• No results found

Dissertatio philosophica de arte surdos mutosque educandi, cujus partem posteriorem, consens. ampliss. facult. philos. Upsal. præside mag. Daniel. Boëthio ... pro gradu exhibet Daniel Arosenius ... vestmannus. In audit. Gust. maj. d. X. Maji MDCCLXXXVIII.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio philosophica de arte surdos mutosque educandi, cujus partem posteriorem, consens. ampliss. facult. philos. Upsal. præside mag. Daniel. Boëthio ... pro gradu exhibet Daniel Arosenius ... vestmannus. In audit. Gust. maj. d. X. Maji MDCCLXXXVIII."

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

f f'

'mL

DISSERTATIO PHILQSOPHICA DE

ARTE

SURDOS

MUTOSQUE

EDUCAND

I,

Cujus Partem Posteriorem,

CONSENS. AMPLISS. FACULT. PHILOS. UPSAL.

PR/ESIDE

AUDANIEL.

BOETHIO,

KTH. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADU EKHIBET

DANIEL

AROSENIUS,

COLLE G. SCHOL. REG. TRI V. AR 0S,

Veftmannus.

IN AUDIT. GUST. MAJ. D. X. MAJI MDCCLXXXVIII. Η. A. M. S.

-—

\ U Ρ S A L I JE ,

(2)
(3)

De Arte Surdos Mutosque educandi. 17 $. VIF,

Hiftoriam artis furdos mutosque educandi, per

duo jam Secula a pluribus, mifera horum

conditio-ne commods, exercitatas, in priori hujus

Disfertatio-nis parte breviter expofuimus a). Ut vero

opufcu-lum a nobis jam tam promisfum pro viribus

abfol-vamus, eam breviter defcriptam exhibere juvabit fur¬

dos mutosque docendi viain, quam huc

usque mα¬

χim0 cum fuccesfu calcatam fuisfe comperimus, ut

G 2

dein-a) Ad hane a nobis breviter tradiram hiftoriam

cor-rigendam Sc fupplendam quaedam adferre licebir.

HEINECKE, furdorum Sc murorum Lipike

inftituto-rem rracfatum edidisfe,cui titulus: Beobachtungen lieber ßuni-?ne und die menschlichefprache, ρoftq 11am Disfertationis

no-ftrseparticulam priorern edidimus, nobis compertum fuit, cujus ope de methodo ab ilio ufurpata melius forfan ie in»

ftrucfos invenient hac de re curiofi. Edidit quoque idem

Η EI ΝECKE: Metaphyßkfür Scbnlmeifler und Plusmacher,

qua, fi fidem adhibere liceat judicio Au£toriim Epheme·

ridum litterariarum Jenenfium, Algemeine Litteratur Zei¬

tung N:o 17. A:o 178s, haud parum de laudibus fuis

de-trahendi anfam dedit. Ad noftram quoque notitiam nu»

per venit alius de hac arte libeilus : Berfucb über die be>

fte Lehrart taubßitmme zu unterrichten. Zurich. ιη$6.

Ce-lebri de ΓEpée anno 1785 partem ccenobii Cceleftinorum

Pariiiis jusfu magiftratuum adfignatam fuisfe

comperimus

una cum annua penfione 3400 Libr. Gab.,

ut inftitutam Sc privatis illius fumtibus unice ad eum

usque diem fu-ftenraram furdorum mutorumque Scholam eo melius

(4)

