Ex consensu et adprobatione amplissimi collegii philosophici ... sub præsidio ... Dn. Joannis Bilberg ... dissertationem metaphysicam de univocatione et analogia entis publice ventilandam proponit Laurentz Höjer Wesm. antiq. patr. & phil. stud. in audit.

(1)

i

A

i

^6

D.

O.

M-Ex

_cotofenfu

Q

adprobation<L>

^mpliffimi

Collegii

Philofophici9

in incluto Athena?o _Sveonum, quod Upfalxfloret

Sub

Pr jesidio, Vin

_Clarisfimi

Dn.

_J

O

A

N N

I

S

_Pilfor#/

Mathem. _{Profelb Ordin.}

Diflertationem

_{MetaphyficaiTL.}

Po

UNI

V

OC

_ATIONE

ET

_ANALOGIA

E N».

T

i. I*■

S,

* Publice yentilandamj propQwt

LAURENTZ

Wefm. _Antiq. patrf &Phil. Stud.

Inshidit.

_Guß

av,

Maj. ad diem

10

WmAi

Anni cb bc lxxxvni.

OCCIDENTALIS A RH_ÜS£,

Excudebflt Boétius _Hagenius,

_Reg.Con[,&

G.TypograpbftSi

t*/,

_j

cZ.

(2)

In CHrifto

Patri

REVERENDlSSlMO

Dn»

CÄROLO

CARLSSON»

S. S,

Theol,

Doél.

Celcbcrrimo,dioecefeosOcci-dentalis Arhufenfis

EpifcopoGraviffimo,ut&

Confi-ftoriiEcclefiaftici Prxlidi

digniffimo,

Patro-no meo _magno*

S*

_Reg.

_Maj*

Magnse

Fidei

viro>

Gcneroßßimo

atfy

Nobiltßimo

Domino,

Dn.

CLAUDIO

3$®««

0&M/

Munimenti,

_qüod

_ad

_©dUtfßcit

_eft,Regii,

MajoriPrafedo

digniffimo, Patrono

mul-tum honorandö.

Aimodum

Rcverendis

_(ß

_{Pr&clarißimis}

_Viris-,

M. LAURENTIO P. ARO- M. PETRO

CHRISTIER-SELIO, Ecclefiac utriüfque

NINO,apud

Arhufenfes

ad

5alensis PaftoriacquePrar-

Occidentem,

Log.

&

Mc-pofito,

longé

digniffimo,

taph,

Lettori

fideliffimo,

avuneulo meohonoratiffi- Fautori &

Promotori

ho-mo* noratiffimo*

Üt_$_viro_Rcv.atfi _{Doft Dn.}

Dn. PETRO AROSELIO , Dn. JOHANN1

RISOLIO,

Grase L.L.in_Gymn. _di&o,

_{apud Koerreboénfes}

Pafto-laudatiffimo , avuneulo ri vigilantiffimo,

Pr^cepto-meo honoratiffimo« ri olim meo ut fideliffimo,

ita nunc pl.honorando.

Studiorum

_hafie

_meorum

_offer

_o

_primitias

Au£lor & _Refp*

(3)

Ad

Filium

_B,

_Pareiitis

pl.

Re

ve ren

di*

Percximium ac

_{Literatißintum}

Df

_LAÜRENTI

Erudite de _Uoivocationc _Entis

difpu-£antemjt

*ßpV ®

rjA o-ctpt

_Stetig«,

Mxottis

_^ccptnjOKf

_ß*&v%ohmis

K& é&tTHVetif»

®<Pp USAuretUli _7ryto?ys _W _öv _xaA«_fitf,

tluyymvjs K&

r^ptJuv

_Ml] _etffg _ufifxuK

Occupatißimus

hetc pauca_officit ergo

fcripfi

Laurent*

_Elingius.

Eog.&Metaph. Profef. Ordin.

(4)

. -• --"i . j';I

.!

■ -. ■ . '

(5)

h

N*

I.

cSMEM B, I.

gpjMajoribus

bene

ac

fapienter

_eft

inftitu-SSptum;

rerum _agendarum _{å precationibus}

ca-fe-jpere

initium; quod profedo homines nihil

k^Lrité,

nihilquc

providenter fine DEI

ALTIS-^^SIMI

aufpicarentur ope åtque confilio .* Sic argumentum hoc, quod de ENTIS

eftana-logia, ut feliciter adgrediamur, ipfas voces ,auxilio

Divi-no, _{aliquanto diligentius} _juvabit _excutere,

quarum fané

examen ob adhserentcs _philofophiae _rationes _{hic fummé}

videtur eile neceflarium* Ac licet _{paflim apud} philofo-phos obvia confideratiovocis ENTIS,_{infigni aliquå} _careat difficultate,acinitio videbatur_{pofle prxteriri}

