Mikrokosmoskopias seu brevis tractatus de homine, pars prima, quam consensu ampliss. facult. philos. in inclyta regia academia Upsalensi sub præsidio ... Iohannis Bilberg ... placido bonorum examini submittit Johannes A. Esbergius Nericius in auditorio G

ι I fff nww ·

ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟ-2

K OFI

A

S

8?u

BREVIS TR ACT

_ATUS

DE

PARS

_PRIMA,

Quants

Confenfu

_Amplifs.

_{Facult. PhiloC,}

In _inclytä

_Regia

_{Academia Upfalcnfi}

Sub PR^SIDIO

F1RI CLARISSMl

IOHANNIS

_553g®

Mathem.

_Profefs,

_Ordin·

Placido bonorum examini fubmittit

JOHANNES A, ESBERGIUS

NERJCIUS

InAuditorio Guftaviano_[Maj,

di Dicm /4 _{Uwttj Ann·} M. DC. LXXXlll

HOLMIjE, Iroprcflit Job,G, Ebcrd

SENATOR

_SUMME

_J

DROTSETE CELSISSIME

totius regni sveci.c: _eiusqve provinciarum

GENERALIS _JUSTITI^ DIRECTOR

nec non

regiae agademle upsalensis

canc£llari£ ILLUSTRISSIME

MAGNE

GABRI¬

EL

DELAGARD1E

COMES de Sc _KrtMfot&f LIBER BARO de _{(£cfjjoimen/} DOMINE de _{jpapfal*/©cbid)/ ijeworp /}

|olm/SWarfcbaal/SDfasnitfMra

tam

_conjpe&um

_tuum

Illu-firem

jubeundi

aperut

Ta

_{enimCelßßm;o}

Comes

_ipjumper

_decennium

in exoticvs

_Kegionibuz

C?

Äcademm

liberaliter

Ju-ftentafti

5

ubiartes

liberales,

aufpicato

coluit^quodma-gnum

Beneficium

crebri.r

Verborum encomm

comme-morat.

Nos

etiam

FiliiJ

qui

fub Tuo

delitejcimm

Patrocinio,

ii

intimu

ani-mi

_{receßibuj refervumm,}

parente^pro

incolu-witate

Tuaperpetua^calen-tiaVota

_nuncupamm.

Ad

nulla Tua

_{IllufiriJsima}

ter eriim mihi

metuendum

efi

neincüßtorum

Verborum

ambitu, acad

rei

dignitet.,-tem

exprimendam

_imbecil¬

lt

_obtujoß

_dicendi

_fpiritu,

Eua

Eum

_eVilejcat5

_quin

animo

_jupplici

_ad

_T

ute

Clementite

aram me

proji*

cio _r

_buncéfe

_fiudiorum

fce-tum

_adpedes

_tuos

_deponehs,

JubmijUone

devotaobteflor,

utquemadm odum

DiVosfa-crificia

ejarre

o

le

o

com-miß

a

propitiajje legimm

y

ßc

ne

boc Vite donum

afper-neri?.

Serb

TeDEUS

reflituat

Ccelo!

ut

diu

ad

Tu#

TW

_{Illuftrißtmce}

_Soboli's.

■·>/-

_folatium

Patriaqueemolu-mentum

_fitperß

,

canitieiJplend

ti

exornatm,

ccele-L

_fiem

_{felicißimcintres.}

_Η

_a:

_c

altis

_jufpirm

_voVeo

I

Tux

Illuftr.

Ccliitud.

. U Devotiilimus Clicns I . / -,■■■<. , . I ' loh« Esb, *

Aturam _proprium

_mortali

_femine

natt

xJAiramur;quia D'tvinieß

AuBorteimago

Haud_{fallax, totum qua in parvacorpore}

mundum

Exhibet tå_{gerit ereBos}

_{ad fidera vultus»}

Planta _{eß caleßü >ßc}

_dicitur

_Angelus*

Alter»

In_{quo vüpulchrimicat}

_{tåfapientiaven.}

JEmula res tarnen eßumbraqueobnoxiaj

fato

Omni» _quainnumero>

_{mifera, eß}

_formata labori_*

Pulverte iüuvitt>

langvefcens

venttta

tå

herba

Pervarta admortemtenåit

difcriminare-rum¥

Felix_{quipoteritfabricam hane cognofcere}

fluxam*

Jpfe fui vitam folidos ycplorat adungves*

Sic _{quoqueeris felix Efberg?}

> qutppcj

laboras

dGnarua ut evadashumana_fortitttåopto ut

Ut _{refeytS tardem}

_conåignaque

_pr&toiOj»

ni_fat

Sidereperge

bono»fic

voti

gaudia hakcbul

Sic Prxftantiflimo&DoétiiIint©

Dn#_{Johanni Esbergio}

Amico _iingulari

gratuleriveluit

ÅndreasSpoIe.

1

Ad

Morum _{iß OoBrinΛ elegantid}

Ornatifiimum pjuvcnem

Dn.

_JOHANNE

Esbergium

De HO Μ I NE

Publice _{difputaatemLj»}

'Amdiu ntilU υei es,

inquit

vetus ilfe Comicus,

quatndm

ntktl

_dgis♦

_Magnum

_auteip

_eft

&

_{glorioium pra&cellenti}

jiere

defungi.

Afl

vero

quid

prae*

clarius,

quid

conducibilius,

quid

cfulciushominiMuficis

artibus

ini-tiato, quam

id, quod

tu nunc,

Politiffime ESBERGl, in

_publicum

producis

argumenti.

Kemper

mentemhumanam, divinam illam

& inconcinnum

_hoc,

_tarn

etfirui-tura&fabricae,

domicilium de ccelo

iplb

deläpfam

hofpitem, elegantL

bus ftri&uris delineare,

inftituifti.

Quo

nomine

non

poilum

nonfa-ne libenter

gratulari,

Sc

niii

_mo

fallit boniomnis

_augurium,

_ex

_hoc

primo

tuo

vernantis Sc

animi Sc

aetatis amoeniflimo flore, in

mul-tam Patriae

fpem>

_Sc

tui

_tuorumq,

folatium,

_{frudfrisimpofterum}

ipe-rare

longe

uberrimos

_♦

Acer anhelantes niß Sirati ujßrit

an-nos, Ruperit auicurfum ni

tibi

fr'tgws

iners,

ΠΡΟΦΑΣΙΣ

adLedlorem

Bene

volimu*

Q

Vi

untur,

volunten

meam

afiquod vaßitate

dijfertatiunculam

meti*

aut

vilt

_pendent

_aut

_{plane irritum}

_ac

inuti-lememoliri opufculum

arbitrabuntur:

bre-vitatem _{enimquopotuiniju}

feqvutmfumy

quam

magtsplaccre

fcivi inuti

Ii

verbo-tum ambitu amplificato opere.

Worum,

infolentilfpravertere

altquibuo

aygumen -tis noloynam aquos eis cenfores fero+

Et

tametßomn'ta

omnium

non

fapiantpalato%

propter

difcuyrendi

Privilegium

>meums

imbecille_{Judiciumtarneninterponere}

voluu

finealiorum

Qlariftmorum

faror

um

pra-judicio.Si

temporis

angufiia

me

d

quorun-dam errorumfenfu_averterat>

quod

noiu>

Jferoχeos

B.L♦ut

pro

candore

tuo

emendes

PATRONE

MAXIME,

[

NValuitconfve-tudo

_{, qua;}

I

_{lege Videtur}

_pro

•

pojjeflare^utflu-dioruni

_fuorum

_vel

_rudur,

ipe-rum numerin ocum me

fciamjn

Te

Venerabundut

conVertor.

_Aß

_qvia

_nihil

Tuo

_Splendore

_dignumu,

hocefiyub

omni

parte

bene

expolitum d

me

publicari

pojjcperpendi

Jlutiuare

tuac

retraft

are_conatiå

cce-pi,

donec

innumera tuafiel-

j

ßßimeComes,

dementia

pi-gnora

,

memoriam

pentia, Jententiam

muta-runt.