18 De Arte Surdos

deinde noftrum qualecunque Judicium de controver-iia de methodi hujus pretio celebri illius Au£tori mo¬

ta aperiamus. Monuimus dudum §. III duabus par¬

tibus abiolvi artem furdos mutosque educandi,

qua-rum prsecipua eil illa, quse iignis ieu icriptura feil

organorum loquendi motibus depidlis fenium

fubji-cere edocet, quae quamdiu in iis quae digito quaii

monilrari posfunt, unice verfatur, facile peragitur, at majori & vix tollenda difficultate laborare primo intuitu videri potefl, quando ideae rerum ieniibus

non fubje£tarum vocabulis deiignandae funt. Actamen

qui in idearum abilraclarum· origine eruenda & eis-dem analyii refolvendis paulifper verfatus fuerit, non

omnino extra humanam pofitum esfe induilriam ii-gnorum naturalium uium ita adhibendi, ut feniim

quoque res a ieniibus remotiores indicent, nullus dubitabit. Experimentis indubiis hanc comprobavit

rem Abbas DEL;EPEE,qui iignis naturalibus ad cer-tum ordinem & methodum redaclis ita ufus fuit, ut nihil fere esie videatur adeo abitrufum cogitatione , quod non analyfeos ope iigna iignis connedlendo

fcriptura exprimere erudierit iurdos a fe inilitutos b).

§. VIII. l·) Exemplo nobis fit experimentum, quod praefente

Famofisiimo LINGUET exhibuir, furdis per figna me¬

thodic a fu gge rens ideam intelligibilis, intelli^ibihtatis ölin¬ inteIiigibilitatisöl plures aliassequedifficiles notiones; quin

etjam a difcipulis definitionem Jdea metbapbyßcß non

(5)

'

Mutosque educandi. 19

§. VIII.

Ideam hujus rnutos furdosque inftituendi rationis tradituri verbis plerumque illius Auftoris utimur c). Surdum Mutumque a nobis educandum fermonis

cu-jusdam dudum peritum esfe animadvertimus, cujus

ope eo melius ienfa fua exprimere valet, quod Ma· giftram habuerit ipfam Naturam, hsecque

fermocina-tio omnibus hominibus communis fit. Huic valde

asfvetus, numquam laborat, quomodo aliis, quorum confvetudine utitur, mentem fuam declaret, nec fal¬ lit eum umquam eorum fententia , qui ejnsmodi

Idi-omate utuntur. Necesfitates fuas, appetitus,

inclina-tiones, dubitationes, animi perturbationes , timorem,

dolorem atque iracundiam ita manifeftat, aliorumque

eosdem animi motus facile percipit. Negotia fibi imperata fideliter adminiftrat, rationemque fa£fci rite reddit. Originem hujus liugvae plurimis debet im-presfionibus a fe intime perceptis, quae, nullo artis adjumento, eandem fenfim docuerunt. Numne

ita-C 3 que

de Γ Epée ad Inftitutorem Lipfienfem furdorum &

muto¬

rum datas, quas in Latinam tranfiaras lingvam,nec

non

refponforiam epiftolam Inftitutoris Lipiieniis Germanice

fcriptam & Litteras ad eundem iterum latine concinnatas Socierati Litterarite Upfalienfi dijudicandas transmiiit de

ΓEpée; & quae ab hac Societate benigne nobiscum com·

municatie funt.

c) Vid. L lnßitution des fcurds des Muets par la voie

des fignes metbodiques, & alteram ab Aiuftore hujus libri ad InftirutoremLipfienfem Surd, & Mut, datam Epiftolam.

(6)

mm

2o De Arte Surdos

q\ie in educatione furdorum operam collocaturis hacc-ce lingva ad manus quafi esfe debet, cujus peritiam illi jam ipia necesiitate coaQri iibi comparaverunt?

