CHRISTO ARTICULÜM

p. p, DISSERTATIONEM

_THEOLOGlCAM,

Q_VA

Contra

_{Zinzendorffianos}

OSTENDITUR,

ARTICULÜM

De

CHRISTO

,

Exclufive

non

effe

_{Fundamentalem;}

CUM _CONSENSU

YENERAND^E FACULTATIS

_THEOLOGICiE

IN REGIA ACADEMIA

_UPSALIENSI,

P R

iE

S

ID

E

i.Docr

_LAURENTIO

BEiNZELSTIERNA,

S. S. THEOL. PROFESS. _{REG. et}

ORDIN.

Pimrjm _{EXAM1N1 MODESTE}

SUBMJTT1T

ERICUS

_SCHERDIN,

HEL SI NG US.

IN _{AUDITORIO CAROL. MAJORI}

D, _{XV, JUNII,}

°

ANNI _MDCCLIV»

b, A:M. s»

-

-UPSALUEi Exc, L M. _{HÖJER, Reg, Acad.}

VIRO Adwodum

Reveremlo

£? Prtclarifkno

DoMaeJONß

BULLER,

EcclefiaeFazrefeaGs

ANTISTJTI

Meritiflirno,

&

D'iiftrr-éhis adjacentis

PRÄPOSITQ

AdcmitifHmer',

PATRONQ £T

NUTRUlÖ

INDÜLGENUSSIMID.

TT "*

*!L

*

£ i / *■

I ndefeflamoperanrT

fandlfori

dlfciplinae

trfbuendam,

fuimma

\

illkjs dignkas

fernper

pöftulaf:

fvadet etjain

ardens

faJJutls

noftroedefiderium.

Nonir.iraadum

itaque,fiquidam

in

ftu-dio Theo!» proficiendi

ardor arcimum

quoque

meum

cepe;ritr

pr«fes|im

poftqtradriewrHum

iilyd,

quo

iFUOfr,

PATRONE

INDU£GENTiSSlME.rfalutaie prirnurrijiares

ßcuft Nee

po-tait aüter fierfcj quurrrme totum

incemd^ent

cruditifhma

col^

loquia, quas

mifcere

mecum

quotidie

TfRI

placuit,

conijun-dlacuwjduicißamisnon minus, quam

gravilBmifi,

oratioaiibus,

quasr pro

concione

Sacra,

TEhabere

nupqjuam

audivi,

quiin

pe&usverkaturn

ccelertium amore

plus

mihi incaLefceret.-

Nep

vero TUA benignitas, committere

potuit,(

ut

hie

ignis

pienés

ineexftirtgventar. Nam , ut

primum

animummeurnftbiiltj

fa--erum ahquod

argumentum,

ipeciminis

lqcö-jpublici

faeere ju*

ris?NnuiIipq^rciTli

jmpenfer

ut.vqti

fTerem

compos,

Eq!

igitur

ievemleximice TU$

benignitatii^ &

plurju^

bej^ficiorfjrri'

ineflem ,TUÅ

fcecondante

gratia

T.

jam

prodeuhterft.

fgnöfce

veroinihiy quod

NOMINITUO,

ADMODUM

RRVEREN-DOjj

facram

hanc

voluerim>,

cui

offene

decuiffet

eämy' quas

mUtor& loeta ubertategratior

fuifiery

&

memefitokTUlmo-ris, quinoi»fotat,

nififérena

foonre

adfpicare

rquee

TJBI,

PA¬

TRONE

IN!DÜLGENTISS[ME,devota

gratiffimaque

mensjim

meliorum^deEedö

,modeffe

exfiibet,

voüoruurptetate

gd

jqnéla»

Facies hoCipfb _rem

IE

digniiFimani &: ita-

me-TUO-aere

ob-ftringesv utnnnquam non

pofEm

addi^lifllnio

ore

&

calamo

decJarareyquod ad cinetfes

perrnaneami

'

.

C

AémlM Itevti'etöli

&

,

Prtélariffifnt

. i ,i. .k

NOMTNIS

T

ül

..a _{.a*» .a- j-t}

-ÉRtces

'schekdiw-KID- och HANDELSMI

NNÉfR

«K*

HuCAGTADE _HERRAR,

Herr

_JONASi

_DRAKH

_*5

uti

_{Htjdfelcswall}

_>

Herr

PETER

_NrERBERG.

uti

_Söderhamn,

.

t • r Gcfc •

Herr

_PETTER

_ALFTIN»

uti _HudickSwall,

BEWÅGNE GYNNARE.

SI

k

om

huru

EQ£R

_{i^odwåndjgc och fördelagrige}

handel,

crune

HERRAR

y

hafwer lårtEDER#

medlen%o,til beröm»

•

ligp och n_{ytligeändamålsernående, och låtit EDER med}

hugnad fe, _{hwad werkflållighet,} rårelfe och drift de _gifwa

tv'|l fattade bzflvt: Ii hafwen _{J räknat för EDERT nöje, at}

dela _{något af}

EpERT

förrå*} med them, fom jf^dMhet

be-höfva _{tij fina jfqfUga afligters befrämjande.}

Ibland andra haß

ockjdcn

lyckan håndt mig, ar blifwa er mål för EDER fri-t

kofrighet, hwarföre _{jag tägljt thetta tilfälle empt med begår,}

at >vjfa min _{tack-pch.wördfamma}

erkäijfla, Then eldiga gnifta y fom Jglfwit luft och föda_y fkai _{derutl wifa En} fiU

ga, at, uturet

_uplt^ndt

_{bröfty fånda hrlnnancjq,böner til} AU-maßten, tket Hon täcktes _{(lärka EDER hålfa,•}

w.ålfigna

E-DER _hand-tering,

ocl^låta.gDER

SJELFVA, jämte EDERt

Hederwårda _Omwårdnad,

pnder trefnadsfull letnad, hämr

ta en rik _{winning„ Så önfkar af}

uprigtigafle hjerta then>

fom med _{befynnerlig wördnad}

framgent le£wer _;;

EDER, müicQülJSTfGE

_{ocfb^REWidGNÉrHERRNRy}

^ »Tr . i t,. ' ttdrn_{juice tjenarer} ' " - V ' V _" ERIK

SCHERDIN-jsm-vntmiti

im

3*<b ©f4(ft«/u

Ärlige o#'ftdigånbige/

SÜNcfcn

_HlofSfon/

tTlm

_6>&&åt«be

_&

_Jatxc.

5fic?fammaö

åboga

dt,

atftftiD

mörDa

<5eforbrare, ocb

miD

tt!~

fftlle t^crHäUmånfprifa. T0ämmabar

otfjdgnudmnah

nuen

tå någre tcfnaA/ lemnaö månge,

efter

få b/al)et binna innefcatta öQa, fommerocbminDre^ulpit til tbtt mål/ broartil mangråftmaf. 3 meblejfiD flfll tj^ft »«ra

mig

ej

minDre

fdgrtabv än

ftptbigibet/

at 'Sbtmjite&fTplDigmörbnaD ibogfommö, 23lanD alladr

mifl

3'

min

_JbulbOfJat/

_{fom bibragit tbet mdfta. £uru}

_{fTufle jag}

_Då

funna gå €ber förbi ? 3ag mil icfe nu taia om et bjerfelag/fom

dr _{gemenfamt tneb aUa görålbrar/ utan em}

_{Det/ fom dr}

bc-fpnnerligit meD 0>er/ min ff.

gaber/

mmligen ae bmarfen

pra*-jdnbe

omffdnDigbeter/ eller

tilgöfanbe olpcfor

/

funnaf (tfnDra

Der tbettfrå / af låta mig uti bofmttt

unbermifa*.

tbet »ar ju 0>ert nöje/ min gabcr/ at

förgdfa

<5Dtr

gelf e<$

förjai

för min mdlfdrb: at taga b»aD €ber mar be^of/ odb

Idggat

för mig; at mcb ibegbet o4> fmett utur

jorbeneA f?dte/ jämte

@bcr _fdba ocfr utfomg/ famla tl)tt/ bmarmcb jag ftulle unDer-bådaA/ ocb Då €gef ti fdrgog* föfa

bigånb

bo* anbra,

2>et

bar fåltbeA marif €ber

glåbié

at

jämte

anbra

få

unbergöDia

ffltg/ at jag fått framgifma ndrmaranbe

fnifle-prof. #milfct

fåfom tbtt/ någ @ub/ fdrncmligag

bar

at

tacfa^ber/

at

fbft

fått fe Dagöliufet/ få bltfmer tbet

ocf mebrdffa€otr

bdrmebelg

tiljfrifmit/ jämte trognagt förfafran/ at fbft

dr ocb ffal

ma¬

ra min begånöiga ocb

^iertett^a

dnfTan/ ati ånnu i långliga

fiber/ genom©uDA milbamdijtgnelfe/ få

fdgna

mia

af

mina

tfå-rage görålbrarl målmågo/ Då jag intet

(Tall

lemna

något

til-fallt/ bmarigenom jag fan

mif«/

mcD

bwab

mörDnaD

jag

m

til mitt (tga frambdrDar •

tnitt

Ä.

l#t>ü|fc fou/ ERIK SCHERDIN.

