• No results found

NATURA PRINCIPIO

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "NATURA PRINCIPIO"

Copied!
28
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

& F. S. F. £

DISSERTATiO PH1LOSOPHICA

DE - -

PRINCIPIO

JURIS NATURA COMPLEXO,

QUAM

CONSENSU AMPLISS. FACULT: PHILOSOPH.

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

Ρ R/EMDE

CELEBERRIMO VIRO,

MAG. LAURENTIO

DAHLMAN,

MORAL. ET Ρ OL IT. PROFESS. REG. ET ORD.

PRO GR ABU MAGISTERI1

PUBLICO ERUDITORUM EXAMINI SUßMITTIT

ANDRF.AS NOHRBORG,

WESTMANNUS.

IN AUDI?. CJROL. DIEM χ JU NU MA

ANNI MDCCLI.

Η. Α. M. S,

~ TÖ'I "μ

1

Typis LAURENTII SALVII.

(2)

WÅtBORNA FRUN ,

FRU

JOHANNA MARGARETA

DIURKLO,

FRU TIL WÄHLST A, KOHLSWA och LOTTSTA,

MIN HoGGUNSTiGA GYNNARINNA.

Ε ER TVålborna FRUjag tvördfamt offrat här,

Eben frugt, [om af Ε R gunß jag endaft fådt upßära;

Ehen fpäda groda , jag nu åter hunnit bära , En gröda, [om af ER Jå flitigt wattnad är.

O ! at min fjäder ej befunnes mera [wag ,

Än hjertats inre drift at helig wordnad wifa ; Hur i fr igt fkullejag ER godhet mot mig prifa ?

Men fwagbet mera rår, ochiviljan blir ej lag.

Men han jag intet mer, få fkal jag for Ε REwdl,

Eil höga Himlen be , tili jag afβof tet t ät es :v Jag fkal ej tiga förr y än ER af GUD befkäres

En famling af alt fält och godt til kropp och fjål.

■:

.

WÅLBORNA FRUNS

ödmjukafte tjenare

ANDERS NOHRBORG.

(3)

η D.

§. j.

Uiidum non exißercafe ipfo,fed in Divina

vohmtateexifientiae iuaefundamentum in- venire, vicisfitudines & niutationes, quac ubivis & confianter res mundanas comi-

tanfcur,iuciiienw prabent tefiimonia. DE-

UM quoque perfedHsfimum esfc, & hine

onuiibus iiso.rnatuspertecl:ionibus,quxexesientia Ends Perfcchsihm necesfario nexu derivantur, ob evidentiam jam iätispalpabilem, necéfi,quod multis demonßremus»

Posfidet itaque infinitam bonitatem, juifitiam, poten- tiam, iapientiam , cetera. Vi iapientisfua: nihil f ruft ra

facit, fed propter finem aliquem, iua Maiefiate dig-nisfi-

nnim, cui media iubordinat commodisiima

,

fufficien- fisfima. Cum itaque mundu.m creare décrevisiet,

certum Etim intendisfe finem, hinc re#e colligi poteifi

Hic vero finis aut m mundo, aut extra eum in DEO quscrendus eft, Non in mundo, quia ut ille ob finem hunc,

A 2 quem

β.

(4)

4 f: ) ° (' f

quem quserimus , produftus efi; iic in illo ratio conti-

netur, cur fin is ifte acium coniequi queat: quae ratio

quurn medium fit , pätet , mundurn eiTe medium hujus ftiiis promovendi

,

«Sc iic, nifi fines «Sc me¬

dia confunderentur

,

non posie fimul esfé finem. Er¬

go in DEOqusrendus eft hic ünis. Exoperibus autem fuis nihil, quod perfeciionibus iliis quicquam adderet,

invenire potuit; nam pcrfeclisiimus elf, incrementa ali-

unde capere nefcius- Quare non nifi ut perfectiones Ejus jnånitx manifeftarentur, & a creaturis celebraren-

tur 5 intendere potuit. Coiuplexus vero perfeitionum Divinarum, quatenus per creaturas manifeftantur, «Scab

eisdem ceiebrantur, gloriam Ejus conilituit, non inter-

nam fed exiernam, cujus conrequentermanifeilatiocele- bratioque ulti-mus er i t creationis ftnis, eui promoven- do totum hoe imiverftim, quantumcunque eil, tanquam medium exiilit. Eluic vero ultimo fin i innu mera fini-.

um intermediorum coEors fubiervit , inter quos j

quiiecundarius dicifölet, creaturarum éminetFelicitas, quém a dm o dum id fufius demonflrant Phiiofophi.

Hane vero DEUS ita intendrt 7 ut non ob felicitat em cre-

aturarum

,

fuam gloriam ; fed centra, gloria fuce erge 5 cre¬

aturas felices esfe volue. rit, qui ardo nec a creaturis in-

vertendus eil.

t 2.

Ne vero duplici hoc fingexcidcret DEUS, neces- fum fuit, ut creaturas conderet rationales, easque «Sei litet- ligendi & liberc volendi faculatibus örnaret, Namque, quemadmodum gloriam fuam man i fe fl a re per mundum

voluit iapientfsiimus DEUS , non vero fibi, fed creatu¬

ris; iic fini accommodaiisiima fubordinaretmedia,infr-

nita poiluiavif iapientia ; Sie quoque entia crearet, quae adlu reflexo excellentes Divinas cogitare posfent perfe- dliones, cogitatas cogtiofcere, cognitas inter fe di-

ftingu'ére,: diftinclasquae aniare celebrare «Sc venerarh

(5)

Quibus vero facultatibus ademtis, habebis brutam mo-

lem

,

ilupidam & inertem machinam, infinita Maje-

ftatis Divin« documenta nulla percepturam ratio-

ne. Nec minor eil necesiitas libertatis. Praeterquam enim quod facultas inteiligendi iibertatem inciudat,ii«

ne qua quoque illa fruilranea föret, patet id etjam ex få¬

ne creationis ultimo , qui manifeilatio celebratioqueglo-

ri« Divin« eil (§. τ. j.Nain få, libertate ademta, necesiitate quadam phyfica ad alterum oppofitorum determinaren-

tur ereatur« , aftus oppofitus ipfis imposiibilis föret, &

determinatus ille neceflarius. Sic nihil creaturis impu-

tari posietj&per confequens nec praemiis nee poenis ul-

lus relinqueretur locus : quo paflo neque juflitiaDivina

manifeila redderetun Taceo, quodlumma j quam po- ilulavit gloria Divina, obedientia necesiitatem itidera comprobet libertatis.

ξ. 3. ;> ;;

Quoniam itaque DEUS eil auclor hujus univerit fapientisfimus, confervatorque benignisfimus ,quieijam

creaturas tot maelavit perfediionibus, quot ca-parepos- iunt} quis negare ulterius fuilinebit, eas in univerium

omnes ab Uk> pendere, Ejusque iubesie döminio ? Si i- taque Dominus earum eil, jus quoque habet, quidem prorfus illimitatum, de earum fubilantia, adlionibus, uitt fruiluque pro arbitrio düponendi. Quod veröde crea¬

turis in genere valet, id imprrmis de rationalibus fpecia- timque hominibus tenendum , qui pr« ceteris i'unt ju¬

ris hujus& regiminis fuieipiendi capaces. Ornavitenim

eos DEUS O. M, facultatibus inrelligendi volendique (§ 2.), vi quarum, quid imperatum ipiis iit,cognoicere 5 iüudque libere exfequi posfunt» Pofito vero jure impe- randi, ex natura relatorum, ilatim quoque ponitur obli¬

gatio ad obfequium, quod etjam agnofeant homines? ne-

cesium eil, & agnofeunt quoque vere ex confideratione

A 3 pu-

(6)

6 # ) o ( φ

puta fbnfaque intimo fus totalis a DEO dependanti#

inducii, qus ipiis tam eflentialis eil, quam Ei eileutia-

lis eil independentia, Sed quemadmodum hsc obliga¬

tio fe non exferit, nifi jus fuum DEUS per legem, quam etjam omnis obligatio involvit, exerceat; it a patet, DEUM ho minibus legem &regulam quandama&ionum prsficripfiile. Hiuc non amplius iliis liberum eil, iuo

vivere arbitratu, ied necesfitate quadam, qus tamennou nifi moralis eil, nec libertatem exterminat, ilringuntur,

vi conlcientise juili DEl dominii, ad a&iones huic nor¬

ms coiiformiter edendas.