Quo-tidie verba, nomina, pronomina, perionas, numeros,

tempora, modos, cafus, genera, adverbia, praepofl· tiones, conjunctiones, iaepiusquequam nos

interje&io-nes componere furdum animadvertimus, Quae

lingva

fi a nobis adhibita regulis ita adilringatur

, ut

fenfi-bus plane obvia bat, quis neget, quin ea hoc mo¬ do ufui optime inierviat? Eadem itaque veitigia ad furdos mutosque erudiendos premenda esie

poflula-mus, quibus inftitere illi, quos a teneris

qualescun-que magiftros habuimus, hi (cilicet fuo ccrto & pro¬

prio vocabulo objefta fruilra nominasient, niii ad ea

vel manuali iigno vel alio nutu oculos noftros dire-xisfent; quod muti non auribus vocabula haecce ac-cipiant, hanc docendi rationem mutare nequit. Eo

vero ordine in hac re exfequenda progreditur Cel. de

L'EPEE, ut primum omnium iurdis mutisque

difcen-dum proponat Alphabetum aliquod, digitorum mo¬ tu conficiendum, quod ad litteras

, quarum

compo-iitione formatur lingva, cognofcendas adhibent &

ίί-mul easdem qualicunque pi&ura imitandas difcunt. Denominatio deinde iequitur membrorum corporis

quae fchedulis nomine cujusvis membri infignitis

fieri poteft, quaeque multum iliis pariet

deleciatio-nis. Cui porro fuccedit perfonarum

numerique

de-notatio ab illis dudum percepta atque

cognita, mo¬

do in eorum explicanone eadem

adhibeantur figna ,

(7)

Mutosqne

educandt. u

quae

ipfi perbene

intelligunt. Sic facile

animadver-tet erudiendus, quod fi ie ipfum digito ultimo

mon-ftraverit, idem fe ientire ac nos, quando dicimus aut fcribimus Ego: Ad alium vero propius accedendo, ii manum ei imponat, hoc fecundam perionam

iigni-ficare: Et fi fermo fit de aliquo tertio praefente

aut

abfente, manumque extendat verius illum five locum,

quo hic iefe contulerit, tunc Me esfe id,quod

figni-ficatum voluit. Quando vero protenfa manu & fe

& alios circumftantes monfirat, eadem ratione Nos denotatum facile intelliget:

Eodemque

figno

ad

reli-quos, quibuscum loqueretnr, feipfo exclufo,

adhibi-to, expresfisfe Vos. Tandem iterato hoc geftu in

duabus pluribusve perfonis, nec ie

nec alios, quos alloquitur, comprehendens, tertiam pluralem

reprae-fentasfe feiet. Sic procedendo fit, ut laetus

recogno-fcat veterem funm fermonem furdus, nec non illum

cum noftro amice

confpirare ientiat. Habet etjam

nunc omnes fex perfonas fibi cognitas,

quarum tres priores unum tantummodo,

reliquas tres duo vel plura determinare, oculis

perfpexit. Qua

fingu-larem a plurali facili negotio

diftingvere valet. Quod

ad Verba attinet, ut

Temporum differentiam

at-que Modorum quoque comprehendant, Inftitutorem meminisfe oportet ie figna iurdo apprime

nota

ferva-re debere, ne oleum

operamque perdat. Si

defigna-re vult mutus a&ionem praeientem, figno utitur

na¬ tural! , haud aliter ac nos in eodem ftatu, licet ipfi non animadvertamus, Quod

(8)

22 De Arte Surdos

adhibeatur. Rem dudiim a£tam dextrae manus ad humerum pulfu , bis vel ter iterato , declarat. Quod iignum ad Perfe&um denotandum Inftitutori praefto

erit. Sic dextram prse fe protendendo Futurum de· iignans illi quaii anlam praebet hoc Tempus eodem modo determinandi. Quibus perceptis, requirit jam

natura , ut iibi ars fubveniat, quo nihil nunc videtur

esfe facilius. Illum enim antea tempus praeterlapium nullo difcrimine denotantem absque moleftia corri-gemus docendo , iignum esfe Imperfecta unam ma¬

nus jaCbationem, PerfeCti duas, tres vero

Plusquam-perfeCfi. Ut eo melius comprehenderent furdi

in-telligentiam Verborum & Perfonarum, narrat Au&or

fe hoc modo procesiisfe: Librum ante illos in men-ia collocatum ie portaturum fore quum furdis

decla-raret, omnium primo Ego Porto fcribebat. Quo

faclo (iniftra manu Pronomen illud Ego,

eodem-que momento feipfum dextra, peCtori admota, mon¬

itrat. Siniftra deinde verbum Porto indigitat,

li-bro jam dextra fumto, quem porro , fpeCfcantibus furdis , humero bajulat. Libro demum fuo poiito

loco, ut fecundam explicet Perfonam, Tu Portas

fcribit. Surdum nunc inftituendum laeva plaudit,

quamprimum vocabulum Tu dextra tetigerit.

