OBSERVATION ES CIRCA QUJESTIO

(1)

OBSERVATION ES CIRCA QUJESTIO

Ν

EM, AN GOT HI, ROMANI QUO Ν¬

ΌΑΜ IMPERII

EVERSORES,

AM HABUERINT SCANO1NAVIAM.

QUAS

Venia Amplifs. Facnlt. Phil. UpfaU

PUBLICQ EXAMINI SUBJICIUNT

ANDREAS J. FOGELSTRAND-

PHIL. MAGISTER.

ET

NICOLAÜS LAGERGREN,

OSTROGOTHI.

IN AUDIT. GUST. MAJ. DIE VIII JÜNII MDCCXCVIIL

Η. Α. M. S.

UPS ALI

AS,

Litteris joiUN. fäeor. eoman ,

Reg. Acad. Typogr.

(2)

MONSIEUR

SS* (ΒΛ&ΘΜ*

LIEUTENANT COLONEL.

IQour donner un prix ά cet ouvrage, je me fuis enhardi de le

, desorer de VOTRE nom,Monßeur,etcomme unefoible mavque de mon hommage, quoique pen equivalente ά v os bienfaits, j'ofe

Vous le confacrer. Pardonnez,Monßeur, cette liberté, et permet-

tez moi de Vous asfurer, que cette expresßon des fentimens de

mon cceur n'egale point la ιtive reconnoisfance et le profond re-

fpeft, que je Vous ρorte, et avec le quel j'ai l'honneur d'etre

toute ma vte

MONSIEUR

VOTRE

tréshumble & tresobéisfant ferviteur

NICOLAS LAGERGREN.

(3)

OBSERVATIONES CIRCA QtLESTIO- NEM, AN GOTHI, ROMANI QUON-

DAM IMPERII EVERSORES, PA-

TRIAM HABUER1NT SCAN-

D1NAVIAM.

IVlotuutrijqui

faciem orbis mutsrunt,

vix memorabilior

exftitit ullus, _quam irrupdo in Romanum Imperium

Gentium barbararum s quae vulgo Tub nomine veniunt

Gothorum. Hsec enim, non folum maximo, quem hifto-

rica moumenra loquuntur, Dominatui cladem & exitium

attulit, Ted & novo rerum ordine} mutata Sc legum

for¬

ma Sc morum , veitigia hand delenda, ad noftram usque

aetatem conipicua, reliquit. Dignisfima igitur

eft,

quam

atcentius examinaverit quilibet humanarum fortunarum

viees mutationesque varias cognofcere ftudens. Nobis

fufficiat paucis disquirere, cui Patriae gentes hae

ferocis-

fimee örtum debuerint, fcilicet qua de ^re inter eruditos

haud fatis convenit, Sc fpes, quam de Tua, B. L, mitiori praefumimus cenfura,

aufi etiamfi tenuis

nos

pcenitere

haud permittit.

§. i

Scanåinaviam Gothis cunas dedisfe, hiftoricis noftrae patriae omnino fuit

perfvafum

j quarn

quidem fententiam

recentiores moderatius* antiquiores fummo ftudio Sc fine

ulla exceptione urferunt. Hiilorici exotici in diverfa ^a- biere; Hifpani Sc itali, originem Gothorum a Scandina-

via petere haud averfati funt. n) Robertus Sheringha-

mius ßritanniae Se orbis eruditi quondam decus, in do-

A £fis-

a) Cfr. v. Dalin, Svea Rikes Hift, ⁱ Del. 10 Cap, i §»

(4)

®>§ ( 4 ) Si»

Äisfima fua de Anglorum genris origine

difceptatione,

Gothos e Scandinavia in Germaniarn migrasfeasierir.

