D. D.
DISSERTATIO SISTENS
INITIA
DOMINII,
<^U AM
KONSENS. AMPL. FAC. PHIL. REG. UPS.
PR^SIDE
M*7.
DANIEL.
BOETHIO,
Ethic. et Polit. Prof. Reg, et Oro,
Publica cenfiira Suhmittit
Johannes
Conradus
Brandt
ROSLAGUS,
stipend. helmfeld.
IN AUDIT. GUST. MAJ.
Diexxvi/f/>rz7.Anttimdcclxxxvi,
X», fl, w. f.
UPS ALU,
Litteris Direcl. Johann, Edman, Reg. Acad.
INITIA
DOMINII.
§.
LQu
um ea,
confilia &qua par
aétioneseft, attentione
examinare, earumquehominum
causfas, nexum & effe&us indagare volu-inui», co animum vertamus, oportet, quo pateat, un-de fiium habeant robur vel relaxentur vincula,
qui-bus homines cum hominibus conjun&i vivunt, quid
nocendi vel mutua auxilia praeftandi opportunitatem
auxerit & quid bona & omnium faluti proficua con¬ filia alere & fovere queat. Hifce tota
comprehen-ditur moralis fcientia, quse tam regulas boni, re£ti
juftique praecipere, quam
remedia malorum
indaga¬
re & incitamenta ad falutem publicampromoven-dam idonea fubminiftrare debet. Cum vero ad
loli-dam hujus fcienti# Cognitionen! pervenire
&
ratio-nem nobis reddere ftudemus omnium, quas ambitu
fuo
comple&itur, veritatum,
tot tantaequenobis
ob-veniunt res examinandae, tot causfae mentis confilia
mutantes, tot humana inftituta
effe&um
hominum inhomines dirigentia, ut primo
intuitu
hand facile
ap-pareat, ubi tanta rerummultitudo
nexumfuum
4 Initia Dominii.
beat & ubi initium in illarum explicatione
faciamus*,
unde obiter haec ornnia confideranti,
fepe forfan in
mentem venire poteft,
(ingulos
appetitus, quibns in
praefenti rerurn flata impelluntar humana confilia,
im-mediatos atque a natura
ipfa ingeneratos flatuere, &
humana inflituta cafui potius & fortuito
impulfui ad-fcribere, quam a cauffis humana induftria
explican-dis derivare. Ne vero incuria aut
perfunftoria
con-fideratione res cognitu utilifTimas
transcurramus, via
quaerenda eft, qua ad illarum penetralia
pervenia-mus & inde ab ipfis fundamentis
exflrufta
examine-mus. Ad hane inveniendam viam multurn
juvabit,
(i ad illum rerum humanarum flatum
defcendamus,
in quo adhuc vitae
fimplicitas, defideriortim paucitas
& relationum cum rebus extra nos
pofitis minor
co-pia objetta minus compofita & facilius
diflinguenda
animis obfervantium
offerunt;
illis enim rite confide*ratis, progreffum humanarum idearum &
inflituto-rum facilius fequimur,
quo tandem rerum in praefen-ti ftatu confiderandarum multitudine
minus
deterre-mur, fed fpem, & occafionem nobis
fubminiftra-tam videmus probabilem {altem
rerum, quae primo
intuitu explicatu difficillimae
videbantur, rationem
adferre poffe. Hane res morales
pertra&andi viam
(equar, dum propiorem illum hominum cum rebus
extra fe pofitis
nexum, quo illis -cum exclufione
ali-orum frnendi jus iibl
attribuunt, brevi
commenta-tione illuftrare
conftitui,initia Dominii five juris
pro-prietatis traditurus.
Initia Dominii. 5
'**? '•*«• j
5. IL
In rebus illis cognofcendis &
dirigendis,
quae vi¬
tas ufum, jucunditatem & generis
nofiri
florem
fpe-ö:ant, homines a rudi initio gradatim ad majorem
pervenere maturitatem: attenta itaque confideratio
progrefiuum humani generis, non minus utile, quam
jucundum oculis intuentium adferre potefl:
fpedlacu-lum. Fruftra haud raro tentaremus, quid in
prx-fenti rerum ftatn fit vel efie debeat humana
indo-les, explicare, nifi lucem nobis adferret comparatio cum priica rerum humanarum conditione inftituta.
