\ί /Μ
3 /. Ν. J.
EXERCITATIO THEOLOGICA
de
OPERATIONIBUS GRATIA
DIVINiE SUPERNATURALIBUS,
In REGONCIL! ATI ONE
HOMIMS PECCATORIS
CUM DEO,
CUJUS PARTEM SECUNDAM,
C'önfenfu Max. Veneraiid. Facult. Theol. Upfalienfis,
Publicse disquiiitiooi Subjiciunt
PETRUS Ν
ICO LJUS CHRISTI ER NI Ν,
Log. & Metaphyf* Prof. Reg. Ord.
Et
Refpοηdeη s
Stipertdiar!uS' Regins
OLAVUS GOT ΗΝ/EUS,
AngePfnannus-.
Ια Auiitorio Guft.iv. Maj. Γ). XXllj. DeceiriS.
Anm MDCCLXXViil.
Η Α. Μ. S.
Beatus qni dilfait Deum, & am:cum habet in Deo, & initmcutm
propter Όcum. Solas envn nttllnm carum ämit'tit, euiovmes in itloca.viJ'unt,
qiu nunquam α von dimittente amittaiur. Augustinus·.
ÜPSALI JE,
Äpud Joh. Edman,. Direkt. & Reg» Acad. Typogr..
Deum quarensygauäium-qu<erit. Sic ergo qua.
rat, ut non in fe, fed in Domino gaudeat. Accedenv
do enim ad Dominum, illuminatur ignorantia, i?
corroboratur infirmitas\ data fibi & intelligentia qua
videat, £2* charitate qua ferveat.
In rebus Spritualibus cum minor majori ad-
håret> ficut Creatori creaturay illa fit major quam
trat, W07Z ille; £? hoc efi majus ej]er quod efi me¬
lius ejje: quia adharens creaima Creatori, non
mole auffiior fed virtute fit major.
Augustinus.
De öpevat.Grni.Div. Supern, in vecmcil.pecc.cumDeo. 43
5. VTI.
Ver retonciliationem £? pacem peccatoris cum Deoy
norrDeus fed horno tantum mutatur.
Ut partes diffidentes in gratiam redeant & pacem componant, requiritur ut ab utraque parte, inimicum a- nimurn removeant, Sc concordi amore fe invicem com·
ple&antur. Deus vero ab aeterno ita dilexit mundum,
ut Filium fuum unigenitum dederit, ut quisquis eum re-
cipit Sc credit in eum, non pereat, Ted habeat vitam
ieternam. Joh. III: 16. Sc per adoptionem hat filius Dei Joh, I: 12. Elegit nos in Chriifo ante ja£ta mundi fun-
damenta Eph. I: 4. 2 Tim. I: 9. 1 Joh. IV: 10. 16. 19.
Nempe Deus erat in Chrifto, mundum reconcilians Tibi ipii 2 Cor. V: 19. 1 Joh. Ii: 2. Commendat fuam erga
nos caritatem Deus, eo, quod cum adhuc eilemus pec- catores, Chriftus pro nobis mortuus fit. Ideoque cum inimici eifemus, reconciliati fuimus Deo, per mortem filii ipiius. Rom. V: 8- 10. Col. I: 21. 22. Rom. VIII: 32.
Hominem amiiTum Deus quaerit Sc adprehendit, ante- quam ab homine quaeri Sc adprehendi poiiit, Luc. XV:
4. Phil. III: 12. Hinc inimicitia unice iupereft a parte peccatorum, qui per peccata Sc mundi amorem, a Deo
recedunt Sc abalienantur Ef. LIX: 2. Col, I: 21. 2 Tim.
II: 12. y^ach. VII: 11. Jac. IV: 4. 5. Luc. XIV: 26. 27.
APoc. II: 4. Ef. XLI: 11. Ideoque ad Deum reverti de-
bent. Jer. III: 12. Malach. III: 7. cum filio degenere ad benigniiiimum patrem redire. Luc. XV: 20. Deus rogat peccatores per legatos fuos, qui orant eos nomine Chrifli,
ut cumDeo fe patiantur reconciliari 2Cor. V: 20. atque ut
juftificati exfide, pacem habeant erga Deum Rom. V: τ. 1 Pet. II: 10. Qiiando; ipfi revertuntur Sc Deo adpropin-
quant, Deus ipiis propior fit. Jac. IV: 8 Cfr. Prov.XV: 29.
