& F. S. F. £
DISSERTATiO PH1LOSOPHICA
DE - -
PRINCIPIO
JURIS NATURA COMPLEXO,
QUAM
CONSENSU AMPLISS. FACULT: PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,
Ρ R/EMDE
CELEBERRIMO VIRO,
MAG. LAURENTIO
DAHLMAN,
MORAL. ET Ρ OL IT. PROFESS. REG. ET ORD.
PRO GR ABU MAGISTERI1
PUBLICO ERUDITORUM EXAMINI SUßMITTIT
ANDRF.AS NOHRBORG,
WESTMANNUS.
IN AUDI?. CJROL. DIEM χ JU NU MA
ANNI MDCCLI.
Η. Α. M. S,
~ TÖ'I "μ
1Typis LAURENTII SALVII.
WÅtBORNA FRUN ,
FRU
JOHANNA MARGARETA
DIURKLO,
FRU TIL WÄHLST A, KOHLSWA och LOTTSTA,
MIN HoGGUNSTiGA GYNNARINNA.
Ε ER TVålborna FRUjag tvördfamt offrat här,
Eben frugt, [om af Ε R gunß jag endaft fådt upßära;
Ehen fpäda groda , jag nu åter hunnit bära , En gröda, [om af ER Jå flitigt wattnad är.
O ! at min fjäder ej befunnes mera [wag ,
Än hjertats inre drift at helig wordnad wifa ; Hur i fr igt fkullejag ER godhet mot mig prifa ?
Men fwagbet mera rår, ochiviljan blir ej lag.
Men han jag intet mer, få fkal jag for Ε REwdl,
Eil höga Himlen be , tili jag afβof tet t ät es :v Jag fkal ej tiga förr y än ER af GUD befkäres
En famling af alt fält och godt til kropp och fjål.
■:
.WÅLBORNA FRUNS
ödmjukafte tjenare
ANDERS NOHRBORG.
η D.
§. j.
Uiidum non exißercafe ipfo,fed in Divina
vohmtateexifientiae iuaefundamentum in- venire, vicisfitudines & niutationes, quac ubivis & confianter res mundanas comi-
tanfcur,iuciiienw prabent tefiimonia. DE-
UM quoque perfedHsfimum esfc, & hine
onuiibus iiso.rnatuspertecl:ionibus,quxexesientia Ends Perfcchsihm necesfario nexu derivantur, ob evidentiam jam iätispalpabilem, necéfi,quod multis demonßremus»
Posfidet itaque infinitam bonitatem, juifitiam, poten- tiam, iapientiam , cetera. Vi iapientisfua: nihil f ruft ra
facit, fed propter finem aliquem, iua Maiefiate dig-nisfi-
nnim, cui media iubordinat commodisiima
,fufficien- fisfima. Cum itaque mundu.m creare décrevisiet,
certum Etim intendisfe finem, hinc re#e colligi poteifi
Hic vero finis aut m mundo, aut extra eum in DEO quscrendus eft, Non in mundo, quia ut ille ob finem hunc,
A 2 quem
β.
4 f: ) ° (' f
quem quserimus , produftus efi; iic in illo ratio conti-
netur, cur fin is ifte acium coniequi queat: quae ratio
quurn medium fit , pätet , mundurn eiTe medium hujus ftiiis promovendi
,«Sc iic, nifi fines «Sc me¬
dia confunderentur
,non posie fimul esfé finem. Er¬
go in DEOqusrendus eft hic ünis. Exoperibus autem fuis nihil, quod perfeciionibus iliis quicquam adderet,
invenire potuit; nam pcrfeclisiimus elf, incrementa ali-
unde capere nefcius- Quare non nifi ut perfectiones Ejus jnånitx manifeftarentur, & a creaturis celebraren-
tur 5 intendere potuit. Coiuplexus vero perfeitionum Divinarum, quatenus per creaturas manifeftantur, «Scab
eisdem ceiebrantur, gloriam Ejus conilituit, non inter-
nam fed exiernam, cujus conrequentermanifeilatiocele- bratioque ulti-mus er i t creationis ftnis, eui promoven- do totum hoe imiverftim, quantumcunque eil, tanquam medium exiilit. Eluic vero ultimo fin i innu mera fini-.
um intermediorum coEors fubiervit , inter quos j
quiiecundarius dicifölet, creaturarum éminetFelicitas, quém a dm o dum id fufius demonflrant Phiiofophi.
Hane vero DEUS ita intendrt 7 ut non ob felicitat em cre-
aturarum
,fuam gloriam ; fed centra, gloria fuce erge 5 cre¬
aturas felices esfe volue. rit, qui ardo nec a creaturis in-
vertendus eil.
t 2.
Ne vero duplici hoc fingexcidcret DEUS, neces- fum fuit, ut creaturas conderet rationales, easque «Sei litet- ligendi & liberc volendi faculatibus örnaret, Namque, quemadmodum gloriam fuam man i fe fl a re per mundum
voluit iapientfsiimus DEUS , non vero fibi, fed creatu¬
ris; iic fini accommodaiisiima fubordinaretmedia,infr-
nita poiluiavif iapientia ; Sie quoque entia crearet, quae adlu reflexo excellentes Divinas cogitare posfent perfe- dliones, cogitatas cogtiofcere, cognitas inter fe di-
ftingu'ére,: diftinclasquae aniare celebrare «Sc venerarh
Quibus vero facultatibus ademtis, habebis brutam mo-
lem
,ilupidam & inertem machinam, infinita Maje-
ftatis Divin« documenta nulla percepturam ratio-
ne. Nec minor eil necesiitas libertatis. Praeterquam enim quod facultas inteiligendi iibertatem inciudat,ii«
ne qua quoque illa fruilranea föret, patet id etjam ex få¬
ne creationis ultimo , qui manifeilatio celebratioqueglo-
ri« Divin« eil (§. τ. j.Nain få, libertate ademta, necesiitate quadam phyfica ad alterum oppofitorum determinaren-
tur ereatur« , aftus oppofitus ipfis imposiibilis föret, &
determinatus ille neceflarius. Sic nihil creaturis impu-
tari posietj&per confequens nec praemiis nee poenis ul-
lus relinqueretur locus : quo paflo neque juflitiaDivina
manifeila redderetun Taceo, quodlumma j quam po- ilulavit gloria Divina, obedientia necesiitatem itidera comprobet libertatis.
