• No results found

Specimen academicum de hypocrisi, ut virtute non minus, quam vitio, consideranda, quod venia ampliss. facult. philos. in regia acad. Ups. sub praesidio ... Gustavi Antonii Boudrie ... publice ventilandum modeste sistit, Jonas Bergvall, Medelpado-Jemtlandu

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Specimen academicum de hypocrisi, ut virtute non minus, quam vitio, consideranda, quod venia ampliss. facult. philos. in regia acad. Ups. sub praesidio ... Gustavi Antonii Boudrie ... publice ventilandum modeste sistit, Jonas Bergvall, Medelpado-Jemtlandu"

Copied!
24
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D.D.'' SPECIMEN ACADEMICUM<

DE

HYPOCRISI,

UT

VIRTUTE

NON

MINUS,

QUAM

VITIO, CONSIDERANDA,

Quod

Venia Amplisf. Facult.

Pbifof

In Regit Actid, Upfi

SUB

PRAESIDIO,

MAG.

GUS?AVI

AN?ONII

BOUDRIE,

Philpfoph. Prof, Reg, & Extra-Ord.

Publice ventilandum rnodeßeßfiit,

JONAS BERGVALL,

Medelpado-Jemtlandus,

In Audit. Gurt. Maj. D. XII Martii MDCCLXXIX.

Horis, ante mcridiem, folitis*

UP SALI#,

(2)

RÅDMANNEN I SUNDSVALL

Joel

högaktade

och

MIN HOGTÅRADE KÅRASTE MORBRODER.

en ogemena

ynneft

och 1kårlek,

hvarmed min Gunßige Morbroder

ifrån

mina

Jpädaße

år mig

fiådje

omfattat,

lemnar mig gladaße

hopp,

det

lä-rer min Morbror med

välbehag

uptaga detta mitt

ringa

Snille-prof, fäfom

et

taCkfamhets

vedermale

får få margfildiga välgärningar,

kvilka

af 711ig

med ordy

fam

vederbör, icke kunna

uttryckas,

men i et vårdnadsfult hjena

beftändigt

(kola förvaras„

Hoad

fom brißer

i min

förmåga,

veder

gäl

le Allmagtcrp och

tildele mm Morbror en

mångårig,

fin (all lefriad,

under det jag med

oaflåtelig

vördnad framhärdar at

vara

MIN

HOGTÅRADE

KÅRASTE MORBRÖDERS

crcftr.jnfcnfte fjenar«' JONAS. BERGVALL.

(3)

PROLOG

U S.

ado atque oratio funt illa Summi Opificis dona9 II nobis clementer conceffa, quibus brutis max'me

* ^

prseftamus animalibus, vitamque inter nos focia-lera infigniter prornovere poflumus. Oratio, quae

voci-bus articLilate fidis prolatisqne pariter ac notionibus

a-nimi coagtuentatur, eft rationis vicaria, animorum

vi-drix, & hominis proprium veluti bonum. Per hancs

tamquam interpretem , Fua cogltata, optata, decreta,

mens enuntiat: hoc quafi prascone

, jufla Sc vetita

pro-mulgat: hac denique internuntia, confilia fua,

volunta-tes, fententiasque deciarat iis, ad quos nec fröns, nes

oculi, nec nutus, nec geftus, Sc qui reliqui funt ejus

in-dices ac nuntii, poflunt humana uila induftria pertingere.

Sed variat fermo aliis atque aliis prolatus geflibus, adeo

ut certa vultus & reliquorum compofitlo mernbrorum

pondus exhibeat band exiguum» Sic quotidiana teftatur

experientia, firmiores agere radices fcientiam in animo

difcentis, quam pronuntiatio, vultus, habitus & geftus

docentis infixit. Cavendum tarnen, ne in fcenam

pro-deat prodigiofum illud natural monftrum; quod facit

ferrnonis atque animi divortium , ita quidem, ut aliud

tacke fentiamUS, aliud diflimulanter eloquamur, vel

pu-deat dicere, quod tarnen nos non pudeat fentire, Sc pro'

inde ut frons fallat, oculi decipiant, vultus mentiatur, atque in fraudem tota ducat oratio. Et hinc vocabu-lum v7rw.(>l<Tsoos in Schölls noflris fiequentari coeptum eft,

quod denotat fimulalionera alienas perfonee, quum

(4)

cäS3 ) 4 V

cet, quis fe alium videri cupit, quam eü". Unde in Co»

moediis Tragoediisque åttio ipfa vocatur hypocrifis ,

quod attores alias

Srnulerit perlonas,

Sed a

Rhetoribus

hypocrifis adpellatur, quam Lstäni attionem vocant in

voce, geliu, motu, prascipue confiflentem: cui

Demo-flhenes primas, fecundas ac tertias tribuir. Ex aciverfo

autem apud Philofophos pariter ac Theologos hypocrifis

pro pietate fucata fumitur, eflque Vitium, quo pietas

attibus quibusdam externis, praefertim verbis, voce, vub

tu, ac geftu fimulatur, a quo 'tarnen attus interni pro*

cul ablunt. Quocirca nemo non facile intellexerit,

hy-pocrifin efie in eorum numero vocabulorum, c\ux phot, feu media adpellaraus, adeo ut habifa ratione ad ea ,

quse rem circuroftant, hypocrifis vel licita & honefta, vel illicita & inhonefta, aliquando cenfeatur. Pari etiam

modo in Latinitate videmus vocabulum doli non minus

in bonaro, quam malam partem accipi, quoniam

vete-res dolum etiam bonum dicebant habebantque pro lob

ler tia * unde diftinttionis ergo dolum malum & dolum

bo-mim dicebant. Sic roultae alire voces noedise cum apud

Latinos, tum apud Grtecos reperiuntnr, ut gratia apud

Terent. bona & mala nominatur Phorm. 43.

- - - inter vos

fic baec potius cum bona ut componatur

gratta, quam cum mala.

Sic apud Gra^cos xuqis, Callim. hymn. in Deh

MasAcs yccg rs kolkoos s%uqiaocrb Arftdl

vnlde enim malam gratiam babuit Latonce, Ut autem tarn»

quam e diverticulo ad rem ipfiam, fen bypocrifin, redea^

mus, noftri iaro eritofficii,eandem ut virtutem, n«m minus

quam Vitium, pro diverfitace fori Oratorii ac

Theologi-ci , habendem , diftintte enodatequc adumbrare. Quod

facturus Te L. B. perofficiofe rogo atque obteftor,

di-gneris, conatum juvenilem pro fatto accipere'&

tenuita-tatem meam mitiori fublevare cenfura,

(5)

aS0B ^ r ( cMs

W J ) K.

SECTIO

PRIOR.

