorum fuorum fed p e rm c tu im parris fui lla c h ju rand um cenlct. o b ie rv a n te D. T c f h e r o ad 1. c. Laban quia caulor I u t ie r v it& iuperfiitionem lu:am tcfiimonio antiquitatis firmare n ititu r , etiam A braham ium producit tanquam coniorcem ejuldem religionis cui addiifti e fle n tT h a re & N ach or. Quamvis non d e lin t, quipuc.anc Labanem obliqué noc loco perfiringere Abrahamum qm od de fe c c rità c u ltu illorum D to r u m q u o s v e n e ra ta u tu r T h i a r c & N achor. vid. Annot. Junii & T rem e lli ad h. 1* qui i d e o r e d d u n t: Deus Jbrabami & Dit "Nacboris judicent inter nor,

§. X I . Reliquis pro hac fententia rationibus accedat: & illa , quod ctfi non requiratur ncccfiario ad efientiam Eccrle- f iæ u tlc m p e r vifibili* fit hominum c a t u s , q u im f ia r P h a r i cujuidam jubar & Iplendorem fuum in orbem e m itta t, c um calamitatum nimbis & perfecutionum procellis o b d u r a fa> p e publico facrorum exercitio orbetur : Q uia tamen atbrima* re non inconveniens efi,D cum etiam hoc tempore ferv.aflc fibi fideles non tantum , fed & Eccleiix defcnlores & p r x l i - des , minus obvium erit dcmonftrarc e x fiitiireh o c tcm ipo- re tales fi Abraham um etiam idololatris acccnfeamus. lEnu T bar te Don tu t r a t , de qua natus eß dbrabam , in qua unius veri Dei cui tus, & quantum ct ea/bile e ß, in qua jam/ola Ebrtea ettiam lingvapermanferat. inquit Auguft. 1. 16. de Civ. Dei c. i » . E t C om m ent, in P h im u m i 2* ait idem , in uno Abrahaimo coalcrvata efle E c c lcfia , quod tn, praefidenter affirmare mon fuftineo. N ec tn. judicaverim lententiam haftenus adfitru- d a m tanquam certam & indubitatam am p led en d am efle.,cu p ro c o n tra ria fient parte cximiæ aothoriratis viri , qunque p ro f e Scripturam interpretantur. Sufficit monftraflcnoifira h a n c non dcfticutam efle rationibus & prarfidiis (u is , n e c ul­ lam inde vim fieri S c r ip tu r is , quod in difputationis a d u

plenius monftrabicur. E t ut prior illa lententia adftruiit a«

(13)

-c o m m e n d at gratuitam Abrahx voeationeni, prxt-cr & extra o m n e m meriti & operum rcfpc&um : ita poftcrior prxfcin- dit ordinis Prxdeftinatiani cavillationes , cur Deus ex illa I- dololatrix & aliorum vitiorum confluge Abrahamum inpri- mis extraxerit.

§. X l h V ocatur A b ra m , non à Semo fupremo illis tem- porsbus Ecclclix E p ifco p o , ut contendunt aliqui : vide Ger- h a rd i C o m m ent, in Geneiin. Micratlii H ihor. Ecclcf. Vet, T . p . 27. fedjuxta diferta Scriptura tcftitnonia Sc commu­ n io r e m interpretum fententiam , ab ipfo D e a immediate, vide G enu 1 2, I. Efai, 41, 24 A d o r4 7. 2. N ec défunt qui putant v o c a tio n e m faßam à filio D e i , in adlumpto hum anx naturae fim u lac h ro . quxcorporis ad tempus certum aflumptioquod- dam quafi prxludium eflet incarnationis in temporis plenitu­ dine i e c u t u r x , cum in unionem perfonalcm & indiltolubile a flu n ien d a erat humana natura, quam lcntentiam fuo relin- quinnus l o c o , & in eo acquiefcimus, Deum gloriar adparuiflc A b r a m o , n o n p e rfo m n iu m vel alium interpretem , fedpor vifio n em fpiricualem & locutionem. Gcrhardus Com m .iu G e n . c. 12. Q u o d vero ait Achior Judith y, 8 Ejects hos cs- ie à C h a l d x i s , id non prohibet quo minus ad perfecutiones his m o ta s ab hominibus idoiolatricis acceflerit divina vocatio. Q u a m v is hom ini gentili Ebraicas antiquitates memoranti p r o n u m cfTe potuerit in aliquibus hallucinari. quibus accedit, q a o d n c c codices ipfi in tradenda hac Achioris relatione co- f e n t i a n t , u t infpicicnti patet & dcmonftra.tum dedit Uflc- r i u s C h r o n o l . c. ix .