Pf. CXLV: 18. 19. 2 Cor. VI: 17, ig· Qui manet in
G Chri-
De operationibus Grat» Div. Supernaturalihus
Chriltoy Chriftus manet in illo, Sc eum non ejicit Joh.
Vi: 37. 56. joh. XV: 4. 7. 1 joh. IV: 16. Quicunque
amat Deurn fuper omnia, Ejus amore viciilim fruitur Sc
deleclatur. Joh. XIV. 23. Homines ergoper regeneratio-
nem Sc renovationem, animum codeflem, guftum fpiritua-
lem, Sc amoremDei recipiunt Rom. V: 5. Gap. VIII: 35. 39.
Djus vercr immurabiiis eil, erga credentes benignus, iu-
credulis fua beneficia fubtrahit. Aliam tantum relatio*
pem accipit ad credentes Sc fideles, quam ad impios com
temtores. Hi per gratiam regenerarionis, ab ohjedEs im¬
murabiiis averlationis, obje£ta aeterni amoris evadunt Sc
couftituuntur. Huc ipedlant omnia Sacra: Scripurse effa-
ta, quue de univerfali Dei gratia Sc amore, iiliusque ad
hominem adpiicatione teflantur. Pcrperam ergo pecca-
tores magis lodi ein funt, quornodo Deus animum iuum
in a£lu forenii, eorum refpectu muter, quam ur ipii per D ivinam gratiam in gufhi Sc deiideriis matentur. A par¬
te Dei, omnia per mortem Filii & miifionem Spiritus
Sancli ad reconciliationem parata funt I.uc. XIV: 17.
Hominum eil, Dcum a peccatis cos trahentem ac revo- canrem, cum timore Sc tremore fequi, atque irrerηam reconciliationem avide Sc gratis reeipere & in ea immo-
ti manere. Math. XI: 28. Col. I: 22 23. Phil. 11: 12.
Non ergo peccator antea fe confolari debet morre Do- mini, quam agnita propria miferia Sc abnegaris praeter
JEfum omnibus, ei fe lincere & lubentiiiime oommiferit,
Sc tanquam depoiitum fervandum tradiderit. 2 Tim. Ϊ: 12, VIII.
Homines letpß £/ in peccatis inortui. per pri?na?n
Gratia Drein# operationew ita comnioventnr, excu tantur ac vivificantur, ut hancßipernaturalem mu- tationem non pojjint non Jentire ac reezperetfed pec-
cato-
in reconciliatiorie peccatovis cnm Deo. 45·
catores adulti, per irrefiflibilem gratis vim, non
cum Deo reconciliatntur, neque ad Ejus JviWiffu
mamfruuionem perduci ijiieünt, alw quam libero & lubentijjimo modo.
Eft qusedam vocatio Dei, qua ea, quse vocat, ex- ftare facit, eo ipfo quod vocat. Tali vocarione vocat ea, qua nonjunt nc [i efjent. Rom. IV: 17. Quando enim
dixit vel decrevit, exiftät lux, mox fuit lux. Gen. I; 3.
Huic non abfimilis eft vocatio interna Spiritus Dei; de
qua Apoftolus fieribit: Deus qui dixit, ut in tenebris lux iplendeiceret, Is eft qui fplenduit in co dibus noftris.
2 Cor. IV: 6. Primus gratise motus in nobis, non magls
a nobis dependct, quam ventus ipiraus, quem fentimus.
Joh. Ml: g. Hora beatificae vifitationis gratiae, in uno-
quoque peccarore, quas vitam Sc lumen accendit Joh.
I; 4. a folo Dei fapientiilimo beneplacito pendet. Phil.