1. N,

_/.

5 T.

eritates, homini ad ftlutem

cre-ditu _{neceflarias, in Scriptura S.}

parefa&as, quas PAULUS

ni-<riv _y.*xv,

_Epb.

_{IV: f.vocat;}

JU¬

DAS vero Ep. _{v: j. n;<riv}

7ra£ •KBtpafoSéicav toXq _{dyfoiq, a}

Theologis dici ARTICULOS

doürinxFIDEI,

nemo _ignorat.

, §. II.

Per vocem hane _{Articuli, aut ex Latinorum}

artus, aut _{potius Graeco adje&ivo chfTiog}

_derivatam,

indicatur, nexum _{dogmatuin inter fe}

efleaequene-ceflarium, ac artuum _{in corpore, quorum}

unus ex-emtus totam diruit _{compagem: aut,}

quod eodem

redit, do&rinam cceleftem efle _harmonicum

fyftc-ma, ex _{partibus (uis arttiflime coagmentatum,}

ritu corporis animalis, cujus fåne admirabijis eft ftru&u.

ra, _corporis autem fidei _{Jonge admirabilior. Licet}

)2f (55®

itaque

Theologi

dogmata

fidei,

creditu

neceflaria,

lub diverfis

fimilitudinibus,

auf

allata

nuper

ratio-ne, aut

fub

unagine

domus,

arte

archite&onica

fa-bricata:, aut ad

inflareputi

convivalis,

ad vitatn

na¬

turalem ejusque

beatitudinem

terminati,

exhibcant;

in eo tarnen omnes

amice

confpirant,

quod

omnia,

ab illis in medium

allata,

eo

tendant,

ut

intimum

illum Articulorum nexum

demonttrent.

g.

HEIL

-Mentione injecta fidei, ne

cavillationi

adverfa-riorum locus

relinqiiatur

, atque

ut

omnjs

idearum

confufio tollatur,

verbo

commemoranda

eft

diftin-'öio inter Fidem? uti

dicitur,

QUiE

&

QUA

credi-tur. Tantum enim

abefj:,

ut

tamquam

fupervaca-ueae

rejicteridae

"fint

hse

diverfie

terminorum

notio-rtes, ut potius

conftet,

haut

paucos,

non

adcurate

obfervata

earundem

di(Hn£tione,

in

labyrinthos

in-cidiflefere

inextricabiles.

De

priori,

confifiente

in

do&rina, quam

credens

pro

objecto

habet»

quac-que

ideo

Objettiva

vocacur,

haud

pauca

Scripturae

S. _löquuntur

di&a:

Qnemadmodum

etjam

eadem

vox',

pofteriori

fenlu

accepta,

atque

fubjetfiva

di-fta, quas

notitiam

credendorum,

adfenhim

illis

pra&--bitum, & fiduciam

lalutarem

inde

conceptam,

Iii©

arnbitu comple£fcitur,

in

Sacris

Pandtdis inum

ha¬

bet fundamentum.

Quantum vero

detrimenti

capiat

purior.

do-ftrina exnon intelle&aaut

negle&a

hac

terminorum

diverficate,

abunde

teftacur

concroverfia

a

Novntm-

bus

i

üüfeä? i i C

biß feilPietiftis inprimis mota, q u or umhoc erat

qifa-fi _{palmarium fali'itatis principium , quod liimma}

i-mis _{miTceane, quando iplts, de Articulis fidei eo*}

rtimque notitia, ucdiflin&a a Hdejuftifica atque praxi Chriltiana, eftfermo> unde perptaimi monftrofi _er«

rorespoftrilodum propullularunt.

Hinc

_obfervamus,

illos aliquando _{eo usque audacix proceffifle, ut}

di-fUnctionem hanc a _{Theologis S. S. teflimoniis com:}

probatarn , tamquam iMgivendiilam rejiciant, led

hos abirnde latis refutavit G. WERNSDORFFJUS

Diff. de _Analogia

fidei,

§.6. féqq. Amice curo bis

confpiranc perniciofiffima illa Indifferentißarum

di-Öeria,

quando praxin ChrifHanam, qux"eft effe&us

atque fru£tus fidei qua erediturrita urgent, ut ipfam

düfcbrinam _cceleftem, feu _{dogmata hdei} qose creditur,

ut minus _{neceflaria, contemnant. Non quidem i«} gnoramus, led urgemus potius Theologiam

pra&i-cam efie, led inde _{tarnen eo minus colligi poted*}

Cognitionen! in ipfa praxi confiftere, quo magis

a-pud omnes cordatos in eonfefioeft, illa eile didin«

Öiffima 5 priusque debere fupponi, ante quam

ake-rum vel animo _{concipi pollit.}

§.IV.

Solicite porro didingvi debet ipfä _{Iisec do££rinä,} feu_{fides objetfiva, a miitia prima parte fidei}

lubje£fcl-vae. Hxc enimlubje&o inefi; illa _{vero dogmatibus} extra hominem exidentibus: hasc ed _cognitio

inin-telleäu hominis, haufta ex fide qux creditur, feuar¬

ticulis fidei in Verbo revelatis: hxc _{icaque perjtjnet}

y 4 c ^

ad1 ftibje&um; illa eft

obje&um,

circa quod

prior

verfatur: _{quibus accedit,}

_{quod loca S. S.,}

_quie

_dc

fide obje&iva agunt, nulla ratione poftint exrplicari de notitia hominis, in regeneratione accenfa, atque hifce rationibuscommotivmaluerunt Theologie

prae-eunte NIC. HUNNIO rfe Fund, Diflenf. doär. Ev

Lutb,

$5 Calv, fl. fi. Articulos doärinte fidei, quam

fimpli-eiter/Irticuhs fidei dieere.

§; v.

Fundnmentum _{Fidei,certo (enfu, eft quidem} unf-cum, pro triplici tarnen

relatione,

triplex admittit

SPIRITUS S. in verbo) atquey prsevio tanto

Duce,

ftaruunt _{Theologi:: quorum}

_primum

yex parte

ipfius

rei, di&um _Ejfentiale feu Reale, Pf.

CXFH

ll\ 21

ff

ef.

XXVill: i6. iGor; III: //. M. IV: iz\ eft CHRI¬

STUS, cur, tamquam lapidi

angularis

tota

innititur

domus. Non fufficit autem nobis}, quod hoc

fidel

paUuarium fundämcntum

exiftat,

fed deberquoque

ftomo _{ejusmodi notitia efte}

_imbutus,

_qua

_certior

e-vadit de illis, quar tam neceftitatem,. quam

falnta-remeffe&um hujus Mecfiatoris, aliaque ejusdem ihv

dblis; _{refpiciunt.. Sunt itaque certa}

_dogrnata,

_quae noftramfundant fidem, hocautem eftfundamenrunr

Dogmaticum,

Pf LXXX VII

: /. z,

ffoh. XVII:

j.

Epb.

Fl: zoi qüod _ih praelenti

noftrae eft

confiderationis.