ξ. 3. ;> ;;
Quoniam itaque DEUS eil auclor hujus univerit fapientisfimus, confervatorque benignisfimus ,quieijam
creaturas tot maelavit perfediionibus, quot ca-parepos- iunt} quis negare ulterius fuilinebit, eas in univerium
omnes ab Uk> pendere, Ejusque iubesie döminio ? Si i- taque Dominus earum eil, jus quoque habet, quidem prorfus illimitatum, de earum fubilantia, adlionibus, uitt fruiluque pro arbitrio düponendi. Quod veröde crea¬
turis in genere valet, id imprrmis de rationalibus fpecia- timque hominibus tenendum , qui pr« ceteris i'unt ju¬
ris hujus& regiminis fuieipiendi capaces. Ornavitenim
eos DEUS O. M, facultatibus inrelligendi volendique (§ 2.), vi quarum, quid imperatum ipiis iit,cognoicere 5 iüudque libere exfequi posfunt» Pofito vero jure impe- randi, ex natura relatorum, ilatim quoque ponitur obli¬
gatio ad obfequium, quod etjam agnofeant homines? ne-
cesium eil, & agnofeunt quoque vere ex confideratione
A 3 pu-
6 # ) o ( φ
puta fbnfaque intimo fus totalis a DEO dependanti#
inducii, qus ipiis tam eflentialis eil, quam Ei eileutia-
lis eil independentia, Sed quemadmodum hsc obliga¬
tio fe non exferit, nifi jus fuum DEUS per legem, quam etjam omnis obligatio involvit, exerceat; it a patet, DEUM ho minibus legem ®ulam quandama&ionum prsficripfiile. Hiuc non amplius iliis liberum eil, iuo
vivere arbitratu, ied necesfitate quadam, qus tamennou nifi moralis eil, nec libertatem exterminat, ilringuntur,
vi conlcientise juili DEl dominii, ad a&iones huic nor¬
ms coiiformiter edendas.
■§ 4*
DEO itaque hominibusimperandi eorumquea&io-
nrbus certam regulam , cui conformands funt, prsicri-
bendi juscompetit (§. 3.). In quo vero imprlmis hocjus DEI
in eos vertet ur, qualemque tpfis tulerit legem, jaill paucis eil dif«pféndum, DEUS prout perfedisfimus eil, fic intel-
ledum quoque posfidet iine omni gradu & Jimite. Eil
enini adus DEO imraancns, purisfimus, quo omnia in
univerium posfibilia , quscunque dem um ea fuerint,
fimut & adarquatisiime cognoicit. Nihil itaque erit poD iibile, quodfibi non reprsfentat idemperfedlsfimusDEi
inteliecfcus. Quod vero de posfibili ingenere valet, idem
quoque de ventatibus pradlieis & moralibus, quatcnus
ut nudae posfibilitates fpe&antur, <5t prredicata adeo eis-
detn adjudicanda lolam includunt posfibilitatem inter·
nam, tenendum. lilas autem , sque ac omne posfibile,
ideo eile sternas
,necesfarias & immutabiles, lemmatis
!oco, brevitati iludentes, ex Metaphyfica asfumimus.
Cum intelietilu conjuncla eil voluntas perfeclisii-
ma, qua , modo itidem perfedlisfimosomne adpetit bo-
num vere tale, omneque averfatur vere nia lura. Efl il¬
la quidem , in ieniu objedlivo , un a <S1 iimplieisfim3, in
formali vero diverl am, pro noftro eoncipiendi modo ,
&
Φ ) ο ( φ 7
& diverfitate. obfedloriim, circa qua: verfatur, admi'ttit
icheiin& denom inationeim Η i ned αρ liciter a η obi s corr -
fidératur
,ut naturalis icilicet, qua Se Ipfum, itiasperfe-
idiones veritatesque neceslarias «Siaeternas conflantisiime
& iiecefTarioadprobat,& lifar α ,qux circa exMlentiam re-
rum, extra Se poiitarum, veriatur, Utriusque praerequiii-
tum efl,ut nihil decernat fihe ratione , fed iemper con*·
gruat cum intelledlu,& objecla adeoadprobct, nonnifi
pro menfura h&nitatis, abintelle&u eisdem adjudicata, ma-
iumqueaverfetur pro menfura contraria. Hacc vero men¬
fura non poteil DEO externa eiTe. Sic enim ratio vo- lendi extra Eum elTet, & redderetur ädeo dependens λ principio quodam externo, quod ob independeptiam Ejus abfolutam admitti nequit. Non negamus qui-
dem objeda veritatum moralium , de quibus jam lo- quimur, perle bona & mala diciposfe, & DEUM e- tjam eatcnus eorum habere rationem in eligendo averian- doque. Qu um tarnen periéitas illa non extra DEUM
ponat principium quoddam exiikndi, vel redda t eadem a DEO independentia, quaii bona & mala effent, nullo licet,
horret aniinus,exiilente DEO,quod abitirdisfimum foretj
Iba indicettantum eorundem esfentisenccesiitatem,in op-
pofitionc ad indifferens DFJ arbitrium; patet,bonitatem
öimalitiam hane primario pendereabimmutabili eslentia
Divina , & Sic quoque DEO non externam eiTe hanc
menfuram. Hincergo,cum voluntasDivinaobje&a ha:c-
ce ut bona adprobat, & ut mala a ver iatur,referat eadem,
necesfe eil, ad Se fuasque perfedliones, quatenus non bona iunt.quia bonaper fe abiolute,necmala, quiamala*
A t vero relata eadem ad perfeiliones Divinas aut i isdem re-
pugnant,autconveniunt,aut indifferentiafunt, Hoc ila tim
removetur , quatenus tunc ad quamlibet impofitionem
fubjicerentur arbitrio Divino, quod ob necesiitatem &
8 Hl ) ° ( l|l
immutabilitatem eorum , iupra adflrudam, admitti nequit. Si veroprimum : propter difTenfum <& indc
reiültantem imperfcciionem in DEO adprobarinon pos- funt, ied per coniequens mala firat, Si autem ßcundum:
non posiunt non, vi oppoiitorum , quorum oppofita eil
ratio, ut bona adprobari. Hinc proao jam alveo fluunt
Ii sc c confe&aria : Bonum esfe , quod convenit perfebiio-
m-hus Divinis , malum contra : atque iic etjani : bonitatis
men fur am contineri in convenientia cum perfeblionibus Divi¬
nis , malitia in difconvenieniia cum indem : & nihil denique
rdlum., quod ab hac ex.abiisßma menfura deflebtit, Si itaque
jam verum eil, DEUM nihil velle, niii pro menfura bo¬
nitatis, & hanc contineri in congruentia cum .perfeclio¬
nibus Divinis: fietjamhas, vi naturalis f'usc voluntatis, conilantisiime & necesiario adprobat; verum quoque -erit, Etim eadem conilantia & necesfitate adprobare
id omne, quod cum esfentia & perfeclionibusneceiTari-
am habet convenieiitiam ,h. e. bonum & redlum. Un-
de quoque coniequens eil,ut, fiponamus, JDEUM quic-
quam extra Se agere velle, quiim a Se i ρ ίο deficere ne-
queat, agat conformiter perfeclionibus iuis natursque ianclisiims ac immutabili. Jam vero produxit extra Se
creaturas rationales libertateque pr^ditas(§. 2. ) 5 iisdeni
ergo Eum ejusmodi injunxiiTe adtu-s, qui conformes funt perfeclionibus iuis, necesfario fequitur.
