u a 1
l N. C. P.
COGITATIONES PHILOSOPHIGiE
De
PRIMA,
Quas
Confenfu Amplijjtm<e Facult. Pbilof. in Reg. Acad. Upjalienß\
PRi£SIDE
AJax. ©° Celeberr. Rev, VI R O
MAG. Ε R ] C O
ALSTRIN,
Log. & Metaph.PROF. Reg.&Ord.
h. t. RECT. MAGNIF.
Public o Examim modejie fubjicit LAURENTIUS ERICI
DAHLMAN,
Westmannus.
In Audit, Carolin Maj. die 12♦ Junii
Anni mdccxxx.
Hor ii ante meridtem fo litis,
UPSALLE, Lirens Wernerianjs.
S:« R:/E M:TIS
SUMMA: FIDEI VIRO,
lllußrisßmo & Excellen- tisfimo
HEROl AC COMITI,
Dn thuroni
bielke,
REGIS et REGNI SVECIffl
SE NATO R1,
ΜΜΟΕΝΑΊΙ SV Μ MO.
Ρ fr diem qutnque fetro , ftimma sbiit feeula mun er a in htwc in Aulcif·» 'usque
fima Patria Nofira, Uluftriifima B1EL- KIORUM FamiLia, Sago parteer ac Tom
ga incipta. Ad iüam & belli & pack
nega«
negotiis eomparatam glorUm \ prat er c»»~
.
natos generofos (piritui, maxima etjam^»
erga literas propenfione, Illuftriiiima ejus
membra pérvenifle, teßantur Studiorum^
Specimtna ab illis in ipfa juventute dcpofi-
tAy evincit eorum, rebus fic flagitantibus ,
ad utilitatem Patrice, in negotiis civilibus
a dp lic ata opera» Hoc itaque confiderans ,
certa fiducia-y cum exiguo hoc ingenit Spe- cimine, limina Excellentia Veßra adirt.s fußineoy certo perfvafus, eum, qui literae
amat, non pofje non in earum et)am cul-
tores maxima indulgentia Jua [radios de-
mit t ert, £)uod meum eft , Cauffam # Originem noßram Primam precibus foUici*
tare nunquam deßßamy ut PatrU noßray Te, Illuftriffime Comes, tanq »jwTrabe (olida y diu niti, & quam diu RegnumL$
Sveo - Gothicum perennat , βmil i fulcro,
ex Illuftrifllmis pofterisTuis, frui con-
tingat4
ILLUSTRISSIMjE EXCELLENTLE VESTRiE
Devotiffimus Clltfns
Laurent. Dahlman
S:;e R:® M:tis
MAXIMA FiDEI VlRO,
Terillujiri & Excellentisfimo
BAR.ONI ic DOMINO,
Dn. N1COLAO
von HÖPKEN,
Regis Regnique Sveciae Collegii
Commerciörum PR/ESIDI,
MAECENAT1 ΜΑΧΙΜΟ.
S Ingularis tjonem affeftus, fllc ExeeUentis iummaque Tuλ in in meos omnem . declarata cru^H gratia facit, üt Excellentißimo Nomtnt Tuo pagcl-
Jas haice, de omni um, quae oculis cernimus quas- quemente aflequimur, Caufla Prima, confecrare auT
Jim. Qu,as ut Excellenttu Tua bcnigna fronte fuG
cipiat, meque eadem fua gratia beafe dignctur,
fubmiiTe oro & obteftor, Quod fupereft , confer-
vct Summum Numen lUufirtfßmxm Dornum Tuam perenni incolumitäte florenterti,
Ptrilluflrti Excellentiffimiquc
MINIS TU1
Cultor humtüimus
Laurent, Dahlman.
5:λϊ R:as M:tis
MAGNäE FiDEl VIRO,
Pertlltfßri Generoßsßmocjtte
BAR.ONI AC DOMINO,
Dn.SAMUELI
von ΗYLTEN,
Scaniae Orientalis PRAESIDI &
GÜBERNATORI,
M&CENATI .
ΤΕ equidem itinumcris curis , Macéna* dilfri&um, vilibus liiice Maxime, variis & inter- fére
peliare nefas ducerem , nifi Summa & prorfus fingt*»
larit Gratia Tua, in paternam domum, documen-
ta, & Summa 111 mc indignum cumulata beneficia»
tnimutn erigerent, omnemque diipellerent diffiden-
tiam, Öcuiis itaque Tuis, Generefißime D:nl Barq, diirertationem fifto, materias fuae nobilitate rantum
commendabilem
,& capropter Patroctntum Tt*tim anxic ambicnrem. Ad DEum T. O. M. expanfis ul- nis vota transmittam calidiifima, vclit Tc, Generofijf.
D:n Βαπο, <]uam diutiflime incoiumem & iålvum, Regi, Barriae, bonis ömnibus mihique conicivarc.
Perilluflris atque Generopßimi NOMiNISfUt
Cultor bumtlltmm
Laurent. Dahlman*
V I R O
Speftatiflimo &r Juri* Peritijfimo,
D:no HENRICO
FEIFF,
Curia? Stockholmienfis SENA- TORI /Eauiflimo, A '
hrvuncuh loco ßtatem Penerando,
DIsputationem ram grati animi, hane, cum in omnis refTe^
felicitatis fmcera adprecatione-j >
dicatam voluic
L. D.
/. JV» S. Ν.
