• No results found

£•F- P- £,£ fl ff~

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "£•F- P- £,£ fl ff~"

Copied!
32
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

A/ti

£•F- P- £,£ fl ff~

DISSERTATIO ACADEMICA

IicJ

PAUPERTATE,

QUAM

Indultu Cf

Adprobattone Amplislimi Senatus Philofophiei

Illuftris. Academise

Upfalenik

Sub MODERAMINE

Amplijjinu

atqiie

Ceieherrjml

D.HEMMINGI FORFUI

PoeC

ProfeiflToris Regii &

'Ordinarii?

Vublico Bonorum examinißfiit

JONAS

Ängerifiåffnus.

In Audit. -Gußav. Maj. a d. zz Junii Anm

M DCC IV boris antt meridiem tonfvetis.

Up s /[/,is

Ex Officina JOB. HENR. WERNERl Regi« Acad. Typographie

(2)

Reverendijjmo CHn-1

Duo. ERICO

S. Theologiae

O.

Do&ori

.

q\x Archi -

Epiicopo Emmen

Pro - Canccllano

Magnifi-

clefiaftici rraefi M/ECENATI

Hoc

fpecimen Academicum, licet obfummumerga mefdtuoremjn

turavenerationk, cumvoto ca-

lumtatcperpetua 3

jD.

Reverendiffimi

cultar

J.

(3)

-'

fto Patn ac Domino,

t BENZELIO,

i CeIebemmo,RegniSve-

i

tiflimo, Academix Uplalenfis

- centiffimo>

&Confiftorii

Eo

i di

graviffimo.

I

SUMMCX

t nullo verbomm ornatu

expoUtum

v

ßgmrn

tarnen

nmqmmintermon-

- f

hdisßmo

pro

TantiViri inco>

i

I

£>.

i inChriftoPatris

t hvotijjimtts

, ©.

(4)

Maxime Reverend« in CHRISTO PATRI ac DOMINO

Da G E O R G I O

WALLIN,

S.Theol. Do&ori Celeberrimo,per

Norlandias Occidentales Supcrinten- dentiinciutoXonfiftoriiHernrcfanden- fisPrafidigraviffimo,Regiique Gymna-

fii, quod ibidem floret,Ephoro

adcurätiflimo.

Patrono fuo Magno.

Aämodam Reverendoatqne

Ainpli/ßmo

Viro,

Mag. JON i ARN E LL,-

EcclefiaequsChrifto,Holmias adTempl.

St.MariseMagd,colligi tur,Paftorimeri-

tiffimo Comiftoriique Holmenfis Ad*

feflori graviflimo , ob favorem irt>

aeprorfus fingularerii, nec nonbene-

. ,:ia plus quam paterna, utPromotori optimo, Hc totopectörc ad eine-

resusquedevenerando.

Hafte

exigüks

lucubratiories?itavquc

(5)

NobiWimo

Confidtijßmoque

DOMINO

) Dn. MAGNO

Dicafterii Regii Holmenüs Adfeü»

fori maxime incluto , olim per.qua-

n"

drien'nium fere uti Nutritiomeo jpro-

n*

penfiffimojamque Patrono,certiflimo,

ita venerabunda mente jugi-

ter colendo.

HC

Plurimum Reverendo atque

Pr£~

clarijßmo

Viro,

Mag. MICHAELI

Paftoriin 9^örbin<jevä& meritifümo &;

adjacentium Eccleflarum Praepofito digniüimo, omni obfervantia

hono^ando.

fe

Juasque

Jpes

hum'dlhne commenäat

J-

(6)

Qrnätißimo Jwveni

Dn.

JON£ @Dv2(^-9-0£5)}

Per alpera

ad honefta quasvis

enitenti.

uid quereres■>

Crmholm, quoi

te tu^

presßt egeflas,

St iam dives eres, cui

fatiseß, quod habes?

Hemmingus Forelius,

o

Ejdem.

•gjHSt grave paupertatis onus ,

quoå

JT\ retarcht

Ardua condntes adfcendere

culmhitt

Pindu Ihne tualaus> Granholm , äö

Jpectior extat?

Quant

oplura

moram

fecere obßacuh

rerum

c.Ante tibiy oj)tatam quam

pojfes

täti¬

geremetam.

jimlcijjimo animo adpUudtt L, Rimmius,

(7)

I N.

