linnarsson Il

(1)

Il

D. D.

DENEXU CONYERSIONIS CUM REGF.NERATIONE

DOGMATICO-THEOLOG1CA DISSERTATiO

——n-iMsrsissT w~—

CUJUS PARTiCULAM SECUNDAM

EX SPECIAL! SACRiE REGLE MAJESTATiS GRATIA

&

VENIA MAX. VENER. FACULT. THEOL. UPS AL.

PUBLICE EXAMINANDAM PROPONIT

Mag. ELIAS CHRISTOPH. GRENANDER

Philos, Theoret. & Pract. Adj, &c Professor Regius

RESPONDENTE

V

gustavo linnarsson

Vestrogolho

IN AUDIT. GUSTAV. DIE xVIII MAJI MDCCCXXII.

Η. Ρ. M. S.

ϋ Ρ S A L I JE

EXCUDEBANT REGI/E ACADEMIAE TYPOGR.APHI

(2)

conthacts prosten

Theologie: och Philosophie Dociorit

H0GVORBIGE ^OCH VlöTBEROMDR

HERR

NILS SALANDER

samt

Doctorinnan hogådla

fru

CHRISTINA SALANBER

född KJELLANDER

Mina

Vålgorare

vordnadsfullt tillegnadt

G, LlNNAIiSSON

(3)

s

Nos , qπ" εκ τα πληγώματος ^αντα

πάντες Ιλάβομεν

^t

και χήξιν uvτ)

χάξιτος,

Job. l: 16. agnofcimus, haoc i- pfam Dci G atiam esfe, qua© animutn immutafc hominis

& divinam excitat in mente voluntatem, eodemque tios regenerat actu, ut fit omnis Ικανότης ημών εκ τα Θεα, IL

Cor, ΙΠ: _5, idque εν; οίκονομίούν τα πληγώματος των καίξων^%

ανακεφαλαιωσαά)αι

^τα πάντα εν τω Χξίςω,

τά

εν τοιςουςανοίς

κά(

τάεπ) της y^.Eph. I: to. Sive ρ imum cogitemusgraduni

converfionis, five alterum, quo diuturno virtus firmatur

exercitio, id principii, utide egreditur vita fpiritualis, Deo

debenus: nos ab amore Dei verum omne Deo obe»

diendi ftudium oririconfiteainur,αυτη

γάξέςιν

^η

άγάπητα®εα,

ίνα τas εντολάς αυτα τηξωμεν, 1 J oh.

V:

3· 'yoi

^ικαιωΒεντες

τ%

εκείνα χάξιτι,

κληςονόμοι γενάμε&α κατελπίόχ ζωής άωνία.

Tic. III: _7.

Sed vero cum ea sifc hominum, qui πάντες ύςεξαντοα

της

$όζης

^ra ^Θεα,

Rom. III:

^24. natura, ut

eandem

quoque

emendationis

irjjralis rafionem esfe, pro certo

adsumendum

non nega-

mus, adeo ut quasi

antecessiones habeat

suas ac conse-

cutiones necessarias, suisque prseparetur

vicibus omnis

humana perfectio, quibus

singuiis in dies incegrior

cum

Deo conjunctio evadat, et magis

magisque

tum

internis

tum externis modis perficiamur.

Quae

autem

tali

ratio-

ne subjeetive fieri recte

dicantur,

ea

objective ita inte preta-

tnur, utGratia ipsa,

hominem perficiens, Divina dimensio"

oibus adficiatur intellectus nostri.

Quo ipso loco

nos qui·

(4)

10

quidem in sentenfciam imns Geh Doct. j. e. Alm-

quist: qiiihi describendo meda recipiendi salutem s emρ erfere ^ex.

ftiterit dissensus ^, eum inter Orthodoxos 'magis fuisse ev τξόπω

tsoc^cIccs^

quem re ipsa, Sic vero quamquam inteliigentise hominum, actiones explicantium internas, quibus ad uni-

tatem originis suse mortales propius accedant, distinetio- nesejusmodi leientifiese quodammodo probentur*), tarnen quam intimo vineulo Converfionis et Regenerationis a»

ctus contineantur, quam fint nullo tempore diveilendi, in¬

ter fe conientientia Sacrae Scripturae effata _argumenta iunt, ubi jatn alteruin pro aitero poni ^, jatn uno eorun- dem universam falutis rem fignificari, conftat. Nimirum Sacrae Litterae de Converfione hominis a tnalo ad bo-

num ita docent, ut hcec ^omnem ampleetatur hominis emm-

dationem> et animi et vitee; quare μετάνοιαν, mutationem ftu.