Prooemium,
Οη dubito fore per-
plurimos, quibus mi-
rum videri poffit >
quod pracfentem ma- teriam pra: aliis tra- étandarn elegenm_>,
quum omnes, qui Theologiam Na¬
turalem literis confignarunt, fummi
Numinis exiftentiam, omniumque re-
rum, tam in exiftendo, quam ope- rando, ab Eodem dependentiam, pro iuo quisque propoiito, adftruxerint.
Quoniam vero argumentum, pro exi-
ftentia DEi, ex fubordinatione Cauf- farum petitum, mihi hucusque ple-
öius deduftum cernere Bota licuit,
A non
©peram incaftum, in eo evolvendo,
memet pofuiflfe certo perfuafus fum;
quum ad ferream Atheorum contu¬
maciam confringendam > perquarru aptum, quin & fcala fit» cujus unicum gradum non convelicre» multo mi¬
nus tollere valent, ad Magnum & in-
vicibilem Deum redlå deducens. Quo
cum anhelamus, voto, non minus pii
quam acutifiimi Philolophi Gerhardt
de Vries j uti lubet a);
.
Da, Pater auguftam menti ten feen der t fedem !
Da fqniem luftrare boni! Da, face re*
perta ,
In te conßticuos aninti defigere viftal
>
Dijjice terren* nebulös Öf pondera fH9*
Iis !
Atque tue Splendore mica! Tu namque
(erenum !
-
Tu requtes tranquilla piis ! Te cernere finU,
•
PritHtpium » Ve SI or » Dux, Sem i ta, Ter-
minus idem·
CAPUT
.\
a) Exercitat. Ration, /. §. t».
m) o ( Ü ι
CAPUT PRIUS.
§. I.
Quid per cauffam Primam inteUigåmus.
De Cauila Prima afturi, fignifice-
mus necefie eft, quid eo vocabulom-
te lie Λ um vclimusj ncmpe Sumrnum
illud lins, quod a ic fit, & a quo res alia: om nes, tum in exiftendo , tum in agendo , dependeant b)%
'fl. II.
Via, qua ad Supremum Ens commodii- jime ferimur, indicatur.
Primi hujus Enris exiftentiam, alia- rumque omnium rerum ab ipfo depen-
dentiam , nulla commodiore via de- monftrari poiie crediderim , quam fi
oculos mentemque ad totum hoccc univerfum convertamus; vifuri, quid,
pro ratione nofiri propofiri, ad Cauf-
iam Primam, ab univerfo diftin&am, deducens contineat 5 prxcipue curru fandtiflima pracula, hane viam * ar-
A ι guendi
b) Mufiel introduflio in Theologiam f.
m. 'fj, tö Sai». Ghrift, Hollmanni Met Af k,
§. 101,
4 |S) β C φ
gusndi exiftentiam & perfeftiones Di-
vinas, fummopere comendent, Fpifh
ad Rom. Cap. Ϊ. 20. T cc ycig ac&im etvrQ (fc* τ8®£Χι) CC7TC χτίσζ&ς χόσμχ
J / A «/ '»/.
τνις miyifÅotm vobfAevct καΰοοαταί y tjn cu*
&ος ΰίυτχ άΰναμις <c Νιότης.
§. nr.
Datur in mundo ordo ér fubordinatio caujfarum*
Mundum itaque hunc, h. e. res o-
mnes vifibiles, fimul & fucceffive ex·
iftentes c)> confiderationi noftraj cum
fubjicimusj inter res fe invicem ex- cipientes , quae antecedit , cauiTatru confequentis eile obfervamus. Quam-
obrem , fifurfum eundo, attentionem noftram ad ejusmodi rerum ferierrL»
convertere voluerimus, nullamtalem cauiTam reperire licebit, cujus ratio ,
exiftentiae in alia iterum non conti·
neatur j licet extra illam, ad Ens quod-
dam Priinum , & a fe , exiftentiarru
fuam non ab alio quodam priori re- petens, neceßario deveniendum fit:
ut
c) Bulffingt de origtne &permißione wall
'#•5·7·ΐΉ>
S)o(i y ut ex infra dicendis patebit, TalerrL*
itaque unius caufife > fub altera, ftatum,
quo confequentis exiftentia in antece- dente, hujns rurfus in aliquo priori,
& fic ulterius» fundata eft» cauiTarum iubordinationem merito appellandam
cenfemus. Subordinatio haec cauiTa¬
rum dilucide admodum» in ipfa ho-
minum reliquorumque animantiurru
fucceflione, quac vi generationis fit., confpicitur.
IV.
läeahftarum error circa realem mundi exiflentiam, detegitur.
Siquidem ex rcali hujus mundi exi-, ftentia, argumentari incepi, non du-
bito fore, qui eam prius demonftra-
tam cupiant, vel faltem argumentum noftrum ita inflexum velint, ut Idea- liftis, qui toti huic univerfo nullum
alium , quam in propriis fuis ideis,
concedunt locum, ea ratione fatisfiat.
In demonftranda reali corporum exi-
ftentia , pro hypotfrefi , circa unio-
nem animae & corporis, argumenta-, etjam variare pofie, nemo, nifi do-
ftrinae fyftematum ignarus , negaro
poteft.
