Dissertatio academica notionem juris, quæ Fichtio originem debet, examinatura cujus particulam primam venia ampl. fac. philos. Upsal. præside Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico p. p. Carolus Ol. Delldén stip. Stjerncr., Bothniensis. In audi

DISSERTÄTIO AGADEM ICA NOTIONEM _JURIS,

QU^ FICETIO ORIGINEM DEBET,

EXAM[NATURA

CUJUS

PARTICULAM PRIMAM

VENIA AMPL* FAC. PHILOS. UPSAL.

Ρ R JE S I D Ε

Ν

IC

_OL,

_FREDER.

_BIBERG

PH. JET _{J. TT. DOCT.}

ΕΤΗ. ET POLITj PROFESS. REC5. Εΐ ORD.

REG..ACAD, LITT. HUM. HISTOR. ET ΑΝΤΙQU. HOLM. MEMBRO

PRO GRADU PHILOSOPH ICO

CAROLUS

OL.'

DELLDÉN

Stipt Stjerncr,, Bothniensis.

I

IN AUDIT. GUST. DIE MBCCCXXI.

Η. Α. M. S.

U Ρ S A L I Μ

EXCUDEBANT REGIÄ ACADEMIJE TYPOGRAPHI.

DIS S ERT ATIO A C AD EMICA

NOTIONEM

_{JURIS., QU/E}

_{FICHTIO ORIGINEM}

DEBET, EXAM1XATURA.

etnadmodum in via, qua _{progredi quis constituit, ut} maxime eft invia _{impedimentisque cbsepta, ita} sollertis-sime _{perspicere, &, si valeat, tollere obstacula}

pruden·

tis _{est, ne}

pes vacillet, irritusque cadat labor; ita & nos

dlsquisitionis arduam ingressuri viam, ne faliamur ole·

uinve _{perdanius, cautius praevidere decet. Non}

uni, sed

ancipiti, obviam _{ibiipus periculo,} et si quodain mo¬ do sapere nobiS _{feiiciter contingat, alieno periculo} sape-re lubentes nos _{aeque ac verecundi profitemur. Nos}

enim _{fngere non potuit, viros}

ingemossissimos,

lauda-tione nostra _{longe majores, qui in eodem}

spatioperineti-endo ante nos _{desudarunr, palmam exsuis labonbus aut}

dubiam, aut mobilem etiam _{citoque immarcescentem re- *}

portavisse. Quod si multa haec secum babeant pericu-la, _quaea novo deterréantconatu; altera tarnen ex _{parte, efc}

inveftigationis ipsius et candidae veritatis ftudio consulere baud _{injuftum exjilimavimus: confidenterque nobis}

per-suasimus esse _{honeitiqs illi, qui perennem veritatis} flo-rem _{carpere avet, aut e via ssepius deflectere, autetiam}

almum, unde progerminaverit, agruin omnitio _prasterire, nihilo tarnen minus a _{quaerendo non deiiftere;}

ae-vinn fcraducere, et ne _{gradum quidem proferre. Cifeins}

porro lpes proficiendi affulget animo adolefcenti, quem

rerum faliacise _{experieutia ipem metumque abrumpere} nondum edocuit.

Sed quae jarn in genere indicavimus, nunc corninus

explicanda. Qui diificultates i) plene perfpexerit con·

dendae ex _{principiis philofophicis Jurium diic}plinse5 five} ex re _{ipfa natas, five ex fiudiis fibi invieem}

repugnan-Übus ortas; _{aiearnqne fiinul non icientise modo fed vitse}

jpfius jactam heic intellexerrtr is profecto, fi candide

ju-dicat, neque in mufta iententiarum di vortia _phiiofophos

incidis fe _{mirabitur, neque vulgo confentiet, temere}

cla-raanti, operam eos omnes fruftra confumfisfe, qui auctis

cum _{perfpicacia perieulis, capita conflixerint diverfisfi*}

mosque tex uno confcientiae oraculo fenfus elicuerinfc.

Qusevero illi, adcuratiorernfaftidientes disquifitionem, non

digna ftatuunt, in quibus elaborent, profanis haec mani-bus intacta fuisfe vehementer fibi verae feientiae cuitores