Dominium, feu jus illud, quo res extra nos pofitas
nobis attribuimus illisque cum exclufione aliorum
fruimur, non idem femper & per omnes generis hu¬ mani astates fuit, jam enim pauciores,
jam plures
complexum fuit res, jam cum ipfo pofiidendi a&u terminata jura, jam vero longe ultra ipfam
poftefiio-nem divagantia continuit; variam
itaque hane Domi¬
nii faciem obfervando
progrefiumque
jurium ad il¬lud pertinentium examinando illius cäufias &
effe-£tum in ipfis illius incunabulis
detegere
allaborabi-mus-, illum quoque ex hac noftra disquifitione no¬
bis pollicentes ufum, ut ad explicanda
infiituta, quas
de dominii jure
adhuevigent,
lucemqualemcunque
adferamus. De dominio in res creatas a Creatore be¬
nigne conceffo, homines fibi ipfis reli&i luis a
neces-fitatibus erudirentur atque illud viribus fuis utentes
exercerent. Hi primi generis humani Magiftri,
con-fcientiam facultatum animo ingenerarunt
earumque A 3 ufum
6 Initia Dominiu
ufum docuerunt. Neceflitatum au&us numerus &
progrekus
atque mutatio adminiculorum illisprovi-dendi ideis de dorninio rerum extenfionem
formam-que
dederunc
& indicuta, quibus dirigerentur,pro-crearunt; quae denique, prout cum (ociali vita &
com-muni generis humani flore conveniant, jura a natu* rali lege derivata & adprobata praecipiunt. Homines
in eo rerum datu collocati, ut ixuftus a terra
(pon-te procreati eorum fufficerent indigentiae &
recepta-cula hne ulla humana indudria praeparata ab injuriis
aeris abunde eos tuerentur, pokeffionem rerum ab
aftuali earundem ufu non didinguerent, multo mi¬ nus juris proprietatis notionem (ibi formarent.
Ejus-modi rerum conditio vera fuit communio illa
primae-va, quam negativam vocant Philofophi, ubi res erant
nullius, led mutata vivendi ratione occupanti cedere
potuerunt,
Proximae huic
datui
vivunt gentes, quaeinfulas illas & litora Oceani habitant, ubi pifcium
co-pia a
fluftibus
in
litus
projefta
vitae
fudentandae
ad-minicula fubminidrat; earum mores non omninofi-ctam eke docent eam, quam adferre non
dubitavi-mus de hominibus, fpontaneis terrae fructibus vitam
tolerantibus, conjefturam. Ut vero illi deficere
cce-perunt, &
inopia
rerumad vitam fudentandam
ne-cekariarum futuri curam excitavit, communio haec
locum
occupationibus
cedit&
idea pokeflionis ab
a-£tuali rerum ufu feparabatur.
§. III.