<* κ) ο c m
poteft. Qui enim fyftema influxus phyv
fici adoprant, ulteriori demonitratio-
iic non egent, quam propriis feniatio- nibus, quae animae, ope fenfuum exter¬
norum obtingunt. Qui autem occa- fionalifmo y vel fyftemati Harmoniae pracftabilitae addifti iunt, alia via, in demonftratione realitatis rerum extra
fc poiitarum , inceiluros, nuilus du- bito: quum corpus in animam agero
non agnofcani 5 ied priores , occa-
fione animar & corporis Deum, Ideas motusquc immediate producere j po- fteriores vero > animam proprias luas
ideas j per harmonram famen pr^fta-
bilitam , repratfentanonibus externis
in organis fenfuuai, reipondentes, e- volvere , contendant. Confequenter, quoniam immediato (cnfuum externo¬
rum teihmonio non nituntur, nec per
hypotbcfin fuam η 11 i poiiunr, diffi-
cilior hic ipiis labor videtur. Quod efjam aperte fatetur ßulffingerus, Dil.
PhiL$* *48» dicendo: Leäores noftri
fer fc ivfos experianrur , quod d/ffiiiliu4 ref ut dre Ideal· fl ds ? quam prin:o vide-
ri intuitu fölet. Hic mihi animus non
eft, ad horum mencem hane Ideali-
ftarurn
Μ ) ο ( Μ 7
ftarum abfurditatem refutare, cuttL»,
illis exceptis nemo qui fana guadet
ratione , realem mundi exiftentiarru
in dubium vocet: quin ipfe Arthurus
Collierius, Langfordiae Redor, in,,
fuo tradatu , quem infcribit A Ne\*
incjuiry dfte*■ truth> h. e. Nova verita-
tis inquifitio, ubi, dum mundum vifi-.
bilem non eile externum prolixe con- tendit, ad argumentum, quod tadus
demonftret extraexiftentia corporum,
refpondet: i d non efie contra fe, quo-
niam de vifibili mundo quserat, non
de rangibiii d) Forfin vel ex defpe-
"
ratione malac cauifa: ralem adhibuic exceptionem, vel quod miier ille ho-
muncio veritus fit, ne experimento quodam fatis conducibili convinccre-
tur, dari corpora, extra fe realiter
exiftentia, feque intenfitfimum dolo¬
rem , ex reali corporis fui percußio·
ne, perfentifcere. Prarterea qui de-
monftrationern exiilentiae fummi Nu-
minis v Idealiftarum etjam fyftemati
accommodatam , geftit, adeat Walf-
fii Qj'crtt. föifcanc. -don C%tt/ Der QBdt
A 4 mit)
d) Ref er t hoc Bulff D'rl Phil. §. //7,
e* fupplem. aß. EruÅit. Tom. VI. p. 144..
s a )»( κ
unbbe* 6efe fce5?CQ?enfdKn/$. $. 943 &
944, &Bulf£DiI. Phil. § 398 &feqq.
$. V.
Syßema proceßits caußarum in infini-
/#w, qutd iwportet^oftenditur*
Cauilarum fubordinationem, quam»
In quibusdam rebus fucceffivis, clare admodumcernimus, quidam ad totum
hocce univerfum extendentes,illud Ens neceiTario exiftcns eile poffe,adeoque
non opus videri Deo, eapropter impie fibi perfvaferunt: quod quilibet eflfe-
ftus iuam habeat cauiTarn,ha;C veno al- terius cauflfce effe&us fit, quam denique feriem, in infinitum procedere, falfo
autumarunt* Neceifitatem icaq; exi- ftentiac, ex neceiTario inter cauiTam &
effe&um nexu, infinitatem autem, ex proceflu caufTarum in infinitum fi&itio, exfculpere conati fimt e)% Inter quos Spinozam mcrito annumerandum eiTe,
neminem inficias ire, perfvafus Tum,
quum expreflis verbis doceat /): ßhtod-
eunque finguUre, five quamvis rem, quA
ßwta eß, & determinatam habet exiften*
tiam, non pojfe exißere, nec Ad operandurη deter-
e) Wolff· moHit. äd Comment. Lucuh
$M* f) Ethie* pdrt, /»propof* 2/,
/
ietermiHAri nifi ad exißedum & operandum
determinetur ab aha eaujja^ qua etjam fi¬
nita eßt&determinatam habet exiftenttarn:
ß* rurfus hanc eaujfam nonpofie etjam exiße*
re> neque adoperandum determtnari^nifi ab
aIia , qua etjam finita eß, ö* determi¬
natam habet exißentiam , determinetur ad exiftendum Ö operandum, fifßc in tnfi-
nitum. Qua ratione vero ejusmodi fyftema fubalternationis Caufiarum in infinitum coneipere pofiint, me pla¬
ne latet : niii praeter res fucceflivas &
tranfeuntes, quas, ratione dependen-
tiac lux, in infinitum retrogredi per- hibent, res etjam permanentes, pu¬
ta extra coeium , terram &c. in alio aliquo ;
ea conftituto > rationem exi- '
ftentiae fuae habere, quod alii iterum,
& fic in infinitum, exiftentiam fuam debeat , iomniarent. Quicquid fit >
vanis hifce fcrupulis miferi ίIii homi-
nes femet macerare definent, fi mo¬
do attendere velint ad ipfam caufia-
rum fubordinationem , in qua refa- gium fuum quacruntj quam ita com-
paratam eile, ut nec ens necefiario exiftens & a fe , nec ens infinitunu efle pofiit, haud difficili evincitur o-
pera, §. VI
»o K ) o ( H
§. VT
Quidabfolute necefjariumßt, indicatur.