_Fracipue

Vefiigia

dementiatua

|

nificentia magnißca

confir-mata,

_parentimeo

_infixa

_,

jemi-ΕΝ

ΟΝΟΜΑΤϊ

ΑΓΙ-ΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΠΑΤΡΟΣ ΤΙΟΤ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ,

CAPUT I.

Τ

Oefinitionem

Ii'{! ·* · . v.-.''■'· .''· ;1 · Thef. I,

,V

'

γ

EUS

Teroptimus

Maximus per

fubli-mem acinfinitam iu-amfapientiam omnia

"z

tam ornate& decen-ter con_{junxit, ut}abomnibus admira«

tionem _expriraere

_haud

nonpotue-i rnonpotue-itnonpotue-it:

ipfcenim

omniaΛ&$μωμί$ρω'£

-rt

ruöpuaconjunxit?levibusiupcrioralo··

T ca imperriens, _{terram vcro}

in medio

immobilem defixituteffct commune

)mnium auimantium

_{receptaculurru}

acdiverfonum, H^c _quamvss feor-iimfapientiaraCreatorisdeprardicant, innulio ramen ma_{jusiapientiarfuasar¬}

gumentumreüquit, quam inhomine.

quiμικροχ2<Γρχieu compendii totip mu-di rjtuio nonimmsrito_infignitur»

ge-Üat _{namqjimaginem Creatoris,quod}

AIcmasusapud Ariftotelemde An Lib

h tcft; tur: _{Φησιτην'^νχην} $ αν&ξωπχα-&åvåhv étvou το éoizivcu 7ΰ~ις cc&ava&ig'

S. _{Gregorius Nyflenus de}

Hominiso-pificio»vejrbi Diviniinitindu}

medita-tione _{quaii Deum creails Hominemj}

hifceverbisdeclarat: μovtj & αν^ρωπχ

κ,αζισχενη K&LaAaitir&jjoig <zs0vicnvo "ζ r/mv·

τogπ»ιητης,Ob infigne igitur emolumé-tura, _{quodtam praeftanscognitio}

hu-jusanimalis fecumfert» αν&ρωτησκοτήουν

hane_rudi, utpro renatå potui

Miner-va expqlivi_{> quat} aliqualis pulcrorum

coelitus liberaliter conceiTorum do¬

norum confervandorum , _exque ad-verfonoxiarum _voluptatumac iliece-brarum vitandarum, admonitio eilo

poteftj & cd fåne etiam incredibilis ejufdemcogaitionis uiusqai

utiejjfua

ampli-0).

amplitudinetotamPhilofophiam per-vagatur,dignitatec),omoes

difcipJinas

evmciti _habcsnamq. inHomineqoo-cunq. teconverreris,ca, qua? admira-tionem Creatoris & creatura?

eiprse-ihndum_{obfeqvium commendant. Si} animae_{contemplationem aggrediaris»} &eandemcum_{magna veriratis ufuiq;}

voluptate conjun&aro eflTe

deprehen-das, idcmetiam Ariiloteles Lih* i de

An,T«x,g afleveratiAoxetåivs&g

&c-tou>ct7Ttt(rou) _{η γγωσις οωτί\ς μζγίλΛ}

σνμ,·

ßci?ÄScQp

μ,άλίςζχ,

Jg

τηνφυπν; Etcor¬

poris formam Γι

_{beneperipexeris}

eti-amiliam cultamac _{auguilam eiTe nec}

negatumibis Iniummå,in

nullacre-atura tcrreilri _{majusfapicnti« fuas}

mo-numcntum _{ftatuir,quam in principe}

ac _{Domino omnium animantium}

Ho-mino*

The/, II,

Qjaia hancmateriam phyficéper-traäandamnobis_{praefumpfimus,eam} nonordineanalytico, qus ratiocon«

fiderandi Prafticae

(4).

pria,

fcdmethodo fcientificå

percen-feamus,in _{liminedifputationisnoftrae} talem Definitionemtradentes:

Ho-mo

φanimal^mente

_accor¬

pore

organico

conftans,

feu,

quod idem eft» avS-pωπος i?i Ίωον teytwv

fub_{quibusnominibusΊωονteyivavtotius}

Hominis formalis ratio

comprehendi-tur* HaneDefinitionem fatis

perfpi-cuameile arbitror» &_{adprtefentisma¬}

terias confiderationem

accomrooda-tam: namDefinitionemcumdefinito

eileconvertibilem_{oportet>quodnon}

foret>fivel _{aliquodad Dcfiniti}

expli-cationem attinens _{diipungeretur, vel} etiam _{präster necellitatem adderetur.} Ad_{utrumq;itaquedcclinandum}

extre-mum>talemmihitradationis_regulam

pr«fixie

Thef III

Ut claritatem brevitatefoenereraur»

in methodi obiervatione,

Scholaftico-rnmaccuratiorum_{veitigiapremamus*} atqj

Co

atc),·definitionem

indefinitum

&ilri-dédidam definitionem difpefcamus«,

Ωζ/σμ,ίνον fcu Definitum eil bomo »

cujusexpendendum i'e hic offert «τν-fiov. Diciturhomoab

humo,

quod & Cic«deNat: Deorumconfirmat_perio-^:

do_{feqvente: Deu<s}

_{homines humo}

excita-tos_{ceifosξ$ trettos conßituit, ad ccelique}

quaji cognationis

domicilii% prißinis

con-jpettum excitavity quemadmodum &

CZHN ab nmN hoc eilterrarufa-,

dcrivatur Gen« 24 v._7.

ρ1D5?mΝΠ ΠΝ nw W7

: nDl«n

Quidam verohominem DIN didum eiTe volunt, ab abfoluta _{pulcritudinct}

inlingua enim

aethiopica D"1N

deno-tat amcenumeile &c. Sed hsecalluflo

potiuseil» quam

Ετυμολογία*

Grascis

Homo dicitur _{αν&ρωοης, quod nomen} Piatoin_{Cratyloåverbis}

_kva&épu

_&

οτΙω

colefcerearbitratus eil> fitq; uvS-pumg

quaii ava&poovα οπωπζ, cum

homo

fu-pernein iuumconfpedum

incidentia,

pauloaltiori judicio rimetur, brutis*

pendulumacpronum

ad telluris hiatus

«)β

capiJtgeftanribus,nihi!q;präster empeka

cogitanribusvel quaerentibus» idOvid.

Lib,u Mct. Fab, 2. non minusicito

qua mverefequentibus carminibus

de-pinxit :

'FronAfy cumjpeBent animaΓια catera

terram,

Os _{bommiJublime drdit ccelumfy tueri}

Jußit cjf ereBosadjydrrA

toäere

vultua, Konnulli Hominis _origcnem

_trahunt

ab ανω_{τξίτίύύ}

τνν

quod

neq>incon-gruum apparet. Quibufdamvcro ma¬

gisarridet αν&ξωπονabανω&

ρίπω

dedu-cere > fitq* αν3-ρωπ<&> quaü ,'ανω _ρέπων furfuro_{vcrgsns» fed hic τωνtwjcuv} diileniüs>cumcx partereinuila

inter-ceflerit controverfia » facili negotio

poreii conciliari, nobis tarnen

Piato¬

nis_{probabiliorvidetur ετυμολογία*nam *}

caufam cur(θ") in ultima irrepat

diffi-cileeftreddere, & _quamvis

faepiuicu-le_{prokibitu quaedarn iiteras elidamur} quiedametiam addantur,

apprime

ra¬

men _{proετνμ,ΰΐς} habenda funtqusmi¬ norem mutationem inferunu«

(7) Thcf. IF,

Hic non fufe Homonyma

expri-msm, nam perfpicuisvel _{non tarrij}

multum ad Inftitutum pcrtinentibus

prolixe immorarinon

intereft,

Stri-(ftiorifebfu homo dcnotat fervum ad fervitia certo pretioconduäum_>

qui

Hebraisdenominari commur-irer (o*

let Eoieniu _{apud Cic: in Qrat*}

pro QvindE reperitur : Hominem.j

J^hjinllti deprehendü in

publicum

co-H*rü abåuccrzjt _ApudStatium

_&

Ca-tullum neq; illa forma

eft

infolensr*,

quosLe&or B»

ipie

confule»

nam

o-mnia ad _{ungvem excu,tere}

temporis

ratiovetat« Apud

Eeudiftas

homo

Va-fallus, hoceft virinalicujuslocum luf-fe<ftus> vel _per

_{determinatumtempus}

adalteriusvicesfuftinendasfubftitutus

audit, vide Lex: Phil: Micr* Has & coniimiles omnes acceptiones ut

å

propofito noftro

alienas

extermina-mus, verumqjhominem

propriofen-fu

_{accipiendum»confideramus»}

_H#c

adDcfinitunXf.

