In nomine Jefu Chrifti, Amen!

In nomine Jefu Chrifti, Amen!

de

THEOLOGIA

CHRISTIANA,

Dissertatio Posterior,

Ex confenfu Vener. Fcicult. Theolog.

Publice propoßta,

pRJESlD É

DANIELE <ö3US>&£9i©/

S. Theol. Dod. & Prof. Ordin.

Rejpondente S:<e R:<e M:tis Alumno

JOHANNE JERLER

Geftrigio,

In Regi* Academi* Upfalienfis Auditorio

>

Guft. Majori ad diem XIX Juni't>

Amt M DCC IX.

horis Ante meridicm (olitis.

UPS ALIiE,

Per Joh. H. Werner, S. R. M;tis 8c

Acad. Upf. Typogr«

:r^

.y vyf r ■ s;

..'■irHO is.

*V.v

"

i : : •;

•

Kr.ry.-i-- .-:;v:

lA V^.rV ',l

*■" k ''V A

-

-

1

\

t/i

• > V;.. g .! < •'

Cap. IV.

5. i-

QUoniam ^ricordia Deus ^propter ex ^Chriftum immenfa mife- ^falu-

tem hominum intendit , haic obci- nenda? non tantum media neceflaria fufficienter procurat, fed etiam nos

omnes, qui Salvatorem vera fide-»

ample&imur, a$u ipfo ita beat, ut_^

gratis å peccatis abfölvamur ^, atque in confpeéhi Dei juftificemur. H#c

igitur dotfrina vere arx <& propugna- culum Chriftum# religionis cenfetur Job. ^3: 16. IL Cor. 5:18. job.i: ^12.

Mar t. Cbemn. m Loc. Theol,

§. II. Interea obfervamus in hoc articulo, voce ro juftificationis noti_»

habere fignificationem phyficam fed

moralem ac forenfem, ut idem va-

leat, ac reum coram tribunali abfol-

vere Scjuftum pronunciare, juxta il-

lud Spiritus Sanéti effatum : Quisaccu- fabit eledos Dei ? Deus eft> qui juftificat.

i.Reg. 8:52. Deut. 25:1. Prov. 17.15.

Rom. 8.-3 3.

E §. HL

28

J.III. Praeter alia multaillud com-

probant omnes adhis juftificationis.

Reus enim conftituitur in judicio,

accufatur per legem de crimine, con- vincitur å tefte confcientia, adeo ut condemnationi plane fit obnoxius.

Ädvocatus autem JEfus Chriftus cau- fa illius fuscepta, fufficiens pretium_»

redemtionis folvit: quo fafto ex me¬

ra gratia peccator coram throno ju-

dicis DEI remiflionem deli&i confe-

quitur & juftus declaratur.

1Rom. _{3: 19.} Job. 5:45. Rom. ^{2: 15.}

.

1 Job. ^2:1,2. Rom. g: $4. ibid. ^3:2g.

Menzer. Exeg. Aug. Confeff.

§ IV. Caufa efficiens interna , eft

mera Dei mifericordia , qua genus humanum in peccata prolapfum am-

plexus eft; nulla habita ratione ope-

rum antegreflorum, qüum ha?c pec- catis contaminata ac fide deftituta_»

nihil ad falutem noftram conferre pof-

funt: ut fcriptum eft. Omnes pecca-

verunt: & egentgloria Dei: jußifican-

tur

•

/

tur autem gratis, per gratiam ippus^per redemtionem, qu<z eft in Chrißo Jejü.

Rom. n: 6. Tit. _{3:4. 5.} Rom.3: 23.24.

§, V. Sieut autem eadem gratia_*

juftificamur, qua pnedeftinati fumus

in Chrifto Jefu ^ante ja&a fundamen-

ta mundi; ita gratia hic non fignifi-

cat infufum juftitia? habitum ⁵ aut«»

qualitatem fubje&o juftificando inhä¬

rentem, fed gratiofam Dei mifericor- diam, benevolum affeöum, five gra-

tuitumipftus favorem. Gratis pro- inde ex gratia juftificamur ^, ut vi¬

res pariter ac merita operum, ab a-

öu juftificationis, excludi videantur.

Juftificamur gratis) nihil operantes, ne- que vicem reddentes ^{, nec} prtcedentibus operibus meremury nec fequentibus com-

penjamus.

Eph. 1:4.5: ibid. 2:8. 11 Tim. 1:9. Luc.

1:78. Ambro]. in cap. III. ad Roman.

Vi. Caufa meritoria eft Jefus

Chriftus , Filius Dei & hominis, qui legem pro nobis implevit, & femeti-

pfum in paflionem ^{ac mortem} tra-

E 2 dens,

5°

dens, pretio fangvinis fui foederans

nos reaemit; ut reatum peccati pia-

culo compenfaret, & remiftis _pecca-

tis , qua? nos reos conftituerant, ju-

jftitiam _{merito fuo} acquifitam nobis imputaret. Itaque docet Paulus : nos

jufiificari per redemtiomm ^, _qu£ eft in

Chriflo Je/u, quempropojuit Dens propi-

tiatorium per fidem in Jdngvine ipjtus.

Rom.8- 3' Zach, 9; 11. Ehr. 2:17. Rom.

3:24.25.

§.VII. Hacde ^caufa promiflio _pri- misparentibus data, Abrahamo dein- ceps & ceteris Patriarchis repetita,

Mofi & Davidi poftmodum uberius declarata, variisque tum pra?di<ftio- nibus, tum etiam typis toto illo tem¬

pore demonftrata eft. Quum Jefus Chriftus vere fit illud fernen mitlieris,

Jemen Ahr ah£, propitiatorium cceleße, &

germen Davidis. Hic etf ille Jeloova ju- ftitia noflra, Immanuel, Jalvator, _Jponfor

& mediator Dei atque hominum.

Gen. _3:15. ibid. _{12:3. item} 22:18. Exod.

25:17.21. collat. cum Rom. _{3:2 5.} E- faj. 11:10. cum Rom. _15:12.

§. VIII.

§. VIII. Expiatio necelfaria fuit^

peccatorum, ad demonftrandam ju-

flitiam Dei, quae illis l«fa fuit; huic

autem nos fatisfacere non potuimus, utpote omnibus viribus atque prasfi-

diis deftituti. Parigitur & lufficiens pretium Salvatoris, in hoc tam arduo

redemtionis opere,;^pro nobis fuit».

conftitutum > quo juftitise divin« (a- tisfieri, ira Dei placari ^, & poteftas

adverf« partis in carne, mundo &

inferno deftrui potuit.

Matth. _{5: 2} 6. Heb. 9:22. Pfal. _49:8.9.

CoL 2; 14. l.Joh. 3:8.

§. IX. Divina proinde virtus re-

quirebatur, quam Deus Pater ex fapi-

entia fummeadmiranda & confiliofa- luberrimoinFilio fuo, ficut antea per.

miracula, ita pr«cipuein refurre&io-

ne demonftravit; poftquam idem in

aflumt3 carne feiplum ut agnum im-

maculatum morti tradidilTet. Suo i-

gitur fangvine pretiofiflimo atque-»

(an&iffimo inquinamenta noftri fan-

gvinis

p

gvinis emundavitjuftitia & vita no- bis reftituta.

Rom. i: 4. Job. 1:29. Lev, 16:14.15» 16.