Abfolute necejfarium il lud elt : cujus oppoßtutn impoßlbile c β ■> h. e, in fe ipfo
contr adiftionem invo/vit. Η g AbfO"
Jute neceilarium c it, Triangulum re- ftilineum habere rres angulos duobus
rec^is äquales, cujus oppoiitum, tala
triangulum gaudere tribus angulis ma*
joribus v'el mmoribus duobus refhs»
impoffibile eil ; eilet namque eo ca-
fu Triangulum, & non eilet. Sic
bis duo funt quatuori eil veritas ab¬
folute neceilina, oppoiitum namque ejus, bis duo funt tria vel quinque,
involvit contradidtionem , h. e. po- fterior i 1 le conceptus , quod bis duo
fint tria , tollit arque evertit priorem,
fc. bis duo- Expofira iic necellarii na¬
tura , per fe patet: Ens ab/o/ute neces-
fartum id eile , cujus non exißentia ab'
Jolute imoofftbilis eß g).
§. VII.
Ens neceffario extflens etjam a fe eß.
Tale Ens quod ita exiftit, ut non poifit non exifterc, exiftentiam fuam
non
Leibn. Princip· Phil, demonßrata A
Mich. Gott. Hanfchio , p. 22> Def. zét
Μ ) β ( Μ. u nori ab alio, Ted a fe ipfo habere, is utique percipiet, qui attenderit: fi ab
alio eam haberet, eo ipfo, quo illam
non dum confecutum eil, non exi«
lleret, quod contra definitionerna ($. VI ). Per effentiam itaque & natu-
rat fuar fufficientiam, non per aliud quodpiam, Ens abfolute neceffariunu exiftat, oportet.
§. VIII.
CauJJas fubord'matas non a fe efje, ne- que neceffario ,Jed contingenter
exifiere, evincitur*
Ens neceilario exiftens, fufficien-
tem exiftennae fuac in fe ipfo ratio-
nem habere audivimus; in cauiTarum
vero fubordinatione, nulla rationem exiftentiae fuac in fe ipfa fed in ante«
cedanea potfidet ($. III.): confequen-
ter nulla neceffario, fed contingerv-
ter, exiftit. Quod etjam hinc facile fubduci poteft: fi aliqua ex his caufTi?
neceffario exftitiffet, una eademque
res perftitiffet ab aeterno in iternum:' hoc autem clarae experientiar manife- fto repugnare, nemo non videt. Jam
Ii nulla neceffario exiftit, neque a fe
eft*
it f$ ) © (
eft, quomodo fyftema Cauffarum inJ
infinitum procedentium, a fe ipfo &
neceffario exiftens, ftbi imaginari pof-
fit Atheus, prorfus ignoro : quod enim
de partibus omnibus verum eft, id ve»
rum eft de toto, in prxdicationibus ma·
terialibus, h· e. ad res in fe ipfas, noti ad formalitatem compofitionis, per- tinentibus. Unde Johannes Adamus Ofiander non incongrue dixit: Pr Adb
catum effentialiter conven'tens fingularibusi
convenit etjam [peciei, fett coUeßioni, β-
eut quid ratio extenß competit omni enti-
tati corpore a & materiali, quadrat pari-
ter coUeftioni ex omnibus corporibus ; ergo
fi colleciio fe· cau(Jarum procedentium pe-
nes quasque fuas ßtecies eß produ5iay ipfd
quoque, in ratione coüeblionis , erit pro- h). Aft dixerit quis piam: nulla licet ex his cauftls necef¬
fario exiftat, nexum tarnen necefla-
rium v^quem inter cauftas & effecftus intercelftifte , & adhuc intercedero conftatj (qui etjam Philofophis occa-
fionem , hunc canonem condendi,
pracbuit: Pofita caufla ponitur, & ea fub- b) Heus In lumine natura reprafentA·
pus ? ESercit, Vt 4/,
Μ ) ° C Κ *5 fublata, tollitur effedtus,) abfolutamj
& fatalem, in cauflarum fubordinacio-
ne , necefiitatem intrudere pofie, &
fic caufik fuprema: nullum relinquere
Jocum. Sed praeter ea, quae infra,
de proceftus cauflarum in infiniturrL»
impofiibilitate didturi fumus objedtio-
nem hane concernentia, perpendatur
velim: nexum illu intercauffas earum-
que eftectus, neceilitatem folummo-
do hypotheticam, h, e. pofita tali cauf-
farum determinatione, nullt alii effe-
dlus ex fuis cauffis prodire po(Tunt>
nonjvero fatalem & abfolutam infer-
re. Supra enim evidlum eft: omnes cauftas fubordinatas dependentes &
abahoefie, omnes etjam non nece{-
fario exiftere. Si itaque non necefia-
rio, fed contingenter exiftunt, h. e.
ita ut poilint non, poiiint etjam aliter aliterque exiftere, neque acternaeeiTe poftimt j cum hoc prjvilegium tantum necelfarioexiftentis fit, quod non pot- eft non exiftere, adeoque neque initi-
um neque finem habere: (Γηοη acter-
nac funt, initium quoddam habeant ne- ceftum eft ; cum aeternum illud fit quod
initio& fine caret; (i depique initium
*4 ii yo cü
quoddam admittunr,neq$ a fe ipfis funt,
iiaud difficile illatu eft, extra eas dä¬
ri aliquod Ens, cui, quod exiftant,
debent» quodque aliam cauflTarum &
efFeduum feriem inftiuucire, ii ipfi ita vifum fuiflet, potuerat. Quo ipfo, de
neceffirate carum abfoluta , peniaus
ad um efie putamus*
§. IX.