Et in hoc imprimis jus DEI in creaturas rationales
vertitur, quod ut per legem exerceat nccesie eil ( §. ?,);
ita patet legem ifiam conformitatem cum perfeblionibus Divinis
exabiuram. Et quemadmodum bonum id eil, quod con¬
venit perfeclionibus Divinis, & in convenientia vel dis-
convenientia eum iisdem continetur bonitatis atque malitiac meniura ( per prius clemonflr.) ; fic coniequens erit, hanc legem, qua jübet convementer perfeclionibus Divinis effe vivendum, menfuram ejfe omnium abtionum noßrarum ^qua-
rum
Φ)
ο ( f| 9
rum non alia hona , quam qua hulc legi cenveniunt, mc mala alia, quam qua eklem repugnant. Hinc igitur omnes a dus
a nobis prailandi conformitatein cum perfedionibusDi-
vinis ipedabunt, vei, quod eodem recedit, cum gloria
Divina. Nam quatenus non alio refpedu perfediones
Divinx heie, ubi de creaturis fermo eil, coniideraatur,
quam quatenus ab iisdem manifefiantur cclebrantur-
que, quovero reipedu gioriam Divi nam, externam il- lam, de qua loquitnur , abiolvuni ( §. i. ) ; intelligi-
tur, gloriam & perfediones Di vinas reciprocari , t &
coniequenter,quicquid illis conveniat,idem etjamhuic convenire, <Sr vicisfim*
§· ^
Quod fi vero hsc eil' DEi voluntas, ut gloria Ipilus &
conformitas cum illa iit omnium adionum humanaruni meta,centrum 6c menfura ( §.4,); necesfarium fuit, ut viribus iufficientibus homines iniiruxerit, quibusnam
adionibus gloria DEI promoveatur , fciendi 6c cogno- fcendi, quum finem ipfis propofitum aliter fedari nequi- visfent. Si autem contrariumponeremus, DEUSquidem
finem intendisiet, illi vero media non iubordinasiet con- venientia ; quod, quum iapientia Ejus valde indignum föret, admitti nequaquampotefh Hincergo in tota rerum natura infinit# Majeilatis fuae radios fparfit Sapientisfimus
DEUS
,iimulque creaturas condidit-rationales ( §. 2.),
ut ope rationis, qu# nexum veritatum peripicit, excel-
lentes fuas perfediones ex operum confideratione cog- noicere, 6c ex eorum natura ad naturam Opificis argu- mentari posfent; quemadmodum de hac re fufius loqui- turTheologia Naturalis.
Cognitis lic ex confideratione natura , per ra- tionem , perfedionibus Divinis , cognitoque etjani,
eam legem , quae jubet convementer iisdem vivendum,
menfuram cfte omnium adionum noilrarum
,ita ut null# aliae adiones bons fint
9quam qu# huc legi con-
B ve-
ΪΟ 0 ) ο ( φ
veniunf, nee malae aliae, quam quae eidem repugnant ( §.
prared.); haud difficile erit inveiligatu, quxnam officia
nobis injungat lex Div, qusc hinc & Naturalis, rede appel-
latur, Nam fi, poiita ante oculos hac lege: Fiveconve-
nienter perfettionibus Divinis , ad ejus praeicriptum vitam adionesque componere volumus
,nonne ilatim & im-
mediate in has fpeeialiores incidemus leges : Sanftitati ,
fapientise
,bonitati, jußiti<e ac mifericorcli<e danda efl o per α ,
quemadmopum fapiens, fandusjbonusduflus atquemi-
iericors eilDEUS. Etiic in aliis. Huc aecedit,qtiod no- biscum confentiat, & veritatem adierti confirmat facra Pagina, ut: Lev. XI :4p· Matth. V:44,4f,48. XVIII, 33*
Luc. VI,36, Joh. XIII: i45if. XV : 12. Eph. IV: 24, ; V ; 1, 2. Col. JII: 10, 12, 13. 1,Pet. I; 16. 1, Joh. IV :
8, n, 19, & aljbi.
Sedut pauIo fpecialiusdehacre loquamur. Notisfi-
mutn eil, objeda periunalia legis Niesle DEUM, nos i- pios, &a!ios homines; linde tripliciaemergunt officio-
ruin genera, quae omnia ex connderatione legis noilrae , partim immediate, partimmediatenobis innotefeunt. Qu od
ad officia erga De um attinet, illaimmediate exinde dedu- eimus. Vi enim hujus legis , c anformt er y uti didum fe- pius eil, perfebiimibus Divinis eß vivendum \ at yero boni- tati, iapientiä9 Providentia:, & omnipotentis Div. quid magis conforme eil, quam fuper omnia Eum diügere ,
fkluciam & fpem In Eum collocare, in Ejus acquieicere
voluntate
,& gratom erga Eum gerere animum, quum
perfedisfimanon iolurn gaudeat promtitudine, noilras li-
berrime promovendi perfediones , Sc tam feienter con- venientifiima media finibuslubordinarenoverit; fedetjam
htec omnia exlequt valeat ,tamque providam noilri gerat
curam, & exiilenliam noflram clementislime continuan- do,& inadiones noilras, juxta irrdigentiam, cooperatio-
ne iüa y influendo, & easdem ad certum atque exintentio-
Φ ) O C 0 XI
ne Ejus bonumfinem dirigendo? Et judkiaeDiv.,fiprio-
ribus accedat perfe&ionibus*, quid magis congruum ,
quam DEUiVl timere , maxima icilicet cura ac iöllicitu-
dine, nihil agendi quod Ei diipliceat, qux iollicitudo
timor filialis vocari iolet. Quid ? quod omnia erga DEUM officia, tamquas ad ciiitum externum, quam internum pertinent, reibe rationisufu , & Iuminis na·
turas dudiu, iimiliter ex faspius diclra Lege, facili negotio cognofci & invedigari poilunt.
Eodem etjam modo officia, quas nos ipfos coticer*
nunt, quamvis non omnia immediate ^ eruere poilumus.
Quid intellecdui enim voluntatique DEi convenientius eit, quam nodrum intelleäuni veris imbuere principiis,
& ab ignorantia, prasjudiciis, erroribus & praecipitantia ,liberare,ut bonum amalo difcernere queat, & fic facem prseferat voluntati , cujus emendatio hinc prono alveo fluit, ut principia docent Piychoiogica. Atque hiscefic
emendatis faeukatibus, quaruin ed, inter ceteras,agere
rempublicam, pleraqueerga animam officia nullo nego- tio enucléantutv Sed innumera fere, imprimis vero er- ga corpus, adhuc redant officia, quas etjam, licet media-
te
,ex allata lege cognoicere atque enodare poiTumus»
Creavit enim DEUS mundum in perfe&ionum iuarum
manifedationem C §t i
+) ; led quemadmo.dum nihil fa-
cere poted perfecdionibus fuis contrarium C §. 4. ) 5 fic
media illa
,quse fini huic obtinendo iubordinavit, eis-
dem erunt convenientia, Felicitascreaturarum fpeciatim-
que nodra horum ununi ed (§♦*.-); confequenter quoque illaconformis ed perfccdionibus Divinis. Si igitur no¬
dram quaerimas perfe&ionem ac felicitatem, id quod
iisdem conforme ed agimus : qua vero ratione id fiat,
abunde docent Philoföphi, & nos quoque breviter ( §.
ult.) expofituri erimus.