■§ 4*

DEO itaque hominibusimperandi eorumquea&io-

nrbus certam regulam , cui conformands funt, prsicri-

bendi juscompetit (§. 3.). In quo vero imprlmis hocjus DEI

in eos vertet ur, qualemque tpfis tulerit legem, jaill paucis eil dif«pféndum, DEUS prout perfedisfimus eil, fic intel-

ledum quoque posfidet iine omni gradu & Jimite. Eil

enini adus DEO imraancns, purisfimus, quo omnia in

univerium posfibilia , quscunque dem um ea fuerint,

fimut & adarquatisiime cognoicit. Nihil itaque erit poD iibile, quodfibi non reprsfentat idemperfedlsfimusDEi

inteliecfcus. Quod vero de posfibili ingenere valet, idem

quoque de ventatibus pradlieis & moralibus, quatcnus

ut nudae posfibilitates fpe&antur, <5t prredicata adeo eis-

detn adjudicanda lolam includunt posfibilitatem inter·

nam, tenendum. lilas autem , sque ac omne posfibile,

ideo eile sternas

,

necesfarias & immutabiles, lemmatis

!oco, brevitati iludentes, ex Metaphyfica asfumimus.

Cum intelietilu conjuncla eil voluntas perfeclisii-

ma, qua , modo itidem perfedlisfimosomne adpetit bo-

num vere tale, omneque averfatur vere nia lura. Efl il¬

la quidem , in ieniu objedlivo , un a <S1 iimplieisfim3, in

formali vero diverl am, pro noftro eoncipiendi modo ,

&

(7)

Φ ) ο ( φ 7

& diverfitate. obfedloriim, circa qua: verfatur, admi'ttit

icheiin& denom inationeim Η i ned αρ liciter a η obi s corr -

fidératur

,

ut naturalis icilicet, qua Se Ipfum, itiasperfe-

idiones veritatesque neceslarias «Siaeternas conflantisiime

& iiecefTarioadprobat,& lifar α ,qux circa exMlentiam re-

rum, extra Se poiitarum, veriatur, Utriusque praerequiii-

tum efl,ut nihil decernat fihe ratione , fed iemper con*·

gruat cum intelledlu,& objecla adeoadprobct, nonnifi

pro menfura h&nitatis, abintelle&u eisdem adjudicata, ma-

iumqueaverfetur pro menfura contraria. Hacc vero men¬

fura non poteil DEO externa eiTe. Sic enim ratio vo- lendi extra Eum elTet, & redderetur ädeo dependens λ principio quodam externo, quod ob independeptiam Ejus abfolutam admitti nequit. Non negamus qui-

dem objeda veritatum moralium , de quibus jam lo- quimur, perle bona & mala diciposfe, & DEUM e- tjam eatcnus eorum habere rationem in eligendo averian- doque. Qu um tarnen periéitas illa non extra DEUM

ponat principium quoddam exiikndi, vel redda t eadem a DEO independentia, quaii bona & mala effent, nullo licet,

horret aniinus,exiilente DEO,quod abitirdisfimum foretj

Iba indicettantum eorundem esfentisenccesiitatem,in op-

pofitionc ad indifferens DFJ arbitrium; patet,bonitatem

öimalitiam hane primario pendereabimmutabili eslentia

Divina , & Sic quoque DEO non externam eiTe hanc

menfuram. Hincergo,cum voluntasDivinaobje&a ha:c-

ce ut bona adprobat, & ut mala a ver iatur,referat eadem,

necesfe eil, ad Se fuasque perfedliones, quatenus non bona iunt.quia bonaper fe abiolute,necmala, quiamala*

A t vero relata eadem ad perfeiliones Divinas aut i isdem re-

pugnant,autconveniunt,aut indifferentiafunt, Hoc ila tim

removetur , quatenus tunc ad quamlibet impofitionem

fubjicerentur arbitrio Divino, quod ob necesiitatem &

(8)

8 Hl ) ° ( l|l

immutabilitatem eorum , iupra adflrudam, admitti nequit. Si veroprimum : propter difTenfum <& indc

reiültantem imperfcciionem in DEO adprobarinon pos- funt, ied per coniequens mala firat, Si autem ßcundum:

non posiunt non, vi oppoiitorum , quorum oppofita eil

ratio, ut bona adprobari. Hinc proao jam alveo fluunt

Ii sc c confe&aria : Bonum esfe , quod convenit perfebiio-

m-hus Divinis , malum contra : atque iic etjani : bonitatis

men fur am contineri in convenientia cum perfeblionibus Divi¬

nis , malitia in difconvenieniia cum indem : & nihil denique

rdlum., quod ab hac ex.abiisßma menfura deflebtit, Si itaque

jam verum eil, DEUM nihil velle, niii pro menfura bo¬

nitatis, & hanc contineri in congruentia cum .perfeclio¬

nibus Divinis: fietjamhas, vi naturalis f'usc voluntatis, conilantisiime & necesiario adprobat; verum quoque -erit, Etim eadem conilantia & necesfitate adprobare

id omne, quod cum esfentia & perfeclionibusneceiTari-

am habet convenieiitiam ,h. e. bonum & redlum. Un-

de quoque coniequens eil,ut, fiponamus, JDEUM quic-

quam extra Se agere velle, quiim a Se i ρ ίο deficere ne-

queat, agat conformiter perfeclionibus iuis natursque ianclisiims ac immutabili. Jam vero produxit extra Se

creaturas rationales libertateque pr^ditas(§. 2. ) 5 iisdeni

ergo Eum ejusmodi injunxiiTe adtu-s, qui conformes funt perfeclionibus iuis, necesfario fequitur.

Et in hoc imprimis jus DEI in creaturas rationales

vertitur, quod ut per legem exerceat nccesie eil ( §. ?,);

ita patet legem ifiam conformitatem cum perfeblionibus Divinis

exabiuram. Et quemadmodum bonum id eil, quod con¬

venit perfeclionibus Divinis, & in convenientia vel dis-

convenientia eum iisdem continetur bonitatis atque malitiac meniura ( per prius clemonflr.) ; fic coniequens erit, hanc legem, qua jübet convementer perfeclionibus Divinis effe vivendum, menfuram ejfe omnium abtionum noßrarum ^qua-

rum

(9)

Φ)

ο ( f| 9

rum non alia hona , quam qua hulc legi cenveniunt, mc mala alia, quam qua eklem repugnant. Hinc igitur omnes a dus

a nobis prailandi conformitatein cum perfedionibusDi-

vinis ipedabunt, vei, quod eodem recedit, cum gloria

Divina. Nam quatenus non alio refpedu perfediones

Divinx heie, ubi de creaturis fermo eil, coniideraatur,

quam quatenus ab iisdem manifefiantur cclebrantur-

que, quovero reipedu gioriam Divi nam, externam il- lam, de qua loquitnur , abiolvuni ( §. i. ) ; intelligi-

tur, gloriam & perfediones Di vinas reciprocari , t &

coniequenter,quicquid illis conveniat,idem etjamhuic convenire, <Sr vicisfim*

§· ^

Quod fi vero hsc eil' DEi voluntas, ut gloria Ipilus &

conformitas cum illa iit omnium adionum humanaruni meta,centrum 6c menfura ( §.4,); necesfarium fuit, ut viribus iufficientibus homines iniiruxerit, quibusnam

adionibus gloria DEI promoveatur , fciendi 6c cogno- fcendi, quum finem ipfis propofitum aliter fedari nequi- visfent. Si autem contrariumponeremus, DEUSquidem

finem intendisiet, illi vero media non iubordinasiet con- venientia ; quod, quum iapientia Ejus valde indignum föret, admitti nequaquampotefh Hincergo in tota rerum natura infinit# Majeilatis fuae radios fparfit Sapientisfimus

DEUS

,

iimulque creaturas condidit-rationales ( §. 2.),

ut ope rationis, qu# nexum veritatum peripicit, excel-

lentes fuas perfediones ex operum confideratione cog- noicere, 6c ex eorum natura ad naturam Opificis argu- mentari posfent; quemadmodum de hac re fufius loqui- turTheologia Naturalis.