Fruftra vero haec cognitio quaeritur,

nifiDiv. habe¬

remus revelationem, quae,

dbvaplvv)

vctyivoci

iigvw

TVßiävyxzl nos

ioftruitde

hifce _{dogmatibuseademque}

_fuo

_teftimonio

_confn>

mac.. HinacertiunndedUciturfündkmenrum„ab

<SX2> ) 5 C (g

♦ *

ganico verbi

Dlvini

ufu,

Ovganicum

diäum,

Rom,

X: _{t, Hebr. II: i. Il Petr. I: jp,}

$ Vi.

Uti _{funåamentum in geners}

_eft

_{primum, quod}

^edificio ita fiibfternitur, ut _{absque fllo nec exftrui,}

ncc confiiftere _poflif?

_fic

_dogmaticum

_{in fide juftifica}

eft _{primum, finequo}

_haec

_vel

_{generar!, vel perfiftere} nequit.

Quemadmodum

illud conrtar pluribus, c

locis _{faepe longe diflitis, congeftis partibus,}

qua-rum connexarum altera alteram _{excipit, fulcit,}

ro-borat & _{firmat; ita boc a}

_pluribus

_{e variis}

Scriptu-ras S. lods colleHis _{dogmatibus y quorum unum}

alrerum _{ne£fit, explicat, probat & vindicat. Eft}

ergo hoc SeuéXiov illud Paulinum tojv dxoroÅuv xjtl

irgolpy)Twy, quod definiri fölet per Complcxum

dogtna-tum, qutc

fidcm

juftificamin

homvie

generant confer•

xant\ Uiide _{colligi etjam licet, hujus fundameoti} cam efle indolemr, _{ut dogmata ad falutem credicu}

neceffaria , jun&im , non figillatim , lumta , illud

conftituant; particularis enim arriculus, fine ceteris pofitus, fterilis manet, nec poreft illiim fides

fubfe-qui. Sic e. gr. Deus vult homines in gratiam

reci-pere, eft dogma _{fundamentale, fi} aurem Chriftttff

ignoratur y nunquam inde fides concipitur,

I

VII.

Licet antem diftin&a fit _horum trium _fund?v

tnentorum _{indoles,, interfe tarnen non1pugnant, fed}

jpulcherrimam invicem habent harmoniam.- Ex

) 6 (

jvertientia äutem hac occafionem fumferc quidarrt

Theologorum,unicum

flatuendi

fidei fundamentum

^

nim. _{Dogmaticum, inter, quos}

inprimis

commemo-randus ed JOHL

HULSÉMANNLJS

Calv.

Jrreconc. V. 72/. Sed ad quem

diflenium rite applicari

poteft fObfervado V. E. LOESCHERI pr&n. Tb. p.

ipp]

o-(tendens, eiusmodi variaciones* non in ip(a re, (ed

tantum TfsVw

ftXtiewz confidere.

Cujus

etiam _in*

'dolis eft illa difcrepantia, quando nonnulli funda¬

mentum'organicum driftius pro

folo Dei

verbo,

alii vero latius, additis facramentis atque

verbimi-niderio, (umunt. Illorum veroconatum, qui

di-fcrimen inter efientialeatque dogmaticum fidei

fun-damentum admittentes, organicum a dogmaticonon

didingvunt,

fed

(ub illo

comprehendunt,

non

pos-fumus non improbare, _cum

conftet,

organicum _a

'dogmatico seque

faltem

diftinftum efle

ac eorum

ipofterius

ab

eflentiaii.

Ed enim

Verbum Dei,

feu

fundamentum_{organicum, mediumillud falutis, quo,} caroquam organo, Deus

nobis

articulos fidei

mani-fe dat & communicat. Dogmata autem

h^c fidei,

divinitus revelata, jun&im (umta, fundamentum

fi-•

dei _{dogmaticum condituunt.}

_cfr.

_{$. VI.}

_At

vero-ab-•«fonum eflct datuere, doQrinam hane falutarem

ean-dem _{prorfus efle cum medio}

_falutis,

_{unde illa}

_tota quanta

adquiritur,

cum

potius

dicendum fit,

revc-lationem illam Dei efle

_{quafi animam omnium}

_fidei

'

dogmatum, adeoqueab illis

didinftam.

$. VIII.

1

tfovateres _{illos, qui fuis}

_erroribus

_eccleflam

ma-xime

) 7 C

xime infeftarunt, fidem, quae& qua creditur, cort-;

fundere _{§. III.}

_{obférvavimus.}

_{Inträ hofce vero}

limi-ües non (ubfiftebant male (ana hsec _{eorum ingenia,}

quippe quse

moliminibus

fuis eoinprimis tendebant,

ut eo majori fucceflii contenderent, _{non do&rinas}

morales _{tantum, verum etjam opera Chriftiana, ex}

fide qua creditur

dedufta,

efle praecipuas, fi noh unicas, partes, quibus fidei conftaret fundamentum.

Sic, _{alios.ejusdem farinx Dolores} ut reticeamus»,

CHR. THOMASIUS _{probl. JJurid. An hiere/is ftt crh■}

men, fundamentum fidei leü credendorum , in

a-iriore Dei & _{proximi, odiöqne & contemtu fui} i-pfius, conftituit. Sic Theologi itidem, qui circa ea

tempora in eadem Academia Halknfi _vixere,

JOACH. LANGIÜS atque JOACH.

BREIT-fiAPTlUS eandem fovebant _{fententiam, quando} hic _{DijJ. de Hxrrfi p. 21. fundamentum ejusdem fi-"} dei in unione cum Deo _{ponit; ttte vero in} Anti-Bavh. T. //. _{p. fundamentalem vericatem in eo}

.collocet, quod doceat re&e adplicare agnicam veri Medici medicinarn , ad animaa fanitatem

reffituen-dam & _{conlervandam, leu ad concipiendam}

,

au-gendamatque confervandam fidem, _{caritacem atque}

fpem. Quisvero non videt, hoceorum _{commenturfi,•}

f€x male intelletfa difbnffione illa inter fidem

obje^li-vam & _{ftrbie&ivam, fuam deducere}

originem, cfr.

§.

III.-' Fundamentum prcterea fidei

_{dogtnatieurrf,}

-de _{quo jam aginuis, continet ea dogmara,}

qnorufn

-cognitio primam partem fidei _{juftifkae coivftituit, &} megatio•eandem _{impedic atque tollit, db&inifc}

v£-•v

; 8 C $33?

ro morales, licet ob infignem

diam utilitatem,

tit

lumme neceflariae omnibus Chriftianis in S. S.

com-nicndentur, praxin tarnen

chriftianam,

feueffl &um

ejusdem

fidei,

tangonf.

Praepofterus

autem

eflet

or-do, fi ea, quiE de

effe£hi

fidei

agnnt,

ipfeque hic

dcmurn effeftus, fub eodem collccarentur

praedica-mento cum ipfo fundamento, luper

quod

totum

hoc exftru&um eft aedificium: Practicum itaquenon

eil caufla theorias, led theoria caufla praxeos.

§

ix.

Articulifidei, jun&im fumti, conftituunt

funda-mentum fidei dogmaticum,

cfr.

§.

VI. Dantur

ita-que plures ,

inter

quos

& iplum

fundamentum

ea-dem eft _relatio, ac inter totum & partes. Atvero illi lubordinatione qiiadam feu ordine ad fidem

re-feruntur,ut quidamilli fintpropinquiores,

& quafi

cor,

alii remotiores, unde etjam nata eft diftin&io eorum

in diverfas _{fpecies. Hoc totum}

_egregie

_illuftravit

ANDR. RYDELIUS DiJJ. de Art. Fid. obfervans,

eandem efte Theologie, ac omnium

aliarum

feien-tiarum, indolem, in quibus

alias

quasftiones &

do-ftrinas funt neceflariae, alias magis minusque

utiles,

led non neceflariae. Sunt in Philofbphia

do&rinae

quaedam

theoreticae,

quibus

ignoratis

vel negatis,

.fieri non poteft, _ut animus

hominis micam

fincerae

virtutis habeat: funt alias, de quibus

fine

pcricillo

virtutis in utramque partem

difputari poteft.

