ieu de

I. Ν, S. S, T.

XPH ΟΜΟΛΟΓΙΑ»

ieu de

•

O R A C ULIS

DiflertatiunculsLj ,

0uam

Indultu atq; pcrmiflfu Arnpliifimi Gol- legii PhiloiophicUn Svccorum inclyta,

qu« Upialiae eft,Academia,

PRjESf DE

V tro cUrißimo »

Μ, JOHANNE COLUMBO ,

Poéfios ProfeiTorc Ordin»

Avunculo ac Vromotore /«β fl. honorandoi exercitationis grada,

public© candidorum examini iilKt

$.* R* M.tis

bcneficiarius

JONAS COLUMBAGRIUS

Veim-

in Auditor'to Guß. M*j>addim (j^unij

Antti itt4?

HOLMIiE,

Typis Joh. Georg, Eberdt·

> Λ Fever endtßtmo in Chrtßo Patri ^ac Domino,

D* CAROLO CARLSSON,

S.S. Theologiac Do&ori celeberrimo»

Vefmanniac & utrius^j DaleKarli* Epi·

fcopo emineatiilimo

Mxcenati Jummo>

ut &

Fl. Rercrendü, FrxcUrißhnis & doclißimu Viru

ac Domtnis,

M. HENRICO Mo-

R./EO, Arofienfium

Paft. & Archipraepoiito Laudatiflimo, M. GEORGIO GE2E- LIO, Ecclefiae Husbyenfis

Paftori dignifiim >,

M. JOHANNI SEVAL-i

LIO, S. S* Theol, Le&ori,

Sc Eccleiiae Hubboéenfis Paftori vigilantiflimo,

D. NICOLAO Ufo

W ött/ScholseTrivialis^ua-

Ar ofiac eft> Re<ftor i fidelii-

limo, frat^fuo cariiiimo,

M. JONiELILLE,

Paftori in

tuen/eiq; annexa@0Ü«

ni/ Nutritio fuo optimo, D. DANIELI LIND-

BERGIO _, Paftori in iitt»

fcißbcrg mcritiffimo, D. LAURENTIO RA·

BENIO, paftori in 955rgo·

ptime meriro, affini

fuo honoratiflimo,

Tatronist mxcenatibm & Evergct'u reverenter fa- Jpictendfs, hat qualefcun^ ingenii [u 't pmiti-

** in τ&χμήζ/ιν grmAnimijubmiße infcribit

/ 1

Ρ llfebti Oottor fimui, ac pUcfdißime Prdfuh

^-"Arbufia _qui nunc OracuU veratueris:

Ante mos Catbedras aufim quodponere foetum Ingenii tenuts, me% hoc prxbere moleßum Ignofcas, ^oro: nimu eß indigna, fatebor,

Nomine tarn dar ^o cbarta bxc tenutsfe rudiify : Aß _quam fis facilis, celeberrime Doftor,& illos3

Submißa quxrunt qui veflrum voce favorem»

$uam fovedt, femper noflrat perducit ad aures

Indyta fama^volans etiam buc ad Palladü urbem

Noftra igitur fvadet nob'ts Meliconts alumna ilocee äicare Tibi, videas quod fronte fercndt Sicprodeße diu ntultis dementia coeli Ό et Tibi, fic vtgeat, vivoffc in Neßor'uannos ^*

Incolumis , joßes ^, _{tutusfc a} forte maligna'.

Gloria ßc magni florebit magna Jebovx, Tutafe noßra (alm erii, & bonaplurima crefcenh

\T0s$f' Vtrie^rt' decoratquosmyßicut ordo,

* ttpatrü xterni jujjorum cura fidelü.

ilanc tenuent pariter vob'u injeribere opellam, ·- Audeo ,

foU^itansprecibus, placido quoqfvUltu AccipUt 'u eam: Grata cum piqnora mentis

Sors meliora neget conatibus ajperanoßrtf.

Sed placeant vob'ts quamvts indtgna h victßim

Pro Veßra fundam calidißimavota falute:

Sofpitetut \ummum vos femper Numen abaltis<

lonqaq, det vobu Jetii 'ts temporavit<e >

Materierna fix landa, cttmulum% bonorum ^ι

h l Praefatiö»

PRiEFATIO,

Μ habet ^{tum agg re} is forfan, Z2, ^{ät me} rvoluijfe,qutppe LK hoc argumen- quod

in almo hoc ^Athenao no fl ro fe mel iterumq{

ante a, quidem longe,fine dubiofehcm di/putatum efi; ita cnim comparatum eß

iäud quod frequentiu4 traftalur ^> ut crebra

repetitione exuatgratiam: namt uti Po$-

ta canit:

Occidit miferos crambe repetita magiftros.

Verum^etiam hoc certis circumfcrtbendunt efe Itmitibwt, ultcriusép non extendendum

quam ad ea qua per Je inepta nimiumqut averßs Mußs ξ$ charitibws tentata funtt

uon dubito. Itatfe potiua illud <ϊϊς >ßf νξις'

τι καλόν locum in hoc argumento fjtero ha¬

bere _\ quod enim perfe cognitu pulcrum ξ$

pr Aclar um eß, id β vel de c tes repetatur»

nibilo tarnen minus a Iiis, prc/fertimvero

candidü dextrecpjudlcantibus. placereßlet, '

(ßuo nomine β non laudari ΐη% totumap- probari > omnlno tarnen äteyß* L. excu- fari poterit hoc infhtutum m$um , quod

tanto facilitto abs Tefaftum triJperotqaan-

to i neßio qu 0 cafu> dißcilior mihi ^> elabo-

ranti hoc, fuerat occafio cognofcendi tdλη·

tca in mediumprolatum efje. _{iccipe igt-}

tur > B. L4 hos quälefcun^fludior ^{um meo-}

rum primi tias eo,quo par efiwultujgnofcetfe

qaod mihi ne% temporis > neqt idoneotam

fa t is librorum ^, necdeni% rerum aliarum»

inbits ingemi tenuitas permiferit amplif- ßmum _{hoct ϊη% tota amiquitate} lange cele¬

bert imum argumentum pro dignitate fua

diducere atcp eUborare4 '"Tlur ^a non adde*

Tua > benevole Lefl or, fretus aquitate; β

ne prolufio _{(it ipjo} ludo prolixwr., %Jgdd vo -

tapotius β preces me convertens, Det/m

vener or [upp le χ ^> utclemens β propitiuste ferveU omntbusql bonis augeat>quisquis h&c

oculo legis non rigide aut fe ver o i mihi%

hac incspla velitfeltciter procedere.

§.I.

Um receptusplerisq; ^eru-

ditis mos circa nomen i-

pfum examinandum, legis propemodum vim indue- rit, & nosninum trutina- tio, fecundum nonnullos,fitprincipium ^e-

ruditionis noilrae, ideo cognitionem nomi-

A _j nis

nis praeterire, ncc mihi integrum efTe puto. J AdEtymologiam igitur,quaeprimum in exa- mine vocabuliié offert, quod attinet, cuivis inconfpe&u eiiepoterit, natales yocis Ora- culi ^ex Latio petendos efTe 5 dicitür cnim Ora-

culum abore vclorando, Cujus derivationis

ratio patet tam ex Cicerone QT): Oracula ex eo

appellata (unt, quod inefitn bis Oeorum oratio,

quam etiam ex Seneca £b) : Oraeulum cfl ve- luntas divitid hominis ore enunciata. Scilicetut apotum, inquit Becman (c) poculum, ita ab

Oratum Oraculum i. c, dictum ore pronunciatum, idemmfå^fit tarnen idem Becman fequendus

eil in hoc) prima notionefiqnificat. Poflea vero

'^ΧΨ ^&ei refyonjum vel effatum ,oris DEl ; denotat, Ad eundem modum ctiam Grjeci

l^yxov å λζγω derivant.