Cognitis lic ex confideratione natura , per ra- tionem , perfedionibus Divinis , cognitoque etjani,

eam legem , quae jubet convementer iisdem vivendum,

menfuram cfte omnium adionum noilrarum

,

ita ut null# aliae adiones bons fint

9

quam qu# huc legi con-

B ve-

(10)

ΪΟ 0 ) ο ( φ

veniunf, nee malae aliae, quam quae eidem repugnant ( §.

prared.); haud difficile erit inveiligatu, quxnam officia

nobis injungat lex Div, qusc hinc & Naturalis, rede appel-

latur, Nam fi, poiita ante oculos hac lege: Fiveconve-

nienter perfettionibus Divinis , ad ejus praeicriptum vitam adionesque componere volumus

,

nonne ilatim & im-

mediate in has fpeeialiores incidemus leges : Sanftitati ,

fapientise

,

bonitati, jußiti<e ac mifericorcli<e danda efl o per α ,

quemadmopum fapiens, fandusjbonusduflus atquemi-

iericors eilDEUS. Etiic in aliis. Huc aecedit,qtiod no- biscum confentiat, & veritatem adierti confirmat facra Pagina, ut: Lev. XI :4p· Matth. V:44,4f,48. XVIII, 33*

Luc. VI,36, Joh. XIII: i45if. XV : 12. Eph. IV: 24, ; V ; 1, 2. Col. JII: 10, 12, 13. 1,Pet. I; 16. 1, Joh. IV :

8, n, 19, & aljbi.

Sedut pauIo fpecialiusdehacre loquamur. Notisfi-

mutn eil, objeda periunalia legis Niesle DEUM, nos i- pios, &a!ios homines; linde tripliciaemergunt officio-

ruin genera, quae omnia ex connderatione legis noilrae , partim immediate, partimmediatenobis innotefeunt. Qu od

ad officia erga De um attinet, illaimmediate exinde dedu- eimus. Vi enim hujus legis , c anformt er y uti didum fe- pius eil, perfebiimibus Divinis eß vivendum \ at yero boni- tati, iapientiä9 Providentia:, & omnipotentis Div. quid magis conforme eil, quam fuper omnia Eum diügere ,

fkluciam & fpem In Eum collocare, in Ejus acquieicere

voluntate

,

& gratom erga Eum gerere animum, quum

perfedisfimanon iolurn gaudeat promtitudine, noilras li-

berrime promovendi perfediones , Sc tam feienter con- venientifiima media finibuslubordinarenoverit; fedetjam

htec omnia exlequt valeat ,tamque providam noilri gerat

curam, & exiilenliam noflram clementislime continuan- do,& inadiones noilras, juxta irrdigentiam, cooperatio-

ne iüa y influendo, & easdem ad certum atque exintentio-

(11)

Φ ) O C 0 XI

ne Ejus bonumfinem dirigendo? Et judkiaeDiv.,fiprio-

ribus accedat perfe&ionibus*, quid magis congruum ,

quam DEUiVl timere , maxima icilicet cura ac iöllicitu-

dine, nihil agendi quod Ei diipliceat, qux iollicitudo

timor filialis vocari iolet. Quid ? quod omnia erga DEUM officia, tamquas ad ciiitum externum, quam internum pertinent, reibe rationisufu , & Iuminis na·

turas dudiu, iimiliter ex faspius diclra Lege, facili negotio cognofci & invedigari poilunt.

Eodem etjam modo officia, quas nos ipfos coticer*

nunt, quamvis non omnia immediate ^ eruere poilumus.

Quid intellecdui enim voluntatique DEi convenientius eit, quam nodrum intelleäuni veris imbuere principiis,

& ab ignorantia, prasjudiciis, erroribus & praecipitantia ,liberare,ut bonum amalo difcernere queat, & fic facem prseferat voluntati , cujus emendatio hinc prono alveo fluit, ut principia docent Piychoiogica. Atque hiscefic

emendatis faeukatibus, quaruin ed, inter ceteras,agere

rempublicam, pleraqueerga animam officia nullo nego- tio enucléantutv Sed innumera fere, imprimis vero er- ga corpus, adhuc redant officia, quas etjam, licet media-

te

,

ex allata lege cognoicere atque enodare poiTumus»

Creavit enim DEUS mundum in perfe&ionum iuarum

manifedationem C §t i

+

) ; led quemadmo.dum nihil fa-

cere poted perfecdionibus fuis contrarium C §. 4. ) 5 fic

media illa

,

quse fini huic obtinendo iubordinavit, eis-

dem erunt convenientia, Felicitascreaturarum fpeciatim-

que nodra horum ununi ed (§♦*.-); confequenter quoque illaconformis ed perfccdionibus Divinis. Si igitur no¬

dram quaerimas perfe&ionem ac felicitatem, id quod

iisdem conforme ed agimus : qua vero ratione id fiat,

abunde docent Philoföphi, & nos quoque breviter ( §.

ult.) expofituri erimus.

Ad officia denique erga alios homines invenienda,

B 2, iti-

(12)

12 H ) ° ( #

itidcirj nos di<ila lex manuducit» Quemadmodum en im,

uti dictum, felicitas nodra perfectionibus Divinrs con- formis eil, & DEUS ideo eam

,

non uni nodrum velplu- ribus, fed omuibus ieclandam,ex infinits bonitate, pro-

poiuit; ficalios hominesnoti iolum non in eorum felicita-

te qua^renda turbandÜpied eorum, arque ac propria ,

omni conatu promovenda, quatenus ielicitate plurium magis, quam unius, & omnium magis, quam plurium,

illuftratur gloria Divina. Accedit quoqtte,quod felicita-

tem tanquamfinemesientialem, nobis,finistamen ultimi .promovendi cauia , propoliierit Benignidimus DEUS:

led fimul res nodras ita fapienter difpoiuerit, ut hunc no¬

ilrum finem non attingere poilemus ilne aliorum ope;

id, quod experientia quotidiana iatis tedatur. Si ergo volumus, utalii nodram promoveant, nos viciffim eo¬

rum promovebimus perfeélionem. Quid ? quod bona

in alios conferre,eisque, quod eorum ed, tribuere, bo- nitati atquejuditise Divinaequam maximeconveniens ed.

( cfr. heic di (ila S. S. fupra al lata ). Atque iic legibus Ν.

(altem qua praeepta generaliora , ex quibus ipeeialiora

deinde optime dedueuntur, ex hac lege : Five conveni-

enter Perfettionibtis Divtnis , pro ingenii modulo , enu-

cleatis,ad Principiumearum, quod polliceturfrontifpici-

um didertationis nodrac, et jubet indituti ratio, indagan-

dum tandem devolvimur.

