MODORUM in DEO,

33 Β. λ D.

DlSSERTATlO PHILOSOPHICA DE

ANALOGIS

MODORUM ⁱⁿ DEO,

Quam,

Permifju lnclit. Ord. jP/>z7, Upf PRALSIDE,

PETRO NICOLAO CHRISTIERNIN,

i/. & PhiL DoSi. Log. Zf Metaph. Prof. Reg. Ord.

Obfervationi Publicae

Modefte Defert

ERICUS SVENONIS KULLMAN;,

Gothoburgenfis.

In Acroaterio Carol. Majori Die VI. Aprilis

MDCCLXXVI.

Hor is ante Meridiem Solitis.

UPSALIzE,

Apud Joh, Edman, Reg. Acad. Typogr.

fala A

/

IN

sacram regiam maiestatem

MAGNUS FIDE1 F1R0,

REVERENDISSIMO DOMINO,

fr™ ERiCO LAMBERG,

S. S. Theol. DOCTORI celeberrimo, Dioeceseos Gothoburgensis EPISCOPO

eminentissimo ,

Maxime Venerandi Consistorii PR.ZESIDI

gravissimo,

Reqii Gymnasii Scholarumque EPHORO

adcuratissimo,

EVERGETiE SUMMOj

SACRUM.

&

jfai leau me dive ^, Dieu eft ainfi; je le fens, je iden con*

cois pas viieiiXy comment Dieu peut et re ainfi.

Rousseau.

Prolegomena.

|uamquam Summum Nu men aptiffima mortali-

bus largicum fit tot yeritatum cognofcenda-

rum adminicula quot e re plurimum eft, ut nofcant, fi ad perfe£tionem & felicitatem, ho-

neftiilimam defiderafionura metam proipere perveuire

veiint· noftram tamen intelligendi rationem anguftis ad-

modum contineri limitibus, qui maximas in rerum mul-

tarum indagatione nobis difficultates objiciunt, nemo in-

ficias ire facile poteft.

A nimum enim tametfi attentum in fingula, quas fub afpeftum cadunt, quis convertit: raulta nihilominus fuperfunt, quorum indolem & rationes rimari nequit.

Hzeremus periiepe in involucris, ad interiora vero rari-

us penetramus. In mentem videlicet noftram ^{nec cora-} pagis hujus univerii, nec minimse ejus particuise aut o- mnium individuorum iatis perfefta intrare poteft cognitso.

Ab adiequafa idcirco rerum materialism notitia, (i multimodis adftrifta ^{nos in} infmitum removet ptrcipi-

endi facultas; quid mirum, quod Subftantias illas, ^quse

nullius participes funt materiei, adsequatarum notionum

aciem effugiant. Sifyphi vero quafi faxiim volvit, qui in ulla re praeter experientiam, optimam rerum

A 2, pras-

4 De Analogis Modorum in Dea.

prsceptricem adfcendereN conatur, Sive ^er, im indolem anima?, qua? penes nos eil invefligare; Sive Spiritum Per- feåiffimum, _quem Dei nomine coli mus Sc veneramur, rite cognofcere cupimus, nofba utique plurimum refert,

ad mutatiancs & intra & extra nos, qus eveniunt, fe-

dulo confirierandas, oculos menternque adpeliere. Uli

eapropter Philofophi, reliquis palmam quafi praeripiunt, qui ejusmodi analyfm 'in fubfidium vocant, dum genui-

Sc quoad fieri poffit, diilindlam Dei notitiam iibi

comparare iludent. inde ipfis ^εο facilius erit ^rerura comprehendere c ex uro, quo huncce nequaquam intelli-

gere potuiiTent, fi innata? Sc imaginaria? mencis luci ^con- fidentes, admonitionibus experientia?, qua? veriflinos at- tendere, more Idealiflico neglexifient. Ex igitur Theo- gnofia? primitia?, quas iana nobis ratio fuppeditat, uti-

liilima principia comrnodant, qua? initar lapidis Lydii iingulas Divinas perfecliones digito veluti demonflranr.