diorum animi, quafi innovationem interioris hominis, ϊτί&ξοφϊΐν, converfionetn et dvuyevveiccv, 7rccÅiyyevνεσία,ν ^re¬

generationen), nostris licet cogitationum tnodis haec dis- cérnantur, in adplicatione ad hominem in Scriptura Sa¬

cra, quemadmodum ^revera opus eft, unam eandemque sig-

*) Quo fensu Cel. Morus, hac re in quaeftionem vocata, adnotat:

in fyßemate theologico hcec ejusdem rei nomina di/cerni&fingu-

Iis fuam angußioretn figntficationem tribui, docendi causja, utfin- gulcs partes illius mutationis mofalis diftinete notentur & expli-

centur. Mori Comment. Exegetico ^-Hiftoricus Tora IL _p. 378·

cfr. Zacharias Bibi. Theol. IV. Tb, _p. 325. ErnestiNeuefte Theol. Biblioth. IV B. p. 194 sq. Sjeiler I; c. p. 445..

(5)

XI

fignificationem et fensum

induere, diserte indicatur plu-

ribusIocis. Luc. I: 17. επϊςξεφχς^τχς

απειλείς

^εν φςονηςει δικαίων ^et Luc. III: g ττοΐειν

kcc%nås cellus

rijf

μετανοίας, cfr.

Matth. III: 8. Qui vero ita ab anhri

contumacia impro-

bi recedit adsumtoque animo proborum

idoneos eifert

mutati animi fruetus, is quoque, mutato

devio itinere,

dvxyeywvyμένος &'κ εκσττοξχς

φ§οίξτγ\5,

αλλ«

άφ$άξτχ

y otoc Åoyis ζώντος^Θε8^και ^{μένοντος}^{εις τον} αιώνα ι.

Petr. I:

23

beneficio

justificantis Gratise in

Chrifto datae ανωΒεν γεννη$ε)ς

^et ^καινή

κτίςις salutatur , cui adiiruspatet εις

βχςιλεΐχν

Τ8

Θ«? Joh.

III: _3. 4. 5.

Itaque immutatio anirni et emendatio vitae formaliter quidem intelfectui diftinguuntur, Ted re et facto

diftrahi nequeunt. Tantum hotno

convertitur,

quantumrege-

neratur: Ted opushuinanae einendationis toto

vitae ilumine

continuari oportet: quae igitur

eife meepit converßo,

ea ne

defi-

nat; neque, quae diuturnos

ejusdem progreffus format animi-

quecoeieflisfimplicitatem

quotidie proraovet, Regeneratio

um-

quam eihfit :

atqui haec ipsa ftudio et

opere

in animis

divinitusconfirmatis progredient utriusque

conjunctio, profecto

jure fuo, Renovaüo, idemtidem

Sanctißcatio, nominetur. Quo

eodem fensu actus, quibus homo, a

Deo pravis mentis

desideriis et exitioso peccati dominio

alienatus,

regene¬

rator et ad Denm convertitur, in Sacris Litteris

faepe

ponuntur unus et

idem, itemque iynonymice: alios alium

ingredituret implet, ut non

peculiare quidpiam,

non

certa fpe-

eies generis et pars

totius intelligatur. *) Qoinimmo perfpi«

cuuin

• His partibusconftat, abfolvi immutationem

animi & vitae. Jam fi

o-

(6)

Ϊ2

euum eft, nb hac expücatlone non tantum ^non abhorrer©

SchoUtn Theologorun), fed iisdem p»incipiis oninir.o-con·

gruere,.quando Regenerationeni defini^t per opus Bei Triu-

»n/j·, ttominatim Spiritus Sandig donantisfidem et vins Jonete vivendi*); Cotwerßontm por?o, iatiori fenfu famtam', per

effeetionem poenitentia, ßdei, propoßti et ipßus melioris vites ad- junciionnn **); quäSdeineeps proximefubfequt dicitur Rena-

vatio et Sanclificatio ^, qua firmiora et quotidie fructuoilora

elucesot vitse p*oposita melioris ***), ^qua fuccrescat etvi-

res

mnia & fingnla verba indicanfc has partes, apparethin<j, integrara

emendationem conftare bis ipfis partibus Quod autera attinetad lila nomina, eorum ii fpeett-tur origo^, diverßtas quaedam oritur % tarnen hsec non facit diferimen. Vide Comment. Exeg. H. Morl II Toui. _p. 367 fqq.