O-flenditporro idem

Au&or,

adefte

etjam

fimilis

judi-cii fimilia in rebus politieis

exempla.

Sunt

certe

in

qua-)p (

qualibet Fepublica vel

_{conditiones, vellegcs,}

Ic-gumqiie partes, quas _{qui adultus ignorac, bonus} civis efle non _{poted. Sant}

alise, qnas multi boni

ci-ves _{ignorant, ut tarnen boni}

cives efTe non _definant.

Si autem _{tertium modo}

fimüicudinis

_{hcicfipe&emus,}

vix ovum ovo _{fimilius ed:,}

quam hnc _ipfa

didin-6tioni illi

_Theologien

articulorum fidei.

§ X.

Ad _{fpecialiora vero}

qnando jam tranfitum fa-cimus , Articuli fundamentales

funt

_dogmata,

quo- -rum

limplex ignorantia aut _{negatio fidem}

im-pedit at(jue tollit. _{Horum vero alii}

prncipuas prn

reliijuis fundamenti _{partes condituunt,}

& vocantur

Primarii, quibus _{ignorafis, fides}

nunquam _concipl, minus _{confeivari poted; alii}

remotius _quidem fun-damento _{adhnrent, cum illo}

tarnen

_{adeoneceffariam}

habent _connexionem,

ut _{non, nid}

fundamento ipfo labefa&ato, _{convelli queant, Secundarii}

nuncupati,

qui _quidem fälva fide _poflunc

ignorari,

non vero

negari.

XL Primarii _{tili, etfi omnes fint}

abfolute _necedarii

ad

_falutem,

_{diverfa tarnen}

eorum ed _{relatio ad}

tun-damentum _{fidei, unde etjam didin&e}

de ilfis _agunt

Iheologi.

lllos ita(jue, _{qui fidem proxime &}

imme-diate condimunt _autgeneranc,

Coiflirutivos vocant.

Numerum _{horum Articulorum}

fi

_refpiciamus,

non

quidem

_diffitemur,

_{Do&ortim nodrn}

Ecekfin _alios majorem alios _{pauciorem determinare}

; at qui

dis-ß

CSÄ59 ) lo <

fenfus non in ipfa re,

fed potius

methodo

eandem

proponendi

confidit;

hoc

enim inter

omnes

conve-nit, univerfalem

Dei

gratiam

,

judificationemque

ho¬

minis

_peccatoris

apud Deum,

_propter

mericum

Chr

i-di, fide

adprehenfum,

omniutn primariorum

fidei

ärtieulorum fummam , qaa(i

continere.

Debitaau-tern deftitueretur utilicate

omnis

haec

cognitio,

fia-liariim veriratum coeledium, qure

heic

praduppo-nunrur,

antequamin

intellectu nodro

genuinamide-am conditutivörnm arriculorum

nobis

form

are

pos-fimus, efiemus

ignarL

Anceced.it itaque,

necefie

c(l, notitia Dei,

&

eorum

Dei

attributorum,

quac

mihi ad _fperandum

_poflunt

_erigere

animum:

ancece-dat notitia Chridi, Dei &

Hominis,

in

una

perfona,

ejusque

obedienti«

a&ivre

&

paHivae,

antecedat

no¬

titia mei ipfius tamquam

peccatoris,

adeoque

pec-cati & voluntatis Dei legalis, ut

alia

ejusdem

gene¬

ris niittam, qnae

omnia

ica

funt

fundamentalia,

ut

fine illis fidcs falvifica

accendi

nequeat.

Memora-tos vero Articulosantecedentes, cur

Confervativos

vo-cent

quidam

Theologi,ex

illis,

quas

allata

funt,

fa-cile _colligitur.

_Hi

etenim,

duplicis

generistantum

ad mitte-mes articulosprimario

fundamentales,

nimi-rum Conditutivos & Confervativos,

lub

poderiori-bus, illis exceptis, qui

fidem

proxime

ac

immedia-te conftituunc,

comprehendunt

omnia

reliqua

do*

gihata , qnae,

fal

va

falute,

ignorari

vel

negari

non

podimc:

illi

vero,

qni

antecedentcs

datuunt,

prae-cunte HÜLS EMANNO in

Diff.

de Dogm.

ad

fal

vred. necej*

conlervativorum

bifariam

faciunt

; ii ( 5*2?

ncm, adeo ut alii eorum fint _{antecedcntes,}

alncort-fequentes. De illis jam egimus, fupereft icaque, ut

verbo quoque indolem horum deTcribamus.

_Quem«

admodum anrecedentium ea eft _{ratio, ut eorum}

co-gnitioante fidem juftificam _{fupponatur; ita}

ccnjeqwn-res ex fiducia in Deum concepra _adeo

_{conféquuntur,}

*

ut nifi _{ponantnr, illa ipfa rurfum evanefcat, adeo} ut hoc _{pa&o, Confequentes hi articuli fiduciam no} ftram in Chrifhim _{infignicer nutriant, ei vehiti} pa-bulum _{pnebeant atque firment. Ita nocitia}

adoptio-nis in fiiios Dei _{facit, ut homo credaf, Deum, ut}

Patrem _{clementiffimum, falutis fiise oir.neni geiere}

curam: notitia officii Chridi _{Regii, ut homo talem}

habeat _{fofpitatorem, qui omnia pro arbitrio}

guber-net, feque adeo tueatur, ut ne minimum _quidem

mali, fine Ejus permiffione, fibi accidere _qneat, ut-queis, Div. adiutus anxilio, omnes fundat _holles,

mala

_difpellat,

_{& tandem gloriole triumphec.}

§. XII.

Notum _{ed, Logicos varias fiatuere idearum}

fpecies, & quidem ita, ut_{ingens fit diverficas inter}

illaSj, qute clarx, diftinfbe, completic atque

adasqua-tx dicnntur. _{Rite fi}

aecipiantur hxc ipfa, nuilam

video

_{diificidtatem,}

_{quo minus}

ca iure meritoque

ad _{pradens adplicari poflir.tnegotium Idea?}

etenim velccgnitio Artipulorum _{primario hindamentah'um,}

fine _{difpendio falutis hominis falvandi abefie}

quidem nequit, cfr §. X. Sed inde ramen _{colligere non licet,}

äqualem

_femper

numero neccflario

eile

debere

co-ß z _gnitionis

) ti (

griitforns

gradiim.

Artfculi primaria

fundamenta¬

les funt omnibus iidem , quamvis in uno ampliorfir

illorum _{cognifio, quam in nltero, Potefl enim <?} debet _{etjam, pra diverfo refpe&u}

_fubje&orum,

_alte* altero ulterkis cognofcendo _{progredr,quod} v^eronul-lam _{cognitionisdiverfitatem, fed maequafemtantum}

menfuram inferr. _{Experientia tefte tuto hoc ipfura}

de articulis _{fidei, de quibus jam nobis ed fermo,} affirmacur, fed cujus rei adhuc FucuFenriora exfiant

documenta, quando jammox, ad defcribendos Ar* ticulos fidei fecundario

_{fundamentales,}

_pervenimus.

§•

xirr,

Åvticulifundamentales fecundarit\ X. fiint

e-jusmodi, quornm negatione per

legitime

dedu&as

confequentias negantur Articufi primarii: adeo ut

non ratione pofitionis firee, fed oppofitae _negarionis:

hon _{per fe,}

_fed

_{proprer alios, fcini fint necef?arii,&}

fic _{pia quidem fimplicrrate ignorant non famen ne—}

gari pofiTnt.

Unde

qiioque a nonnulFis dicunrur

Circwr,fundamentales& Orciahßantes, qutppeqtn fen*

damenrunT _{fidei, fepis inftar, adverius}

_falias

_opinio*

nes rrnniunt & defendunt. Hinc a _{primariis ea ra¬}

tione diflerunt _{fecundarii, quod i i Fi ante fidem}

_acf

hoc frnt _{neceflarii, ut fides poflit mente corrcipi, ht}

poff fidem ad hocutiles, ne fides jam

concepta'vio-fetur.