Digi-to porro in verbo Portas poiito, altera manu librum ei porrigit iignumque dat, illum

nunc oportere Li¬

brum datum portare. Pariter tertia demonftratur

Perfona, modo obiervetur, illum, cui tradatur liber,

Praeceptori a tergo esfe debere , ut animadvertat di-

(9)

fcipu-Mutosque educandi. 23

ieipulus, eum a Magiftro non confpicu Huic tra-dit librum portandum, quem iile poftea, officio

per-aclo, in menia reponit. Ad numerum pluralem

de-finiendum, ad analogiam iignorum, quas in notitia

iingularis numeri inftillanda adhibuit, deinde pergit. Fit quidem, ut furdus ad ea qux hoc modo vidit

i-mitanda addu£lus interdum illum committat errorem, ut Ego esfe proprium Magiftri nomen exiftimet, quum eum id iibi aliquoties attribuisfe perfpexerit; Facile tarnen eundem corrigit Inftitutor, eos omnes, qui paullo ante ei in explicatione prasfto erant,

ite-rum ad menfam collocans,atque ad idem,ac iile

nuper

peregit, agendum unumquemque eorum perducens.

Qua difcet furdus mutusque ieipium appeliare Ego,

ita ut nihil porro fuperfit difficujtatis. Nec dubitat

Celeberrimus furdorum Magifter, quin iile poft hane

exercitationem per analogiam deinde perionas nuper

merosque omnium intelligat verborum. Ad Modos poftea verborum furdis indicandos progreditur. In·

dicativus proprio non indiget ii

gno, niii quando

0-mnes· Verbi partes a iurdo enumerandse funt.

Ge-ftus quos manibus oculisque agimus, quando nos

ur-get aliqua vitas necesiitas, fatis declarat, aliis aliquid

tunc injungendum esie, quamobrem illi retinentur ad iignificandum Imperativum. Ut denotetur

Con-jun&ivus, ait fe

Au&or

primum furdo demonftrasfe,

quomodo in lingva Gallica particula que nodi inftar duo iemper copulet verba, ambo digitos indices ad trnci formam flexos conjungens; & hoc iigno notam

(10)

Gon-24 De Arte Surdos

4

Conjun&ivi feu fubjunflivi diflinflam habuit. Alia

re-liquorum modorum pari ratione adhibuit figna, idque quidem ita, nt dajo iemel infinitivi iive potius

inde-finicivi figno

charaåeriftico,

non iolum Perfonas &

nu-meri, tempora & modi ejus rei, cujus eil

indefini-tivum, ex hoc velut forne fhiant, Ted 8z nomina

cum fubflanciva tum Adje£tiva, quorum illud indefi-nitivum fit quaii radix, addendo fcilicet primario huic figno peculiaria, quibus perfonas numeros, tem¬ pora 8z modos vel nomina adje&iva & fubilantiva

& adverbia inter fe diftingvere asfvefaäi fuerunt

e-rudiendi» Uc per figna patefieret, quid inter AQ>

vum difFerat

atque Pasfivum, infantem in fella infi-dentem portari jusfit. A&ionem enim illius qui

por-tat,esfe fenfibilem iiveAtfcivam facile animadvertunt

furdi atque mnti* infantem vero, in quo nullus

ob-fervatur membrorum mocus, otio perfrni aeque

pa-tebit, atque inde notio Pasiivi iilis perbene inflillatur* $. IX.

