A/ti
£•F- P- £,£ fl ff~
DISSERTATIO ACADEMICA
IicJ
PAUPERTATE,
QUAM
Indultu Cf
Adprobattone Amplislimi Senatus Philofophiei
Illuftris. Academise
Upfalenik
Sub MODERAMINE
Amplijjinu
atqiieCeieherrjml
D.HEMMINGI FORFUI
PoeC
ProfeiflToris Regii &
'Ordinarii?
Vublico Bonorum examinißfiit
JONAS
Ängerifiåffnus.
In Audit. -Gußav. Maj. a d. zz Junii Anm
M DCC IV boris antt meridiem tonfvetis.
Up s /[/,is
Ex Officina JOB. HENR. WERNERl Regi« Acad. Typographie
Reverendijjmo CHn-1
Duo. ERICO
S. Theologiae
O.Do&ori
.q\x Archi -
Epiicopo Emmen
Pro - Canccllano
Magnifi-
clefiaftici rraefi M/ECENATI
Hoc
fpecimen Academicum, licet obfummumerga mefdtuoremjn
turavenerationk, cumvoto ca-
lumtatcperpetua 3
jD.
Reverendiffimi
cultar
J.
-'
fto Patn ac Domino,
t BENZELIO,
i CeIebemmo,RegniSve-
i
tiflimo, Academix Uplalenfis
- centiffimo>
&Confiftorii
Eoi di
graviffimo.
I
SUMMCX
t nullo verbomm ornatu
expoUtum
v
ßgmrn
tarnennmqmmintermon-
- f
hdisßmo
proTantiViri inco>
i
I
£>.i inChriftoPatris
t hvotijjimtts
, ©.
Maxime Reverend« in CHRISTO PATRI ac DOMINO
Da G E O R G I O
WALLIN,
S.Theol. Do&ori Celeberrimo,per
Norlandias Occidentales Supcrinten- dentiinciutoXonfiftoriiHernrcfanden- fisPrafidigraviffimo,Regiique Gymna-
fii, quod ibidem floret,Ephoro
adcurätiflimo.
Patrono fuo Magno.
Aämodam Reverendoatqne
Ainpli/ßmo
Viro,Mag. JON i ARN E LL,-
EcclefiaequsChrifto,Holmias adTempl.
St.MariseMagd,colligi tur,Paftorimeri-
tiffimo Comiftoriique Holmenfis Ad*
feflori graviflimo , ob favorem irt>
aeprorfus fingularerii, nec nonbene-
. ,:ia plus quam paterna, utPromotori optimo, Hc totopectörc ad eine-
resusquedevenerando.
Hafte
exigüks
lucubratiories?itavqucNobiWimo
Confidtijßmoque
DOMINO
) Dn. MAGNO
Dicafterii Regii Holmenüs Adfeü»
fori maxime incluto , olim per.qua-
n"
drien'nium fere uti Nutritiomeo jpro-
n*
penfiffimojamque Patrono,certiflimo,
ita venerabunda mente jugi-
ter colendo.
HC
Plurimum Reverendo atque
Pr£~
clarijßmo
Viro,Mag. MICHAELI
Paftoriin 9^örbin<jevä& meritifümo &;
adjacentium Eccleflarum Praepofito digniüimo, omni obfervantia
hono^ando.
fe
Juasque
Jpeshum'dlhne commenäat
J-
Qrnätißimo Jwveni
Dn.
JON£ @Dv2(^-9-0£5)}
Per alpera
ad honefta quasvis
enitenti.
uid quereres■>
Crmholm, quoi
te tu^
presßt egeflas,
St iam dives eres, cui
fatiseß, quod habes?
Hemmingus Forelius,
o
Ejdem.
•gjHSt grave paupertatis onus ,
quoå
JT\ retarcht
Ardua condntes adfcendere
culmhitt
Pindu Ihne tualaus> Granholm , äö
Jpectior extat?