jtarnen cum,

adciirata vocum _cognitio,ad _meliorem _non _pa»'üm

con-ferre foleat rerum _cognitionem, _utique _{& hic}

paucis fo-lummodo eam minimé _{pigebit attigiflo.}

IL

Ut ideo _{pritis fit referenda} _in _voce _ENTIS

ambigui-tas, _{multipliciter id}

_intelligemus

_dici. _ENS _omne

nun-cupatur i 11 ud,de quoquid adfirmativé,_atque _adeo_per ver-bum fubrtantivum EST _aptum _{ert prcedicari,} _Ubi

obfcr-vandum, ENS, quatenus pro veritate fumitur

propofitio-nis, nos idemefle dicere , quodverum_>

locümque

non

(6)

pro-In

_{pfopofitionibus}

folummodö

adfirmativis,fed&

habere

in

_negativis

>utadferit

Sthalius*

Pro

eo

dein,

fumitur

ENS,

_quod

_eft

immutabilc

_;

_qua

potiffimum

ratföne,

uc

I. 7* Cap. //*

confelf.

inquit

Augustinus,

Deus

folus

efl.

Ens _porro _nuncupatur

aliud

efTe

nominaliter

acceptum,

aliud

_{participaliter;}

_quod,

vel in

vi

nominis,

vel

in

parti,

cipii

efFerunt

Scholaftici. Po

Aerius,

quod

aku

fit,

rcké

dieitur exfiftcre, quaj

omnium

communis

åtque

ufitata

efl:fententia* linde, non omne

id,

quod

ens

efl

nomi¬

naliter fumtum,

abfoluté

efl

ENS.

ENS

quippe

,

ut

no-men, haudfolum cntia

complekitur

aku,

verum

&

po-tentiå, _quac

_minime,

_utea,

qusefuntaku,

«mAas,

verum

cum adpofito

exfiftunt,

&

fecundum

quid,

quo

interdum

modo,ut dikum> illud

prius

dicatur.

Aliter

demum

me-dio _accipitur

_{modo, juxta}

quem

ENT1A,

&

DEÜS

&

res

creatas dicuntur, hoc efl,

quidquid

pofltivam

habet

eflen^

tiam. Qva:

fignificacio

hujus

loci

efl.

iii

Patet _itaqve, _non

de

ENTE

fermonem

efle,

prout

ad ens extenditur reale atqve

rationis;

(illud

nimirum,1

qvod per

fe

atqve

citra

mentis efl

operacionem

dieitur;

hoc verö, qvatenus

fe

inintelleku

habet

tantum

objeki¬

ve:Tic rationis ens,

qvando

dico,

((tl

Q5?InfiC^tl

fllClD

öff

txåå/

ttijcxn/

SS?<nntf?tvi

)

qvoniam

,

ut fic fortafle eflét seqvivocum> verum

hic

folum

de

en-te _agitur _rea

1 i,

refpediu

_,

five

Dei

åtque

creaturarum,

flve

ad orancs in ordirie

fubflantias

,

ipfas

videlicet

inter

cre-'

aturas. Unde oportet

inquiramus,

fltne

convenientia

il-Ja analogica ,

Vel

univoca

r

communis

quippe

inter

(7)

rtantiå

_åtqve

_accidente, _rationem _ENTIS _ciTc

.analogatn?

in _qvo _vcro _hxc _confirtat _analogia, _å

paucis rede

exph-catur» Nos _{itaqvc ha?c} _pro _{viribus confideraturi}

> ne

ad-<ver(us confvetudincm _agere _vidcamur, _de

_analogis

prius

in communi)_{paucis conftituimus} _agere. _Diilerit

Metaph,

C. _4.1.4* _Ariftotelcs, _{analoga cfTc,}

qvorum communeert

nomen, _fignificatam _verö _nec _{omnino eandem,} _nec

di-verfam _profedo _rationem» _{Quibus ab}

aequivocis ei ina»

nimo eft _{monftrare, differre}_ea,quatenus

non omnino

ea-dem. _{Sic per}_{comparaiionera} _{åtqve analogiam}

cum ma¬

teria _Phyfica, _q_va; _fenfibilis_{eft, dicitur}

_quantitas.