Num, 19: 4. coli. cum. Ebr. 9/ 13: 14.

l.Joh. 1:7. Å0/7;. 4: 7,5. Gregor, Na-

; Or^, *» Pafcha.

§, X. Ut ha»c beneficia tam fubli-

mia & ialutaria nobis conferantuc_., media å parte Dei funt ordinata, ver- bum videlicet <5c facramenta. Con-

ciolegis ceque ac praedicatio Evange-

lii converfioni fuit necefifaria; atin_*

juftificatione formaliter confiderata_j,

per promiffionesEvangelicas, gratu- itaremiflio peccatorum proprer Chri-

ftum fidei offercur, & credentibus _ap- plicatur. Sicuti eadem quoque per facramenta confertur & obfignatun..,

Luc. 2 4:47. II. Cor. 5:18. Eph. 5:26,

§. XI. Hane juftitiam ut appre-

hendamus, Fola fides, Chrifti fatisfa-

&ione ^ac gratis promiffionibus in-

nixa, _tanquam medium å parte no- ftra requiritur, ^non ut conditio pa&i impl^tiva ^, fed applicativa ^, qua? o-

mnem

mnem vim ab obje&o juftifico arcefc

fac. Contritio quidem pra?cedit fi-

dem excitata per legem , & ^{nova o-}

bedientia fequitur illam ut fru&us

pcenitentia?; Ted in a&u juftificatio-

nis itemque falvationis, fidei ratio u-

nice habendaeft, fine ullo intuitu o- perum, quocunque demum nomine

veniant, ut omnis gloriatio excluda-

tur. Gratia falvati eflis per fidew, &

hoc nonex vobis, Dei donwn eft; nonex

operibus, ue quis glorietur,

Rom. 9:28. ibid. 4:5. Gal. 2:16. Epb♦

2:8. Apol Aug. ConfeJJ. Artic. II. item

Solid, declcir. art. 111.

§.XII. Deusfanciverat olim fbedus

gratis cum Abrahamo & pofteris e- jus in venturo Meffia. Et licet Mo-

les fpargeret fangvinem foederis le-

galis fuper Ifraéiitas; relpexit tarnen

ad pretiofum illum fangvinem Jefu

Ghrifti, effundendum in NovoTefta-

mento; cujus intuitu Deus omni tem¬

pore homines juftificavit & in foedus

gratis recepit. Nam redemtio per

E ₄ Chriftum

38

habere Corpora, alterum terreniinij éx Adamo, alterum ^{ex carne} Chrilti

natum.

Malach. _3; 6. Rom. 8:16.

§. XX. Errantquiftatuunt, vel vo-

cem jullificationisin hocnegotio noti elfe accipiendam moraliter, fed phy- fice, vel gratiam Dei quajuftificamur,

non effe gratuitam ipfius mifericor- diam, fed charitatem infufam. Simi- liter qui exiftimant fidem juftifican-

tem, fe non habere ut caulam orga- nicam, fed ^ut qualitatem ^aut virtu-

tem Theologicam, fubje&o juftifican-

do iphasrentem, cujus intuitu pecca*

tor juftificetur.

§. XXI. Sic etiam illi å veritatis via discedunt, qui contenduntnosju- ftificari, vel fola Dei gratia absque in-

terventu merid Chrifti, vel fola ipfi-

us effentiali juftitia nobis inhärente.

Pariterque illi, qui exclufä obedien-

tia Chrifti a<ftiva,meritum juftificatio-

iiis ponunt in fola ipfius obedientia_*

pafliva. Neque magis hi funt audi-

endi,

endi, qui fidern 5c opera in a&u ju-

ftificationis conjungunt, atque fuis

meritis aliquo modo confidunt, Cap. V.

$. i.

QUum reconciliatus homo juftificatus Deoque^ eft, ^mox inchoafur

ejus renovatio five fan&ificatio. ^Sic-

ut enim Renovatio notat a&um Spi^

ritus Sanéti, _quo is hominem, carnis

&peccati vetuftate corruptum, reno-

vat & transformat in novam creatu-

ram, tion quidem ratione (ubftantiae,

fed novarum qualitatum ; fic etiam-.

San&ificatio in ftri&iori fenfuaccipi-

turL.

Rom. 6:19.22. I.Theff.4:3.4.7. Il.Cor,

5:17.

§. II. Sicut enim veftes fuas ablue-

re jufii funt Ifraélitae in Veteri Tefta-

mento,cum in confpe&um Domini procederent, ad audiendam vocem i- pfius; fic etiam ^nos ope Spiritus San-

€ti cultum Deo acceptum exhibituri

peraäa

34

Chriftum pra?ftita profuit etiam, an*

tequam in cruce confummaretur.

Gen, i-*:7. Ebr _9:13.14. ibid. 13: 8.

<LA?. 15: fl*

§. Xflt. Juftitia hsec, ficut noftra^»

non eft, _neque nobis inha?rens, fed å

Chrifto imputata, ita nihilominus ^ve-

ra & realis haberi debet, haud fecus

ac folutio, _qua? å fponfore pra?ftatur

a?que fatisfacit ereditori, ac (i debi¬

tor ipfe eandem praeftitiftec. Chri-

ftus _{enim eft} fponior Novi Tefta- menti, & mediator Dei atque homi-

num fädus.

Ebr. _{7:22. i.} Tim. 2: 5.

§• XIV. Imputationti ^vox & natura

ipfi Scripturce familiaris eft in Veteri

& Novo Teftamento, ita ut accipia-

tur pro ipfo a&u forenfi ^, quo Deus imputando nobis juftitiam Chrifti,nos juftificat. _Qua enim ratione pecca-

ta noftra Chrifto imputata dicuntur,

eadem etiam, illius juftitia nobis im- putatur. lllum enim, qui ^non novitpec-

catum

55

catum _, pro nobis peccatum fecit ^, ut nos

efficeremur juftitia Det in ipfo.

Gen. ⁱ s: 6. Rom. _{4:4. 5.} &c. Efaj, 53:6.

II. Cor. 5:21.

XV. Quemadmodumigitur Tum-

mus apud Ilraélitas facerdos ^, in~t

fun&ione fua, veftes Tandtas induere

jubebatur : Sic Chriftus ipfe inftru-

dius lorica juftitia? ^, galea falutis &

thorace vindidhe, in opere redem-

tionis, vicifiim ^aeterna redemtione_j inventa, nos in peccatis nudos ve- ftimento juftitia? & pallio Tahitis, pro Tua b enig ni täte induere voluit, utper

iphim in Spiritu viveremus. Trans-

tens autem, alt Dominus yjuxta te, vidi te conculcatum in fangvim tuo; ér dixjt.ir bi, ^cum ejjes in fangvine tuo, vive.

Lev. _28: 43. Efaj. ^59:12. ibid. 61:10.11.

EJecb.i6:6. conf.Apoc, 6:11. ibid. 19; &

$.XVI. Neque tarnen exiftimare_j

debet quispiam, hoc ipTo laxari habe-

nas fecuritati, Ii nihil tribuatur ftu*

diis hominum, ratione five meritifi-

ve conditionis, in aftu juftificationis;

quum

;6

quum nihilominusrequiratur fumma

cura, circaftatum ejus, in renovatio-

ne 6c genuina pietate. Semper enim

6c in hoc pra?cipue articulo,juxta ve-

ritatem orthodoxam, antecedenter_, quidem 6c conftitutive ^, gratis Dei,

meriti Chrifti 6c fidei ratio habetur ;

confecutive autem 6c declarative, re- novationis 6c genuina? pietatis ftudia

6c exercida _{urgere nos} oportet. Ad

hoc ipjum ver o vos, omni collato ßudio ^, fubminißrate in fide veflra virtutem, in

virtute vero fcientiam.