II: 13. Eo autem momento, quo Deus operatur in pec-
catore Sc dicit: Excitare qui dormis, zf rejurge a mortuis,
illucejcet tibi Chriftus. Eph. V: 14. fieri non magis poteft, ut diutius in fomno mortis maneat, quam .fieri
poteraf, ut Lazarus maneret in fepukhro, poftquam Chri¬
ftus ipfi dixerat, Lamare prodi foras. joh. XI: 43. In hoc temporis articulo, Deus non tantum fvadet Sc follicitat,
fed eripit & transporrat. CoL I: 3. trahitut curramus Joh.
VI: 44. Cant. I: 4. fortior eft & praevalet. Jer. XX: 7.
Nec agit potentia ordinaria, fed illa immenfa Sc irame- diata, c]ua Chriftum ex mortuis fufcitavit; Eph. I: 20.
Nos cum in peccatis mortuieflemus, una vivificavit cum Chrifto. Eph. II: ?. Et fane Sacra Scriptura iis iimilitu- dinibus, primam peccatoris falutarem mutationem five
excitationem defcribit, quae omnem ejus prteparationem
Sc aflivitatem ab eo negotio removent. Ssepe novara
generationem vocat, ad quam nemo profe&o quidquam
G 2 de
46 De operationibus Grat. ZJ/v. Supernaturcrlilus
de fuo eonferre poteft; prxterea utitur fimilitudine re-
furrecHonis, in qua ex materia inerti <5t mortua, vita
Si motus fpontaneus reftituitur. Deinde typus creationis
acceifit ΡΓ. LI; 12. Eph. II:. 10. in quo novam creatu-
ram ex nihilo fpirituali, quod eft peccatum, exiftere do-
cetur. Lazarus in fepulchro non potuit ex fuis viribus refurgere; Tic nec homines ipiritualiter mortui, ex fuis
viribus refurgere Sc a mundi cupiditatibus ad Dei amo-
rem iefe movere poflunt. Uti Chriftus mortuo Lazaro
dedit vires audiendi Sc fequendi vocem fuam; lic Spiri¬
tus San&us peccatoribus mortuis dar vires cum adtentio-
ne audiendi verbum Dei. Uti Chriftus primum a£lum
vitae dedit Lazaro: lic quoque Spiritus Sanctus primos
a£lus fpiritualis vitae communicat convertendis: Sc hi
boni motus, fames Sc litis juftitise, contritio paiiiva, de·
teftatio vanitatis mundi, alacritas recipiendi verbum Dei,
ab hominis deliberatione & eleTione haud pendent. Pri¬
mi motus ad mundum abnegandum & Deum eligendum,
dici polTunt irrefiftibiles vel inevirabilcs, auatenus no- ilram deliberationem anrevertunt, ut in noftra poteftate
non fit, impedire ne oriantur: quamvis poftquam exor- ti funt, refiftere iis, Sc ne radices agant impedire, vel plane illos iufFocare, peccatores poifint. a) Tales motus
pro immenfa fua gratia,cuilibet peccatori aliquando con- eedit Deus, ut nullus excufationi locus fit reli<ftus, fed
omnes judicio Dei per fuam culpam fint obnoxii, quod
non quaerant Sc rite colant Eum, poftquam ad Illum quaerendum Sc fuper omnia colendum, femel iterumque
Divinitus excitati Sc de fua miferia admoniti fuerunt.
Job. XXXIII: 15. 16. 29 30. Joh, I: 9. Joh, XV: 22. 24.
Homo per vim irrefiftibilem creatur, ut ex nihilo
pro-
«) Cfr. joh. Muiiius Colleg, centrov, Träd, min» DEp» V. §♦·
XLVIII»
in reconciÜatime peccat'oris cum Deo, 47
productus, liberum culrum, obfequium <Sc amorem, Deo
rite cogniro exhibear. Nulla eiTet gloria, niii in venera- tione libera. Nulla in bene agendo eil laus & virtus,
niii agens facile a bono reeedere & male agere poffet.