Nam _{negaro aliquo}

_feenndario

_articulo

_,

faci-le vel _{primariirs die, ex quo per evidenrem} confo-qnentiamfectindarius fiuit,confequenter negatur,;ut

) 13 c «ju?

eft _{confe&arium,a}

_{poderiorieverncur;}

_adeö

ut hefc' Iocum habeatobfetvatioilla

_Theologorum,

qnod

qu®-dam fint neceflaria nd ro _{dogmatuin falutarium,}

qu®dafn ad ro su emuK e. ad facilitatem eadem

per-cipiendi , eorundemque majorem ilFuflrafionentr

Pcrro.

_refpe£fu

_{ha hlto ad fubje£h, in}

quibus fides

accendi _{debet» non cadem, faIcern quoad Cognition?'*} gradum, eorirmeft _{neceffitas, apud}

_{ctgTiyevi/yjtz ßgi,}

t Petr. fj: 2. _{v&tpiTgf 1 lim. III: 6t}

vyjitia;f

af-que teXsig; Hcbr. V: _{//, 14. aliter Confiderac Scripte}

ra S. _{infantes; aduFtos vel fcoes baptiZandos}

aliter/ aliter _{loquitur de audboribus; de doctorihus}

aliter. Tit. 1: _{p. afirer de illis, qui in ftatu EcclefiT®}

tur-bulento _{vivont, quam in paeidco i aliter de}

illo,

iUByfTocj

iTévre tuXoora: ö5ås

_Maliter,

_{& tanden»} aliter & ås sv Matth. XXV: _t

f.

« XV.

Articuli non _{fundamentalef- funt,}

quf, falva

fil-de, per fe _{ignorari & negari poftunt: atcamen} notf

mafitiofe, ut fides vel au6toritas _{dicentis, b. e* Dei,}

in dubfum vocenrr. _{ArricuForum ramen fidei}

nomcrt

merentur _{quod nex um}

quendam cum re1_{i q uis} do-&rin® _{ccelefiis partibus, non}

quidem

_{neCeflariurn,}

titiFem _{tamen babeant. Non}

fundamentales vero

ideo _{dicuntur, quod' nihil ad fidem}

jjflificam per fe

conferant. Sunt _{pr®terea, quodvetbo}

monendum

ed,- nonnull® veritates _Hiftoric®f

Geographie®,-Critic®,

_Genealogie®

_{Stc; in S.}

_{pavlefiirqu®}

_ab

illo1, qui eas ibl concineri _{cognofcit, finc difpendio}

tös? _{) 14 (}

falrnis _{negari nequeunt, tunc}

_enim

Spiritui S.

con-tradicerec; led qux tarnen

abflrafte, &

G cas qua

materiamfpecles,

confideratae,

pro

articulis

hdeire-putari non

debent.

5. XV.

Hifce _pnemiffis,

_{ad propofttum}

_nos

_faciliores

accingimus,

quaeftionem

examinandi:

An

Articuius

de Cbrißi fatisfaftionc

txclufive,

h.e. Gin

i(fis reliquis

o-mnibus, fit

Jundanientalis? Brevitati lirances,

ineruen-da _hnjus

opinionis

xtate,

multi

non

erimus.

Inter

primos

ejus

faucores

referendus elt Apelles quidam,

cognomine

lenex,

Marcionis

difcipuhis, feculo

jarfi

ll:do ad finem vergente, vlvens, quemqtie in

//.

E. /. I7, c. XIII.p. /77- ex

Rhodone, fic

ftatuifle

narrat

EUSEBIUS: o yéqooy A7reÅAij? au/u/u^ccs- rj/uTv, ttoMoo fjifv y.uyms PJyci)V

ijAey^Srj'

cSev

Kat sfpacY.s fJiti

$Av

c\ccs

i^ertx^€tv\tcv Äcycv, a>AÅ ey.x^cv cos Tinti^svys

6ictuLsiv»

ZcoSriTsScct ycc? t8s e7i) tcv hxv^cofxévcv 'aAtuy.ctocs

utse-(f}otlvero. fxc\ov

(civ

ev eqycis

oiyuScis ev^!<ty(ovtccb

tc

de

7ixv-Tccv cccxCpt^xrcv eÅcyfAxrl&Tc ccvra> 7r^ccy/ux , ro .

7ie^)

tö

sex x. t. A. Poftea vero latebat fere omne hoc

vi¬

rus, donecfuperiori leculo G.

ARNOLDUS,

CHR«

THOMASiUS, TH, HOBBESIUS,

JOH.

LOC-KlUS _{aliique idem}

_{propinaverint;}

qtiod

_vero

bac

jrtate ica difleminavic Comes , NICOLAUS

LVDQ-WICUS A ZINZENDORFF, ut machinatioiKS

il-lins ad omnesfere angulos

mundi

prorepferint,

nid (edulo ac ptudenter

eradicen.tur,

tricicum

lere

amne luffocenr. Fata vero hnjus erröris

brevfii-mis tradentes, merito

obfervamus,

in

ecclefmCjri-flisna.

'\

) *5

fliann, & quidem öriantali,ftwfte olioi genusquod-dam _{hominum, quod ita Chriftnm cen}

«igirnrn Dei conliderabanf, uc reliquos _{fere omrles fidei arciculos}

rejecerint; fic enim, pneeuntibus _{Scriptorihns illi is}

temporis, oftendit S.

DEYLINGfUS,

ohj.S P. III. p.316. pi&uramagni, Chriftnm _{repraefentantis,}

ad-eo _{frequentem ac ufitatam fuifte in Ecclefia}

Grseca,

ut in abuftonem _{propemodnm abiret,}

aliarnmque

Divinarum revelationtim memoriam _obliteraret, un-de _{etjam Patres Conc.}

_{Conftantinopoi-itani}

in

Trul-lo, (ubfinem Vif. _{p.Chr.natum feenii, habiti, Can.} XXCII. vetue_{runt, Chriftum pingi}

aut repraefentari

forma _{agni. Amice vero cum hifce}

conveniunt Zinzendarffiani, in eo tantum _{difcrepantes, quod}

errorum _{mukirudine, ftudioque eosdem}

propagart-di, _{palmam illis abunde pracripiant.}

xvi.

Ne _{quis vero dicat, nos hnec ipfa,}

qux in §. pra?c. allata fuere, gratis adlumiifte, jure _a nobis

poftülatur, ut nonntillä _loca, ex fcripcis ZINZEN"-DORFFIJ-_{atque adféchrum ejus defunata}

, hane

no-ftram _{adfertionemconfirmantia,}

proferamus. Sicpri-'

mum nobiseftin _{Buding.Sami. T./.}

p.41. ubihaecce le-gunturverba: KeinBraärr _{mujs wegendes unterfcheidt}

der _meinung,

_der

_{Form, der}

gemuts _{faßitng geringerge»}

>achtet, noch von der Gemeine

_abgehalten

werden, wenn

er den HKrrn _ßEtitm,

einfältig lieb

hat. Ejusdem

farinae iunt

_yerba

_ibid.

p. igf. quje, inftru&ronis

in-ftao..emiftario Eccleft# _{zinzendorffianas apud} gen-tiles

<f*2 ) *6 ( «2

tilcs a J. L.