Luc. 13:24. IL Pet. 1:5.

XVII. Effeftus juftificationis éft

unio noftri cum Deo myftica; qua*

alias in fcripturis dicitur manfio Pa-

tris 6c Filii apud credentes, inhabi-

tatio Chrifti in cordibus noftris, de- lpöhfatio fidelium cum Deo , conju-

gium myfticum, infitio palmitum fpi-

ritualium in vite fpirituali Chrifto, in-

,habitatio 6c oblignatio Spiritus Sanft f.

foh. 14:24. Epb.y. 17. Of. 2:19.20. Job,

15:4. 5.6. I. Cor. 3:16, ibid. 6: 14.

Eph.k 13. _XVIII.

$. XVIII. Hcec unio confiftit in fa- crofan<fta? Trinitatis & carnis Chrifti

cum fidelibus conjun&ione; qua De-

us praefentia quadam fpeciali & gra- tiola fua operatione in iisdem eft, &

fideles in illo , ita ut per mutuam_, hane immanentiam , vita? fpiritualis

ac beneficiorum divinorum 'partici-

pes fa&i, certi fint de gratia divina_»

Si adoptione in filios Dei; item de_*

pace confcientiae, precum exauditio-

ne ac falute _asterna, unitatemque in fide, charitate & mutua inter fe com -

munione fervent.

jfoh. 17:11.21. II. Cor. 6:16. Gal. 2:20.

Rom. 8:38.39. Eph. 3:17. I. Job. i: fl

§. XIX. Nulla tarnen hic fingen-

da eft confufio, quaft duo extrema_»

in unum coaielcerent , unaque (ub-

ftantia fierent. Licet enim noc mo¬

do Deus homini fe uniat, nihilomi-

nus tamen Deus manet Deus, & homo

creatura ejusque fpiritus å Dei Spiri-

tu diftin&us. Rejiciuntur proin<fe->

dogmata ⁵ qua? tradunt fideles, duo

habere

n

habere Corpora, alterum terrenimi«.

éx Adamo, alterum ^{ex carne} Chrifti

naturn.

Malach. 3:6. Rom. 8:16.

§. XX. Errantquiftatuunt, vei vo-

cem juftificationisin hocnegotio non effe accipiendam moraliter, fed phy-

fice, vel gratiam Dei quajuftificamur,

non effe gratuitam ipfius mifericor- diam, fed charitatem infufam. Simi- liter qui exiftimant fidem juftifican-

tem, fe ^non habere ut cauiam orga-

nicam, fed ^ut qualitatem aut virtu-

tem Theologicam, fubje&o juftifican-

do inhärentem, cujus intuitu _pecca-

tor juftificetur.

§. XXI. Sic etiam illi å veritatis via discedunt, qui contendunt nosju- ftificari, vel fola Dei gratia absque in-

terventu meriti Chrifti, vel fola ipfi-

us efTentiali juftitia nobis inhasrente.

Pariterque illi, qui exclufä obedien-

tia Chrifti a<ftiva,meritum juftificatio-

nis ponunt in fola ipfius obedientia_j

pafliva. Neque magis hi funt audi-

endi,

endi, qui fidem & opera in a&u ju-

ttificatiötiis conjungunt, atque fuis

meritis aliquo modo confidunt, Cap. V.

$. i.

QUum reconciliatus homo juftificatus Deoque«» eft, mox inchoafur

ejus renovatio five fandlificatio. Sic-

ut enim Renovatio notat a&um Spi^

ritus San&i, quo is hominem, carnis

&peccativetuftate corruptum, reno-

vat & transformat in ^novam creatu-

ram, non quidem ratione (ubftantiaj,

fed novarum qualitatum ^; fic etiam_,

San&ificatio in ftri&iori fenfu accipi-

tun_j.

Rom. 6:19.22. I.Tbeff. 4:3.4.7. Il.Cor.

5;I7-

IL Sicut enim veftes fuas ablue-

re jufii Tunt Ifraélita? in Veteri Tefta-

mentOjCum in confpe&um Domini procederent, ad audiendam vocem i- pfius; fic etiam nos ope Spiritus San-

&i cultum Deo acceptum exhibituri

perafta

4P

pera&a juftificatione, ^per pcenitenti-

am quotidianam Tordes veteris homi¬

nis deponere ^, eundemque cum con-

cupifcentiis fuis crucifigere & vicis-

ßm novum induere monemur.

Exod. _{19.* 10.} Rom. 12:1.2. ibid. 6:3.4*

& feqq. LT et. 1:15. Gal. 5:24. CoL

3:10.

§. III» Eft igitur hoc opus facro-

fan&ae Trinitatis, _quo homojuftifi-

catus ad imaginem Dei ita renova- tur, uü intelie (ftus in lumine verbi di-

ni magis proficiat pulfis errorum te¬

nebris , & voluntas in melius emen-

detur per vita? pravas debilitationem

ac diminutionem; membra vero cor-1

poris arma juftitia* fiant, totusque-»

homo fan&ificetur in Dei gloriam &

debiti obfequii declarationem. Reno-

vamini autem Jpiritu mentis vefirés, in~

duite novum homimm, qu 't Jecundum De-

um creatus eft in juftitia & Janäitate

veritatis.

ll.Cor.7: i. I.Job. 3:3. 7.TheJJ.5:23.

Epb. 4:2 3.2 4. Artic. Smaleald. X1IL

$.iv.

41

§. IV. Caufse Renovationis hic ex-

dem oecurrunt, qua? in juftificatione, benigna nempe Dei gratia ^per influ-

xum valoris ex fraterna Jefu Chrifti

redemtione operante Spiritu San&o;

ficuti conveniunt etiam ratione ^me- diorum, _qua? funt tum å parte Dei ^,

verbum & facramenta, tum å _parte«»

hominis,fides illavere falutaris, qu*e efficaciam habet å merito Chrifti &

fe exerit _per charitatem. Jpfe autem

Dens pacis fandificet vos per omnia : ut integer vefler jftiritus, & anima cor¬

pus inculpate in adventum Domini noflri

Jeju Chrifti fervetur.

Tit.y. 5. I.Job. 3:9. Gal. 2:20. l.TheJJl

5:2 3. Huljem. enucl. de jußif, ^renovat.

Calov .Jynopf. pontr. in renov.

5. V. Differunt tarnen Juftificatio

& Renovatio primo, ut antecedens &

confequens, illam enim haec fequitur.

Deinde ratione fubjetfti diverfo refpe-

<ftu confiderati , quum juftificationis

fit homo peccator, Ted credens ; re¬

novationis vero homo juftificatus,ac

novis

42

novis Spiritus Sankti donis ornandus.