§. 6.

Princrpium in genere ed id, quod continet in fe ra-

tronem alterius, Triplex datui folet^eßendi icilicet,^»-

di & cognofiendt. Illud poffibilitatisalterius, ißud exiden- tix,boc cognitionis in fe continet rationem, Principium

vero cognofcendi duplex ed, compkxum vel incomplesum.

Hoc ed notio aüqua fimplex,vel res iimplici termino de-

notata, in Cognitionen alterius nos deducens. Illud ve¬

ro, quod noflrae eil coaßderationis, eil propofitio , ex

qua

(13)

Φ)

Ο ( 13

qua pendet veritas alterius, ieu, quas alias propofitiones

ac veritates ita ambitu fuo compleiHtur, ut rivulorum

i η ilar ex ea dimanent, cogaofcantur atquc demonftren-

tur. Hilce jam ad Principium legis N. applicati.s, vide-

mus i d nihil aliud efle , quam prim am & umverfaHJJimam

Natur# legem , qua omnes Jpecialiores leges ita fub fe complefli-

tur, ut es illa has faciU negotio deducere ac demonßrare, & ex

illius conßderatione ad bar um cogniiionem tut o per venire posßmus.

Vocatur etjam paffim in Moralibus: Lex fundamentales,

quatenus cetera leges N. eidem, ut fundamcnto, innitun·

tur: Summa Natura Les0 & Summa Legis, quum,hac obier- vata, iimul omnes leges obierventur; Complexus legum N,

& qua: alia ejus funt iynonyma» Hinc jam inteliigitur, requilitahujus Principii refle haberi iequentia: erit nem-

pzprimum, quum alitér principium non eiTet,ii ex prio¬

ri icilicet intra difciplinam demonllraretur. Unde etjam

per confequens evidens erit: fienim 11011 ita eflet, ejus e- videntia ex alio innotefceret principio, ab hoc indepen- denti, <Sι iic non eilet primum, quod abfurdum eiTc au- divimus. Erit quoque rationis duäu cognofcibile, quum a-»

liter non efle poiFet Principium legum N., quae ratione cognofcuntur: quäle enim Principium, talia principiata,

& viciflim ( per princ. Ontol, Debet etjam denioue efle univerfale & adaquatum, quum alias, per hypothefin,

eflet Principium legum N. ,& fimul non Principium, fi ici¬

licet non omnes leges N, exindedemonilrari poflent,&iia- lias, quae non funt Naturales, exinde deducerenfur. O-

nmes itaque, easque folas, leges N. ambitu fuo comple- detur, & per confequens Omnibus, qua:per leges N. de- terminantur, non enim alias heic intelliguntur, a&ioni-

bus determinandis fufficiet A&iones vero aut bonae iunt, aut malas: illas ergo pracipiet, hasque prohibebit,

& quidem , propter univerfalitatem, omnes» Nulla ita¬

que adiobonaautmalapoffibilis ei^quaein hac univerlalif-

B 3 fi-

(14)

14 i§ ) 0 ( W

finia lege aut przcepta aut prohibita non crir. Unde

conlequenter eam pro univerfali omnium aäionum menfura re-

Re habendam ejfe \ nemo nonperipicere ρ o te il»

§ 7..

Hifce jam ad liquidum perduelis ,facile videmus,

prius ( 4 f.) a uobis allätarn Natur« legem, ei¬

le Principium Juris Ν. ,quod quamcunquea&ionem , Iii-

fceptii aut omiiTu posfibilem, mjffictenter deteripinat.

Principium eaiui Juris Ν. id eile audivimus, ex cujus

confideratione ad cognitionern omnium legum Ν., quas ambitufuo compiedetur, pervetiire pofTimus (§. 6 j.At

vero ex coniideratione iilius legis tota Lex N.eruienpda- riquepotefl ( §. f. ) ; quin igitur illa Principium iit le¬

gum N. dubitari nequit» Porro, Principium hoc Juris

N.omnes& bonas Sc malasmenfurabit aaiones, illasprae- cipiethasque prohibebit( §.6. ): de hac vero lege, qu«

jubet convenienter gloriee&perfeciionihus Divinis ejfe vivendum,

idem affirmavimus ( §. 4.), & per corifequehs eam pro

Principio Juris N» rede habendam cenietnus.

Sed objiciat forte quispiam , gloriam Divinum^ ut

creationis atque kgislationisy ita legum quoque natur aliam finem ejfe ultimum, & per confequensfimul earum non .esfe posfe Prin¬

cipium, propter.apertam, qu« inde enafceretur,contradi-

dionem» Cum iÜö autem facile nobis erit concordiam

inire

,

quum tion fecundufii idem & eodem refpe-

du , gloria Divina fit principium atque finis» Verii-

finium eil, DEUM glori« fu« manifeilationem pro fine habuifie creationis( §» 1»)., quem etjam finem Eum intendifte in ierendo homiuibus legem , ex iupra didis

fine negotio coli igitur» Unde gloriam Divinam refpici-

ent quoque leges N. a nobis ejusmodi exige ido aclio-

nes,quibus fignificemus, nos non iolum agnofcere DE¬

UM, ied etjam talem Eum agnoicere, qualem nobis Se¬

le in operibus manifeilarit, Eumque propter iuas tarn

(15)

Φ )ο

( 15

excellentesperfecliones debitehonoremusatqtie celebre¬

mus. Hoc vero reipedbu gloria Divina communis eil meta,fcopus atque centrum,quo omnes tam rational!-

um, quam irrationalium , verbo, totius natura, quam-

vis non eodem modo,adiones,ex intentione Creatoris,

colÜneabunt. Sed antequam fecurrdum legum pnricri-

pta riofiras ad hunc finein dirigerc poiTunius adiones ,

quum finis fit principium cognölcendi media , ( per princ. Metaph.) , cum coniideremus necefie efi , iöiiieite-

que noilrasexaminemusactiones qrå media fiiht, utrum

cum eo

,

aut fumma illa , in civitate DE! , lege, quse hunc finem feclandum jubet, ultimo conveniant, an mi¬

nus» Sic igitur finis hicce omnes noflras meniurabit adiones, bonitatem vel malitiam eisdem adiudicando ,

prout eum vel magis, vel minus, vel prorfus non pro-

movent, quidque adeo facietidum fit, vel non, nobis in#

dicando. yAtquefic,eorelpedu, gloria Divina , vel fum¬

ma hxc atque general ifiima Lex: prcmove glonam Divin am;

vel quod eodem recidit, convenienter vive perfebfionibus Di- vjnrs, nobis Principium efi, quscnam reliqua?, & quidem fpe ialiores leges N» nobis, ergaDEUM , nofmet ipios

& alios homiues, injungant officia, cognoicendi»

§♦ 8.