Quant
oplura
moramfecere obßacuh
rerum
c.Ante tibiy oj)tatam quam
pojfes
täti¬geremetam.
jimlcijjimo animo adpUudtt L, Rimmius,
I N.
% Cap. I.
§, i.
I
Jcultura homini
ap-^prime neceflaria eft, ij^nobileque
illudcom-jUemadmodum &
^corporis & animi
pofitum neque valere, neque fefe
reåe gerere
poteft
, nifi mutua_*partium opera
fuffultum
fit: ita ere omnino eft, ut utriqueparti fua
conftetvaletudo &integritas,
- - utfit mensfana in corpore fana»
Juv. fat. IQ. v. 356. Si quid
verö
aut corpori, aut animo
defit,
cum utrumque adhominem conftituen-dumfaciat,
deprehenditur
hic,quamaximeopus
habet,
redeftitutus 5c
pauper. Eft autem paupertas
ho-
A minis
minis duplex, externa&interna-»:
illa licet
apud
varios varia fortitafitnomina, ufitatiflimatarnen funt, inopia, penuria, tenuitas & rei
fa-
miliaris anguftia. Graecis mvU di-
citur.
Haec vero interna fcilicet, in¬
opia eft mentis, teile Gregorio
Naf. in Ezech. 6.
Paupertasefiinopia mentis,noninquan*
titate.pojfcjßonis
Mi-
Quipaüpertatis
morbo laborant,
de eo queri fiepenumerocoguntur*
quod remoras & obilacula plurima
fibi eademponat. Unde etiampro- pter ingentem moleftiam, quanu
parit, Terentius
p£&<poe/Kck
onus illam nominat Heaut: A&. i. Sc. i.Paupertas mihigrav e0 miferum onus eft.
Vitam inopum miferam eiTe con^
ditionem, non eil, ut multis ad-
moneamus5 teiles namque
auriti
& oculares quotidie
hoc affirmant
plurimi, quorum ftatum vivis
PJautus depingit
coloribus.
Omnibus modis,inquit, quipauperes funthomines, mijerrimi vivunt^pra- fertim, quibus nec
qmftus efl, necdidi-
rm?mm inRudente a&.2.fc.1.
Quanta etiam in
commoda adfe-
ratpaupertas,
noveruntoptime illi,
qui, hoc malo
prefli,
neclibi,
nec liberis,uti debent,confulerevalent.Inde multi, liberali alias ingenio prcediti,in occulto latent. Nam te*
fte Juven. fat. 3. v. 164.165.
Haudfacile emergunt, quorum virtuti*
f bus obftat
Res angufi/i dornt.
Quamquani non
diffitendü eft
cum Plinio lib.7. Ep. 22. faepe pauperes elTe fhudiorum amantiflimos, qui, urgente rerum inopia,ftudenfc
ar*dentiflime, nec ullis voluptatumil-
lecebris emolliuntur, fedper
ardua
quseq'ue prorumpunt.
4
§■ 3-
Cumver o iufta & debita liber o- ^ rum inftitutio, haud raro vel in- cüria negligitur parentum, velgra¬
vi interpellaturinopia, ut aut per illam in otio torpefcant, aut per_.
hane eo non perveniant, quo pof- fent,ni(i adminiculis deftitueren- tur; Nam
quandoque,
uti cariit-*Horat:lib. 3. Od: 24.
Magnum pauperies opprobrium5 jubel fjjuidvis factre & pati,
Virtutüqueviam deferit ardu<e:
Juvat etiam hic expendifTe quarru ;
dilpar
fit ratio divitum puerorum 8c pauperum , uti docet Claud. 4.ConC Hon. v. 220.
Major & utilior fato conjuntta potenti
Vile latens virtus.
Sic illiplus jfplendoris 8c animiha-
bent.Nec^enim
domi delitescunt,ut pauperes, fed in luce verfantur, Arift.2.lib. Polit. 7. Eosdemque-»
animofosredduntdivitiae,Liv lib.2.