Prasterea ratione objekti ^, ubi juftifi-

cationis privativem, ut dicitur ^, eft

reatus peccati, five carentia juris pof-

fidenda? falutis,pofitivum ^vero juftitia

Chrifti per fidem imputata ; renova- tionis ^autem privativum non eft de-

nuo reatus, fed ipfa peccatorum ma - cula _, & pofitivum Spiritus Sankti do-

na. Tum ratione caufe formalis ,

nam formale juftificationis conftituit

deletio peccatorum & gratiofa impu-

tatio juftitias Chrifti; at renovationis

in genere eft mortificatio veteris &

vivificatio novi hominis. Denique

ratione propriorum, juftificatio fit in

inftanti, qua aktum primum, & per¬

fekte, quoniam perfekte remittuntur

omnia in univerfum peccata; fed re- novatio fit fucceflive & imperfekte_»,

nemo enim in hac vita perfekte fan-

ktus evadere poteft.

Rom.4:5. Eph. 2: 5. ibid.4: 24. P/T32:

1.2. Rom. _{8' 13.} Hulfim.loc.cit.

$. VI.

§. VI. Quocirca apparet, quinam-.

nexus fitinter falvificam fidem & bo¬

na opera: quod illa nempe nunquam fit oüiofa verum femper fruduofa, non propter poenas effugiendas, aut pras- mium obtinenduin; fed tantum ex

operacione Spiritus San&i per fidem

inhabitantis _, qui movet ^nos ad exe-

quendum manaata divina, in fignum grati animi _erga Deum , Sc fidei do-

cumentum coram hominibus. Quid

autem faciunt plures etiam intern Chriftianos in hoc opere falutis ? Mal-

ti funt prjecones fefli Pafchalis de redem-

üone per filium Dei, jed paitci feßi Pen- tecoßalis de (andificatione per Spiritum

Sundum.

Gal. _5: 6. Job. 15:4. jeqq. Jacob. ^2:17,

Matth, _5.' 16. Luth. Tom. Altenb, VII.

§. VII. Poftquam enim per fidem-»

fenßmus Dei mifericordiam Sc gufta-

vimus benignitatem ipfius , ftatirru objeäum nobis amabiie fiftitur Deus ^;

ut iilum ad prjsfcriptum verbi, quo- ad fieri poteffc in hac imbecillitate-», redamare ftudeamus. Unde officia

F prima:

44

Erimae ^{oc amore} tabula? ^{in Deum} promanant, tanquam atque ex fönte ex

fluit amor in proximum, & hinc offi-

cia tabula fecundae deri _{vantur, ut} Cha¬

ritas exuberet adhuc magis ac magis

in cognitione & omni perceptione,

LP et. 2:3. Deut. 6:5. Luc, 10; 27. Phih

1:9. Apol. Aug. Confeff. ^art. III.

§. VIII. Sic elucet ordo a&uunu fpiritualium, å converfione per jufti-

ficationem, in renovationem a&ivam

Spiritus Sanéli. Ita quoque in homi-

ne vicifiim confideratur peenifentia,

hinc fpeciatim fides, & ftudium nova?

obedientia?. Renovatio igitur pra¬

tat per charitatem Dei in corda ^no-

ftra effufam , ut fru&us poenitentia?

faciamus. Et inde eft, quod Paulus,

cum juftificationis do<ftrinam expofu- iflet, tum demum ex renovatione, ex- crcitium bonorum _operum proponat.

Fides enim fine operibus eft mortua.

Rom. _3: & 4: item 5:6:7:8: Jimil. 11:12:

conf. Gal. 2:16. ibid. ^5: 6. Eph. 2: 8«

9.10. ibid. ^4: Phil. 3:9. ibid. 4:8.9.

CoL 2: ibid. 3: Jacob, 2; 26.

IX. Uiide liquet, quid fentien- dum dt de necefiitate bonorum _ope-

rum; quod necefiaria fint, non ut«, conditio foederis cum Deo initi, ne-

que ut medium confequendae (alutis;

fed tantuniodo, ut conditio hominis

in foedere jam conftituti : ne exifti-

metfibi ita gratis juftificato, peccandi

licentiam permifiam eOTe. Statuitur igitur, conditionales promifiiones in

facris literis, non anne&i confecutioa!

Vita? a?terna?, fed impotii fe&antibus

vitam _aeternam; effe condiciones per*

fona?, non rei confequenda?. Si ß-

cundum camem vixeritis, moriemini ; ß

autem ßiritufaäa carms mortificaveri*

tis> vivetis,

Luc. 1:74.75. Rom. 6:1.4. ibid. 2:6.

Matth, _25: 35.feqq. Rom.8-14. A- pol. Aug. Confeß. de jußif. Solid. decL

Art. lv. Colloq. Altenb.juxt a Orthod.

Ducal.

§.X. Opera igitur bona ^> qua? fi-

unt å renatis, & confiftunt tum in-*

rnotibus internis å fide excitacis, tum

F 2 in aåio*

in a&ionibus externis , qüibus fides

declaratur , non magis å vera fide_, feparari poflimt, ^quam calor ab igne.

Atque hasc ipfa ratio eft, cur vita_,

akterna operibus, tanquam fidei falvi-

fica? effe<ftibus,interdum adfcribatur.

Interea tarnen verum eft, quod dicit fcriptura: Sumus creati in Chrißo Je/u

ad bona opera, qua praparavit Deus, ut

in Ulis ambülemus.

Eph. ^2; io.

§. XI. Sicut autem fides eft donum

Dei in nobis, quod immutat nos, ita

nemo fibi falfo perfvadebit: licitunu.

permanere in peccatis,& du&um fe- qui carnalis concupifcentia?, per o- mnis generis vitia, in ifto ftatu jufti-

ficationis. Hoc enim modo gratia_»

accepta& fides amittuntur,unio ^my-

ftica folvitur, & adoptioni iterüm fuc-

cedit externa condemnatio , nifi ^vera poenitentia intercedat. Unicuiquej

e gojuftificato ineumbit, per grafiam

fanftificationis carnis illecebras fuffo- care, ne in a<äum erumpant, fummo-

que

, 47

que nifu vita? fandimonia?< ftude**e ⁵

ne Deum offendat, Sandö ejus Spiri-

tu contriftato, neve hominibus fcan- dala ponac, exemplis vita: petulantis

& adionum perverfarum.

Joh. 15: Ezech. 1^:24. Rom. 6:1. Ibid\

8:13. item ^11:20. Solid, decl Art.II/

§. XII, Studium vero nova: obe-

dientise non eft _pars pcenitentia:, fed

frudus ipfius ^, ficuti pomum non__»

pertinetad eflentiam arboris. Pro-

inde Paulus, quando docet fe miflum

efle ad aperiendum oculos infidelium (five impoenitentium) utconvertan-

tur å tenebris (peccatorum) ad lucem (& pietatem) de poteftate Satanae ad

Deum _, & acciperent remiflionenu,

peccatorum, atque fortem inter fan- dos, per fidem in JEfum Chriftu n ^;

tandem fubjungit fe hoc annunciavif- fe, ut poenitentiam agerent & ^conver-

terentur ad Deum, digna ( poftmo- dum) poenitentia? opera ( in lludio

novas obedientice) facientes.

Matth. 3:8. Luc. 3:8- Atf, 26: 18- 20.

Huljem. enucl.inloc. cit.

F3 §♦ XIII.