De

hypocrifi,

virtute, confideranda.

§• r.

Hypocrifis in foro oratorio tamquam virtus confi»

deranda, nihil aliud eft, quam vocis corporisque apta »

pro rerum afFectuumque varietate, conformatio. Facit

ipfa ex prsefcripto Ciceronis de Partit. Orat. C. 7.

di-lucidam orationem, & ilhtflrem, eT1 probabilem, 8P fuavem,

77072 verbis, [ed varietate vocum, corporis, vultu^ qua

pLurima valebunt, fi cinn orationisgenere conjentient ejusqu*

vim ac varietatem fubfequentur. Atque hinc eft,

quemad-modum etiam Cicero nofter teftatur in L. IIT. C. 56. de

Orat. atque nos nuper in prologo innuimus, quod

fum-mus Grtecorum Orator Demofthenes, oliin rogatus,

qua;-nara fit prima oratoris virtus, refpondit, hypocrifis feu

a-Bio; qutenara fecunda,' rurfum hypocrifis feu aBio; qtias

fenia, etiam hypocrifis feu aBio\ adeo ut nullam

inventio-nis, nullam exornatioinventio-nis, aut virtutum eloquentias

alia-ruro mentionem faciat , fed eam actis incomparabilem

partem, quae Pcenica videtur efte & hiftrionem magis,

quam oratorem decere, folann eloquerttise adfeveret

o-mne ferrepunctum, & Pummis laudibus evehere ftudeaf.

Idcirco etiam Tullius nofter hypocrifin vocitat ad Brut.

Orat. C. 17. totius corporis, non aniroi, eloquentiam,

di-cendo: eft aBio quafi corporis quadam eloquentia, quum

con-ßet e voce, atque motu. Vocis mutationes totidemJunt, qiiot ammorumqui maxime voce commoventur. Jtaqne ille

per-feBns, quemjam diidum noftra indicat oratio,. utcumque fi

affeBum videri, 8° anitnum audientis moveri valet, ita

cer-tum vocis admovebit fonum: de quo plura dicerem, fi hoc

pra-cipiendi tempus ejfiet,

aut^fi

hoc

tu qucereves.

Dicerem

etiam

de gefiu, cum quojunBus eft vultus. Quibus omnihus dici

(6)

®

)

Q

(

®

vix pote/fj quantum interftt, quemadmodum utatuv orator,

Nam <i? infantes aBionis dignitate, eloquentia fcepe fruBum

tiderunt: diferti, deformitate agendi, multi, infantes

pu-tati Juiit. Unde etiam inquit Quinctilianus L. XI. C. 3.

namque Cicero aBionem alias quafi fevnionem, <2//^

eloqnen-quandam corporis dieit. - - Habet autem res ipfa mi*

ram quandam in orationibus vim atquepoteflatem. -

-wi-f«<?.probatio ulla, qua modo venit ab oratore, tam fir¬

ma eft, «£ nonperdat vires fans, nifi adjuvetur adfeveratione

dicentis. AffeBns omnes languefcant necejje eft, 12i.fi voce,

vultu, totius prope babita corporis inardefcant. Sic non

modo animi, fed & corporis, eloquentiam , apud

Grs-cos hypocrifin vocari folitam, delinearunt hi|ambo

Rheto-rices apud Romanos primi Statores: cujus nec nomen, nec

idea novitatem habet, fedjam multis recro (sculis, quamvis

pafRrn duntaxat* necjufta tra&atione, apud veteres artis

O-ratorixmagiftros occurrit. Hypocrifis igitur,

quae corporis

eloquentiam compleåitur, noftrae meditation! in hac dis-fertationis Se£lione priori praebebit materiat», ut diiuci-de conflet, actionem oratoris, f<su omnem illum raern-brorum corporeorum moturn, non minus, quam cite¬

ra Rheeorices praecepta, auditorum fenfus jucunde

affi-eere, affe£tusque concitare. Hujus autem eloquentise

re-gulac, quousque & quantum antiquis temporibus fuerint

excultse, vel in formana difciplina; reda&x; haud

oblcu-re innuit Ariiloteles, fi quas ejus apud

nos efb

auftori-tas, in Lib. Rhetoric. L. Ilf. C. I. §. 7. dicendo: 87r&

f l7tr^yjlq'c\rcti rcc arsfi rr\v v?to^ktiv. fed nondum a

quoquam

pertraBatum eft, quod ad aBionem Of pronuntiationem fa¬

cit. Sicuti autem in traefcatione terum omni , przelucere

debet ordo; ita de hac eloquentite parte nobis ex

inffci-tuto a&uris, id putavimus datum eiTe

negotii, ut primo

eloquentite, qute a corpore proficifcitur, fuppeditemus

prascepta, dcinde rationes prseceptorum, ex natura unio^

(7)

IS

) 7

C

H

nis, qua?\animam inter & corpus intercedit, dedufåas

exponamus; & tum demum indicemus artificia, praece«

ptis iUis haud difHculter attemperandis infervitura, §. U

Dum jsm in eo occupati Turnus5 ut primum difpi~

ciatur, quac & quaiia fint prjecepca eloquentice hujus,

quae a corpore proficilcitur; haud poenitebit adduxifle,

Quin3i!ianum hac de re in L. XI C. j. Inftit. orar. ita

Joquentem: cum fit omnis aSlio, ut dixi, in dnas divifei

partes, vocem geftumque: quorum alter oculos, altera avres

movet, per quos duos [enfus omnis ad animumpenetrat

affe-£his: prius efl de voce dicere, j cui etiam geftus

accommoda-tur.. Hinc quid vox fit5 jam generatim expendamus o-portet. Plntarchus de placitis Philofophorum L. IV. C.

19. inquif TlÅotT&v rf (poovf efteråt, 7rveZy,a hoc ^o/autcs

cItio havdas fiypévov, }{ctf nX^yf Ztio ocfcs,

h

ooroov x&j

eyxs-(paXis Hc£( di/naros "^vffs diudfc[/.hyv - - * xvfoos hs

(pavrj r, darffes i^tv7 ds (poorl^8oa ro ved/uevev. b. e. Plate»

vocem definit jpiritum

per os ab animo deduSlum &T iSlum

neris, quiper aures

, cerebrzwi fangvinem usque ad

ani-tnam traditur - » - Prnprie autem vox articulata efl

y

Gra-as ab illuflrando mentis conceptu diSla. Et

quoniam ad ob*

leßandos audientium animos plurimum referty

jucun-done modo, an ingrato (eu molefto, aeris, cujus motu

tremulo vox exiftit, agitatio aures percellat; nemo non

animadvertcrif, probe cavendum efie, ne vox fit nimiurn

clamofä, vel jufto lubmiflior, vei jufio tardior, neve

lingua, nimrum volubilis, titubans, cantillans; unde in

id fedulo incumbendum efi, ut non eadem fit

fpiritus

& foni intentio, nec litterarum oppreffio,

nec etiarn vox

certis faltim fonis diftincta, Ted vox & verba rerum

em-phafi refpondeant. Quamobrem prseeepta? quae ad

To-lam vocem pertinent, vel totam

(8)