C«)

Thef. F.

Circa Definitionens ftri&e diOsm obiervandnm _{genus venirj qtioöin_,}

Definirione rraditurefle anirnal De

hoc genere Chorus Philofophantium

nihil_{ambigit,quin sequehomini quam} bruto conveniatjCardanustarnenlib»

2» _{Subt.*pag»6i5 reiapert®}

acperfpi-cuxvelamen obtendere _{audet, cujus} verba hic _{perfcriberenon} pigebit>de-licatoribus_{quippe ingéniis hoc} forraf-iis arridebit>fenbit itaq; huncin_mo· duna: Si animal _{quamvis nutriatur}

livat* _{"planta nonefl, necdieiturt quia}

animam _{quafe.vtit habetpräterplantam,}

Ergo «f homo, licetvita ξ$fenfu pradttu*

ßt?animaltarnennoneil, quia_prater

am-malts_{fenfitivam habet menlemproprium.} Nec _{major ratio cumanimal ä/catureffej}

Homo _quamplanta

, vidilicet _quia

diffe-ventias_{aquoftbivendicatjure, J/ere enim}

fentit efvere nutritur. Deindealterum anima Genus _{rfrißoteheß quod fentit> ab}

eo quod_{inteäigit mente}

> quiaaliaforma.a

animalts alia_{hominis» ergo una[ubaltera}

coüocari_{nonpoteft, 'TertiοβHomo}

_eß

α-nimal, eritvel rationale vel irrationale,

hoc_{effe rationale velnon>eritd'fferentia}

ammaltum. Et _qua jentit _an'tmapoteß ut't _{ratione^ nonuti. Gfucmadmodum}

i^iturfptciesconiinetur fubgenere> Homo fub animali, ßcetiamforma

fpéciei(intel-leBua) fubformageneris conline»

tur _{quodhictarnenfalfum eß: aliasenim}

&_{fpnfuaintelligeret♦ Verum iubfilitas,} Cardani hac _{refponfione facile}

dilui-tur: Tfribuseoim rarionibus fultum.· in illam fententiaminduci

apparet,pri-nio, _{quippe contendit Genusncrapo}

Animal Homini non _{competere,quia}

inquit, hac rationc Homo poiTet dici

planta, vult ideo id eiTe animalquod vitaacfeniuduntaxatgaudet. Deinde

dicit animal & HominemeiTe _fpecies

oppofitas>& proindeunum fub altero

comprehendinon_pofle» Tertio,affir-matidé noitra fententiå _confequi,ut

animal _{potuerituti ratione &nonuti·}

Ad _primum reipondeo,abfqueimpli-cijtioneHomineradefiniri _peranimal*

imo_{aptiilimum Hominis Genus effo}

, ,

(10)

audeo_aileverare»

quia animavegeta¬

tiva eft _{ίντίλεχ^Λ}

comperens diverfis

diiparatis bruto & Homini, ncc ani¬ ma_vegetativa

, ftarim dicit animal vei

hominem, quia poteft elfe planta, Ad fecundum» animal & Hominetn üü

fpecies _{oppofitas feinvicern refpicere}

ilrenué _{nego, quiaanimal rationerrL»}

veri_{generisobtinet, &Homo vtciiTim}

fpcciei>brutum _{itaq; & Homofpeciei} diverfée, Tub _{genereanimal a?qualiter}

continentur, Ad tertium _reipondeo, ii_{determinare accipiatur}

nomenAni¬

mal,eile vel rationale velirrationale»

indeterminare _{verofpeäatum} necra-tionalitatem nec irrationaliteten)

in-volvere , male itaq,· conclufit

Carda-nus» dum omnc animal_{poile uti}

rati-one & non uti _{fcripfit» atq;hxc jam_»}

commsmorata _{ipero contra fubtilis}

Philofophi opinionem

iuffe&ura,ube-riorem fl defideraveris controveriiae

ejufdem expoiitionem , reperire eam

potesapud _{Scaligerum?necnon}

_opud

Luik: devero Horn: _quiejufdem

Car-dani _{opinionem quoqj condignis} ca-iligationibrs vellicanc ac

00

CAPUT

II.

Vorm

am

Hominis

Tbef, i.

IN

cum

capite

brevi

priore ipfam Definitionem

_{generis explicatione}

ex-preilimus. Et quia animai duaspartes

conilitutivasreqnirit animam nempe

&_{corpus, quarumilla form® &adus>}

hoc vero _{paßionis & materias} ratio-mm _obtinent, nunc hic

formamde-lioare conveniensvidetur, eiletenim

potior pars compofiri ,

quasmateri-am uti _{dignitate antecellif, ita etiam} corporis tra&ationem anticipare par eil. De Forma_{viventium magna eil}

controveriia mota inter _{4pdos tarrL*}

recentiores _{quamveteres. A}

^rte-fio _{quippe excepta anima rational!} nuila

_f^rma

_iubiUntialis

_{aguofcitur ab}

Ariilotele vero Philofopho antiquo _»

cujus _{opinionQm pleriqj feqvunturia}

omnibus forma admutitur ,

quam

interpretibus de

natura

ejus

fem-permota fuit magna

controveriia

le-cundum Arift»de An.Lib«i. ϊΐάντιιν^

πάντως εςι των χαλεπωτάτων λαβαν τίνα

πτίπν v&tcujvjg & propterea multos in

ejusexplicationehallucinatoseiTe

fub-jungit ,

inlibris ctiam

iuis

de Anima

diverlas fententias _{promit acrefellio}

quarum aiiquas hicrepetam :

de

An*

Lib. i.Text.2o* iententiam

Democri-ti refert: Δηροκ ζ/ πυρ it η&ι 3-ερμον

φηων étvaf, Empedoclis opinionerna

prodit Text* 25. Φησιν

Ε/ατπάοχλης

tx

των_{τοιχαων}πάντων_{avcuι^t/ εκατόν <ψυχην}

τάτωνύτω λέγων'

Ταίη fjfyj $yalouv 'οπωτπΐυ^μ

våaZt ά'

υ^ωρ Α^ άίον _{ά(&ρ 7W£/ 7τυξ} ai-άηλον

|STö^^f

Τ6 ςοξγην

ναχ(@^

άι

τΐ

vaxet λυ^ξω. Τον cuj-nv _{τξοπον εν τω τιμαιω} Ελάτων _την ψυχην εχτωνςνιχαων ποια

ThalÉ

exifti«

mationem _{exprimit ibid- Text. 52#}

Εοιχε _{yjy Θαλής} xivqitxgv _{τι την} ψυχην

\3ΰτλαριβάνανi αΜξ ινν

λί&ον ε$η

y %ijV 'eh _TVV 01^Vj(iby _XlVCi ibid« HcfS"

Ciiti : *Η^ίκλε<τ0-_τηναξχην,φησιν _ctvcq

ιψ ψνχην _{&πζξ την} avct%yAaeny _ης tctTka σννίςησι, _Diogenis♦ Διοξίνης

ki^ß. τατιν oivjS'ag πάντων λε^ομεξεςκττν, Paucis _{iotcrjcäis Hipppnis mentem_»} apcrit: τίνες την ψυχην

vJag

eivcy αττε-(pqvfWTo ωωτεο 'l7rsruv. Criti^Jετζξοι αίμΑ

χ&τάτπξ Κζ/τίΛζ Text« 54» tyyovicw

nva αυτήν τ.νες Λίγασι ημ/ την

αρμονίων

χ^βοιν χμι ovvfceiv τιναίνατπων. fic varie

å variis anima dcfcribitur brutorunij«

The[> II.