*) Ut operatio, qua & fidem nobis largitur Dens, & qna routetur homo &novus induitur animi habitus ßdesque in Chriftum conci- pitur, in transitivam & intranßiivam nonnnliis anetoribusdis-

pefei folet, Schuberti lnftit. Theol. Dogm. pag: 660.

Strictisfime Conversio esse ponitnr effectio poenitentiae feu do·

loris de peccato; & letius iffectio poenitentiae, iilei & proposi»

ti boni- His aliisqne determinatiot ibus, _quae ita jfti definiendi

arbitrio nnoioco deesfe piacet, in alio additis; falva re, falva vtri«

tate, vis doctrinae eodeoi 1 dit.

···) Ipfam _qase affecHone an'm*t in doctrina Evangelii coro

quiefeeatis, atque triplici quidem gradu i* i&tsSc*

(7)

ι3

res deinceps

majores

^iisque capiat nova illa ccgitandi appetendique liberaiior indoles, quse emendata, pura»

sancta et casta voca> i mereatur.

De h.ic vi Del infus spectabili, de natura hominum in¬

terna et. de g«adibus emendationis noitrae ka quidem do-

cet Scriptura Sacra, ut necesfitatis, qoae ad nos perti-

net, potescatem agnofcamus

effe

et ebjettivnm et Jubje- ctiuam, efc ea eft potestas, quam fenfu et nio e dogmatico, qnalem non habet ipsa Sacra Scrip ura, p^oposue- runt Doctores Eccleiise At quando prasparata illorum

evuditio doi trinis etfundamentis revelatas veritatis eoeleftis fuperftructa fuerit, tum omnem definitionen) prin a jpsa elementa adeo illuidrant, ut tontem vitae, unde ve- rain doctriuam hauferint et imnaverint, p?sefentiamus

com-

ι mm - ι - JM.

. Kugns(po^iy, Msrc 1VT. 2o abfolvitur & continuatur, ita denotat S, S, ut nunc de fingulis partibus fidti promifcue adhibeatur,

nunc de parvis iottiis, nunc de mpdiocri incremento, runcdeopere perfecto, quo ^tiuiuo^evTtt ε(μ«ν utro τί Θ«β εκ ftisrtcor, Rom. Vt ΐ—*3· Quas ompis diverfitasexpositsoois, queroadmodum antea mo- nuiiDUs, irafibi ccnfentit, utaperte intelligatur, clarioremnotitlcs?u-

cemGratias Dmnaetotamdeberi, & viro solam esfeSpiritusSancti,qnae adcoinprobationemprseceptorum Evangelii &aéfiduciam ineoncusfiin

emendati animi perducat. haque ipfi fidee ipfe fons t.·fl·, unde fcaturit pax, tranquillifas &fpes per Jefuoi Chriftom fervati & cor- roborati hominis. Verum id» quod sie Dt-us ^ad n.utationem hominis Γ lutarem auxilii confert Gratia Divina, per fe unios, iu actus Focationis, Jlmminationis, Converßonis, Regtntratiouis·,

(8)

*4

oommunem ·) Sic pio animo intima, qη se heic agitur,

actuum cohaerentia non folum noitro jodicio in ipfis de-

fmitionibus praefens fiftitur, verum etiam a

iaudatis

Au-

ctoribus tuto adfumitur. Videlicet nuila effici poteft poenitentia, null»

exoriri fidei lux, nulluni menti innafci

probitatis ftudium, nuila enaici bona

voluntas., nulli ef-

ferri fruetus vitae vere melioris, nifi virtuteui Gratiae Suse vivam, efficacia folatia fidei viresque prseceptis divinis obfecundandi, nobis Deus dederit.