Illarum vero nulla, vel fpuria (altera adquiritur cogni- tio, nifi nosmetipios, noilrasque perfe&iones & imper-

fechones primum coniemplantes, ^per viam ut ajunt, Ne- gationis, antea, quid a Deo removendum, Sc per viam Eminentta, qusnam limitibus remotis fumma? Ipfi com·

petant & infmita? realitates, rite didicerimus. Maxirao

vero fludio nonnuliorum Philofophorum evitandum efl Vitium, qui res ipfas terminis prster radonem med um tur, voces vero earum indoli non accommodant, Sc theoriam iupra praxin iic longe evehere fatagunt. Divi¬

na vero atiributa, quem habent effedlum, anrea fcire o- portef, quam aptis infigniantur terminis. Sermone ta¬

rnen alio

illa notari non poffunt, quam qui noilris af-

feclionibus defignandis in vita communi applicatur. Li¬

cet vero qualitercunque purs Sc defecata? noflrae fint comemplationes , in hac ramen fragilitate imperfecdi

foukuna ipiis adhceret, Spi/lis enim Sc vix diilipandjs

De Analogis Modornm in Deo. f circumfundimur nebulis, dura intellevilura noflrum, qui

nitvis tarnen labora?,& defe&ibus, in rebus & operibus

Divinis nimis tentamus. Quod igitur nos Sapientiifimi

Numinis peculiares icopos fsepe profundius rimari ne- queamus, id noitri imperfeåionem Intelle£tus arguit.

Dum vero & ad nos & ad res nobis obvias paulifper attendimus, finem ultimum, quem Deus per Creaturas intendit, iummx ipfius Majeftatis eile agnitionem & frui- tionera, venerabunda mente animadvertimus. Magna

famen hic adhibenda eil circumipe&io, ^ne Divin# Ma- ftati _per Creaturas contingentias obnoxias, quid detrahi

auf velificari exiftimemus. Ut enim Sol. v. gr. nihil fui

amittit iplendoris, licet quis ad|illura non iuftulerit vul- tum, iromo puro hoc luraine Cäsium rifit, vitales auras

prius quam haufimus, & terris oftendit honeftum dura

terrigentr quoque dormiunt, ita Majeftas etjam Divina,

licet nulla creatura Deum glorificans exftitiflet, eadem

tarnen & immutabiiis manfiilet. Illullratio vero Glorie

ejus lopum obtinet, prsecipue dum Spiritus finiti _agen-

di rationes moventes, ex intuitu fummarum Dei _per- feSionum deiumunt, indeque beati evadunt. Hac ra-

tione felicitas creaturarum intelligentium finis fuit quaft

inUrmedius futuras earum exiftentias ; pro noilro vero modo concipendi, agnitio Glorias Divinae, Scopus in

intentione prmus, & in exfecutione nltimus cenfendus eil:, cujus gratia ad effedus producendos, qui abiblute

cum Eflentia Ejus non conjunåi iunt, fe per eminent!-

am determinare , benepladtum Divini Numinis erat x- ternum. Ac nulla iane de re aha, in plures difcordan-

tes opiniones abiere Philoiophi ieque ac Theologi, ^non absque ratione folliciti, ^ne vel mutationibus obnoxias vel abiblute neceilarias, tales Dei operationes judicare

•

viderenrur. Hujus igitur quadlionis difficilis folutio- nem, non nifi verecunde attingendamSpecimine hoe

A 3 Aca*

4 De Analogis Modorum in Deo.

Academico, pro juvenilis ingenii modulo exp^icare co- nabor, adfemones meas B:liL:is maturo judicio modeite fubjiciens.

§. i. :

Deo non quidem competunt modi; tarnen Ana*

log ^a modorum, adeo ut ßt Ens per emi*

nentiam Modificabile.