Quando curam & indudriam åd res
Initia uominii 1
bus infervientes conquirendas impendere & fuo la-bore ufui adaptare coa&i fuere mortales, propior
ex-furgere ccepit nexus cum rebus, ad quas conquiren¬
das vel formandas animi corporisque viribus ufi fu¬
ere, qui
nexus cum afhiali ufu non terminabatur,
led quousque phyficis facultatibus tueri &
conferva-ri res ip£ae potuerunt, fubfiftebat. Hic primus fuit
humani generis ad jus proprietatis agnofcendum
gra-dus. Quando venatu pifcatuque vitae neceffitatibus
providere cceperunt mortales, in illum rerum ftatum fenfim deducebantur, ut pofieffionem ab ipfo fruen-di aftu diftingverent. Non tantum praedam
captam propter praefentem famem , fed quoque propter
fu-turam, luam efle quisque exiftimabat, fic etiam
ar-cus, fagittae, retia, lintres, & quae fuerant fibi pro-videndi inftrumenta, cum exclufione aliorum privato tenebantur dominio, quod quoque fenfim ad fruÉfcus
terrae fpontaneos cura hominum colleftos & res
de-reli&as ufui infervituras extendebatur. Experientia
a difficultate hujus
, fic initae, vitam fuftentandi
ra-tionis excitata fenfim docebat, alimenta minns
preca-ria & uberiora fore, fi conjunftis viribus
conquire-rentur, unde quoad venatum primum infhcuebatur
communio quaedam, a Philofophis didta pofitiva,ubi
res captae erant omnium, quibus quisque
pro rata
parte fruebatur; quod inftitutum a principali hoc vi¬ vendi genere ad reliquum omnem induftria
compa-randum vi&um fenfim proceffit,adeo ut exigua illa, quam exercere coadti fuere, agricultura communibus perageretur manibus & in communes converteretur ufus.
g Initia Dominii.
ufus. Qui rudium Americx incolarum mores
defcrip-ferunt, ejusmodi comniunionem inter illas vigere ab
(everant a)\ adeo ut communes fementes fadant,
fru-£tusque inde colle£ti vel publicis granariis
afferven-tur vel in privata cuftodia ului cujuslibec
pro (ua
indigentia pateant. Ides de dominio ex hoc rerum
fta-tp derivandx, anfam procul dubio dederunt commu
nioni bonorum a Jetuicis inter Paraguarix incolas ,
quos lub dominationem Ordinis fui redigere
volue-runt, inllitutae & legibus munitx. Peculiares
quo-que de jure proprietatis Lycurgi leges ex pari for¬
fan idearum de dominio conftitutione, apud
gentes
primsvas communi, originem luarn repetunr, qux
enim in illa , qux jam viget, rerum humanarum
con-ditione abfurda & rejicienda habentur & haberi
de-bent, olim ex ipfo mortalium ftatu emanare & com¬
muni confenfu adprobari potuerunt. Generatim ta¬
rnen idex de nominata hac communione non ad eas
res, quibus finguli folum uti pofiunt, extendebantur:
inftrumenta cuique neceffaria poflefloris propria ma*
nebant, dum tuguria & utenfilia quxque familia
(i-bi attribuebat & vitx fuftentandx prxfidia commu* nibus viribus quxrebantur, in communem totius
gentis ceffura ufum. Ut vero neceffitates, quibus {atisfieri necefTum erat, ultimam & induftrix &
ap-propriationis caufiam porrigunt, ita etiam omnium ,
qux privata cuftodia teneri potuerunt & poffidenti uti-/7) Robertson Hiftory of America T. II. Lib. IV.
confer. Fergusons Hiftory on Civil Society. Part. II. Se&. 2.
Initia T)ominii. 9
utilia erant, idcm fere fuit fatum, adeo ut eodem
jure, quout vires poffidentis tulerint,
tra&aren-tur. Hinc mulieres incer barbaras gentes in fervitu-tem deprelfas illimitata: fere virorum poteftati, haud
fecus ac reliqua peculia, fubjiciebantur &
poffeffioni-bus virorum adnumerabantur b). Mulierum
praeter-ea in barbaro ftatu conditionem ab ideis hominum
de dominio pependifie, teftari videtur praeter alia,
communio illarum apud quasdam gentes inftituta,
qualis fuit e. g. illa, quam apud Britannos
quon-dam viguifle•narrat Caefar c).
§. iv.