Quam-
Quamquam 5c infcerdum , tcedio
vita? prioris, 5c deüderio ac fpe_j
meliorisconditionis, exemplo illo-
rum, qui virtuteinclaruerunt,qui-
dam ita excitantur, ufc maximosin fcientiis 5c artibus cemulari conen-
tur, tantoque magis aßiirgere_,,
quanto alfcius antea iatuerunt. Vi- demus quippc paupetatem indifli-
milibus perfonis, diffimiles habu-
iffe eftedhis: quosdam per ignavi-
am percülit, 5c penitus demerfit:
quosdamiterum per affiduum ia- borem erexit5cextulit; Secundum illud Seneca?Ep.50. p. m. 171.Nihil
eft,quod
nonexpugnetpertinax o- pera, oc intenta atquediligens cu~ra. Huic germanum eft Plaufci in Sticho A&. i.fc. 3. y. 24.
Paupertas omnes artesperdocet Et
Virg.
Georg. Hb.1. v. 145.- Labor omnia vicit
Improbus, &durisurgensinrebus cgeßaf.
Nec abfimiliseft fententia Man. üb.
I.p. m. 3.
Et laborIngenium mferis dedit f (f [ua quernqué'
Ad-
6
Advigilarefibi jufit forttina premendo.
§. IV.
Siquidem vero
i&ibus forcunae
omnes expofiti fiimus , paulum
confiderati non folurn verums
inhumaniprorfus funt, qui fortu-
na inopiaque
prefTos habent defpe-
&ui. Res ipfa loquitur inopiamu
contemptum parere:Juvenalis
lib.
i.Sat. g. v.152.
Nihilhabet infelixpaupertasdurlus infe^
Quamquodridiculos homines facit Cum ergo vices rerum
admodum
variabilesfmt, eominus inopscon-
temnendus eft, quo
opulentiilimus
fepius in ftatum calamitofiorem-idelabi poteft: uti innuitHorat,
lib.
2. od. 10, his verbis v. 9. &feqq.
S<epius ventis agitatur ingens
Pinns, & celfe graviore cafu
Decidunt turres :feriuntquefummos
Fulmina montes
Nempedat idjcuicunque libet fortuna rapitque:
IrustfeftfubitoquimodoCrocfuserat, NaCTrift,lib. j.El.7. Nam
/
Nam,ut iterumloquarcumNaf. ex Pontolib. 4.Ep. 3.
Qmniafunt hominumtenui pendentiä-»
filo
Et fubito cafu> qua valuere,rutint.
Siquidem veteres quoque
pagani
credebant, humana vit# commo- da divino arbitrio dari atque
aufer-
fh Unde Horat. lib.1.ode.34.
- - - Valet ima fummü
Mutärt, & inßgnem attenuat Deus>
Obfcurapromens, hinc apicem rapax
Fortuna cum ßridore acuto Suftulit , bicpojuijfegaUdet.
Adeofemper
felicemefTe,& fme__»
morfu animi tranfirevitam, igno-
rare eftrerum natur# alteram par-
tem Sen, de
providentia
p. 316.Pr#terea didtitatratio, neminem elfe lcedendum, proximo vero
opi-
tulandum, in quantum
fieri pofiit.
Has pr#cipue
ab caufas, quod pri-
nio,
refpedu
originis ,uni majo¬
rem pr#rogativam pr#
altero
non attribuitCreatorfapientiflimus: Se-
cundo, ratione fragilis vit#; non
enim
8
enim planum eft, quem nam
vi-
ciffitudo rerum maiori beatura e-
rit feiicitate: Tertio, noftra? de- flru&ionis, quod pauperem &
di-
vitem,principem& mend.icum, in
vita quodam modo impares, cor¬
poris vaftator mors in pulvere &
cinere pares reddit.
Paüidamor i <tquopuIfittpedepauperum tabernas
Regumquetnrres. -
Horat. lib.i. ode.4.v. 13.