Hxc figna ut ita dicam grammaticalia ad natura ipfius dufhim fideliter inventa 8z agendo oculis

di-icentium fubjeöa, majorem illis parere nequennt la-borem , quam via, qua communiter pueri partes

o-rationis, flexionern nominum 8z verborum tempora atque modos addiicere iolent. Quae de illis breviter

disieruknus ad indolem fignorum methodicorum,,

quibus ad ideasquascunque a fenfibus externis

remo-tas indicandas cum fuccesfu uti posfumus, animo<

(11)

com-Mutosqzie eåucanåu 25

comprehendendnm dacere posfunt.

Exemplis

res melius innotefcet. Quinque iignis fenfum vocis

/'//-intelligibiHté

fe ita tradidisie narrat Celebr. de L/EPEE,

ut primum non externam ied internam indicaverit

a&ionem, Jecundum mentis intus legends, id eft iibi

propoiita intelligentis difpofuionem exhibuerit; quam quidern difpofiuonem per tertium fignum poffibilem declaraveriq unde idea AdjeQivi inteliigible exfurgit,

quae per quartum iignum de qualitate concreta in

abftra&am converfa, & addito quinto negationem in-nuente, componic ideam de qua heic loquimur d). A

liud exemplum ad ideas vocabulo Credo fubjun£tas inentibus furdorum inftillandas fuiius explicatum ex-hibet Liber ejusdem AuÖoris typis expresfus e). Si¬

gna ha?cce ab illis, quae Da&yologia conficiuntur,

di-verfisiima esfe quisque facile videt, non enim ad

vocabuia certae cujiisdam lingvae percipienda fed ad

ideas, quocunque idiomate exprimendas, indicandas

inferviunt. Da&yologia icaque alii in laudata hac fur-dos docendi radone non infervit ufui,

quam ad

litte-ras linguse, in qua erudiendi iunt furdi,

appellandas,

& ad nomina propria hominum & locorum, quae

fignis methodicis exprimi nequeunt, di&anda. Haec

eft artis nobilisfimae pars, cui praecipue invigilandum

esie (vadet de L'EPEE furdorum & mutorum

ma-giflro, ut vocabulis, quae icripto exprimere difcunt,

D 2

ve-d) Vid. Litteras priores ad Inftitutor: Lipfienfem

dudum citatas. ■

(12)

26 De Arte Surdo?

verum quoque fenfum

fubjungere

ertidiantur;

ab ilia

vero poftquam inchoata fueric iurdorum

educatio, ad

tifum organorum loquendi fenfim manuducendi iunt: & quamvis icripto ienfus fuos

exprimere perkos du*

dum focietati hominum reddkos esfe

poftulare posil-mus, tarnen perfecb'orem esfe eam inftitutionem, qua* iimul verba voce proferre & a labiorum 8z

loquen¬

di organorum motibus aliorum ienia

percipere

docu-k haud denegamus. ki hac

quoque educationis par¬ te adeo feliciter verfatus eft de L*ΕΡΕΕ,

ut quidam

diicipulorum illius orationes alta & diftin&a voce

re-citare valuerint, & haud pauci leÖiones

motu labi¬

orum ab illo di&atas intellexerint. Interea taedii

plenum

& mechanicum illum laborem, quo pronuntiationi verborum adivefieri posfunc iurdi, illis

quoque diri-gendum a fe commisfum fuisfe narrat, qui ad

alte-ram parrem educationis perficiendam icientia

non fe¬ tis inftru&i esfe potuerint/J.

§. X.