Modi dicuntur omnia _ea, qua? hac quafi lege rebus iniunt, uc lalvis ipfis abfint itepe & cum aliis commu·

tari poilint. Adcurate ideo loauendo, omnis res, cui competunt, (altem ineile poilunc modi, mutabilis eft Sc contingens. Quatenus ieparatina exiftit Subftantia apel-

lari fölet. Modi, quos jam definivimus, fermone ^Phi- lofophico vulgares nominantur, quorum unus eft primi-

tivus ipfa videlicet exiilentia, reliqui omnes derivativi, qui ab exiftentia Subßantice ^Sc rerum aliarum iuam ^ra-

tionem fufficientem _repetunt. a) Quum vero Deus fit Sub¬

ftantia abfolute neceflana Sc Infinita, oriri Sc interire

nequit, ^quapropter ratio in aprico eft, exiftentiam ^, qus-

quidem in, Deo abfoluta eft Sc immutabilis, non ut mo- dum confiderandam eiTe. Sic quoque ceteras iummas

Dei quod attinet realica«es, tales iunt, quae femper eae- dem manent; idcirco non modi vulgares. Hinc ratie

cur modi vulgares ab eminentibus, qui Deo, ^ut Subftan-

tix primi ordinis competunt, diftinguantur. Diximus ea-

propter Deo competere Analoga modorum. Analoga vo- cantur ea, qute qualemcunque inter fe habent ämilicu-

dinern, diverfis vero fubje&is intequaliter iniunt, Uc ^ve¬

ro nos Operationes Dei iiberas concipimus, qus ex ab¬

foluta Ipiius Exiftentia non immediate fequuntur, inter

illas Sc noftras modificationes, quandam dari Analogiam

adpa,

a) G. Canzii Meditat. Pbilofopb. Cap. FUL §. 122.,

Analogis Modorum in Deo. _y adparet; ea tarnen obfervata differentia, vi cujus immu-

tabiic a mutabdibus feccrnere jubemur. Eft ^vero Mo¬

dus Eminens, five Analogon Modi in Deo: Affe&io Entis, quod prirni ordinis dieitur, quce ex Jolis ejjentuilibus bujus

Entis Prirni non fequitur, nec t amen etjam fui rationem faj- ficientet/i habet ^aut habere potefl, in iis, quce Enti hnic pri-

vii ordinis coordinantur; quippe quce mil/a funt, fed in ma¬

jori congrmtate poffibilium [ecundi ordinis, qua refpiciunt Ens primi ordinis, quod illa exiftere jubet b). Ita boc intelli- gendum eft, analogon modi in Deo, non deducendum

eile ^a fola Eilencia, ^cur ni vero abiit, nuliam aliam es-

ie rationem, _{quam quae} in iumrna Dei in decernendo libertate confpicitur. Quod igitur illam Deus exercue-

rit, inde ratio intelligitur, cur ejusnoodi Analoga Modo¬

rum ΓρΓι adfcribamus. Difrerunt vero haec Analoga Mo-

dorum ab eßentie Divina non realiter. Quid quid en/m eß

in Deo, id lpfe eft Deus; formaliter ^vero ieu in reiatio-

ne ad res creatas, talss neceilaria evadit diftin&io. Cum

vero Analoga Modorum nuliam inferant mutafionem,

manent enim femper in Deo, Ipfi igitur competere pos-

funt, immo conftanter infunt, veluti jam demonitravi-

mus. Eft ergo Deus Ens per eminentiam Modificabile.