Dobero funt commendata:

ihre _facht

fcy, inquit, a) mit keiner Religion zu ßreiten, o.fer ihe

_Ihrigen

_{an uns zu}

_ziehen

_{b), vielweniger}

_einige

von ein und dem andern Religions_-verwandten bereits

per/vad

irr ,

und

angefaßte

genü:

ber

der

beiden,

auf

tinfere feite zu lemken c)i oder einigen Religions-Ver*

wandten in ihrerarbeit _{im wege zu}

_flehen

_: - - /;)

nie-wanden, als jEfum (.brtflum den Gecreuzigten hey ih¬

nen zu nennen, und ße, fo viel

abglich,

_in der

ße-ligen Ignoranz >

dafs

die

Cbrtßlicbe

Religion

in par¬

tes _{gebe, zu}

erhalten,

_wo

fie aber davon

_{war merc*}

ken, in diefem theil inrpartialifch zu erfche/nen, vo'i allen abtbei_hingen

_das

_{beflc zu reden,}

_und

_{den unter*}

fcheid eher zu verringernals Z'i vererb/fern i), mit un/er GegnernJer

herjzUch

und

be/cheiden

zu

verfahren

&c. eadem oberrac chorda Comes in _{feripto fuo} a

quod pro memoria vocat, D:no

J,

P, Veitfio,

.dato. _Meymtngen

_{und erkannttiiße, inquit, kbni.t}

ihr den Seelen nicht

_beybringen,

_{denn ihr habt kei¬}

ne : ihr _{wißt auch von nichts zu} reden, _{als von}

Opfer JE/u: die atijpracbe,

der

andern Wahrhei¬

ten mochte noch fo

unfchuldig

_{feyn, man}

wurde

ernh

doch _{conjus machen, cfr. I, c. p. 66z,}

_Porro

_Jon, II, Bud. Sami, _{p. zj>7. in nbr.}

_dicic,

_zwifchen

_ei'

?iem Reformisten Und

Evarigehfchen,

die

beyde

dtn

fJeyland kennen, iß kein Vnterfcheid', da iß die im

mon

gleich

_Z'i

ßande,

Et

_Tom.

Uf.

I

_{c, p. qou}

fequentia occurrunt verba : zum

feelig

werdm

brauchts nichts als an ffEfum

glauben

_,

und

_wer de

Heyden, ehe ße

_{fehg find,}

_etwas

_anders

_{lehrt, dir}

) n(

Macht fie zu wißern und bindest ße _{an der}

_bekefyrung

durch die lehre _{Jelbß. Ejusdem indolis funt illa,}

"quas habentur in Berk Reden für dieivlans-Rer_fönen f, 14. Alle brauchen, inquit, eine Gnade, eine Erbar¬

men> und eines Heylandes Blut;

- • Sie macht auch

Einigkeit in der Religion, und iß bis dabin die ei*

gentliehe eintzige Controvcrs von Realität: _{atque /,} c,

■p. 2f7t Wenn einer nichts von dem hohen WefenGOttes

iv_{(ße, und kennte nur Chnftum, fo kante er dadurch}

feiig werden. Sic etjam in Americ, Reden f. th. /V,

/. _{/>. 43, hunc in modum mencem fuam}

exponit. Im alten _{Teft. bat man von}

gar keinem andern Gott

gewuß, als von unferm HErrn (JEfu, der damah/t Sfehovab _{hieße. Cum quibus coincidunt,}

quae Bud\

Saml 1. _{Hl.p. 741. dicuntur. Jehovahbeiß der}

Schöpf

fer, Erlhfer, und

_Heiligmacher

_{JEfus Chrißus eigent*} liehund in alle Welt _hinein. iW« und

_Heiliger

Geiß_{heißens auch, aberuneigentlich. In Synodo Gothaua}

1740. decretum Fratrcs inter _Herrnhuth, hoc fuic

praeipuum : dafs kein _{Arbeiter ßc unterflehen /oll den}

feelen ihre

_Religion

_{di(putirlieb zu machen, fondern}

er _{foll nichts fagen als}

vom blut des Lammes, und das

übrige

dem Heylandüberlaßen, cfr. ACT. H. E. T. V,

/>. 27p. In concionibus _{denique Comitis A:o 1744.} ha-bicis ita in earnm 2o:a _{loquitur: An den Heyfand}

mufs man einander

_beßandig

_{erinnern, an fein blut}

$

an _{fein tod, 0« fein}

verdienß - - übers recht 0*

der unrecht _{fein, gefebehen, oder nicht}

gefebehen folien: über taugen, nicht _{taugen, über erlaubt,}

unerlaubt _{feyn, Jollen vir ein ander nicht}

fagen dbrfen.

VI

_{it., T.«,,,,,}

fc*2> >18

c

$.

xvu

Ex hifce, qua? leviter tantum

(etigimus,

toto

cum J. PH.

FKESENIO in

vövlauff.

antwort,

thef.

IX, &c. thefin hane porismaticam

elieimus:

Quod

Zinzendqrffiani ffatuant,

Ärticcrkmi de

Chrido,

non

cXixw, fed tantum de'

fätisfa&ione Ejus

>

éfle unice fundamentalem ,

cfr,

}. XV,

adeo

ut ex

mente eorum omnes alii

articuli,

cujuscunque fint

indoUs , aufexcltidanrur , auf

penitus

negligantur,

am (altem frigide & leviter

traftentur-

Quantum

vero haec adfertio a S. S. & in1

illa fundata analogia

fideirecedaT,feqnentibus

confiare

arbifrorargumencis.

Fundamentum fidei dogmaticum,

confiaf

a

plu-r£>us, e

variis

Script.

S.locis,

colle&is

dogmatibus,

quorum unum

alterum

neäit, explicat,

probat

at-que

vindicat,- &

quidem

ea

ratione,

ut

partiet)laris

arcicullis finecereris pofitus

IferiJis

maneaf, nec

pos-fit illum fides fubfcqui,

cfr.

<$.

VI.

Sunt

eqim

illi

Ärticulifidei primario

fundamentales

,

qui

fidem

pro-xirne _generant

_&

conffituunr,

_non

tantum

ad

falü-fem obfinendam fcftxi rrecefiarii,

fed vacillaret

pror-fus _{cognifio eorum,}

_fialiarum

veritatum

coeleftiunT,.

quae veniunt

fub

nomine

Artic.

fidei

antecedenriunr

& _{confequentium,}

_eflemus

ignari.

cfr.

§

XI.

PorfO,

danair alii articuli'fidei fecund,

fundamentales

diffiv

quorum

quidem nodtia

non

per

fe,

propferreliquos:

tamen _{niipcrnicmoraros,}

effc

neceflaria••

negafo

enirrr

aliquo' fecundario,

facile

Primarius

ille

,

ex

quo

per

evidentem _{confequentiam}

fecundarius

flnif,

confe-quenter nvgatur, aut non

integre

fincereque

)*9 (

Ex _{quibus orrinibus prono demiim, uti ajunt, fluit}

alveo, Arficulum de Chrifto, non tanrtim _jMfuulig,

fe d _{etjam cÅixä;}

_fumtum,

_{exclufive non efie funda¬} mentalem.

Uc autem hzc _{ipfoadhuc dilucidiora evadanf,}

c re efle duxiraus, järn _{di£ira ukcriusexplicire, I«}

gitur, alia ut omirtam» nemo fummas iilas

praero-gotivas fibiadplicare potefl:* quas Deus, per & pro¬ prer meritnm ChrifH, conferre in V. T- eft

pollici-tus, nifi

_JEfum

_{ejQe Meffiam Patribus promillum,} omniique noverit vaticinia & typos in illo luum

vidifTe _{complementum: cognofcat, necefle}

efl,

Chri-flum atque nobis efle Propnetam, de via falutis nos

inftruentem, & _Negern, in nos dominantem sac

Sa-cerdotem _{intercedentem: acque}

_{C-xé^siyyLot}

_{Job. XIII:} 15^ ac JXarqpo*: aeque revixide, acmortuum efle:

ae-que exakaeum,acexinanicum. Haec

_&reliqua

ignoran-tibus non _{prodeft crebra vulncrum &}

fangvinismen¬

tio:nonfidem illi

_{confequuntur;}

_{non fervanteandem:}

horatentationis non_perfiftunt,

tandcmq;

triumphum

non_reportant.

Nemo proindeadcuratam operis red-emtorii habere _{poreft ideam, nifi prselibata,}

aliquali

faltcm , cognitione Comnmnicationis idiomatum,

Cominunionis naturaruni, Div. & Hum. _earumqne

realiter diftin&arum in nna _{perfona unionis. Ica}

i-gitnr comparatum eft seriificium hoc _{fpiricuale, ut}

non lina vel _{altera, fed pluriblis fimul coiftet par¬} tibus, qux _{conglutinacae iiiud, quoantea, ntpote} di-ftin£tee vel _{diflipatar, carebant, confequuntur robur,}

ut aedificium firmum

ftabileque

reddont: una etenirn

harum _{parte tantum fublata, corruurit tam dom.s,}

&& ) 10 ( ISStå>

^narn

illius

fnndamentutn.

cfr. §. II.