Qyem-admodum namque per fc materia prima nullam habet formam, omnium tamen_forraarum

capaxeftphyficarum:

ita & de fe nullam habet _figuram _quantitas _five

magnitu-do, cum _per _fe

_{confideretur^pfa,}

_quibuslibet

tarnen

figu-ris ert _recipicndis _accommodata _, _Qvantitas

vcrö prout in mathematicis confideretur

_{intelligibilis}

, fub fenfum

cadere non _poteftj

_{åqvalkatibus}

quippe abftradaeft fen-fibilibus, necin confiderationem _{fimul venit, quamquam}

non nifi in illis dantur

figurse mathematicse; ficut nulla

poteft trina dari dimenfio, nifi _{in corpore}

naturali,qvod

fenfibilibus ert adfedum _{qvalitatibus»} _Unde _nulium

mfi

in _{corpore, v*g.} _ligno _{datur triangulum,}

Ut vero å

ma-thematico conlideretur materia atqve figura,

intelligen-dum ert hoc fine _qvalitatibus_, _ut _fupra _diximus,

ficrifen-fibilibus» Verum _{qvoniam hic} _loci _haec _diflertatio

pro-prié non ert,nos ad ANALOGI rationem _redeamus,_ubi

requiri

_{animadvert^imus}

_,

_{in eademratione}

_pcrvocemih

lam

_Analogam

_fignificata _, _{convenientiam}

qvamdam atquc difconvenientiam, v. _g. _inter _pratum _& _hominem

A z

(8)

in ratlone

ridendi,

in

qua

qvamdam

habent

fimilitudi-nem, verum non

omnimodamj

qua?

analoga

,

meré

ha-beri folent, ut

aeqvivoca

,

nuncupaturque

alias

addita-mento

proportionis*

Ad hanc

ergo

necefie

efl,

analo¬

giam, ut

unum

membrum

tale

fit

per

fuamformam

ab-folute, aliud

verdnon

abfolute

,

verum

ad

aliud

fubftet

♦

proportioni

in

prjefenti* At

verd de

creatura

&

DEO

hoc dici nequit,

five

rem

ipfam,

five

nominis

confidere*

mus

impofitionem*

Creatura

quippe

ens

elt,

ratione

fui

•>

efle exfiftens »

prorfusque

fine

taIi

confideratur

pfoportio-mlitate, per

illud

quippe extra

nihil

eft, veramque

habet

(ut fic

dicam)

a£lualitatem.Momen

etiam

entis

non

ideo

eil creatura?

impofitum,

qvia

didtam

fervat

proportionem

ad DEum, verum

fimplici

modo,qvdd

in

fe

nimirum

fit

aliquid,

atque

haud

omnind

nihil.'

Omnis

deniqueana-logia

proportionalitatis,

includitaliquid

metaphora?atque

improprietatisj

ficut

ridere

per

translationem

diciturme-taphoricam

de

prato;

håc

verd

in

analogia

entis

nulla

efl methaphora; creatura

quippe

veré

proprieque

eil: Ens:

fimpliciter.

Refiat

ideo,

ut

fi

aliqua

fit

analogia

,

illa

fit

adtributionis

intrinfecze,

qu«

fub

univoco?

ut

infra

no-bis eildicendum ,

comprehenditun,.

iK

Difpiciendum

tgitur,

an

Deus

atque

creatura

ad

tl-mim terminum

pofiiot

dici

analogia

adtributionis,

A-naloga

communiter

dividi

in

propria

vel

impropria

fere

communis

efb

fcntentia

,*

ea

dici

exade

conftat

,

rn

quibus

proprie

reperitur

fignificata per

nonien

ratio,

ut ens

de

Deo atque

creaturis,

refpeclu

quorum

communitercert-fetur analoga,

ka

enimfacere

obfervavimus/,pari.qvafls

artv

(9)

1. _5» _art* _j, ₁

homam

_> _qvi

ens negafc effc £qvivocum<>

Efle autcm _analogum

,• noménque entis dici de Deo pri¬

mario, de creaturis verö adfirmat fecundario. Tota hu='

jus fententia; vis in fecunda ejus _parte conflftit _negativa,

hane videlicet divifionem haud efle _univocam» _Prima

namque pars, qvöd non fit aequivoca, ex _argumentis cer-nitur _manifefté, _{indéqve neceflarid} _concluditur, _fcilicet

analogiam conftituere; de qvo videatur/» i, Metaph,4. <*♦

2. _y _i.

Fonfeca*

_{Ad illam fententiam} _defendendam _,

ab eo varise adferuntur rationes. Ut vero _{hujus partis}

veritas,

_{przediciarumque}

_fententiarum _rationes, _qvas _elfe exiftimamus _magnas, _{melius intelligantur, flatuimus} at-tributionem inter Deum _{atque creaturas,}_ut _Tom.2Difp.

Mctaph. 2<?»

adferit

SvaretZ

non pofle fumi,ut adtribu-tio fit extrinfeca. _{Analogia quippe} _{attributionis} extrin-fecz

_magis

_a?quivocis

_nititur

_{confilio fa&is, feu}

_eis, _qua? per

metonymiam

vulgo. v. g.