Ad officia denique erga alios homines invenienda,
B 2, iti-
12 H ) ° ( #
itidcirj nos di<ila lex manuducit» Quemadmodum en im,
uti dictum, felicitas nodra perfectionibus Divinrs con- formis eil, & DEUS ideo eam
,non uni nodrum velplu- ribus, fed omuibus ieclandam,ex infinits bonitate, pro-
poiuit; ficalios hominesnoti iolum non in eorum felicita-
te qua^renda turbandÜpied eorum, arque ac propria ,
omni conatu promovenda, quatenus ielicitate plurium magis, quam unius, & omnium magis, quam plurium,
illuftratur gloria Divina. Accedit quoqtte,quod felicita-
tem tanquamfinemesientialem, nobis,finistamen ultimi .promovendi cauia , propoliierit Benignidimus DEUS:
led fimul res nodras ita fapienter difpoiuerit, ut hunc no¬
ilrum finem non attingere poilemus ilne aliorum ope;
id, quod experientia quotidiana iatis tedatur. Si ergo volumus, utalii nodram promoveant, nos viciffim eo¬
rum promovebimus perfeélionem. Quid ? quod bona
in alios conferre,eisque, quod eorum ed, tribuere, bo- nitati atquejuditise Divinaequam maximeconveniens ed.
( cfr. heic di (ila S. S. fupra al lata ). Atque iic legibus Ν.
(altem qua praeepta generaliora , ex quibus ipeeialiora
deinde optime dedueuntur, ex hac lege : Five conveni-
enter Perfettionibtis Divtnis , pro ingenii modulo , enu-
cleatis,ad Principiumearum, quod polliceturfrontifpici-
um didertationis nodrac, et jubet indituti ratio, indagan-
dum tandem devolvimur.
§. 6.
Princrpium in genere ed id, quod continet in fe ra-
tronem alterius, Triplex datui folet^eßendi icilicet,^»-
di & cognofiendt. Illud poffibilitatisalterius, ißud exiden- tix,boc cognitionis in fe continet rationem, Principium
vero cognofcendi duplex ed, compkxum vel incomplesum.
Hoc ed notio aüqua fimplex,vel res iimplici termino de-
notata, in Cognitionen alterius nos deducens. Illud ve¬
ro, quod noflrae eil coaßderationis, eil propofitio , ex
qua
Φ)
Ο ( 13
qua pendet veritas alterius, ieu, quas alias propofitiones
ac veritates ita ambitu fuo compleiHtur, ut rivulorum
i η ilar ex ea dimanent, cogaofcantur atquc demonftren-
tur. Hilce jam ad Principium legis N. applicati.s, vide-
mus i d nihil aliud efle , quam prim am & umverfaHJJimam
Natur# legem , qua omnes Jpecialiores leges ita fub fe complefli-
tur, ut es illa has faciU negotio deducere ac demonßrare, & ex
illius conßderatione ad bar um cogniiionem tut o per venire posßmus.
Vocatur etjam paffim in Moralibus: Lex fundamentales,
quatenus cetera leges N. eidem, ut fundamcnto, innitun·
tur: Summa Natura Les0 & Summa Legis, quum,hac obier- vata, iimul omnes leges obierventur; Complexus legum N,
& qua: alia ejus funt iynonyma» Hinc jam inteliigitur, requilitahujus Principii refle haberi iequentia: erit nem-
pzprimum, quum alitér principium non eiTet,ii ex prio¬
ri icilicet intra difciplinam demonllraretur. Unde etjam
per confequens evidens erit: fienim 11011 ita eflet, ejus e- videntia ex alio innotefceret principio, ab hoc indepen- denti, <Sι iic non eilet primum, quod abfurdum eiTc au- divimus. Erit quoque rationis duäu cognofcibile, quum a-»
liter non efle poiFet Principium legum N., quae ratione cognofcuntur: quäle enim Principium, talia principiata,
& viciflim ( per princ. Ontol, Debet etjam denioue efle univerfale & adaquatum, quum alias, per hypothefin,
eflet Principium legum N. ,& fimul non Principium, fi ici¬
licet non omnes leges N, exindedemonilrari poflent,&iia- lias, quae non funt Naturales, exinde deducerenfur. O-
nmes itaque, easque folas, leges N. ambitu fuo comple- detur, & per confequens Omnibus, qua:per leges N. de- terminantur, non enim alias heic intelliguntur, a&ioni-
bus determinandis fufficiet A&iones vero aut bonae iunt, aut malas: illas ergo pracipiet, hasque prohibebit,
& quidem , propter univerfalitatem, omnes» Nulla ita¬
que adiobonaautmalapoffibilis ei^quaein hac univerlalif-
B 3 fi-
14 i§ ) 0 ( W
finia lege aut przcepta aut prohibita non crir. Unde
conlequenter eam pro univerfali omnium aäionum menfura re-
Re habendam ejfe \ nemo nonperipicere ρ o te il»
§ 7..
Hifce jam ad liquidum perduelis ,facile videmus,
prius ( 4 f.) a uobis allätarn Natur« legem, ei¬
le Principium Juris Ν. ,quod quamcunquea&ionem , Iii-
fceptii aut omiiTu posfibilem, mjffictenter deteripinat.
Principium eaiui Juris Ν. id eile audivimus, ex cujus
confideratione ad cognitionern omnium legum Ν., quas ambitufuo compiedetur, pervetiire pofTimus (§. 6 j.At
vero ex coniideratione iilius legis tota Lex N.eruienpda- riquepotefl ( §. f. ) ; quin igitur illa Principium iit le¬
gum N. dubitari nequit» Porro, Principium hoc Juris
N.omnes& bonas Sc malasmenfurabit aaiones, illasprae- cipiethasque prohibebit( §.6. ): de hac vero lege, qu«
jubet convenienter gloriee&perfeciionihus Divinis ejfe vivendum,
idem affirmavimus ( §. 4.), & per corifequehs eam pro
Principio Juris N» rede habendam cenietnus.
Sed objiciat forte quispiam , gloriam Divinum^ ut
creationis atque kgislationisy ita legum quoque natur aliam finem ejfe ultimum, & per confequensfimul earum non .esfe posfe Prin¬
cipium, propter.apertam, qu« inde enafceretur,contradi-
dionem» Cum iÜö autem facile nobis erit concordiam
inire
,quum tion fecundufii idem & eodem refpe-
du , gloria Divina fit principium atque finis» Verii-
finium eil, DEUM glori« fu« manifeilationem pro fine habuifie creationis( §» 1»)., quem etjam finem Eum intendifte in ierendo homiuibus legem , ex iupra didis
fine negotio coli igitur» Unde gloriam Divinam refpici-
ent quoque leges N. a nobis ejusmodi exige ido aclio-
nes,quibus fignificemus, nos non iolum agnofcere DE¬
UM, ied etjam talem Eum agnoicere, qualem nobis Se¬
le in operibus manifeilarit, Eumque propter iuas tarn
Φ )ο
( 15
excellentesperfecliones debitehonoremusatqtie celebre¬
mus. Hoc vero reipedbu gloria Divina communis eil meta,fcopus atque centrum,quo omnes tam rational!-
um, quam irrationalium , verbo, totius natura, quam-
vis non eodem modo,adiones,ex intentione Creatoris,
colÜneabunt. Sed antequam fecurrdum legum pnricri-
pta riofiras ad hunc finein dirigerc poiTunius adiones ,
quum finis fit principium cognölcendi media , ( per princ. Metaph.) , cum coniideremus necefie efi , iöiiieite-
que noilrasexaminemusactiones qrå media fiiht, utrum
cum eo
,aut fumma illa , in civitate DE! , lege, quse hunc finem feclandum jubet, ultimo conveniant, an mi¬
nus» Sic igitur finis hicce omnes noflras meniurabit adiones, bonitatem vel malitiam eisdem adiudicando ,
prout eum vel magis, vel minus, vel prorfus non pro-
movent, quidque adeo facietidum fit, vel non, nobis in#
dicando. yAtquefic,eorelpedu, gloria Divina , vel fum¬
ma hxc atque general ifiima Lex: prcmove glonam Divin am;
vel quod eodem recidit, convenienter vive perfebfionibus Di- vjnrs, nobis Principium efi, quscnam reliqua?, & quidem fpe ialiores leges N» nobis, ergaDEUM , nofmet ipios
& alios homiues, injungant officia, cognoicendi»
§♦ 8.