% Cap. I.

§, i.

I

Jcultura homini

ap-

^prime neceflaria eft, ij^nobileque

illudcom-

jUemadmodum &

^corporis & animi

pofitum neque valere, neque fefe

reåe gerere

poteft

, nifi mutua_*

partium opera

fuffultum

fit: ita e

re omnino eft, ut utriqueparti fua

conftetvaletudo &integritas,

- - utfit mensfana in corpore fana»

Juv. fat. IQ. v. 356. Si quid

verö

aut corpori, aut animo

defit,

cum utrumque adhominem conftituen-

dumfaciat,

deprehenditur

hic,qua

maximeopus

habet,

re

deftitutus 5c

pauper. Eft autem paupertas

ho-

A minis

(8)

minis duplex, externa&interna-»:

illa licet

apud

varios varia fortita

fitnomina, ufitatiflimatarnen funt, inopia, penuria, tenuitas & rei

fa-

miliaris anguftia. Graecis mvU di-

citur.

Haec vero interna fcilicet, in¬

opia eft mentis, teile Gregorio

Naf. in Ezech. 6.

Paupertasefiinopia mentis,noninquan*

titate.pojfcjßonis

Mi-

Quipaüpertatis

morbo laborant,

de eo queri fiepenumerocoguntur*

quod remoras & obilacula plurima

fibi eademponat. Unde etiampro- pter ingentem moleftiam, quanu

parit, Terentius

p£&<poe/Kck

onus illam nominat Heaut: A&. i. Sc. i.

Paupertas mihigrav e0 miferum onus eft.

Vitam inopum miferam eiTe con^

ditionem, non eil, ut multis ad-

moneamus5 teiles namque

auriti

(9)

& oculares quotidie

hoc affirmant

plurimi, quorum ftatum vivis

PJautus depingit

coloribus.

Omnibus modis,inquit, quipauperes funthomines, mijerrimi vivunt^pra- fertim, quibus nec

qmftus efl, necdidi-

rm?mm inRudente a&.2.fc.1.

Quanta etiam in

commoda adfe-

ratpaupertas,

noveruntoptime illi,

qui, hoc malo

prefli,

nec

libi,

nec liberis,uti debent,confulerevalent.

Inde multi, liberali alias ingenio prcediti,in occulto latent. Nam te*

fte Juven. fat. 3. v. 164.165.

Haudfacile emergunt, quorum virtuti*

f bus obftat

Res angufi/i dornt.

Quamquani non

diffitendü eft

cum Plinio lib.7. Ep. 22. faepe pauperes elTe fhudiorum amantiflimos, qui, urgente rerum inopia,

ftudenfc

ar*

dentiflime, nec ullis voluptatumil-

lecebris emolliuntur, fedper

ardua

quseq'ue prorumpunt.

(10)

4

§■ 3-

Cumver o iufta & debita liber o- ^ rum inftitutio, haud raro vel in- cüria negligitur parentum, velgra¬

vi interpellaturinopia, ut aut per illam in otio torpefcant, aut per_.

hane eo non perveniant, quo pof- fent,ni(i adminiculis deftitueren- tur; Nam

quandoque,

uti cariit-*

Horat:lib. 3. Od: 24.

Magnum pauperies opprobrium5 jubel fjjuidvis factre & pati,

Virtutüqueviam deferit ardu<e:

Juvat etiam hic expendifTe quarru ;

dilpar

fit ratio divitum puerorum 8c pauperum , uti docet Claud. 4.

ConC Hon. v. 220.

Major & utilior fato conjuntta potenti

Vile latens virtus.

Sic illiplus jfplendoris 8c animiha-

bent.Nec^enim

domi delitescunt,

ut pauperes, fed in luce verfantur, Arift.2.lib. Polit. 7. Eosdemque-»

animofosredduntdivitiae,Liv lib.2.