im

) $

(

vel certas ejus partes. Quod ad totamorationem attinet,

confideranda eft tum quantitas vocis, tum etiam

quali-tas. Intuitu quantitatis vox eft vel grandis vel txigua,

tarda vel-prxceps; ita nempe, ut non modo foni

ma-gnitudo pro amplitudine loci temperanda fit, fed etiam

fingula

cum mora

aliqua

proferantur,

ne prarceps lermo

evadat indecorus, minusque inteiiigatur, itemque nume¬

rus ejus ineaftum aures prastcrvolet, fine voluptate ulla aut fruvftu, atque infuper, cui vox fit inabecillior, rarius

attollac, fepe depriroat, fiepe flectat; prasfertim quura vox, ut fimdis nervis, ita quo remtffior, hoc gravior

fit, & quo infenftor, hoc etiam acutior. Refpe£tu qua-lifatis ficuti vox efl interdum plena vel exiiis, interdum

levis vel afpera, interdum acuta vel gravis, & fic

por-roj ita in qualitate in primis attendendum eft tam ad

claritatem , quam etiam ad fuavitatem. Hinc quod ad

claritatem attinet, pro partibus orationis, tam majoribus,

quam mincribus, fonus & vox mut»tur, ita quidena,ut

in majoribus, in quas Rhetores dividunt orationem, par¬

tibus, quales funt exordium, narratio &c,, & quidem

fta-tim in exordio ledata utarnur oratione, ne lcedantur

arte-ria?, fi clamoreexsfperentur,

priusquam leni

fuerant

voce permuifie; unde intervallis diftinguendus eft longiusculis

fermo, ut vox recreetur refpiratione, & arterias

reticen-do quiefcant, itemque auditori fpatium relinquatur

co-gitandi. Quapropter probe vitentur non modo

povorc-vicc, qua nihil ingratius

efte

potent,

fed

etiam

exclama-tiones acut#, quibus vulneratur oratio dicentis, & aures

Iteduntur auditoris, praEfertim quoniam nihil magis fit illi¬

berale, quam vociferatio. Et dum

ad fuavitatem

oculos ani-mumque advertimus,eandem comparare licebit imitatione

eorum, qui fuaviter loquuneur, eaque foni moderatione,

quas ad finem usque firmitudinem ac mollitudinem reti¬

net. Ultcrius ab exordio paulatim infurgatvox, fed tarnen,

(9)

c f c??3

ut in narrando fit aperta ac

fimplex,

&

fere

iftlusraodi,

qualis eft in

fermone

familiari;

in

confirmatione

autem^

eadem plerumque leverior, nifi argumenta adeo fint le¬

vis, ut exfibilentur, adeoqüs Ironice aliquid fit

pronun-tiandum; (ed vero in peroratione, quafi parta vi&oria,

voee foiet orator uti excitatiori, ut vel inde fignifieet

fe bonitate niti cauflfe rnagnamque in probitate &

pru-dentia auditorum coliocare fiduciam. Dum autem ad

partes minores adtendimus, quäe partim refpiciunc

ver-ba, partim res «3c afFe&us; fedulo curandum eft, ut in verbis ftraplicibus nulla abforbeatur fyllaba, itemque l/x-(ßUTMot if/.(po6Ttxtos proferantnr., omniaque, quibus

venu-ftas aut vis ineft, longiori dicantur tra&u;| in verbis

autem conjundtis videndum, ut quas numerofe fcripta

iunt, etiam ohfcuriori quadado modulatione efFerantur.

Semper autem 5c ubique habenda eft rerum 5c affebtuum

ratio, ut vox rebus conveniat, 5c proinde ut grandia

re-citentur cum majeftate quadam, atrocia coneitate,

tri-ftia fiebilieer, mediocria temperate, adeoque in

fuaden-do 5c monendo «tendum fit voce gravi, in laudando

magnifica ac fublinai; ot tandem curate omnino fuo

lo-co 5c tempore adhibenda , 5c exclamanda, quas vox

propria fit mirantibus, interrogantibus , irridentibus, &

alio quovis motu afte&is. Jam vero quemadmodum

vocem rebus, ira geftum voci adtemperare nos oportet.

Geftus nimirum omnes in congrua 5c decenti vultus

ca-pitisque totius compofitione 5c manuum accommodato

motu coliocatur. Vultus, qui a Cicerone imago anima

vo-catur, quot animi motus funt, tot fignificationes 5c

com-mutationes poteft efficere. Unde & Quin«ftilian. L. XI.

C. 3. dominatur autem, inquit, maxime vultus\ hoc

fuppli-ces, hoc minaces, hoc blandt, hoc triftest, hoc hilares, hoc

e-reSii, hoc Jubmißi Jumus: hoc pendent homines , hiinc int

11-entur, huncJpectant etiam , antequam dieamus: hoc quosdam

B ama-.

(10)

9

J io

(

9

arnnmus, hoc odimus, hocphiva inielligtmus: hic efl fcepe pro

ommbus verbis. Proinde variare debet vulcus pro rei na¬

tura, adeo ut fl res fuerint la;ta?, vultum iriduaraus

hi-larem, (in aütem trifles, moeflitiam noftram vultu

te-fleraur, & fic porro in aliis, ne exfibilemur cum Rhe-tore, illo, qui quum dixiflet, O Jupiter! in terram

con-jecic vultum, (ed quum addidiflet, 0 terra\ oculos in

coelum (uflulit; quando tarnen ip(a rerum natura

cdu-trarium didet. At vero prirnum in vultu tenent locum

oculi,* quorum adfpedus quinam e(Te debeat, quantaque

in commovendis auditoribus fit vis & efficacia, Tullius

exprimit de Orat. L. II f. in ove outem ipfo dominntus eß

emilis oculorum. - - - quare oculorum eß magna moderntio,

Nam oris non efl nimium mutanda fpecies, ne aut ad in•

eptias, aut adpravitatem aliquam deferamur. OculiJunt y

quorum tum intentione, tum remijjione, tum bilarit ate* mo¬

tas animorum fignificemus, apte cum genere ipjo orationis.