Sanum

de animali, eibo åtque urina

dici folent, ita

ut uni propriés åkeri vel reli-qvis

improprié five

metonymicé

competat, utp, 9.

infua

Logica docet

Itterus.

Atque, ut k 4*Met. c.2. ait Ari-ftoteles: ens

multipliciter dici

_, _verum

ad

_unurn.

Unde L 7._cap. _4,_{id ipfum repetit,}

_ubi

_{omnia ait} generali-ter,_qvxad _unum

dicuntur

_{efle analoga*} _Et

his iocis

a-nalogiam

comprehendit attributionis

accidentium

ad

fubflantiam, qvam conftat efle talem, ut ratio entis

pro-prié atque intrinfecé

conveniat omnibus.

Qya; analo¬

gia, ut

abfoluté ipfi

competit, intelligimus

eam

fub

u-nivocis _comprehendi. _Vel _ut

_fe&

_4,

_difpjog,

_1, _p,₄₁ _ha¬

bet DE ARRIAGA, in _{analogiam reducas ina?qvalitatis,}

samen ne nobis contradicamus, dicimus eam efle, _quje

(10)

tandem

participat

rationem

univocam

cum

aliqua

inge-qualitate,

qvales

omncs

funt

cujgslibet

gcncris

fpecics,

qu<e femper, aut

feré

funt

injequales in

perfcdtione;

per-.fe&ius _quippe

_animal

eft

homo,

_quam

leo»

Juvatau-tem maxime,

qvöd hasc analoga,

qvae mere

efle

univoca

ftatuimus,communia ab uno

fint

ad

unum

pnmi

gene¬

ris j _atque in eo

confiftunt,

quöd

uno

inferiorum

ab

alr

tcro, in conceptu

communis

nominis, five

fccundumde-finitioncm

communi

nomini

dependeant

accommodatå»

Ut Ens _refp.

Subftantiae

_&

Accidentis.

Insequaliter

commune nomen competerc

debet

inferioribus,

ut

uni

primario

>

alteri

fecundarioj

per

posterius

&dependen-ter: ita ut fi unum non eflec, alterum commune

haudfibi

vendicaret nomen, Unde

perfpicuum

haec

analoga,

ut

diximus , attributionis intrinfeeaj

denominationis

efle.

Cum uniyocis habent commune, verum &

fignificatio

ex parte

eft

eadcm.

Sed

ut

melius

explicentur

priora,

ad-demus pro lubitu,

communia

ab

uno

ad

unum

Secundi

generis åfignificatione

di<5la,

qua

pluribus idem

tribui-tur nomen; ad unam quippe

fornaam

,

å

qua commune

eft dcfumtum nomen, diverfo

referuntur

modo»

Injg-qvalitatem

diverfa

facit

fignificatio

feu

refpe&us

diver-fus,_qvem

_ad

_unara

_formam

obtinet»

Omnia

_tamen

pe-nitüs inferiora, unumnomen

participant

commune.

Un*

de haec _analoga,

_magis

_ad

arqviyoca,

_qvam

univoca

per-tinent, nec mere tamen aeqvivoca ad

Unum

quid

refe¬

runtur» Qvas omnia

prolixius

in fuis

logices prieceptis»

auditoribus , ante annos non

ita multos

,

cxhibitis

» docct,4

(11)

1

docet, _quondam _prarceptor _meus _fideli/fimus _honoratil?

fimufqve

Dn.

Petrus Chriftiernin

, Log. _& _Metaphv

in _Gymnafio

_Arhufenf.

_Leiior

perinduftrius.

Qva?ri fölet, an _propter _diftantiam _majorem _& _mi-'

horem, _quae _inter _DEum _& creaturas eft, ratio entis ilt

analoga dicenda nec ne ? Qvaeftionem hane veré efle de

nomine _arbitror, _qva _ratio' _{entis in} _Deo

per differen« tiam infinite _pcrfediorem, _qvam _in _creatura,

contrahi-turj item DEum ens efle in fe å creatura _independens

,

hane verö contrario å Deo _dependentcm, _Nullus

proin-dc _neget, _{aliqua diftare magis å rationc prxdicata} com« muni , quam alia : ctenim fubftantia enti vicinior eft _»

quam animal »hoc verö propius, quam rationale , quas

omnia tarnenfunt inter creata* CInde _{intelligitur,quam}

finc caufa nonnullos malé hibent nos entis de Deo _ätque

cteatura, _conceptum _faccre _univocum _: _Exiftimaht

quip-pe illi , nos Deo facere creaturas aequales, feu aliquid

divinje _derogare _Majeftati; _åqvo _qv?m _{longé ablimus} _,

ex didis huc _{ufque efle} _putamus _declaratum. _Stat _pro

noflra fententia in Elem. c. Damafcenusj ubi, _inquit ,

DEus & omnes res crcatag fubftantiae funt, _quamvis

Deus fubftantia, flt

_{fuperfubftantialis.}

_Et

_Cap.