$ X l I I . D c tempore quo contigerit Abramo h « r divina v c c a tio multa feoflFerunt fententiarum divortia, qux cura­ tiori c h ro nologorum & interpretum examini fubjicienda ve­ n iu n t. Im perantibus vero rraâationis hujus legibus, ncinta- tfa r e lin q u a tu r h x c vocationis circumflantia,breviter in hunc

(14)

m odum m entem noftratti explicamus* Primo, A b ra m u m ac- cepifle m andatum de exitu cum adhuc veriaretur in d o m o pa­ terna & nativo folo U r C h ald x o ru m . D e cujus litu d ilfc ru i- m u s fu p ra memb. i .§ . 7. C ui fententiae non obftac q u o d a M o le prius m em oretur exitus Genef. x i, 31* quam v o c a t i o c. x i 1,1* H ic e n im , ut alias n o n in freq u e n te r, lo c u m h a ­ b et r e g u la T ic o n ii com m endata ab Auguftino 1. ; , c . 3 6 , de

D o ftr in a C h riftian a , Jape dituntur quadam quaß Jequantur in ordine temperù t vel rerum continuatione narrentur, cum tamen a d priora quapratermißa fuerunt, latenter narratio revocetur. 1 d c oq;

vocem ab initio capitis duodecimi per p lu s q u a tn p c r-fe&um reddendam m onent interpretes.. Secundo , a li eri­ mus vocationem illam faftam vivente adhuc patre A b r a m i T h c r a c h o , qui egredienti ex Patria filio cum reliquis e x fa­ milia fe com item a d ju n x e r it, cum annum aetatis a g e r e t du- centefim um , Abramus vero ja m annorurp eflet fe p tu a g in ta j u x t a fundam enta in lu p e rio rib u s huiccalculo polita. Mlcn» îc m & diem qux q u e funt alia hujus generis aliis in q u ire n d a re- linquimus.TVr/ia, Judicamus a prim a hac vocatione n u m e r a n ­ dos elTc annos quadringentos & t r i g i n t a , q u o ru m m e m in it M ofes Exod* i i , 40. & Paulus Galat» 3, 17. E x q u ib u s triginta prxtcriere ad nativitatem U a c i , reliqui decurrun t ad exitum Ifraëlitarum ex Æ g y p to . Mira hic fe offert fencen- tiarum dilcrcpantia inter C h ron olog os pariter & fe rip tu r a r u in te rp re te s , quam qui nolîe deliderat, inter plurim os alios adeat U Aerium in C h rono lo gia & Parxi C o m m e n t, in G c - nefin. Nobis fuffecerit h ac occafione (impliciter adduxiffc fententiam aliquamdiu apud nos receptam , & rationibus & authoritatibus non contem nendis fu b n ix a m , q u x o b tin e b it donec aliam a m p le âc n d am fvaferint a rgum entorum m omen* ta & pondera. Q u x enim ha&cnus c o n tra eam quam cx- preflimus produäa vidimus leviora iuot quam ut iis adfenfii

(15)

S. X I V . S u n t q u ia d fu p e ra n d as difficultates in conciliâ- dis Scripturis & conftituendo temporum calculo duplicem v o c a tio n e m introduxere: quarum prtor contigerit Abramo in C h a l d x a conftituto , & patre adhuc in vivis exiftente,cui u t familier capiti primae illius migrationis negotium adlcribitur G e n . x i , ) i , Poftertor vero relpiciat Abramum haerentem C h a r r i s in M efo p o to m ia , quaeque fa d a fit poft obitum T h a - r c , a d quam referri debeat profeftio memorata Gen. x 11, i , 4 ,5 * S e d ja m antea diximus verba illa G en. xi 1, i ,p r o l e - p t i c c . ôc priora illa cap. x i , 31, perhyftcrofin accipi debe­ re. I d vero cupide ampleftimur» Abramum cum parente a d h u c vivo promovifle iter ex U r C h a r a n ulquc: Q uodque c u m d e p re h en d e re t patrem grandaevum itineribus continuan­ dis n o n lu ftlee re , lubftiterit tem pore aliquo, quin & annlf a liq u o t, C harris. Interea patrem mortuum e fle , eoque defun­ d o A b ra m u m iter in Cananaram continuafle. Q uod ut face­ r e t n o n opus efle videtur ut nova conftituatur vocatio, cum vel v i vocationis D iv in x antea h & x , vel aliqua ejuldem re­ p e titio n e carptum iter fibi perfequendom fcirct. Sed de c o - m o r a t i o n e illa C h aran x a paulo poft plura addenda erunt.