§. ä

Varia apud" varips tam ve te res quam re- centiores eft acceptio vocis Oaeuli. z. Ma- giftriVct. Hebr»orura ^{, ut} jamalii no tar unt,

quadrifariam hancvocem fumebant, _quem- admodum Sc ii quatuor habeban.t oraculo-

tum genera, fcilicet Urim &Thum.im, Spi-

ritum Sannum, Prophetiam ,& Fil iam vocis.

a. Qraculi nomine quoq, venire foletcelebre

ac divi- (a) Top c= 10. (b) l.i, Controv, prsf. ptmt 6ö.

(ς) de Orig, Lat, ling,

a c divinum alicujus viri di&um, qualc illud

Μ Catonis: Uomines nihil Agenda waIc _agcrc difcunu Eå ratione _quoqj Lipiius (d) illud

Salluftiiad Caefarem oraculum appellat: suus

cuife animus ex confcientia Jpem prcebet. Hinc ctiamadagium natum videtur: ^Oracula loqui

Gr. ^ξηιτμχς λΛλ&ν $ Sic autem dicuntur, qui ^ccrta & indubitata loqvuntur. Vid.Erafm.

adag. ^3, Oraculum etiam diciturquodquis

infomniis nobis denunciat, cujus «xemplum eftapud Cic. (ef) Expojui (omnii & furoris era·

racula. 4. apudiacrosScriptores 7ύ λόγια

Χ Θεχ nonraro iic appellantur, quod ex ο¬

ίε quafi Dei profefta fint, undc Erafmus lo-

cum iltnm Rom. _{3. v. z.} per OrAcula Dei ver- tir. _f Mychologi per Oraculametonymice rcligioncm. defignatam volunt: Unde Sabi-

nus {() aic; Themts fingttur Oraculorum ue.re-

ligionis prufes s uam rAtio in natura damit eße

Dcum &pietAtem erga ettm (elendAm. 6, Sigo-

nius oftendit(g) arcae foederis operculumpro- pitiatorium & Oraculum appcllari. 7. Por-

ro etiam templum illud five locus ipie fGrae- ce^j/gjf^/eyjin quo Oracula eduntur hocno-

mine venit.. Unde Pfrottus (h) Oracula,m*

quit, qua modo templum fiqnificant, in quo ro- gantur dantur _% rejponja. Etiam vox oracu-

A ₄ Ii ad-

(d)l ^i. Polit.c. 5. (e)l.t,de divin. (f) ad lib.I. Me«, φ

Ovid. (g) de Rep, Heb, 1, a, c, 3, (h) Cor piffφ

liädhiberi fölet pro ϊρίο idolo, quodNumi-

nis loco colebatur. ^ut apud Liv. (i) fanum eft ibi Apoliinis & Oraculum. ^<?. Frcquentiu?

vocabuium oraculi ponitur pro reiponiö a is gcntilium dato. Exemplum ^unum é Vir·

gilio (k) addu&um fufficiat:

Stiftenfi Eurypylum jcitatum Oracula Vhcebi

minima.

Hoc autcm praecipuc fcniii nos in praefens agc-

re de Oraculis, cuivis ^ex iéqueijtibus mani- feftum efle poterit.

§♦ ni

Dicuntur oracula alias communiter rc-

fjponfa Deorum, S vcticc ©ubc ^e f»ar. Ncc

deiunt alia nomina ιπ^υνομ,ϊΐν&ι: appellantur

enimfata, ut apud Jufiin. (1) Veter a Maccdo-,

ttiee fat a , qute cecinerant &c. Dicuntur etiam (örtes ^, idqi Synechdochice potius quam 3b-

ufivc, ut tarnen vult Servius ad illud Virgilii

<»)··

Νenpatrioex adyto (örtes,

Badem appeliatio occurrit apud Cicer. fn);'

S»rs illa edita eft Creefo &c. Hinc Apollo for- tilcgus. Spiraculac tiam dici notanteru diti ad Symmachüm, nifi _potius loci defcriptio eft.

Vid. Virg, (o) & Turneb. (p). Gracci etiam

variis

%

(k) l»2«iEncid. (l)l#74c.é*(m)1.7.iEneid#

V,*ty.(a)de dmnat, (o)i£ni7,vfi68<(p)Adverf,l.z74c.ii»

variis hsec infigniuntnominibus, _quorum ta¬

rnen praecipua func: _>

tyi&^ccövifAab o"7ncr^Ä& ^j fficrtyctQ.y ^, pcw}tvpc&Q, Quorum ^j %οττζ07πα tarnen-, ^{, '}

quaedam uium & commodum hominibus

hoc modo concedi putatum _dendi iimul ^ac refpon-

modum , qusedam ^vero cauflam effi- cientem &c dignitatem hujus fcrmonis refpi-

ciunt. Quae tamcn omnia ficco velutipede

tranfire jubet propofita brevitas.

§. IV,

Hifce quantum ad vocem ipfam prae- miihs, ad definirior.cm realsm, feu, Fima-

vis,deicriptionem progrediarnur, quam ta- lem cum Peucero (q Jexhibemus: Oracula

fuererefyonja data fcijcitatitibus in locis d _Diabo- lo ohfeßu, vel a dxmonibtu ij>(is, voce, JomtiHs,

'

I "eflu ntttuve aliquo liatuarum, _(»nitu, tinuituve

aut alm iniiumodiy vel ab Immmbus Diabolico

Spiritu aßlatisyffiii tnnc cum de propoßta qtt&flio- nerejhonfa danda eram cum vebemcnti impctv &

•' borribili jonita, exjpecubus elifm in vätes irrue- bat, impletosft & in furorem aüos ita conintic- l bat > ut pr# timvre palpitationetf artuum omnium

nec conftßerencc _{Je c o miner} e ρ o ff ^en t; Dicimus

! fuiile refponia, indicantcs eoipfö jam oracu-

j la ifta , itt infra, volente Deo , oftendetur >

A f conticere»

U (q) de Orac,

«onticere. Cauifam efficientem facimus Dia·

bolum feu da^nones (non enirn jam ex opi-

nione gentilium, Ted prout res verc fuerχ, loquimur) quod jam antequam ulterius piro-

gredimur,probandum erit.

§. I

Non exiftimo mc multis neccflum ha¬

bere ftolidam iilam gentilium hac de reopi-

nionem refutarc, putantium _{nempe verum}

Deum, _quem praclucente ipfislumine natura cognoverant, haec edidifle refponfa: hoce-

nim falfiifimum pariter ac abfurdiilimum cf-

ίέ patetcxinde, quod per ea prolata fint, ita

comparata, ut fiepius fierentin detrimentufli

honoris ejus. Caetdjumnec vero potefteile

fimde, imonequidcmfinefummaabfurdita-.

te cogitari dicive, Deum,qui non tantumbo·

nus & _verus, Ted Sc ipfå tbnitas Sc veritas eft, itadecipere voluifle homnles, uciperoracu-

lafa&um eile conftat. Ncc in caftra eorurn

defcendere fuftinemus qui huic, quicquid eft negotii, cauflas ^mere naturales ailignarunt.'