Contra hane a nobis breviter deicriptam iurdos infbituendi methodum haud paucas allatas vidimus ob-je&iones, quarum prxcipuas leviter tangere noftrum

jam

f~) Non eximias ammi dotes, funt verba de L3Epée

Litt. II. dudum citat.,

reqnirit ißa educationis pars, quam

cum puellis aliquot apud je in conviSiu commorantibus non

male implent furdarum&mutarum educatrices,

quas ad ißam

operationem mecbanicam diebus aliquot dirimus; bic piitien·

(13)

Miitosque

educandi. 27

jam erit. Veriti funt nonnulli, ne iignorum metho· dicornm uius non ea efficere potuerit, quae iibi ab

illo pollicicus eft laudatus iilorum Au&or. Sed

prae-terquam quod ad experientiam tot fide dignisfimis

teftibus comprobatam confugiendi, ut ab hifce fuam methodum liberaret obje&ionibus , latisfimtis ipii pa-tuerit locus, tarnen facile quoque argumenta, quibus

dubia fua firmare folent illius adverfarii, vi fua

pri-vare potuit. Primo quidem intuitu metuendum esfe

videtur, ne iigna iignis cumulando obruatur

difcenti-um mens,necesfum enim esfe arbitrari posfumus,

ut tot diverfa methodica fint iigna, quot ideae & verba i-deis refpondentia. Sed ideae debitae analyfi fubje&ae

in clasfes facile reduci posfunt, adeo ut cuilibet clas-ii deiignandae proprio tantum opus iit iigno, cui de-inde iuperaddantur alia iigna ad modos idearum in clasies quoque reduffos indicandos, & iic porro. Quo fafto metuendi non erit causfa, ne iignorum

multi-tudine coniundatur mens, ii tantum idearum gened

convenienti adhibeantur modo. Praeterea mente

con-cipere non posfumus, quomodo ideae verbis fubjun-£tae iurdis inftillari posiint, niii ejusmodi iignorum

pe. Refte itaque Celeberr. CONDILLÄC £) hac de re judicasfe exiftimamus, cujus haec funt verba.

M. L'abbé de 15 ΕΡΕΕ, qui inftruit les fourds &

muets avec une fagacité finguliere, a fait, du langage

d'action, un art méthodique ausii iimple que facile,

D 3 avec

g) Cours d' Etudepour Γ iiißvu&ion du Ρrimξ de Ρarme· Tom. I. Prem. Partie.

(14)

De Arte Surdos

avec lequel il donne a fes éleves des idées de toute

efpece; & j'ofe dire des idées plus exades & plus preciies que celles qu'on acquiert communément avec le fecours de l'ouie. Comme, danc nocre enfance, nous iommes réduits å juger de la fignification des mots par les circonilances 011 nous les entendons

pro-noncer, il nous arrive fouvent de ne la (aifir qiEå-peLi-prés, & nous nous contentons de cet d-peu-préf

toute notre vie. Ii iven eil pas de méme des fourds & muecs , qu' inftruit M. 1'abbé de Γ ΕΡΕΕ. Il

η'a qiEun moyen pour leur donner les idées qui

ne tombent pas fous les fens; c'eft d' analyfer & de

les faire analyfer avec lut. Il les conduit donc,des

idées fenfibles aux idées abflraites, par des analyfes

fimples & méthodiques; & on peut juger combien

fon langage d'adion a d'avantages fur

Tes

fons

arti-culés de nos gouvernantes & de nos précepteurs.

Monuerunt quoque nonnulli, iigna haec adione & ge-ilibus plerumque confeda, cum ideas folum indicent, ad lingvae cujusdam particularem genium addiicendum

parum esfe apta, fed haec objedio, me judice, ad rem

ipfam laude fua defraudandam nihil efficit; poflquam enim legere & leda intelligere coeperunt furdi, eundern illis adgenium lingvae cognofcendum patere arbitramur

aditum ac nobis lingvarri peregrinam addifcentibus.