48

§. XIII. Unde homines de fruåi-

bus veras pcenitentias folliciti, fcruti-

nio rite inftituto, errores 5c defe&us quotidie agnofcere, 5c occafionem in

viam redeundi quasrere debent. Per

fidem equidem juftificati, Chriftum,

cum via, veritas 5c vita fit, ample&i-

mur, 5c in ipfo vivimus fpiritualiter;

atqui in novitate vitas fequiChriftum

5c reliquorum fidelium fa&a imitari jubemur, ut interiör homo perficia-

tur in nobis , (i Deo etiam ita fuerit vifum, _per affliftiones in fpe, patien-

tia 5c oratione. Neque ^tarnen exifti- mabimus, nobis falutem vel parti' cipationem cceleftium beneficiorum-j

hinc conftci, cum ifta omnia ex Dei

gratia fiiit cjonata. Imitatio enim^

Chrifti, _per Vitas novitatem feu bona

opera, eil via regni, in qua nos am- bulare oportet, fed non caufa regnan-

di, ut per illam obtineamus metam.

*Joh. 14; 6. Gal 2: a o. Matth 16:24.

Rom. 6:4. I Cor. 11:1. Phil. _3:12«

II. Pet. 1; 3. 4. Gerh. medit. de {ide,

Bernard, lib. _{de grat.} & arbit.

§. XIV.

49

$. XIV. Pra?terea etiam ardentifli-

mcepreces fundenda? funt, profmali

>

perfeverantia. Quamvis enim homo

i in ful renovatione,Spiritui cooperarl

t* dicatur, interim tamen finalis perfe-

> veranda non minus eft opus Dei quam

ipfa fides. Statuta tua cuftodiam ^: ideo

ne defere ^me ujque adeo.

Luc. 22:3 2. PhiLi:6. LPet. i: 5. P/T19: ^g.

§. XV. H^c ^tamen ita capienda_*

non Tunt, ac fi amifla Dei imago, in

hac vita perfe&e reftaurari pollett.

Licet enim renovatio fernel incepta,

ad extremum vita; halitum continua- ri debeat, ^nifi peccatis mortalibus in-

terrumpatur ; nemo tamen ad iftam

^ perfe&ionem ^, qua gaudebat imago

prima?va, in hac vita perdngere pot- eft, _{propter naturse} noftrce infirmita-

tem. Interea vero danda eft opera,

ne regnet feccatum in mortali noflro cor-

"

fore^ut obediamus Uli per cupiditatts ejus.

% Coloff 3:10. Gen, 2:19.23. Efaj.6416.

Jacob, 3:2. Rom. 7:14. Ibid. 6:12.

F4 5. XVI.

5°

§. XVI. Ha^c tarnen imperfe&io,

nullo modo gratis divinse adfcribi de¬

bet, ^cum ha c fernper fit fufiiciens &

falutaris _* Ted imbecillitati omnium hominum in cooperatione, juxta ^or-

dinariam Spiritus Sandi Operatio¬

nen!. Quemadmodum obftacula phy- fica, in quibusdam argrotis (olent im- pedire fhnationem ^, etiamfi medica-

menta rite praeparata, å medico adhi-

beantur.

Rom. _7; 15,16. &Jeqq*

§. XVII. Haec cum ita fe habeant,

noftram fidem ipfi probare, vitamque explorare debemus. Nec enim de- fnnt, qui fibi vana perfvafione id as- fecuti videntur, å _{quo tarnen} adhuc longe diftant. Cum igitur ex fideju- ftificamur, 8c fides operibus declara-

tur, de fide ab exercitio pietatis non fiéta fed _verar, & de juftitia ex fide

non hiftorica _tantum, fed falvifica fiat Judicium. In Chriftiana enim reli-

gione utriusque rei habenda eft ra¬

tio _, tum orthodoxce veritatis , tum_#

genuina

(

51

genuinas pietatis. Vos ipfostentate, ^mim

fit is in fiele, ^vos ipjos probate. Afflion 69-

gmficitis vosmetipjos, quod Jefiis Cbriflus

in vobisefi.

IL Cor. _13:5. D. Fecht. Sylloge controv«

XVIII. Lu<fta vero in hac dis-

quifitione percipitur inter carnem 6c

ipiritum, ^qua? eft nota hominis _{per_.}

ftdem decertantis. Ita ut gratia pras- valeat cupiditatibus carnis, quoad in hac infirmitate fieri pofiit, ne pecca-

ta dominium obtineant, ficut fcri- p tum eft : Il<ec eft vid or i a qu<e vificit wundum, fules tio fira,

I Job. 5:4/

§.XIX. Sicuti laquei confcientiis

non funt injiciendi, _per fcrupulofam

obfervationem _rerum, qua? fecusfunfe

indifferentes & confiftere poftunt eum libertate Chriftiana; ita _neque deli-

<fta varia indu&is coloribus excufari

poftuntjper confvetudinem 6c ^exem- pla: quin nobis tum ab impietate &

Epicurea fecuritate, tum etiam hy ^po-

criß & faftu Pharifäico, ferio cavere

debeamus. Si cura adhibetur in he-

mifphajrio inferiori circa res munda-

nas, quanto sequius eft, in regno gra¬

tis? _, ut rebus & adlionibus fpirituali-

bus fedulam operam impendarnus.

§. XX. Unde patet illos errare_»,

qui ut facilius confuant propriam ju- liitiam, confundunt illos aäus juftifi-

cationis 5c renovationis, cum tarnen maxime fint diftindli: ut 5c hos, qui

contendunt hominem Spiritus Sandti

donis _ornatum, legem Dei perfedte implere, 5c proinde ad fummum fan- dlitatis gradum in hac corruptione pertingere pofle.

§. XXI. Sic etiam illi å via veri-

tatis defledhmt, qui ftatuunt _{opera_*}

irregenitorum vere bona efle; quan-

doquidem fine fide impofiibile placere Deo. Quemadmodum 6c il¬

li, qui docent opera regenitorum ^ne- ceflaria effe ad falutem , 5c proinde

ad eam confequendam ^, ut caufamL.

vel faltem/conditionem fine _{qua non,}

requiri.

rcquiri. Rejicitur & illud dogma_», quod in contrarium nitebatur, vide*

licet ea efte ad lalutem perniciofa.

Cap. VI

§ i.

Sicut mines DEus falvos omnes fieri in univerfum ho- vult, ac proinde

fumma fua beneficia omnibus ac fin*

gulis diftribuit, ita non modo _per lu¬

men natura? illos movet ad fe qua?*

rendum; fed etiam radiis verbi, quod

efficax medium eft falutis, tarn evi¬

denter colluftrar, ut experiantur ju-

ftam DEI mifericordiam , mentibus fuis docendis _atque juvandis nunquam defuifie; ficuc de pra?conibus tam be¬

nigne voluntatis fcriptum eft: in ^o-

mnem terram exivit /onus ^eorum, & ad fines orbis terrarum verba eorum.

i Tim. i: 4. Ad. 17: 27. Rom. 1:16.

Tit. 2: 11. Pfal. 19: 5. Rom. 10:18.

Aud. libr. de vocat. gentium.

§ II. Multi vero funt infipientes;

inobedientes rebusque mundanis ad-

diai

di&i nimium, qui falutare DEI confi-

lium in verbo oblatum negligunt, ac omnia media, quibus Spiritus Sanéhis

falutem operatur, fua culpa å fe reji-

ciunt. Propterea conftituitDEus col- ligerefibi ecclefiamin orbe terrarum, quam ut rex bonus pariter ac potens, regat, foveat ac tueatur, 6c cui the-

fauros bonitatis fua? larga manu dis- penfet,

Pfal. ,4: 2. Matth. 22:5. Ad. 7:51, Marc. 16; 16. Matth«16,18.