Quam-

(11)

Quamquam 5c infcerdum , tcedio

vita? prioris, 5c deüderio ac fpe_j

meliorisconditionis, exemplo illo-

rum, qui virtuteinclaruerunt,qui-

dam ita excitantur, ufc maximosin fcientiis 5c artibus cemulari conen-

tur, tantoque magis aßiirgere_,,

quanto alfcius antea iatuerunt. Vi- demus quippc paupetatem indifli-

milibus perfonis, diffimiles habu-

iffe eftedhis: quosdam per ignavi-

am percülit, 5c penitus demerfit:

quosdamiterum per affiduum ia- borem erexit5cextulit; Secundum illud Seneca?Ep.50. p. m. 171.Nihil

eft,quod

nonexpugnetpertinax o- pera, oc intenta atquediligens cu~

ra. Huic germanum eft Plaufci in Sticho A&. i.fc. 3. y. 24.

Paupertas omnes artesperdocet Et

Virg.

Georg. Hb.1. v. 145.

- Labor omnia vicit

Improbus, &durisurgensinrebus cgeßaf.

Nec abfimiliseft fententia Man. üb.

I.p. m. 3.

Et laborIngenium mferis dedit f (f [ua quernqué'

Ad-

(12)

6

Advigilarefibi jufit forttina premendo.

§. IV.

Siquidem vero

i&ibus forcunae

omnes expofiti fiimus , paulum

confiderati non folurn verums

inhumaniprorfus funt, qui fortu-

na inopiaque

prefTos habent defpe-

&ui. Res ipfa loquitur inopiamu

contemptum parere:Juvenalis

lib.

i.Sat. g. v.152.

Nihilhabet infelixpaupertasdurlus infe^

Quamquodridiculos homines facit Cum ergo vices rerum

admodum

variabilesfmt, eominus inopscon-

temnendus eft, quo

opulentiilimus

fepius in ftatum calamitofiorem-i

delabi poteft: uti innuitHorat,

lib.

2. od. 10, his verbis v. 9. &feqq.

S<epius ventis agitatur ingens

Pinns, & celfe graviore cafu

Decidunt turres :feriuntquefummos

Fulmina montes

Nempedat idjcuicunque libet fortuna rapitque:

IrustfeftfubitoquimodoCrocfuserat, NaCTrift,lib. j.El.7. Nam

(13)

/

Nam,ut iterumloquarcumNaf. ex Pontolib. 4.Ep. 3.

Qmniafunt hominumtenui pendentiä-»

filo

Et fubito cafu> qua valuere,rutint.

Siquidem veteres quoque

pagani

credebant, humana vit# commo- da divino arbitrio dari atque

aufer-

fh Unde Horat. lib.1.ode.34.

- - - Valet ima fummü

Mutärt, & inßgnem attenuat Deus>

Obfcurapromens, hinc apicem rapax

Fortuna cum ßridore acuto Suftulit , bicpojuijfegaUdet.

Adeofemper

felicem

efTe,& fme__»

morfu animi tranfirevitam, igno-

rare eftrerum natur# alteram par-

tem Sen, de

providentia

p. 316.

Pr#terea didtitatratio, neminem elfe lcedendum, proximo vero

opi-

tulandum, in quantum

fieri pofiit.

Has pr#cipue

ab caufas, quod pri-

nio,

refpedu

originis ,

uni majo¬

rem pr#rogativam pr#

altero

non attribuitCreator

fapientiflimus: Se-

cundo, ratione fragilis vit#; non

enim

(14)

8

enim planum eft, quem nam

vi-

ciffitudo rerum maiori beatura e-

rit feiicitate: Tertio, noftra? de- flru&ionis, quod pauperem &

di-

vitem,principem& mend.icum, in

vita quodam modo impares, cor¬

poris vaftator mors in pulvere &

cinere pares reddit.

Paüidamor i <tquopuIfittpedepauperum tabernas

Regumquetnrres. -

Horat. lib.i. ode.4.v. 13.

Deum itaque, qui generi huma-

no optime confultum voluit, iiio- pem

& opulentum confvetudineita

junxiffe conftat, ut confilio,opera

& re,femper quidem, maxime ta¬

rnen, neceflitate urgente, Tibi invi-

cemprodeffent. Hoc Sen: velie-»

vidétur Clemtlib, 2. C. 6. Miferi-

cordia, inquit, vicina eft miferiae:

habet enim aliquid trahitqueexea.