$♦ X V . V ocationis formula emphatica cft & pia conft- d e ra tio n e digna* C o n tin e t illa 1 m an datu m , idque q uo dam ­ m o d o p e re m jro riu m , de exitu ex terra natali & itinere in a - iiam re rra m lu lc ip ic n d o , deque deferenda cognatione & do­ m o p a te r n a . Q u x gradatio mandatum aggravat ÔC obedien* tiam c o m m e n d at, 1 m peratur vero Abrahx exitus non allego- ricu* q u i m e n te no n corpore inftifui deberet, ut veteribus qui- bufd am p la c u it, qui hiftorica omnia in meras allegorias tras- fo rm a re am ant ; led naruralis, verus & corporeus. 2. p ro - mifTionesilIi mandato annexar l u n t , quarum intuitu facilius v in c e r e t Abram difficultates , quibus cum conjunftum videri

p o tu it oblequium D iv in x vocationi prjcftandum. C ui e n im H » 0 0 0

(16)

s °

n o a durum cfl illos confcios natalium parietes , dulcia illa limina a rq u e amabilem larem , q u e m & parentum meuaoiria ÔC ip llu sinfantiae rudim enta c o m m e n d a n t, re lin q u e re .v id e has difficultates plenius exaggerantem Auguftinum de t e m ­ p o re fermonc 6 S.

f. X V I.

E quidem fidei praecipu* erant partes in fu p e ra n - dis his moleftiis ju x ta illud A poftoh Ebr. x i , 8. Perfidem vo­ catus Abrabam aufcultavtt Deo, ut abiret in locum quem acceptu* rus erat in hteréditât em, C3 exivit ne [ciens quo efiet venturus * P l a ­ c u it tamen l)e o infuper cum illo agere ad exemplu benigmiffi- m i panis,qui cum Jus habeat imperandi lib en s, tam en p>ra> miis etiam follicitat. E t quia ingenia hum ana plerunnquc m e tiu n tu r officia fua utilitate inde redundatura , ne hiuic quidem defiderio dcefle voluit D e u s , quin eum omnigenae b e n ed id io n is certiflima pollicitatione erigeret. D e qua p er partes breviter agendum.

$.

X V II.

i. Abram in follicita erat exfpe& ationcpr olis c x qua aedificaretur familia paterna,quae morte fratrum H a » ranis & N achoris ad magnam paucitatem erat reda&a. C o n ­ ju g iu m quod jam diu fatis cum Sara fterile habuit extra fpé

p ro lis obtinendae eum collocare caepit. H u n c igitur relficic D e u s promiffionc illa quod cum fa d u ru s effetin genté ima- gn am , quae & nominis celebritate & numero ronge lareique em ineret. Novis poftea repetitionibus firmata cft haec c a d e prom iffio,& numerofa poftcritas repraefentata per ftellas cor­ ii, pulverem terrae & arenas maris G en. i 16. c, 1 s, f , c* Z2, 17. Q u o ru m om nium numerum inire licet Dcodiffiicile n o n (it, re fp e d u tamcu noftri innumerabilia pronunciam tur E b r . x i , 12. N o n cfi: locutio haec hyperbolica , qua )plus dicatur quam in tellig atur, ut A aguftino placuit L* 1 6 . d e C . D 4fcd com parantur res diverfae, quar licet (im pliciter ae­ quales non fint, in co tam en fimiles ccnferi debent q u o d h u ­

(17)

m a n a induftria neutrum illorum numerari poffie« Placuit le n te n tia illa veteribus quibusdam quod per Hellas defigne- tu r pii five Spirituales Abrami pofteri : per arenam vero in- tclligendi veniant impii five carnales, qui inftar fabuli infru- gifcri cupiditatibus indormiant. Sed hxc magis arguta quam fo lid a ællimantur. E tp ro m iflio Divina non qualitatem po- fte ro ru m Abrahae fed quantitatem defignare intendit. ( vide Q u ifto rp iu m & Calovium ad Gen* xx 11 ) N on dcfuiflTe huic prom iffioni kicccflum luculenter indicant quæ infra <3c pafiim in Scriptu ris traduntur de numerofa Abrahæ pofteritate, S p iritu a li non lolum led & carnali. Spartanos pariter & J u ­ daeos ab Abraham o oriundos j a å i t a n t literac S p a rta n o ru m ad J u d x o s i . Machab. 12,21*

§. X V I I I - 1 Moveri potuit metu paupertatis propter d e fe rta m h a b ita tio n e m , patriam & cognatos. U nde nafei« t u r x videbantur criminationes, exprobrationes & multiplex c o n te m p tu s apud domefticos pariter & peregrinos. E rig i­ tu r proinde polhcitatio neco pioforum bon orum & omnis ge­ ne ris luccelfuum , qua: omnia titulo benedidionis com pre­ h e n d i t Scriptura. Additur promillio de celebritate nominis & f a m a , q ua e u n d o s alios in feram usque pofteritatem fu- p e ra tu ru s effet. ErùbeneM us hoc e f t , non lolum in te re - fidebit omnis generis benedi&io, fed etiam apud alios publi­ c u m eris hominis benedidi exem plar, cujus felicitatis con- fo r n u m plurimi expetent.