De aniraabus aliorum viventiumj

utcunquefit» five fuerint veraeformae

fi^enon, _{quamvispro modulocaptus}

meiaflevero veram formam etiarru

brutis ineiTe» attamen certum _eftani-χ manarationalemχατ _{εξοχήνvcram}for¬

mam efle immortalem, ac å natura

mortalium brutorum _{longe alienam}

&c« _Epicurus tamen Lucretius &

Pomponatius

mortalem animam

eiTc

propugnant, quosinvi&is rationibusr*

cvincere

_poffumdogma

(η)

fimum _{omnemq; humanitatis cultum}

plane prolCribere, tum enim pauci

virtutem aucuparentur , dum nihil

praemij eireftareperivaiifutit, oranes

enim ob virtutem &exea flnentenij

ipem akternas falutis tandemq; finien-öx calamitatis, _{afflignexcruciari,}

va-rijsinfortunii tempeltatibus quailari»

imo_{quandoqi ultima pati prompte}

fu-ilinent>& tanro _{majorem fibi}

rema-nere mercedem _{opinanrur > quaoto}

altiusprofundiulq;doiorum tela

undi-quaq; excuila, ob virtutem ejuiq;in-credibilcm amoremadmiierinr, Im-becillitätelaborant _{argumentaeorum}

qui contra pugnant > quorumahqua_»

carptim hic perftringere placet > dl*

centium virtutem libi _{ipii prajmium} eflej &_{proinde nullumaliudabiis,qui}

iubvirtutis _{aufpicio militant fperari ;} Virtus enim feiola eil contenta,

Con-fcientia _{quippe malos mordet ac ad} deteriora_{perpetranda prtecipites effir¬}

rat» _{piosvero conicientia bonorum.»}

ad _{majus majuiqj aernulandum decus} acceodit* _{Atrefpondetur}

multosma-le_{vivere»quibus nullavitas irapiaeme¬}

moria animo obverfatur, acne

pun-ftum _{quidem temporis mortis} medi-tationi _{impendunt, quitamen in ulti¬}

movifae halitu _{furijs infernalibus}

agi-tantur, _{conicientiaq;propriaarbitra_,}

malorum _{perpetratorum inquieta afs}

infimulat, _{quamobrem ijs.qui femina}

re&erationis obterunt, _animamquo

poft hunc üatum fuperilitem eiTe

ne-gant, nihilmitius fperandum , quam

ut _{falfaeopinionis aut aternam luem,}

aut funeftum anima: cum _corporo

obitum nancifcantur. Taceo _jamean->:

dem fententiam _{Phyficis rationibus}

poiTeretundi :namnon corporisopus eftuniverfalia cognofcerc,demonftra-tiones_{(quae nonlunt ί iimaginationis}

foetus) dare» cerebrum rimari > nulli

organo certo infider#, ieipfam in fe

refleßere > a&iones iuas intueri, irL.

finem honeftum_dirigere,

phantaima-ta _expendere,

ipiritualia velieac non corporalia» haec& fimilia nonå cor¬

poredependere, nifi menteobcaecatis

luce _{meridiana funt clariora.}

ffium eil argumenrum

dura

dicuno

univerfalia_{cognofcifub ratione}

iingu-larium & _{Ipiritualia fub rationecorpo.}

ris _{quod & prius iatis eil}

demonilra-turo. _Quam lubrica fitratio probandi

mentem _{perirequoda&us}

mentispe-réantnemo_{ignorat:namilli non}

pro-pric funt fed infunt, nonexiilunt led inexiilunt» _{quifalvoSubje&o fcparari}

poilunt>Subjeftum ab illisnon

depen-det, Ted viceverfa; nuliumcorpuseft

annihiiatura> ergo neq; fas eil dicere

infinitas fere animas in nihilum fuiiTe

redaäas, _{deniqjammam non} annihi-Jari j fed minuratim diilrahi» ΐηφ fu-mum abire abfurduraeil,quiaeil

αμί-& _{α,μ,ιμίς. Mens ipia non}

intel-ligit nifiper phaataimata,ergo

eil

fa¬

cultas corporea* Rcfpondeo mulca

intelleäum caperc» qua? phantafmata non

cognofcunt»

utpoteinipeculo

fi-niilra manus röihi _apparetdextra _{> &}

dextra iiniilra , idq> re&umjudicao

phantaiia, ied inreliedus aliud

fvadet

5

Antipodes non pronis

capitibus

inli-ftuntut _{phantafia judicat*}

_{ied eredo}

C'7) .

capltequod ratio

doectdn

his

&

pluri«

bus aliis _phanrafiam

_intelledlus

corri-git* HxTunt rationes

principe^quac

ab _{ipfis pro Achilleis habentur, quas}

refcilerevoluimus> piura_argumenta.»

pailim iq fcriptis occurrunt,

qneeo-mnia annotare eildifficile i _praeterea

in perroagnammolem

diiputatio

me a

excrefceret, Π _{ampliorcmoperam eis}

impenderem> pergo igitur

ad

alia^·

The/,

II!4

Hon _prieterire

_poifumqui«

_ctiam priecipuaerrorumcapita attingamper quas nobis anfa datur ad naturaroho¬

minis fufius _{explicandatmcxoppoiitis} enim veritas eluéefcic; &imprimisr*

quaeilio moveri fölet An anima abfol-vat hominemfola? vclhomoctiam ad

iui _{conftitutioneratit partern alteram}

compofiti corpus requirat / Plato &v

ilotinus&c. _{quodnotiifimum}

_eil

cor-pushumanum nön anima Organum*

ac _domiciiiam» ied qtiod detcrrimu eil _vinculum ac carcercm

appellita-runtj iainc Plato etiamin

_Cratylovulc

C'8)

cflc arifjLn

Sepulchrum

j ut

anima

cor¬

poris fit

cancelüs

circumdara

fepraque

nonalia fcrerätionequam exuvi#

fe·

pulchri

anguftiis

includantur

,

vci

e-tiam fic efle di&um» quod

animaper

corpus mpåim.

ab

Orpheüputavit

Pia·

to_{corpus σ-ωμα}

fuifle

appellatum

quod

poenasdcliäorum

anima

in

corporej

fuftinere teneretur ut ο-ωζητκι*

ficque

reatumdeli&oiummeritis

cruciatibus

dilueret,&hincnecanimam& corpus firnul_generari>

_Ted

_animam

_creatan:

cum corporibus

conne&i

variis

_,

fic

Empedeclcs

quoq;μ,ίτίρψυχ,ωσιν

ftatU'r

cns>iuam animam in

pilcedelituificj

& _Pythagoras

_fe

Euphorbum

fuillc

exiftimarunr. Greg:

Nyil:de

Opif,

Horn,idemrefert 28.hifce

verbi(:φά-οιTivct τωνηφων-αξηκίναλ>

'olt

ά,νηξ

ykytviv

t

αντος yuycunogσώμα,

ixtT*ip(pirjcm%>,

μ,ίτ'οξνίων

ανέπτη

&åjxr(&>

ίφυ

ι&\ί$

•vfyåν ελα,χε βιον,

fed

poit

obirum

ο·

nia affirmarunté memoria

obliferari:

hoc & Poetis materiam

dedit

anima!

fingerec

flumine

Lethaso

biberc,poil

vcro folutionem anim« å corpore

00

eamliberam in aethere volare , hanc fentcntiam obmultainde

confcquen-tia abfurda reiicio, quaeq,

BeIl:Lib.4

de _{Am:grat:pulcre}

_collegit»

_quo

be-nevolum le&oremremitto, Nobisr*

brevitati iludentibus fufficit, paucas rationcseidem _{opinioni obvertero.} Ratio _{rejcdlioniseil:i«Quiaanimana·}

turaliter _{propendet ad corpus}

perfici-endum. 2, Quia multas adiones abic];

corporenon poteil cxe(yere.