% IL

Deo ut Enti Perfeäijfimo ςf ahjolute ^Neces- ßrio competunt Actiones\

In eo (aniores fere on nes conveniunt, perfe£Ho-

nera Subftantiat confiftere in operatione indoli ejus con- venienti. _{Ubi ergo} potentia attivn defuleratur, ibi refpe-

£liva qnoque adeft imperfe&io. Cum vero Deus fit Ens PerfeeliiTimum, facile conficitur, Ei quoque competere aäiones. ABio in genere vix adeo clare & late definiri poo

b) Conjr, Canz, loc. cit, §. i2i,\

g Be Analogis Modorum in Deo.

potefl:, ut ad omnes extendi poffic resagentes, prsecipues

Γι confiderandte funt vires & principium agendi, Qui

Volfianorum placita iequuntur, hoc modo Attiotiem ex- plicant: quod fit, mutatio flatus, cujus ratio continetur in

ente, quod eum mutat. Sic vero formaliter defcribitur, ha·

biio refpeCtu agentium contingentium, quid vero fit α¬

εί io generaliilime confiderata, non exponitur, adeo ^ut

jufto ftri&ior fit hxc definitio, fi ad ^aCtiones Divinas

referatur. Alii _per a&ionem intelligunt: quemcunque agentis intelligentis efteCtum, praevia intelle&us luce di¬

rectum

& ad bonum quid ordinatum. Qua vero ra- tione, non nifi modum agendi rerum immaterialium feu

Spirituum exponi poteft, fatis vero apta non eft defini¬

tio attionis in genere. In easdem iterum regulas Logi-

cas, ac praecedens, ha?c quoque ACtionis peccat defi¬

nitio, qua dicitur, quod fit: difpofitio Entis, quatenus,

illo caufante, actualiter qusedam exiftat mutatio; quo- modo enim aCtiones Dei naturales, quae üllam nec in Deo, nec in Entibus aliis, quas exiftunt, mutationem in-

ferunt, hujus defcriptionis ope, intelligendas fint ? P.e·

Cte igitur illam rejecic Celebris Robinet c). Nobis ^vero

illa praecipue arridet aftionis definitio, ^quam tradidiC

Reverendiflimus Epificopus, Joh. Ernefius Gunnerus Α¬

εί 10, inquit, efi attuatio accidentis in Subftantia, per v im

ipflus d). Omnis enim a£tio in ejusmodi a&uatione con-

fiftit accidentis praedicamentalis, feu formarum adjacen-

tium, non modorum iolummodo, fed attributorum

quoque, quorum indoli congruit, ejusmodi aftuationem

fubire. Nec fumma Dei perfeCtio & fimplicitas Ipiius

omnimoda obftat, ^quo minus attributa & Analoga Mo¬

dorum _, ut ab Ipflus Subftantia diverfa concipiamus. Qua

famen

c ) Robinet, de la Nature , Tome Ucde. Cbap. IVp. 20 {e)

d) I. E„ Gunneri Tratt. Ρbilof. de Libertate §. IX.

Oe Analogis Moäorum in Deo.

■tarnen in fe no η pofteriora funt. Omne vero quod Deus agitj id in harum .perfectionum & lummapum rea li ta*

tum harmonia fundarur. Singula firoul femelque cogno- 'fett '& quod bonurn & optinbum eft, id ipfi piacet. Sem¬

per igitur id agir, quod bonam judieat & ex bonrs ^o-

pfimum eligit. Nulla vero dacur Di vinarum a&ionum

fucceftio, licet effeåus ^extra Deum, fe invicem fequan-

tor. Deus ab aeterno vult & voluit, il ii reruro in ^mun- do iucceflioni, cujus _partem, homines quotidie obier-

vant, exiftentiam dare. Hane rerum maximarum & mi¬

nimarum connexionem, Deus efTe voluit, & in aeter- num vult;, ideo eft. Hinc ab reterno Divino arbitrio,

rerum mutationes in Tempore oriuntur & fequuntur. Con>

peeunt ergo Deo aftiones, & hujus conclufionis ea "vis eft, ut nullo artificio aut Sophifticatione deludi poflit.