§. X I X . ; . N e hominum improbitas & perfecuciones form id in i effent, prom ittit ei quod animos hominum exp e­ riremur in fe promptos & paratos ,quos Deus vicillim ob h u ­ m anitatis otheia Abramo praftita favore & gratia fua co m ­ ple (fleretur. Q u i vero mala ei adproperare a u d e re n t, D eum ex p erire n tu ra d v erlariu m & vindicem, B enedicam benedi­

centibus & maledicentibus maledica G e n .x i i , ; . c . x x 1 i . t

(18)

$• X X .

4* A dditur tandem culmen omnis felicitatis;

Se

fuccellus,cum promittit Deus fe in Abrahamo benedicere v/cl- le om nibus familiis terra:. Aliquanto o bfcurinsin h a f te m u i m em oratis benediéfionum partibus infinuata lunt Spirituallia b en eficia , quae Deus collaturus erat Abrahæ & pofterisse- ju s . N u n c dilucide magis & explicate add itur, ex d o m o ic - jus , quamvis adhuc f t e n l i , oritururo femen illud bencdi& uim m u n d o promifl u m , in quo benedicerentur omnes populi J E t priores quidem promilliones de bonis temporalibus & ccor- poreis feniim in effc d u deducebantur tem pore peregrinatiio* nis ÔC vitae Abrahæ : plenum vero cTSmplcmentum na&æ lum f a n n is 4 3 0 poli acceptam promiflionem hanc. Pofteriores wc- r o quae Spiritualia & a te rn a bona concernunt q uoad coim - p le m e n tu m rclcrvatae funt plenitudini tem po ns & N o r . T c ft. temporibus. Q uaru m tamen vis & efficacia ad o m m ia m undi tem pora fe e x te n d e r e t, ju x ta Divina O r a c u la A»&. XV, u . E br4 1; , 8. Apoc. i j , 8 . E x hac benedidio ne ma- fci debebant Spirituales filii Abrahæ, in quibus non qnceriltur Jucceßio carnis fedfidei beer éditas. E t dignitas originis in operum conn- ß ß i t exemt)iis, & prefapiagloria fidei imitatione retinetur. ait H i ­

larius C o m m . in M ath, confer. R om . 9, 7, 8. & M ath . 2„ 9 . §. X X I . N on n unc primum fa d a eft generi h um ano prro- miftio delem inc b e n e d id o . N e c in Abrahamo prima fa td a etlt e l e g i o , ut turpiter inter alios erravit Anritrinitarius S o im - m erus. Sed Meffias jam inde a temporibus Paradifiacis rew c- latus tanquam Semen mulieris , nunc aliquanto fpccialius ede- llg n a tu r tanquam Semen /Ibrmhie : quo iplo conftarc ccrpit dc g e n te & famdia ex qua proditurus eilet mundi Meslias. Q*uc> h o n o re quia peculiari confilio v jluit Deus ornare Abrahaimu, <jui futurus erat pater credentium , ideo ex hac promifl o>nc A brah æ fa d a , tanquam ex fonte fluere dicuntur omnes o- txmium P ro p h e ta ru m çonciones E vangelic*. E x hac prom us.

(19)

fîop c plenius informati funt homine* de grati« D i v in * , me­ riti C h r i f t i ÔC vocationis Divinar unirerfalitate, quippe com in h o c (emine juxta itriam intentionem divinam omnes gea« tes b e n e d ic e n d * erant. Vide Franzium de Sacnf. difp. 9. H x c eadem promiflio non obfcurc indicat Mesfiam futu­ rum D e u m pariter ac hominem. N am qui Semen eft: A brah* is v e ru s eft hom o. In quo vero gentes benedici d eb en t, eum v e r u m ede D eum necefte eft. D ig n a funt qua a d icnbantur v e rb a L u th e ri luper hunc locum. Hancpromijjionem Abrahi pulchre intellexit. Sic enim ratiocinate eft : f i omnes familia terra per me benedicenda funt, necejje efi banc benediftionem non confiflere in mea perfona. Ego enim non vivam. Deinàe ego per me non fum benediHw, fedmibt quoque contigit benedifttoper mifericor diam bei : igiturpropter meamperfonam, vel mea virtute non benedteentur

0-

mnespopuli. Hoc autem futurum efi, ut ex mea pofieritate enafea* tur % qui Ver fe beneàiüm afferat benediflionem tam longam & latam qua a d omnesfamilias terra pertineat. Hunc neceffe eft Deum effe , non hominem tantum, quonquam homo futurus & carnem nofiram affumpturus f i t , ut verefit femen meum, A d has San 81 Patriarcha cogitationes fine dubio refpexit Chriflus, cum dicit Iob.S, Abraham pater vefier exultavit, ut videret diem meum, & vidit & gaviftu efi. H u j u s bcn cd iäio n is verba quaedam explicata videas in iolen- ni re p e titio n e cjufdem Gcn. 22. Q uam ne quis temere audeat ab h a c aliam & diverfam facere, ideo Petrus A & or. i ? u - tra m q u e allegare & conjungere yidetur.vidc W aU heri Qua« d ra g e n am p. h$6.