Quocirca ha?c ipfa actio (eu hypocrids efb quafi fcrmo corporis, ideoque hoc magis menti congruens eile de¬

bet. Cervix , qua; motum capitis comiratür, ere£la

qui-dem fit, (ed non tamen rigicfa, ne vox levigerur; nec

peCtori mentum affigatur, ne evadat minus ciara ob

pres-fum gutcur, Humeri nec alleventur nimis, nec

contra-hantur, qui geftus ferviiis efl. Brachia in affectibus

fal-tem vehementioribus modice projiciantur. Manus non

modo loquentem adjuvant, fed ipfa?, pariter ac oculi,

quemadmoJura animo affedi fumus, quafi loquuntur.

Atque ut rena paucis comple&ar, in geflibus corporeis

ledulo curandum , tum ut ita adionem feu hypocrifin

iofbtuamus, ne artem redolere videamur; tum etiam ut

ro 7i$7tcv ubique in perfona obfervetur ; quia aliud

ju-venem decct, aliud fenem; aliud decorum optimati,

a-liud privato. Hifce fic nte perpenfis, oppido patet,

fum-imuiö illum Grascorum Demoflhenem, comooendando

(11)

po-cS& TT / m»

CggJ J ii ^ C^S?

hvpocrifin non modo ut primam , fed & fecundam &

tertiana oratoris viftutem, intellexilTe lånarn & ora ioni

adaequatam hypocrifin ieu a&ionem, non auttm eam,

qu^, vulgo in circumforanea, hiftrionica, vel e triviis petita conivetudine, inepta loquacitate, liogva:

voiubifi-tate pueriÜ, flentorea voce, aut clamandi robore,

p»itis-que iaceitis haud quaquara fine nauiea, obfervatur.

§•

lam progredimur uiterius, perluftrafuri rationes

prseceptorum, quibus innitatur

hypocrifis

itu

eluquen-tia corporis, qusque non aliunde, nifi ex natura

uni-onis, qua cum corpore anima copulatur,

defumi

queant.

Scilicet conjunctio illa corporis animas intima &

nun-quam iatis admiranda^am indicat utriusque harmoniam

ut certse mentis perceptiones ex corporis motu explicari

poffint, & vicifliro certi motus corporis ex animae

a&i-bus intelligantur; id quod per experientiam efl plane

indubium. Controverfiana autem inter Pdilofophos agitari folitam, quomodo & qua ratione commercium

iliud animam inter & corpus explicetur, non heic

faci-mus noitram, tamquam a propofito noflro prorfus

alie-nam. Sufficit faltem commemorafle, mentem humanam

tamquamReginiam in iua arce, feu domicilio corporis,

fuos habere fatellites extra föres fuosque fpeculatores,

omnia diligenter explorantes & ad Reginam iuam

fide-liter deferentes, inter quos palmarii funt oculi et aures;

hi omnes celeriter vel res ipfas , vel rerum imagines &

fimulacra, Dominte fuae repraelentant. Proptera partim

in arcis excelio ioco, tamquam in

altiflimis

fpeculis,

ex-cubantj partim quafi fagaciilimi accipitres per aerem venantur, qutecumque per inane feruntur 5 partim ut

venatici caoes in viis opportunis oronia fagaciffime

vefli-£ant & iubodorantur. Atque hi tandem funt janitores,

(12)

nun-Ǥ& T

/7 f

^S3 ) 12 V. eis3

nuntii, prajcones, qui Reginse fu& cogitata, optsta,

jufla, vetita, mandata, pnscepta, refponfa, deereta

perfe-runc ad exfernos & per imperium univerfum

regnum-que divulganf. Hinc oriuntur nufus oculorum, frontis

ac vukus, Hine digitorum membrorumque ornnium motus cun&ique corporis geftus, qui

quequo modo funt

indices animi, & quaroquam elingues, infantes,

muti-que, loquuntur tarnen & infelliguntur. Etenim res

ob-jeåas fenfibusi, ipfe fibi quafi tradit fpectator, quaeque

magis irritant animos, quam fola per aurem demifta

oratio.7 Hinc !vel me Meente, facile inteliigitur,

hy-pocrifin, feu a&ionem öratoriam, maximam vim habere

ad conciliandos, concitandos, interdum ad docendos

quoque homines, atque adeo naturali plane ratione nici. Et quoniam ea eft nominum natura, ut res externe,

per fenfus mentem fubeuntes, maximam commovendi

eorum animi habeant facultatem, nen igitur eft, quod

exiftimes, nos, qui Chrifto nomen dedimus, tanto mi¬

nus indigere in lermonibus publice habendis eloquentia

corporis, tamquarn re externaumbratili, aures

oculos-que eantum titillantej quanto cercius patet, longe

effi-caciori in falutis oeconomia nos commoveri pofie

re-medio. Sed memineris quado, nos etfi Chriftiani lumns,

homines tarnen effe, & quidquid in homines cadere poteft, neutiquam a nobis aiienum före. Eandem ob cauftam Epifcopum Hipponenfem in voti« habuille

fe-runt, ut Chrifturn i'n carne, Pauium in ore licuiftet ipft

confpicari. Nam licet divina utriusque oracula nobis

proftant expofita, quae ad veritates coeieftes invifta ra¬

tione nobiscum communicandas atque inefFablli Spiritus

San<fti gratia ingenerandas fat omnino ponderis habeant;

attamen quum

fumma

au&oritas prasféns, & lenfibus fubje&a, nefcio, quid iingulare ad commovendam men¬

tem iécum trahat, ejusmodi certe yotum non omni

pla°

(13)

«

)

13

C

O

plane

caruiOe videtur

caufla.

Sed

vero

nobis fermo

efl

de illis, qui fidem in

Chriftum jamjam

conceperunt,

prffifertim quura cseteri,

qui

aut a

fide aiieni,

aut

in

ea

non fatis confirmafi eflent, perfona Chrifti conternta

po-tuiflent offendi, id quod nemo non

facile

concefTerir,

Etenim quuro facer aut

profanus

orator,

quod

oratione

menti tanfum adfequenda indicaturus

eft,

id etiam

o-mne externo corporis habitu rootuque, coram

audito-rum fenfibus, una exprimit ac veluti

delineat;

tum

quo-niam fenfuum & intelligendi facultates in audientinm

animis occupantur, plus quoque cauflaj

ptseflo efl,

eujus

vi rapiantur quafi auditores in

adfenfum,

quam

eflet',

ubi fola menteno alliceret facundia, ceflante reliquorum

confenfu. Hypocrifis igiturfeti

corporis

eloqnentia

men-tis facundia? addita, feliciffiroo connubio, intelligibilibus fungit

fenfibilia,

ut

bis

illa depingantur

illuftrenturque.

Hinc fi fieri poteft, fenfibus quoque percipiantur, opor¬

tet, quas inteliigenda

funt,

ut

fic

res

difficillimae, &

ad

facilitatem intelligendi, & ad certam

fcientiam, &

ad

per-petuam reducantur memoriam.