§. XL

Ad gravisfima,

quae contra laudatam methodum,

mota funt dubia jam pergimus, a litteris Inflitutoris Lipfienfis ad Celebr. de 1ΈΡΕΕ misiis petita. Haec

(15)

Mutosque educandt. 29

non fignorum méthodicorum ufum tangunt, quem e contrario (ua experientia commendare videtur infiitu-tor Lipfienfis, fed eam fpe&ant iurdos docendi

ratio-nem, quae primam curam ad res icriptura expresfas dirigit, & hane oculorum ope perceptam fignorurn

arbitrariorum di[ferentiam fundamenti loco ponit.

Ar-bitratur feiiieet HEINECKE, ie potiori jure illam

fe-qui viam qua? ab exercitatione organorum loqueke

in-cipit, adeo ut voces motu organorum articulatse iigna

illa prima arbitraria fint, quibus fignis naturalibus & methodicis certum dare fenfum alloborandum fit. Ar-gnmentis vero ad alteram docendi rationem impugnan-dani his fere utitur: Vocabula five typis five calamo

fcripta non eam habent formam,ut impresfiones seque diftindfas & durabiles parere queant, ac motus orga¬

norum loquendi & tadtu & vifu percepti. Ea prseterea non furiE indole, ut eadem abfentia

quoque fibi prx-fentare valeat η ofira imaginandi facultas, fieri itaque non posfe contendit, quin furdi ad eadem concipienda

praeeipue eruditi,4isdem abfentibus fignorum tantum

méthodicorum ope cogitent, & figna fcripta facile

oblivioni tradant, cui defecfui

medeiam

adferri putat, fi per voces articulate prolatas ad fcribendum & fcripta intelligendum manudu&i fuerint furdi. Ad

hane fuam fententiam roborandam ad experientiam provocat, quam quisque femet obfervando colligere

poteft, fcilicet nos non vocum ope, quales icriptura, fed quales fono & organorum loquelae motu expri» muntur, cogitare. Quod ad primam argumenti

(16)

30 De Arte Surdos

jus partem attinet, facile nobis perfvademus,

difficul--tates omnes, quae e litterarum fcriptarum confufio-ne oriri posfenc, ea cura evicari,

qua in litterarum

iurdi oculis primum fubjiciendarum pi&ura uti debet

Inftitutor, ut easdem grandiores & diftinftas formet h)\

nec dubitandum esfe exiftimamus, quin

impresiiones per vifum fafbe aeque diflinthe ac permanentes fint,

quam quasvel per taftum vel auditum primum

hau-jfimus. Altera argumenti allati pars majorem

prae fe ferre videtur veri (imilitudinem, (ed cui, me faltem

judice, non fine iuccesfu fequentia oppofuit Pariiien-fis Inftitutor momenta: Noilra intelÜgendi

facultas-fpecies objeöis vifu perceptis fimiies iibi fingere femper valet easque a^que diftin&as ac ipfa objeQra.

Quemadniodum itaque vocem Paris, ab Inftitutore

Lipiienii exempli causfa allatam, fcripto exaratam

in-tuendo , quinque illius litteras oculi noftri non

con-fundunt, ita nec imaginandi noitra facultas alteram pro altera accipit, fed easdem iibimet cxhibet

quo-cunque fubje&o inhärentes & qualicunque colore

depiftas & vel grandioribus vel minutioribus

chara-fteribus forrnatas. Nec in brevioribus tantum fed

etjam

h) Suarn docendi rarionem his defcribit de LEp'ee:

Litt. cir. Grandiores litteras fumimus ad inchoandam

iiir-dorum mutorumque educationem, quas fenfim dum

mi-nuimus eaedem fuperfunr ideae, iive grandibus utimurcha*

ra&eribus five minutis ; Unde nunquam huc usque con-tigit, ut grandioribus litteris apprehenfis novum ad mi¬

(17)

Mutosque educandi. 3* etjam in

longioribus vocabulis hane

fibi

congenitanv,

vim exercere poteft, modo non

curfim vifa

fed

at-tente fuerint confiderata. Hisce addi quoque posfe

arbitramur, nos male ab analogia hominum, qui in¬

tegris

feniibus

praditi

audire & eloqui prius

aidice-runt quam voces

fcriptas

diftingvere,

ad illos, qui

deficiente auditus ieniu aliam ingredi posfunt viam ,

argumentari;

ii

enim nos

figna

arbitraria

quaii

per

auditum percepta & organorum motu

prolata

faci-lius imaginandi

facukate nobis

praeientia

fiftimus,

in-de non fequitur,

furdum

per

figna

fcripta primum

eruditum non eadem facilitate illorum ope ideas

re-vocare posie ac nos per

articulatos

fonos.