Sed ut eo clarius elucefcaf,f£pmsa nobis aiiatam le¬
gem Principium eile Juris N»;e re efle cxifiimavcrimus, figiilafim oftendere in eam requiiita (. §. 6. ) enumerata quadrare, Diximus ibi debere hoc Principium primum efife» Non igitur a priori intra?diicipiinam demonfirabi-
tur. quod etjam de nofira lege affirmare nuUi dubita-
mus. Si enim daretur aliqua Lex prior, ex cujus confide-
ratione hxc noftra { vive convenienter ghri<se Divin<e, cog- nofii atque dem o η firari posfet, detcrminaret illa, pro- pter univerfalitatem (uam, omnes nofiras adiones, inque
fe earundem bonitatis atque niaiitiac continerei meniu-
rani
ι6 φ ) o ( φ
ram ( §. 6» ) , & id quidem antecedenter ' ad η oft ram
legem. Sie notidum cognita, aut (altem prsfuppofita
noftra lege,tanquamPfincipio atque menlura adlionum,
non repugnaret, adionem aliquam, qua: eidem repugnaf,
pofte bonam eile, eademque ratione aliquid bonum, quod perfedionibus Diviais nonconvenit; daretur enitn
convenientia cum iisdem prior bonitatis atque malitiac
nienlura, &ea quidem independens ab illa, quam nos jufte defendimus (§>4,); quoci: vero ,ut juftitix Divinac ( § cit) e diametro contrarium , admitti nequaquam
f)oterit. Quum ex noftra, eam pro primo itaque a Juris priori Ν. non Principio demonftrari reffe habemus„ pcffit
Sed ais ' DEDS per creationem intendit manifeftationem gloria fu£ tanquam finem ultimum- ( §. ι, ); quiavero efi fidpiens , ad
hunc finem obtinendum media fubordinavit commodijfima : res o-
mnes creata funt illa media ( §. cit. ) ·, bas igitur, neceffefiuit, dijpofuerit fua gloria manifefianda aptisfimas? talique illasorna-
verit natura, ex qua determinata affiones, primo quidem ad pro¬
prio s fines, deinde v ero ad finem DEI obtinendum , profil uunt.
fifiuod fi ergo natura verum difpofita efi ad gloriam DEI manife- ßandam , fequitur, fi eam attente confideramus , invefiigari fi-
ne ullo negotio pofi"e non folum perfieffiones Divinas yfed etjam , quid faciendvm fit, ut manifefientur e<zdem. Sic vero legem Ν.
eruimus ex confideratione natura verum , (fi per confequens prima Lex , qua hac via nobis innotefcit , atque primum Juris N. Principium efi ο ; Natur£ verum convenienter efi
vivendum. Ad hoc vero refpondemus , coocedendo in anteceilum, extra dubitationis aleam poni, DEUM, ne fine fuo excideret, formaffe naturam rerum üix glorix
manifeftandx aptiftimam 5 quo ipfo etjam ilmul concedi-
mus, poile gloriam vel perfe&iones Divinas,atque etjam multa, imprimis erga nos & alios, oificia , ex natura re¬
rum cnniideratione , praeiertim vero hominum, cogno- ici atque inveftigarb Ut äutem non ideo aliquid ulti- moboaumeft, quia couvenit natura rerum, fedquia
per-
Φ ) Ο ( 0 vy
perfecflionibiis Diviniscotigrnum eil (§ 4· V,ifa ncc de bo-
nita te a&iönum , quas^ ibla natura confideratio a nobis exigit, certi & pcrluaii efie pofiumuS , nifi ultimo eas- dem ad perfedlionesDivinas referarnus,quippe cum qui-
bus convenientia'aut diiconvenientia ultima meniura eil bonitatis atque malitix( §. cit. )t Qu um igitur fic omnia ,
qiföcunque demum ea fuerint , quac ex coniideratione
naturs nobis innotefcunt, officia, ad perfe&iones Divi¬
nas ultimo referenda fint, atque ex convenientia vel dis- convcnientia cum iisdem dijudicanda, ufrum ut bona facienda, an ut mala omittenda lint 5 patet 5 nofirarn le¬
gem priorem efie hac , qus jubet, natura verum conveni-
enter ejje vivendum. Di eis: perfeäiones. vero Divina nulh alio
modo cognoßci pojfunt, quam ex conßderatione natura. Reede, quidem ; ied eoreipectu natura non aliter confideranda efi, quam ut tabula , in qua Sefe velut delineare mobis-
que manifeilare voluit Sapientifiimus DEUS\ Quis ve¬
ro inde diceret primam legem efie - vive huic tabula con*
venienter? Si autem vel maxime ita efiet; unde5 qusfo, cognoicis, aftiones, quse eidem conformantur,bonas
efie? nonne nofira Lex id tibi indicabit, quae omnes bonas & malas menfurabit adliones (§. 4.)? Nonqui-
dem refragabor , legem haue: vive convenienter natura ve¬
rum
,Principium efie multarum legum Naturaiium j id
vero juxta contendo, infirmo valde eam fiare talo , nifl adiones, quas prseipit aut prohibet, ulterius ad fiaterain perfeftionum Divinarum exigerentur, & ipfa adeo tan- quam prineipiatum ex noftro demonttraretur Principio,
Iterum forte objicit aliquis : ut nihil prius concipi poterit, quod ad cognitionem legum Ν, nos manuducit, quamreäa ratio y
ita fequi pojfe videtur, hancpropoßitionem :fac ea, qua redla ra¬
tio dihitat, eßfe primum Juris N. Principium. Fateor equi- dem, fine recla ratione ad cognitionem legum N. 110s nunquatn pervenirepofie; quia vero iq Principio primo
G fiatu-
18 Φ } o'( φ
ßatuendo non qusritur,quodnam in fuhjeclo cegnofcenteGt priraumΛ&ά objeftive > quxnam lex , ex ferie legum N,,
ultimatam reliquarumomnium in fe contiiieat rationem, quod etjaniipfadefinitio hujus Prinnpii indicat ( §. 6. ) ; oppido patet, non pofle allatam propoiitionem primum
eile Juris Ν. Principium. Quid ? quod nondum prse-
fuppofita noßra lege, nulla reaa bonitatis illius conßitui poterit me ni ura.