Atque

digna;

iunt vérba JOH.

MLS./EI

in

tr.

dt

Syncretifino,

p.

2&

quae

heic

sdponantur.

Dotfrime, inquit,

omner

it

a

fohwent aräe, utß utium

fußulevis,

ceteras

etj

am ca*

cjere, neeeße eß.

Si Dens

non

dilexit homines,

ut pro¬

fiter eos deäevit

filium

Juum

uniqetiitum,

nulla

ratio

e~

rit, cur Dens

Chrißi

mer

i

tum, tamquam

alienwn

acce-ptet a

nobis

tamquum

noflrum% Hoc

enim

t

o

tum

depen*

det a bencvola Dei erna nos miferas

bomines

voluntate*

Si Cbriflus tion eßet FiIiut Dei unigenitus,

Ejus

pajjio

mors non pojjet eße jufficiens Avrgov pro

peccatis

no-flvis. Si fides imi

eßet, meritum

Chrißi

5

nobis

nihil

eßet profuturum.

Si nulla

eßet

reqeneratio,

fides

etjant

falvifica in

nobis

nulla

futura

eßet..

Si

juflificatio nulla

eßet,

Chrißi meritum

nobis nihil

eßet

profuturum.

Si-militer doStrina de peccato

originis

if de

peccatis

attu-clibus cum Chrißo, falutis

frtndamento,

habet

connexiOs¬

tiem. Chrißus enim mortuns

eß

propter peccata

noflra,

ut _pro Ulis JatisJaceret _,

Ut morte

fna

peccata

noßrd

expiaret, ut ex

filiis irne

fäceret

filios,

Deo

gratos

iß

acceptos, tf ita de ceter

is

do£irtn<z

Chrifl.

partibus,

qu<z omnes in

fidei

fimdamento

implicantur.

Licet

t-Him occupentur circa

ob

je

Si

a, a

Chrißo diverfa,

habet!

tarnen omnes quandam cum

Chrißo,

ejusque

merito,

cor,-nexionem, Utnifi tf illa:

eredantur,

falmfica fides

gene*

eße non

poßlt.

Porro,Script. S.

odendic,

ChrifUim

ipium

noit

fotisfaftionem modo &

juftificationem,

fed alias

et-jam longe

plurimas

tradidifie

veritanes,

easque

furn-nio nifa aberroribus nasvisqne

vindicafle. cfr.Matth

V: _ij.fq.

_XIX:

_3.

_ÖC.

XXIU

_29.

/q.

XXIII.

t.

C4

indicat,

Apoflolos

tanti

Magiftri

adcurate

<SÄ# ) ö O

Pbii:Uh°2, ?.&cv 1Tim.

/:

20,&c.quemadmodurn

cfc*

jam illi cum

proserctice

peccantibus

omnu

prohi-'

buerunt commercium / ü?r. K:

Hac _{pneterearatione, tota}

Religio Chrifh

_in

e*/

tremumvenire_poteft

_difcrimen.

Libertate

_enim

inre-liquis, extra

articulum

de

facisfa&iane

Chrim,

cuivii

homini concefla

_quidlibct

_(entiendi,

_eos

(usque'de-que habendi,

retorquendi,

&illadendit

inde

Indif-ferentifmus, Fanatismus,

&

quod idem,

tcnebrås

plus quam

Cimmcriae,

orientur.

Repugnaret

demum

Sapientfe

Div., quod

cre-denda in S. Codice

_{propofuerit longe}

_plurima,

o-tiofa, nulliusque utilitarist qua

de

re

adhuc

certio-resreddimur,

quando

perpendimus,

quam

diverfa

fint vitas _{genera, lubjetta}

_falvandorum,

innumeri-que cafus

& nodi,

quibus

fiomines

(e

extricare

nequeunt >

nifi

do&rinas

& coufe&aria variorum

Scripturae

argumentorum

haberent*

Cum _Anonymo

_quodam,

_quem

_FRESENIUS

in lewxbi'te nachr. von Herrnh. Sacb. T. IL_f.

al-legat,

tandemobiervamus,

fontem,

Unde

omries

zin-zendorffianorum errorespropullulant,

eflc taUaciani

divifioriis &

_{oppoficionis:}

_{Diftingvunt enim}

_non

di-fiingvenda, &, quae in

ordine

falutis,

a

Déo dato,

juxta concurrünr, ramquarn

oppofira-

rra&ant

8t

proponunt. Qux

etjam eil ratio,

quod de

uno

ar-ticulo ita _{loquantur, ut alterum}

_negligant,

_euniqub

tamquam minus

neceflarium

vilipendant.

Deinde confundunt _{etjam fundamentum &}

ordi-rem falutis, _{quae tarnen ut}

didin&iffima eonfiderari

dcbent. Illud _{enim, quo}

_falus

_nollra

_nititur,

_efl

m3>

r**(

&&

jjkrftum Chrifti, in

juflificatione,fide

adprehenfum,

jjuod in

ordine

faiutis obtinetur

&xetinetur;

hicvero, jordo aim.ialutis, fub ie comprehenditaftus grad#

Spiritus S.

adplicatricis,

vocadonem

puta, regenera-lionem & renovationcm, atque

lic

orania, quae i-bi noi-bis .conferuntur, bona, quaeque a nobis

pt#-flanda _Jubcntur.

_Hlud

_{efl Chriftus} I Cor. Ill: iu

Hic vero Spiritui S. adfcribitur. Geil. V: i$% Il lud

& hunc deprchendimus egregie conjun£h, Gal V:

f. non vero cornmixta: Jilud _{proponimr in}

juftifi-qationc 9 quae ergo non proprie perdnet ad ordi*

nem, fed åd funoamentum faiutis; hic vero in

o-xnnibus reliquis a&ibus grati# locum habet. Hinc quivis

heile

perfpicit,

homiru

ita

inhaerendum

efte

fundamento , ut juxta rite utatur mediis, quxeum

jad fuodamentum ducant, euraqueIn illo coniervent,

praefertim cum

conflet, nunqnamfieri pofle,

utquis

fundamento fuperaedificetiir, nifiordinem faiutis ob*

fervet, Ex _{quibus omnibus facile conftare arbitror,} Zinzendorffianis fundamentum faiutis, fpreto ejus

ordine, nihil prodeße, quemadmodum etjam antea

non pauci

fuerunt,

qui, _non oblervata hac

di

(tia-ßipne, a vero tramite aberrarunc,

£ XV1IL

Reftatjam, ut paucis oftendamus, quam

fru-flranea fitopera ZiiiZcndorffJanurum, _{quandolocaS.S.}

in lententiae fu# robur _{allegant. Palmarem eorum}

ed J Cor.II: i,

_{Quisvero, nifi}

_praejudicio

abreptus,

éx contextu non _{videt, Paulum in eo efle}

occupa-tum, uc Corinthios dementiae fux convincat, qui,

M» 5 1 1 ₁

fiujus mundi adeo erant inebriati, ut externo hoc CofqP

re, tmmo adfcitltlöfueov magis, quamvivo Dei _verboy caperentur.- Ne iVaque ulJum quiciem veftiglum

fapien-tiae humance, fed Dei tantüm,- ut reapfe erat, In ejus

Concionibus inv^rirent, unde gloriari pofient, cfr C. fc

Bu Il/: 6 ipfis propönit funrfamentum fotius fidei, Ibul

tota Talus eorum _{inniteretür, &,* quod notf ex.tärnaiis}

fapientise illecebris , Ted firr.piiciftimis reveladonis. Div.

fontibus haurifetur: 8 _yccq

enfivcc, inquit, tion pretiofront duxi, ut JÖH. CALV1NUS Cown. in b. /. redd_{it, vel}

non_{fum qloriatus in alio qitodam,- quemadmodüm} «XpJt-Cat HIERONYMUS _{Op* 7. Vill p, 203:* quam idiytf}