5 - X X I I . Faceflant impi* & prophanae Judaeorum expli­ c atio n es prom iftionishujus: pariterque quorundam Pontifia c i o r u m , C alvini & aliorum Calvinianorum d o å o ru m inter­ p re ta tio n e s , qui eandem fermé cum Judæis hic inflant tibia, d o c e n te s ( ut alias loci hujus detorfiones taceam ) lermoncm

(20)

dici gentes benedicendas propter Chrifli m eritu m , fed a ccripi hxc debere de carnali praerogativa gentis Mraeliticx, quod p e ­ puli om nes gratulando bcncdi&uri lin th ilce ob profapi<uni

A bram icam , ac libi (imilia adprccatun in h u n e m o d a m : B e ­ nefaciat l i b i D t i a , ficut benefecit Abramo & pifierir ejuc, r e f e ­ rence L yra Com m . ad hunc locum, aut certe proverbiali fia

gura lumpturos alios Abrahx nomen curn filiis vel amicis lh>s- nediccnc. Quibus glollis ÔC iimilibus aliis opponimus i . q u u o i m anifella vis fiat textui & aliis locis huic parallelis, ubi <e:x* prella ell mentio Seminis in quo unicè expc&anda benediåtrio, lu llitia & (alus æterna. G en. 3, ry . & c, 22, 17, c. 26, 4 . c. 2 8 ,1 4 . 2. Sam. 7, 14. Pfal. 72,, 17. ex quibus locis perlfipi- cuum evadit in Te explicari debere per in Semine Tuo> 2. N Jc c Abrahac nomen tam late in n o tu it, aut in (alutandi form a lu s u- nivcrlaliter receptum e(l: ncc quisquam ex umverfa poffle- ritate ejus monftrari p o t e f t , in quo omnes populi te rrx Ibe- nedi&ionem fint confecuti. N on adeo magna eft A b ra h x fé­ licita s quam gentes admirari pollent, ln terra enim prorm is- fa plantam pedis non o b t i n u i t , cruce & calamitatibus piires- fus o b e rra v it, aliaquc gravia pafiuseft, quxinfra mcmor;an« da erunt. 3. C o n te x tu s docet intelligi hic debere benedudhio- nem non voti & defiderii, led rei & cfFe&us, E t nefaS' efè verbum benedi&ionis a D eo(cn(u paflivo prolatum in a& iivu convertere. 4.Ju d x is reccntioribus in os contradicunt v<estu- ftiores T arg um im authores. Q u i etii male collocent j u t fli- tiam in perlona Abrahx potius quam in (emine, in e o ta rm e n con len tiu nt voces in Te accipi debere caufalicer non e x e m p l a - riter. y. Calvinizantibus opponenda cum alia m u l t a r u m clarifiima Novi T eft. d i^ a hanc promiilionem exolicanntia, A<$or, j , i$ . Gal. 3, 8. & c. confer V V altheri Quadrauge- nam mifcellaneoru p. 6 53 Calovii C o m m , in G cn. & Pa itxu in G e n c fin , qui hic a Calvino iuo dilTcntic; quamvis <3c iipfe

(21)

-C a Î vinas ad Gen* i t . fui quafî immemor locum pr*fentem d e C h r if to interpretetur.

§. X X I I I . H etcrodoxis bcnediäionis hujus interpretibus e t i a m ilii fuc c en tu riandifunt, qui promiffioncm h a n c f a d a i n A b rah am o, h. c. in leminc vel propter fernen c ju s, acci# p ie n d am c o n te n d u n t, non individualiter de Chrifto , fed c o llective pro poftcris A brahx , iisque vcl omnibus , vél certrc fidelibus. Majoris omnino eft ponderis ac virtutis con- fumm atiffimum Chrifti m eritum , & b e n e d iû io q u x ta m p re - tio fi operis eft effeChis, quam ut liceat vcl idipfum omnibus e x A braham o oriundis tanquam caufx cfhcienti tranferi- b e r e , vel inter C hriftum & Lcclefiam partiri. Solus enim t o r c u l a r calcavit Efaj. 6 } , 3* E t interpretem!omni exce­ p t i o n e majorem habemus A p o ftoïum , benedictionem faCtam