Quo vehementiores itimuli & illecebrte ad peccandum
incitant & alliciunr, eo fortior guihis boni & laudabi-
iior inclinatio virturis requiritur, ad eas vincendas &
fuperandas. Frgeterea nulla eil voluptas in beneficiis,
ingratis hominibus obtrudendis, cum maxima juncundi-
tas percipiatur ex donis libero & lubentiiiimo animo, a miierrimis receptis. Nemo quoque invitus felix & be-
atus evadere pocefl, aut dele£lari iis bonis, ad quo-
rum poiTeilionem obtorto collo, & ilne libera inclina-
tione irreiiilibiliter trahitur. Si Deus per operationem irrefiilibilem, fidem & fui amorem in peccatore effice-
ret, haec virtus eiTet Dei non hominis3 Deus crederet
non homo, neque gaudium in iis bonis inveniret hde- lis, quibus carere nullo modo poiTet. Quo ardentius
bonum confe&amur & deiideramus, eo majorern in
eo obtinendo fentimus voluptatem. Deus itaque in fa-
lutis opere , non irrefiflibiliter & violento modo agit, no·
lentesque cogit. Id enim eiTet ex homine mulum facere aiinumque , cui frasno & lupato opus eil P£ XXXII: 9, Trahit funibus gratiaeOfese. IX: 4. ex nolentibus volen-
tes facit, & ita in nobis operatur, ut gratiam Dei tan-
quam iiimmum thefaurum & margaritam pretioiiifimam
lubentiiiime quteramus, atque omnibus aliis bonis prae-
feramus. Matth. XIII: 44, 45, 46. Hinc bomines pos-
funt libere recipere & refpuere beneiicia Divina, tam
fupernaturalia quam naturalia, eadem vel cuilodire ac
retinere, vel perdere atque amittere. Unde ad fortiter
dimicandum admonemur 2 Tim. II: 3. 5.11 ad vigilantiam
Matth. XXVI: 41 1 Gor. XVI: 13. ad conftantiam Apoc.
II: 10 fidelirarem Si prudentiam 1 Pet, IV: 7, atque ut
G 3 raa^-
4S Deoperaiionilnis Grat· Div.Snpemataralibus
maneamus in gratia Dei. Recedentes igirur a mun¬
di cupiditatibus, 2 Tim. 11: 22. claudimtis oculos,
au res obturamus Si renuntiamus sullui carnali, ur
cum folo Deo uniri, eo ferventius illum compellare,
Si promtius auxilium ab ipfo impetrare & recipere que-
amus. i Tim. VI: 11, 12. 14. Non in momento cmen- dationem peccatoris perficit Dei Spiritus, qui non tan·
tum pnmum excitatiorns fan£ium motum , Si pium
auxilii Dlvini deiiderium, verum etjam in perieveran-
tibus & ilrenue- contra peccatum dimicantibus, ultimum
fanclificationis Si oblignationis gradum in; rimit. Hoc
non operatur peccatore invito & relu&ante, fed in clamante, inftante, urgente,legente, audienre, meditan-
te, orante, mundum abnegante <Sc cupiditatibus reiiften-
te 2 Petr. I: 3,4, 5, 6. feqq. In cubiculo, iηter labores publicos & privatos, in focietate & folitudine vtgilare,
Si contra peccatum dimicare debet, ne gratia excidat
Si Spiritum Sanbtum contriftetur. Deus iis folis ob Chri-
fti meritum, peccatorum rcmiiiionem & folatium largiri vulr, qui Spiritus fui ductum recipiunt & feqvuntur,
atque fuiis continuis precibus eum cuflodire, ejus-
que incrementa in fe experiri ihident j vigilantes
contra peccata, non perfundtorie δι in momento, fed confulto & conftanter, exploraris peccati reeeiiibus,
eadem agnofcere, abominari δι fugere penfi habent.
Reliftentes vero δι cupiditatibus contra Dei admomtio-
nem indulgentes, fua culpa pereunt. 1 Tim. VI: 9. 19.
Ofea. XIII: 9. 2 Tim. II: 12. Matth. X: 325. Marc. VIII:
38. Luc. XI: 26. Hominis itaque eft recipere verbum
vel illud refpuere. Prov. X: 8. Marc. IV: 20 Joh. III:
31-- 33. A&. XVII: 11. Cap. XIII: 46. Marc. VI: 11.
Luc. Χ: 8. cuilodire verbum tanquam preriofum depoii-
tum. 2 Tim. I: 14. jubemur eleTionem noftram firmam
facere 2Pet. 1: 10. fides cft vicloria mundi. 1 Joh.V:4.