Germani vero non pauci forfaη rati, terrae nafaii fummae

laudi fore, tantam tamque claris rebus geftis iiluilrem progeniem peperisfe, hane, licet ^vanam gloriam,

ii bi nomi-

nique fuovindicare conati funt. Quorum

antefignanus fiiit

Philippus Cluverius b), vir ceterum acutus a?que ac eru- ditus, contendens, Gothos fedes fuas antiquisiimas, non in Scanziay fed in Borusfia haböisfe. Quem felicibus

armis profligavit Nobilisfimus Stjernhjelm in laudato

fuo libro, quem Anti ^- Cluveritim dixit. Ut

filenrio

prae-

tereamus celeberrimum Rudbeckium Qn Atlantica), Lun-

dium (in Zamolxi ^c. ii.) Joh. Peringskjoldium (in notis

ad vitam Theodorici Job< Cbocbliéi)·, BjörnerυΜ (in Prodr.

Tra&atuum deGeogr. Scand. veterip. 24),Jac. Wilde (in Hiß. Prag?n. Svec. c. ii §.35, Sc praparatione

hodegetica

§. 91.) ipiius Germaniae eruditorum plures, utpote Con-

kingiuS) SchübartiusjSchurzfleischius audaciam &argu¬

menta Cluverii confutarunt,^{una cum} Hug. Grotio, Gro-

novio Si laudato jam bHERiNGHAMio,caufam patriae

noftrae

conrra intrepidufn hunc novatorem ftrenue ^agentes. Nec

meliori fortuna ufus eft Matth, Pr^etorius Polonus,

in orbe luo Gothico, disfentiente toto fere lirteratorum choro, preecipuos Gothici Hominis

populos Sur

matiχ

vindicaturus.

§. 2.

Ratiociniis & conje&uris res minime expediri

poteft,

fed fa&is Sc hiltoricis documentis Quae igitur afferun-

tur , Scandinaviam ar£tioribus limitibus circumfcriptam videri, ^quam ut tantas copias e

gremio fuo

emittere po-

tuenr,

b) Germania antiqua Lib. III. C. 34,

(5)

«OS ( s )

Sil».

ruerir, fpecie quidem

veritatis fefe commendant, Ted

te-

ftimonia, quae de orru gentis

perhibent Hiftorici,

nec

infirmare valenr, nec Ulis obftant. Exftat autern

Autor

fide dignisfimus, Gothorum

ipfe popularis, Jornandem

loquor, circa medium

ikculi poft.

nat.

Chriftum 6:ti,

Epifcopum Ravennatem, in

Libro fuo de Getarum iive

Gothorum origine & rebus

geftis

^,

expresiis verbis do-

cens, ftrenuisiirnam hane gentem e Scanzia

vel Scandi-

navia exiisfe. Quae ad hanc migrationem

fpetant,

magna cura arque

diligentia expofuitj

nec]

dubitari

po-

teft, quae attulit, inter ipfos Gothos recepta

fuisfe, Sc

autoritäre antiquiorum Scriptorum innixa;

quin etiam

Hiftoria Jornandis epitome tantummodo

eft amplioris,

quam confcripfit Casfiodorus,

Theodorico Regi

a

Secre-

tis & an. 513 Confulatus munere Romas

funtus. Go¬

thorum , Scandinavia exeuntium, Ducem commemorat Jornandes Berichum^; numerum navium,

trium fcilicet,

quibusmare transmiferunt; c~) iter, quo

progresfi, Pontum

Euxinum terrasque adjacentes demum

attigerunt;

to·

tam denique feriern Regum ^a Gapto

ftirpis Amalicae5

quae apud Gothos principatum tenuit,

Autore Berich©

forfan coaevo,ufquead fua tempora memoriae

tradir. Qui-

buscognitis, confveto inter

Chronologos computandi

more,

tres perionas unam alteram generantes

unicuique faeculo

adfigtiando, eruitur,

Berichum circiter eodem

tempore,

quo Salvator mundi,

vixisfe

^,

Sc

tunc

expeditionem fuam

nobilisfimam fufcepisfe. Hanc autem

vinditae cupidini

Sc animo contra Romanos hoftili, quem pofteris fuis transmiiic Odinus, adfcribere, d) eo minus audemus,

A 2 quo

c) Hoc confirmat etiam Paulus Diaconus feu Warnefridi, in

Hift. fua, Mifc.

d) Dalin, 1. ^c. §. i.