Seeundum requifitum Principii Juris Ν, eß ejus
evident iß, quam optimo jure etjam aoßro Principio tri-
buendam cenfemus, Si enim non evidens eßet, eviden-
tia ejus ex alio innoteiceret Principio, quod proinde ex noiiro non penderet,Γ ied prius eilet, Quum autem in
ierie legum Naturalium nulla detur Lex, ex qua deduci poteß noitrum Principiuni; primum enim eil ( per pri¬
us demoniir.), patet, illud etiam evidens effe. Cognitis
enim ex natura perfecJionibus Divinis
,cognitoque etjam eadem du(Jrice5DEUM per creationemhas mani- feßatas, & eum in finem nos multis earum, quam vis non fine limitibus ornatos voluiße, haud diffieilis erit opera
fciendi, ad conformitatem cum perfecJionibus Divinis , obligatos nos eile naßras componere acJiones { §. 5» ) ?
quum non frußra, vi fäpientise Divinae, imagmem, 11t vocabulo hoc utar eccleiiaßico geramus Divinlm, Di-
cis : Si Principium hocce adco evidens e[fet\ unit igitur omnes,
ne forte miUeßrno quldcm excepto, propter ignoranti am ejusdemr quovis alio potlus , quam hoc, aSiionem aliauam fußepturi u~
tuntur? Fateor perplurirnos mortalium tam i piffa igna- rantiJeerrorumque caligine circumfufos eße, ut nc forte
fei an t quidem>num dentur Leges N,, multo minus 110- verint ad easdem fuascomponereadh'ones ,niii quasdam
ex ufu& converfationecum aliis, non propria attentione
atquei ratiocinatione, didicerint, easque obiervent. De
his vero liceat mihi proferre Paulinum de gentilibus te-
ßi-
) -ö ( |§! 19 ftimonium, Rom.I: rp, 20,21. Is, poflquam affirma- vit, ea, qu<e de Deo cogmfci pojfunt, etjåm eisdem ( w &υ}όϊς) nmvifeftafa effe a DEQ, quatenus effec-it, ut ilie iniifibihm
DEUM Ejusque perfe bitoms , ex operibus creatiwis rrati-ocinan- åocognofcere pojjent ·, ulterius dicit, wj, quamis DEUM no- verint, atque lic cx confiderationc pcrfeHionum Ipfius , quid faciendum eilet, fcirepotuiifent, non tarnen ut DEUM glorificaiiiffe^ feä vanos in ratiocinationibus fuis faclos cjfe, ut ob- tenebratum\ fit cor corum intelligentia capens. Si igiturDEUS, quantum in Se, -iiias nobis manifeftavit perieHiones ,
nosque forma vi t atque ΐΠΤύ"0 Genr 11 26» 27. fecundum imaginem & Ttmilitudinem ftiam * ut ratio-
cinando ex confiderationej huius imaginks atque fimiii- tudinis, facillimeinteliigere poflimus, DEI fuifledntentio-
nem, ut conformiter perfeblionibus Ejus vrceremus \ nosvero
eo procedimus negligentiaac iocordiac, ut hascoinniaiirs- quedcquehabeamusipravac inftitutioriimenfisque.pertur-
bationibus morem gereutes, quo ipio non pdffimus non
exiguis valde inteiligendi viribus gaudere circa notis- fima: num ideo Lex Divina obicuritatis accufanda eil?
Nemo fa η us hoc unquaui^m>rif. A noftra ig i t ur igno-
rantia , quam propria^lSpanms, ad.obicuritatem no- ftri Principii non valet coniequenda.
Tertium Princ.ipii juris Ν. requiiitum eil ejus duüu
rationis cognofclbilitas
,h. e* debet, aeque ac reliquar Leges >
quarum Principium eil, ejje Lex Naturalis. Hoc vero re*
quiiitum etjam in njoftruni Principium quadrare,, exiis,
quae huc usqtie , praefertim de evidentia ejus, leviter di- Ha funt, qualitercunqiie conilare arbitramur ; ideoque, ut ' lilterius demonilretur hoc ipium , e re eife tfonvidetur.
Quarto etjam -requiritur, ut Principium juris N«, fit univerjale & adaquatnm. Omnes igitur Leges N, ambi-
tu iuo comprehendet; nullis vero aliis, quam quae funt
G ζ Na-
2o m ) o ( it
Naturales , fufficiet determinandis, Quod od prius at- iinet, id in antecedentibus quaficunque opera noftro tribu-
imus Principio, dum ex coniideratione cjusdem omnia
officia, qux Leges N, nobis injurrgunt, eruere coiiati iu-
mus ( § f. ) , atque i ode demonftravimus , illam Legem noftram omnibus adionibus fufficere determi-
nandis(§, 7. ), & per coniequens eiTe univerfaMniam*
Quid ? quod Principium primum, quale nodrum
ed, (per prius demonftr );iionpoteft noniimuIefTe.uni- yerläte. Quaudo autem uoiverialitatem Principii noftri
defendimus, non mens noftra eft, omnesLe^esN. imme-
diate ex eo deduci deberejid enim certe iieri non pot- eft ·, ied ut alia etjam adhiberi poflint Principia Leges
N. cognoicendi
,prouf etjam nos adhibuimus ( §. 5· ) ; modo ipia tanquam principiata noftro iubordinentur Principio, unde omnis eorum vis & ultima meniura re-
i)etenda eft. Quod as Leges N. iuo anibitu vero complecleiur ad pdfterius , Principium Juris quod icilicet fo**
Ν , id itidem in nofirum quadrarecontendimus. Quam-
vis enim veriftimum fit, DEUM , qui a Se Ipiö deficer®
nequit, nullas nobis ferre Leges , quse adiones pracipi-
liiitcum perfedionibus Luis difformés ( §. 4.)? & videri
adeo po (Te t, ex coniideratione harum perfedionum, nos
eas omnes cognituros , quae Cum iisdem conveniunt vel
minus >id tarnen non itafieripoife,docebit Principii no-
iiri in praxi uJus &app!icatio. Dantur enim multi adus, qui non neceilariam, fedtantum contingentem cum natu¬
ra Divina au t humana liexum habenL Idcirco, cum mo- ralitas eorum variabilis fit, nec adeo repugnet, adus, qui,poiitis his circumftantiis, boni iunt, h, e perfedio-
nibus D vinis conformes , pofTe , aliis pofitis',
mal -s & iisdem perfedionibus difformes eiTe; ob limita-
tionem noflram nobis datum non eft, accedentes has drcumftantias pervidere 3 nec ope rationis ejusmodi
adu-
Φ ) Ο ( φ 21
aåuum bonitatem malitiamve, ex confideratione conveni-
entis eorum cum perfecdionibus Divinis, iiveimmediate
live mediante natura 110 Urs confideratione, eruere. Con- fideraenim,quslo, hancLegem iiodram\Vive convenienter perfeffionibus Divinis 9(k inquire diligerifcer in ornne ,quod-
cunque iisdem conveniat,& certe experieris te,omnem
licet moveas lapidem, nunquam tarnen,poiita nulla re ve¬
la tione , incidere poffe in Legem idam , v, c. de facrifi-
ciis , de feptimo die fancüficcinäo , vel aliam quaincunque , qus ex revelatione unice innotefeit, Quum itaque iic ejusmodi Leges ex confideratione noliri Principii non
CQgnoicuntur , patet, illud nec earundem fed tant um Natura-
lium effe Principium cognofcéndi. Atque fic denium quali-
cünque opera odendimus, requifita ( §. 6 ) enumerata in nodram fspius repetitam Legem quadrare; unde eam pro genuino Juris N. Principio , fummo jure , habendam, cui- vis, faltem rem accuratius ponderanti, valde eile 111a-
nifeftum , confidimus»
i *
Qui jam hsc, qus hueusque dieda funt, vei leviter expendit, line negotio peripiciet, nos Legis N, ideani
in fenfu generaliori aeeepifle, quo norma efl, eas committendas ejjfe attioneS) qua glori £ vel perfebiionibus Divini s manifefiandis
ultimo conveniunt} omittendas, qua non conveniunt, praeipiens (§. 4»). Sumitur quoque alias a PhiloL MoraL Docdori-
DUS, in fenfu fpeeialiori, dum ex ipfa noftra rerumque ad uos relatarum natura hauritur
,<Sf prseipit eas aediones, qua nos
ßatumque noflrum perficiunt 9 prohibetque contrarias. Hsc Lex, qus firitte Naturalis appellatur, quamvis nodrs non iit coniiderationis, ejus tarnen Principium , fententias e-
ruditorum, in quantum mihi quidem conditerint, in
fummam tantuin colligendo , paucis exponere , jubet
indituti ratio, ut hujüs a nodro dependentia noftriquea-
dco univeriafitas eo magis elucefcat,
€ ? Di-
22 Φ ) Ο( φ
Diximus, hafic Legem ex coniideratiorie noflri re-
rumque ad nos. relatarum cognoci. Si igitur ad aas ip'os
adtendimus
,plures in nobis inveniri determniationes ,
partim eiTentiales, partim acciderjtales comperiemus»
Jllae.