Procejjmv caujjarum non infinit um
ej je, demonflratur.
Ut promiiTis §. V. datis ftemus, no- bis dfiendere incumbit, hane rerum fucceiTivarum congeriem, non ali- quid infiniti, Ted finitam efie. Quod
licet ex antecedentibus faeili negotio
concludi peffit, cum eam initium ad-
mittere oftendimusj ex ipfa tarnen in¬
finiti definitione, cum ferie illa colla-
ta, idem evincere, ufu fuo non defti-
tui exiftimo. Pofterioris Cauilae exi- ftentiam in priori, hane rurfus in alia priori, & fic deinceps, fundatam ef-
fe, animadvertimusj unde hane feri*
em femper creviffe, & adhuc, quo- tie« cova effeda a fuis cauftii proce·
dunt,
8 ) O ( 1 ,iy dunt , incrementa capere , liquet.
Confiftit itaque rebus firutis: ubi e-
nim fuccefiio & incrementum datur, ibi efi finitudo : res namqne e jus m o di
non omnes realitates & perfetfiiones
fimul habet , quas habere potefi; efi:
itaque finita : quum inrimtum illud
fit: quod omnes perfecfiiones pofiibi»
les a<fiu continet, adeoque omnia fi¬
mul habet, quac habere potefi. Si
finita efi, non video quomodo Ana- lyfis infinita eidem adiignari queat:
quo longius enim cauiTa una ab alte¬
ra deorium progreditur , eo magis,
tantum augetur & crefcit feries, quan-
tum in regrefiu minuitur & decrefcit.
Quod cum ita fit, numer um caufia^
rum ante decem, viginti, vel cen*
tum annos, quem prsfente minorem fuifié, quilibet animadvertit, infini*
tum tarnen fi Atheorum calculo ftan- dum eilet, & unum infinitum altero majus fiatuere, neceflum haberemus $ quo nihil abfurdip unquam eoncipi pot*
efi. Quam ob rem etjamCel. deCrouzaz
in fua Logica, quam inferibit fyfte-
me des Reflexions, T. II. Part.I. Setfi. ll.
Cap, VI. merito taxat ceecam Ulorum
mea-
Irf Μ ) O ( ff
mentem, qui fyftema ejusmodi fubal-
ternationis Cauflarum, in infinicutXL»
procedentium , pracferunt fyftemati,
cauiTam agnofcenci primam. Ingenio·
ium ipiius de utroque adferre placet ju-
dicium. Verba fic jacent: Je reconnoisy que dans i un & dans Cdutre ll y a de /' in·
fint-, (quod tamen vi antea diftorum in
auras abit,) & par confequent de Vin- cornprebenftble, Mais dans /'un/* infinité eil·
placee dans une fujet qui en eH digne ,
a qui eile convienty i etre parfait·, C etre
neceffaire7 la realis é fans bor nes, la rea- lité mémei au lieu que dans Cautre i in-
finité fe trouve dans une fuccejfion de par¬
tiet finies , imparfaites, dant une infinitl
ne font plus i Ö* dont des millions innom- brables ont etc neant pendant des fiecles
in fint, Qn ne peut ρas di re qu aucune de Hes ait eté necejfairement , car elltj feroit ene or e 5 & Γ on ne peut fans ex*
travagance etablir une infinité fortuit j qui auroit pH η etre pat, & eft par je
ne fcais quel bazard. Pofez f Etre ne-
eeffairc <, qni par un cboix libre, a don·
né V exißence Å ce , que nous fommes, &
que voyons·) vout pajfez d' un cahos dta
jenebres» λ une juite de lumieres.
Η ) © ( Κ i?
§. Χ.
Circulus in proäufiione rerum con- tradichrius efl.
Quandoquidem feries farpius memo*
rata GauiTarum non neceifario exiftit>
oeque infinita, vel a fe eil j in alio ex·
tra illam rationem fufficientem exi·*
ftentia: ipfius dari, ftatim conclude-
rem 5 nifi quorundam Atheorum in-
epta perfuafio, qui circulum quendam
in produdtione rerum ipfisque cauflisi finxerunt, aliaque infra monenda, nos
ab hoc adhuc inferendo paullisper
detinerec i)% Circulus eorum in eo coniiftit: quod ftatuatur, quac res ali-
am produxit, ab hac viciifim eile pro- dudtam } five immediate per unam, fi*
vc mediate poft multas demum pro·
duftiones k\ Sed abfonum & ridifcu- lum hocce figmentum principio Con-
tradidlionis palam & aperte obnititur, eandemque involvit contradidlioncm,
ac fi ftatueretur* rem aliquam a ic»
ipfa pofitivé eflTe, h. e. feipfam imme-
oiate ac proxime efficere. Si enim res
B una
i) Don*t, l»ß. Ρκεο. §. 23, & Wolf*
mn, ad Com. Luc. §* //. λ) Donut* loc» crf;
i* is ) o (_ κ
«na fieret ab alia, five immediate, ii-
ve remote ac mediate a fe profe-
£ta» tum tarnen adhuc mediate &
remote feipfam efficeret: & oporte-
ret hoc modo nondum eile, quando jam eft» quia demum ab illa alfa re,
quam immediate vel mediate produ-
xit, efficienda eilet 5 &jam efie, quan¬
do nondum eft, iiquidem aliam pro·
duceret> quae ipfi exiftentiam largire-
tur. Quum eodem vero tempore fi-
mul eflc & non efte, contradidorium fitj patet, Circulum in rerum a ίο
invicem dependentia apertac contra- didioni obnoxium efte.