Ne vero pauper in defe&u pati-

entia?defoeret, & in exceflu inju-

Ü2c cupidinispeccet,talem eiregu-

(15)

lam vivendi commendat Pholofo-

phus. Optimum effc pati, quod,

emendare non poflis: & Deum_,?

quo au&ore cun&aproveniunt, fi-

ne murmuratione comitariEp.ioy»

P 528.

Atque hoe idem eft quod Plaut:

AulrAéL i.Sc.2.v. 10. tradit

Pauper fum ,fateor* patioK quod Dit

dantfero.

Vis exemplum? apud Ovidiumu Metamilik 8. Fab.7.v.633.Phile~

mon & Baucis

- Paupertatem - fatendo, Ejfecere levem} nec iniquamenteferen-

dam>

Adeo verum manet illud Horatii Hb. i#od.24. v. 2c.

- •» Levis fit patientia

Quidquid corrigere efi nefas,

$. v.

Affiuentiam & divitias

plures

fedalTe quam beafTe omnium fere temporü hiftorice loquntur* Haud

paucos ideo fcite has fpreviiTe, Ci¬

ceroin Lseliocap.23. ita adfirmat,

rauP

(16)

10

multi, inquit, divitias difpiciunt_»,

quos parvo cQntentoSj

tenuisviåus

cultusque

delegat:

Honores vero, quorum

cupiditate quidam

inflam-

ixiantur, quam multi ita contem- nunt, ut nihilinanius, nihil effe_j

levius exiftiment, itemque cetera-., qux

quibusdam

admirabilia videm

tur, per multi funt,

quipronihilo

putent. Iterumpro

domo

fuap.m.

270. Caducafemper& mobilia hsec

effe duxi, nonvirtutis, atque inge- nii, fed fortuna?, &temporum mu¬

nera: quorum ego non tam faeul-

tatem unquam & eopiam expeten- dam putavi, quam & in utendo ra- fcionem, & in carendo patientiam,

Satis eleganter a gentili admonitfi

Veras ergo divitias

quisquepofles-

fionem virtutis perpetuam efle iu- dicet, illa namque non tarn quan-

titatem fortunarum, quam animi qualitatemrefpicit, qui

fiepius

par-

yo, aeque ac magno, dele&atur_>,

fecundum illud Lucretii lib. 5. de-»

naturaRer. p.697.

(17)

-»>

US

•o,'

n- n-

ilo

*

C U-

ll-|

n-fa-1

ii,

u s-

u- tl-

ni

r-

->y

II

Quodfi quüv eravitamrationegubernet.

DivitU grAndes hominis funt> vivere

parce

Äiquo ayiimo riefe enim eft usqnam pe~"

nuriaparvi,

Similiter etiam Horatius üb. i. Ep.

U.v. 3&feqq.

Tolle quarelas

Pauperenimnoneft^cuirerumfuppetit uftify

Si ventri bene, fi Uteri eß pedibusqut

tuis\ nil DivitiapoteruntregAles addere majus.

Nonimmerito ergo faniores

philo-*

Tophi, eum divitem faciunt, qur

contentus fuis rebus vivit, inopem

vero qui finem

defiderii

nünqüanT

öbtinet. Hincfeneca Ep.n8. p.m.

591. Judicas tu,inquit, iilum

divi¬

tem, quia divitise

ejus defmere'

non poftimt, utrum

malis habere

nrultum, an fatis? qui mUttumha¬

bet, plus

eupit;quod eft

argumen¬

tum, illum nondum fatishabereti;.

qui fatis habet,eonfecutus

eft,quod

divitinunquam contingit,

finem.

. EleganterMartiaIis Likio Ep.47-

ßlgod fisj ejfe vclis? nihitque rpalts.

C«p.

(18)

Cap.1L

. ..

5-*•

Exigit

paupertate,

iam ordo,

feilieet

ut de

interna-»

vera__>

agamtis, quarrt infatiabilenu

animi cupidinem efle, neminem

fugit : qua? fedäri & extin- gvi nequit, tantoque nocentior eft, quanto magis non corpus,

fed

animum urit. Quod ad nomeiu»

ejus fpe&at,Gra?cisfonat

non qtiod in (oloargento,undean¬

ginem'förtita eft,verfetur fed in omnibus rebus, qua?

immoderate J

cupiuntur. Quoniam qui opibus inniant, quo majores corradere^

poffunt, eö major etiam illorunu

amorhabendiaugetur.