§ III. Caufa igitur principalis Ec- clefia? eft DEus ^, qui ex fua miferi- cordia, intuituredemtionis per Chri-

flum faSix , eam ex omnibus terra?

partibus vocat, 6c in unam focieta-

tem, non violenter, fed faluberrimis confiliis 6c monitis compellit, A Pa-

tre enim ccelefli ecclefia ceu fponfa

Filio conilituitur; Filius ^eam pretio fanguiriis acquifitam fibi defpondet:

quam Spiritus S. mundat ata exornat.

Eph. 1: 7,4. lI.Tim. ^{1: 9.} Ad. 20:28.

Matth. ^22:2. Hof _2:i9.20. 2 Cor

11:3. Eph. 5:26.27. § .IV.

§ IV. Illa in terris Ecclefia militans,

olim quidem per angelos 6c homines

colle&a eft, adhibitis etiam miracu- Iis, ubiopus fuit, circa ipfius planta-

tionem 6c do<ftrin£ confirmationem.

Hodie vero per folos homines ^, pro¬

bate pietatis 6c do&rina?, legitime^»

vocatos > ex anunciatione verbi 6c ad- miniftratione facramentorum ,CHri- fto adducitur. Ecclefia vero trium-

phans tandem ab angelis in exCremo

judicio congregabitur.

Teftimonia Vet. Teflam. pajfim, hem Luc.

2:9.10. Matth. 28:19. Eph. 4:11»

feq. Tit. ii 5.feq. Matth. 24: 31»

§ V. Cum itaque unus ficpaftor,

Filius Dei JEfus Chriftus, extra quem falus exfpe&ari non poteft, non nifi

unum quoque eft ovile, nempe vera Ecclefia, in _qua verbum DEI fincere docetur, 6c lacramenta legitime ad-

miniftrantur. Ha? enim funcwflta ejus

vera?, perpetuas 6c infallibiles. Per- magni igitur intereft fcire, cuinarcu

ccetui Ecclefia? nomen competar, ut

eidem

■5«

eidem fab capite CHrifto inferamur,

remota congregatione infidelium Sc malignorum.

Job. i o: 16. Ibid. 8:42. e^io:27, Matth,

8:13. Rom. 16:17.

§ VI. Una eft Sc Tic vocatur, ab

uno au<ftore DEO, 8c ex unico fun-

damento falutis CHrifto; item ab ^u-

no Spiritu, qui ipfam juxta lumen_»

veritatis ducit. Sic quoque ex com- munione beneficiorum, quia una eft

do&rina Sc fides» unus facramento-

rum ufus, 5c una foes vita? asterna?, illo titulo ^eam infigniri novimus.

Eph.4:6. 1 Cor. 3:11. Eph. 4:4. 5.

§ VII. Catholica etiam dicitur, quia

in univerfo orbe ex quocunque ho-

ttiinum genere colligitur, Sc do<ftri-

nam ac veritatem cceleftem,in facris literis patefa<ftam, olimque fibi tradi- tam,fideli cuftodia retinet,atque un- animi confenfu profitetur. Qao etiam refpe<ftu Chriftiana Sc Apoltolica ju¬

re meritoque nominari confvevit.

Eph. 2:19,2o. Gal. 3:28. Jud.v. 3. Con*

eil. Ntcen. § VIII.

§ VIII. Sic quoque fan&a appella¬

tur _, quod CHriftus fuo fangvine^

mundatam in Spiriru fandificec. Ita»*

ut gratis verbo, & efRcacia facra-

mentorum _, per fidem reftaurata_»,

DEO in fan&itate & juftitia, per o-

mnes dies vita? fua? fervire ftudeat_».

CHriftus dikxit Eccleftam, & femetipjum

tradidit pro ea , ui illam Jandificaret ⁵

mimdans eam lavacro _aqu<e in verbo, ut

fißeret ipjam ßbi glor infam Ecclefiam, non kabentem maculam, ^aut _{rugam, aut} quic-

quam ejusmodi, Jed ut ejjet fand a & in-

culpata.

Luc. _{i: 74. 75.} Eph. 5: 25. 26,27.

§ IX. Sicut in Ecclefia DEus folus

eft,qui corda fcrutatur,ita hominum judicia de fe & aliis, haud ^raro falla-

cia funt. Nihilo minus, quum ipfi fi¬

dem _noftrarn examinare, & vitae ra¬

tio ne m inire jubemur, a?quum eftt

ficut notas Ecclefia? confideravimus _>

ut charaderes quoque hominum, irL-, Ecclefia? finu viventium, juxta Scri- pturam facram, oculis noftris fubji-

ciamus. Unde finguli de fe, itemque

aliis

38

aliis prudenter judicare difcant; fic-

ut dixit lile fapiens incer Romanos :

fieri potesi y ut res aliterje habeat, ^ac ut tibi videatur.

II. Tim. _2:15. IL Cor. 13:5, Thren. 3:

40. Cicero.

§ X. Vere igitur fideles, le&ione

5c meditatione verbi divini in pri-

mis dele&antur, & profeffionem do-

ftrinas ad idem verbum, _CanquarrLi Lydium lapidem; exemplo Bercßenfi-

um explorant: praeterea, probata fi- de,experiuntur fe vivere fpiritualiter

in Ghrifto JEfu, unå teftificante Spi-

ritu Sanéfco; denique fibi caventes å peccatiS;, cupiditates carnis ac mun¬

di fufflaminant: viciffim autem pie, temperanter &jufte viventes, quoad

in hac infirmitate fieri poteft, offici¬

um ex vero DEI Divinseque voiunta-

tis amore facere ftudent.

Pfal. 1:2. IL Tim. 3:15. Aä. 17: li.

//.Cor. 13:5. Gal.2:20. Rom. 5120.21.

Tit. 2.12. Eccl. _7:21. B. Schomerus,

it em D. Fechtiusin Syllog.

§ XI.

§ XI. Ab adverfa _parte in Ecclefia

verfantur quidem, Ted de illa non_, funt _j qui contra veritatem do&rin^,

vel nova& hecretica dogmafa fe<fian-

tur _* vel etiam antiquas & falfas opi-

ftiones defendunt. Porro in vitare-

periuiitur etiam, qui colani culices

& deghtiuni camelos, bona malis _per-

mifcent _j atque fub larva pietatis *

de fe ipfis & (uis a&iönibus glorian^

tur; interea verö * quando circa a^

lios occupantur j modo bös iaudibus

ac adulationibus extollunt _> modo il- los convitiis & fufpicionibus infeflant*

quorum tarnen inftituta utrinque_i

non dum fatis perfpe&a habuere_,4

Hos igitur & horum fimiles Paulus ita defignat: HabentesJpeciempietatis ^$

'virtutem ipjws abnegant.

Matth. ² _{3; 24. 27.} IL Tim. 3:5.

§. XII. Sicquocp fccpenumerö, proh dolor! occurrunt, qui ^cura tum fidel

tum religionis neglecfia,vel in tenebris ignorantia? diuturnis hserent, vel ^me- iiora _edo<fii

, nihilominus ex confve-

G tudiné

6o

tudine, & malorum exemplis, ita fefe manciparunt ineptiis ^, cupiditatibus

8c vitiis, ut faniora confilia licet au-

diant, cegerrime. ramen å pravitate_>

fua avellantur. De bis autem ipfe__>

Dominus in hunc modum pronunciat:

Non novt vos unde fitü; dijcedite ä me

omnes operarii iniquitatis.