Ideis, qux podeffionem a fruendi a£tu fepara-runt, novum accefiit robur in iis terrae regionibus,
B ubi
b) Quod etiam pofteriori tempore facile confundi
potuerinr jura, quibus quisque fuam tenet uxorem & il¬
la, quibus legitime adquifitas poflidet res, teffcimonio
no-bis funt Leges Chriftoph. Tit. de Furto, ubi Cap. i ita
incipit: Befta ting, fom Bonde i boo fino hafver thet
år laghgifta Huftru hans: hvilken hona från Bondanom ftjål, han år vårfte och ftörfte tjufver — och fkall
up-hångjas öfver andra tjufva. Noriflimum quoque eft
EMPORAGRIUM, qui fuperiori feculo explicarionem
Cathecheticam legis Mofaicae Svetico idiomate edidit, mulieres inter res mobiles pofleßlonis jure fubje£tas
enu-merafle; quapropter libellus illius publica auttoritate
prohibitus fuit.
io Initia Dominii.
ubi bruta qusedamanirnantia fmim propter ufurn
doma¬
re fuaque in potedate tenere didicerunt homines.
Vitse
ufus, cui animaliainferviebant, induftria, qua
cuftodie-bantur& alebantur atque habitus denique, quafi in
foci-etate eorum vivendi, nexum intimiorem
eorum cum
poffidente in animis hominum formabat & firmabat,
quam cui antiquius hominum vivendi genus
occafio-nem prsebere potuit. Homo venator inimicus atque
perfecutor animalium fiiit, ad paftoralem vero vitam
transgrediens eorum Dominus re£be falutabatur. Do¬
minium ab hoc vivendi genere firmatum, rnox ad
fingulas, quae cuffodia tenebantur, res eodem robore
fefe extendebat, & a poffellione Sc libera ad fuos
ufus rerum difpoficione, jus alienandi fenfim
deriva-b'atur. Quas ad fuam
familiseque
fuffentationemquo-tidie quisque
Paterfamilias
immolabat vi&imas, alios" quoque propter ufus, aliis tradere, permutare Sc donare potuit, Sc necefiitas comrnerciorum alienandijus pofleffioni indivulfo copulavit nexu. In hoc fere
rerum humanarum ftatu primum orta vel
fal-tim ftabilita fuit permanens illa inter homines
inx-qualitas , qua una mortalium pars, qua adminicufa
vitx , alteri inferior evafit, Sc diftincfio inter divites
Sc pauperes fuam in
affe&us
humanae mentis Scfalii-tem humani generis effe&um prodere ccepit Hxc
inter homines orta diverfa conditio pretium opibus
divitiisqne
addebat
, unde cupido habendi excitata Scjfomentata violentre Sc dolo novarn ab una parte
aperiebat viam Sc ab altera locum dabat paSlis Sc in-fHcutis, quibus quisque fuam munkam, fartarn
aam-Initia Dominii. it
£fomque
fervare optabat pofteffionem. Hinccupidi-ne & avaritia agitata humana peftora
, fuis abuti vi¬
ribus cceperunt, ut una mortalium pars feu fortuito cafu feu aliorum vi orbata poflefiione potentiorum& divitiorum dominio fubjicerentur & gravi fervitutis
jugo (uba&a, non alio fere jure tra&arentur, quam
quod quisque Dominus fuas in res fuaque peculia.
exercebat. Muiieres, a potentioribus ortae vel
poten-tioribus nuptae, fervitute hac nova introdu&a, in
melius mutatam experiebantur fortem, multa
ta¬
rnen antiquas fervitutis veftigia remanferunt,
usque
dum morum politiorum vi de Dominii jure omnino
manumiflae iunt. Inter paftoralem vitam
, de cujus
in jus Dominii effeftu heic locuci fuimus, adeo quo-que au&a eft patria poteftas, ut infantes jure Domi¬
nii omnino teneri cenferentur. De informi, ad quem
exerevit hoc dominium , abufu teftimonio nobis efle
potefi: Lex illa Romana XII tabularum , qua
Paren-tibus jus vendendi liberos adimebatur , dum ter
fe-met ipfos in libertatem vindiearunt.
$.V.