- - cumpojfideant plurima , plurAis.

volunt.

Quxrere ut ahfumant, nbfumtarequircre

certant',

Atque ipfe vittisfunt atimevt a vites.

Sic,quibusintumuufejfufaventer abun- diLs)

(19)

JQuoplus fimtpotamplasfitiunturaqti<e,*3 Nafo üb. i.Faft.v. 216.

Ac velutinnumerosantnesaccedere Ne-'

reus £

Nefcit)i!) undantemquamvishinchauri-

atIftrum-)

Hinc bibatoeflbum feptena gurgite Ni"

Iumlj,

Par [emper ßmllisque manet: ßc fluffi-

bus aun

ExpUri calor ille nequit.

Glaud: in Ruf. lib. 1.v.

Et quemadmodum nihil188» difFert,

ütrum segrum in ligneo le&o, an

in aureo colloces: quocunque iE

lum transtnleris, morbum fuum-»

fecum transfert, fic nihil refert, u-

trurri animus xger in divitiis, an

inpaupertate poiiatur. Malum fu~,

um illum tarnen fequitur. Ann.

Sen. Ep. 17. p. 64.

- - hic kullofine beatus Componit opcsy gazis inhians

Et congeßo pauper in auro Senec.Herc. Fur. A&. 1.

^rudenter igitur

opibus utendum

eft:

(20)

14

eft: Nam qui Ulis male utitur .

miferabilis eft, ut ille, qui

vulne-

ravit fe eodem gladio , quem

ad

vindiftam contra hoftem fumferat.

Huc itaque illud Ciceroiiis acce¬

dit, ad Heren, (loquitur de

vitiis

in Republica Romana

obortis)

magno malo

hominibus eft

ava- ritia, idcirco quod multis & raa- gnis incommodis

conftiöeiituiL»,

propter immenfam

pecuni^

cupy ditatem. Nam

J Quid mortalia pettora cogu:

Auri facrafames?

Virg.

Hn.

Lib.

3. v. 57.

■§.

ii

Ex his, qua? di<fta funt, patet,

non minus eum inopem efte,

qui

fummis non contentus eft rebus, quam qui nullis

gaudet facultati-

bus; hic efte

poteft,

ut

videtur,

ille vero nullo modo cernitur^ >

veré tarnen eft, fecundum men-

temTheologi ceieberrimi

D.

Gerh.

J: » Ava-

(21)

Avarus veré pauper eft, animo

enim non divitiis asfti mandus.

Et licet multa congeilerit, illum tarnen ultimo relinquunt, förfara fepe pauperrimum. Quid multis?

divitice pariunt fudorem in ac~

quirendo, creant timorem in poft fidendo, adferunt dolorem in a-

mittendo, & quod pejus eft : A-

varorum labor , non folum peri-

turus eft , fed etiam peremptorP

us; aut divitia? te deferunt, aut

tu illas. Gerli. Med. fac. pag. m.

188. 189. Nec his jam di&is ab- fonum eft illud Martialis, ctim &

rerum mutationem, & hominum

imprudentiam

defcribit hoc modör Rape, congere, aufer,

pojfide,

re-

linquendum

eft. Libr, 8. Epigr.

44«

Bona illa, uti appellantur ex¬

terna, incerta funt, & verius com-

ceduntur, quam

poflidentur,

fata^

uamque inträ breviflimum tempo-»

fis fpatium, aut illa annihilare^,

aut

(22)

i6

autaliis reddere poflunt, ut, qua?

pofTidemus,

in aHorum jura trans-

eant , illorumque miferia noftra_.

j

fit. Hoc accidere manifeftiffimé Horatius demonflrat;

An proprium quidquam, puntto quod

mobilis hora,

Nunc precey nuncpretio^ nunc vi, nunc

[orte (uprema

Permutet Dominos & cedai in altertu

jura ? Horat. lib. 2.Ep. 2, v. 174.

Cupidiffimus.rerumfibi iniurius cft, quod immoderate concupivit,

alteri etiam malo fcilicet noxius,

quod ei opes, materiam rixarum, infolenti#,& luxuria?,

fuppeditavit.

§. III.