Scilicet interventu

ope-que rerum fenfibilium

abflrufiflimas

quoque res

earum-que connexiones faeilius intelligere licet;

id quod

Alge-braicorum exemplo fignorum

condocefa&i, novimus.

Pari etiam modo ardua fcientiarum elementaplanius

ma-gisque jucunde pueris inflillantur per ea,qute

illorum

ob-jiciuntur fenfibus; unde quantum

emolumenti

ufusque

prsflent cbareac Geographica,

Aflronomicss,

Epigram

ma¬

ta, Emblemata, Coraoedia?, fabulae, Orbis

fenfualiura

piclus, vel me non monente, facile pervidebis.

Porro

ubi intelligibilia per res fenfibiles fuo

modo

repraefentan-tur, tum eadem ipfa ad fummum omnino

exploratae

fei¬

end« faftigium ducuntur, unde in Mathefi, quoniam

i-magines ibidem obvias, quales funt, linese,

fuperficks

,

eirculi & quse. funt reliqna, facile ad

fenfus

revocantur,

(14)

£ßa \ t/1 (

) *4 \

tam certa quoque ornnium exiftit cognitio.

Eandem ob

cauflam quando Sevvatorem intneri

liceat, ut eß afque

coram confpicari fenfibus gloria coelefti veftitis,

smgma

fidei ad confummatam reducetur Cognitionen* (i Cor. 13:

12). Immo etiam fiquidem Paulus (2 Cor. 12.) &

Sce-phanus (Ad.7: 55) Cnriftum hac in vita fenfui

fubjice-re potuerunt, iumrna inde

utriusque per omneoi modum

tfÅv]$o(ppQlct reddidit fe confpicuam. Et demum ficuti quae audimus & videmus, eorum recordamur diutius- ita

quin

fenfus memoria;, praefertim in oratoria, infemant,

nul-lum plane ed: dubium; unde nemo inficias

iverit,

hypo-crifm feu corporis eloquentiam, quoniam

id , quod

ver-ba menti indicant, fentibus repraefentet,

fingularem ha¬

bere ufum. De cetero quoniam imagines,

a rebus pen¬

dula; externis

fenfuique

obviae, ex

multiplicibus, ne

di-cam innumeris, quas

non difcernimus, coalefcunt parti¬

bus, adeoque funt quam maxime compofita?; idcirco

fortius & vividius mentem percellunt & afEciunt<; ex

adverfo autem, quoniam ideae intelleduales,

qua; ex

il-larum demum imaginum varia comparatione

formantur,

funt fimpliciores & ab individuorum

, qua;, infinitae

pa;ne funt, conditionum invoiucrofeparata;, menti

feor-fim fiftuntur; proinde h^e, licet ordinatius,

debilius ta¬

rnen, mentem afficiunt fleftuntque, adeo quidem, ut

quemadmodum in iilis ardor, ita in his faltem lux fit.

Unde quanto certius conftar, fenfibilia efle fortiora

intel-ligibilibusj tanto magis hypocrifis feu eloquentia

corpo-risj quae fenfibus fatisfacit, cum eloquentia mentis

con-jungenda eft, ut hac ratione a£tio oratoria juvet eloquen¬ tem, & eloquentia animi viciffim aidionem

dirigat.

Et-enim quando non tantum fenlus

per hypocrifin, feu

a-£tionem oratoriam, occupantur,

verum & ipla

intelligen-di facultas, tam ex

cogitafionura in inveniendo & difpo-do partarum

ordinatarumque

praftantia, quam etiam

ex

(15)

ver-H ) 15 ( n

verborum ac phranum in eloquendo adhibitarum deco»

re mirificam percipit dele&adonem; tum totus lane ho¬

rn o ita afficitur, ut cx idearum inteiiecluaiiam

imaginutn-que corporearum conlenfione eo magis rei, harmonico

bocce modo repraslentatse, comperiat perfeåionem, quo

certius patet, tot animi fignificationes, quas & oratio

& externa a&io parit, ad perfvadendum efle quam

Uia-xime accommodatas, ur vix ulJum remaneat dubium,

quin ex animi fententia illud dicatur> quod tot undique

fignis efle videtur eonfirmatum, §. iv:

Jam devenimus tandem ad artificium, Iaudatam

no-ftram hypocrifin feu eloquentiam corporis confequendi,

expofiruri nimirum viam, qua ad ifthanc eloquentiam

quamprimum perveniri po/Tit. Scilicet ut mafculam

a-liquis comparare queat eloquentiam , nec ingenium

bo-num, alacre, & excitatum ; neque cum arris & dottrinae conformatione corjun&a prasceptorum cognirio fufficir j

led diligens etiam ac perpetua fere exercitatio

requiri-tur, fine qua mancam certe videmus efle naturam,

inu-tilia pracepta, fine laude profundam vanamque rerum

fcientiam , inania reliqua, Proinde de Arifiotele Dioge¬ nes Laertius L. V. sCpyj

$éiv TtoctfisiUy

(pvaeooz, [xocSmsaz,

u%wstos: tvia dicelntpueris neceffaria, ingenium, difciplinam,

exercitationefji. Atque hcec tria, quas Ariftoteles

tiro-nibus necefiaria efle olim pronuntiavit} in hac etiam

eloquencias parte laboranti efle obfervanda, optima cum

ratione contendimus, Etenim ficuti ingenium bonum effc

veluti ager, quem non oportet efie petrolum, fed ferti¬

gem ; ita difciplina efl quafi fernen

> cui convenit efle

foecundo, atque exercitatio non nifi vis quasdara plaftica,

quas lastas producit ariftas. Primo quod ad ingenium

(16)

^3 \ T£ (

/ 10 v w

quibus homines ornantur, diribicore dependet. Hinc o-pus ed, ut (uam quisque naturam exploret, atque

exa-minet, quid valeanc humeri, quid ferre recufent; unde

nullus imitetur vocem aliorum fuavem , cui non arque

gratam impertivit natura, nec temuletur aliorum plenam

& heroicam, qui flexibili & exigua

per naturam

pronun-tiat, neque etiam geflus illorum quisquam adfcifcere

ftu-deat, quibus agilieatera membrorum multo majorem

communis omniura rerum effectrix tribuit natura. Hinc

Quindtilianus L. XI. C. $. adpofite commonet: unumjam

bis adjiciendum efl, cum prcecipue in aStione [pe&etur deco'

rum, fape aliud alios decere. Eft enim latens in hoc ratio

Ef inenarvahilis: Ef ut verc hoc dictum efl

caput efle artis,

decere, quod facias: iia id neque fine arte efle, neque totum

arte, (natura quippe continetur) tradi potefl. Et quura

naturs partes in hypocrifl

leu eloquentia corporis

pri-roum fibi vindicent iocum; nec cidern felici nimium fi-' dasj nec eadem natura difficili exiftente animurn

delpon-deas, fed eam vel optimam excolas, nec difficillimse

dif-fidas. Ed: igitur naturs adhibenda cultura

, (ed ita

qui-dem, ut mediocritatis regulas, pra^fertim in eloquentia

corporis addifcenda , non intermiftamus. Quocirca

fe-cundo requiritur etiam difciplina (eu yocSycis,

quse duo¬ bus potiflimura nititur fulcris, quorurrt alcerum

prrece-tis conflat, alterum vero exemplis.