2 Cor.
in feconciiintioiie peccatoris cum Deo. 45
2 Cor. II: 14. τ Cor. XV: 54. Peccatores e morte vel fomno excitati, debent libera adivitate recipere 0cretinere gratiamDivinam 2 Cor. VI; 1. 1 Cor. X; 1 2. Apoc.lI: 10.
Cap. III:11.1 Tim.VI: 12.2Tim.I:1.3.14.Luc. IX:62 Pauli excicatio ab ardore perfequendiChriftianoserat irreiiitibi-
lisjicd ipia ejus conv'erlio Sc regeneratio intra triduum,
nomia&a eilirreiiilibiliter, fed perliberam gratioc impres-
icE receptionem Sc audientiamAd, XXVI: 19. Gal. i; 16.
Noter.
Id contra Reformatos Sc Janfeniftas probe tenen-
dum eft, quod homines impii Se increcLuli, eetern&m damnaaonem incurrant, non quia, defedu iuftkientis
grariae, in fua miieria naturali rehnquantur, ied poft-
quam éxcitationem fupernaturalem Iibere neglexeiint,
camque amore mundi incitati, fponte repudiavciint.
Qiiando itaque peccatores Deo rcfifteie dicuntur , non is
eit ienfus, quafi homo χ i1i bus ftiis, effeåum phyiicum o-
mnipotentia· Divinae impedire poilet; iedquodpravi Scim- poenitentes, per liberam malkiaiviaciiultitiam, bene£centiae Öc gratiae Divinae fe iubducant, adcoque fuae felicitati, in Dei amore Sc culru lubenniiimo, qui efie&us non pby-
licus ell ied moralis, obicem ponant , illiusque feie incapaces reddant. Nam fi bngamus, vohptaribus carna·
libus, inhiantes, ambitiofos Sc avaros, per potentiam irreiiftibilem inter beatos coelites ii trudi; depravärus
taπre Π ipibrum guftus obftaret, quo minus eum ftärum aeftimarent, ullan que ibi dele&atior.em fenrirent. Nifi a
Spiritu Dei geneiari fuerint, non poiiunt videre i. e. gu- ftare regnum Dei Joh. ΙΠ: 3. 5. b). Sic hon o per- fidus , etjamii maxime imbecillis, Regi potentiiEmo re-
fiflir,
b) Doddrigc Reuen von der Wiedergeburt» die V, Rede»
De operntiovibus Grat. Div. Suparnaturalihts
ßftit, Sc rebeUis' eil, dum gratiam ejus contemnit. Sc
liberum obfequium ipii denegar. c).
§. IX.
Qperationes gratice Spiritus Saneri fefe in peccatore exferuntper modum motus fubiti if transeuntis, ßve
venti Jpirantis , quas fupernaturales animi agi-
tationes, homo objervare, fequi, ^ /»
fuüm ufuni convertere debet.
Adiimilantur enimvento, fpiranti ubicumquevult Job.
III: 8., Per modum pulfus Apoc. III: 20. Sc com-
punctionis cordisA£t. II: 37. Sc aperrionis A£l. XVI: 14.
Sctra&usJoh. VI: 44. fvavis commorionis A£fc. XXVI: 28.
terroris A£l. XXIV: 25. rreraoris Ach. IX: 6. Cap. XVI:
29. Tales a<£lus Sc gratis Divinae difpenfationcs, per al-
leororiam operarum in vineam coliocatarum deferibun- tu'r Ef, V: 4, 5. Hi gratise motus & effe£lus, nemini quidem plane denegantur, qui per voluntariam contu¬
maciam fefe iis indignum haud reddit; tarnen pro fa- piendilimo Dei beneplacito, diverfis perfonis, locis ac temponbus inaequaliter diilribuuntur τ Cor. XII: ir.