Deum itaque, qui generi huma-
no optime confultum voluit, iiio- pem
& opulentum confvetudineita
junxiffe conftat, ut confilio,opera& re,femper quidem, maxime ta¬
rnen, neceflitate urgente, Tibi invi-
cemprodeffent. Hoc Sen: velie-»
vidétur Clemtlib, 2. C. 6. Miferi-
cordia, inquit, vicina eft miferiae:
habet enim aliquid trahitqueexea.
Ne vero pauper in defe&u pati-
entia?defoeret, & in exceflu inju-
Ü2c cupidinispeccet,talem eiregu-
lam vivendi commendat Pholofo-
phus. Optimum effc pati, quod,
emendare non poflis: & Deum_,?
quo au&ore cun&aproveniunt, fi-
ne murmuratione comitariEp.ioy»
P 528.
Atque hoe idem eft quod Plaut:
AulrAéL i.Sc.2.v. 10. tradit
Pauper fum ,fateor* patioK quod Dit
dantfero.
Vis exemplum? apud Ovidiumu Metamilik 8. Fab.7.v.633.Phile~
mon & Baucis
- Paupertatem - fatendo, Ejfecere levem} nec iniquamenteferen-
dam>
Adeo verum manet illud Horatii Hb. i#od.24. v. 2c.
- •» Levis fit patientia
Quidquid corrigere efi nefas,
$. v.
Affiuentiam & divitias
plures
fedalTe quam beafTe omnium fere temporü hiftorice loquntur* Haud
paucos ideo fcite has fpreviiTe, Ci¬
ceroin Lseliocap.23. ita adfirmat,
rauP
10
multi, inquit, divitias difpiciunt_»,
quos parvo cQntentoSj
tenuisviåus
cultusquedelegat:
Honores vero, quorumcupiditate quidam
inflam-ixiantur, quam multi ita contem- nunt, ut nihilinanius, nihil effe_j
levius exiftiment, itemque cetera-., qux
quibusdam
admirabilia videmtur, per multi funt,
quipronihilo
putent. Iterumpro
domo
fuap.m.270. Caducafemper& mobilia hsec
effe duxi, nonvirtutis, atque inge- nii, fed fortuna?, &temporum mu¬
nera: quorum ego non tam faeul-
tatem unquam & eopiam expeten- dam putavi, quam & in utendo ra- fcionem, & in carendo patientiam,
Satis eleganter a gentili admonitfi
Veras ergo divitias
quisquepofles-
fionem virtutis perpetuam efle iu- dicet, illa namque non tarn quan-
titatem fortunarum, quam animi qualitatemrefpicit, qui
fiepius
par-yo, aeque ac magno, dele&atur_>,
fecundum illud Lucretii lib. 5. de-»
naturaRer. p.697.
-»>
US
•o,'
n- n-
ilo
*
C U-•
ll-|
n-fa-1
ii,
u s-
u- tl-
ni
r-
->y
II
Quodfi quüv eravitamrationegubernet.
DivitU grAndes hominis funt> vivere
parce
Äiquo ayiimo riefe enim eft usqnam pe~"
nuriaparvi,
Similiter etiam Horatius üb. i. Ep.
U.v. 3&feqq.
Tolle quarelas
Pauperenimnoneft^cuirerumfuppetit uftify
Si ventri bene, fi Uteri eß pedibusqut
tuis\ nil DivitiapoteruntregAles addere majus.
Nonimmerito ergo faniores
philo-*
Tophi, eum divitem faciunt, qur
contentus fuis rebus vivit, inopem
vero qui finem
defiderii
nünqüanTöbtinet. Hincfeneca Ep.n8. p.m.
591. Judicas tu,inquit, iilum
divi¬
tem, quia divitise
ejus defmere'
non poftimt, utrum
malis habere
nrultum, an fatis? qui mUttumha¬
bet, plus
eupit;quod eft
argumen¬tum, illum nondum fatishabereti;.
qui fatis habet,eonfecutus
eft,quod
divitinunquam contingit,
finem.
. EleganterMartiaIis Likio Ep.47-ßlgod fisj ejfe vclis? nihitque rpalts.
C«p.
Cap.1L
. ..