IdetE de jure Dominii, quibus mutata illa, de qua ha&enus locuci fuimus, rerum humanarum con¬
ditio anfam dedic, ab initio extra terminos jufti at-que sequi evagabantur, inträ quos contineri non
po-tuerunt, antequam, domata naturali ferocia,
tranquil-lior vivendi ratio affeflionum iocialium cukurae & initioribus moribus viam aperire potuit. Eaedem
quo-B 2
12 Initia Dominii.
que non ftatim illam attigere
perfe&ionem,
quam utilitas & cömmoda vitas atque frequentioracommer-cia in praefenti hominum ftatu pofcere videntur. Ut enim primi mortales pofleffionem a fruendi a£tu non
feparabant, (ic etiam eorum pofteri , (labilita
pos-feffione , jus poffidendi ab a&uali poUeffione
divelle-re non ftatim potuere. Lentis omnino
gradibtis progreflum eft, ubi notio facultatis moralis a facul-tate phyfica diftin£be formanda
erat, requirit enim
illa habitum generales fibi formandi notiones d),
quse
cl) Illuftris HOME in fuis, Hiftorical Lawirafls, quas
nobis ad manus funt in Gallicum translarae Idioma fub ritulo: Ejjais Hifloriqucs fur les loix
, optime hane rem
per-traélavit, fecunda operis fui parte , quae Hiftoriam pro
prietatis continet> e qua ad illuftrandam noflram
fenten-riam fequentia adferamus: Les
fauvages 3es moins eclai-rés fans avoir Pidée du droit ont ceiie du pouvoir, dont ils font Pepreuvepar les actes de
violence, quils exercen?
tous les joursj mais il faut avoir Phabitudede
generalifer
les idées pour concevoir un droit ou un pouvoir moral
independant du pouvoir naturel. Et reellement dans cet etat le droit n'etant accompagné d'aucun effet vifible, n'éft qu'une pure idée mentale. Un fauvage
a trop de
pei-ne a comprendre qu'un homme
puifle etre privé d'une
chofe & neanmoins en retenir la proprieté. Comment fe peut il, que cette idée vienne au fauvage, lorsque cet
homme. n'a point ufage de la chofe & qu'il n'a fur eile
aucun pouvoir? de lå, comme
pour jouir d'une chofe il
faut, que le proprietaire Pait dans fon pouvoir & par
confequence en £a polfelfion,nous concluons , que fuivant
Initia Dominii. 13
qux iterum,ut ad vitse ufum idonese evadant, fixam
formam & robur non adquirunt, nifi permanens
hominum propter fecuritatem unio acceiTerit, quae individualem cujusque facultatem fuo concurfu
au-geat e). Firmata vel paululum pofleflione facile
quisque videbac, poffeflorem, vi aut fraude, invitum non debere fua de pofleffione depelli
& damnum per
illicitos ejusmodi a&us örtum , reparandum eflej ve¬
rum inde non ftatim idea juris ab ipfa poffeffione ita
feparabatur , ut rem quoque fuam repetendi jus
ag-nitum fueri t, (i in alios manus devoluta & bona
fi-de ab alio
quodam
poffeffa fuerit. Condidio furtiva feu adio contra illos, qui Domino invito res illiusab-ftulerunt, (olum, ab initio Jurisprudentis, erat
le-gum contra furta & latrocinia remedium, & rei vin¬
dicatio poftea demum Domino data fuit, quando
nexus Domini cum re pofieffa ultra pofleflionem
ex-B 3
tende-pofleflion etoit une circonftance eflentielle, enforte que ii Ton venoit a perdre cette pofleilion la proprieté ne
fubiiftoit plus. La reflexion fuivante confirme de nouveau
ce que nous difons. Aujourdhui meme le vulgaire n'a
point d*!dée diflinde de la proprieté; il ne la con^oir,
qu'autant quil fe reprefente un homme en pofleilion u-fant la chofe a fon gré & fans contradidion. Si teile
efl: parmi nous la fa^on de penfer du vulgaire, nous
avons tout lieu de foup^onner une confuiion encore
plus grande dans les idées d'un fauvage. Conf.
Black-itone Commenr. on Englifh Laws. B. 2 Chapt. 1.
14 Initia Dominii.
tendebatur/).