Quia

poenae eiient fruftraneas. 4.Quia

übe-raliterfaceret _{quihominem enecarett}

& contra male _{qui é mortis}

periculo

redimeret _{eriperetqj. Abfurdum»·}

denic); corpus

&animamaccidentali-tcr eile unita nam inter canontalisr*

mutua intercedere poteil operatio _,

qualemcum admiratione,

quovis

fere

momentointcranimam&corpuseile animadvertimus. manet _iraq; omni··

uro faniorumPhilofophorumconceu«

turatum »non _corpus eiTe _partem

ho¬

minis_integrantem

_{faltem»fcd integra¬}

lem, & _{quod fit alter}

_{compofitioniff*}

terminus» natura enim hscomniaita

(ίο)

Ihtf. IP.

Difceptatum di

in

Thefi

fuperiori

x _{&evi&um eriam}

corpus ad eflentiam

hominis, ficut & animam pcrtinere,

nunc vcro pauciflimis artingam

qua*-ftionem hane: anin Hominetresfint

animas vtlunaduntaxat,qaaspotentia reiiquasiub

fecontineat,

quam

quae-iiioncmdiificilcm cfle equidem con-fiteor &tamintcrveteresquam reeen-tioresfuifTe vexatam. Averroiilae tres

aniraasinhomincdifcretaseile

aiTeve-rant; ηεφ

fuisrationibusdeftitfSntur:1

dicuntnamcj; fubanima

rationali

uu

potentias>iofcriores

animas

non

pofle

contineri»anima_quippe

rationaiis

ipi-ritualiseft, lilasyero funtmateriales,

quomodoinquitfnt

tunc

fub anima

ra¬ tionali contincbuntur? dicunt porro Avcrroiftae etiam iuam opinionerna

confirmari _{experientia,quia} mente

a-liis

_{inteatafacpiufcul©}

_corpus

_id

quod

fuumeft _{agit, ergo}

_aliud

principium

talibusaäionibusferendum>nonenim

iecundumidem>adidena? eodemmo-do

do &temporeabuno

prineipio

plures

operationes

poflunt

rcfukare*

Ali!

vtciilimabeademfententia

abhorrcnt»

ac unam in Homineanimam

eiTefta-tuunt» virtualiter infc alias

animas*

comprehendentcm >

ob

alterius

opi-Bionrscbfurditarem,conieqüi quippa

ab Åverroiitica fententia inquiuno»

tresin homineeflfe ipecies

vihujusar-gumentationisχ

ubicuoque

tres

funt

ipeciediverla:

anima?>ibi

tresquoque

interie funt_{ipecies differentes»}

con-futare _{inlupcr Averrois}

opinionen

conantur» ad

priusrefpondendo>äni-mam*'ipiritualcm

poiie

potentias

qua:

in aliisfunt materialcs

comprehende-rein feimmateriales> noaitaut

effici-at

corporeasfpirituales»

fedkaut

fibi

cengenitas

poiiideat

immateriales

r

non aliundeacccptas,&

ficcontinere

vegetativa:&

fenfitivae

animarum

vir-tutes ut fuperficicsbneam _,

&c.

Ad

pofterius,

polfibilc

efTe ab

una

fubftan-tia*iimplicidi

verfas

operatioes

refulta*

Ce.iecundumdiverfasvirrualiter

facul-lates,iecundumdivcrium organorum

con-C")

coDtcxtum»fecundum

diverfasmotu-um determinationes, &c# fic pila in

parietem viexcufia refilit, inorganis

pneumaticis unus fpiritus diverfarum tibiarum concentumexcitat»

émoti-bus _{opppfitis reciprocus motusoritur}

&c» Etfi _{ambiguum fit cui potius}

ap-plaufum dabo unico duntaxat verbo

tamen mearn opinionen) _proponam,

corpuseflecorpush.eft necquicquam agere perfefedieroper per aliud

affir-rno, non itatamenut _{corpusagat per}

formamsfed viceverfa, ficneccorpus agere aliquidputo,

nifi

a&ioaliquaa-nimaeconcurrat, licet fit _{parva &}

in-completa iäepiufcule. nec necefte

eft

dum _{aliquo imperavit}

_voluntaseilo

eundum» utin illavolitione_occupata

fit _{haerebitq; tota ratiofeu}

animafu-fpenfa continuo>donec ad

locumprae-ftitutumperventum fuerit.nam å

vo-luntate motum corpusdeinderité

juf-fum_{cxfeqoitur, &quoufqf}

_propoiuit

tendit> anima tamen calorem

fuppe-dirat&c. Sic dum

praetereomeditati-onibus _{ocCepatus villam quam}

_effcra

ingref-ingreiTurus,

ctiam anima

movet

fed

aliis _occupara quae eam

magis

affici-unt fe non

determinat,

anima

itaque

una eil cui totum corpus

paret, non

vero åpluribus

principiis

regitur,

nill

virtualiterdiverds,

é

uno

principio

ra-diculi errwnanubus« oportet

itaq^

rati-onem vigilem

éfl.efui

regiminis

anti-ftitem ac cuftodem.

Vide

Thom:

de An»

Thef. V.

Circa animae

creationemhailucina-tuseft avicenna,dum

animam

Rat»

ab

Angeliseiie

ereifern

affirroavit»

Crea-rc _{πρωτωςnon}

επομένως accepto

voca-bulo,notat aliquid

iecundum

toturfij

luumeiTéé nihiio

producere,vel

rem

aliquam ponere extra

nihil.

Vicie-phus

Angluspoit

morfem

efFoilus

&

concrematus, perhibetur

quidem

må¬

nes fuas rcmiiliile

nunciatum

mun-dum non elle ex nihiio,

hoc

eftter-minum åquonon

eile

nihil,

led

ex

ef-ic _{intelligibili}

mundum

effe

condi-tum, veruambigua

phraiis

fidem

(η)

trare _{vixpote#» namiicdicimus}

quo-^jueante

creationem fuiffe

tempusin-tellrgfibile hoceftreapfe nullum.Certe

ad rem fecundum totum fuum eileé

nihilo_{produccndam>virtusinfinna}

re-quiriturquχnullo modo angelis attri-bui

_porcii

_{ενημίνωςacceptumvocabu»} ]um creationis _{neq; ad angelos} qua-draf,nam hiftoriacreationis _nufpiam

nobis creationem _{angeioruminlinuat}

ac commendat, Eft itaq» Axioma_»

ftabil· acfirmum animamrationalem

m Deo eile creatam, nec tarneneflo, fecundum Poctas» _{auradivinceparticu.}

Um*nam Dei eiTentia citindiviilbilisd

Huic animae Deusvirtutem fibi fimile

proereandiinfevit» nonita utemate¬

riaanimarationalis educatur,Ticenim

eiTet materialis fed fui _promotionert

inquit Ramus ingeneretur » ita ut é

femme fiat _{corpus» é} conjun&a _vero virtute animaeanima. nontarnen ani¬

ma _multipiieata comminuitur _,

fed

inftar candelae _{( ut}

_utamurrudi

_ac triro e materiatis deiumto exemplo)

fe _{promovet, & baec plurium}

ranoruro Philofophorum

de anima?

per traducem

propagarionemenseil»

quae cum veritate

conientit

ac

gruit> interimtarnen

cognitu

eildiffi-cilis, id _{quod vel Auguitini cxemplo}

decisrari _{poteihnamå juvcne interro«} gat9de produ&ione anitnae

diu

conti-cuitj donec filentium ac

cunclatio-nem Vicenrius Viäorrepréhendens»

abinvko difertam» inardua

re>inici-ticß confeilionem» cum

magnajinfo-lentia? _{quarilionis reprehenüone}

con-junäamextortio*

The_{f. FL}

Quia cviäum eilin

fuperioriThe-fi,animam _{poii corporis interitufn_» /}

fuperftirem vivere,ergo non

iromeri-to forfan _{inquirere poifumus qua}

ra-tione _{feparata vivat. Procui dubio ft} anima vivit ientit & _{intelligit» naeij}

cogitatio

eft

intelleitus

vita9eumque

inteiligendimodumnon concipimus»

nontarnen obicurum efteam fenrire»

moveri»ac _{inreiligere, idcji}

confirma-tfe _poiTumus

_{fequentibus raiionibo*\}

Rem

_pauciilimis

tranfigam:

Primo,

iéparata

anima

fentit

quia

in

corpore

fentir,qi1od

quoniam

eil

verum,

qui

qu^fo nonextracorpus

fentiret

/

cor¬

pusnamq,·

ipium

folutp

non

fenrit.Se-cundo movetur anima ieparata.