Non negat quidem magnus ille Voifius (r) e- ditaefle _nonnunquam oraculacx humana qua·

damiolertiå, eani tarnen fublevatam &ad- jutam efle folertiå Diabolicå, addit, cum mui-

ta prsedixerint vatcs ifti, ad quae rationc

human#1

(r) Idel· gcnt, 1, it c,6.

human* mentis acumcn pertigiifet, Hinc Ariftotelis rcrum alioquin feliciffimi _promi*

condi fuper hac rc iententiae album addewe cal- culum nonpoifumus: qffippequi bumoiime- lancholicofeu atrx bili» ollendenteitidem Vof- Γιο ζΓ) divinationes ifias tribuit, hac cnirn abun- dantes ■> ait, in^enio magu valent, eo quodacri-

monia kujus temperamcntt eontrahatjpiritus» ut

obfiura difficilia% melim perjpiciant. Sed re-

ipondct Voffius fe non diffiteri hoc in tu locutn habere t quorumnotitia kfenfibm dependeaf. ^at dijp^r, inquit, eft ratio in iis, _quorum cognitia

aliunde originem träbit * Nec Piutarcho fuitra- gari poiTumus, _{cujus itidem opinionem exa-}

minat Voffius: Is cnim cum nonnullis aiiis cauiiam maluit in vapore quoda terrcftri ^con- ftitucrc c fölc edudlo , inqj Corpus bene tem- peratum accepco mentemq, humanam conci-

tante. Quod autem oracula defecerint inde

arccifunt, quia terra vi ejus pauladm ^evanc-

fcente, tandem quafiefFcetaejusmociexhala-

tiones mittere defierit* Sed mirum,ait iirpi-

us nominatus Voffius» cujusquam paulo cor- datioris animumin tam frivoiis potuiffe ac-

quiefccre. Namut ijs hocconcedamus,meiv-

tern poiTe humanam ab vaporibus ejusmoai

concitarii Unde5 quacib »evincentyimalir.in habere quam utquge prius feianthominesffiiU-

tilius vel chfértius _{promant ?} Quomodo Poe ^*

tae, ubi

(i) ibid,

tae. ubi paulum (e coniperferint jflorc Libe¬

ri parris, melius folent poetari. Quare cum Ariftoteles Sc Plucarchus nihil melius potue- 1 rint adferre χ Sic colligimus,neutiquam in na¬

tura inferiori fubiiftendum jiedadiiirgendum

eifead caufläs fuperioris nacurae, qualcs funt

daemones. Conf. VolTi (ί),

§- VI.

Praetereuntes jam brevitatis cauifa alio-

rum opiniones, acquieicimus in hac Voiluali-

orumq; bene muicorura fententia,dicentium,

dsemonibus, utreliquae omnis iupcrilitioni^

ita Sc Oraculorumadicribendameilecaufarri, vocabulo daemonis itri£lius, quam apudgen-

tiles fcriptores, accepto, ita nempe ut diabo-

los denotet ♦ nam bonis angelis tale quid mi- niméimputaripoteil, quippe quörumiludia

omniabona funt, adeocn nec honorem Dei ·

t

laedunt, ncchomines decipiunt, utiuceme-

ridianå clarius eil hic fa<i!um eile, Relinqui-

tur ergo Diaboios edidiile oracula, quod fecc-

runt vel ipii feu im median*, vel perhomines

feu mediate, unde in definitions addimus:

tel a ä&moriibm ipfis, vel per homines affUltt ßiritu dUbolko,

§. VII.

Dicimus prsetereain definitione vocc.ge-

ßtt, nutnve See. edita eile oracula. V'oceea ;

exhibi-'

(t) ibid.

exhibicaeile, clariflimimieft, id enimexplu-

rimis refponiorum cxemplis patet. NucuC-

tiani dunraxat inulcaoracula data elTéaDiis _pa- ganorum b.Freinshemius (u)exDiodoro,He-

rodoto&c, oftendit,ute.g,oracuiumHum*

moms; quamvisnonnullaHammonis,oracu-

la BoiiTardus referat voce reddita, ut ibidem oftenditur. Huc etiam geftuspertinerepo£

ie videntur. Practerea addimus tinnitu &c.

nam cum oracuia confulerentur, gravi tinnitu

muiico omnia perftrepebant, ne ea coniulcn-

tes maleaufpicatis vocibus turbarentur., vid.

Boxhorn, (χ) Dicimus etiam in [omni'is. Hoc mfrapatebic exemplo oraculi Amphiarai. In furorem aftos legitur ibi praeterea. Ν tut quam enim fine furore-, finc% perturbatce & absrranw

ratio tüi everfione pro de bunt oracula ^οι %ομάν}&ς

vates , ii Peucerum (y) icquimur. Reliqua

quae in bac defcripdone habenturdperoluecm

eile foeneratura pailim exiis _quse infra dicenda

vcniunt.

§. VIII.

Ad incunabula öraculorum primamve originem fcu tempus quodattinet, haudeer-

to conftare ait Peucerus (z) quoprimum_j.

coeperint tempore ^, uut quando ill.u quaft Ur¬

fts

(u) in Curt. 1,4. (x) in orat. ejus, (y) de theoman«

teia rionlongeab initio. (z)de orac.

tes re%ni \ul conftitucrii c? ap ernerit veiut tern- ,;

pla profejfura ac celebratura rcliqtonem ^ac cultus I

äivtrits contrarios Diabelus veritatü &glorix Bei hoßis. Caeterum Herodotus (a) håc de rea¬

gens duas recitat fabulas, alteram ex narra- tionibus faccrdotum Aigyptiorum, alteram

vero ex annotatis antiftitum Dodonaeorum.

Prior fabula ita le habet: Narrabant, inquit,

Sacerdotes Jovis Thebani duos femmas,qux ejfeiti facerdetes iThebisfuiffe abdtiftas. & barton ti¬

ttarn in Libya fuiffe venundatam, fe audiviffe, al¬

teram in Grkcia: at% bas femmas effe qttx prhnt aptid hos dietas orucula conflituiffent. Hane ve¬

ro fabulam _pro commentitiå Sc nullamveri fpeciem habente non femel citatus Peucerus

habet , iine dubio quod ipil hiiacerdotesfate-

antur nunquam invenire fe potuiile quo hoe

confirmarent. Altera vero fabula hacc eft:

Narrarunt antiftitcs praediefti geminas ex AEgy-

pto columbas nigras advolafie, unam quidem inLibyam, alteram vero ad ipios, Haecfa-

go ioiidens humana voce exaudita eft, jubcni

ibi oraculum Jovis conderc. Jovera enim

afFuturum Sc inde mortalibus oracula reddi- türum,ic vero inter nuncios Sc iriterpretes de-

cretorum jovis fore. Eam vero, qu* in Li-

byam abijffet, columbam, juftiile illis Ham-

monis oraculum exftrueré, quod Sc ipfurö jovis eft» Hatc ex iaccrdotibus illis åc Dodo-

iweoium

(a) lib, a»

nxorum antiftitibus Herodotus, quod ramen pro figmento ad columbas a jNoacho emiifas alludente habetur.

§. IX.

Sedmiffis hiice fabulofis, «liquid quod majus in re fundamentum habcat, _quaeramus»

Patefa&as primum eiie oraculorum iédes fub Noachi filiorum tcmpus Peucero probabilc

videtur , in _quo oftendit celebrare caepiftc

Ethnicam g entern japetum i.e. Japhet & Cha- mum^qui multorum coniénfu celebrium vi- rorum, & in his Gerhardi Voffii (b) Bcecleri (c) £qui oftendit ArabesCbamum fub Hammo-

nisiitulounquam conditorem fuumfru condito-

ris pArentejHvifes coluiffe) Sc Peueeri, (dj cut-

tuscft in JoveHtmrnone. Prolixiora qub

dem eafuntquae Peucerus habet, itaqjomnia

exfcriberc neclibet neciicct. Sufficiat itaq>

mihi brcvibus oftcndifteprimamhujusreioc-

cafionem _{, quae} inde nata eft, quodhominei pracdidli _temporis fuperftitioni dediti,impul-

fu ipfius diaboli, qui omnem femper ^movit lapidem ut gloriam Deideformaret &do<ftrl·

nam deDeo , quantumin eo eifet.obfcuratets, paifi fint Diaboli inftincftu Scholas fuas, ubi

vera antea exercebatur religio, habiuculaq»

Det

{b) de orig.& prog. Idolohtr. (c) biftor, univer-

fal.p, 111,241.

Pei in impietatis & mendaciurun? latibula

converti, ubidein Satanas fuas blaiphemias contumelioiäs in Deusn & humano generi pernicioiäseru&avit & evomuit Prcecipum

ver o fuiße velipfim Chawi vel poßerorim ejus

Scholam in eo loco, in _quo poftea celebra¬

tum fuit oraculum Jovis Hammonis,non fi·

ne gravibus argumentis ihtuic idemPeucerus.

(ej pari ^quoqj ratione in loco oraculi Dodo-

naei federn familiae Sc Eccleiiae Dodaniin ne-

potis Nos ex filio Javan exfUtifle autumar*.