Matth. XXV: 26 - 29. Interdum efficaciiiimo modo com-
movemur ab unico Sacrse Scripturs: di£lo, quod faepius
fine commotione antea audivimus. Pari modo in fo-
mniis , morbis Sc variis cafibus profperis vel adverfis, in-
folitos animi motus Eepe fentimus, quibus a malo ad bonum, a mundi vanitatibus ad Deum efficaciter revo-
camur. Cfr. Jobi XXXIII: 15, 16. 29. 30 In bifee mo-
mentis, nova quaii lux in intelle&u noftro exfplendefcit,
npvos fpirituales motus in corde animadvertimus, nova de·
c) Cfr. M. R. D. Knoiii Comp. Theolog. Prad. §. XLV. pag 93.
Hollfltxii Examen Theolog. Acroamat, P, III, I. cap. IV, Quaeft.
II. pag 7<?5. in notis.
in reconcilintione peccatoris cum Deo. 51
decreta, cum inufitata facilitate concipimus, quae omnia
de vivida Sc Forri Divina vi Sc exciratione i'atis teftan-
tur, Hoc eft tempus furgendi a fomno peccati Rom.
XIII: ιf. Eft dies falutis & tempus vifitationisDivinse Luc.
XIX: 42. 44. 2 Cor. VI: 1,2. Ebr. III: 7, g. Qiiicun-
que hos gratiae motus negligit, contemnit & iuffbcat,
is fua culpa in miferia Sc Servitute peccati manet. Si
autem hifce gratiae ftimulis locum relinquimus, eos re-
tinere, iisque inprecibus Sc verbi divini meditatione ob- temperare ftudemus, ab ejusmodi aTibus fupernaturali-
bus crebrius repetitis Sc receptis, habitus credendi Sc
bene vivendi fupernaturalis in nobis exfurgit, quemad-
modum ab aTibus naturalibus frequentioribus oritur
habitusnaturalis, d) Cfr. AT.IV: 31. AT. VIII: 17.29.Cap.
XVIII: 5. Cap. XX: 23. Cap. XXI; 4. Luc. II: 26, 27.
Matth. X: 19, 20. Marc. XIII: 11. 2 Tim. IV: 17. Luc.
XII: 12. Luc. XXI: 14, 15. AT. VI: 10 Exod. IV: 12. if.
Zach. XII: 10. Rom. VIII: 15. 26 AT. XIII: 51 Eph. VI:
19. qii£E loca, motuum transeuntium, a Spiritu SanTo in
animis hominum excitatorum mentionem injiciunt. Et quamvis in quibusdam praecipue refpiciantur dona mini-
itrantia Sc extraordinaria, ad eorum tarnen analogiam,
cetera dona omnia, vel ad hominemexcitandurn, vel ad
eundem renovandum atque obfignandum tendentia, dis- penfantur Sc recipiuntur. AT. XI: 17. Optime Fech-
tius: Cuilibet Chriftiano opus Chriftianifmi per Divi-
nam gratiam committitur. Quilibet vocatus a Deo eft
in vineam fuam, ad laborandum. Omni homini aliqua argenti, id eft gratiae particula offertur, ut eam acee-
H ptet,
ti) Cfr.Mufseus Difptit. de fide. § 58· Bajeri Theolog. Pofif. de Regen: pag, 675. Joh. Hulfemnn de auxiliis Gratia; in Proemio cap. 2. §. XII.
pag. 19.It.pag. ao8. G'hriftoph. Timoth. Seidels Gedankenüber die Fra¬
ge, ob Gott dem Menfcben eine Zeit und Stunde zur Bekehrung ge-
ßtτ habe? Helmftådt 1741,
j 2 De öperationihus Grat., Diy. Supernaturalibus
tet, eaque refte utatur.. Nec tantum gratia ipfa offer-
tur, fed fimul cum gratia Sc ex gratia, accepiäiidi, quä- per naturam deitifuiiür, eaque utendi facultas. Si pri-
niam gratiam acceptet, non quidem promeretur alreram,
fed tarnen ex gratiofa difpofitione, in non re.üflente fequitur altera.. Ordinis ratio eil:, non meriti,. e).
Nota.