Concede-remus figna per vifum primum percepta

facile

ob-livioni tradi posie, fed eodem quoque

defe&u

la-borare credimus alteram per organorum

loquendi

motum figna diftingvendi viam,

fi

fola fuerit;

Con-tinua & non interrupta ad utrumque opus

eft

exer-citatione,in eo tarnen methodum, quaea fignis

fcriptu-ra pi£fcis incipit, alteri illi

anteferendam

esfe

poftu-lamus, quod citius

ad

ienium

verborum

tradendum

matura (it, atque eapropter &

docentibus

&

diicenti-bus minus taedii pariat. Ita tamen

eandem

adhibendam

esfe credimus, ut altera non negligatur;

ad

figna

e-nim oculis primum

diftinäa ab oblivione

tuta con-iervanda maximum fine dubio adfert organorum

lo¬

quendi

exercitatio,

quae tamen, ut

Inftitutor

Lipfien-fis ipfe fatetur, vix inträ

duorum

vel

trium

anno-rum fpatium perfici

poteft;

longam

itaque

nimis

ad

(18)

in-32 De Arte Surdos Mutosque educandi.

intelligentem rerum furdorum faceret viam, quae fi

a fcripto inciperetur brevior foret, & fcientiam re¬ rum ad vitam bene & utiliter peragendam imprimis

facientium menti furdi & muti ingeneraret, eodem

fere tempore , quo interea de pronuntiatione verbo-rum eruditus eadem difHnfte eloqui valeret. Heic vero fubiiilimus in votis habentes, ut Patria qnoque

noftra mitiorem illam tandem furdis mutisque

tribu-at fortem, de qua in aliis cultioris orbis partibus

du-dum laetantur, ut focietati hominum debitam per

e-ducationis curam redditi iibi ipfis utiles evadere

posiint, aliisque oneri esfe, deiinant.

References

Related documents

&amp; mutorum Pariiiis Inftitutor, eorum numerum ad. 3000 eirciter in Gåilia afcendere autumat, &amp; ii eun- dem calculum ad alias Europas

magna dignofcuntur facinora, ab experientia &amp; rerum ufu ortam &amp; dirigendam efTe, facili quoque nego-. tio colligitur, homines, prout hisce in

per- ivafum nobis habemus, ii accuratiorem adhibuerint idearum analyfin in mente fua explicanda illi, qui causfas idearum moralium ab immutabili ordine 11-. niverii repetierunt, Sc

quam deerint bona coniilia, quae, fan£la δί integra fide, data Ipii aperiant, quid RespubJica requirat, δί adminicula felicitari civium, tarn phyficae δί morali, quam

iilis, quae natura ipfa hominibus injungit, quaeque (ine communi felicitatis eorum ja&amp;ura violari neque- unt, offieiis nexum perfpicere, concesfum fuerit ru- dibus atque

hic tarnen in eo erravit, quod ofiicia erga Deum aliis determinenda efle rationibus, quam ea, quae nobis ipfis,. &amp; quae aliis debemus hominibus,

Quid enim mores, quid opiniones, cultus, habirus 8c reliqua aliud funt, quam res , vim &amp; efficaciam in pri¬ mis noflris defideriis exferentes, quibus propolita nobis.

Sic vitiis, quibus humana natura conßitla- tur, occurrendum esfe atque medendum, ins atque. aliorum profpicientes faluci pérpetuo