Optimse in vita humana certifli-

maeque opes funt, virtute animi

fe metiri. Stoici, hoc fuoParadoxo,

convenienternaturavivere, idem vo- kufle videntur, cum quibus conve- nimus', quatenus defiderio noftro impe-

(23)

ix imperandum eft, honeftum & vi-

s- tx neceftarium tantum appefcendu.

L-» k Nam confervationem fui, cum_,

ne alterius commodo quaerere, aliena

non adfe&are, fed honefte quseii-

od tis fatiari; five parum, five plu-

rimum in ufum noftrum transfe-

'M ratur ; neque rationi , neque re- velationi conträrium eft. Quod

^ vero ad quantitatem rerum fpe-

&at, liqiiet naturam paucis con- tentam éfte. Nam

|' [

- multapetentibus

befunt WMlta< Bene eft ,cui Deusobtu-

s>' llt

fy Parca, quod fatk efty manu, it. Horat. Lib. 3, Od. 16. v. 44.

Adde 5c illud, eum qui parum

habet,

nön multum amittere pos- fi- fe, ac proinde exigua in rerum^

ni ja£ura minorem animi dolorem

:o, fentire.

o- Non itaque fme caufa Philofo-

e- phus illum miferiorem facit, qui

ro * Jttuita amilit, quam qui

nihil

ha-i

e C buitj

(24)

buit; qüoniam

tolerabilius facilt

usqueOft, non acquirere, quafti

mittere; ideoqueisetiores

videbis-,

quos fortüna nugquam

refp_exit_»

3

quam'

quos

deferuit. de Tranqm

animi'p.359. Denique contentus

forte fua exiguä, tranquille vivitj

cum amantiffimus ufbra*, dies no-

&esq_ue

inquiétus cönfumit pluri-

iilas. Nam novse occupationes

veteribiTS femper fubftifuuntur-A fpes fpem excitat ,

ambitionem

ambitiö : miferiarum non fiftis

•qteritur,

fed

materia mutatur^.

Sen. de brevitate yto Cap. 17. p*

517

Quömodo vero opes ufurpare-»

idecet, praeterquam

quod

fupra

di-

&um eft, éx Bafil. Mag. de

avari-

tiap.482:intelligi

potéft, quiTheo-

•gnidem

infert itadicentem: Non

amo, nec cupio ditefcere_, dum

mi-

"Bitantum exiguo licebitvivere

&

absque malis.

Adtolerandam veroa:quo anitno

vi-

(25)

19 !

vitam anguftam ipfe

Bafil. Op.Lat.

confilium tale probet Si tibi ipfi

attenderisj ha?c.& adhucmajora^,

circa te invenies, «Sc prxfentibus quidem bpnis

honefte frueris

, «Sc

ill rebus necelfariis angufto nort_*

eris animo. , Hoc unum pra?ce- ptum

fianteoculosfuerit,

magnum

pneftabft adjumentum.

j

§. IV.

Div.itia? infe confiderata?, ftöti mala?, Ted bona? fünt,. quibus

fi-j

liem «Sc fcopum

propofitum obti- j

j

nere poflumus. Nam

nihil früftra

a natura conditum elfe, & provi-

dentiam divinam, omnia in bo-

num finem deftinafTe novimus.

Vitio verb noftro perniciofa? &

iqiala? redduntur, vel ut veriusdi-

camnos fumus mali , qui illis

contra ordinem å Deo prcefcriptu

in noftram aliorumque ruinanu,

utimur. Verum enimvero licet in fe res bona? fint, induftria

«ScVir-

tus

(26)

tus"tarnen in fillarum

poffeffore_>

requiritur, quod

perbene ad Epift.

ii8 Sen. Lipfius adnotavit, ubi ita

diflerit: A bsne eligente &> utente, hoc efljpruäentia & virtuteinea, ept*

omnium bonorum Vis & ortgo efl. Sen.

Ep. 74; Cum igitur corporis

fa-

nicas, vires, honor, gloria & opes veluti depofi'ta fint, omnes qui

his

fruuntur, illud üb! di&um putent quantum glorias quantum honoris

fortuna nobis attulit,tantum virtu- tis expofeit Scult in notis

adCalp*

Fiacc; d'eclam. 31.

$. V.