n o n in feminibus tanquam multis, fed in femine qui eft Chri* ftus G al. ; , 16.Q u o in loco Paulus pronomen relativum ma- fc u lin ig en eris iç c o n ju ra it cum neutro rTsç/but ut fignantius e x p r im a t C hriftum , idqife faCtum ad imitatione l x x qui pro- miffionem protoplaftis datam G en. 3, 15. confimili generis in^uxret ex p lic an t.H o c ipfo indicare voluit fe ad utram q/pro- m iffionem Paradifiacam & A braham icam , tanquam in efle- tialibus unam & eandem , digitum intendere velle. H o ru m v e ro verborum fenfui cum obftrcperc, inter alios, conantur C a lv in u s & Bcza ad 1. c. Ille, quod numerus fingufaris refpi- c iat plures homines ftmul fumptos : H tc , quod Paulus intcl- leCtum velit populum coalcfccntcm ex Judxis ÔC gentibus* n o n plus efficiunt quam ut declarent fc Soli tenebras offunde­ re velle. C onferatur viciffimipfc Calvinus Jnftit.l.2.c.6.§.2.' E t f dlicitèdîfcrim inanda funt diCta qux loquuntur de femi­ n e C u i benediCtio h x c acquiritur quodque collective fumen- d um cupide agnofeim us, ab illis diCtis qux de femine benc- diCtionc allaturo accipiéda funt. Conflans ac certa eft T h e o

(22)

5-6

lo g o ru m regula haec : vox feminis inpromijjionibus in quibus CJhri- flus fub opere redemptionis introàucitur, nunquam figni ft cat multatu- dinem ,fedfemper & ubique unitum duntaxat tndwtduum, Cbrtßutm,

$. X X I V . Q u o d promiffio h x c fa d a legatur om nibus jgê- tibus non idarguic c led io n em ô c (alvatione effe univerfade * C e rte ex intentione D ivina b e n cd id io iftharc om nibui gernt*- bus deftinatur. In (emine Abrahac (alus omnibus cft acquiffita, êC ad p articipationem ejuidcmoijincs om nium tem porunn ÔC loco ru m homines fcriô invitantur. Vobis fa fta efi promisfiio & filiis veßris , & omnibus qui longe fu n t, quos advocaverit domantis Deus noßer A d o r, i , ; 9 , ( lervaco inaequali raanifeftatimnis gradu de qu o (upra d id u m ) F r u d u s veröde applicatio ime* r i t i & g ra tix illius ad u aliter aliis non contingit quam quii ex fide f u n t , quique benedicuntur cum fideli Abraham o Gall. 3, t >& veri (unt Abrahamidx. Q u em adm o du m vero in u n iw e r- fali hac promiflione benedidionis infeliciter univcrfaliis c- le d io n is ac falvacionis præ fidium ^juxrunt H uberus & P u c - cius : ita a diverfa parte turpiter e n a n t S o c in ia n i, in q u e :h if J o h a n n e s V olkclius 1. de R eligion« ; contendentes nulllum generale promi (Tu m fa d u m ede (cculi patriarchalis homiini- bus : & religionem A braham o traditam ( quam quoad fub>fta- tiam diverla p o n u n t ab ea q ux per Adamum, Mofen ÔC C 'h ri- ftum eft propofita ) (altem familix & poftcris A b ra h x fuiiffc fa c ratam ; «amque fuiffe quidem pe rfe d io re m Adamica „ fed longe im perfediorem Mofaica. Q u x T h e o lo g ia non u n o nom ine inimica eft huic promiflioni ÔC aliis divinis oractuhs. E t licet faciles admittamus quafdam differentias accidcnttales ratione te m p o ris , o b je d i & graduum manifcftat»onis : cre­ dimus tamen nos falvari ad eum m odum (icut & illi Ad.. 15, 1 1. M anet & m anebit A braham pater c re d e n tiu m , & crctdco-

tes filii ejus (unt Rom* 4» H . î o h . ß, 3 9 .

s . X X V ^ Q u ia proraisfionci h x n o p (Utim

(23)