Sed ut eo clarius elucefcaf,f£pmsa nobis aiiatam le¬

gem Principium eile Juris N»;e re efle cxifiimavcrimus, figiilafim oftendere in eam requiiita (. §. 6. ) enumerata quadrare, Diximus ibi debere hoc Principium primum efife» Non igitur a priori intra?diicipiinam demonfirabi-

tur. quod etjam de nofira lege affirmare nuUi dubita-

mus. Si enim daretur aliqua Lex prior, ex cujus confide-

ratione hxc noftra { vive convenienter ghri<se Divin<e, cog- nofii atque dem o η firari posfet, detcrminaret illa, pro- pter univerfalitatem (uam, omnes nofiras adiones, inque

fe earundem bonitatis atque niaiitiac continerei meniu-

rani

(16)

ι6 φ ) o ( φ

ram ( §. 6» ) , & id quidem antecedenter ' ad η oft ram

legem. Sie notidum cognita, aut (altem prsfuppofita

noftra lege,tanquamPfincipio atque menlura adlionum,

non repugnaret, adionem aliquam, qua: eidem repugnaf,

pofte bonam eile, eademque ratione aliquid bonum, quod perfedionibus Diviais nonconvenit; daretur enitn

convenientia cum iisdem prior bonitatis atque malitiac

nienlura, &ea quidem independens ab illa, quam nos jufte defendimus (§>4,); quoci: vero ,ut juftitix Divinac ( § cit) e diametro contrarium , admitti nequaquam

f)oterit. Quum ex noftra, eam pro primo itaque a Juris priori Ν. non Principio demonftrari reffe habemus„ pcffit

Sed ais ' DEDS per creationem intendit manifeftationem gloria fu£ tanquam finem ultimum- ( §. ι, ); quiavero efi fidpiens , ad

hunc finem obtinendum media fubordinavit commodijfima : res o-

mnes creata funt illa media ( §. cit. ) ·, bas igitur, neceffefiuit, dijpofuerit fua gloria manifefianda aptisfimas? talique illasorna-

verit natura, ex qua determinata affiones, primo quidem ad pro¬

prio s fines, deinde v ero ad finem DEI obtinendum , profil uunt.

fifiuod fi ergo natura verum difpofita efi ad gloriam DEI manife- ßandam , fequitur, fi eam attente confideramus , invefiigari fi-

ne ullo negotio pofi"e non folum perfieffiones Divinas yfed etjam , quid faciendvm fit, ut manifefientur e<zdem. Sic vero legem Ν.

eruimus ex confideratione natura verum , (fi per confequens prima Lex , qua hac via nobis innotefcit , atque primum Juris N. Principium efi ο ; Natur£ verum convenienter efi

vivendum. Ad hoc vero refpondemus , coocedendo in anteceilum, extra dubitationis aleam poni, DEUM, ne fine fuo excideret, formaffe naturam rerum üix glorix

manifeftandx aptiftimam 5 quo ipfo etjam ilmul concedi-

mus, poile gloriam vel perfe&iones Divinas,atque etjam multa, imprimis erga nos & alios, oificia , ex natura re¬

rum cnniideratione , praeiertim vero hominum, cogno- ici atque inveftigarb Ut äutem non ideo aliquid ulti- moboaumeft, quia couvenit natura rerum, fedquia

per-

(17)

Φ ) Ο ( 0 vy

perfecflionibiis Diviniscotigrnum eil (§ 4· V,ifa ncc de bo-

nita te a&iönum , quas^ ibla natura confideratio a nobis exigit, certi & pcrluaii efie pofiumuS , nifi ultimo eas- dem ad perfedlionesDivinas referarnus,quippe cum qui-

bus convenientia'aut diiconvenientia ultima meniura eil bonitatis atque malitix( §. cit. )t Qu um igitur fic omnia ,

qiföcunque demum ea fuerint , quac ex coniideratione

naturs nobis innotefcunt, officia, ad perfe&iones Divi¬

nas ultimo referenda fint, atque ex convenientia vel dis- convcnientia cum iisdem dijudicanda, ufrum ut bona facienda, an ut mala omittenda lint 5 patet 5 nofirarn le¬

gem priorem efie hac , qus jubet, natura verum conveni-

enter ejje vivendum. Di eis: perfeäiones. vero Divina nulh alio

modo cognoßci pojfunt, quam ex conßderatione natura. Reede, quidem ; ied eoreipectu natura non aliter confideranda efi, quam ut tabula , in qua Sefe velut delineare mobis-

que manifeilare voluit Sapientifiimus DEUS\ Quis ve¬

ro inde diceret primam legem efie - vive huic tabula con*

venienter? Si autem vel maxime ita efiet; unde5 qusfo, cognoicis, aftiones, quse eidem conformantur,bonas

efie? nonne nofira Lex id tibi indicabit, quae omnes bonas & malas menfurabit adliones (§. 4.)? Nonqui-

dem refragabor , legem haue: vive convenienter natura ve¬

rum

,

Principium efie multarum legum Naturaiium j id

vero juxta contendo, infirmo valde eam fiare talo , nifl adiones, quas prseipit aut prohibet, ulterius ad fiaterain perfeftionum Divinarum exigerentur, & ipfa adeo tan- quam prineipiatum ex noftro demonttraretur Principio,

Iterum forte objicit aliquis : ut nihil prius concipi poterit, quod ad cognitionem legum Ν, nos manuducit, quamreäa ratio y

ita fequi pojfe videtur, hancpropoßitionem :fac ea, qua redla ra¬

tio dihitat, eßfe primum Juris N. Principium. Fateor equi- dem, fine recla ratione ad cognitionem legum N. 110s nunquatn pervenirepofie; quia vero iq Principio primo

G fiatu-

(18)

18 Φ } o'( φ

ßatuendo non qusritur,quodnam in fuhjeclo cegnofcenteGt priraumΛ&ά objeftive > quxnam lex , ex ferie legum N,,

ultimatam reliquarumomnium in fe contiiieat rationem, quod etjaniipfadefinitio hujus Prinnpii indicat ( §. 6. ) ; oppido patet, non pofle allatam propoiitionem primum

eile Juris Ν. Principium. Quid ? quod nondum prse-

fuppofita noßra lege, nulla reaa bonitatis illius conßitui poterit me ni ura.

Seeundum requifitum Principii Juris Ν, eß ejus

evident iß, quam optimo jure etjam aoßro Principio tri-

buendam cenfemus, Si enim non evidens eßet, eviden-

tia ejus ex alio innoteiceret Principio, quod proinde ex noiiro non penderet,Γ ied prius eilet, Quum autem in

ierie legum Naturalium nulla detur Lex, ex qua deduci poteß noitrum Principiuni; primum enim eil ( per pri¬

us demoniir.), patet, illud etiam evidens effe. Cognitis

enim ex natura perfecJionibus Divinis

,

cognitoque etjam eadem du(Jrice5DEUM per creationemhas mani- feßatas, & eum in finem nos multis earum, quam vis non fine limitibus ornatos voluiße, haud diffieilis erit opera

fciendi, ad conformitatem cum perfecJionibus Divinis , obligatos nos eile naßras componere acJiones { §. 5» ) ?

quum non frußra, vi fäpientise Divinae, imagmem, 11t vocabulo hoc utar eccleiiaßico geramus Divinlm, Di-

cis : Si Principium hocce adco evidens e[fet\ unit igitur omnes,

ne forte miUeßrno quldcm excepto, propter ignoranti am ejusdemr quovis alio potlus , quam hoc, aSiionem aliauam fußepturi u~

tuntur? Fateor perplurirnos mortalium tam i piffa igna- rantiJeerrorumque caligine circumfufos eße, ut nc forte

fei an t quidem>num dentur Leges N,, multo minus 110- verint ad easdem fuascomponereadh'ones ,niii quasdam

ex ufu& converfationecum aliis, non propria attentione

atquei ratiocinatione, didicerint, easque obiervent. De

his vero liceat mihi proferre Paulinum de gentilibus te-

ßi-

(19)

) -ö ( |§! 19 ftimonium, Rom.I: rp, 20,21. Is, poflquam affirma- vit, ea, qu<e de Deo cogmfci pojfunt, etjåm eisdem ( w &υ}όϊς) nmvifeftafa effe a DEQ, quatenus effec-it, ut ilie iniifibihm

DEUM Ejusque perfe bitoms , ex operibus creatiwis rrati-ocinan- åocognofcere pojjent ·, ulterius dicit, wj, quamis DEUM no- verint, atque lic cx confiderationc pcrfeHionum Ipfius , quid faciendum eilet, fcirepotuiifent, non tarnen ut DEUM glorificaiiiffe^ feä vanos in ratiocinationibus fuis faclos cjfe, ut ob- tenebratum\ fit cor corum intelligentia capens. Si igiturDEUS, quantum in Se, -iiias nobis manifeftavit perieHiones ,

nosque forma vi t atque ΐΠΤύ"0 Genr 11 26» 27. fecundum imaginem & Ttmilitudinem ftiam * ut ratio-

cinando ex confiderationej huius imaginks atque fimiii- tudinis, facillimeinteliigere poflimus, DEI fuifledntentio-

nem, ut conformiter perfeblionibus Ejus vrceremus \ nosvero

eo procedimus negligentiaac iocordiac, ut hascoinniaiirs- quedcquehabeamusipravac inftitutioriimenfisque.pertur-

bationibus morem gereutes, quo ipio non pdffimus non

exiguis valde inteiligendi viribus gaudere circa notis- fima: num ideo Lex Divina obicuritatis accufanda eil?