Prsecepta aut funt

communia hominibus, qui huic, de qua quasritur,

artt

(iudent, aut etiam (unt cuilibet hominum fmgularia &

quafi propria, adeo ut, (i duo idem fequendum

arbitra-rentur, revera idem non eflef. Illa ex libris funamoruin

oratorum decerpere licet, atque in decore, quod

omnes

actis (tudiofcs exornat,J confiftunt. Hccc autem ex

y1ns;u-q c*

lari exercitatione & ulu noftro funt petenda, & in

(in-gulari convenientia, qus non decet, nid hunc unum,

fundamentjna habent (uum. Sic quac oratoria awlio de¬

(17)

<S£b 'N T *7 f

s&P J *7 \ <20*

cet Paulurn , pari etism modo haud decet Joban ne m ■;

illum forte gråvitas, hunc in geflu comitas exornat»

Nec iidem geffus omnes ordines & retates condecorane.

Quocirca ficut Ecclefiafticum Oratorem decer, ut

vul-tum ad pietatem fignificandam cornpofitum prae fe ferat

prodatque in geftibus fiiis mcdeftiam & religionem,

eamque hand fucatam, aut affe&atara confulto; ita Po»

liticus Orator vaka prudentiae indice nec a digoitate

disjun&o, atque Aulicus r.itore, elegantia, fuavitate,

ha-bituque concinno, commendabiiem fe reddaf. Sic et> jam dum convenit puero vox acuta, corporis agilior

motus, oculus vivax, velocioris ingenii fpeculum; virutn

maturas apatis ac fuba&i judicii honeftat ftons gravis,

oculus confideratior, vox plena Sc cnafcuia, geflus a

muliebri molline reroociffirnus, adeo ut, toto corpore

firmsoris animi argumenta oftentet. Sed vero cum pre*

ceptis exemplorum quoque typus eft conjungendus.

Ex-ernpla autem funt partim generalia, quae imicari liceat

plerisque, partim vero fingularia & plane heroica, qui-bus tantum abeft, ut quilibet promifcue occupetur

imitan-dis, ut potius in aliorum incurreret ludibrium, fimul at*

que, invita Minerva, eorum fibi fequenda efle veftigia,

duxerit. Hinc judicium Velleii Paterculi L. II. C. 97. de Drufo Claudio, quod nimirum morum dulcedo ac

fuavi-tas adverfus amicos

aqua ac par fui ceftimatio fuerit in-imitabilis, fatis fuperque indicat non omnia omnibus imi-tabilia efle, praefertim dum refpexeris viros piane fiogu* lari donorum adparatu infiru&os. In excolenda igitur corporis eloquentia intueamur illa exempla, quae nofiros

naturs propiora (unt,

qureque adeo, ob firnditudinem,

fui quendam amorem, tacito motu} nobis ingenerant.

Sed tandem accedimus jam ad fumnium hypocrifcos, feu

quas a corpore proficifciur, eloquentis praefldium, quod

in ipfa 7,& experientia collocatur, quae ad omnes,

(18)

US-\ «C (

; iov.

* v

quac'rem circumffant,

individuas conditiones

exporrigitur..

Nam uti fine maris periculo navarchus, iine belli

difcri-mine ordo militaris, fme agro profcisfo ruricola, vel

rniJle prasceptis parum profecetit: fic in hoc ftudiorum

genere, fi ufum & experientiam demferis, fruftra quls-quam capiet incrementa, led roanebit femper timidus,

lemper rudis, nonnunquam frigidus, certe quidem

flu-£tuans, tenuis, nec magna laude dignus orator. Hinc, qui omnia & ftngula,quce ad hane corporis eloquentiam

pertinent, praeeepta fibl habet perfpeRa, fed omni caret

ufu & experientia, non aliter eft habendus, quam

Phor-mio ille Philofbphus, cujus de re militari praseepta, ab Hannibale, illo Romanorum terrore bellico, derifa fu»

ifte, Tulius feribit de Oratore L. II. dicens: multos Je de«

iirosJenes feepe vidiJe; (ed qui magis, quam Pkormio,

de-livaret, vidi(Je neminem. Et poflunt fane, quod pnefifeine

dixerim, cum Philofopho hoc, illi Oratores pro fugge. flu facro conferri, qui de rebus divinis, quas nullo un-quam tempore iunt experti, fed ex lolis aJiorum

feri-niis depromferunt, verba facere haud quaquam

dubi-tant, licet [ille■ affe&us defideretur, quem res, de qua

loquentur, depefeic. "Ao-xrpiv igitur feu exercitationem

commendatam volomus, cui inefle plurimum prxfidii

depr&dicamus & qua femper utendum contendimus;

quoties non fme anditorum attentione, deinde

volupta-tis fenfu, poftea eorundum adfe<ftu, denique adplaufu

5t laude, publicum agere oratorem discupinws. Scilicet

exercitatio animum addit ac fubminiftrat, docetque

On-gularia, quas nulla umquara doftrina, ante rerum ufum

exponere poteft. Hinc teftatur Apulejus in

Apo-log. Detnofibenem primärium dicendi artificem, quis eft, qui non feiat, femper ante fpeculnrn, quaß ante magiftrum ,

cauffas meditatwn; ita ille fummus orator, cum a Piatone

Philofopho facundiam haüjtjfet? ah Eubulide Dialeclico argu*

(19)

men-eSSs \ ja ( A9s>

mentätiones edidicijjet , novijfimam pvomntiandi

congvuen-türm ab fpeculo petivit. Hinc nifi hypocrifis feu a&io cum natura & arfe concurrat, atque utrobique principatum

teneat j fruftra in iilis laboratur, perfeclumque nihil aut

fuis numeris abfolutum in eloquentijs ftudio producitur.