Quando Paulus i Tim. 1: 19. loquitur de naufragio»
fidei, Sc Ebr. VI: 19. de ancora animae, fatis indicat ,
viam hominum . ad ceternam falutein, non inepte cum
navigatione per mare procellofum comparari poifey ubi fyrtes Sc falebrse, fcyila Sc charybdis, tollicire pra?ter-
nayigari debent, ii navigantes metam propoiitam felici-
ter attingere cupiunt. Illi enim, quorum navis vento fecundo agitatur, nec fuis viribus feruntur, neque in¬
ertes plane, inviti Sc viae incuriofi, ad portum acce-
dunt, fed libere, lubentes Sc cum fumma follicitudine ,
vela ventis flantibus dare ftudent, pyxidem nauticäm indeiinenter ante oculos habent, illique regulce conve- nienter gubernacula tenent, Sc navem in curiii fuo ita dirigunt, ut fcopulis omnibus apertis Sc occultis pru-
denter vitatis, poil varias tempeflates & multa pericu- la, portum exoptatiiilmum cum gaudio intrare poliint.
Contra qui navim portu haud folvunt Sc exeunr, qui
ad ventum fpirantem adtendere nefciunt, eumque Di-
vinitus datum, velis recipere, Sc in fuum ufum con-
vertere negligunt, qui pyxidem nauticam in confilium
non adhibent, qui fcopulos Sc devia non cavent, qui-
que tempeftate oborta, Sc vento adverfo flante, navem in ancoris tenere ignorant, fed cuilibet vento vela
committunt, navimque caeco impetu fluereTinuntj il¬
li omnes, fua culpa, a meta propoiita aberrant Sc re-
mo-
e)Vid. Fechtii Traäatus deoreiinemedoque graticeDivise, Λphor. Iii,.
in reconciliationc pcccatoris cum Deo. 53
moventur, atque naufragium patiuntur, quamvis vento-
rum difpofitibnem in fua poteftate minime habeanf,
neque fola vi<£ icientia Sc fua remigatione, mare traji-
cere Sc portum adtingere valeant. Pari modo, annonse
ubertas, non ab agricola, fed ab agri fertilitate Sc fa-
ventibus tempeftatum viciifitudinibus, per Divinam oa-
turee gubernationem ac benedictionem prsecipue pen- det: Si colonus tarnen agrurn arare , & femina terrae committere negligit, aut animalium noxam avertere
intermittit, nullum meiTem Sc fructum Divinae benefi- centiae coliigere poteft , idque ob iiiam unice negligen-
tiam. Si itaque homines in fortuna externa Sc hujus
vitse bonis adquirendis, nullas alias partes in fua pote- ftate habeant, quam per vires naturaliter collatas, be-
neficia Divinitus concelTa arripere, retinere, eaque ad
fuos ufus prudenter convertere, mnlaque occurrentia
quantum poifunt, fugere ac rcmovere, vel patienter fus-
tinere ea, quae nulla cautione fua vitare valent: quid mirum, ii in fpirifualifelicitate obtinenda, per vires fu- pernaturaliter fuppeditatas, mere pailive fe habeant, non
quidem ut coeca Sc mortua inftrumenta, fed gratiam Di¬
vinam defiderando, recipiendo, lu&ando, retinendo, di- micando , ne fponte a Deo Ejusque gratia recedant, ac
coronam juititiae seternamque glonam amittant Sc per- dant. f).
§. X.
Etfi Spiritus Sancius, non ßne verΜ reveiati Cogni¬
tionen peccatores adultos regenerat fanföificat; non
t amen homines, per verbi Divini leShonem, auditinn
ac meditationein, je ipjos cum Deo reconcilhare, fi- demque falvificam in fe accendere pojfunt; fed Sρwi¬
ll 2 tUS
/) b.fr. Job F cd Tf>co!.i Betrachtungen über die wtiltn /.Lite Ii ten Gottes. Diitter Theil XIII. Betr. §, I, Seite 4,'
54 De operationibus Grat. Div. SupernaturaUhus^
tus Sancii duciuife committere, ejusque internasgra*
tia in animo operationes, humillima animi Jubmis·
ftone OfJummo indigentia fenfit agnofcere, ardentis«
fimo deßderio expetere, lubentijjime recipere, &
maxima fidei vigilantia, adfinem vita
retinere åebent.