_jo.

primum &

generaliftimum

eft

genus

fubftantia;

En fubftantiam ad Deum _atquc _creaturas _efle _genus

a-perté docere

Damafcenuiru

Subflantia

quippe

nonmi-nus transcenditdifferentias, _{quam ens,} item haud minus eam participat dependenter å _Deo _creatura, _quam _éntis

partieipatrationem;

Ergo etiam ens genus ex

Divi

men«

(12)

Da-te Damafceni

efle

potent,

ficut &

fubflantia

j

&

quidem

refpedlu

Dei

, ut

fatis

aperté

conftet

ex

di&is.

Hic de

Deo qusri

fblet,

_an

ad

pra?dicamentum

poffit

referri

fubf

ffantia;» Et fané

plurimac

inter

multos

huc

ufqué fuére

fententise, & res tanta;

fuit

difficulcatis,

ut

vix

aliqua

pof

{k baberi certa* Novam ecce

celebrem

de

nomine

qvje-ftionern,an fcilicet Deus

in

prsdicamento

fit

ponendus.

Adverte primo

ltb>

/.

de

Cogn.vera?

vitae

cap.

i♦

negare

D.

Auguftinum

Deum

dicifubltantiam, &

poniin

praedica-mento fubifantia; , eö

quod

nomine

fubflantize

ipfe

ibi

ib1tim intelligat

illam,

qua;

veré

fqbflat

accidentibus:

hoc

autem fenfu Deus

haud

efl:

fubflantia*

Intelligit

ctiam

Atiguftinus

fubflantiam

in

multa

individua

muitiplicabi»

Jem , qvam

minimé

habet

natura

divina,qvo

fenfu

alii

patres

aliquandp

,

in

prjedicamento

redlé

negant

poni

Deum. Alias autem injére

adnegandum

Vias

Scholaflici.

Et

_profe&ö

_licet,

_ut

diximus,

quceflio

ha?c

de

folo

fit

no¬

mine, _placet _tarnen

breviter

_eorumtangere

rationes. Do«

cet Fonfeca, in Deo

haud efle

rationem

genericam,quo-niam ba?c _nequit

_{infinit« efle}

perfeétionis,

efl

enim

im-perfedlior qvam

fpecies,

omnia

verö,

qva;

in Deo

funt

,

infinita. Peccat vero

in

multis

h«c ratio;

in Deo

quippe

rationes funt communes, qua; ut

fic

concept«

ratione

noflra, haud inftnitam

dicunt

perfe&ionem.

Nara

dum

dicimus, Deus

efl

ens>

etiamfi

non

dicamus

infinitum,

adfirmamus tarnen

aliqvid

verum

de

illo,

adéoque

in hoc

cum creaturis convenit:

ficque

oflendimus,

eam

ratio¬

nem Deo atque

creatutis

efle

univocam.

Non

interim

negamus, quatenus

Deus

confideratur

ut

Ens

abfoluté

fcu metaphyficum,eum

å

pr«dicamentis

excludi.

Ratio

quippe

(13)

quippe

entis _fuperior eft _{prardicamentorum} _omniumclaG

fibus, fecundum _canonem

vulgatiflimum. Tarnen,Deus,

qvatenus ut Subftantia _confideratur _in

Logicis

fimpli-citer, _{talis eft,} _ut _fedem _in

pracdicamento habeatj _qvod

ve! ed: _indc

peffpicuum, qvia fpecies fuo _{modo dici} po-teft i _cujus

genus elf proximum

_Spiritus*

_DifFerentia qvippe generica proximé _refpondens _eft,

Independens

eile*

Et cur divideretur _{alias in}

materialem & immatc-rialem Subfiantia> cum lub _immateriali

comprehenditur Deus, _{qui cft}

_Spiritus.