' Quomodo vero homo jueunda

vita vivere poflit, deeare videntur quidem primo intuitu pugnare^

inter feAriftoteles,Cicero &Sene-

ca, föd facile, fi non in verbis,ipfa

tarnen re conciliari poflimt; uthuc

vere illud accedat Ciceronis Lib.4.

de finibus. Nihil efl enim de

qito

aliter

tufentiasatqueego :

modo

com-

(27)

. 21

immutatis verbk

ipfas

res

confera-,

mus.

Sobrie quidem & fatis diftinöé

Ariftoteles Philöfbphari-feputat^.,-

cum Fortuna? bona diftingvit, qua?

qualitate6c quantitate a Fe invicem

aifFerunt. Illa profpera '& jucun- da, vel triftia & adverfa Fuht^.

Ha?c, five plurima vel minima^»

fint,licet non tollant beatitudinem, aliquarn tarnen mutationem adfe*

runt, ut mala Fi magna Fuerint im«

pediant, bona vero illam reddant

illuftriorem. Tarnen, ut habet

riftoteles , virtus in rebus

adverfis

quandoque

multo

efl

lüuftrior,

quam

projperis, non fems acflamma, qu<#

uoctu apparet,

multo lucidior efl,

quam

qua mterdiu conßicitur. Quonimn

tumhabet qtiod maximeagat,

&in

quo

vimfitam exfequatur, Huic pror- lus etiam hoc Seneca? germanum_»

eft: avidaefl

periculi

virtus,

d?

quo tendat, non quid

paßura fit, cogitat:

quoniam &

qttod paßura efl

i

gloria

pars

(28)

2Z

pameft. Sen.

de

Provid.p.317*

De?

inde unum cum Stoicis facit in.eo,

quod vita- beata in a&ione virtutis

interna confiftat, fatis enim perfpir

cue hoc ipfa beatitudinis definitiö-

ne docet LiK L de moribus C. 12.

Bmtitudojundlio quxdammunerkam- ml eft 9 flirtutl andlque

abfolute

con- gruens. .Omnis enim res talis

eft

>

qualem illam animus reddit; qnip¬

pe qui

aftioiiura humanarum

ac

rerum princeps & reftor cenfen-

dus..eft> ut illa* ab hoc, hic vero

non item ab illis* asftimentur; Se-

cundum Cl.Lipfii mentem

egregié

in hane rem diflerentls : Exanimo

remflare, non qnhnum ex re xquunt futo. Manud. ad Philofbph. Stoic.p.

508. Denicß ad tutandamnoftram

fententiam non parum conferrevi¬

detur SextusEmp.p.

462..cumalle

indefcribendo beato haud minusac ceteriverumelicere adnititur. Cer- te, inquitv feJix <Sc beatus eftis,qui

vitam traducit

absque

perturbatio-

lie

(29)

33 ne, 8c ut Titnon dicebat,

fil eft in

tjutete

ér tranquiUiiate. Ejusmodi

autemvita

quomodo itaeftet, liifi

x- qutis animus interna virtutis

a<ftio-

ne illam fic judicaret: hoc iterum quid aliud eil, quam

quod

& Sene^

caipfe

intendit:

Breviter,

illum df-

camus beatum, cui nullum bonum malumque

iftii bonus malusquea-

nimus. /

§. VI.

Cum vero de felici hominum vi¬

ta hic agitur ,

obfervandum

,

evi-,

denseftedifcrimeninter felicem 6c beatum; hic quidem femper

dicen-

dus eft felix, ille vero nonitemBe¬

atus. Felicitascivilis minoris et- iam duratiönis

eft,corporisquebo¬

na plerumque refpicit. Prasterea

illud tenendum, felicem ita vel per fe, vel per

accidens dici pofte. Per

fe eft ille, qui

fecundum

virtutem propterfe, nonlucri,

glorise

aut

al-

terius alicujus rei caufa operatur.