Nemo fa η us hoc unquaui^m>rif. A noftra ig i t ur igno-

rantia , quam propria^lSpanms, ad.obicuritatem no- ftri Principii non valet coniequenda.

Tertium Princ.ipii juris Ν. requiiitum eil ejus duüu

rationis cognofclbilitas

,

h. e* debet, aeque ac reliquar Leges >

quarum Principium eil, ejje Lex Naturalis. Hoc vero re*

quiiitum etjam in njoftruni Principium quadrare,, exiis,

quae huc usqtie , praefertim de evidentia ejus, leviter di- Ha funt, qualitercunqiie conilare arbitramur ; ideoque, ut ' lilterius demonilretur hoc ipium , e re eife tfonvidetur.

Quarto etjam -requiritur, ut Principium juris N«, fit univerjale & adaquatnm. Omnes igitur Leges N, ambi-

tu iuo comprehendet; nullis vero aliis, quam quae funt

G ζ Na-

(20)

2o m ) o ( it

Naturales , fufficiet determinandis, Quod od prius at- iinet, id in antecedentibus quaficunque opera noftro tribu-

imus Principio, dum ex coniideratione cjusdem omnia

officia, qux Leges N, nobis injurrgunt, eruere coiiati iu-

mus ( § f. ) , atque i ode demonftravimus , illam Legem noftram omnibus adionibus fufficere determi-

nandis(§, 7. ), & per coniequens eiTe univerfaMniam*

Quid ? quod Principium primum, quale nodrum

ed, (per prius demonftr );iionpoteft noniimuIefTe.uni- yerläte. Quaudo autem uoiverialitatem Principii noftri

defendimus, non mens noftra eft, omnesLe^esN. imme-

diate ex eo deduci deberejid enim certe iieri non pot- eft ·, ied ut alia etjam adhiberi poflint Principia Leges

N. cognoicendi

,

prouf etjam nos adhibuimus ( §. 5· ) ; modo ipia tanquam principiata noftro iubordinentur Principio, unde omnis eorum vis & ultima meniura re-

i)etenda eft. Quod as Leges N. iuo anibitu vero complecleiur ad pdfterius , Principium Juris quod icilicet fo**

Ν , id itidem in nofirum quadrarecontendimus. Quam-

vis enim veriftimum fit, DEUM , qui a Se Ipiö deficer®

nequit, nullas nobis ferre Leges , quse adiones pracipi-

liiitcum perfedionibus Luis difformés ( §. 4.)? & videri

adeo po (Te t, ex coniideratione harum perfedionum, nos

eas omnes cognituros , quae Cum iisdem conveniunt vel

minus >id tarnen non itafieripoife,docebit Principii no-

iiri in praxi uJus &app!icatio. Dantur enim multi adus, qui non neceilariam, fedtantum contingentem cum natu¬

ra Divina au t humana liexum habenL Idcirco, cum mo- ralitas eorum variabilis fit, nec adeo repugnet, adus, qui,poiitis his circumftantiis, boni iunt, h, e perfedio-

nibus D vinis conformes , pofTe , aliis pofitis',

mal -s & iisdem perfedionibus difformes eiTe; ob limita-

tionem noflram nobis datum non eft, accedentes has drcumftantias pervidere 3 nec ope rationis ejusmodi

adu-

(21)

Φ ) Ο ( φ 21

aåuum bonitatem malitiamve, ex confideratione conveni-

entis eorum cum perfecdionibus Divinis, iiveimmediate

live mediante natura 110 Urs confideratione, eruere. Con- fideraenim,quslo, hancLegem iiodram\Vive convenienter perfeffionibus Divinis 9(k inquire diligerifcer in ornne ,quod-

cunque iisdem conveniat,& certe experieris te,omnem

licet moveas lapidem, nunquam tarnen,poiita nulla re ve¬

la tione , incidere poffe in Legem idam , v, c. de facrifi-

ciis , de feptimo die fancüficcinäo , vel aliam quaincunque , qus ex revelatione unice innotefeit, Quum itaque iic ejusmodi Leges ex confideratione noliri Principii non

CQgnoicuntur , patet, illud nec earundem fed tant um Natura-

lium effe Principium cognofcéndi. Atque fic denium quali-

cünque opera odendimus, requifita ( §. 6 ) enumerata in nodram fspius repetitam Legem quadrare; unde eam pro genuino Juris N. Principio , fummo jure , habendam, cui- vis, faltem rem accuratius ponderanti, valde eile 111a-

nifeftum , confidimus»

i *

Qui jam hsc, qus hueusque dieda funt, vei leviter expendit, line negotio peripiciet, nos Legis N, ideani

in fenfu generaliori aeeepifle, quo norma efl, eas committendas ejjfe attioneS) qua glori £ vel perfebiionibus Divini s manifefiandis

ultimo conveniunt} omittendas, qua non conveniunt, praeipiens (§. 4»). Sumitur quoque alias a PhiloL MoraL Docdori-

DUS, in fenfu fpeeialiori, dum ex ipfa noftra rerumque ad uos relatarum natura hauritur

,

<Sf prseipit eas aediones, qua nos

ßatumque noflrum perficiunt 9 prohibetque contrarias. Hsc Lex, qus firitte Naturalis appellatur, quamvis nodrs non iit coniiderationis, ejus tarnen Principium , fententias e-

ruditorum, in quantum mihi quidem conditerint, in

fummam tantuin colligendo , paucis exponere , jubet

indituti ratio, ut hujüs a nodro dependentia noftriquea-

dco univeriafitas eo magis elucefcat,

? Di-

(22)

22 Φ ) Ο( φ

Diximus, hafic Legem ex coniideratiorie noflri re-

rumque ad nos. relatarum cognoci. Si igitur ad aas ip'os

adtendimus

,

plures in nobis inveniri determniationes ,

partim eiTentiales, partim acciderjtales comperiemus»

Jllae.