S

7

tu r complementum fuum, 8c Abramo multis cum difficulta- tibus.ludandum fuit i igitur ne graviores iuborirentur dubita­ tiones, placuit D eo poiiea iteratis adpantiombus & alloquiis, q u in & ritibus facrihcahbus , circumcifione, nominis m u ta ­ tio n e aliisque figillis corporeis & in (enlus hum anos fc inge­ re n tib u s , iubmdc fidem ejus de promiifionum veritate ro b o ­ rare. Q i? in & Jurejurandoiolcnni,qui terminus eft omnis co- t r a d iâ io n is ad confirmatione Ebr. 6, i 8. voluit promifîioné*» fuas elle ratas Gened. 22, 17 .Non idec vacillabat fides Abra- h . r , etfi fulcimcnrisquibuidam fublevanda ÔC confervanda e- rat* St Tu tncorporetu ejjer, nude tibi ipje dona incorporea tradidi f- fet Deus* Quoniam vero conjunBa efi corpori anima, in fenfibilibus tntelltgcnda tibi traduntur, ut verba habent C hiyfoft. hom . 8 ; in M a th a e u m , ex verfiooc Amani. EfiTc vero debebant ritus illi non foluni notae dificretivx, per quas diferiminarentur fi­ deles ab infidelibus : ncc tantum figilla praeeminenti*ac pri­ vileg io ru m populo d e d o datorum lub Veteri T e fta m e n to : (ed & ilIuftrationes,appendices & argumenta pardagogica in ru d i populo. Q u i n licetremiffio peccatorum unice depen­ d e re deberet a promifiionc evangclica de venturo M eifia, e« ju s tam en adplicatio innexa cfie jubebatur aliis quibuldara a- étionibus hurnano fenhii obviis, per quas non folum rc- p ra .fc n ta n d a& confirm anda, fed & tanquam per certa me­ dia c o n ferend a erat juftificatio ÔC ialus xterna. Sed de eo ex­ plicatius infra.

S. X X V I . Vctufiate fui & pondere celebratumcft,etiam a p u d gentiu m lapientes, illud iV*']« 0 w . Q u o d quis r o n absque caufa , u t alia mulca gentilium di&a <3t in fiitu ta , exi- ftimarer rx pra fente hac hiftoria Abrahar transfumpturo efle.

Is p r x tc r Ipem rarionis fub {pe fidei e bediebat vocanti D e o ,

fu o q u e exem plo docuir afiFeéfum in Deum m a jo re m e flc de­ b e re quam in parentes & parriam. Intellexit libi in te g r u m

(24)

n o n cfle rite to le r c D e u m in pâtria Idololatrîca , quomiinu* p a rtic ip a re t de operibus tenebrarum. Nefas elfe ju d ic a vitt in religion e c la u d ic a re , vei luo exemplo p iurium relig io n tu m , e arùm quc di ver fis limarum & in c cm p atib ib u m , inlulllam c om m ixtio nem ftabilire, quod m o d e rn o ru m Sy ncretiftU ru Colenne cft i n f t i t u t u r a ,quibus perinde eft qualia dogm atai in un um C h ao s com m ifccantur & quali c o n te m p e r e n tu r , duim - m o d o liceat lub co m m un i integum ento , vel c e rte generrali- bus formulis la te r e , ac veritati pariter & te m p o ri infidiiari. V o c a n ti D e o ac exitum imperanti prom ptus nvorem g e rittA - brah am : m undana quibus in patria alliciebatur te n m it : (1 q u a m po gn am ei m ovit judicium r a tio n is , eam ma&aviit fi­

de.

vide L u thcri .Comment, in Epift. ad Galatas.

Ec

ccerta qu id e m ac im m ota cordis fiducia , qua in D e u m promitteen- te m re c u b u it, ei han c obfequiiprom p titu dincm p e p erit..In ­ tu itu vero promislionum aliarum , quibus ornatus e ra t, ali. q u a m etiam difficultatum p a rte m iuperavit« C orporralia Sc terrena bona Spiritualis benedi&ionis faepe funt appenidi- ces : N cc tam fortunae donis quam gratuitis Dei bencfnciis accenferi debent. D e u ter. 28. Pfalmo 112. 1« T i m o t h . 4 f , s . Fromisfiones tam en illae cum exceptione crucis , indivndui v e r a pietatis c o m itis , accipiendae veniunt« Q u o m o d o ex h a c vocatione D ivina & prom ptitudine Abrahac extundlere po sfin t Pontificii flatus ac ordines fuos M o n a c h a lc s , quo«dqj liberis qui annos pubertatis attigere lic e a t, invitis etiam pa­ re n tib u s , votis monafticis fc obftringere, ut voluit inter allios B ellarm in. 1. 2. de M onachis c . ; 6, ipfi viderint« C u ltus ilîlos E l c f t itio s , aut verius lomnia,recenfuifle eft refutalTe.Sed iti­ neris f a fccpti termini & ftatio interm edia n u n c confideramda erunt*

(25)

fPrjßan tißimo atquc V

s . E I U C O

F R O N O I N O ,

A m ic o <5c C o g n a ^ o f u o , fin g n la ri am o ris & b e n e ­ v o le n ti* a f le d u p r o f e q u e n d o , d e Vita