Sed quantufacumque Tunt, quae a

nobis vel

recte cognofci velexacte doceri

posiint, id fal

^tern

conftat, quid«

quid ab hominibus, fingulis

& univeriis,

peccatum

fit,

eo generishumani ab ipsoprincipio

divinodefectionem prodi,

atque iftud tum esfe, tum

fuisfe, denegationem concesfae

nobis di vinas imaginis atque interpretationem amoris Dei

aiienisfimam ac diffidentiam corruptricem. Verumtamen

ea, quae fic in homine obtinent, nullam in

Deo mutabili-

tatem efficiunt; fed idem fons inexhaufti amoris uber-

rime fcaturit,

I

επΚεονα,σεν η

οίμαξτΐού, ύπεξεπεξίςςευςεν

γ\

%οίξΐσ. Rom, V

ι 2ο.

Quando

autein

^toc νάμα εττίγνωειε

άμάξτιοκ, Rom.

III;

2ο.

exoritur, hac ipfa cognitione, in-

teilt-

gfußificationis, Renovationis & Sanctificationis a Theologis de-

fcribi folet, _quorum efficientiae Divinae graduuro rationern etiam

ex Act. XXVI: 17-18 adquirere amanf,

*) In eandem quoque fententiam disferit Henke 1 ^c. Lin, Inftit. fid.

Chrift. de animi emendatione et pacatione atque de nexu inter

utrumque hoc fidei opus, & de bonis operibus.

(9)

ι5 telligimus, efficientiam evolei

GratiseDivinae,

vocantLs nos

& adhoitantis, ut vitse nobis deftinatae melioris & fein- piterni eoeleftis gaudii memores, nos

$ικ(χΐ8μεν&£ ϋωξεάν rif

άντχ

χάξίΐι, hoc

της χττολυτξωσεωί rtjs sv Χξίςω

!ν~σ£.

Koin.

III: 24. iieri agnoicamus. Quae confesiio mentis a Deo

firmatae fuisie fignificat fincerum, ob peccata conriiiiisia

a fpiritu Sancto excitatum, dolorem, quem

voluntatis

proba piaque eonfequuntur per fidem falvifieam mutatae

fiudia ad Deum redeundi. Scilicet non fucofa poenitentia&fi-

desdWmdd aucfcoritatis, quae eam conjunctae babentpotefta»

tenij utilia contritwne mheriam peceati animoconepipiandarr«

futens,iis fruendi, ea faciundi, quasinfinit® bonitatis Déi ^be»

nefica munera&_opera fiunt, taii inentem aegram adfjcianfc

defiderio, ut hasc, fidem loquor Spiritus plenam Divini«,

cum fiducia rntellectum de voluntate divina infaiutari,

numquam perituro, Verbo Dei

revelatå

illumioans, no»

vum pariat animum, animum réngioie vereeundum ^. inte¬

grum, fide,

gratiå fpirituali

potenti,

apprehendeniem

gra- tiam in Chriilo oblatam, qui prseceptis Evangelii obtem- peret, &

confolatione beate tranquillus Sanctisfimi Ser-

vatoris: Έciv ris το £έλν\μοΰ ccvtb ποιειν γνώσεrcct

ττεξϊ

'

zrjS

hhccxtfSy πότεξον

εκ τδ Θεδ εςιν, ^η Ιγω άπ έμαυτΰ λαλά/, Joh.

VII:

^17.

fortiorem

eam

omnibus confiliis humanis

fpem percipiat, quae

eft hominis,

a

ftudiis malis

eonverfi

& regeniti. Sola igitur praefentisfimå a Deo oriunda

fide & a Deo derivando fummae poteftatrs auxilio pofce-

ftati eripimur tenebrarum , in perniciem prsecipitantium

aeternam j confolatoria ardentis amoris coeleftis fpe & fi¬

ducia

(10)

ϊ6

ducia erigimur; ad officra recHsfimi ftudii, ftudii divinifcus

nioti,praeftandaexcitamor, adjuvamur; cum confiliorevela-

to Dei magis magisque confpiramus» breve vitas ijpatiunr»,

fluxae & terreftris, ubivis luce coliuftraturpleniori: sie di-

vina valentes virtute, feniu vigemus vitas coeieftis^, quam his in terris impertit & p r omnem umquam aster.

nitatem impertiet Deus omni modo juftus & propitius*

quam in Jefu Chrifto patefactus, Evangelio & mor- te piaculari confirmatam & confirmandan^ fuflinet, quam deinde ad fummum suae fanctitatis exemplar componit&

ufque componet: orxv

$s ίλθη

^το τέλειον9 ^τότε το εκ

κοίΐ^ξγηθησεΐχι,

h

Cor, XIII:

ίο.