§. XI.
Non a nihilo, tanquam caujja efficiente, conjequenter neque a cafu for-
tuito, res dependere poßunt.
Neque in nihilo ratio Exiftentise frlicujus rei continetur: Π enim in ni¬
hilo eilet» ageret nihilum; quia e re- gnornerc poffibilium, in numerunu realiter exiftentium illam transferier:
G ageret} exifteret; aam adiones &
Κ ) O ( K 19
paffiones funt fuppoiltorum: ciTet igi-
tur nihilum, h. e. non exifteret, & ta¬
rnen exifteret, quod contradidlorium /).
Quibus erjam eorum infaniae obicem pofitum nullus dubito, qui cafui for-
tuito, tanquam cauftae, exiftentiam»
caufTarum fubordinatarum , reliqua-
rumque rerum omnium adiignant.
Cafu enim aliquid facftum efle, nihil
aliud dicit, quam nihil rationem fuf-
ficientem rei exiftentis conftituere «#):
five rem aliquam a nihilo exiftentiam
fuam habere. Qui enim cafum for-
tuitum crepat, cum originem rerum
Enti a fe-adfcribere abnuat, res etjam necefifario cxifterp non contendat, a nihilo tandem eas efle ftatuat, necef- fum eil. Et profe&o, fi Talern ho-
minem premeres, ut explicet, quid
per cafum fortuitum intelligat, ulti¬
mo in hoc refponfio ipiius refolvere-
tur: non poflum comprehendere, un*
de ha^c omnia fint. Quafi vero ex i- pfius ignorantia ilatim fequeretur, eal
a nihilo, vel fine ratione fui fufficien-
te, exiliere. Ex his itaque manife-
B ι ftura
0 Bftlff, Oilttc Phil, §, jßi. lbt
f? 393'
to SS ) o (SS
flum eft, nihilum, & cafum fortui-
tum, pari paflu, hoc in cafu ambu-
lare: a nihilo autem , tanquam cauf-
fa efficiente» aliquid dependere, re- pugnare,'jam jam audivimus. Quam-
obrem etjam Ingeniofiffimus de Crou-
iaz, fyfteme des Reflexions Part I.
Sed. II. C. I. §. XI > de hocce flmih- busque vocabulis tale judicium fert :
Il γ a des möts aux quels il ne fe trouve feint dobjet qui reponde : en fuppofant
neanmoins, qu ils fignifient quelque chofe*
ils jettent dans nttlle erreurs. Et paullo poft, Vocabulum hazard appeilat Une
c au fe cbimeriqne, que C otttire du rang des
necejfaires, fans la placer neanmoins au
nombres de Celles, qni Agiffcnt avec con- noifance & cboixk
§· XII.
Deducit nos fubordmatio Caußarum
ad Ens a je, a quo dependet♦
Remanet igitur , feriem cauiTa-
rum, ad CauiTam quandam extra fc»
conftitutam nosmet perducere, quai
rationem iftius fcriei fufficientem con-
tinebit, & per confequens, rationem
β ) o ( β
^It
fax exiftentiac fufficientem in fe ipfo poftidebit, five Ens a fe erit. Et ii quis
circa ordinem caufiarum hacreret, fu- fpicando: in ente dependente, extra
iinum ejus conftituto, rationem fuf-
ficientem exiftentiac ejus contineri pof-
fe j monitum velim, illum, qui ejus-
modi quid objiceret 9 nefcire, quid
ratio fufficiens exiftentiac fit: quam-
diu enim non fiftitur quaeftio, undo
Earc res exiftentiam fuam confecuta_, fit, tamdiu etjam nulla fufficiens ra¬
tio exiftentiac, neque rerum ab illo dependentium, neque ejus redditaeft.
Ratio namque eil· id, ex quo inteüigi
poteil· quare Alterum fit, & fufficiens,
quando nihil eil· in re, quod non ex iüd
ratione inteüigi pofftt quare fit, nec plus,
fi ad exiftentiam rei refpcxerimus» ad
acftualitatem ejus prarftandam requiri-
tUr, quam adeft n), Jam fi poneretur
dari aliquod Ens, a quo quidem feries
cauiTarum depcnderet, illud autem de-
pendens effet: quaero numne plus re- quiratur adadualitatem illarum rerum pracftandam quam adeft? fine dubio5
illud enim etjam rationem exiftentiae
ß $ fuae r
n) Bulff\ Dil, Phil, §. 70,
t ί Μ } o (Μ
fuac ill alio & non in fe ipfo continere fupponifur. Cumque nihil exißat fint
ratione fußciente, cur potius fit quAtn-»
non fit, in aliquo ente tandem fubfi-
ftendum eft, quod rationem exiften-
tiae fuacj non extra fe, fed in fe ipfo, habebit, h. e. a fe erit. Si enim hoc non admitteretur, a principio infufficiente rem quandam habere pof- fe, quod exiftat, ftatuendnm föret: fin¬
geretur enim eocafu, adefie rem, cujus adeftentiar pracftandae deficeret aliquod requifitum in ipfo principio, vel ad cujus adeffentiam requirerentur plura,
quam adfunt. Quod in ipiis terminis contradi&orium eft. Ubi igitur ratio exiftentiae rei fufficiens non adeft, ibi neque adeft exiftentia <0: exiftit autem
fubalternatio cauflarum , in ea autem ratio fufficiens ejusdem non invenitur:
pracfto itaque eritHns, in quocontine-
tur ratio fufficiens exiftentiae ejusdem:
Ens autem non continec rationetiL»
alterius fufficientem, nifi a fe fit, prout audivimus $ datur itaque Ens a fe &
independens.