5-*•
Exigit
paupertate,iam ordo,
feilieetut de
interna-»vera__>
agamtis, quarrt infatiabilenu
animi cupidinem efle, neminem
fugit : qua? fedäri & extin- gvi nequit, tantoque nocentior eft, quanto magis non corpus,
fed
animum urit. Quod ad nomeiu»
ejus fpe&at,Gra?cisfonat
non qtiod in (oloargento,undean¬
ginem'förtita eft,verfetur fed in omnibus rebus, qua?
immoderate J
cupiuntur. Quoniam qui opibus inniant, quo majores corradere^
poffunt, eö major etiam illorunu
amorhabendiaugetur.
- - cumpojfideant plurima , plurAis.
volunt.
Quxrere ut ahfumant, nbfumtarequircre
certant',
Atque ipfe vittisfunt atimevt a vites.
Sic,quibusintumuufejfufaventer abun- diLs)
JQuoplus fimtpotamplasfitiunturaqti<e,*3 Nafo üb. i.Faft.v. 216.
Ac velutinnumerosantnesaccedere Ne-'
reus £
Nefcit)i!) undantemquamvishinchauri-
atIftrum-)
Hinc bibatoeflbum feptena gurgite Ni"
Iumlj,
Par [emper ßmllisque manet: ßc fluffi-
bus aun
ExpUri calor ille nequit.
Glaud: in Ruf. lib. 1.v.
Et quemadmodum nihil188» difFert,
ütrum segrum in ligneo le&o, an
in aureo colloces: quocunque iE
lum transtnleris, morbum fuum-»
fecum transfert, fic nihil refert, u-
trurri animus xger in divitiis, an
inpaupertate poiiatur. Malum fu~,
um illum tarnen fequitur. Ann.
Sen. Ep. 17. p. 64.
- - hic kullofine beatus Componit opcsy gazis inhians
Et congeßo pauper in auro eß Senec.Herc. Fur. A&. 1.
^rudenter igitur
opibus utendum
eft:
14
eft: Nam qui Ulis male utitur .
miferabilis eft, ut ille, qui
vulne-
ravit fe eodem gladio , quem
ad
vindiftam contra hoftem fumferat.
Huc itaque illud Ciceroiiis acce¬
dit, ad Heren, (loquitur de
vitiis
in Republica Romana
obortis)
magno malo
hominibus eft
ava- ritia, idcirco quod multis & raa- gnis incommodisconftiöeiituiL»,
propter immenfam
pecuni^
cupy ditatem. NamJ Quid w» mortalia pettora cogu:
Auri facrafames?
Virg.
Hn.Lib.
3. v. 57.■§.
ii
Ex his, qua? di<fta funt, patet,
non minus eum inopem efte,
qui
fummis non contentus eft rebus, quam qui nullis
gaudet facultati-
bus; hic efte
poteft,
utvidetur,
ille vero nullo modo cernitur^ >
veré tarnen eft, fecundum men-
temTheologi ceieberrimi
D.Gerh.
J: » Ava-
Avarus veré pauper eft, animo
enim non divitiis asfti mandus.
Et licet multa congeilerit, illum tarnen ultimo relinquunt, förfara fepe pauperrimum. Quid multis?
divitice pariunt fudorem in ac~
quirendo, creant timorem in poft fidendo, adferunt dolorem in a-
mittendo, & quod pejus eft : A-
varorum labor , non folum peri-
turus eft , fed etiam peremptorP
us; aut divitia? te deferunt, aut
tu illas. Gerli. Med. fac. pag. m.