Nifi enim credamus, Deum Endymionis quaii fomnum dormire, quod infanum eft & impium, Illum ut con- trnue & modo eminenti operofum agnofcere debemus.

Qui igiturj quomodo Deo a£tiones tribuere audeamus,

temere iciicitantur, qurerunt quafi nodum in fcirpo'; a oemine enim fana imbuto Dei norftia, res ha?c perfpi-

cua, in dubium vocari poteft. Licet enim ^res finitaé, in

■a&ionibus fuis ftatum _mutent; ftatus tamen Dei abfo- lutus eft & immutabilis; nullus ergo in Illo eft a non

agendo ad agendum tranfitus. Qui in Creatore & Gu*

bernatore hujus Univerfi, a&ionem, qua aliquid effici-

tur hodie, diftinguunt ab ^»terna fimplici & immutabili Dei volitione _, relationem fingunt, qux digniffimum de

Ente Supremo conceptum haud ingreditur, nec cum Eo conciliari poteft. Deo ^vero nullas affingend» funt per- pejpones; eilent enim äccidentia in Ipfius Subftantia, per alienam vim excitata. Et Deo, ex hac ratio _ne, qui fum-

mis Sibi congruis realitatibus gaudet, aliquid addi, vel detrahi poflec. Deus igitur non patitur, agit tarnen, &

® IOCQ

10 De Analogis Modörum in Deo.'

loco affionis corrmuniter confderatas, quid praffiantius

habet. Eil enim in Ilio a£iio _aterna, liberrima y & Ja- pientiffima_

§· III·

Actiones Di vina? ad intra non fuiit Analoga

"

-■

?■* Modorum.

A&ionom Divinarum ad intra obje£lum Ipfe eft Deus, & per rationem ratiocinatam diftingui folent ab

actione Divina ad extra, qua? circa rem a Deo diver«

iam verfatyr. Ejusmodi affionum Divinarum ad intra,

ea eil indoles, ut in Eflentia Dei iufficientem rationem agnofcant. Sic iiia fumma? Intelligentia; Divina; perfe-

£tio, qua fe Ipfum intime cognofcit, ^qua; cognitio vo«

Catur naturalis, ^que ac perfe&iffimus volendi aäus quo fe Tpfbm perpetuo amat, voluntasque, dicitur naturalis,

in Ipfius EiTentia abfoluta, iufficientem rationem, cur iniit, agnofcit. Quilibet igitur animadvertit, affiones

Dei ad intra> non per Modorum Analogiam explican-

das eiTe.

§. IV.

Non omnes* Actiones Dei ad extra, Analogis*

Modorum adnumeranda? Junt.

Per rationem oppofitorum, affiones Divina? ad ex¬

tra, illa? funt, ^quarum obje£lum eil a Deo diverfum.

Difpefci vero folent in immanentes & tranjeuntes. Illa;

funt, _qua? Deum non egrediuntur, neque in re obje- cla, quid mutant. Ha? vero Deum egredi quaii, & in

re, ab Ipfo, diveria, fe exferere videntur. Talis vero

caute adhibenda eil diffinffio. Inter affiones enim Di¬

vinas

vel quoad rem obje£lam, modum aut terminum

aaionisj realis nolla ädeil diuerütas. Nif! vero noilras

notiones ita abflraheremus, nulla fane earum diflinita in

-

nobis

De Analogis Modorum in Deo. ;/

nobis evaderet perceptio. Sic nos, operationes Mentis

nofira? ^non cognofceremus, nifi facultatem percipiendi, guftandi & volendi, idealiter quafi, ab fe invicera fe-

cerneremus, licet unica fit vis, qute in anima tolle&ive

non difiributive agit e) Si perfediones igitur Divinas

rite intelligere volumus, una cum altera non confundi

debet, feparatim enim confiderare eas juvat. Adiones

quidem Dei immanentes, rem ab Ipio diverfam reipi-

ciunt, omnes tarnen, modovum non iunt Analoges. Sic

feientia Dei Intelligenticß Simplicis feu Speculativa, ^qua

Deus poftibilia, tam fingula, quam in fyftemata reda-

da intuetur, eft necefiaria, & cum diftindiiiima ac fi-

multanea rerum omnium reprasientatione coincidit; quem- admodum, perpetua Ejus verfus omne bonum inclinatio,