,ut ex efleaHäf αηϊηνχ δι corporis neceilario'fiuunt,die,
eadem falva, aliter determinari nequeunt. fta vero de-
terniinatae funt,ut iingulae certos fibi a Creatore praefixos
.fines opereatur, vcl filtern operari pöffint , qiii deiude
omnesad finem omtiibus determinationibus eiientiälitms communem, coniervationem puta & felicitatem homi¬
nis, tendunt. Omnia vero, qux per has determinatioues,
faeultates icilicetanimae & orgatta corporis,fieri poffunt,
effefines earuudema DEO intentos,ex Thcologia cönftat
Naturali. ?Quum jäm perfeclio fit confenfus plurium in
uno ( per defiait,)., neceffe eil, ii modo flatus nofler per-
feddiorreddatur, ita deterrrfiuemus adliones noflras,qusc
libertati iiibjacent, &ideo nomine déterminationum ac-
cidentäliuni veniunt, ut conientiant cum eflentialibus e- arumque finibus tam particularibus quam communis
Praeterea quoque, ut hoc rite pradietur, confideranda
nobis eil natura , qua continemur , in ea.enim curae no-
ftrae commifit Creator benigniffimus ea omnia, qu-ae im-
mediatani ad nos habent relationem , & propter noflram perfe&ioiiem exiAunt. Ut igitur hxc promoveatur, u- tendum nobis eil rebus his naturalibus convenienter fi¬
nibus
,iu quos , ex intentione Creatoris, ordinatse hmt, quique dijudicandi Amt ab illo effedü, quem ad no¬
flram perfe&ionem relatae resiflarhabent, Hinc j^mpro-
ximeofficia erga nos ipios, tarn qua animani, quamcor- pus, prono alveo Auunt, Quurn etjam homini, ii mo¬
do bene agat, iemper curae eile debeat, utharmonia inter determinationes ejus eflentiales & accidentales fiarta tedia
jmaneat j determinationevs vero efTentiales, ut a DEG deter-
nü-
Φ ) Ο ( φ 23
minatne, nccefTario conformes iiiit gloriae Divintr, ad e- amque manifcfiandam aptisiimae, non enim aliud facere poteilC §♦ 4· )> patet'deierminationibus^ccidentalibus,
h. e. aciionibus homirmui liberis, seque ac eiTentialibus,
vi earundurn confenfus, promovcri quoque gloriam Di- vinam, & ex noftra cöiiiequenfer perfedione obiervatar
hianifeftationem perfedionum Divinarum deduci. Quid?
quod cx nodra denique perfedione, quatenus & inquati-
tum absque auxiiio aliorum, &amica trsnquiliaque cum iis coniuetudine ac iocietatepromoveri ncqueat, officia ctjam erga a-Hös deduci pofTunt. Hiuc Priiicipitmi hujus Legis rede hac abiolvitur propofitione : fac ea, qu* te perficiunt; omitte , qu<£ te reddunt imperfeidiorem..
Quamvis jam hoec veriiTmia efie lubens fatear, eo-
rumque operam , qui memoratatn propofiiionem » inflo·
rem Juris Ν, eitlem iic explicato
?tanquam. Principimn iubilernunt, iummis laudibus extollam ; nuiltum tämen
abed, ut in cadra eorum transgrediar, fi principiumfu-
um ita primum atque unhverfalé prönuncicnt, ut noßrumiub
le compledatur , & iic omnibus Legibus Ν,, quocunque
modo intelledis, iufficiatdeterniinandis*, Hoc enim re-'
fpechi nec primum nec' univerfale eile poted. Non , in-
quam primum: Si enim ita eilet; nodrum quoque Princi- pium tanquam principiatum Pub fe compiederetur, &
contineret adeo
,propter univerialitatem nodri Principii, quod per Hypothefin fhb fecompleditur, in ierationem
ofnnium
,qux per Leges N. deterrninantur, adio-
num bonitatis atque majitia*, earumque ultima eilet rqenlura ( §■ 6. ) ; Sic adio perfedionibus Divinis cort- formiter innituta, non ultimato idéo■■bonaeffet, quiaiis-
dem manifedandis, Ted quia nodrae perfedioni conJKiit.