A brabanu P a tria rc h a ru m c h o ra g i publice difpufaturo »

k T-n vv ' A ß ^ t e t p c ' E ß ^ t u v ßlo\ov yevixy\p<&

w KAetTOt re kaA cv , <f>rONA'lNE <plAtçf,

'( fi& iA Î u ç i v u y j T K 07rif<ÇTt pxiiu tiecç ,,

V£v9éov Àï& pcôvsiç w p l x * 1* ß l0l et* faipiri/aA,

n / ç i ® - c t ç tp ty S î , re ^6Vgj9<»jç $-ec]fçx-£ç »’

'ZuQpoowriç , y. tA)jfj,o<rlvrjç', k m *îjuegÔTtjl@J >

A yv tlo tt i t ß i v , d ç a <ê p§£>j*of^ «A ïojf»

VEyptO yVV fJLip

07

TUV ë3> (^ c r^ a A ^ w , Tux^tfaov,,

' Ti{x^ a t î fe r& v y c é b r7 rsrrv t ;^«tA>cfov vttvov,

T Îs S i ÿev p x* t v itrù&pei % cet %

«V

c t ^ t A u u

AlSAûfcoÉf^ » rÉ5t7i;y r’ efånnpaGiov uçyiv ,,

m y ra^A a; jtwtA a^A K p vvo T m o vtv èuwvct.

In te r variat o itu p a tio r a fic breviter qu id em , fed prolixo animo lu ltn s g ra tu la b a tu r

P E T R U S A U R I V I L L T U S

(26)

A L I V D.

F Elix qui teneris alacris conftantcr ab annis *

M ularum & Phoebi miles in arma venit.

Cui lex Pieri* limata volumina turbae Volvere iollcrti n o d e dicque manu* Sive almæ pandant Them idos myfleria d o d e ,

Quae cuicunque luum reddere n te ju b e n t Seu , queis aflfcdis docuit luccurrere Paron ,

Q uoque levanda m o d o , fitque tuenda lalus. U tq u e quis abftrulas poflic (pccularicrartes;

Æ q u o r a , T e llu r e m , liderasque domos ; A tquc beatus agens locialcm vivere v itam ,

Mentem agitare potens ( ardua cura nimis),

o

mage felicem , latices quem haurire facratos F ontis m e x h a u fti, dogmata p u ra , juvat. H u n c vagus haud fallit G enius, non decip iterror

Noxius ; in loree is firmus utraque manet* Ille D eum callo fcit corde vocare ; profanos

Velanarritus gentis ubique cavet.

T h a r ia d * quod cum præftas imitamine d e x tro , Cujus in orbe diu cognita fan da fides ; C um tanris alii donis g ra ta n tu r, A m ic e ,

C u r erit officium legne filensque meam ? G ratulor ergo T ib i fublimia munera m e n tis ,

Duplice quod ftudio notiriaque cluas. P e rg ito ; fis fau Ilus , fccians harc; ille caduca*

H iclinccra poli prxm ia cultus habet.

Amici appiiufus r,om\ne Tximio Dn. Jt*— fin d e n ti L. M q u e fin b tU t

BERGfRUS FOLCHER*

References

Related documents

cultatis caufas non unas idem producit in ieq. Id vero non ra­ tionibus infirmis adftrui polle judicamus , Semitas &amp; in his E b e ru m cum porteris non longe digrellosa

VII, Temporis circum dantia n o ta tu r, qvum ait M ofes, natum Abrahae filium in i llo tem pore, quod dixerat illi DEUS, Gen... Revertendo revertar dd te

rcfpondens.. 'ediicntium decU râvit, eff certum fen u m reSiJJe eum i* prai ÙAtm cum fra tre,&amp; fe ddjunxijfe vere Bcclefi*, &amp;c. Pofl collacas in filios benediäiones,

vinae fertilitas illa accepta ferri debet, vendit tamen DEUS ordinarie bona luapro labore, qvem non dubium efl qvin Ifac indefeffum impenderit. Ut oculus domini impingvac e- q

obis habete* Jn quafpe u t votorum meorumjumma deftno, (fi DEum Opt , (M a x , Ve­ rner or , v e lit Tibi, AmpUJftime Domine&gt; in ter p ragrandisJenetta incom­ moda, animi

Cum a peregrinis auc incolis terræ Cana­ an lace fleretur Jacobus, licite iis arma, requirente id neceffi- tate, obvertere potuit* N on enim minori jure gaudebat in regione

tantum delibamus. Quod ii inftitutum Poetarum paul- lo propius attendimus, aliter elfe nequit,.

docere impuné non potuerit, quod ipfum in Anaxagora, Socra* te, Protagora , plus fatis fpc&amp;are licet; tum ejus Symbolism fatis..