5 Heec vero Felicitas:civilisymortaU-

um

(30)

um focia amiciflima,

femper in-

conftans & variabilis eft,jam äu¬

getur,jamminuitur, nunc cum o- mniaex animifententiafluunt,feli-

cifiimusquishabetur,ftaüimiterum

cafuonfmia in contrarium volven- te,milerrimusevadit:uthoc philo- fophi de rerum mobilitate verum diftum fit: aliaenimfelicitate adtu-

endamfelicitatemopuseft, &pro

ipfis>

qitäfiiccejjerunt,

vOtts, vota

facienda

ßmt: onfne enim

quodfortuito

evenit, hiftabile eft, quo altinsfurrexit oppor- tunius

eft

inoccafum Debrevitatevi¬

ta? p. 517. Cum itaque perfpexe-

runtStoiciexternailla mutabilia ef- fe, felieitatem internam fibi medi-

tabantur in mente, qua? abolitisre¬

bus, in concufia maneret, fecun- dumhoc Vah Maximi : dominium

rernm collabi folet, bons

menth

ufurpatio] nullum triftioris fortuns recepit mcurfum. Lib. 4, C. 4.1p»

389. Nam quod ad illorumfeliei¬

tatem civilem attinet, noluerunt-»

haue

(31)

2-5 haneindivitiisponi;quippequa?in- digentiam nonfemper tollunt, nec fufficientiam , quam promittunt_,, pra?ftant, ut

Épi&etus

habet. Nec

externanomenfelicitatis mereriar-

bitrabantur, (iquidem multos qui

hacce frui videbantur , miferos haudraroeffedeprehendebant,cum inter aerumnas ipfum cor exeden- tesjfelices agere necefleillisfuerit, Sen.Ep.go. p, 921. Sed Stoici non certiorem cognitionem quamratio

Ulis indidifc, habentes , vitam bea-

tameffe rati, fi omnes

aSiones

é- jus norma? unice conformarentur.

§.

Vit.

Quidprxtereadevita

Beata

hicex- ponéndum & differendum -eft , ut homo Deo, fibi aliisque honori &

litilitativivat, eleganter

Epidetus

docet, cujus verbaJ.Lipfius in ma- nud. fuaad philofophi. Stoicam.lib.

2.C.16.infert. 'a« to

jw 'kyxfJM o o TcXet, v\ tya,

2^xov(@hKey ctKÖXxy@SJ tKftvu D

(32)

26

ffzwo£fJt>ct)yogéytfgM)<£•&&&?m/j%Xo). Semper magis volo,

quod

Deus

vult,

quam quod ego,

adjungar

&

adhasrebo

Uli, veluti minifter & afTecla,: cum illo appeto : cum illo

defiiero

,

&

fimplicicer atque uno

verbo, quod

Deusvult volo. Etiterum alio lo-

co

prorfus

egregie

dilTerit, cujus

fententiam Sen: in hos transtulit_>

verfus:

T)uc mePurens7 celjlque DominatorpoHy Qhtocunque libuit, nullApnrendleftmoraj Adfum impiger , fac nolle comitabor

gemens,

MÅlusquc pAtiarquod patl licuit bono.

Hifce breviter delineatis manifefiib fimé apparetquantum

fanioresphi-

lofophi adhibuerint ftudium,

ad

vitamhominum em en-

dandam.

X D. G.

References

Related documents

Non gredi bet videor periculum, pofle vero prius, mihi cautionc quam, tuto quod ad attention interiora in limine evitarim.1 ejus fe pro- pro¬.. De amplificanda repub, futurum

cum eo, veluti ipfo principio &amp; fundamento, conveniat, prius nofcamus, quam ipfam rerum

quam quod cum Eutnene nobis dtfitputto iß, cum quo uno maxtme Pogum, &amp; privat.. tum fingulis , &amp; quod tnagis not movet, pu' blicum civitati noßrt

ka commentatur Caip. Barthius m\ in pompa Veneris pontigradse-, ficut advenfu illuilrium virorum moris erat .flores fpargcre: neque aliter Luc'ianus in Dialogo Mari¬. no Zephyri

Hiodam, emendaturus, quodvis potius periculum vitse atque itinerum fibi adeundum, quam a fperata dicendi gloria, refiftentibus licet amicis medicisque,

&amp;·, quod inde fequitur, cum confcientia earum rerum, quas tra&amp;ant, feu quod idem eil, cum adtentione ad res illas. Hinc itaque patet, quod, fi orator facer ita pof-. iit

[r]

bi dies, quod alioquin intelle&amp;us nö- ftri infirmicate , fimultaneam ejus. non valeamus