Cuietiam confentit Meiinerus (fj.

Hinc liquet oracula prima 8c antlquiili-

mahaec duo fuiilé, videlicec oraculumHam-

monis 8c Dodonaeum, cjuorum illud inexti-

nao ilnu Libyse apud Garamantas ultra Cyrc-

nen inccr vaftas Sc arenoiäs folitudines fituHU fuit, quo proprer folis intenfum 8c exuren·

tem ardorem , vaftumqj campum vapore &

f.ccitareinfertum, cuiyis haud patebataditus.

Cambyfen tarnen Cyrifilium & Alexandrum Magnu m adire conacos eile hiiloriae comfflC·

moranr. De huj.us origine conjedturas ali¬

quot adferens videatur b. Freinshemius ad

Curtium (g). De modo confulendi haec ha¬

bet

j£dde)oracTilis, (e) ibid (f) Phil« Sobr, part. z«fe&i» ®

p.m,556t (g) lib.4« 7.

bet Curtius (h): C km réfponfum ρ et hur, nm*

gio aurato qeßant illum SAcetybtes > tnultis _arten*

te'u pAteru Ab _Utro% latere pendentibus. _Seqvun*

tur matronx virgines% pAtrio ^{mor c} inconditum quo ddam c armett cdüentes<, quo ptopitiari JoVetA tredunti Ut certum edat otaculum Quo ver o

paclo refponia data imr fupra ^{§.7,eft indicå-}

tum. Quin diu viguerit hoc praculum du»

bium non ett. Pott Chrittum iliud reipöft*

diile teftatur Juvenalis (i):

- - -

Credetiiafonterelaitmii

Åmmonu» quo» tam Delphis oraiula cejfant,

Strabonis tarnen acta te nonadeofrcqucfr

«tum efte, teftatur ipfe (k) dicens i diomp

Uch 7ί οι ^Αμμωνι ^tiov γ όκλέλeenfcn

&e/Cl>,lSrC97tp6V €ΊΤΠμ*ΐζθ. i. c. ita% Am*

tnonts OrAcUlumfere defer tum eß, quo din hone-

tequondamfueraU ExPlutarcho etiampatet

«jus tempore magis negle&um efté. Ulti¬

mum hüjusinteritumfub Theodofio majorfi demum contigiflé ^narrat Prudentiusj

Üec rejponja refett Übycis in Syrtibus Ammon«.

i χι·

Oraculum Dodonattim ad Dodonatn elariifimum & antiqüiflimum üppidum Mo*

lo ilidis in Epiro circa nemtis quernufti ii*

«um erat» in quo vocales _{quercus creviiTe pro«}

B ditum

(h) ibid» (i)sat,6« \k) iibAifi

dkum eil, _qua Cj|tim ubi interrogatumhö*

mines acceibilen^ commoverinr fe _atq, inio-

nucrint, exprejfo, quod dan dum er au rejponjot

quce virga ceneos lebet es puljarit, hos ad moder a-

tos iäus paulatim increpMiffe, &numer'ts ligata re-

(ponfa edidijfeVcucerus, qui etiam de modo

confulendi hoc oraculum videri mereturJFor- (itan hac occafione no injucundum fuerit co-

gnoicere quid fuerit aes Dodonaeum & qua ra- tione idin proverbium abierit: fuitillud, o- ftendente Carolo Stephano, (1) tintinabuli quoddam 'genus die noclufe continuo crepitansί

Unde & ad bomines jufto loquaciores prover biali.

metaphora transferrifolet, Hujus etiam memi·

nit Petrus Muffardus (mj dicens : in lueöillo

Όο dorne ο , appenfa er ant catenis in fumwiüte

quercuum> ahenea crepitacula& tihtinnabttlfa queevel levißim'u ventis agitata, [onitum frequen-

tem diu noäucfc reddebant. Unde proverbium

tere Dodomeo luquacior. Sed h*c multo adciv

ratius expbcata funtin fragmento Stephani Byxantinide Dodone quod poft alios, cum

exquifitiififnae eruditionis & diligentia com- mcntarioloiuo nuper edidit rarum decus ha-

rum literarum Jacobus Gronovius, (n) Tem- plum hujus oracuii Philippus Macedo vailalTc

ac incendifle fertur. poitea etiam ^Etolös fta·

tuis fra&is dejeitisq* templi ornamentis o-

mnes

(1) Lex, Hiftt Poet, &c.tit, Dodona;. (m) hift,Dcof;

fatid, (n) pag, 9 &feq,

tnttes porticus demolitos eflc, ipfåq» rtnfenia funditus evertil?« craditPolybius ('o), inicri- pto reliquijs oppidiDii,fimuleverli, vulgato hoccejambo quemlaudat _ftoricui: ut ingcniofum hi-

/

Öpctg ^π aHov ^, & βίλ(^> ^>

Videsnc Diam, _quo jacuium _pemnerit?

f. XII»

\ i

,Präster hscc duo, plurimaquoq* aliaira pluribus orbis tcrrarum partibus fuiiTc _pro- duntur oracula, _quorum cclebriorafuntOra*

cuium Delphicum ^ieu _{Pythiurn, Oraculum} Trophonium, Amphiarai, Branchidarum ,

Oraculum Pharenlé, Ora^luni Apollinis Glarij, Oraculum Thracium, Serapidis ira -ABgypto., _{de quibus} iingulis pauca,

i X"-I' I

Comptura quidem in Gr*cia adornavic OraÄla _Satanas^ quodeamgentem prae castc- ris in fupcrftitionem _{proham, novarumq* avi,}

dam rerum,adeoqj inftituto iuo callido aptif*

iimam dcprehenderit. Inter reiiqua vero ca ■

putextuht oraculum Delphicum, _quodadra- dicesParnaffi monusfuum, cuku, religion«,

B 2

<o) Lift»

famå, opibus Sc donarijs prae cxtéris celebra-

batur, ad quodpaßtm» au&oj?Michaéle Nean·

dro (pj ex orbeterrarumin dubijs rebus aRc£i·

bWiprincipibusyrebuspublicis & tandem omnibm

qui confilio & auxilio indigebanuquafi ad άψεν

défxkvTUv πάν] ων, quodstrabo exißimavmtti·

tabatur (q). Dicitur alias hoc OraculumPy·

thium, ldquéuti voiunt mukivel km ré W Jt&cu ve i hoc eft ^a conftilendi

uiii, vcl λ Pythoneiérpente interfe&o. Nos

potius cum Sam. Bocharto (r) Pythonem &

Pythium ab Heb.irvö quod aipidem dcnotat

(s) cum aipidcs eciam usquead draconum mo-

lem crcicanc. Hinc ctiam Pychiarum Phoebi

Saccrdotü nomen deduftum vidctur. App^*

latur etiamÄÄ« tfyxijv a pracfide iuo Apolli-

nis Oraculum* Plurima enim ipfi confectt-

ta fuere Oracula, undc varia quoqj fortituseft

nomina, vocatur cnimDelphicus,Delius,Cla·

rius, Ptous#Didymaeus 3cc. Horum autcm

omnium clariilimum erat Delphicum a Del¬

phis urbe Boeötias, nifi velimus ApoHinem

Delphicum å priica Grxcorum νοεοφλψοζ >

derivari uti vult Macrobius. denotat autcito

'&λφος folum ^, eoquod interdiu ftdlis ö-

mnibus oblcuratis, iblus luceat; qua rationc

ctiam ibl a latini s eft appellatus. Coniulenti

bus (p) Synopi^Chronic* (q) Geog, 1,9.(r) deanimal^i

S.Stpj}Sj>($7D«ut,:xf

.

bus hoc Oraculum ftatis temporibus, vi$i-

mis oblatis funde Chalcagninus cos homines

I \ ridens ait (t) ne gratis bijaniant, ntaqna & opima

munera ajferunt, utfcilicet ^c arm di(cantineptire) perPythiam i.e. puellam tripodiiniidentem reiponia dabantur? Haec autem Pythia, tefte Palaephato, (u) tamdiu ex virginibus eiigi confuevit, donec ^una fuit ab Echejfcrate vio-

lata, Tripusautcm erat machina quaedam exftruda, juper qua, notante Strigelio (xj, finepericulo poffet exfultare & oracula reddere,