Jer. 13: 23. Gal. 5:19. 20. 21. Luc. 13:27,

§. XIII. Interea tarnen, quamdiu

verbum Dei fincere docetur, & facra-

menta legitime adminiftrantur ^, Ec-

lefia non errat; fi vero erraverit^,,

pra?cipue in articulis, qui fidei funda-

mentum conftituunt, & de errore ad-

monita , contumaciter perrexerit.,,

non manet Ecclefia. Quocirca, ut_, obiter obférvari meretur , hoc inteb

ligendum eft de Ecclefia particulari 8c

vifibili; nam deinvifibiliatque catho-

lica longe alitereftjudicandum: quo- niam ea femel& fimul _nunquam pot- eft deficere _, alioquin fruftraneas ef-

fent omnes promifliones divinae.

Matth. 16; ig. Ibid. 28: 20. Pfal. 46: 5,

Efaj.59:21. &c. $>XIV_

6i

§. XIV. Ut autem conftaret boni ordinis ratio in regno etiam gratis,

vifum eft Deo per Filiurn ^, qui Rex itemque epifcopus animarum eft, ita ordinäre res Eccleilaj, ut in fuis di- gnitatum gradibus, ftatus tum Politi-

cus, tum etiam Oeconomicus,opti-

me conlervaretur.

EJhj. S2: i ^. Rom. 13:1. Gen. 1:27. /- biet. 2:1%.

§.XV. Magiftratus enimPoKticus

eam ob caufam å Deo inftitutus eft,

ut per ipfum non tantum focietas ci¬

vilis regatur, Ted stiam ^vera religio vigeat ac promoveatur. Unde Re¬

ges 8c Principes vocantur utriusque

tabula cuftoaes, ita ut religionis ^o-

pus, etiam re lic exigente, exemplis Regum in Ifraéle öc Juda refbrmare_»

valeant. Reges erunt nutritiv tut re-

gin<z tm nutrices.

1.Tim. 2:2. Efaj. 49:23.

§.XVI. Similiter _quoque ordinem ceconomicum, itemque conjugium 11- gillatim, Deus olim inftitutum in. gra-

G ² dibus

6 2

dibus jure licitis, etiam hodie in fuo

ftatu confervat Fit hoc, non modo

ad fugiendam fornicationem ^, 5c ca- ftitatem confervandam,fed etiam ma- xime , ut genus humanum multipli-

cetur 6c propagetur, Unde quafi in

feminario Ecclefia crefcat, mutuuiru

auxilium pra?ftetur 5c gloria Deipro«.

moveatur,

Gen. ⁱ :2g. I. Cor. 7; 2. Matth. 19; 4.

§. XVII. Speciatim yero Deus ex provida cura Ecclefias fua? per mini-

fterium verbi, 6c fchoras prudenteiLi

inlFtutas, benigne profpexit. Quam-

obrem ab initio ftatim huic fun&ioni

praefecit Patriarchas 6c primogeni-

tos ante 8c poft diluvium ufque ad

tempora Mofis. Deinde facerdotes

8c Prophetas conftituit, EtinNovq

Teftamento Evangeliftas 6c Apofto-

los ad hoc munus fegregavit; quitu#

6c hodienum Epifcopos, Dolores, Pa-

ftores 6c miniftros ordinari voluit, Hebr. 1:1. Jer. 3:15. Marc. 15; 15.

I Cor. 12: 28. Epb. 4: ii,

§. XVIII«

§. XVIII. Nemo itaque legitime

vocatus, & huic rninifterio initiatus,

de vocatione fuadubitare debet, num ccelitus fa&a iit. Deus enim, qui o- lim 8c mediate 8c immediate confti-

tuerat pr^cones verbi 8c difpenfato-

res myfteriorum Dei; hoc etiam tem¬

pore asque confervat Ecclefiam pen, mediatam miniftrorum vocationem,

qua? peragitur juxta conftitutiones Regias & ecclefiafticas exemplo A-

poftolorum 8c primitiva; ecclefia?.

Afi. _i:23. Ibid. 14:23. <^15:22, Tit. 1:5.

§. XIX. Horum officium eritre&e fecare verbum Dei, itaut Legis &E- vangelii do&rina diflin&e fecundum

ufusfuos proponatur; 8c examinibus

rite 8c cum judicio adhibitis, le&a at- que audita in fuccum quafi 8c fangvi-

nem convertantur. Hinc facramen-

torum 8c clavium neceflitas cum ef- ficacia 6c ufu inftiliabitur, ut adultio-

res fe ipfos etiam probare difcantn#.-

Contraaicentes denique in manfve-

tudine inftituantur , vel ubi opus

G 3 efb

*4

eft, jufto zelo redarguantur juxta_, gradus admonitionum ^, ordine fem-

per fervato.

Il Tim. ^2' _15. Rom. 1 o: 14.15. I. Cor.

j ; 21. Ibid. _3:9. Matth. \ 6:19 ^-

§. XX. Ab ^errore itaque non funt

immunes, qui ve] Ecclefiam Chrifti

ex orbe periifTe afTerunt ^> vel qui

eam Ecclefiam veram efie negant__,, in qua fidelibus & fan&is hypocritas

Se impii permixti funt. Similiter^

qui diftin$ionem in vifibilem Sc in-

vifibilem averfantur, ftatuentes illam

nunquam errare pofie, quo facilius

au&oritatein Ecclefiae fupra fcriptu-

ram facram extollere queant; negam

tes quoque veras Ecclefiae notas efle

finceram verbi prasdicationem Sc le- gitimum facramentorum ufum.

§. XXI. Errant pra?terea non tan-

tum, qui negant magiilratum politi-

cum efle ordinationcm divinam ; led

etiam qui ftatuunt ^curam religionis

6c Ecclefias ad ejus officium non per-

tinere. Sicuti quoque alii, vel de con-

65

jugii honeftate impias fovent opinio-

nes, vel de cetero contra voluntatem

Dei vagis libidinibus fe tradunt.

§. XXII, Reprehenfionem porro

juftam effugere nequeunt in Ecclefia,

qui fine legitima vocatione publicum

docendi munus adeunt. Quemad-

modum illi etiam, qui licet vocati,o-

pus tarnen Domini circa do&rinam

negligenter faciunt, & exemplorum pravitate in vita, auditores ad v aria

vitia viam praemonftrant. Alioquin

tarnen efficacia verbi & facramento-

rum non dependet å qualitate mini'

Itrorum.

Cap. VII.

§.i.

QUemadmodumper ^{mundum mors} intravit, ita peccatum omnes in_»

in univerlum homines, Ii illos exci- pias, quosDeus ex Fmgulari dilpenfa-

tione vivos in ccelum transtulit, &

quos ultimus dies vivos deprehende-

66

rit, fatis concedere neceflum habent.

Rom. _5-*i2. Genef. 5:24. IL Reg. 2:11,

ITheJß. 4:14. Ebr. 9:27.