Etil

indivifibi!© moverinonpoteil,

quem-admodum _pundum

Mathmaticum

a-nima tarnen movetur ficut &

Angeli

five _{intelligentia.}

Tcrtio

intelligio,

quiaipiaett

intelligibilis δζ

intelligens»

ii_{intelligitieipfamdtaq;quoq; eacum}

quibus eit

conjunda

intelligit

>

narib

unainreliedio alteri

manumporrigit.

CAPUT

III.

Animce

Rationali?

Potenti¬

al

expendiL,.

<Ποφ Λ

HJEc

animae

obiter

rationale

ad

contemplationem

proferre

volui,

nunc

igiturdigitum

(27)

„

tarnenobdiverfaspotentias varié dividitur, eft cnim principium Radicale fuarum _{opcrationum»}

hinc

eadem anima Kationalts> mensξ$

intelie-cit^s dicilurdumintclligtt, ratiodum

dif-cernit >memoria

(jnteUeBiva)

dum

recor-datur,voluntas dumnjult* animu*dum

fa.-fit*

vide

SQheib.de An: Rat.

ex

hisr*

apparet

intelle&um

nori

realiter

eifo

quoddam ab

anima

diverfum^fed iola

ratione abea _{difcrepare,Nam}

_nulium

accidens animae extra illamexiilens,

poiTe intelligereevidens

eft.

Rationes

tamen euderenonabftioent

quiafler-tum eunt abanima potentiäs ejus

eiTe

realiter diftinftas, _{quasrationes jamj}

praeterimus, quippc

debiliores

funo

quam ut nos å vera

Pentemia

detur-bent,_{nosc^j accingimus}

convertimus-quead^v quem Arift.

Lib. 5*Cap,

y« de_{An+dixit eile &><hctvo&tTeu}tyy

ΰπζλαμ-βΑν&ηψυχη, inquoloco

Ariit:

indigi-tat,animam perporentiam

&£wojv(in-telledum)intelligibilia

apprehendere,

noncnim tamfimplex eft anima

rati-onalis utin eamnoncadatcompofitio

ea

ea fcilicct _{quasfit å potentiis» hinc å}

principe facultate defcribi fölet, ut anima _{eß intei'^ens. Nun ignoro aliasr*}

quoq, _{deicriptiones intelle&us»}

vetu-ftasdari, _{utpoteAnaxagorx,hg εψη πΐ>}

vXV όντων _άπλχν etveu _{αμιγή πqpf}xcifaphvy

etfi alias _{πανασερμίοΜ ilatuere} nullusda-bitaverit. Ariit:Lib*i.Tex.51- deAn.

Ut& _{Diogenisog ην οιη^ζις τχπνviv άε^μ}

etvcu _{xcy πάντων λετΡιομερεςχτον} xcy άρχην Ν J\Ν 4* ' \ \ I V eict TST0 _{γινωσχΗν xiveivτην} ψυχην,

omnium tarnen veriilima eft _opiqio

Ariftotelis»_{qui objeäum intelle&us*}

indicat _{nempe otnniaintelligibilia,^}

ω(Γ7τιρ 7ΰ ctcQ-mxgv εχ&ι πτζ)ς τααισθητά3

τως τον viv έχπν _{τσ&ςτα νοητά Arift^L}

3.de An, Text. 5. NontarneninOmni¬

bus_{comparatiointerfenfibüe&}

intel-ligibileinftituipoteft: ? μεν $ άι&ησις

χάυναταιάιάτάνε$-αι,6χ& _{σ§όο)ρα άιςητΐί>} οιγε ψοφχ _{οχ των} μεγάλων _φοφων

iål

6κ των ια^νξων οσμών χρωμάτων,%τιόζβν %τιοσμά&ομ ά>λ"ό vig όταν νόηση σφοάρα νοητον ix ητίον voei(& _{ύποάεέςΐξβt ά?λα} μάλλονTJ αι&ητηψν ixuvtv σώμα,"

ό _{άί vig χώζ/ςος atqj banc}

(19).

pantiam

Philofophusi«

ejufdem Lib#

cap, 5

allegavit»

Inrclligibilia illa fant

non corporalia ialtem

fed

&

fpiritua-lia>idq; cxperientia

magi it

ra

doccOv

The/. II.

Intelleåus _{difpefci folct rationo}

perceptionis in

agcntcm ac

patien-tem»Agensfpecies

intclligibilcs

fabri-cat_>quae

appeilantur

imprefla;,

patiens

fabricatas _{recipit,& aliasfpecies parit,} quae appellantur

cxpreifas,

quamdi-ftinftionem jure meritoqj

nonappro-batPh,Vet.& Nov. _{Burg inMicapfe»} namfiintelleüus agens nihil

percipe-ret> nullielTet uiui, fin vero percipc-ret>nonab intelle&upaffibili eflctdi£

cretus, nec poilet intclledus agcnsr"

phanfafmata illuminare>

&

velutiper

diftillationem _ipecics

intelligibifcs

fa-bricare>nam nihil haberet _qnod ipiil adnooneret _phattfeimara

_adeife,

_ntq,

ipfeillud iciret, adeoq$

nulla föret

per-ceptiO)fufficit) itaq; ad

intelligendum

intelletlus _patiens.

_Rationefinis

di-vidi fölet intelleäus in Theoreticum

(so)

&Pradicum>& id _quidem

_rede»nam

Theoretic9 nuda theoria &

fpeculatio-neeilcontentus>hicverointelligenti·»

am poflidet,üt fit illa vita?

dux

&ma-giftra Ariil.dc An,

lib

3.cap,9.

Text,

494 o ένεκα Χ

λ$γι"(ορίν<&>

xgj π

{jy.K-π-Χ9ς ι^ΑρίξΗ

&

^ΐύύξητιχύ

τωτύλκ.

Prin-cipiorumTheoreticorum

cognitio

di-citur _{TijCpvcni produda>non propterea}

quod fiarirn adu

cognita

fint

illa

prin-cipia: Ö μεν νϊίς ίπ

åcrmfj

^afcareiov

ω

μ,η^ίν xj7r&pxc-i ενηλί%etct A-rift.lib*5,cap»4.de An, bed eo quod abi^ji

rnanududione

externa per

ex-cerciiium intelledus facile concipi

poilunt,

ex his

principiis

conclufio-nes ac Axiomata cducuntur»

Pradi-c^orum principiorum

cognitio

dicitur

crvvj&tcng , νομ>(^ )ξαπϊος lvτζιίς

ΚΑξ^Ιαλς

abApoitoloäd Rom. cap«i*v*i5*

Thef III,

Quia Homo gaudet intelleda, uu

diitind _{potuerit resintelligere}

intel-ledas _{perpendereadqf trutinamra}

tio-msexaminarerimariq;»cum

,

00

onbnsvelseque notis

coraparationera

inftituere, nec omnia

firoulinintelle-6ium ruunt» _ergo

neceflarium

eft

_u·*

nam reraprius> alteram

poftefius»

ad

intelieftum accedere, nunc quae

illa.·

resfit qua?

principera

Tibi

acceftus

fe¬

dern vendicetin intelledlu ,

ulteriusr*

difquirendum.