9) Bulfjf. §, 3po.
§. XIIT#
Χ ) ο ( Μ *1
§. XIII.
Monitum circa Principium Ratio¬
nis /ufficientis.
Neminem aegre laturum confido,
quod principium Rationis fufficientis,
ab Illuftr- Leibnitio aliisque hoc in_.
negotio ufurpatum > etjam adhibue-
rim: q»um in exiftentia Cauflae Primae
demonftranda apprime nobis infer-
viat, & canae antiquitati quoad rem,
licet non quoad nomen, perquam, familiäre fuerit, In. veterum enimMe*
taphyficorum libellis ·, quotquot un-
quam evolverimus, fefe , fub nomi-
principiorum eiTendi & fiendi, nobis
commendat: fine quibus neque res quacpiam poffibilis eilet } neque ali*
quid a&u unquam exilieret. Proin-
de qui principium Rationis fufficien-
tis impugnant, vel principia eflendi &
fiendi fimul negant, vel (1 haec ad-
mittunt, iibi ipils contradicunt/>)♦
§. XIV.
Em a fe nec ej]ar to exiflit. Eil quo»
que aternum & omnium
primum.
B 4 Ens
p) Holm att ni Metdph. §. Sj*
24 *)<>,('»-!
Ens neceflärio exiftens a fe non
ab ullo alio efle ($. VII.) evicimus;
quamobrem etjam heic jreciproce in-
fcrre poflemus , Ens a fc neceiTario exiftere. Ut vero ulterius patefcat,
cur Enti independenti abfolutam cxi- ftendi neceffitatem tribuamus, ea pau- cis evolvere animus eft» Ens abfolw
te neceffarium eft, eujus non exißentiA Abfolute itnpojfibtlte e& ( §. VI): jaiTL»
feriem cauflarum nunquam pracfentern
fuifte (§. XII.) probavimus, nifi ens a
fe extra eam conftitutum, a quo de- penderet, adeflet j cumque talis feries
noc in mundo vere exiftat ( §. III.) ,
non etfiftentia Entis a fe , abfolute im-
poffibilis eil, c^nfequenter exiltentia ejus abfolute neceifaria. Et praterea, quum illa gaudeat praerogativa, ut per folam eiTentiac fuae abundantiam fit,
nec ullum aliud admtttat, in quo ra¬
tio quacrenda fit, cur potius fit, quam non fit, quilibet etjam hinc fubfnme-
re poteft, illud neceiTario exiftere:
a nul-la enim re ab a&u exiftendi prae-
pediri, ac vcluti retrahi unquam po- tuit, nec poteft. Jam quod ita exi·
ftitj ut non poffit non exiftere, aeter-
num
Μ ) ο < Μ 15"
uum eft, h. e. carct initio & fino:
f\ enim initium & finem haberet, pof-
fet etjam non exiftere : Quapropter
cum ens a fe neceftario exiftit, neque jnitium neque finis eidem compecit»
ied eft aeternum. Si denique initio
earet, nihil ante ipfum effe potuit:
jam autem Primum iliud eft, ante quod
pthil aliud exiftit, quamobrem etjam
Ens a fe omnium Primum eft.
§. XV.
Ens a [e etjam infimtum eft.
Seriem CauiTarum & effeftuum non
infinitam eiie (§. IX ), ex definitione infiniti probavimus. Ejusmodi autetru
Ens infinitum vere ac re ipfa exiftere, jam evincendum eft. Ecenim cum-.
CauiTa Prima, vi iuae independentiae»
nihil extra fe agnofcat, in quo ratio exiftentiae ipiius contineatur j nihil et¬
jam adefte potuit, quod perfe&iones ejus determinaret, aut ad certum ali- quem adftringeret numerum. Cumque
nihil fuit , quod eam in perfeiftioni-
bus fuis determinare potuit, in iisdem indeterminatus fit, & per confequens
B s
per-
Μ ) ° ( SE
perfedtiones omnes compoiUbiles, il·
ve omnes illas, quas habere potelt,
adtu habeat, neceile eft: quas ii non iimul habetet, å perfedtione poftibili,
quce Tibi addi poilet , dependeret, at-
que eatenus non independens eilet.