§. II. Animae vero juftorum, _quse

fub vexillo Chrifti bonum certamen

decertarunt, å corporibus folutae per

angelos deportantur in (tnum Abrah£,

hoc eft, ingaudmm ccelefte, ubinuU lum _unquam tangit ill as t or mentum mor- tis. Auima? autern impiorum cate- nis tenebrarum ligat^, ^ac ad ^orcum detrufas ad extremum ufque diem ^ca-

ptivas fervantur,

IL T im. _4:7. Luc, 16:2 2. Ibid. 2 3:43»

Sap.y* i, Luc. 16:2 3. Matth. _22:13»

§. III. Duas itaque tantum fed fibi

invicem oppofita? manfiones reftant animabus, _qua? å corporibus fepara-

tx funt; altera in ccelo beatorum,ubi nonotiofedormiunt, fedperfe&afru

untur beatitudine; altera in inferno ,

ubi etiam anima? damnatorum ple-

nam fentiunc damnationem.

I. Sam. 25:29. Phil. 1:23. Matth. ² 2:32, Luc. 20:38. Ibid. 23:43. Job. 3.- 3 6.

II. Cor. 5:6. Gerhardus. §, IV,

£>7

§. IV, Patet igitur animam homi*

nis immortalem efle , licet abfolute_»

immortalitatem ut Deus nonhabeat;

proprie tarnen, quia poft mortem ita fuperftes vivit, ^ut nullo vei interno

vel externa principio feratur in de-

ftru&ionem. Corpus autem neces- fum habetfentire corruptionem ac ci- nefaftionem, attamen ifinihilum non

redigitur,

Genef. ^319. Ecclef. 12:7, Joh. 12:24, I. Cor. 15:43,

V. Quanquam autem corpus ho*

minis, ut jam didtum eft, refolvitur

in cineres , tempore tarnen extremi

judicii animas redunietur. Atque fic

numero &fubftantia idemhomo,aliis

vero qualitatibus ^ornatus refurget.

Job. 19:26. Efaj. 26: 19. Pjal, 34:21, Matth. _22:30. Luc. 20; 36. I. Cor. 15.

42 .fcq. Philip. 3:21,

VI, Caufa efficiens refurre&ionis eft Deus & peculiari modo filius, cui

Pater poteftatem dedit fufcitandi

mortuos. Refurgent autem piibe*

neficio

neficio Redemtionisper Ghriftum fa-

to; impii vero etiam å Chrifto ^ex- citabuntur, quatenus ipfe juftum ju-

dicium adverfus illos exercebit.

Job- 5: 21. 22. I.Cor. 15:20. OJ.6: 2.

Ibid. _13:14- <oAB. 17:31. >£.11:25.

IL TbeJJl 1:6. Htdfem. Emicl.

§. VII. Proinde refurgent, non unus

homo aut alter, Ted omnes in univer- lum, quotquot inde _{ab origine mun¬}

di vixerunt unquam, nunc vivunt&

poßhac vi&uri erunt ufque ad con- fumationem feculi. Excipiunüur ve¬

ro, qui vel ante in coeium funt rece-

pti & translati, ut Enoch , Mofes & ; «

Elias, vel qui cum Chrifto ⁱⁿ ejusre-

furre&ione é fepulcro exiverunt, vel

etiam qui in noviffimo die non mo-

rientur,fed immutabuntur.

Dan. 12:2. Matth- 22:31. Marc. 12:26.

Luc.20:37.38- Job. 5:28. 29. AB.

24:15. I.Cor. 15: Af0C.2OW2.l2,-

§. VIII. Tandem poft universalem

ac fubftantialem mundi deftru&io-

nem _, 6c extremi judicii iententiam

latam _^

latam å judo judice Chrifto, fecun-

dum do&rinam coeleftem, impiicurn

fpiritibus malis in irfernum, ac nullis

{'eculis terminandum exitium, cuitl, horrore & tremore detrudentur, ubi

qua animam pariter ac corpus inefFa-

bilibus doloribus cruciabuntur.

Pjal. 102:27. Apoc. 20; 11. Job. 5: 22.

Ibid[ 12 ;48- Rom. 2:12. Matth. ^25:41.

Marc. 9:44. Apoc. 14:1 r.

§. IX. Piiautemredemtoremfuum Jefum Chriftum, ^cum fan&is ^Angelis

fecuturi funt _{in regnum,} illis praspa-

ratum ante jafta fundamenta mundi,

in quo ab omni peccatorum macula

& fomite, asque acomni lrnferia libe-

rati, in anima & corpore gaudiurn_,

inefFabiie, & omne rationis humanas:

captum excedens, in asternum expe- rlentur. Exultabunt _namque in Deo fuper beatifica ejus vifione, imagine

divina, quam olim amiferant, plene_»

reftaurata, praeterea etiam omnibus

thefauris vitas asternas , in focietate

cum Deo & Angelis perfruentur.

Matth,

70

Matth. _25:10.74* dpoc.i<): 8- Ibid. Iii

14. LCor.2:S* PjaLijli^é Llhefi

4:17.

§. X. Redarguuntur itaque non__*

tantum, qui flatuunt animam una_»

cum corpore interire; fed & qüi vel

earri in refrigerio quodam otiofam

dorrr.ire, vel in Limbo aut Purga-

torio pofl: mortem detineri aßerunf*

§. XI. Sic quoque errant, qui di-

cunt, vel nullam refurre&ionem fü-

turam, vel eädem corpora non refur-

re&ura elfe. Neque Uli funt audien-

di, qui falfa ratiocinatione indu&i,

nec confummationem feculi, nec ju- dictum, vel itatum poft mortem foröj

fibi imaginantur.

§. XIL Similiter etiam corruit eö-

rum opinio ^, qui duplicem refurre-

Äionem ftatuunt,quarura altera tem¬

poralem felicitatem in regno Chilia-

ftico, altera ^vero Judicium univerfa-

le omnium hominum refpiciet. Pro¬

phetin enim& prndi&iones tum Ve-

fceris

ceris tum etiam Novi Teftamenti,

vel defjgnantftatumEcclefia? fub No¬

vo Teftamento ; vel gaudia vitse a?-

terna?, modo claris verbis, modo eti¬

am per figuras & emblemata, fapien-

ter non minus ac eleganter illuftrant.

Varenius in Ejaj. Calov. Biti. _illuflr. in

Ezech. It em Ho'é in Jpoc, érThummius

in eandem.

§. XIII. Proinde veritas illa ^, de gratuita juftificatione hominis pec- catoris coram Deo, ^ex gratia propter Chriftum, per fidem, femper incon-

cufTa manebit; ficut fcriptum eft:

Ei vero qui non operatur, [ed credit in

ewn, qui juftificat impium, imputatur fi-

des jua adjufiitiam. Sic autem juftifi-

cati gratis, ne vocatione excidamus,

fine zelo _amaro, bona opera facere,

alii alios prudenter aedificare ^, Sc in

timore tempus incolatus noftri frans¬

igere debemus; ufque dum ex hac

miferiarum valle in cceleftem patri-

am cum gaudio deferamur. lta_#

enim quoque fcriptum eft : Quum

72

igitur h<ec omnict dijfohenda Jmt, quales

oportet eße ^vos in jandis converjatio-

mbus & pietatis officiis, Expedantes &

properantes ad adventum d'tei Deiy in _quo

codi conflagrantes folventur, & element a

aftuantia Tiquejcent ? Sed ccelos novos &

terram novam Jectmdum promiffum ejus expedamus, in quibus juflitta inhabitat.

Rom. _{4: 5.} Jacob. ^3:14. /. The ff. 5:11 I. Ptf. _1:17. Ehr. 11:14. II. Ret. 3.

II.12.13. Aug. Confef. Art. /K 5b- lid. declar. Art. 2K

Gloria Altissimo!