(ju/X tum tres bafes haberet, tripodts nomen obti~

nuit. Addit etiarn cx Diodoro Siculo (y) ali- quaniuper hutc munert virginem prtefuifße: De·

in de quinquagenariam Jeminam facerdotcmcen- ftitutam. Oued autem verißima refpenfa däri (re¬

der ent ur DelphtSy τκ, asm proverbU- lifigura ^dici cceperunt, quts ver a & indubüatx

funt. Formam tripodis coniérvantnobis ^num-

mi veteres pailim: ied quatenus ea eum Del- phicac machinae ßgura convenerit nunc inqui-

rere non vacat. Certum etia m definire tern?

pus, quo caeperit hoc oraculum ^, _nequimus,

cumhiftoria nulla,quae tamen lumen hic prae-

beredebuit, tempus hoc definiat. Eruditi

tamen ex Homero concludunt, belli Trojani temporibus illud floruiiTe,quod Agamemnon

illud coniuluerit. Imo pluribus quam cen-

tumantcTrojanatempora annis viguiflé con-

B ₅ ftare

t) dcorac, (u)lib.i, (χ) in Juftin.l, »4.0,6, (z)lib,i6~

ihre alt Peucerus. (z). Wem etiam teftatur iubConftantino i Chriftianis devallatumeile, tandcmq; fub Juliano horrenda tempeftate disiedum Sc fulminc ccelicusincenium tocum

conflagraiFe»

f XIV.

Oradlum Trophonium illuilrius (nam

illud Trophoniu quod Tbebis erat.ubi A polio Jfmenius colebatur, obicurius fuit^ a Jove Trophonio didlum in Lebadia Boeotiae claruic.

Hoc Oraculum confulturis, ^non fine _magna difficultate nudis vefteve albaautpurpureain·

dutis dciccndendum erat; (fuitenim id in

antro fubterraneo, horrido ac tetro j placea- tisq; lemures placandi, uttuto Sc ^citra offen-

fäm d*monum deieendcregradumq; revoca- reliceret. Aliquotante introitum diebusa-

quir calidae lavacris corpus erat abluendum»

vanjsq; iacrificijs piandum numen, haec autem fäcrificia Trophonio ipfi, libe^fsq; Sc Saturno,.

Apoliini, Jovi cognomento Regi, Cereri,

quam nutricemfuilTe Throphonij alferebant,

foiemnia fuere. Hinc ad fontem Lethen du- cehantmyut _aqua inde petita pratterita oblivio-

ni traderem. Statua Tröphonij extra tem·

plum eredla erat loco eminentiore, ot ab o- xnnibus coli poilet, ied clathris Sc mucroni-

Ibus undiqu^q; fepta, ^ne quis «am connngerer,

tefte

{τ) deorae.

teile Pauiånia (a) Plura dehocadferunt Muf.

far dus ('b)Peucer, &c. Notatu tamen dignum

etiam videtur fuiffe creditum,eos qui in hane fpeluncam defccndillénc poftea άρελάτχς manfiiTe, unde in Trophonij antro vaticinari proverbio dicuntur,homines triilc^ac tetrici, vidtErafm, (c).

§. XV.,

Sequitur ex methodonobisfjfcepta O-

raculum Amphiarai quod in AtticaTuit, ve-

tuftate pari ^{ter ac} religione Amphiarai. vatis da¬

rum fatis &infigne, Colebatur autem ybi ίa- pnltus is fuit. Ibi reipaniä fomnij ipeciera·*

ro expreiTä, pierumqi flexiioqua dabantur, Hujus Amphiarai templum ab Oropijs,qui di-

vinis cum ob divinandi artem aiFecere hono-

ribus, ex candido marmore artificioié con-

ftrudumfuit, quod fomnia captatum adeun-

/ tes, corpore prius luftrato, & Dijs quorum nominain aram ineiiä erant, ariete, (itaenim moris erat) madlato, peilem in terra expan- debant, cui in.cuba.ntcs quaecunqs fomniaiTents

illa oraeuii loco habebant. Somniabant au-

temeapicrumquc quae Diabolus fuggerebat*

Non cuivis tamen poteftas fuit in templo dor-

miendi, nam Thebanis interdidum fuiiTe fern bitHerodotus (d) quod cum Amphiaram optie-

B _{4 -nein}

(a) inljfot. (b) frift. Deor, fatid, (c) in adeg, (d) l,g,

$em eu dedijfet, utrum maüent ν Ate uti fe aitAUxi*

liatore j Uli Auxiliatorem malle je reflfondijfenu

Amphiraen (foriänleg»nium4mphUrA0H)di«

$um FuiiTe hoc oraculum, docct vctus ftatü imerpres, ad Theb, (c) ubi pluravide»

f. XVI,

Jgmnchidarum Oraculum nomen ibrti<

?umWaBranchoApollinis, ucipucatMuiTar«

dus filio, aut,quod Valefius dicit, ad Ammia-

oum M^Il. (f) amafioj quem divinitate do¬

natorn apin eonibrtium Deorum reeeptum,

quod yaticinandi excelluiilecperitisi,poffeifio«

nem Qraeuli & cultus Apollini deftinaile ac

legaiTc fama fuit. Vnum idemqi fuifle Ora¬

culum DidymaeumÄ; Bra nchidarum autftor sft Pomp. Meia. (g) ippellatum alias fuitE- vangeiidarum Oraculum, ab Evangelo Braa¬

ch* fucceffore. Delubruin ipfum (umtu Sc

#pibus cum Dclphico certans, a Mileto <ne-

^opohjoniaco^odecim9ab Jonicolittorevi- gin i ftadijs abfuit. Hoc primum åMiiefiji

exrtruC^um,Xerxemin expeditions fuåinGrae·

ciam incendiQ delevlile, Strabo teftatur (hj.

£>pft rius vera iplendidius adhuc monitu O- Taculjadornatum, quamdiu manferit haud a·

deo certurn eft. Vivente tarnen adhuc Com

^antino ex eo loco ambiguq reiponib dcce«

ptum

(f) i I· t* Mb (ί) 1. ρ. »♦ 38a. (g) 17. l %

ρ rum efle Licinium Peucerus tradic. De Dia- cletiano vide (is Ladlancii librum _nuper repet1-'

tum de mortibus perfecutijffum (i) Plura

de hocoraculo cognof-ere cupienti fuppedi-

tant ex Strabonc Jamblicho aliisq» memorati

viri do&i, praeicriim Valelius, J XVII.

Nec adco obfcura erant alianonnullaO- racula, fcilicetQraculum Pharenfe inGraecia*

Pharis enim homines credebant fimulacrum

Mercurij OracuU reddere. De hoc Oraculo

tnodoqi _{ejus confulendt} Ant. van Dalen (k)

ex Scrabone (1) ita: Proximo tpßloco oraculum

φ, ante (Mercurij) Signum Vefla, &ipfa Mar-

tnorea; appofitte eifunt plumbo ferruminat£ «- ne t lue er nul te♦ Qui DEum confulunt, Veftam

primum thureincenfo placant, deinde oleoinfuftt

lucernas accendunu - Tum ver o in ara dextera

fartenummumpatria ^nota fignatum (appellant te-

team) dedicant. Ubi quod eX ufu fuerit interro- gaviu aurem fimulacraadmovcty inde ef or o alt¬

ens manibus aures premit Ubi e for ^o exceßit, a- ptotk manu, quam primum excepit vocem, eam

ftbi Oraculi loco duett Oraculum Apollinis Clarij in Jonia juxta Colophonem dequo Ta-

citus Cm) iicdiiTeric i bion feminatlltc _utapud Oelphos, Jed certu efamiUjs-, & ferme Mileto accl·