Legislatores
non femper diftin&as ha-buifle ideas juris Dominii a pofietfione(eparati,
tefta-ri videntur ea eorum inftituta , quae res furto
abre-ptas fifco adjudicabantg). Verum ut pretium opibus
accefiit & leges ad pofiefiionem tuendam necetfarix
videbantur, inftituta, propter lécuritatem fa£ta,(enfim
jus extra poileftionem extendendi & fic inde
fe.para-tum firmandi occafionem dedere.
Illuftrationi hujus
rei infervire poflunt
pleraeque
gentiumantiquiorum le¬
ges ad occafionem furtorum tollendam latas, quac vel
o-mnem emtionem venditionem in nundinis
publicis fieri
debere praeceperunt b) vel (altem coram teftibus
pera-gendam efie ftatuerunt, ut fic Domino res fuas
vindi-candi jus permitteretur. Quod
non juri res
vindi-candi idem antiquitus fuerit
pretium, ac pofteriori
tempore, indicio nobis funt
leges
Romanae,quae, ab
inicio unius anni (patium ad
praefcriptionem
rerummobilium validam reddendam fufficiens declararunt,
poftea vero pofiefiorem bonae fidei inträ triennium a
rei vindicatione fecuritatem
per jus praefcriptionis non
conceftere. Factiltatem alienandi (ive
permutatione
feu
/) Vid. Home 1. c. notulam pag. 165 fubnexam,
ubi oftendit, Romanas
leges a£honem illam realem,quam
rei vindicationem nominant Juris Per.iri, concedentes
non
aeque efie antiquas, quam illae, quas a&ionem perfonalera, conditio furtiva di&am, laefo permittebanr.
g) Leges nonnullas hujus indolis viguifie refert
me 1. c. apud Germanos, Saxones, Scotosque.
Initia Dominii.
fen venditione feu donatione, ftabilitis pofteflionibus,
introdu£tam fuiffe, dudam indicavimus, hane vero
augmentum & extenfioncm, (eparato jure
pofliden-di ab ipfa poffefiione , lucratam fuiffe paucis often-demus. Liberi, vel qui in eadem familia, jnribus iis-dem utentes, communes habuerunt habitationes,
quando Parentes morte decefferunt,, res illorum ceu
res dereli&as fuos propter ufus fibi attribuebant /),
fed prima haec haereditatis juris initia deindeexten-fione juris dominii extra poffefllonem , eo modo
ma-tata fuere, ut etiam fucceffionis jus a defun&i volun-tate in hseredes transmißum videri potuerit, &
li-beram difpofitionem fuarum rerum, etiam ultra
vi-tse terminos, quisque extendere praeoptans per
tefta-menta haeredes conßituere fibi sequum putaverit«,
$. vr.
De initiis dominii, quatenus res mobiles
com-pleöritur, ha&enus difputavimus, quse
dominio
rerumimmobilium anfam roburque dederunt momenra, e
mutata hominum conditione derivanda, *jam
confide-rabimus, Quamdiu ut venatores vel nomades vitam
toferabant mortales, certas non habuerunt fedes
fed prout copia animalium , quse venatu
infequeban-tur vel pafcua gregibus
fufficientia requirebant, huc
illucque
errarunt.Tu^uria &
tabernacula lua
aut
faci-i) Heredes fuccefloresque fui cuique liberir &
j5 Initia Dominii.
facile derelinquebant, cum fine ullo fere Labore
qui-buslibec in locis alia aeque commoda exftruere
potu-erint£); aut etiam fecum portabant. In hoc
mor-talium ftatu, propior & permanens cum
quadam
particulari terrae portione oriri non potuit nexus.