,

ut ex efleaHäf αηϊηνχ δι corporis neceilario'fiuunt,die,

eadem falva, aliter determinari nequeunt. fta vero de-

terniinatae funt,ut iingulae certos fibi a Creatore praefixos

.fines opereatur, vcl filtern operari pöffint , qiii deiude

omnesad finem omtiibus determinationibus eiientiälitms communem, coniervationem puta & felicitatem homi¬

nis, tendunt. Omnia vero, qux per has determinatioues,

faeultates icilicetanimae & orgatta corporis,fieri poffunt,

effefines earuudema DEO intentos,ex Thcologia cönftat

Naturali. ?Quum jäm perfeclio fit confenfus plurium in

uno ( per defiait,)., neceffe eil, ii modo flatus nofler per-

feddiorreddatur, ita deterrrfiuemus adliones noflras,qusc

libertati iiibjacent, &ideo nomine déterminationum ac-

cidentäliuni veniunt, ut conientiant cum eflentialibus e- arumque finibus tam particularibus quam communis

Praeterea quoque, ut hoc rite pradietur, confideranda

nobis eil natura , qua continemur , in ea.enim curae no-

ftrae commifit Creator benigniffimus ea omnia, qu-ae im-

mediatani ad nos habent relationem , & propter noflram perfe&ioiiem exiAunt. Ut igitur hxc promoveatur, u- tendum nobis eil rebus his naturalibus convenienter fi¬

nibus

,

iu quos , ex intentione Creatoris, ordinatse hmt, quique dijudicandi Amt ab illo effedü, quem ad no¬

flram perfe&ionem relatae resiflarhabent, Hinc j^mpro-

ximeofficia erga nos ipios, tarn qua animani, quamcor- pus, prono alveo Auunt, Quurn etjam homini, ii mo¬

do bene agat, iemper curae eile debeat, utharmonia inter determinationes ejus eflentiales & accidentales fiarta tedia

jmaneat j determinationevs vero efTentiales, ut a DEG deter-

nü-

(23)

Φ ) Ο ( φ 23

minatne, nccefTario conformes iiiit gloriae Divintr, ad e- amque manifcfiandam aptisiimae, non enim aliud facere poteilC §♦ 4· )> patet'deierminationibus^ccidentalibus,

h. e. aciionibus homirmui liberis, seque ac eiTentialibus,

vi earundurn confenfus, promovcri quoque gloriam Di- vinam, & ex noftra cöiiiequenfer perfedione obiervatar

hianifeftationem perfedionum Divinarum deduci. Quid?

quod cx nodra denique perfedione, quatenus & inquati-

tum absque auxiiio aliorum, &amica trsnquiliaque cum iis coniuetudine ac iocietatepromoveri ncqueat, officia ctjam erga a-Hös deduci pofTunt. Hiuc Priiicipitmi hujus Legis rede hac abiolvitur propofitione : fac ea, qu* te perficiunt; omitte , qu<£ te reddunt imperfeidiorem..

Quamvis jam hoec veriiTmia efie lubens fatear, eo-

rumque operam , qui memoratatn propofiiionem » inflo·

rem Juris Ν, eitlem iic explicato

?

tanquam. Principimn iubilernunt, iummis laudibus extollam ; nuiltum tämen

abed, ut in cadra eorum transgrediar, fi principiumfu-

um ita primum atque unhverfalé prönuncicnt, ut noßrumiub

le compledatur , & iic omnibus Legibus Ν,, quocunque

modo intelledis, iufficiatdeterniinandis*, Hoc enim re-'

fpechi nec primum nec' univerfale eile poted. Non , in-

quam primum: Si enim ita eilet; nodrum quoque Princi- pium tanquam principiatum Pub fe compiederetur, &

contineret adeo

,

propter univerialitatem nodri Principii, quod per Hypothefin fhb fecompleditur, in ierationem

ofnnium

,

qux per Leges N. deterrninantur, adio-

num bonitatis atque majitia*, earumque ultima eilet rqenlura ( §■ 6. ) ; Sic adio perfedionibus Divinis cort- formiter innituta, non ultimato idéo■■bonaeffet, quiaiis-

dem manifedandis, Ted quia nodrae perfedioni conJKiit.

En vero idolum quoddam l Dicis : fsltemideo bonaefi mi¬

hi, Num igitur DEUS Legem N„. ferendo jufiit nos pri¬

mum quserere noiiram perfedionem , & ex convemeii-

tia

(24)

24 · ) ' ° ( Φ

tia veldifconvenientiacum illa, feu, quodeodem recidif,

exeo, quodnobis boniimeft, ultirnoomne metiribonum,

aique hine aåionem giorisDivins conformem, noniub

.alia conditione ut bonam committendam , quam quate-

lnis & inquantum noilrae convenire queat perfeilioni, &

contra. Certe , niii abfinde ilatuamus, DEUM , fadlo

üb esientia &perfe41ionibus iiiis divortio, Selpium abne- gaiTe, prseipiendo , gloriam fuam fore mercenariam,re-

fpe&u noilrs perieelionis , nunquam talem Legem ex

coniideratione naturs eruere poterimus. Non igiiur, quod bo nur» eil, refpettu noftri, metietur bon um refpettu

BEI, nec promovenda nobis eil gloria Divinaob no-

ilram perfeclionem, led viciiiim (§. t.). Non tarnen

mens mea eil

,

omnem perfeclionis noilrs rationem ex·

cludendam eiTe ; id enim naturs noilrs e diametro re- pugnat, Qiiare DHUS 5 qui, ut finis creationis promo-

veatur, creavit nos rationales (§,2.; & optime no-

vit , voluntatem , qus jugi impatiens eil , motivis

ad agendum vel omittendum permovendam eile :

motiva vero, qus reprsientationes boni vel mali iunf,

talia eiTe debere , ut ad finem noilrum eiTentialem

(quem& qualem nobis proponere etjamfini ultimo con-

veniens fuit,quum eum eliter,auUieeeiTitatephyiica, aut absque ratione, quod utrumqueabfurdum eil, promoviiTe-

mus) relationem habeant, & iicbona vel mala reprsien-

tent phyfica& relativa, ita iapienter omnia difpofuit, ut

cumadibus , gloris iiis coniormibus?perfc.(flio & felifcw^

citas noilra,indivulfo nexumaneatconjunda. Hinc etjani inScriptura Sacra videmus, DEUM,quotiesaliquid nobis

injungat faciendum vel omittendum,quo fortius obligaret, adoingere motiva ex perfeHione & ielicitate noilra ,

unGen. Il: 17. Exod. XX: 7,12. Deuter.V: a?.Matth.

X: 28. Joh. VIII: yi. & alibi. Hinc non peccamus, dum adiones noilras coniormiter perfedionibus Divinis

in-

(25)

fl ) o (■ φ 25

inftituendo etjam noftrae perfedionis & felicitatis ratio-

nem habemus, peccamus vero, ii ex convenientia cum illa ultimo omne metimur bonum, non ulterius eam ad perfediones Divinas rcferentes, peripiciendo, num

iisaemconveniat,anminus. Quid ? quod , hoc negledo,

propter limitationemintclledusnoftri, vi cujus non (em-

per, quid noftrae conveniat pertedioni, velnoa,per- Ipicere valemus, praecipites quam iaepiflime in varia

rueremus peccata ; id quod, praeter experientiam ,

vel unicum Adami exemplum confirmare poteft» Si e- nim is perfedionem ad fe, ex efu arboris vetitae, prout

poilicitus fuerat diabolus, redundaturam,fed falio tarnen

exfpedatam, ulterius ad Divinam referre gloriam non

intermiiifTet, peripedurus, num illa huiccontormis fuif- fet, an minus ; nec ipfe, nec nos de communi illa, nec fatis iugenda calanritate ac miferia, in quam naicimur»

quaque conftanter premimur , unquain forte fuiftemus conquefti. Dicis ulterius,conctjfum modo ejfe, manifeftatio-

nem perfeftionum Divinarum ex noftra deduci pojfe perfeäione ,

& tuum confequenter Prittcipium , quod eam quterendam jubet v itofiro prius ejje^ imo primum. Fateor pofle id ita dici, glo¬

riam fcilicet Divinam ex noftra mamfeftari pertedi one,

vel, ut cum illuftri Wolfio ioquar , nofir<e inejje per-

fcftioni. Sed idcm etjam, eodem refpedu, dici poteftde

toto Mundo Phyiico tota ve rerum natura* Per tedi o e- iiim noftra, in confenfu determinationum accidentalium

cum eftentialibus earumque finibus, & denique cum glo¬

ria Divina manifeftanda confiftens, non tarnen aliud in- volvit , quam naturara, ex intentione Creatoris, ad

fummum eievatam, in qua, velut in tabula, exiftentiae»

bonitatis , (apientiae, ceterorumque attributorum Divi-

norum yeftigia apparent nobisque manifeftantur. Νec a- lia ratione, fine revelatione 5 perfe&iones fuas nobis raaniieftas reddere potuit DEUS* Quaravis igitur fic