Quidam

comrounif-fimam Entisracionemprimura cogno-feiaifirmare nondubitarunt >

quidam

DEutir» _{quidara res}

_fingulares

accor-poreas, quidam

mentemfe

ipiamre-flexere _eognofeere*

Thomiftae juxta

eommuoem Regulam»

fenfuseftön-gularium

intelletius

vero

eil

univerfa-lium, _prima

_{cognofcibilia}

univerfalia

efle _judieavere » nec

intelleßum

co-gnofeere

fingularia»

niii

quatenuscum

fenfibus eft eonjun&us, dicunt porro

res primum confuje generali

cjuadanu»

ratione

involufaspercipi<>necfiatimperfe-dam acdißinclam _nosconfequt

feientiam»

non igiturfpecies

ßatim

intelleHus

cogno-fcityfed

priusgradws

generales

mdeter-minatos deindevero intellcttum adfpecia-lu _{defeendeyeφ Aft}

quantumpertineo

m

adRegulam:

fenfutncife

iingularium.»

intelle&umverouniverfalium, adeam

pro modulo ingcniirefpondeo,norL.

fingälariaab

intelle&us cognitionere-movcri,nam ficut numerusmajormi¬

norem includitι ica quoq.intejje&usr* fenfum; intelleåus finguiaria cogno-fcitnam fenfuscadem _{perdpit, quem}

nobilitate centies _exluperat , denomi-n.aturenim inrelle&us_{åpotiori fua}

fa-cultate fcilicet univerfaiia

cognofcen-di, non tarnen _dcnegatå Cognitionen

iingulariunLj.

The/, IF,

Promit_{exemplum Perer* lib> cap,}

195 ad hujus axiomatis

dilucidatio-nem utile : Sint _inqAt du_{a potentiA}

A ξ$ B A habeat vimmovendi_pon* du* ut oföo CB *utem ut _quatvor

»β

quxratur qu*nt* fit motiva ipfim A

refpondetur ut ollo quod autem B per

quatvor» idcirco per h&c dijudicantur ac _{difiingvuntur♦} Sicomnis _{resa ίσο}

poiTe nobi liilimo defcribitur- Noru.

poteft intelieftösuniverfalia nificmul-tis

tis_iingularibus

_communiaKqua

_ratio«

ne eoonetlere, procedatitaq,

fingu-lariun? νόηπς. £t il Homo in ilatu

integricatisperftitiiTef, nulla cognicio

prior Dei

cognitione fe infinuyiTeu»

non tarnenin hoc ftatu diffueodum» quin Creatoris noiiri cogniiio prior fit, licet_{iimplex,confuia}

_&debifisin

principio» vide Joh« Bapt» Du Ham#

de MetrieHorn: tarnen ineunte setate magis magifqueadolelcitpervias

C<tu-fahtatü, Ntgationüξ$ Emincntia* nam

iimplicesentisconceptus quammagis

compoiiti &determinati gradusprius

pcrcipiuntur, Necapparet improbabi-lecommunem Entis rationem confu¬

ia _{aiiqua cognitione antecedero} Theß ré

β Duplex eil animi

perceptio

una

Λ _{qute imaginatiodicitur» altera}

quaein-er telle&io nominatur« Imaginatio fit

quandofe mensadphantaimaaliquod convertit» _{quod per ienfurotanquam}

peroftium involaverat» abeoqj mens

abitrahic _Cognitionen*

<34)

yem _quam

å

phantaimate

repra?fenta*

batim _{tamcj; clane}

_perceptionis

cau-iarn difficile cftreddere» dumphanta·

fmata iuntfimulacrarerumobfeura-».

Eorfan tales abftra&iones &

conce-ptus plane

nihil funt?

quod ftrenué

negatur* naro mens é

rebus

veraEn-titateae exiüentia _{gaudentibus talem}

ideam_accepit,hinc

_Philofophi

_dicunt>

resexiftenres, _praeter eile fuum_natu¬

rale inintelle&u EiTenotionale habere

ac reprasfentavivum, & _ex objetlo-rumprsilantia

vcl humilitate

idearum

ac _conceptuum

quo^> dignitatis

di-fcrimen refultat« A mente objefti

natura_exprimiturita_>uteadetnvis

re-praefentantis ac

repraefentati eile

ap-pareat, unde nec idiiatucre metuunt

Philofophi, naturara

candem

pet

mul-ta>fubje&apoUefieri

mulnpljcabilem,

manentenihiiominusipfacüentia

Ar-chetypaillibata ap illaeia>

eonfer

Joh*

Bapt. Du Harn: de mente

humansu«

Sorfan _{ejufmodi perceptionis}

_caufa

b$ceffe _{poteili quod Dens montero} exterius admoncat per

imagißes>in

te-(Κ) .

rius veroper

fimilitudinem

qua

remi-pfarn

produxit>quod

HindricusGan-davenfis cum Platonicis exiftimaviu.

Nihil obeitacofficitilliopinioniquod

luxillaac veritasnoslateat»nameciam

lucemnonvidemus» Tedtarnen res

vi-demus per lucem«

Haec

&

pluraalia

funt_qoidem

_probabilia

_{nontarnen au-}

_*

demus ea abiölutevelrefellere vél af*

firmare» animustarnenmihi eftadaf*

firmationem incünatior quam

adné-gationem.

Quod

veluti

certa

figurå

noftram _cogitationem

_determinat

\-dea dicifolet» _quae

_vel

_Archetypa

νςϊ

Ectypa» illa eil

cxeraplaris«haec

vero

eil ad _exemplaren)

_expreiTa*.«

Thej, VU

Altera

_perceptionis

_fpecies

_drcitür

intelledio, feu judicium> fitq; durru

Méns occafione

_{phantafmatis in}

_rem quse nullophantaimate

comprehendi

poteft fertur» Tic

reprsefentat

mens aureum montemjChimaeram.dicit

eti-am_follro terra cedties majoremciTe.

Hie_{notandum»nunquamms}

_pojfe

_nobü

(5<0

fpecies

exhibere Watertales

abfy

omni

fen-fit*necnobts altquid imaginan quodnoru>

habeat_{analogian ad}exiftentiam_;

hinca-mmarationalis_{veftigia cerebri} intue-tör,quod etiam in colloqucndo

fir»

ubifigna vocum recurrunt animamq;

afficiunt» _{quibus excitatur »} con^-ρυΐφ huc velillucimpellit

ad

rite

der

inde fua_{jufla exfequendum. In} utra-quedi&a

perceptionisfpecic carprim

cnumeranda vitia ut fcopuli_funt vi··

tanda» utpore; r, Int^llePlws

prAcipitan-tiA a c anticipatumJudicium å ienibsr*

impreilione örtum » quod

praejudici-üm _{appellamus» eft etenim gravis}

er-ror nefcire inte'leäus judicium prae-maturum inbibereac fufpendere.» _ut

inrerea _{temporishabitum}

reiexquifi-tius rimemur* x^lSlimiaintellecltu

λ-ßtmaitoy dum fe ipfum ut meniuratn

contuetur _reiq; fuojudicio adaprat5&

nonvice verfa. _{quilibet itacj; dilcat} fuo fe meiiri modo» _{quiveriiatis fiat}

coropos* 3«, Idearum mala abflraplio^

4* l^ocum Jimphibolix. 5. Intelletéua per-turbationes,6*Pravaccnjvetudmes^7«

Ni-mlλal'itiifententiAadhtjio*8,Hildapefjima.