(6)

43 C β ) St»

quo segrius probari poreft, vel ipfum Romanum no-

men Hyperboreis noftris atavis cognitum fuisfe. Spern praedae & rapinarum, ad mutandas iédes, fatis efEcax fu-

isfe incitamentum, exiitimamus.

. .

§·

3·

Gothos, originem aScandinavis traxisfe, ideoqueejus-

dem nobiscum esfe profapia* , fans conitare videtur, niil Jornandbm Au&orein omnino idoneum, fiderrique ipfam

hiftoricam refeilere velin*>us. Sed bac asfertione non

contenti fuere veteres noftri Hiftorici; quippe quibus vi-

fum eft, Gothos haud aliter ac coloaos e Scandinavis dedu&os, perperuo tamque ar&o vinculo jun&os fuisfe

cum Aboriginibus noftris ^, ut omnes illorum res geftas

& praeclara facinora ad Sveciam,veteresque illius incoias

referre ^non hasfitaverint; Quare etiam Johannes Magnus

in Hiftoria fue, Patriae fatis llluftrandis deftinata ^, omni-

um Regum, qui in aliis Europae partibus Gothis prae- fuere, rebus geftis, opus fuum jam fabulis fatis ^re- fertum, magnifice diravit ornavitque, quem fecutus eft

Petrus Petrejus in Chronica Regum omnium Svecorum Go- tborumque L. II. Quod quidem minas veritati, ^quam

ccecae affe&ioni erga patriam, cujus laudem iic extollere cogitarunt, nobisconfentaneum videtur. Eodem enim jure

diceretur: TrojanosCarthaginem delevisfe,GalIiam fubegis-

fe,ideo quod, Ilio diruto,^parvaexfulum manus,./Enea duce, penatibus in Latium dedu&is,cum aboriginibus in unam civitatem coaluent, qute poftea, Sabinorum, Albanorum aliorumque populorum vicinorum foederibus aucta, orbis Imperium demum fibr pepent.

§* 4a

Quae omnino inamfefta erunt, ii folum intervalls gemporum locorumque refpexeris, ^quac Gothos noftrates

a

(7)

( 7 ) §0®

a Romanorum hoftibus, tandemque vidtoribus, fejungunt.

Teite Joknandc, jam fatis conftat, hos, quorum genitores,

Bericho duce _, _e Scandinavia eodem fere , ceu

probabile

eft, tempore, quo genitus eft Redemtor

nofter, egresfos

indicar, non prius contra Romanos arma

movisfe,

quam Philippo Imperatore, Reptra capesiente ^anno

poft

natum

Chriftucn _244. Quoü bellum tauta vi exariit, ^{ut paucos} poftannos, Trajanus Decius Philipp)

Succesfor

^, quum

in eo erat occuparus, ut Gorhorum in Moeiia

& Thracia

conatus repnmeret, ingenti clade vidtus,

ipfe occubuerir.

Jam & iniequenfbus annis plurium centenorum

millium

agminibus ab utraque parte res

agebatur. Sic traditur,

Claudium, qui propterea Gothici cognomine ornatus

eft,

uno pradio 300000 Gothorum

confecisfe;

nec tamen

tanta ftrage narionesn hane ftrenuisfimam

delevisfe,

quae

non multo poft, Aurelianum, etil forrisiimum

Imperato-

rem, novis bellis lacesfivit, nec incepris deftitit, ante- quam Romanum Imperium tories quasfatum, tandem

fun-

ditus deftruxerit. Quod fi tantas copias tantaquemolimi-

na parvis Gothoruin mitiis componas, quum

fcilicet,

pluribus retro faeculis, tribus navigiis Balthicummare träns- vedli, fedes prinnum mutarunt, tradluque temporis tan¬

dem ad Danubium & Pontum Euxinum perrexerunt, facile colligitur, nil fere, niii ipfam originem

illos Scan-

dinaviie debuisie. Veri enim fimilius eft, non iubole folum, fed etiam adjundtis in focietatem barbaris, in ter-

ris _, quas peragrarunt, degentibus & praedae cupidine

excitatis,audfcos fuisfe,usque dum in tantam multitudinem crevisfent,^ut ipiis univerii Dominis acie profligandis pa-

res fuerint. Et _quamquam omnino credibile eft, inter

tantas iociorum _catervas, plures Scandinaviae incolas, ^ge¬

nus hominuin ionginquis excurfionibws

valde deditum,

A % mxki

(8)