ß _S

(i) _{c*p, II. (k)differt}

deOracp 37-, (1) lib, 7^ tue

(m) annal, 1, zt cap. 54. p, m. 139*

ttu facerdos,numeruw modo confultantium & no- mina au dit: tum in ftecum degrcjjtts, kauft a fen·

t'uarcani aqua ^f^tiarus pleritmfe litterar umitc

carminum, editrefponja veritbus, compofttts (uper

rebus quas qtris mente concepit. Oraculum Thra-

ciurn qucd in honorem Liberi patris celebra·

batur. Oraculum Cerer'u erat apud Patras,

ubi templo fons quidam incrat, ex quo mor- borum tantum eventus cognofcerent hac ici-

licet ratione.utfuipenioSpeculo tenuifunicu-

lodemiilb utrum convalefceret argrotusnec

ne, divinarent. InLaconia juxta Lacedaeiro·

nem era i Oraculum Paftphate, quod perioinni-

um reiponia dedifie,patet ex Cicerone, de hoC

variae etiamapud Poétas fabulas. ApudBu-

ram fuit Oraculum Herculu, ubi coniulentes

ex tabula per talos Oraculi fortes accipie*

bant. De ceremonijs hic obiervatis vid, Pau·

ianias (n). Necincelebrefuit Oraculum Apol·

ι linis Diradiotac apud Argivos, ubi immolato

agno idqs iingulis menfibus, mulicr fatidica,

۟i cum viro confvefcere interdi&um erat,

fingvine w&imap libato,furore Phoebeo affla-

ta eil. Satis etiam clarum in ^Bgypto fuiiTe

Oraculum Apis bovis conilat, qui coniulenti?

bus,nonutaliaOracula, reiponiadabat, iéd

ii manu abijs oblatum pabulum fumiiiTet<

laetos , fl vero aver/Vretur, adverfos denun- ciavit eventus. Plura de hoc Eufebius (o)

Plimys

(n) in Achaicis (o) prxp,

Plinius [ρ) Voilius fq). multa qnoq; alla fu£-

ränt in orbe terrarum Oracula, _{quorum o-}

mniiim numerum inire, ηοή permitritinftitu-

ti mci ratig, ne dum iingula iilharc dtfcribere«

vid, Pauian, [Q VoiT. (s) Liv. (Q Sveton.

(u)&c,

t, XVIU,

Quam vero his Oraculis coniulesdii de*

diti fuerintgenciles, nunc Deo propino ^, vi- dendum, erit. Graecorumhoc in negotio fa- perflitio partim ex ibperioribus, partim t tian*

nunc exemp.o uno alterovi claraevad _.repo¬

tent. Lacedaen onij quanti Oraculoruns ^con-

I fiiium fi cerint, ve] ex Cornel Nep (x) IL

quct, qui dic't lAiedkmonios omnia ad oramU

; ref ene confyeviffe. Quin & Athenienfes quan-

tum Oracuiis adhaferint & ex Juftino paffim (ut alios.jam taceam fcriptores ) & etiam ex

hocliquct, quod ijsinduci ie pafli fint, Andro¬

gen ceedcs expiarincn puffe, ni Athenienfes quot

annte (eptenos adolejcentes& totidem puellas in

Cr etAm, Minotauro dcvorandos mitter tm, teile Muflardo (y). Pari quoqjmodo quemadmo-

dum reliqui Graeci deceptifint., itidem ex Jü-

fimo (z) patet & hiftoricis aliis. Extra ver

to Graeciam vagamibus occurrit (ütbrevitatie

cauila (ρ)1 |'c 46 (q)Tb«el gent (r) beogr. paffim, £sj

Th gent,l i*.a,&ji. (&) 45*17. (11) inTib. c 14, (x)v

vit.Lyiand,03» (y depraccognit fut ρ, ιζ, (ζ) 1, ^

6· i» jjtj 4,1, c» j« fo·

ciuflå muka alia taceamus) Julianus Apoihta, .

qui iiimma cupiditate futura cognoicendiar· j lic. Nihil aggreiTus eft antequam Daemoncs ^,

eorumq» nefaria oracula confuluiilet: äqui-

bus tarnen itadeludiiépaiTuseft, ut cum qui-

busdam fallacibus & ambiguis reiponfis mifc-

rum hominem ad (c rapuillent, propinquam

tarnen mortem ipii fignificarc nunquam po- tuerint,quemadmodum Gregor. Nazianzenus (a) dicit» pleraq; etiam Oracula aperte falla

lunt cognita» tefte Nicephoro (b) Hic tamen mihi vix tempero, quin Oraculum de morte

Juliani editum» quoditidem habetur apud Ni- cephorum (g) oftendam_,:

Atq» u.bi Romanis Perias deviceris armis»

Usq» Seleucaeam bello progrelT® ad urhem»

Cqelcftitum te iublatuni turbine currus, Evchct ignivomus:; _{magnoqj reponet} 0-

lympo ♦

Defun&um curis hominü duroq» labore.

Et patriam aetheriae lucis remeabis ad aula»

Undecaduca hominis progrcifus membra petifti.

Verum apud me potior habetur Nazianzeni

au&oritas: haecautemNicephori, ^ut aliaplu-

rima, valde iuipe&a. Plura de hoc Juliano

allata å Jacobo Bilio (d) vidcantur.

§.XIX.

(a)inOrat.Inved. (b) ϊ.ιο. ^c. 29» (c) ibid, (d) in

\n Scholijsad orat.Nazianz,

s. XIX

Hic tarnen notari meretur, haud omnes

gcntiles hacc Oracula «que iuipexiilcj Quin

oculatfbres eorum vanitatem hane ärgue-

runt, lubolebant enim ijs horum Sc totius pa- ganicae vaticinationis Strophae, unde diiértiC

iimus ille Romuli _nepotum Cicero vaniili-

mam efledocet Sc leite traducit hane pratici-

entiam (e){ ubi,incpnt,prteJcientiavAtum>bλ-

fiolorum, hAritJpicum ex animAUum extis, éfulgu-

ribus, oßemUt auJ)icijstOracuHs, fortibus, Jomnijs

See. Ibidem q> laudat illud Catonis, qui mir ^art fe ajebAt, quod non rider et harußiex, harußicem

cum vidijfet, Quota enim qucefy res, inquitj/rtf-

dicia ab hiseveniti autβ evenerit,quidaßerripo*

"ß cur non evenerit i

§. XX

Quibusvis quidem populis ccniulendi

haec Oracula poteftatem ίίπίϊε verifimileefti

non tarnen quo vis promiieue tempore id fieri

ι fas frät, nefaßis enim vocem non edidit nec i mißt

(f)^incVirgilius etiam (g) ait:

Non hoc ißaßbitempusßeäacuU pofcit:

ed quem locum notat Sc^ivius Apollincm féx

menfibus apud Lycios, Sc apud Delon lex df-

diffe refponiä.

§. XXI»

|e)l,ii«divin* (f)Plutarch.in Alex,Magn, vit#

(g) 1,6, Aiaeid. y>}7.

§ XXL

Quomodo vero confticutä fuerint haré |

daemonum refponfa, nunc paucis oitendendü

crit. Pronunciata funtferereipon^dmetris

Graecis feite admodum Sc arg u te j ambiguatJt· i

tne Sc ftexiioqua plerumq» fuerunt, cujus rfij

caniTam mυ nitr it Muifir. (ly ha attemperaban- iur^nqpityverba ut quecun^ rescaderet,viieren·

tur verum dixijfe. Quod paulo ciarius Sc proli-

xiusc3nrirmans Voiiius (i) ait: quiadamonts ipfi futurorutn contingentium tiefet;, fubtili ψΐ' dem {ed ftepiusfallacß conjcüura niterentur. Qua·

re & dxmonibtt* verbu opus erst obfeurts &per- plexts, quo Oracula male intelleäa crederentiihft

eventus non reßonderet, Nec minus elegancia iiiperhac re iunc verba Peuceri hunc in mo*

, dum difierentis ^: Etfi ergo deemones de ijs, qua intendunt ipß tentant aut gübernantrfoßunt OtA-

€ula interregati rediere: tarnen quia Deusmira·

büiter, arcano & igttote nobu conCih· alias mode-

ratur inhibet ac reßr'mgit ^conatus & ^{conßlia eo-}

γ um·, certis limitibus pr&fixu, alias laxat habendi (

pelutconnivens, non femper, quem eventum (ortl·

turafintprojpiciunt id< irco rejponja, qWitei'

dant y v el atiigmaubm impYumt, velancipitibu*

amphibolysdijcerpunt & objeurant, Et paulo

poft addit; Interdum cum tiurunt fecuturos e-

ver/itu

(h) difiétn de div, & oracul. (i} Idol. ge»tt 1? i% c, 6,

véutttsjAmen quia ntendacijs & inißone ac dece- pionenoflri deleäantur, vel dubtjsvocibmaut fi-

ftifru amiptibus vexant bomines.