Quoniam Ens vero , quod omnia ii¬
mul habet, quae habere poteft, infini-
tum dicitur (§.fIX. )i patec CauftarrL»
Primam, quaeEns a fe eft (§> XII.), et- jam infinitam eile. Et quemadmodurn
nihil fuit, quod ipfas perfedtiones, iic
& nihil fuit, quod gradum perfedtio-
num determinare in Ente lndependen-
te potuit: quamobrem Idcm quoque iingulis perfedfionibus in fummo gra-
du gaudere nemo non videt» Unde
manifeftum eft, Ens a fe in iingulis
fuis perfedtionibus infinitum effe.
§. XVI.
Reliquas res mundanas a Caußa Pri'
mes dependere adflrmtur.
Pervenimus itaque, ope CauiTarutti
fubordinatarum ad Ens Independens»
neceflario exiftens & omnium Pri'
mum, infinitisque pollens perfedtio¬
nibus: cujus aliquas proprietates euffl
8)o (g 17 in finerrr deteximus; ut ex collatione
carutn cum reliquis rebus, hoc in u- niverfo obviis, quas tradationi no- ftrac de fubordinatione Cauflarum huc üsque fubjicere non licuit, in aprico collocetur, ea Entia lndependentia_»
& a ie non efle 5 Ted quod fint & ext-
ftant, etjam CauiTx Prima: acceptum referre debeant. Superiori §. demon- ftratum eft , Ens a fe infinitis perfe- élionibus, & eapropter illis fimul, in- ftruftum eile. Ouaccunque jam vel o- culis noftris obverfantur, vel mento
faltem & ratiociniis, excepto fupremo
illo Ente, comprehendimus , fucces- five perfeitiones iuas, fivc ea> qua: ha¬
bere poiTunt, induere animadverti-
mus. linde feite admodum Augufti-
nus : Scce fuvt ccelum & terra, elamant quod fatta fint, mutant ur enim ac varian-
tur. Quicquid autem fattum non e(l,
tarnen eß , non eß in eo quiequam quod
ante non
erat, quod eft mutari atque va- riari q). Quamobrem quum ea, quae in hoc mundo offendimus, finita fint,
h. e·,
q) Vid. Job. Adam. Oßander b<ec refe¬
rens in trattatu de Deo in lum% nat. re~
frafentatOf ξχ er citats /. §'jf.
ι% μ y ο ( Μ
h. e. jperfediones quas habere pos-
fint, non fimul Ted fuccefiive poffide-
ant, nequea fe ipfis efie pofiunt: Ens
enim a fe omnes perfediones pofii-
biles adu habere confiat. Si itaque
a fe non funt, in Ente fndependente
rationem exiftentiar fua: habebunt: in
nullo quippe alio ratio fufficiens exi*
ftentiac alieujus rei datur §. (XII.).
§. XVII.
Ens a fe unicum efl.
Definition! noftrar, qua CaufianL·
Primami iftiusroodi Ens efie » diximus, quod a fe fit, & a quo res aliae omnes,
non prius fatisfadum abunde perfpi-
eimus, quam eam non nifi unam efie, ι
neque plura Entia a fe dari pofie o-
ftenderimus; quo evido, omnia ab
illa dependere, eamque rerum omni-
um Caufiam efie Primam, tuto in-
ferre pofiumus. Supponamus igitur
dari plura Entia a fe: aut perfektion t>
aqual'ta & ßmilta erunt, aut tnaqualid-*
& dfftmilia. Pofterius dici nequit, li¬
quidem alterutrum, eo caiu, non or
mnes haberet perfediones compofii-
biles ac in fummo gradu, & per con- fequens non a fe eilet, quod contra
hypo-
ϋ) © (κ *9
hypothefin. Neque dar] pofTunt plu-
ra Entia a fe quoad perfeftiones fuas
iimilia & acqualia, folo numcro diffe*
rentia. Ut enim taceam admirabilem Harmoniam & fapientiilimum hujus u- niverfi nexum, unicum ejusdem Opifi-
cem apertc arguere, nulla ratio* illam fufpicionem fovendi, neque ex eflen-
tia Entis a fe , neque extra eam peti poteft. Extraneam rationem natura«.
Entis a fe non admittit. Ab ipfa es+
fentia Entis Independentis defumi ne-
quit: dicas enim cur unum Ens a fe
habeat hoc & alterum illud, cum cxt
quae uni fubjetfto cornpetunt, perfe- aiones, alceri arque conveniant, quo- oiam in utroque omnes compoflibi-
les adefle 9 easque fimiles aequales 8c illimitatas eile, fupponitur. Aft di-
xerit quispiam, nulla licet ratio defi^
gnari queat cur unum habeat hoc &
alterum illud * poterrt tarnen dari, licet nos illam ignoremus; dum au-
tem hoc fupponit, alteram, fcilicet fimilitudinis hypothefin evertit ; fi e- nim ratio dari poteft, quare uni fub- jedto hoc, alteri illud, adfignandum ht, aliquid in uno admittitur quod ab
alte ro
5° Μ ) ° ( ϋ
altero removetur , cujus refpedu uhi >
hoc, alteri illud competat. Illud prac-
terea Ens, quod omnes perfediones
fummo gradu pofEdet, perfediffi·
mum cft , ii perfediiEmum , aliud quidpiam Ens idem & (imile habero nequit: duo cnim vel plura perfedis·
fima in eodcm genere, in ipfis ter·
minis contradidorium eft. Manet \*
gitur quocunque modo te torqueasj
non dari poffe nifi unicum Ens a fe-»»
live unam Cauflam Primam, a qua^, vi antea didorum, omnia dependent»
•
Λ