■es c » ) §©»

nonnumquam ad eorum cailra

confluxisfe

^,

hos

tarnen pauciores

fuisfe,

ipfa locorum

diilantia indicare videtur.

§· y

Non abnuendum eil, indubia exilare documenta fi-

militudinis lingvarum inter SvioGothos noftros & exte-

ros illos, quae affinitatem eorum fatis manifefle produnt.

Ut iilentio prastereamus veriionem quatuor

Evangelilla-

rum, in lingvam vernaculam ab

Ulpbila Epifcopo Mce-

fogothorum confedxarn ^, quae hujus Lycaei

ßibiiothecam

ornat Sc a Polyhiftore noftro Nobiüsfimo Johanne Ihre

tanta cura illuilrara eil,asferente celeberrimo Lagerbring e)

notare juvat, nomina Regum Gothorum, quorum

feriem

memoriae tradidit Jornandes, idiomati veterum Svio Go¬

thorum optime convenire; prceterea /infes, id

eil,

Serai-

Deos, quo nomine infignita fuit Amalica Stirps, eandem

hahere fignificationem ac /Ijos vel Afceos

noilratium,

qui-

bus Odinus, quum in Scandinaviam cailra

fua movisfet,

prsefuit. Sed quid

aliud exinde conciudi poteil,

quam

has Nationes ejusdem esfe originis? Conilat fine dubio Scythiam magnam non

folum noflrorum Aboriginum,

ied Sc Gothorum omnium communem fuisfe parriam, &

plurimos fortasfe barbaros, qui

Romanum imperium infe-

ilarunt, peperisfe;quare non mirum eil,

lingvam &

mores

illorum parum difcrepare. Sic Lingva

Gallica, Italica,

Hifpanica originem ^communem

produnt, fed minime ipfas

nationes confundi oportet. Aliud argumentum

ad de-

monftrandam propiorem Gothorum cum incolis

Scandi-

naviae affinitatem, depromtum eil a diitin£lione illorum

in Oßrogotbos Sc Feßrogotbos vel potius

Vifigothos,

quae fcilicet

reiponderet diilributioni provinciarum Gothiac

no-

€) Svea Rikes Hiil. ^ι Del. Cap. 17.

(9)

( ⁹ )

noftrae in Oftrogothiam & Veftrogothiäm; ^verum enim

vero fpeciofius quam folidius. Nam tempore Bericht,

quo üuee unicam, nee pluries repetiram migrationem

Gothorum ε Scanzia loquitur Jornandes, ^eo modo jam

divifam tuisie Gotbiani noftram nullihi reperimus. Nec

divortii Oitrogothorum a Viiigothis veftigia ulla inveni-

mus, ante vergens ad finem iaeculum pofl nativitatem

Chrifti quartum. Tunc enim, defun&o Hermanrico rege Gothorum potentisiimo, cujus imperio Polonia, Boruslia Livonia, Rusfia^> pluresque, quas alluit Pontus Euxinus, regiones,parebanr, Hunni ab oris Paludis Maeotidis, Mce-

iiarn ingruentes, Oftrogothos fubjugarunt,

Vifigothos

coegerunt perfugium capere ad Imperatorem Valentem, qui benigne eos inThracia excipiens, tanti beneficii pau- lo poft pcenas dedit gravisiimas, quum Viiigothi ^exer-

citu Valentis feditione magna clade atfe&o ipfum Impe¬

ratorem obtruncarent. Quas gentes ab hoc tempore fem-

per difcretas fuisfe fatis conftat, ^utramque alternis vici-

bus Romano imperio calamitofam, Oitrogothos in Ita- lia, Viil.gp.thos in Hifpania regna condentes. Notat quoque Jornandes, incertum esfe, an Oftrogothi nornen fuum debuerinc Orientalin _quam _rentiere, plages, an vero Regi , qui 11s praefuit, cui nomen fuit

Oßrogotba.