§. XXII.

Jam ^puto nonintempeilive in medium

a me j^roferri aliquot excmpla hujus generis refponibrum,nam omnia, quaeapud hiftori- coshabentur, adducere brevitati^ludenti ^nec

libetnec licet. Tale eil illudquod Croeio Ly¬

derum Regi de belli, contra Cyrum Periårum Regem, exitu qu«renci datum cfl:

Κροϊονς Αλυν 2^βας _{αρχψ Χ.Λ+}

TuAv<rett

Ctoefus Halyn (fluvium ) transgreiTus ^ma·

gnum regnum diilipabit, vel ut alij:

Croelbs Haiin penetrans magnasn pervec- tetopum virtl·,..

Si enim Croeilis viciiTet ,hoc volebam, dixiiTec diemon te hoililes copias profligaturum. Sed

vielus eil Craefus j id ipfum volebam, ait, tc regno detrufnm iri; _per ilupol£m ^autem

mentcm meam non aifecutus es, Hujus et- iatn farinae eil quod Pyrrho Pychia iäcerdos reipondit;

Ajo^e^iacida Romanos vincftre poile.

Ubi dubium,an vincere tegat caiirm quartum tey an Romanos i atq* adeo ^an diacidcs i, e.

Pyrrhus, Romanos vidlurus eilet, an vero

contra,

«ornra. Hoc tarnen «nigma Roman* pIo*

quentiae parens (k.) totum ut fi&um rejicifc quöd Apollo Pyrrhitemporibusfacere verfus

defierit Tale ctism reiporfum Atfienienfi-

bus tempore belli cum Xerxe exhibitum eih

interalios verium hunc exhibens t

ξύλινο ν £ι$οί ivpvoml ζευς>

Jupiter é ligno muris Tritonida donat;

vid Herod*(l) Quod Oraculum Themiito«

cles exponens, dixir iälvam civitatim Atti-

cam futurarn, Γι relidU urbe Athenienfes i<

iiiaq; com η iitterent navibus. Obicurum ét*

iam Oraculum Cyro majori exhibitum eft»

quod cx PhiloltratO (m) Neander (n) reci-

tat: Κυρε tu epta ο». Cujus Oracull

hunc ienfum eile dicit Neander: O Cyre qntm*

4dmedum ego Orpheus per iy olim di/cerptiua mu-

Ueribus Thracenftbusi ita te deper det Thatnyrüt ScythurumRegina. Plura vide apud eundem

Neand, ubi etiam plura Hexiloquorum haben·

«ur exempla,

$. xxm.

Diximus? ambigua & obicura fiiifle h*G refponHi, atkoquidkm utpro certoijfaradlfr'

te ambigu$atem corum habuiiTe videatuf

CafaU- (k)ht, dedmmCPL" cap. 14 .(ttOinhereici«»1*

rhiioiicte, (xij *>ynopi« Chr.

L Caiåabonus, quod colligi pofle videcur ^ex

his verbis: _Omni a hujus gcnertt five Otacu-

J U, five cnunciata qti* Apertiera ^·> c» fieri _fibi IujjptftiorA. Obfcrvandutn ^tamen eft non-

nunquam _mones rariilime ^tame fineambagibus ^Dae- reipondiile, ea, fmc dubio, de caufla,

i ^' ne _nes fe fuipe&os redderent averterentqi homi-

ifta dcecptione. _{Exemplum habemus} apudNepotem (o) Ubi PythU Athenienfibm de

duceconfulcntibusneminAtim. _(i.e. utintcrpre-

tatur b. Schefferus (p) non per obicuras de-

fcriptiones _{fcd ejus nomine prolato)}

prmc tpt τ, ut MiltUdem fibi imptrAtorem fumerent. Idfi fs- (cijfent, ineeptA projpera ejfe f ut ur a. Cui etiam rei talis,qualem praedixit alioquin mendax Spi¬

ritus, reiporidebat eventus. Dixcris _autcm hic Diabolum _{futura non} icire, cumid iolius fitDci prqprium, Efci.qx V.aj &ipfe Apollo,

tefte Cceiio Chalcagnino, _{(q) fateatur futu-}

rorum ié ignarum cfie, dicens:

Quid fruftra peiitti,non noftrum efl fc tre futura.

übi fcicndum _crit, futura in ic _ac fua natura fcire nullum pofle, praeter euni qui

ι fimpliciter omnia poteft. Ex.revelationc

vero & exfuis cauffis futura cogrtofcere non

denegatum eft rei crcatae,adeoqi nec Diabolo,

^c* tui quod fufius in elcganti iu^de futurorum pr«-

C cogni·

ill' (o) Miltiad, vit, c, u (p) in Left. Com el» ad h. 1«

is ill ι

(q) traft, de Orae,

cognitione diifertatione antea nön femelcita-

tus MuiTardus ofttndir'.

§. XXIV.

TempLa Oraculorum icu reiponforum

officinae in qualibus rcgionibus praecipuc &

quomodo conftitutse fucrint, jam paucisvi-

dendum. Inregionibus m omanis, necnon ijs quaeabundabantipeluncis,cryptis ^ac cavcr-

nis haec adornata ut plurimumtempla, ijsq>

corum fepta fupcrilru&a fuiife,nobis hiiloris

luppeditant: In quibus rcgionibus facile ex-

cellebatBocotia, quae, teile Plutarcho, Oracu¬

lorum olim eratferaciflima, quibustanto me-

liorem praebuit haec occafioncm, quanto mi- gis abundabat montibus, fontibus, lacubui,

cavcrnis atq, antris uti ex Pauiänia, Strabone alijsqi Gcographis oftendit Ant. van Dalen

^r), qui etiam addit quam plurima fuiife antra>

Spcluncas, mcatusqj fubterraneos per totam

Graeciam, Italiam, Aiiamatqj alias regiones

barbaras, quaeideo huic iuperftitioni maxirnc

idoneae repertae iunt. Vnde liquet has rc¬

iponforum officinas c lapidibus rellignis ar-

tificioié exftruClas non femper fuifle, fed, uti

dcOraculi Dclphici templo Juftinus(s)loqui-

t?ur eaiprMipitia & tåtturaiia prxfidia d/fendip

In occulciore ac remotiore horum templo·

ruff

(r) diffcrt, a, de Orac» (s) I, »4, c. 6.

rum partepenetralia fuere, quae β Graects «Ju-

Ό. diccbantur>indenempec]uodpraetcriäcer-

dotes nemini ad iiiaaditus live acceiius _patef

ret. Plura de hifce locis ^ac templis ^van Da ·

len (t).