Gentes inter fe dilcretae & plerumque inimici pacifci
potuerunt, ut extra certos limites per flumina,
mon-tes filvasque quasdam notabiliores natura ipfa
praefi-xos, non divagarentur, ipfum vero folum inträ hos
terminos comprehenfum certa pofleffione tenere
i-gnorabant. Poftquam vero agriculturae curam
impen-dere cceperunt, fuoque e labore praehdia &
admini-cula vitae quaerere, (enfim quoque ipfum folum
pos-feffione teneri pofle & debere viderunt, fed lentis
paffibus omnino ad hoc dominium perficiendum &
roborandum progreßum eft. Germaniae Incolae &,
qui magna eorumFueruntpars,Svevi,tempore
C/ESA-RIS agrorum culturam non omnino ignorarunt, illi
vero exemplo nobis eße poßunt,
quam vacillantes ab initio agriculturae fuerunt de dominio rerum im-mobilium ideae. Ita vero de illis Caefar /): 'Nec
quis agri modum certum aut fines proprios habet;
(ed magiftratus & principes in annos fingulos
genti-bus cognationibusque, hominum qui'
una coierunt,
quan.
k) Commune omnium eß, qui in ißis locis deguntyfacilis
expedita foli mutatio ob tenuitatem viElus & quod neque
colunt agros neque fruSius recondunt, fed
in cnfis babttant
ftruttura in unum diem conßantibus: teftatur STRABO
de Germanis.
Initia Dominii. 17
quantum eis, & quo
Ioco
viTum eft,
attributint
agri,atque anno pofl: alio
tranfire
coguntin):
Ejus
mul-tas adferunt cauflas; ne affidua confvetudine capti,
fhidium belligerandi agricultura commutent; ne latos fines parare ftudeant, potentioresque
humiliores
pos-fetfionibus expellant 5 ne accuratius adfrigöra
atque aeftus aedificent; ne qua oriatur pecuniae cupiditas, qua ex refa&iones
diflentionesqne nafcuntur; ut ani~ 1mi aequitate plebem contineant, cum (uas quisque
opes cum potentiflimis aequari videat." Firmum quo-que non ftatim ab initio inter agricolas gentes fuiile
nexum cum ipfo lolo , praeter alia monftrat facilitas
illa", qua adhuc fedes mutabant & patria arva, quse
cultiores adeo in deliciis habent mortales, fine
defi-derio linquere potuerunt 11). Primi quoque
Legisla-tores fuum effe arbitrati funt cavere, ne conftans
C &
vi) TACITUS quoque huic Caefaris narrationi
confen-tit. Agri pro numero cultorum ab univerfis per vices oc-cupantur, quos mox inter fe fecundum dignationem
par-tiuntur, facilitarem partiendi camporum fpatia praeftant. Arva per annos mutant & fuperell ager»
n) Gentes primae agricolae, dum bellum vicinis
intu-leruntj iisque victis, fines regni fui dilatarunt,non tarnen
eam propter rationem augmenta fui territorii pretii
ha-buerunt, ut cultura eadem fibi utilia redderent, fed ut
Cae-far teftatur: Civitatibus maxima laus eft, quam latifimis circum fe vaftatis finibus folitudines habere. Cui con enit illud POMPONII MELM, Bella gerunt neque imperi anH
aut prolatandi, qua poffident, nam ve
illa
quidem enixe
co•iS initia Dominii.
Sz firmior evaderet hic nexus; indicat hoc a nobis
allata de Germanis narratio & confirmant agrariae
leges
apud
fingulos fere antiquos populos ftabilitas o),quae, ut
majus
pretium divitiis acceßit, ut aedificandiars magis exculta fuit & ipfa
agrorum culcura majori
lollicitudine peragebaturatqtie ut incolarum
crefcenti-bus neceffitaticrefcenti-bus fubvenire valeret peragenda fuit, in defvetudinem abibant. Hifce enim
pofieffio rerum im¬
mobiiium fenfim flabiliebatur & adeo firmum inter
folum & iilos, qui pofleffione idem tenebant, pro-creavit nexum, ut leges, quae illum divellere
cona-bantur, quantumvis propter falutem pubiicam latae,
injuftitiae accufarentur. Contentiones & diffidia in¬
ter Patricios & Populum Romanum de
lege agra¬
ria inde a primis Reipublicae
temporibus agitata,
hunc illuftrare nobis videntur dominii progreffum.