188. 189. Nec his jam di&is ab- fonum eft illud Martialis, ctim &
rerum mutationem, & hominum
imprudentiam
defcribit hoc modör Rape, congere, aufer,pojfide,
re-linquendum
eft. Libr, 8. Epigr.44«
Bona illa, uti appellantur ex¬
terna, incerta funt, & verius com-
ceduntur, quam
poflidentur,
fata^uamque inträ breviflimum tempo-»
• fis fpatium, aut illa annihilare^,
aut
i6
autaliis reddere poflunt, ut, qua?
pofTidemus,
in aHorum jura trans-eant , illorumque miferia noftra_.
j
fit. Hoc accidere manifeftiffimé Horatius demonflrat;
An proprium quidquam, puntto quod
mobilis hora,
Nunc precey nuncpretio^ nunc vi, nunc
[orte (uprema
Permutet Dominos & cedai in altertu
jura ? Horat. lib. 2.Ep. 2, v. 174.
Cupidiffimus.rerumfibi iniurius cft, quod immoderate concupivit,
alteri etiam malo fcilicet noxius,
quod ei opes, materiam rixarum, infolenti#,& luxuria?,
fuppeditavit.
§. III.
Optimse in vita humana certifli-
maeque opes funt, virtute animi
fe metiri. Stoici, hoc fuoParadoxo,
convenienternaturavivere, idem vo- kufle videntur, cum quibus conve- nimus', quatenus defiderio noftro impe-
ix imperandum eft, honeftum & vi-
s- tx neceftarium tantum appefcendu.
L-» k Nam confervationem fui, cum_,
ne alterius commodo quaerere, aliena
non adfe&are, fed honefte quseii-
od tis fatiari; five parum, five plu-
rimum in ufum noftrum transfe-
'M ratur ; neque rationi , neque re- velationi conträrium eft. Quod
^ vero ad quantitatem rerum fpe-
&at, liqiiet naturam paucis con- tentam éfte. Nam
|' [
- multapetentibusbefunt WMlta< Bene eft ,cui Deusobtu-
s>' llt
fy Parca, quod fatk efty manu, it. Horat. Lib. 3, Od. 16. v. 44.
Adde 5c illud, eum qui parum
habet,
nön multum amittere pos- fi- fe, ac proinde exigua in rerum^ni ja£ura minorem animi dolorem
:o, fentire.
o- Non itaque fme caufa Philofo-
e- phus illum miferiorem facit, qui
ro * Jttuita amilit, quam qui
nihil
ha-ie C buitj
buit; qüoniam
tolerabilius facilt
usqueOft, non acquirere, quafti
mittere; ideoqueisetiores
videbis-,
quos fortüna nugquam
refp_exit_»
3quam'
quosdeferuit. de Tranqm
animi'p.359. Denique contentusforte fua exiguä, tranquille vivitj
cum amantiffimus ufbra*, dies no-
&esq_ue
inquiétus cönfumit pluri-
iilas. Nam novse occupationes
veteribiTS femper fubftifuuntur-A fpes fpem excitat ,
ambitionem
ambitiö : miferiarum non fiftis
•qteritur,
fed
materia mutatur^.Sen. de brevitate yto Cap. 17. p*
517
Quömodo vero opes ufurpare-»
idecet, praeterquam
quod
fupradi-
&um eft, éx Bafil. Mag. de
avari-
tiap.482:intelligipotéft, quiTheo-
•gnidem
infert itadicentem: Non
amo, nec cupio ditefcere_, dum
mi-
"Bitantum exiguo licebitvivere
&
absque malis.
Adtolerandam veroa:quo anitno
vi-
19 !
vitam anguftam ipfe
Bafil. Op.Lat.
confilium tale probet Si tibi ipfi
attenderisj ha?c.& adhucmajora^,
circa te invenies, «Sc prxfentibus quidem bpnis
honefte frueris
, «Scill rebus necelfariis angufto nort_*
eris animo. , Hoc unum pra?ce- ptum
fianteoculosfuerit,
magnumpneftabft adjumentum.
j
§. IV.Div.itia? infe confiderata?, ftöti mala?, Ted bona? fünt,. quibus
fi-j
liem «Sc fcopum
propofitum obti- j
j
nere poflumus. Namnihil früftra
a natura conditum elfe, & provi-
dentiam divinam, omnia in bo-
num finem deftinafTe novimus.