Pelagiani & Sociniani, per Chrifli do£lrinam Sc
cxemplum imitationi propolitum, fefe emendare, fuis-
que viribus animum murare conantur» Photiniani, Ar-
miniani & Synergiflae per vim verbo Divino communi-
caram Sc infitam, fidem concipere Sc fan£te vivere vo- lunt, fine ulla concurrente operatione Sc peculiari in-
fluxu gratiae Spiritus San£ti. Has vero fententias, con-
cordiilimis Sacrae Scripturre fuffragiis, Sc ipfius negotii
indoli aperte repugnare, argumentis quibusdam demon-
ilrare iludebimus. Noilra aiTertio non nititur quibus¬
dam phrafibus aut paucis Sacrarum litterarum di£lis, fed
univerfa revelationis do£trina, ad eandem firmandam confpirat
Id i;o indieat natura hominis, pofl lapfum Proto- plailorum depravata, atque a communione cum Deo co- gitanda, defideranda Sc fe£landa, maxime abalienata.
Solus Spiritus S. eil egregius ille artifex, converfionem
in nobis efficiens: interim tarnen priedicatione Sc au- ditu fan£li verbi fui, tanquam ordinario Sc legitimo me>
dio feu inilrumento fuo utitur. Hominis autem nondum
, renati intelle£lus Sc voluntas, tantum funtfubje£tum con- vertendum, funt enim hominis Spiritualiter mortui in-
telle£lus Sc voluntas, in quo homine Spiritus San£lus
converfionem Sc renovationem operatur. *) In fubje£to
eonvertendo, ignorantiam Sc impotentiam excogitandi
bona
*) F©im. Conc. pag Ögi» Cfh p. 580 & 58-3»
in reconciüatione psccatovh cum Öec.
bona fpiritualia & cceleflia, haud difficulter admittunc
Naturaliftaej eam tarnen facilc fanari poffe exiilimantper
Divinam revelationem, propofiris rarionibus evidentibus,
quse adfenfnm intelle&us extorquent, Sc motivis incul-
eatis, quse voluntatem commovent, Sc ad adpetendum
bona ceeleilia, averfandumque mala fpiritualia determi-
nant. Sed quis non videt, eos fupponere in peccatore
ante regenerationem, easdem vires intelligendi Sc volen-
di id, quod in verbo Divino proponitur ac fvadetur,
ac in ilatu regenerationis ac fan£lificationis? cum ta¬
rnen Sacra Scriptum innumeris locis, hominem Tibi re- li£lum} ut coecum, furdum Sc mortuum, gratise vivifican-
ti & regeneranti objiciat. Homo carnalis nec compre-
hendere nec credere poteib ea, quse funt Spiritus Dei,
percipit verba revelationis tanquam ihiltitia. ι Cor. II:
14. Sermo de JEfu pro nobis crucifixo, Judaeis erat
fcandalum, Ethnicis flulta pracdicatio. 1 Cor. 1: 23. in
qua mundus iapientiam Sc Majeflatem Divinam perfpi-
cere minime potuit 1 Cor, I: 21. Immo fermo Salva-
toris de morte Sc paffione fua, ipiis Apoilolisante effu-
fionem Spiritus Sancli videbatur abfonus. Matth. XVI:
21. 22. 23. Cfr. Luc. XXIV: 11. Idem tarnen Evange¬
lium in regenitis Sc credentibus eil vis Divina ad falu-
tem. ι Cor. I: 18. Rom. 1: 16. Hominibus carnalibus,
etiamfi verbum Dei habeant, Sc illud auribus perci- piant, non tarnen ipiis propterea datum eft noile my-
ileria regni Dei Matth. XIII: 11. Marci. IV: 11. Luc.
VIII: 10." Joh. VIII: 43. Cap. XII: 37. 39 40. Lux ev-
angelii non fplendet incredulis Sc ctecis, antequam o-
culi eorum aperiantur. 2 Cor. IV: 4. velamen fuper cor-
dibus judaeorum poiitum eil, dum legunt do£lrinam cce- leilem, quod velamen nonnifi per gratiam regeneratio¬
nis tollitur. 2 Cor. III: 14. 15. 16. De falfis fratribus;
teflatur Apoftolus, quod femper difcant Sc minquam tä¬
tt 3 mem