'ir/o-Sv Xftfcv. feil, nülla fcientla mundana tanti _Apoftolo*

fuit, ut eundem averteref ab illa _cögnifione,

qusé ad unicumillud falutis fundarnentum ducif. Er _{wufle nichts,} dadurch man kSnnte Gerecht und _{{elig werden als frefum}

Chriflum, den ^écreufZi^tenv ficut fenftimhorum

vertö-rum _{exponit SEB» SCHJvfIDiÜS Auserie/.}

Kernjpruche

heil- Schrift, p. ifjj: Sicutl itaque _{hoc my/terium} cen¬

trum eft articulorum _{fideirad quod reliqui collineant,*} & a _{quo deducuntor}

omnes,-ut,* f\ quis hujus vel prin-tipium, vel fubje<3um, Ve! modurti, Vel ipfumer fihenv

ac fruftum _{neget, &,• vefimmeniafe, tit Ioäuimor, veT}

ittediate _infringat

,-non cbnfireri Chriflum Secivfywncvt

fed _{oppugnare,« & vel' ipfum}

ejus meritum repudiare^

^enfeatur. Ita exindemerito _{colligimus, reliquäs vcritates} Getieftes heic nön excludi, Ted includi Tub pretiofiflimo Illb fundamento noftrse falutis. Hanefüämefle_menrem,• fetis _{proinde declätat idem Apollo}

lus, quando in

feqoen-fibus, omninifo Cörintliiorum ariimisincülcat

_ifqllquä

fi--dei _{dogmata, fine quibus perfobäle hoc}

fundamentümfi-dei fruétuofe _{adprehendi atqtie retineri}

non _poferat-

Ad-dimiis _{quoqüe prstterea, in ulferiortm}

hujus rei

illuftra-tir iitro, vocem _{Xf^cV in ipfo S Codice}

, Tumi non

tan-fum _{ftri&e profolo}

articuloyqui(peciatimdeÜJoagit?

*S» )«4( SS»

töm _étjamaliquando, Iatiori

fenfu,

fumf

profota

rllado&rb.

na,quse verampie vivendi

rationemtraditcfr. Epb.

IV:

20,

Reliqua etiam S. S. loca, quse pro

fententia

fua

fla-biliertda adferre folet Comes, ei contiariantur, mada.ia

detorfione ejus vindicenrur, fic v. gr. Phil. III: 7. 8. p»ef wußccXct Comes inteltigit omnia Dei ftatuta, non

tan-tum V. Ted & N. Teft. excepta tantuin fatisfatftioine

Chrifti. Ex toto atitem contextu, verbisnirnirumtaman» fecedentibus,quam confequentibus, haut difficileeruitur^ Paulumibi ioqui defe inprimis,extra gratiamChrifticonr

ftituto, quo tempore, omnemgloriam in eo

fitam

effe-,

«xiftimaverat, quodeftetJudarus, circumcifus,

Pharifteus,

fecundum legem, uti ille eandem tunc

perverfe

explica-bat, irreprehenlibilis, atque qui, per

ejusdem

impletio-nem, falutem poflet confequi. Ha*cvero

omnia

Apofto-lus,poftea cognitione Chrifti

imbutus,

adeo

faftidivit,ut

non modo reliquerit, quicquid antea pretiofum

ipfi

fuit,

• verum _etjam adfirmet, idfibl inftar ftercoris

fcetere,

vei

fordere inftarrerum, quae contemtim projiciuntur,

§. XIX.

Sic_{fperamu«, nos,pro inftituto,}monftrafle,cujus pretii fit

habeadui*

argumentum?quodanfam dedithamcopelluUm, faventioremfibi enixesx-,

petentem Interpretationem,cenfuraeTuaeB.L.

Candida;,

fubjiciendi.

Plu-ra eflent «ddenda, nifi anguftia reifamiliaris, quapremor,obftarec.

In-fuper ex animo optamus, ut finguli, & inprimi9, facris

ioitiandi?

rem

tanti mcmenti, qualis elt cognitio articulorum fidei, eorumque

indo-les & {r.ecetfitss. &c# meditatione fua adcuratiori digram eenfeanf* Hoc etenim ab illis requirit monitum Pauli 11 Tiw.J/: 1 f. ipfis

injungens: eßotcfaeiv tcv Äcycv

Vifc

5

cui,

qui

dirin? adjuti gratia , quoad fieri poteft, fttisfaciunt, e?.

de

re

qucque fuét foliciti, ne in defeflu cum

hodiernis

Fanatici's

»

aut in Cxcefu cum Pharifsis , peccantes , triticum rel

immi-Huant, rel cum lclio commifceantj fed ut, taraquam

fidi

ope-farii, feriulo curent melTem, quam Deus illis

ccnceilit

plamandam

$c rigandam. *Decetero aucem, nervös intendant cmnes, ut «na cun*

auditoribtis fuis gråtias Deo aggnt» qui medejam cuilibet vulneri

adhi-"

mediafaljtis elegittalra, utnemo, nificonturrax, ab aster? • na excludatur falute, ^bi üno ore, animo & corde in c?tei>

cum decantabunt

MONSIE

_UR,

C'

efl

de _{loccafion favör}

avec

une

joye

_able

des

,

plus

que me

parfaites,

fournit

que

Fouvrage9

je

profite

que vous aliez domerau

public

j pour vous temoignery

lombien _je cberis värre umitie, &1 la part, que je

prens a votre botiheur, öour ce,qui conierne la pre¬ miere, je vous pne de me la conferver, &

pour votre bien étre, foyez perfuade, que perfonne ne

defrre avec plus (tardeur, que vous putjjics un jourf joutr de tous _{les avnutages proporttonnes}

ä

_{votre me*}

tue, _2e Juis

MONSIEUR

votre tresobeiffanf _fervlteurj

Eruditiffime

_DOMINE.

Quum

e

caftris Adufarum

redux vix

falutaffem

pater-,c^smslarest

me(latim _{poenitere ccépit% quodpr&fens} von _{Jim teflatus ingentem Utittam,}

qua honeftiffimus

Tuusconatus_{fpecimen eruditionisinlueem edendtpubli}

-camt me

ajfecerat. Dudum

_{enimmihi inmtuit, Jcrip!i[fe}

Te _{eruditijßmam}

_{djßertationemt}

_{defundamento falutts,}

ahisque nexuindivulfo cumhoccohtrentibus,materia, (i

gu&alia, &_{vit£genere^ quodelegißiinqua vires}

in-genii

pericliterisTuzs/digniffima.

Sunwmmplurima, de

hujusfundamentineceßttate,

pretiofftrmitudine, cet eris

addifeenda. Corruit_{Jane tedilutum.quodvelnullo, vel}

riti-no_Jo&fabuli tnftar mftubilis,_facile

fubftdeniejundamen-to_{fulcitur, neccutprodeft {inwitfimadomus arenne [><per*}

flrutfa. Proindefttjfinos, inßar.lapidumfrefettis opera

lapicidarum

enormitatibusfin eodem exßruamur, (juisy

quafo,

certusfuaJalute gloriabttur?Qua bttc/pefiant fei-tu&creditu _{necejfaria.non eft,cur pluribusrecenjerein»} flituam. iEtenimmninctriis _praJagt

_is

_{auguror, Tuam} dijjertationerrkinduftrieeplenjyi

mamjtc Jattsfa&uram ejje

legentium de(iderio,utnihilpretiiargumenttlåtitudiniper

inficettimmeumpraconium accedere_queat.

_2'W

igituru-vicemihi _fuperefl

_{fäélurus,gratus}

_{agnofco fijelitatem,}

_&

hborem

_{indefeßm^uoufus}

_{es infundamentis ftudiorum}

meorum _{ponendis, vevens sexammo.jutpreemia virtu»}

tis, _{diligentia c? repor tes stbemma, jvitatnque} quam

_{diutißime transigas}

_felicjßimam

_! .

TIBI,

Eruditiffime DOMINE,

obftri&iffi.nus,