En vero idolum quoddam l Dicis : fsltemideo bonaefi mi¬
hi, Num igitur DEUS Legem N„. ferendo jufiit nos pri¬
mum quserere noiiram perfedionem , & ex convemeii-
tia
24 · ) ' ° ( Φ
tia veldifconvenientiacum illa, feu, quodeodem recidif,
exeo, quodnobis boniimeft, ultirnoomne metiribonum,
aique hine aåionem giorisDivins conformem, noniub
.alia conditione ut bonam committendam , quam quate-
lnis & inquantum noilrae convenire queat perfeilioni, &
contra. Certe , niii abfinde ilatuamus, DEUM , fadlo
üb esientia &perfe41ionibus iiiis divortio, Selpium abne- gaiTe, prseipiendo , gloriam fuam fore mercenariam,re-
fpe&u noilrs perieelionis , nunquam talem Legem ex
coniideratione naturs eruere poterimus. Non igiiur, quod bo nur» eil, refpettu noftri, metietur bon um refpettu
BEI, nec promovenda nobis eil gloria Divinaob no-
ilram perfeclionem, led viciiiim (§. t.). Non tarnen
mens mea eil
,omnem perfeclionis noilrs rationem ex·
cludendam eiTe ; id enim naturs noilrs e diametro re- pugnat, Qiiare DHUS 5 qui, ut finis creationis promo-
veatur, creavit nos rationales (§,2.; & optime no-
vit , voluntatem , qus jugi impatiens eil , motivis
ad agendum vel omittendum permovendam eile :
motiva vero, qus reprsientationes boni vel mali iunf,
talia eiTe debere , ut ad finem noilrum eiTentialem
(quem& qualem nobis proponere etjamfini ultimo con-
veniens fuit,quum eum eliter,auUieeeiTitatephyiica, aut absque ratione, quod utrumqueabfurdum eil, promoviiTe-
mus) relationem habeant, & iicbona vel mala reprsien-
tent phyfica& relativa, ita iapienter omnia difpofuit, ut
cumadibus , gloris iiis coniormibus?perfc.(flio & felifcw^
citas noilra,indivulfo nexumaneatconjunda. Hinc etjani inScriptura Sacra videmus, DEUM,quotiesaliquid nobis
injungat faciendum vel omittendum,quo fortius obligaret, adoingere motiva ex perfeHione & ielicitate noilra ,
unGen. Il: 17. Exod. XX: 7,12. Deuter.V: a?.Matth.
X: 28. Joh. VIII: yi. & alibi. Hinc non peccamus, dum adiones noilras coniormiter perfedionibus Divinis
in-
fl ) o (■ φ 25
inftituendo etjam noftrae perfedionis & felicitatis ratio-
nem habemus, peccamus vero, ii ex convenientia cum illa ultimo omne metimur bonum, non ulterius eam ad perfediones Divinas rcferentes, peripiciendo, num
iisaemconveniat,anminus. Quid ? quod , hoc negledo,
propter limitationemintclledusnoftri, vi cujus non (em-
per, quid noftrae conveniat pertedioni, velnoa,per- Ipicere valemus, praecipites quam iaepiflime in varia
rueremus peccata ; id quod, praeter experientiam ,
vel unicum Adami exemplum confirmare poteft» Si e- nim is perfedionem ad fe, ex efu arboris vetitae, prout
poilicitus fuerat diabolus, redundaturam,fed falio tarnen
exfpedatam, ulterius ad Divinam referre gloriam non
intermiiifTet, peripedurus, num illa huiccontormis fuif- fet, an minus ; nec ipfe, nec nos de communi illa, nec fatis iugenda calanritate ac miferia, in quam naicimur»
quaque conftanter premimur , unquain forte fuiftemus conquefti. Dicis ulterius,conctjfum modo ejfe, manifeftatio-
nem perfeftionum Divinarum ex noftra deduci pojfe perfeäione ,
& tuum confequenter Prittcipium , quod eam quterendam jubet v itofiro prius ejje^ imo primum. Fateor pofle id ita dici, glo¬
riam fcilicet Divinam ex noftra mamfeftari pertedi one,
vel, ut cum illuftri Wolfio ioquar , nofir<e inejje per-
fcftioni. Sed idcm etjam, eodem refpedu, dici poteftde
toto Mundo Phyiico tota ve rerum natura* Per tedi o e- iiim noftra, in confenfu determinationum accidentalium
cum eftentialibus earumque finibus, & denique cum glo¬
ria Divina manifeftanda confiftens, non tarnen aliud in- volvit , quam naturara, ex intentione Creatoris, ad
fummum eievatam, in qua, velut in tabula, exiftentiae»
bonitatis , (apientiae, ceterorumque attributorum Divi-
norum yeftigia apparent nobisque manifeftantur. Νec a- lia ratione, fine revelatione 5 perfe&iones fuas nobis raaniieftas reddere potuit DEUS* Quaravis igitur fic
D per-
26 φ ) ο ( m
perfecliones Divinte ex ncflra periedione cognofcantur,
ex pcrfedionibus vero Divinis Leges naturales, & vi-
deri adeo pofiit, prineipium principii effe etjam prineipi¬
um principiati ( per princ. Ontol.); 11011 ta men ita con-
cludi poiTe, res penitius examina ta docebit. Leges enim
N. non eandem relationem habent adperfediones Divi-
nas, quam hx ad noAram perfcdionem, Ex perfedio-
nibus namque Divinis , ut in forniam Principii complexi redadis,quod tum ita effertur : Vive convenienterperfefti-
onibus Divinis, demonArari poAunt Leges N. ( § §. f. 7.);'
non vero ex periedione iioAra , ad eandem formam red-
ada
,allata propoiitio , quamvis perfediones Divinae fimpliciter ex eadem ut tabula tantum cognofcantur. Si
aiitem aliud ftatueremus, iimul Aatuendum eAet, perfe-
dionem noAram,fiad fprmam Legis redigeretur , omrti-
um adioniim noArarum ultimam effe meniuram boni- tatis atque malitiae ( §. 6.); quod abfurdum effe, ne di-
cam impium , per priora, facile colligitur.
Hinc neque univerlale eA hoc Frincipium. Conii-
dera enim, quaefo, has fequentes Leges: Amandusefi DE- US; timendus efi & adorandus; in Ejus voluntate acquiefeen-
dum
yin Eum fpes & fiducia coliocanda , vel alias hujusmo- di; & confidcra quoque perfedionem noAram, ineo,
quetn diximös , conieniu coniiAentem, inquirendo in
omnia
,quse per determinationes eAentiales poAibilia funt, & quse eisdem conveniunt; & certe experieris,
te easdem
,ut determinationibus effentialibus neceAario convenientes, & per has eAentialitcr poAibiles , ex per- fedione noAra non cogniturum. Per intelledum enim , quoel etjarn eidem neceAario convenit, fieri poteA, ut ad diAindam rerum cognitionem , Judicium atque ratio-
cinationem ; per voluntatem , ad habitum vere bona ap- petendi & averinndi mala ; perorgana corporis,ad habi-
tus Arudurae eorum convenientesexfurgere valeamus«
Φ ) ο ( Φ 27
Et hinc fluunt cfficia erga animam & corpus, & quredam er- ga DEUM & alios; non vcro dida illa, quippeinier quac (k nofiram perfedionem velimperfedionem lion peripi-
cuaefi relatio moralis, finempe ienfatiönes nofiras con-
fulimus; nifi altius velis afcendere ad perfediones puta Divinas, eoque in cafira nofira fransgredi. Sed iic latins extenditurnotioLegis, quum non nifi ex confiderat/one
noftri rerumque naturalium, uti didum , hauriri debeat.
Si vero vel maxiine ita fieret, fimulque tam late extendere-
turidea perfedionisnoftra?, ut etjamomnem,quie ex cul-
tu Divino ad nos fluit, felicitatem atque beatitudinem
fub ie eomprehenderet; nunquam tarnen, gloriam Di-
vinam debere efife mercehariam refpedu nofirse perfedi-
onis , & hanctanquam Principium detcrminarc & men- furare omnes nofiras adiones, iveris demonftratum. De
cetero fateor equidem , ut antea, determiuationes no- firas accidentales, xque ac efientiales, vi conienfus obier- vandi, conformes efie gloria Divinx manifefiandär
,Sc
j.