Interea, poftquam certas fedes, domicilia firmiora &
magis commoda accepere mortales, annumque exfpe-&are atque induftria terra fterilitatem vincere ccepere,
pofieffio terrae novum dominio rerum mobilium ad-didit robur & commodiori vivendi generi ad(vefa£ti
homines, plures res pretii habere & iuo.
fubjice-re dominio didicerunt.
§. VII.
Stabilita pofleffione
rerum-immobiiium, non ta¬
rnen o) Singularia qusedam agraria ftatuta apud Genrem
Peruvianam recepta,
quae de minus firma dominii rerum
immobiiium norione teftantury vide Robertfon Hiftor
, of
Initia Dominii. 19
men jus poffidendi ab ipfa pofieffione diftinguebatur.
Occupatio folemnis, ad terras antea incultas vel
de-relifhs jure dominii fibi attribuendas, communi fere omnium populorum more, requifita fuit, & poftea
etiam, agnito jure poffeffionem rerum immobilium in
alios transferendi, emtor & donatarius, qui jus
fti-um a prioris domini confenfu derivatum habebant,
occupationis aftum necefiarium efie judicabant,
ante-quani pleno jureiilis frui potuerintjcum deinde, ad ma¬
jorem contraöruiirn de rebus immobilibus
commodi-tatem, hic quoque occupandi a£tus in defvetudinem
abierit, Hmulacra tamen aliqua illius fubfiftebant,
& fymbolica quvedam pofieffionis captatio, loco
oc¬
cupationis a£tualis, introducebatur: minuta particula terrae, framea, vel fcutum aut alia quaedam res,
quae in illius manus, qui dominium adquifivit, a
priori domino tradebatnr, huic ufui
infervie-bat p \ Probabili tamen conje&ura affequi
pos-fumus , jus poffidendi ab ip(a pofieffione refpeQru ad
res immobiles facilius,
quam ad rds mobiles, ira
fe-pararnm fuifié, ut jus ea, quae fua fuere, vindicandi
iinicuique permitteretur, quareverofTmillimum ed,
pos-fe ffionem rerum immobilium multum effecifle ad
nr-mandam juris a pofieffione feparationem,
quaténus
etiam dominium rerum mobilium fpeflabat. Solum
enim ipfum, ubi pofieffione teneri coepit & omnibus
fere vitae neceffitatibus fublevandis aptnm indtiftria
redditum fuit, maximi non potuit non haberi pretii
20 Initia Dominii.
&, fi quis
fuos
lares ad tempusreliquiflet,
rebus,quorum defiderio, quamvis abfens, non potuit non forciter teneri, redux non fine injuftitia omnium
a-nimos niovente , privabatur
, quamvis illo abfente
in alium bona fide pofieflorem devolutas fuerint.
Jus abalienandi vero prius pofteffioni rerum
mobili-um quam immobilium adnexum fuifle
, non
dubita-mus, &
frequentiora
illarum commercia, jureagro-rum
domorumque
abalienationi lenfim viamaperu-hle ;iicutenim calae & tuguria ab initio non erant
lingu-lorum hominum , fed fingularumfamiiiarum,fic quoque
äger arvaque, quae finguiis familiis ab initio
diitribue-bantur, communi totius familias pofTeffione teneri
eenfebantur, adeo ut, (i quis e familia morte
deces-feric , nulla domini mutatio inde derivari potuerit,
(ed quisque in ifta communione vivens, femec ipfum
poffefTorera jam antea aeftimans, idern retinuit jus, ca folam accedente differentia, ut numerus partici«
pum communis illius poffeffionis diminutus fuerit. Pri¬
mitiva ejusmodi dominii rerum immobilium conftitu-tio originem procul dubio juri retra&us &
protimi-feos dedit , quod, agnito jure res immobiles abalie¬
nandi, propter famiiiarum conlervationem permittere
& legibus munire voluerunt Legislatores. Hoc
au-tem jus, (i quid noftri eft judicii, communi homi¬ num utilitati in praefenti rerum flatu minus
con-gruum atque idcirco mutandum vel potius
abolendum effe videtur,.