§. XXV,

Quouscpvcro durationis fuae terminos

ejitenderinr haec oracula, videtur haud adeo

certum eile, cum etiam hic in yariarum diyor- tiaientcntiarumabeant Scripcores, Quidam

snim fervatoris noilri Ghriili tempore, non- nulli circa exicum Apoibolorum, alij fubTra- jano, nec dtfuntcjui poft Trajani tcmpora de-

raum ea concicuilTc putent. Hornius ('uj circa Chrißi t empor λ onfcula ceßire expiffe ex Por¬

phyrie» fbtuit, ita tarnen ut phtrima tum ceßa-

rint, non tarnen pmnia. Additsurem Ibatim ex

Straboj^e*&c. circa exceßum ap&ßohrutn peni-

tus tmnia centicttiße, cui etiam adibipulatur Spanhemius (x) dicerr, incidißeceßationem Q- ffäculorum, cujus illußre initiunt in filentio Apol-

Un'u Delpbici, fere circa Chrißi exbibtti tcmpora,

am nvMa ampbius ,fecundum ^Μ TuüiumUutYilia

nec ζμ'Μτρβ edentis Oracula-, fecundum Plutar- drum t Confitmmatum autcwfiinquk, hoc filen-

tium fu'tt circa exceßum .Apoßolorum, omnibus

tum Or mula filer e jußu, ex juvenali, Flutarcho, lucano, alijs^non dißtemibtis o Ihn Celfisfitor-

[ b I ^{; -} i ^- " phnijst

(t) deOrac. (u) in hiß, Εςςίεί, (χ) hift. Eccsfef.

fhpijs, adverjarijs Chrißiani ^nmtnu. Νec <#«· ,

/«/# tarnen α Juperßitioßs binc inde Aefierunt ha;

&fequenti «State. Verum cum alij cxemplis |

non paucis oftendant hacc ulterius duraiic, vi debimur, uti Spero, non temerc facere, ίΐ al¬

bum hisaeldamus calculum. Intereosautcm funt Peucerus & Mcebius, qui ad Julianum apoftatam usq* Oraculorum durationum cx.

tendunt. Si fides qaoq, habcnda fit Theodo·

rito (y) Julianus cum bellum adverius Perfas

gerere in animo haberer ad omnia oracula,

quaeerant intrafines Romani lmperij eonfu-

lenda homincs é fuis fumma benivolentia Tibi conjun&os mifit. Ipf« vtro fupplex orare-

rat ApollinemDaphnaeum, ^ut oftendcret quae fibi eiTent eventura. Hifftiam fidem adftru-

unt ea, quae Nicephorus habet (z): Aliatm

quofa qvum Oracula fimul & feorjum omnia rt-

Jpondiffent, imperatoru avunculum Julianum t- irum moriturum non ejfe, refyonßs ipfis legendi

tirumnoje & mißer ahiliter « vit am finijt.

§. XXVI.

Fenint etiam hunc Julianum duo Ora;·

cula reftaurare conatueiTe de _quo Camerarius

in meditationibushiftoricis ita(a): Oraculut*

Apoüinis quod natu Chrißoficut &reliqua> fühl*

ta poteßate tettekrarum, virtute v erχ luc'tt obmti-

Itter at, inßaurare deatvit Julianut Apeflata, ai '

ban( 1

c.9»(z)U°»e.i6,(a)cajp.j9.Cent.i· [

hane rem fertigend ^Am Oribaßo medico ac qua-

ßore fuo Dclphosmjjo, qui cum eopervcmjfet, &

opusinchoajfet* cum tale λ dtzmone traculum ac-

ccpijfe refert Cedremu:

Corrutt artißci ν Arie Cortina labore

Conßrucia: hoc Regi redeuntes dielte veßro:

Nec cafa, nec Phabi reddens QracuU laurtts Ulla fqper* nullte veniuntd fönte loquela*

Extinäi laticesßprefunda filentU (ervam.

Vcrifimile tarnen videtur, horum omnium.

quae poft Chriftum fuerant, Oraculorum vim minorem fuifle, fradtara icilicet ac diminu-

tam per Servatoris noiVri Chrifti in mundum

adventum,tandem^j ^per cfficaciam _Evangelij ejus in mundo praedicåti, prorius ca excin&a

de extirpata eiTe. Atcjj hanc ^veram eiTe cauf- iäm _{pmamus cur}

Oraculadefiverint,quod ^nec

«iiffitentur gentilium nonnulli, & in his Por¬

phyrie, _{dicens (} bj: Ex quo Jefus coli coepit,

communem ac publicam Deorum opem nemo (en~

tit: cujus etiam vorfus allegat Eufebius (c)>

Quorum hic fenfus eft:

Ablata eß Ρythia ^vox haud revocabil'u ulli

Τtmporibus lougu etenim jam ceßit Apollo.

Quibus etiam hi vulgati conveniunt:

Mepuer Hebram jubet hincRexilleDeorum*

Tartareas remeare domos, hacadereliila.

Ρofl ergo ora t enens, altaria noflra relinquas,

Huic «tiam cauiTae acccditaüa,quod tum tem-

%■: ■- \':V 1 ^{■ Η:} perii

(b)Etifeb. pr*p« Evang. 1, y#e,n»(c) cap.

poris politiores Sc minus crcduli effe caep«·-*- rim homines, teile Cicerone (d). Tantum ii

Jh*c fijperfliitionc gentilium, quamintuenifif-

nostanto lubentiusDeo Opt Max. gradas im·

mortales habeainus , no bis _{q, meram} ilUme*

verc paterna erga nos bonitate reiigionein j contigiiie gaudeamus, ^{qua nos ex} eoelorefpi·

ciens ex craiTorum errorum aecernaeqi mortis '

tenebris edu<flos,in ciara eaeleitis vcritatis Ju*

ce, aeternaeq; fa'utisfpe ob Cliriftum Serva to·

Vem noftrum coiioc.avit. Quo nomine ipji>

qui nobis hoc meruitcum Patre &c Spiricu

Sanclo fit laus, honor, Sc gloria in iccu-

lafeculorurn, AmenJ ij

(d;l.i. de diviru .L Ad Fereximium £

Dominum JONAM COLUMßATlUW»

dcOracuiis erudité diiferentem, Amicuni fihguhvriter honcrandum-j!

QUamfuerit Confulere Svetum amiquu, dubia penetraüa fatidicosfe fliecus fcrw ] | 's

Ut (fe partim cauti reputarint peäafu omne

Fropoßtum, quodnon Suaferatipfe IriPμ > . Eocce Columbagri , nobu tiu charta réji°naM

Ingtnii prodit pignara c er t a tui Fergepsli duäu, Jona,adpuletrrima mit

lp[e Pater vcriprxniia vera dabit.

Ct/tti calidiffimo omnigenaf profpi j f^eritatis vota, hjccpofrtit a

Jonas Petreliu^ I

I

ϊη er u dit dm fenxlmii

Dn. C O L Ii Μ B A G R11

de ÖRACULIS Diiiérationem

ÜLangite nunc Tripodcs r«mio

* tite voecni_i,

Punicaveftraiidcs tefta, rcteda jacCt.

Gratulabundus pofuit

<7\ T'ILLMUS.

ÖL Ε AN T OR.ACULA DELPHIS.

TbJverJo _{tripadi refidet palmata colutnba:}

* lUm ale# de c erat lamm hen are Jacer.

F ver fes

Everfos tripodes cum tu menßrai^ docesy,,

Docle CoLumKGRi ^palmam oleam^feres:

Hon Anchifiadce qualem d^dit tp(a Sibylla >

Sed quamNeachopulcra columbatulit, Ergo per af oleam poßhae > (ed pulcrior tnde

Te manet in cali palma canente c horo!

Sic Amico medullitus dile&o, cuift eruditam de Oraculis diflerta- tionem publicaret, gratulari pergebat

Öaniel VValleniur1,

Quid poflit pietal, ^lumerL,. candor, quid vcipere

^ Scripta» Columbagri, nae Tuateriaprobst»

Detegis ingenué, fcel«ris quos ftruxcrat

au#or

Horrcndos tripodes diracjj fata dolis.

EftDcus cmnipotens recboraue, iätorque j Ci- ncÜlo

Veridico dignus muncrenemo fuif, Plaudit ^amer veri; fallax nam corruit _urna»

Et ftudio re&i Candida corda favent.

Gratulor indc Tibi, votumcp fideliter addo:

Dirigat orfaDEus! profperctaéUDEusi

Hxc prolixo animo, ut uttala-

me feflinante, aijecrt

lobanXG% Geheim.