Imrao non foium perfe&us orator, verum &

ipfa media*

critas, fruftra exfpeåatur ineloquentia, fi quis perpetuam

exercitationem, opnmam eloquenti® magiftrara, negligere

velit. Et nefcio, an non ipfé Tullius experiundo magis,

quam difeendo, aftione magis, quam inventione

casteris-que virtutibus, ad tantum eloquentiae faftigium

pervene-rit, qui fua certe oris enthea vi tociesque puifis

lateri-bus, lermonis, pro affeftibus ac rerum natura, nunc

flumine, nunc fulmine, facundia nnnc haefitante , nunc

totis prorumpente viribus, & ipfi furori mixta

(uavita-te, neFaria Catilinae manibus arma excuftit; violentos»

que Clodii furores cornpreftk; & Urbe armatas Antonii

cohortes ejecic.

SECTIO

POSTERIOR.

De

Hypocrifis

ut vitio,

confideranäa

§• I

Quemadmodum neminem fugit,' harmoniata inter cor¬

poris motus, & mentis notiones, limitatam efTe, ut fa?pe

corporis motus in mente plus non innuant, quam

vo-luntatem Jfigni, non beneplaciti; ita inde oratoria hypo¬

crifis, quae per fe laudanda eft, quoniam ea perverli

Rhetores facile perperam utuntur, nomen dedit

Philolo-phicac aeque ac Theologie«: hypoerifi, deteftando tarn in

facrisf quam profanis monftro. Quocirca id nobis

dc-rnandatum efle muneris exiftimayimus, ut primo diftin&e

(20)

eno-tSfe % nr\ i ^

J -v K

enodateque explicetur natura & indöles hypocrlfeos Phi-lofophicx, antequam ad bypocrifin Theologicara

expla-saandam fu^rit perventurax Etenim 7rgoÅy\pe's de Deo ,

uti vocarunt veteres,, quas nobis tradit fobria philcdo

phandi ratio, animum ad reveiata dogmata arople&enda

pra-parant ac fledfunc, pra?fertim quum nemo facile

tri-biiat fidem do&finse, nifi iila notiones adferat, qute cum

priraum ab animo änticipatis habeant quiddam

commu-re. Qiiod ii enim nullae de Deo animum

afficerent; profeåo revelatse religionis amplexus, vel

diffici'limus, vel impofiibilis föret. Sed jam e

diverti-culo revertamur ad ipfam rem. Sicuti religio in

gene-fe dicitur certus Deum colendi modus; ita pietas

gene-jratim ed promtitudo Deum bonore prcftquendi, quae

Thilojophica (eu 'Naturalis vocatur, cujus fundaméntum e(t cognicio Dei per racionem acquifira , ex qua motiva

fuggerumur {divinac voluntati convenienter vivendi Sc

gloriam ejus illnOranci; fed Theologiea (eu Cbriflinna

pie-, tss, de qua plenius planitisque mox infra, ex (alutis

oe-conomia in revelatione hominera novis impellit motivis

fua officia obfervandi, quatemis grätia uon deflruit, fed.

fullevat natura vires,. Hinc in religione naturali pietas

fimulata nuneupatur bypoerifis, quando quis fimulat fe attributis divinis atque reliqua cognitione Dei gaudere,

tarnquam actionum iuarum motivis, adeoque fe

glori-am Dei illuftrare, quum tarnen longe aliis motivis

utatur, fuasque adliones ad alium finem, qu3m ad Dei

gloriam, dirigat. Unde hypoerifis adibus externis,

ver-bis prsefertirb, voce, vultu ac gefiu p)etatem fimulat,a

quibus tarnen difientiunt a$us mentis interni. Jara

au-tem lex naturalis diethar, in colendo Deo ab homine adhibendum efie cmnera facultatum tarn animse, quam

corporis, ufum, adeo ut plenus fit omnium confenfus,

nullus vero difieniiis. Hoc autem [quod urgemus de

(21)

cul-$

)

21

(

®

culcu divino, valet etiam de qualibet aSione lege naturali

pr#cepta ve) prohibita, quum

fine hoc

u(us

fdcuitatum

onmium confenfu, nuila in toto a&ionum humanarum

choro, fua gaudeat

rectitudine;

de

culco

tarnen

divino

id in fpecie oftendi'sfe juvat^ ut

indc

diltin&his

curatius-que intelligatur intrinleca

hypocrifeos

turpitudo.

Vide-ri enim volunt hypocrit#, quafipr#

aliis Deum colanf,

atque ideo actus externos

adfeclant,

quibus

credulis

hoc

perfuadeant. Ne igitur tibi

imponi

patiaris, &

ne

tibimet

ipfe imponas, nolTe omnino oportet,

quomodo Deus

vere colatur, & ut conflet, quantum fibi ab

hypocrifeos

vitio cavere debeat, qui reapfe pius

eile vult,

atque in

omnibus fuis a£tionibus cafla meote Deum colere

expraz-Icripto legis naturalis avet.

f

11

Sic porro quod ad psetatem

Theologie

am

feu

Chrißi-anam adtinet, qu# ex falutis divinitus revelat#

oecono-rnia hominem novis impeilit motivis fua

adimplendi

officia, eft illa nihil aliud, quam ftudium in iis, qu#

ad

Summi Numinis cultum pertinent, ejus voluntati fe ad»

ternperandi. Et quoniarn cultus divinus rectum

de Deo

rebusque divinis fenfum includit, qui tarn

internis anim#,

quam externis etiam corporis adibus

abfolvitur; hinc

pietas quoque h#cce fuo ambitu illa

complectitur

orania,

cui in facro codice vox sva-tßeioc I.Tino. IV. §. refpondet.

Unde quidquid ab hac pietate

recedit

in

religione

vere

Chriftiana, adeo ut ab a&ibus externis, verbis,voce, vultu,

geftu, diffentiant actus roentis interni;id orane, non

niü

nomine hypocrifeos Theologie# feu

Chriftian#,

infignien-dum eft. H#c aucem hypoerifis, cui hXiv^lv?ic&,i

Cor. V.

8 opponjtur, non eft particularis alieujus

faéti, Gal. II.

13. fed univerfalis totius religionis pietatisque

Chriflia-riXj quaeque non tarn horoines, quam Deum

petit,

-&

(22)

A <1^ { ; 22 V

»quantum in fe eft, ekrdit; diciturque hxc ipfa )uogpeme

Trjz tvGsßslcts IL Tim. Itl. 5. %£?//# IL Cor. XL 13. 14.

ruendaciurn ApocaL XXIL 15 confr. &j I. Tim. IV. 2.

Jerem. XII. 2. Hinc quoniam non unnm eft hypocrileos

genusj ita complures ejus clafles conftitui foient, quo

ruffl aSia illorum efl, qui in manifeflis fhgitiis

vivences,

religionem tarnen ejusque veritatem Tibi curas cordique

eile, aliis perfuadere volunt confr: Proverb. VII. 14.