Vitio verb noftro perniciofa? &
iqiala? redduntur, vel ut veriusdi-
camnos fumus mali , qui illis
contra ordinem å Deo prcefcriptu
in noftram aliorumque ruinanu,
utimur. Verum enimvero licet in fe res bona? fint, induftria
«ScVir-
tus
tus"tarnen in fillarum
poffeffore_>
requiritur, quod
perbene ad Epift.
ii8 Sen. Lipfius adnotavit, ubi ita
diflerit: A bsne eligente &> utente, hoc efljpruäentia & virtuteinea, ept*
omnium bonorum Vis & ortgo efl. Sen.
Ep. 74; Cum igitur corporis
fa-
nicas, vires, honor, gloria & opes veluti depofi'ta fint, omnes qui
his
fruuntur, illud üb! di&um putent quantum glorias quantum honoris
fortuna nobis attulit,tantum virtu- tis expofeit Scult in notis
adCalp*
Fiacc; d'eclam. 31.
$. V.
' Quomodo vero homo jueunda
vita vivere poflit, deeare videntur quidem primo intuitu pugnare^
inter feAriftoteles,Cicero &Sene-
ca, föd facile, fi non in verbis,ipfa
tarnen re conciliari poflimt; uthuc
vere illud accedat Ciceronis Lib.4.
de finibus. Nihil efl enim de
qito
aliter
tufentiasatqueego :modo
com-
. 21
immutatis verbk
ipfas
resconfera-,
mus.
Sobrie quidem & fatis diftinöé
Ariftoteles Philöfbphari-feputat^.,-
cum Fortuna? bona diftingvit, qua?
qualitate6c quantitate a Fe invicem
aifFerunt. Illa profpera '& jucun- da, vel triftia & adverfa Fuht^.
Ha?c, five plurima vel minima^»
fint,licet non tollant beatitudinem, aliquarn tarnen mutationem adfe*
runt, ut mala Fi magna Fuerint im«
pediant, bona vero illam reddant
illuftriorem. Tarnen, ut habetA«
riftoteles , virtus in rebus
adverfis
quandoquemulto
efllüuftrior,
quamprojperis, non fems acflamma, qu<#
uoctu apparet,
multo lucidior efl,
quamqua mterdiu conßicitur. Quonimn
tumhabet qtiod maximeagat,
&in
quovimfitam exfequatur, Huic pror- lus etiam hoc Seneca? germanum_»
eft: avidaefl
periculi
virtus,d?
quo tendat, non quidpaßura fit, cogitat:
quoniam &
qttod paßura efl
igloria
pars
2Z
pameft. Sen.
de
Provid.p.317*De?
inde unum cum Stoicis facit in.eo,
quod vita- beata in a&ione virtutis
interna confiftat, fatis enim perfpir
cue hoc ipfa beatitudinis definitiö-
ne docet LiK L de moribus C. 12.
Bmtitudojundlio quxdammunerkam- ml eft 9 flirtutl andlque
abfolute
con- gruens. .Omnis enim res taliseft
>qualem illam animus reddit; qnip¬
pe qui
aftioiiura humanarum
acrerum princeps & reftor cenfen-
dus..eft> ut illa* ab hoc, hic vero
non item ab illis* asftimentur; Se-
cundum Cl.Lipfii mentem
egregié
in hane rem diflerentls : Exanimo
remflare, non qnhnum ex re xquunt futo. Manud. ad Philofbph. Stoic.p.
508. Denicß ad tutandamnoftram
fententiam non parum conferrevi¬
detur SextusEmp.p.
462..cumalle
indefcribendo beato haud minusac ceteriverumelicere adnititur. Cer- te, inquitv feJix <Sc beatus eftis,qui
vitam traducit
absque
perturbatio-lie
33 ne, 8c ut Titnon dicebat,
fil eft in
tjutete
ér tranquiUiiate. Ejusmodi
autemvita
quomodo itaeftet, liifi
x- qutis animus interna virtutisa<ftio-
ne illam fic judicaret: hoc iterum quid aliud eil, quam
quod
& Sene^caipfe
intendit:
Breviter,illum df-
camus beatum, cui nullum bonum malumque
iftii bonus malusquea-
nimus. /
§. VI.