DeritAtem _{oppugnandi. Omnes hi&}

a-lii _{pluiculi origfnem fuamreferuno»}

autadmenris noftrae_{cognitionem>aut}

ad _{percipiendi modum>}

plureserro-res_{eorumq, remedia apud} Ph. _Burg»

in_{Metaph, & apudJoh, Bapt.Du Harn} demente Human, inveniuntur. Sub*

jicerem quidem hic aliquot verba_»

de intelleciuslibertate,Tedillam

quse-ftionemdumdevoluntate a&urus fim

perbrevker excu^tam >

eomnaodius*

namq; eam tamdiu refervo*

Theß VIU

Altera animae facultas dicitur

vo-luntas, _{quaj reapie nulla}

_{eil potcntia}

abioreilettu difcrera, fed

eademani-ma dicitur intelledus dum _intelligit» &rem _dijudicat,quatenus rem

diju-dicatam autut honam_{approbat, aut}

malam averiätur , nominevoluntatis Venit»å nobistarnena&usdiverfi con-cipiantur velle & intelligere. (Not;

dumdicimm-velle non excluaimui aBums

oppoßtum nolle) quitarnena&usab

(3?)

demprincipio dimanant»

&

quia ni¬

hil _appeti

_{poreft nifi procedat}

intelle-öus _{aäio, quae voluhtati ob ocuiosr*}

ponat diverfas res, ergo

volunratem

abinrellcäumoveridieimus» ita enim

obfeurenoscogitlinguaeinopia

loqui,

fedfi remre&e _{perpendimusj nihil}

a-liud eile voluntatem _{deprehendimusi} quam

animaerationalisliberamrei

co-gnitae autappetitionemaur

averfatio-nemires enimappetendacognitaerit

volunratem eflecoecam,nam

quomo-do _{objedumappeteretnifiejus}

imagi-narionem ßbi intimeprsfentem

intu-eretur: _{l'equitur itaq; voluntas} ulti¬ mum judicii aäum» _{nam ut} di&um-j

cft.nonprius

iédeterminat

antequam

natura m in quamterminetur

peripe-&am habuerit. Nihil nos

moventob-je&iones, quod

fcilicct voiuntas

tunc

nonie determinaret» fed abintelleäu

determinaretur, nam affirmo

finera-tione voluntatem ie non, alias enitiL*

ctfetamensi ied cumrationefe

deter-fecundum

™>λυθ-cupido y ergo not

py : ignoti

nuüa

folute verum eil

(Η)

minare« Deinde,

quod

fi rarionem

fequeretur voluotas nemo ageret

niß

optimum,ratioquippe

optimum

aefti-,

inat,adhoc ctenimrefpondeoincon·

fincntem acmalumquidemfcire

quid

fit habitubonum,a£lu veronefcit,fic

in _ipfoa&u

_nonattendit

_nifi

_{ad fuca·}

tumilludbonum _{praefens, licet}

cogni-tionemboni verianteahabuerat. Mul-tae talescontroveriias_{quidem fe}

_nobis

in occurium dant,fedtarnen vere

no-ftram _{opinionem explicaturo}

_omnia

cedanu,

Thef. VllL

Dixiin _{fuperioriThefi voluntatcnii}

ciTe liberam*nunc perfpiciendum eil»,

quaratione fitlibera»multaecnim func

libtrtatis divifiones _quasnunc

rccen-icbo i4 EilLiberiasacoaBionc, hajeeil

quando voluntaså nulloexterno

prin-eipio cogitur,fedperis&aifiimv

ίκχσίως

agit* 2« EilLiberias ansceßitate* dum a&quisita fitübertutoranibus.adagen« dum _{poiitiscircumilantiis (nonin ar}

tarnen erumpentibui)

potueric

(40)

agere& nonagere>hxc

libertas

omni-üm animalium , foli homini

compe-tit. Hae duadibertatis fpecies inter_.

fe _{diftingvuntur» i, Rattone}

_Subjecii,

libertas enim åcoadionehominico

ra-ifaunis eft cumbrutis> libertasvero å

neceilitatenon item. 2. Modo agendi*

voluntas _{quippe quatenus}

_libera

_eil

_å

coaäione, dicituragensnarurale, ad

quod fpcäat fpontaneites> quatenusr"

verolibera eil å necellitare, dicitur

a-gens liberum , ad hoc

fpedlat libertas

proprio dida»atq in ea

formahs

vo-luntatisratio coniiltit, $, Libertas a

jure tå obiigatione^ux

appellatur

licen-tia> hacratione nemo eil

Jiberomni-ummortalium. ₄ Libertas _{a peccato.}

5., Libertasamiferia* Tres ultima? ad noftrum _{propolltum non quadrano.}

Diitingvere

etiamiolent inter

liberta-tem contrarietatis& contradtblionü>pri¬

orintercontrariaverfatur,utinter

bo-num&malum» _{pofterior inter}

con-rradidoria, ut velie& nolle» &utraq*

libertasiuvöluntatemcedit«

(40

Thef,

Non infantes funtaäu liberi: nam

adhuc nefciunt _{judicare» quod fit}

fe-queodum vel vitandum» quod honc-fturo ßt vel _{turpe>qua? volitionis«©f}

<x*tpém funt * ergo apad cos neq; eil voluntatis uius> potentiå tamen_vere

voluntatem _{poflident» fed non adhuc} fe in aäum exerentcm» citiustamen.,

& ferius in _{quibuidam adolefcit» ad}

annum vero decimum _quintum

ple-rumq; ftatuuntnon _{perfeftum &} ma»

turum_{judicium proindeq, necvolun»} tatem reäamalicui ineffe» _{hinc poe»}

na*talibus_quosfveticé

grtt dicimus lex _mitigayit* omni ta· men _{culpa? & poenat non fubtraxit»}

pra?fertim fi ad annos _{hirqOitallicos*} aetas_{propendet» Etnifi poenis refr«·} nantur ad malafcnfim concidunt»

do·-nec _{prsecipitcs irc coeperint» &qvum}

deinceps

nullum remedium pati

potu-erint» _{fubfeqvuötur poena? antea ne·}

gleÖae inunum congeitae»tantoqro majotem ininain ponaft celinquunt

(4i)

quanto patientius emendationem di-ftulcrunt. _{Intempeftivas tarnen &} naultoties_{repetitas poenae obftinatum} animumnoneraolliunt}fed indurant*

ideoqj potius verbis» admonitiooibus

& honoris _{praemiiq; fponiionibus al·} ledi» bono_obtemperanu.

rhef.X.

Qua?ri _potcft an indiffirentia vo-luntatis ex indiffirentia

intelledusre-iultet? Ad _{quod refpondemus} diilin-gvendo inter indifFerentiam

objedi-vam& formalem, illa in diverfimode

judicando & objeda varia

proponen-do,haec _{inpropofitis libere eligendis}

&_{negiigendis confiftit» iila}

_intelleduh

illaverovoluntati eftpropria, Proprie

loquendo>intelie&us non eilliben.»

η am eil determinatus _quoad fpeciem

aduum» icilicet utaiFentiatur veroac

afalfodiiFentiat,eit _{quippe objedum}

intclledus_{τΫαΝΜς ficut voluntatis} τα-ϊΜτον,&etiaraintelledum voluntasex·

coccarepoteil

«τρηπκάς

_{&*)πιχ.ως 5}

etfi

intellcdus> ad intelligendwna natura«

ί- liter_{propendeat> procedattarnenmi}

ömnibusejnsadibuspra;meditatis

νο-η litiofuppofiti >hoc eft

voluntatisailen-U fus> in continuatis tamcna&ibus ne-is _{go4 interim tamen intelleäum}

fequi-1- tarvoluntas _{idq; fatis apparet,utdum}

. nutaverit fiu&äveritq) intelie&us

vo¬

luntas quoqf nutat a c fluduat* &c,

TheJ: XL

5-5- Nunc examinabo »

i- _{quamam fintqu«voluntarium}

vcltol-i- töliunt, vel iraminuuot» veietiara

au-ic jfent, atque imprimisquidem violen-, i- *ia voluntarium pcrimit» Notumeft;

is voluntatis eile duos a&us> ehcitos & )'h imperatos, £liciri |funt interni adus* ie feu immanenentes > _{atq; eos}potfeab

*> externo principio impediri eft _ci-ntn

-na OtTivdocere, funt enimtales operatio-ic nes _{é(p'ίμιν. Imperati Tuntexternia*} m dus feu tranfcuntes» qui exreriusin

a-corpus exeruntur» utpotc edere

sam-χ* bolarc, federe See» & hos a&uspoiTe

til violentia _{fufpcndi acimpedirinemini}

a- cit_übicurum. Dcrndc_ignarMXiia

_toi»,.