_Favct

nobis Damafcenus, loco

ante _{citato, qvi}

Subflantiam

_primum _& _{generaliflimum}

adpellat genus? & _corporcum_&

incorporeumSpcciesfub-ftantiat facit* _{Qvöd fi} _{quis dixerit,}

Deuiueminenterpcr-fe&iones continere _accidentium, _talis _eminentia emi-nentialis _accidentium,

_åSubftantia

_five

genere cxcludi-turj fubftantia _quippe _folüm _{å fe} _formalem

rejicit

con-eeptum accidentis, non vero _continentiam _illius _virtua*

lcm_s*

VU

Cönceptum entis obje&ivum unum efle nemo _dubi«

tet,

_Sinåmque

_{in unitate fundatur} _(utfic

dicamus) univo-cantis, tollitur_{profedo analogia*}

Quoddeclaraturåtque

confirmatur, _quoniam _ut _enti _unus_conceptus

fit

obje&i-vus, admodum efi necefie, utin una ratione entis _formali conveniuntomnia entia, _quajper _nomen _ENS, _immediatc

fignificantur,* unitasquippe _{conceptusobjedivi} _unitatem

requirit rci, vel lältemrationis formalis. Confcr

_Difp.

_2* p. 34.

de

efientia rei

Svaretzium.

_Objiciet _fortafie _quis

sum

_Vafques

_difp._Part, _i. _num, _6. _&_Fonfcca

non_poflc _ens

B

(14)

elfeumvocum,

propterea

quödådifferentiisfolahaudpr#.

fcindatur

ratione,

ratio

enim

eft,

quod

in

differentiis

im-bibitur,, (ut

ficloquamur)

formaliter,

undcab eis

nequeat

feparari.

Sed

animadvertendum

eft,

in

quoconfiftac

illa

å

differentiisentis

ratio,

ubi

argumentum

hoc

difficilimum

primo

adfpe&u,

unicumqus

pro

fententia

Vafques,

nullo

diflolvitur negotio»

Quando

ens

dicimus

feparari

adiffe-rentiis, tionita

eftintelligendurh,quafiensådifferentiisfe-paretur

veré

&

realiter

,•

verum

nihil

aliud ehe

patet,

quåm

ensfine

differentiis

concipiåtquecognofci,

ficque

per

in-telle&umdiximus

ENS

feparari å

differentiis

fuis. Non

eft,

utdubitetquisrepugnare ens

eoncipi pofie

fine

differentiis,

contra verö

differentias

non

poffe

fine

ente:

ficut

poteft

DEus

cognofci

exillens,

etiamfi

non

aotendamiisad

creatu°

ras. Nonverö,utjam

modo

diximüs,

poflunt

exfiftere

crea-tura?

atqueagnofci

quidditativé

ut

exfiflentes,

quin

exfi*

ftatct

cognofcatur

Deus*

Ratio

videtur

maxima,

quoni*

am

independens

eft,

&

caufia

prima,

hae

verödepen-dentes, fuamquc

caufiam

adgnofcunt

priorerru

Profe&ö

manifeftum

inunivocis

fuppeditat

nobis

pro

hac

doclrina

argumentum

quåm

evidentiflirrium:

Animal

quippe

abhomine

poteft

prasfcindi

,

de

rationalitate

fermo

non

eft)

atfané

homonon

prarfcinditurab

animali,

ac

licet

a-nimalnondicat

necefiåriö

hominem

homo

tarnen

infuo

conceptu

dicit

eftentialiteranimal,

ut

effentiam

inadjequa-tam. Hifce

igitur

prselibatis,

in

una

conveniunt

ratione

formali entia, propterea

&

unam

eandémque

(ficut

unum

conceptum

ohjeåivum)

habent

dehnirionem.

Conceptus

(15)

dubiouna _efiepoteft* _Elnde

nihilenti ad _perfedam _deefie oftendimus _{univocationerrL».}

nu

Porrö, _quoniam _in eamanemus _fententia,de_Deo

at-quecreaturis ens dici _univocé; & licet_aiiqua _ex _parte_ana¬

logiamincJudat attributionis _intrinfecas, _fub _univoco

ta¬ rnen, tit _fuperioribus

probatum eft _argumentis, compre-hendiftatuimus. _Quod_ut _adpareat _manifeftius,

merito

i-dem fibi _vendicare_{univocationé,} _oftcnfuri

fumus.Tenuit& hane fententiam l. d, _q. _i. _Scotus, _cum _fuis _fedatoribus.