Cum vero de felici hominum vi¬
ta hic agitur ,
obfervandum
,evi-,
denseftedifcrimeninter felicem 6c beatum; hic quidem femper
dicen-
dus eft felix, ille vero nonitemBe¬
atus. Felicitascivilis minoris et- iam duratiönis
eft,corporisquebo¬
na plerumque refpicit. Prasterea
illud tenendum, felicem ita vel per fe, vel per
accidens dici pofte. Per
fe eft ille, qui
fecundum
virtutem propterfe, nonlucri,glorise
autal-
terius alicujus rei caufa operatur.
5 Heec vero Felicitas:civilisymortaU-
um
um focia amiciflima,
femper in-
conftans & variabilis eft,jam äu¬
getur,jamminuitur, nunc cum o- mniaex animifententiafluunt,feli-
cifiimusquishabetur,ftaüimiterum
cafuonfmia in contrarium volven- te,milerrimusevadit:uthoc philo- fophi de rerum mobilitate verum diftum fit: aliaenimfelicitate adtu-
endamfelicitatemopuseft, &pro
ipfis>
qitäfiiccejjerunt,
vOtts, votafacienda
ßmt: onfne enim
quodfortuito
evenit, hiftabile eft, quo altinsfurrexit oppor- tuniuseft
inoccafum Debrevitatevi¬ta? p. 517. Cum itaque perfpexe-
runtStoiciexternailla mutabilia ef- fe, felieitatem internam fibi medi-
tabantur in mente, qua? abolitisre¬
bus, in concufia maneret, fecun- dumhoc Vah Maximi : dominium
rernm collabi folet, bons
menth
ufurpatio] nullum triftioris fortuns recepit mcurfum. Lib. 4, C. 4.1p»389. Nam quod ad illorumfeliei¬
tatem civilem attinet, noluerunt-»
haue
2-5 haneindivitiisponi;quippequa?in- digentiam nonfemper tollunt, nec fufficientiam , quam promittunt_,, pra?ftant, ut
Épi&etus
habet. Necexternanomenfelicitatis mereriar-
bitrabantur, (iquidem multos qui
hacce frui videbantur , miferos haudraroeffedeprehendebant,cum inter aerumnas ipfum cor exeden- tesjfelices agere necefleillisfuerit, Sen.Ep.go. p, 921. Sed Stoici non certiorem cognitionem quamratio
Ulis indidifc, habentes , vitam bea-
tameffe rati, fi omnes
aSiones
é- jus norma? unice conformarentur.§.
Vit.
Quidprxtereadevita
Beata
hicex- ponéndum & differendum -eft , ut homo Deo, fibi aliisque honori &litilitativivat, eleganter
Epidetus
docet, cujus verbaJ.Lipfius in ma- nud. fuaad philofophi. Stoicam.lib.
2.C.16.infert. 'a« to
jw 'kyxfJM o o TcXet, v\ tya,
2^xov(@hKey ctKÖXxy@SJ tKftvu D
26
ffzwo£fJt>ct)yogéytfgM)<£•&&&?m/j%Xo). Semper magis volo,
quod
Deusvult,
quam quod ego,adjungar
&adhasrebo
Uli, veluti minifter & afTecla,: cum illo appeto : cum illo
defiiero
,&
fimplicicer atque uno
verbo, quod
Deusvult volo. Etiterum alio lo-
co
prorfus
egregiedilTerit, cujus
fententiam Sen: in hos transtulit_>
verfus:
T)uc mePurens7 celjlque DominatorpoHy Qhtocunque libuit, nullApnrendleftmoraj Adfum impiger , fac nolle comitabor
gemens,
MÅlusquc pAtiarquod patl licuit bono.
Hifce breviter delineatis manifefiib fimé apparetquantum
fanioresphi-
lofophi adhibuerint ftudium,ad
vitamhominum em en-
dandam.
X D. G.