Ipfius tequipollet Vohmtat i Naturalu Ergo non modorum

Analogia ipfis inert /). Quod autem ad Scientiam Dei,

quam vocant Mediam, attinet, partim ad cognitionem

Simplicis Intelligentia, partim ad Liberum referri iblet g),

§·ν.

Cognitio Dei vifionis, Analogoη eß Modi in Ipfo.

Quid de illa Divinae Cognitionis indole, ^quas Sim¬

plex vocatur Intelligentia, feu Scientia Speculativa notan-

dum fit, in § praeced ^ί öbfervävimus. Quaj licet non Analogon fit modi in Deo; Cognitioni nihilominus li-

beraj, ejusmodi Analogia inert b) Eft enim: Ille adus

quo Deus adualia praeter fe, qua talia perfpicit; fuppo-

nit igitur haec feientia, ^res objedas aduales; qux cum

fint Kontingentes, ratio etiam, cur ut aduales a Deo

B 2 cog-

e) Bonnet Efjai Analytique §. i6u Tom. lrmier.

f) Celeb. Lemcben DiJJert, de Omniprcejentia Dei jf. IV.

g) Reu. Η allerii Differtaiio, de Scientia Dei Media.

b) Lémch. loco Cit. J. IV. Scbolion*

/

12- De Analogis Modorum in üm.

cognofcantur, non, ab Omnifcientia fola Di vina-, fed' ^a decreto, _quoque libero peienda eil:. Eft igitur Cognitio

Dei Fifionis^ analogon moäi in Γρίο. Quod licet dato a«

mus, in Socinianorum tarnen non abimus caftra-, qui<

hane cognitioncm Dei vifionis, cum rerum cognitarum fuc»

ceflione, murari afRrmant. A _qua opinione ^non alienus videtuc Philofophiae Profeilor Halenfis, Celebr. Georg».

Fr.edr. Meijer i)> Exinde enim quod Deus, tam res;

prsteritas quam futuras pnefentesque,, difcernat, & ea-

rum iucceiiionem contempletur, reprsfentationem Intel- le&us Divini eile fucceflivam & mutacam fibi perfva-

det. Sed Deus ab aeterno totam feriem ^rerum coexiften- tium & fucceiilvarum, in _tempore demum exiitenrium-

ita intuetur, prout fibi invicem,, vel coexifbunt, vel fe?

invicem confequuntur; ideoque entium finitorum mutar tiones & fucceffiones, nihil in Divina omnium & fin»

gulorum vififone immutant. Q'uae noftri refpeäu prtB-

terita,. pradentia & futura funt, ea Deo

cum fuis re-

lationibus, unico & iimuitaneo repraefentandi afhr per*

petuo obverfaniur. ^y una euoi. degen dentia illonum. a Det ele^ione.

S vn

Oecreta Divinaut Uber rim a, modörum im Deo Analogiam habent.

Decretum denotat, voluntatis determinationem, ad ef·- feflum quendam reprxfentatum pmducendum, _Ancequam ve-

ro inciinatio animi, ad aliquid eligendum» fe deterroi*

nat, confultatio praecedit, qute contemplationerm Intel- le£tus involvit, atque in negotiis ignotis aut dubiis prae*

cipue.*

i ) G. Meyers Unterfuebüng verfebiedener Materien aus ·

der JVdtweißbeit, Fünfte unterjuebung von der. Nothwendig-

keit Gottes^

De Analogis Modorum in üeov

si'ptie obfervatür. Hin g rrranifeftum eil, ^omne

:écrctirm··

lob je it i v.e confideratum r tam ad inteiiectum penuje.e,,

cujus eil:

de re deceroenda deiibtrare, & ra ion.es a·

gendi aut omittendi ponderare, quam ad vqjuntaeem,, cujus eft ad unum ex piuribus poßibilibris- cognitis,. ie

determinare. Ha;c dcereti notio, ab aåionibus himraiiis form ata

fi ad Deum appliceuirrem ov-enda· eil" omnis

ei adbaerens imperfecliodum de Spirituum Fini'orura

elebtionibus fermo eil. Cercum namque eil ^, Fnti Omni-

fcio nullam deliberationera tribui pofie·, qui ab aternro in _aiternum, omnia unico inteliigendi abtu diiunctiiTime cognofcit & intuetur. in Inteiiectum ergo perfectiifi-

mum,. nulla cadit confultatio, aut iuccelFiva reprrrien»

tatio, cum ipfi potiu» competat pemetua & o'mnimoda judicii certitudo. Ha;c aiferna & diilincliilima ornnium

rerum icientia efficit, ut Deus nihil decernat, ex igno-

rantia, hujus vel. illius circumilantise, quod pofrea meli-

ora edöclus emendare & corrigere debeat: quare intel¬

ligentia Dei circa·decreta efiam, irrmnutabilis d Güm- que Divina electip ^{, a} cognitionis perfe^iirimas reä-tudi*

ne defieclere nequeat, manet quoque Divinus volendi

aCtus perpetuus irrutiutabiüs, Hinc decreta Dei opti¬

ma & immutabilia in aeterno m periiftunt. Faifiilima i- gitur eil adiéttio, opus. Dei egeve manu Ejus enwftdairice-y

ut nonnulli turpiter fingunt. Nulla fane Deo

affin«

genda. func. decreta ^contra· ia, temporaria & flucluantia ^5.

qua; pro ratione temporis & rerum· circumilantium „

varient & _mutentur.. Abiit etiam ut in Deo> decreto-

rum pluralitatem concipiamus. Ut enim inteliigendi Ä-

Ctus in Deo eil unicus &: fimultaneus, fic _quoque actus eligens, non nifi unus & asternus eil; licet _pro ratione objectorum varii & fuccel'fivi inde dimanent decretorum effectus. _{Nemo veio} exiflimet, libertatem décernendi,

cum immutabiiitate decretorum non poile. coniii'tere. Di·

B _3;· yina

De Analogis Modorum in Deo,

vina enim voluntas non poteil ^non eiie liberrima, quip-

pe quae ob independentiam Dei, ad nuilam coadionenn,

five internam five externam aditnngi poteft, & nec qua

intelligentian, nec qua potentiam exiequendi ullis limi-

tibus eil circumfcripta. Deus enim fem ^per eligit opti-

rrjum, non ob defedum libertatis & virium aliter ^agen- di, ied ad vitandum abuium libertatis & errorem in e- ledione. PrcCterea iacis darum eft, voluntatem Summi

Numinis non minus eile liberam, quando conflans eft

in propofito, quam ii ^mutaretur. Nam & nos praevia

rerum 3gendarum plenaria confideratione, in variis vo- lendi adibus immoti perfiftimus, faiva utique eledione

five libertäre. Quatenus itaque Divinus decernendi ^a-

dus liberrimus eil, ut Modi in Deo Analogon rede concipitur.

§. vir.

Omner Acfiojies Divince ad extra tranfiuntes,

funt modi eminentes in Deo.