Matht. XXIII. 2). 26. & ifthanc non impiam modo, led

& flultam <k ineptam hypocrifin dixeris. Alia autem eft

illorum, qui propter opinionera horainuro, quibus loiis (e adcemperare gefliunt & probare, hypocrifin affe&ant

Matth.11.-3. XXIII. 5. aut qui honoris vel commodi caufla

id faciunt, ut Judas Johan. XII. 6. Alia porro, quurti

hominesin cultu externo omne folatiurn qusrunt Jerem.

VII. 4. confr. Jacob. I. 22. Luc. xIIL, 16. Marc. VII2. 3.

Alia deineeps, quam magis lubtilem

nuneupamus hypo¬

crifin , quando homines &libi ipfis pii videntur, & facile

ab aliis quandoque irapetrant, ut ab iilis

pro talibus

habe-antur, dum Lmoao magno ftudio peccata prreeipue exter¬

na fugiunt, licet plerumque

internis cupiditatibus

pecca-tisque fubtilioribus indulgeant aliosque pra; fe

conte-mnant, ut Pharifaeus ilie Luc. XVIII. IL 12. confr.

Matth. XIX. 20. Alia denique, eaque fubtiiifiima, efl illo¬

rum, qui innocentes ex zelo, ut putant, divino le Deo

rem gratam facere exiflimant, dum

peccata interna & ex¬ terna luramo fludio fugere allaborant pravisque cupidi¬ tatibus bellum indicere, iisdem liest virtutis

fan«5litatis-que fpecie indulgeant. Quod fi autem in caufias hypo¬

crileos fpeciales inquifiveris, easdem efie omnino

diver-fas, facile intellexeris. Namque interdum ex malitia,

interdum ex ignorantia provenit, quando

quis revera fe

pium efle credit atque fan&um, quum tarnen minime

talisTit. Partialis autem hypoerifis interdum etiam

ex

(23)

§!>

)

33

C

®

roetu oblriri fölet, quemadmodurn conftat "ex Gal. II.

12. 13. Huc accedk quoque, quod in ornnibus vits,

Chriftiana? adtibus hypocrifin quandaro plerumque ex

naturae fallacia proceöentem depréhendere liceat;

ut jam

taceam, quod poenifentia detur hypocritica, & tides hy¬

pocritica, & fan&itas hypocritica, & preces hypocritica?,

qua? ornnia naturs corrupta? indolem geniumque

redo-lent. Atque hisce fic ad liquidum perductis, ubi

genu-inum hypoerita? cbaraclerem curatius paulo intuemur,

talem comperiemus generatim eile hypocritam, qui

ve¬

rum Dei Filium confitetur <k nil nifi pietatem,

rcligio-nem, fanditatem, caritatem in ore habet eaque in re

impericis atque incredulis imponit; qui amac quidem

Deum, non Deo, fed fibi; qui vult fcire divina oracula,

utfciatur; amare, ut ametur; laudare, ut laudetur;

fubrait-tere fe, ut efferatur, ita ur gloriam Dei dum

obtendit,

luam folam qusrat; qui denique discupit mifcere fe

Chri-fio in nuptiis quidem, fed non apud Herodem,

non

a-puct crucem in monte Tabor, & fic porro.

EPILOG US.

Poftquam pro modulo ingcnii jam ad finem per- *

duxi levidenfe ifthoc fuccin&umque fpeciroen; tribus, quod ajunt, verbis indicefTej convenit, fuifle mihi duces atque antefignanos, in Se&ione nempe priori,

Cicero-nem deOratore, Quinftilianum StVoffium in

Inftitutsoni-bus illorum Oratoriis, Canzium inOratoria, fcientiarum familis toti cognata, atque inj Se£lione pofteriori

Philo-fophos ac

Theologos

ygaleas noftrates, Philofophos

lo-quor Wolfium, Canzium, Schubertum, reliquos, atque

inrer

Theologos

inftar omnium,

Jo. Fr. Buddeum in

Jnftitutionibus Theologia? Moralis. Complura quidem'

eflent pleniori brachio

pertra&anda; fed quominus latius hic excurram, prohihent [tam

ingenii tenuitas, quam

ar-Cti hujus opells limites. Idcirco

manum de tabula.

(24)

Litteris ac,moribus

ornatijfimo

D:no

JON/E

BERGVALL,

Amico integerrimo.

T\umja?ji in arena publica ßrenuum te ßßis atbietam cT ab armis decretoriis infiruttifßmum; mihi temperare nan

pojjiim, quin impenfius tibi gratuler ingenii ernditionis

vir-tiitisque decora, quce exornant te Ef omnibus peramabilem

reddunt. Novi equidem, quod jejuno meo non indigeas

prce-conio; fed amicitia viter nos matua, aprimoßudiorum

com-tnilitio inchoata, non tarn fuadet, quam imberat, nt paucis

tibifignificem, quam effnfe ammus mens exfultet atque de

fe-licijßmo rerum tuarum fiiccefju laetetur\ Matte, ut coepißi,

labore indefejfo virtuteque mafcula in ftudio ßadioque tno lit¬

terario. Sint tibi de cetero fata propitia

, ut exantlatis

bis-£\r laboribus Äcademicis prxmia olim reportes longe

uberrima, •

References

Related documents

Haud raro fallicur fpecieboni, quod- que adpetit, id magis faepe eft malum, quam bo-. num fibi

ler loft, af någhrom tagha eller afhånda latha, utan efter! Laghom och lagha domum s ), Atque hinc eil, quod fingula?quac anno 171g &amp; dein juris publici fint faéia?,.

nihil frequentius efle fölet, quam perfonalis deprehenuo &amp; delati in carcerem conjeclio, quam primum aliquod cri¬ men fignificatur Miniftris publicis, quorum intereft. Ta¬.

namquae nos omnes &amp; fingulos obligat, ut quae conveniant naturae noftrae rationali* faciamus, qua? autem eidem repugnent, omittamus. Verum enim vero quoniam Philosophorum

SIcutI rota focieeas civilis pa£lo nititur, quod com* Mit in tali refignatione om ni um voluntatis, pariter ac virium , ut quod Imperans in ordine ad civitatis finem. vult, idena

cionem aliis plane verbis, quam quibus accepit, hoc eil:, fuis le&amp;ori reddit , aut etiam concionem, quam habiram fuifie novit, fed ipfe nancifci non. potuit, ad fines

fen οίξίεον βασιλέα νομο$έτψ&gt;. Optimum Regem &amp; Legislatoren*? vocitandi; ita quidem, ut fumma im- perii penes Mofen, non vero Deum, fuerit, &amp; ille.

hxumque, quod ratio, cur agant pocius, quam non agant, homines, hoc potius modo, quam alio, ex certis motivis obverfantibus, iisdemque in toto com-. plexu fpe&amp;ads,