D per-

(26)

26 φ ) ο ( m

perfecliones Divinte ex ncflra periedione cognofcantur,

ex pcrfedionibus vero Divinis Leges naturales, & vi-

deri adeo pofiit, prineipium principii effe etjam prineipi¬

um principiati ( per princ. Ontol.); 11011 ta men ita con-

cludi poiTe, res penitius examina ta docebit. Leges enim

N. non eandem relationem habent adperfediones Divi-

nas, quam hx ad noAram perfcdionem, Ex perfedio-

nibus namque Divinis , ut in forniam Principii complexi redadis,quod tum ita effertur : Vive convenienterperfefti-

onibus Divinis, demonArari poAunt Leges N. ( § §. f. 7.);'

non vero ex periedione iioAra , ad eandem formam red-

ada

,

allata propoiitio , quamvis perfediones Divinae fimpliciter ex eadem ut tabula tantum cognofcantur. Si

aiitem aliud ftatueremus, iimul Aatuendum eAet, perfe-

dionem noAram,fiad fprmam Legis redigeretur , omrti-

um adioniim noArarum ultimam effe meniuram boni- tatis atque malitiae ( §. 6.); quod abfurdum effe, ne di-

cam impium , per priora, facile colligitur.

Hinc neque univerlale eA hoc Frincipium. Conii-

dera enim, quaefo, has fequentes Leges: Amandusefi DE- US; timendus efi & adorandus; in Ejus voluntate acquiefeen-

dum

y

in Eum fpes & fiducia coliocanda , vel alias hujusmo- di; & confidcra quoque perfedionem noAram, ineo,

quetn diximös , conieniu coniiAentem, inquirendo in

omnia

,

quse per determinationes eAentiales poAibilia funt, & quse eisdem conveniunt; & certe experieris,

te easdem

,

ut determinationibus effentialibus neceAario convenientes, & per has eAentialitcr poAibiles , ex per- fedione noAra non cogniturum. Per intelledum enim , quoel etjarn eidem neceAario convenit, fieri poteA, ut ad diAindam rerum cognitionem , Judicium atque ratio-

cinationem ; per voluntatem , ad habitum vere bona ap- petendi & averinndi mala ; perorgana corporis,ad habi-

tus Arudurae eorum convenientesexfurgere valeamus«

(27)

Φ ) ο ( Φ 27

Et hinc fluunt cfficia erga animam & corpus, & quredam er- ga DEUM & alios; non vcro dida illa, quippeinier quac (k nofiram perfedionem velimperfedionem lion peripi-

cuaefi relatio moralis, finempe ienfatiönes nofiras con-

fulimus; nifi altius velis afcendere ad perfediones puta Divinas, eoque in cafira nofira fransgredi. Sed iic latins extenditurnotioLegis, quum non nifi ex confiderat/one

noftri rerumque naturalium, uti didum , hauriri debeat.

Si vero vel maxiine ita fieret, fimulque tam late extendere-

turidea perfedionisnoftra?, ut etjamomnem,quie ex cul-

tu Divino ad nos fluit, felicitatem atque beatitudinem

fub ie eomprehenderet; nunquam tarnen, gloriam Di-

vinam debere efife mercehariam refpedu nofirse perfedi-

onis , & hanctanquam Principium detcrminarc & men- furare omnes nofiras adiones, iveris demonftratum. De

cetero fateor equidem , ut antea, determiuationes no- firas accidentales, xque ac efientiales, vi conienfus obier- vandi, conformes efie gloria Divinx manifefiandär

,

Sc

j.

perfediones Divinas per easdem reprafientari:

inde tarnen non iéquitur, has leges , quae gloria? Divinse conveniunt, etjam nccciTario convenire determinationi·

bus nofiris efientffflibus , & ex confideratione earum ei*

fe* cog nofiei b i 1 es, nifi abfurde fiafueretur, Atheum , qui

omni no determinationibus fiuis efientialibus cofivenien- ter vivere potefi, ialtem ignorantem ainare DEUM?

collocare ipem & fiduciam in Eum

,

cetera , quemadmo-

dum ignorans perfediones repradentat Divinas, Quum

vero ejusmodi adiones ab Atheo expedare non conve- niat, pater, non latius coniiderandam efie manifefiatio-

liem perfedionum Divinarum ex nofira perfedion e, quam ut ex ea, velut tabula

,

fimpliciter tantum , uti didum

? iupra efi, cognofci aueant. Hiuc igifur quodammodo

darum eile mihi poiliceor, hanepropofitionem \ jac ea *,qu<e te perficiunt, omitte, qua te reddan t mperfeälorem 5 non ej/e

3 pri"

(28)

28 Φ ) o C

.

0

prirnam £5? untoerfalijjimam Legem Ν., fed buic no fira : vivs

convenienter perfettionibus Divinis , «/ priori atque univcrfalio»

ri

,

fubordinandam.

Atque hzc iunt, B. L., levifiima , qux circa Princi-

/>/««* y^r/i· iV„ complexum, mitiTuo judicio fubjicere de-

crevi. Fateor equidem,ea ,noa ut debui, ied ut potui iuaferuntque ratioues domefticse, pertraftata e(Te : in¬

terim tamen fpero , quod &, qua par eft obiervantia t

rogo, velis, iiquid humani, quod vereor, pafTus fuerim,

no η nimis juftum agere eenforem? pradertimquum pro¬

be noveris, materiem hane, cetera nöbiliflimarri, meis ,

quifcripii, viribus eo minus acquam eife,quocertius con·

itat, eam ta in multorum, de Rcpublica literaria opti-

me meritoram, Philoiophorum animos tenuiiTe &

adhuc tenere iuipenfos. Unde neque ego eo procef-

ierim temeritatis, ut fententiam meam propoiuerim pro audloritate quadam Papali, ac ii ab omni errore privile- gio mihi cautum föret 5 quinpotius polliceor, me , citra pertijiaciam, jam placita emendaturum, ii quis meliora 6c

quz magis ad gloriam Summi Numinis tendant, iuggei·

ierit, qua laboris mei, ut omniuin adionum no- ilrarum, Scopus fuit 6c

F I Ν l S.

References

Related documents

It would be important to inform all stakeholders (land-owners, land-users, nature conservation authorities, NGOs and all parties directly or indirectly involved in the management

illa carent, laudatos gentiles fequantur. Hxc vero ita di&amp;a funt, ut , qui Phifofophict, quod ajunt* virtute e-. gregli fuere, honorihca farna non priventur. Hiftoriam,

3. Artificiofa etiam caufa alieujus funt &amp; fiunt; Ergo muito magis qua: natura conflant: Ars enim imitatur. naturam. Manifeffo yidemus animalia,

Quor- 1 fum ergo Uli, qui prasdicamentum adponunt undecimum, quod ne- que fubftantia fit, neque accidens?. Subftantiam inter &amp; accidens non dari

ac parens , indignatur &amp; animadvertit in transgreflores decretorum fuorum : Qliaftto magis id faeiét fan&amp;iiiimum illud atque ju- ft«ifimum Numen, cujus naturse tanto

[r]

Praxis för när tillstånd ska sökas har stramats åt sedan den bedömningen gjordes och i samråd med Länsstyrelsen i Södermanland är processen med att söka tillstånd påbörjad

grusvägen går genom Natura 2000-området och ansluter sedan till Mölntorpsvägen som ligger strax norr om Natura 2000-området. Härifrån kommer GC-vägen att dras ut till väg 252