Quid fit adio Divina ad extra tranfiens ^ex §. IV;ta colligitur. Adiones hx tranfeuntes extra Deum agen-

tem. in rebus objedis fe exferunr. Proprie quidem lo- quendoj non aliter, quam ut effedus decretorum Divi¬

ni Numinis, confideranda? iunt adiones Ipfius ad extra

tranfeuntes, ideoque objeda produda, non ut Analoga Modorum, in Deo ipio confiderari debent. Sed ipfe adm, _quo Deus quid efficit, ab Ipfius voluntate diilin- gui haud debet k\ Hinc ipiam virium Divinarum ap-

plicationem, ut mod um eminentem pro noftro concipi-

endi modo ieorfim contemplemur oportet. Exinde e- nim eo magis ^nos intelligere poiTumus, ^quaenam Di¬

vinas

k) Gravefände Introduttio ad Pbilofopb. §. 2ji,

De Analogis Moäornm in Deo. /J

vins OperatSonis excellentia fit & dignita?. Ut enira

fe diverfis modis exierit, ita _quoque diverios iilius a^us concipimus, & Deum ut Creatorem & Gubernatorem

dem um hujus univerfi venerari difcimus. Quod ii vero hx determinationes Deo hac quafi lege iniunt, ut fal-

va Majeftate Ipfius abeffe potuerint; e re ratio eil', cur

yhialogis Modorum in Deo ieu modis eminentibus adnu»

merentur»

§. Vlll Clan fula.

I Sic id, quod de Äftionibus Divinis, ut ajunf, ΪΪ-

beris, nobis innotefcit ^, breviter pro ratione & modu*

lo ingenii, perluitravi. Plura quidena, hac de re egre-

gia, monenda fuperfunt ; Hoc vero, quo vivitur ^, tem¬

pore, ex Sacris Pandeäis, plura ^earum indicia veftigia-

que colligimus, quam fola ratio fubminiflrat. Ultimam igitur, huic DiiFertationi, ^manum impono, pofteaquam

id pro viribus demonflravi, quod oflendere in ani-

mtim indoxi, nullum fcilicet e(Te dubium, quin illa,

quam de a&ionibus, immo omnibus Suromi Nu minis perfe£tionibus nobis comparaverimuscognitio, quam maxi me fit Annlogica & in plerisque potius negativa,

quam pofitiuis cara&eribus innixa ^, licet inficias minime iverim, nos tandem per viam Emijrentia, ad quaiem-

cunque Cognitionen! Del pofitivam & affirmativam

perventuros ^{^} adminicuia dumrnodo fanae rationis, pariter

ac ialutrfera* revelationis, rke adhibuerimiis. Sic facile

ille refolvitur nodus, qui tot controverfiis de Neceffi-

tate Dei, Ejusque adtionibus hypotheticis, aniam prae-

buit; & nemo facile dubitabit, nullam oriri contradi- ftionem, ii Deum ^ut immutabilem, iimulque per emi-

nentiam modificabilem, ilatuamus. In id interea omni

iludio

ro De Analogis Modorum in Deo.

fkidio laborandum, ut fwguli noftri π rim i corpomqtTC

conartus

tam ad nod ram proxime vergant felicitr.tem*

quam ultimo tendanrt in

Summi Numinis Glon am.

A mlco PileftiiTimo ^:

Quam juvat, _{Mufarum 8°} ingenuas _pueros invigilajjfe pe&us cohiffe jacris i per artete

Nempe, a Caflalio qui manat jonte, liqitore brigat ingenii, qui fapit, orva fui.

Sic decus Q? magnum juvenis parat ornamentum, Et fibi quod culto nomen in orbe cluaU

Hoc properas, fludio non fcgnt, tramite, Amice,

Et pergis doltce qu&rere mentis opes.

Cumque hodie fcandis Salenfis pulpita Findig

PaUadis auxilio tutus ubique Tu&\

Enl merito plaufus geminant vota Propinqui,

Plaudit amicorum denfa caterva fimul.

hlec, Tibi quas fido devincis ^amore, Camenac

Tardabunt capiii η eitere fer t a Tu ^o.

Qui c quid erit ³ ventis volitent Tua vela Jecnndh*

Et plucitum portum tuta carina petat!

Sven Wetterberg,