Profedlö_ens,quoniam _unum

fignificatconceptum DEo åt-que creaturiscommunem immediaté, _{dici propterea} _non

poteftde illis_analogicé,_maximé vero univocé. Quod de-claratur& _confirmatur,_quippe, _ut

ensunumhabeatconce¬

ptum,uecefteeft, ut omniain unaconveniant ratione

en-tis _{formali entia,}_{qua? per}

nomen ENS denotetur immedia¬ té, rei enim unitatem conceptus

requirit objedivi

velfal-tem_{rationisformalis,} _Et

quoniam in antepradicamentis»

definitore Ariftotele _Xvwvufict _w-nn

ovo^et <£«tx-XgCZjL

vofsct ATKt knät e ccvjqs, utex eo habet Stierius; _h. e-ut

idcm&p*igo

Roder.de

_Arriaga

_vertunt»

_{Univoca feu}

Synonima

dicunturea , qvorum &nomen eft commune,

&ratio fubftantia?_juxta _illud nomen _{eft eadem*} _{Atin pra>}

fenti _negotio, _non _tantum_nomen _eft

commune,verum& ratio fubftantiae» Aliam nemo _{hadenustradidit} defänitio-nem, _proinde_ex _{hilce eft concludendum,}_{haec omnia}

con-ceptui refpondere objedivo, per talc nomen

_fignificato:

Ündefi hic_conceptus_fit_unus_& _idem,_etjam,_ut

probénotat

fvaretZ > ratio fubftantias nominis _erit _eadem. _Ex

qua definitione univocorum data, _{fequitur, quemadmodum,}

B 2

(16)

pluraiitas

confideratur

rerum, qua?

eodem

denotabunhif

nomine,* fic&interfeomninö fimilia efie debent» Unicä autemin _prasfenti_impofitione_nomen _{entis, id} _qvod _ert:

fi-gnificat, & exvi illius DFocon

venit

& creatura?, inutroqué quippcilludcommuneatquefimile repefitur

fignificatum*

adeö utnulla nccertatia fit _analogin_{ratio} admodurn enim} efietabfurdum alias,_{quöd communi exratione nominisa*}

nalogi, inquo convenitcum sequivoco, hauduna pcfitunl

ert_impofitione_{ad multa} _{fignificandum,}_verum _pluribus» Pill

Exigere quidem

argurhenti

videbatur

ratioutpluribus illüd deducereturj verum, excufabitmeSc inrtituti ratio,& brevitas_temporis, _quae_hic_nobis_terminum _efie_volunt. _Sed

&requirit hujusmodi fpeculationum tradlatio, ingenium* quod multa leftione & ufu fit paratum, quale å me jam adolefcente _{exfpe&ari nequit*} _Exemplo _aliorum, _vires

tantummodo meas experiri

volui,

_{quid in hoc} _rtudiorum

genere

ferre

pofient.

Itåquc Te,

qua?fo,

Candide Le&or*

ut veniamdeshifcéConatibus meis, fidefideriotuonon _pofi

Tumfatisfacereicumres ipla* de quafcribo,intelleftu fit ardua,ftilumquefibi pofcatjpropriumhac

(17)

ta

^TJinlRaf(fylfe/

cc§flofce an

'

£ftt

LAURENTz

_Qiqa/

SONNET.

ixunqr/atn

p/usagere quamcum

[apientem,

& humana ventrunl Scneca _&p._LXl^UU

t>Sg«*up*tp|fe *XRatt/

fortigatiiMa ®er(Mtt

fcar

$il fut MråmocJItiUie/ (M'f&rffa tragenbana«/

^*0 ?il _{cfntttg; feen} f;iratcflTrcratinan manar.

0l*jf _{&flgafuM>ar oß} en (Spegel qtvar/ Qlt _{gl p5} _{famrna ban} _man _{btOtgreffcer^far.}

3 allafafrr/ fom Naturen trelaf gtoma

f)a trfjji elf Jögc fbrfllnb/ cdj giorM M# e»rfaf ffar^

3a|?or«förnuffrn>ar

McVbefunt)' cpfcbgre funna/

nI/

£)c$ fårff larfanna btrab@5ubar

ra««f$rf?l/

©frtfc

menft

lig

^ßijajrtt

feen

manocf fan räff umgl.

©fr«ftt>enaf

r%. . *

% * .t

J. Petre.

(18)

Sil

'XBäflarte

Jünglingen

LAURENTZ

_Qéqa

_Wefm.

publice

difpute-radeom_{Analogia Entis.}

1t Maros 9Cooeangroore$ (Jtrigtetentinner/ 2(c Flacci_£>arpe#_(häng antaglig wprtnatfinner/

Nafos _{gilite*ffampt}_met_luf?_än _{effttr lagras/} £>d?at an ffaltertf

^fampn frän forna

tljter

äfcrae

2tr mil?föruntranmärtt.

©oc$ lär

manmättUn untra/

Wrmancilflisantpgtfeer fétae na/fanfcuntra/

gdrrn cen

cf)

gtfn?tnf>lf|rfomfantctbiupcurjjkra/

•Qcfcufcr Utrofjta

f)aaff

metare

nä

gettcpmuta/

fieiff

fcarfagtt at

Itgga

fa'ncfter

ff

attfomar

aff

£)imlen

ffäncf

teti

©penfonmng

fom

bteftftfnapt

funnit

nägont&era.