Nec liquer, uode nomen acceperint Viiigothi. jQ Monet ^prce«

terea Lagerbring g) Ammiänum Marcellinum Oitrogothos Grutbungos, Vifigorhos Tetvingos appeliasfe, unde colhgi-

tur

./) Peut etre que le Danube fut I'öccafion de nommér Oflro'gofs

ou Go^r« Orientaux, ceux qui demeurerent å la gaüche de ce flptjve^*

& Vifigoths ou Goths occidentaux, ceux qui f'etablirent er>de git & a la ί"·Ίΐ< ftncyclopedie de Bern. Art. Goths. Sed obfervamus tan- turamodo hon probatum esfe, vocem Vifi occidehtem iiguificare»

g) Sv. R. Η, i D, C. 17.

(10)

m ( ίο ) g*»

mr, nomine, quac a Jornande & recentioribus Au£loribus his gentibus impofita funt, tempore,quo Hiftoriam fuam confcripiit Ammianus,versus finem videlicet faeculi quarri,

nondum generaliter fuisfe recepta. Quibus omnibus rite perpeniis ^, a Scandinavias noilrae provinciis, hanc deno*

ininationem nullo jure petendam cenfemus.

§. 6.

Levisiima,quse jam allata funt,ut fumma comple&amur?

teftimonio Jornandis confifi,extra controveriise aleam _po- fitum quidem judicamus, Gothic« gentis condirores ^e

Scandinavia egresfos esfe, commune nomen communerr- que patriam proderejfed fimul exiftimamus, pofteroseo-

rum, adfcitis in auxilium Sarmatis, aliisque Scythiac an-

tiquac incolis, magis quam genitoribus Sviogothicis, ingenti fpatio a fe disjun&is ^, vi£torias fuss Sc ftupendas

res geftas debuisfe. Non leve fententiae noftrae mo- mentum addunt, quse hac de ^re in opere eruditisfimo, quod Encyclopedie vocatur, leguntur in Art. Cotbs; ubi

verba fic fonant: Remarquons cependant, que les Gotbs de

la Scandinavie ne formoient pas tous les Gotbs. Leur petit

nombre ne faccorde point avec la vafte etendue du pai's, qui portλ leur nom, mais plufieurs peuplesf'umrent enfemblefous les memes Chefs £? formerent des Jocietes aux quelles ^on

donnoit un nom commun. Enfuite par les cbangemens que

produißvent tes diverfes asfociations, il arriva, que teile na¬

tion_, qui avoit donne fon nom ά tous fes aliiés, fe trouva ά fon tour confondue fous le nom dyun autre confederé devenu

plus puisfant qiieile avec letems. Ainfi Pline met les Gvut-

tonsentre les peuples Vandaleset Procope met les Pandales ^au

nombre des Gotbs. b) §· 7·

k) An Guttones, qaorum mentionem facit jPytheas Masiilienfis

aanis ante ^»rara Chriftianam _300, Si Gothi pro eodetn populo be

(11)

Notatu dignum videtur, quod

Sc coronidis Ioco ad-

dimus, ArcbiteBuram ^, quce Gotbica vocatur,

quia illara

e Septentrione faeculo 4U0 Sc 5:co

in Italiam iecum

as- portasfe vulgo Gothi credunrur,

i) Sc cujus

per totam Europam, Templa Cathedralia

aliaque ardificia fplendi-

diora medii aevi, extant monumental ScaEdinavis veteri-

bu> plane ignotam fuisfe, neque

apud

eos receptam , an-

tequam Chriftiana luce colluftrati

majores noftri, hanc

aliasque artes a ceteris Europa?

genribus, quibuscum fre-

quenttus tunc illis esfe ccepit .commercium,

didicisfent.