3nnom

fä

mänga

ftrep ot§

märfe

fom f?g

gémer

Pom te< plä gomae ma|f

jnrarommanmä/f

är

ämer. $J?en_fom_l£&r

_S)imlene

_gunft

_Jarffora

0ä&ar(£bregen f)og

ocj)

$ltlt

@tr

P

^ngt trifwit/

3(t _{3 f^t mängrn}_ann/

fom %imn

ocj

üftinne

munnit/

3

fätantmörfertoc^enånfflig

panning

funnit.

#äraffla^@br(ber$mptrifi

alt (latigtgrånffa

Pom jag tet

Jär

met

tvil

aff

ofalfft fytrta énffa»

Nie.

_Lindenmeyer*

Holmienf'

(19)

fm_fcaf_{ttiffc pftmpnr}_t(M>/_<ü'_{»«b_for

fpi$fj

Sttma«

5i0&<fu([>lof«>a<orfct/ at funmi _fpa«f?_ftunga/ <£*' _ti^aloffocf; _prlj#_{fom 'XDfj.fcrce} _<nt>aUfc55r

^

^)»(jr

pJ cp»iiDaf?

Mars,tit' oftvunPj Momus (5$r

5?5 _tbibrißfffanbrr$ie/ fafi_{fan aD ring $ür lpu;}

£armo(?cftwm bendr/ (in _{afwunb$$anb afbrpm/} »Od) midist fafamcb/ar Pallas ofcrrpcftt/ =C>d)Mufée _{mcbfflftroos/aU fpfe unbmrpcff.} fdr ocfbrn ntrbftdi/ ttt _{lofli^f d|>re?njinne/}

0osnticfjaffbrjjcomt^lf/|>ar Hurfc f?n £ogocf) 0inne/

t>ttPtlfcri£)pabrn Itelffy drocf 0atnmafoppj

i)tt>ar affttt £>pabc*6tnn(i3 fa«a fan tt>cc fopp/ 2(f ben _{ffyf fdnfamil} at féOia tofffs fpnne/

n ffobar_Phoebus _an_twbf _fd$nab_glabripnne_j

3afria jjimlrno£re£fanmpfarmunocljl«r/

§?dr

fanfm

#nbc

fooprwb

3orbr

ncnatfem

Vt

V/rieht.

Pereximie&_{praeftantitfime} _Dominc _S)

_£)

₃

_@

_^

amice _{honoratiflimo»}

IN

Cum

t

er

_ingenium

nos

$$

bruta

_excoleremus;

parum

intereßet

_quanto

diferiminis,

_igitur_ill'ts

ni

_{prafiare defidera-}

divinitus

concef>

mus,tanto _magis _{nitendum efi,} _ne _vi_tam_{filentio transmittamus}

veluti_pecora: _ut _enim _vita _qua_{fruimur brevis eH,} _ita_memoriam

noftr't quammaximllongam efiltereconvenil, Fluxacerte fåfra¬

gilt*eHgloria

divitiarumque

forma-, memoriaautem virtutum clara habetur$atcrna> Tu_{itaque Domine fydtfet cultor}_Mußrum

ftye-nuehorum_fuifli_memoty _quißecimine

_hoctngenii,

_ingenioje

_ofiendis

(20)

kokotioTe obtorpuiffe,

fed

divinas

_qua

Tibi injunt

ingenii dotes

_pru*

denter

_coäocajß.

_Tibi

_ergo_amice

_dileße,

_non

_pofjum

_{non ex}_anima

gratulariperpulcra

eruditionisac

diligentia Tutt

documenta,

eoque

impcnfius,

quo

certius

fciam

fortuna

telis

&

ißibus

fuijje Te

cxpoß-tum, cumintenera_ftatimatate matre carißimafueris orbatus, quam

cladem _fata, _abrepto _non _ita_pridem

_clarißimo

_genitore

exafpera-runt,_qui _ingens _{ad culmen}

_{eruditionis perveniendi auxilium}

eßetfu-turus. lllud idcirco _antiquum _in _Te haud immer_ito _qua_d_rat,_quo

di äturvirtutempremi magis_quam_opprimi♦pergejam ineadem_ani•

mi_conjlantia_ut

_jiudiorum

_telam_nunc_felicit_er_inceptam,_{felicius ab}

-folverequeas. Ego fupremum Numen

venerabor

utconatibusTuis honeflis femperfavere,

^

tandem caducis

hifce

finitis bonis, aternh

Tcbeare velit! /

Scrib. _{Upfalar occupatiffimu?} 4«iö*Noy.Ani1^87«

Tibique addidHflimu*