Simplicisfimam & forrnam

Sc conftru£tionem fuisfe

ae-

dium Aboriginum noftrorum,

fatis fuperque docent fcri-

pta Sturlejonn ^, ceteraque

quibus

antiquitares

Patriae

con-

•tinenrur, Templum vetuftum Upfalienfe,cujus

orthogra-

phiarn in Monumentis

Uplandicis tradidir Pnwgfkjbld,

opus

l'ane fumtuofum Sc _pro ratione temporis

magnificum, fed

rude Sc informe,cum Gothicis aedificiis nihil habuit com¬

mune. Itaquecertocertius conftat,Gothos

Archite&onicam

hanc fcienriam non a majoribus noftris didicisfe. Quin

&innuit horum in hac laudata arte imperitia,crebrius com¬

mercium inter eos confanguineosque eorum exteros,

vix

inrerfuisfe. Veri eft· fimilius, Gothos, Graccis Sc Con- ftantinopoliranis, quorum

fatis

diu

ad Danubii ripas vici-

ni fuerunt Sc focii, immo Sc ipfis, quos demum vicerant,

Romanis, Magiftris, hanc artem cdo£los fuisfe. Seimus,

Tbeodwicum, Oltrogothorum primum in Italia Regem,

adolefcentne fuas decem annos Conilanrinopoli in aula

B Im»

bend^ fint, irter eruditos non convenit ^— Nec minus ambigitur de

Gebs& Gothis aliisque nationibus antiquis,quibusnonins» confonafunt.

Sed harumrerum difquifitio difficillimse indaginis,cui nec vires noftras

pares esfe libenter fatemur, nimis longe nos a propoiito traheret.

i) v. Dalin Sv. R. Η. i D. 9 C. 5 §. & Roll. Hift. Ane.T. IL

cfr. Encyclop. Art. Gothique.

(12)

C 12 ) Sc»

Imperetoris Leonis egisie, litteris ibi & erudirione Grae-

ca pulchre exculrum. Confirmant fufpicionem noftram,

quae fuperfunt rüdera Pnlatii Tbeodorici _prope Terracinam (olim Anxur) nec non Sepulchri, quod cineribus ejus

Raveonae exftrui curavit Filia Amahfontha,quorum archi- re&ura, teftibus pluribus_ab peregrinatoribus, parum difcrepat illa, quae nutanre Imperio Romano & declinancibus jam artibus ingenuis, in ipforum Romanorum operibus

circa hoc rempus, folidioribus quam elegantioribus, con-

fpicitur. Quemadmodum ^nummos _quoque _Romanorum

barbarae hae gentesita imirarae funr,ut typis & fabricatione

ab illis parum abierint nummismata Gothorum, _quse in nummophylaciis asfervantur, 8i a pluribus rei nummariae

Scriptoribus defcribuntur. k)

Nec mirum eft, _genus hominum rude & _agreste,

tam in aedificiis conftruendis, quam in omnibus artibus, quarum indiget ufus, colendis, ea fecutum esie exempla,

quae apud cultiores, quibuscurn confverudine hwgi conti«

gir, gentes invenerir. Quamobrem omnino dubirari pot-

eft, ^utrum Archite&ura, quae Gothorurn _prae fe feit nomen, eis propria fuerit, /) an vero, quod nobis certe veritaci multo convenientius videtur _, ab ipiis Romanis

fumta & mutuata.

k) e. g. Numroi Atalarichi, Theodahati, Vitigis &c.

/) Commemorat Celeberrimus Bjöknstahl in Litteris fuis (parte- IV. _pag. 320.) Piftortm ₁₇₇₄ Amftelodami florentem & egregie eru- ditum, cui nomen fuit Muritz, in libro, quem de Gothis confcripiit,.

& quem, licet ineditnm, vidit nofter Peregrinator, contendisfe, arcbi- te&uram _quam gothicam vocant, minime a Gothis, Ted a Gratis &

Mauris in Hifpania, inventam fuisfe & cotnpofitaaa.