gratulabuntur. Premitur fcilicet, ut facile efi: intellectu,

Juris fcientia undique vicinia»Harum, quibuscum, ut fieri

fölet, eo difficilior impetranda _{atque confirmanda pax, quo}

minus finfe dimenfse _{regiones, rninnsve certi atque}

_defi¬

cit! _{terminij unde fsspe nfu venit, nune hanc, nunc}

alte-ram incertos transgredi fines, confinium _arva perturba«

turam. _{Duplex vero haec noftrae fcientiae vicinia „ex uns}

parte eft

Sqjentiae

Moralis,

ex

altera

Juris

Pofitivi,

qua-j) Cfr. Differtat.In Jas Nat. Recentiorum Srriétur, Prsef,Frofesfore

rum fua cuivis jura, fui fines conftifcuuntur. Urgere

e-nim utia videtur, auctoritate, quae fua fimul fit et

ibm-rna, adeo actiones humanas regi, ufc parein aliam fibiqne fociam _{neufciquarn admitfcat; iniquisfimis porro arbitnis} in duas _{partes agendi virtutem disfolvi, conquerens. De«} fiitutam tali_{Iocoinagifirseque confortiaaut vitantem aut ti«} mideampiexantem seientiatn alteraexcipitajiicitque:

cujus

tarnen ii nofira stimulos _{(équifcur, magnopere verenduui,}

ne nuiltum demutn de fua _dignitafce derogatum

perfenti-fcat. Trahitque haec eadejii» quam nofixam facimus, fcientia _ambiguurn a natura noraen, quam ipfa -nec

a-liiare _{poterit, quurn praeticae}

_{pbilofcphiae finibus}

confinea-tur, nec averfari, quum implendi ηo

minis

onus

fufiine·

at. _{Nempe regulas et iniiituta}

fuppeditabit, quibus ob·

ternperando humana focietas et iniri et

confifiere

queat. Quamobrem nec mireris B. L.

muka in recesfu

proble-niatis nobis _{propofiti iatere, quss}

_{continuos cogitanti}

co-gitataque ordinanti labores faciant indulgentiamque, fl

vel emicet lucis fcintillula, _judicantium exposcant. Neque tarnen, "quum argumentum, quod ingenia philofopnorum tamdiu in diverfas traxit

iententias nobis

exquirendum fumfimus, telam tota m conficere

fed

inci-pere furcepimus. Noflra nempe opera in eo

potisfimum

verfabitur,ut rationem quse Cel, fichtium auctorem

ha¬

bet, notionem _{Juris phiiofophicam conibuendi,}

_accuratio

ri examini _{fubjiciamus. Sagacisfimi hujus philofophi,} quem pro dignitate laudare noilrae nec eft mentis nec

eo _{putavimus digniorem es}

fe,

_qme

diligentius

examina*

retur, quo iibi hic conftantior, novi omnino conaminis

eonfequentias pienius pronunciasie,

rigidisiimoque

rerum atque argumentationis contextu

praeilringere

lectorum

©culos videatur. Licet vero fu-mrni _{philofophi in »tofträm} foientiarn in erita _{ingenui profkeamnr, nrhiio tarnen minus}

iemper erimus memores, in disputando non tam au·

ctoritatis, quam rationis momenta esfe quaeremla, nec

Judicium noffcrutn deiinemus adbiberej id tantum habiturr

ratum, cujus initiis exitus,

exitui

initia refpondeant.

Ut vero res , quam in quasdionem vocavimus, aIi quid

Iiiminis ab iis, quse cum ea ranouem bi itorica m habent,

accipiat, pauca

praefari lubet.

Quod

quis in

arte

aliqua

profecit,

id

non

fua

tantum pro

fe

c

Lie

opera

inter intel·

ligentiores conflat.

Neque uti

um

niil

abjectse

mentis

aut

itolida oilentantis animum contraria invafit opinio, quaß in occuito abftr-ufa sapientia unius tantummodo ocutis manifefta fuisfet. Prim is itaquelinets adumbrabimus, qtiae facies eo tempore noilrae difeiplinae

fuerit,

quo acumen

jngenii

perfpicacisfimi

eidem

fichtius

admoverit»

Obfervandum _{itaque, clasfici temporis pbiloföpbos}

nna mente et voce in id co ηfen ils fe, ut practicas philo-fophiae

diiciplinas,

qute

diverfutn

nomen a

Mor ibus

et

Jure trahunt,

intimo,

quafi fororum, vinculo ita

connexas

tenerent, ut ne

feparari

quidem posfe conciperenr.

Cu¬

jus perfuaiionis

duo

vel femina vel capita

η o

bis viii fm

imus _{pervkiere: unum,}

_quod

jus

ipfum

_non

nisi

objecti-vo intuitu i. e. ut materiam definrtae virtutis

confidera*

rent. _{Quam eo usque}

rationem

valere

conoipimus, ut,

_^

nifi _{fubjectivo fntuitu}

_jus

_{confidecetur,}

_{nécesfifstem}

di-ftmctae juris difciplinae reflexionem neuticjnam

ferire

con»

cedamus. Akerum, quod Poiiticas iρfins,

cujus

qui.dem

nos normam, in Jure _natu»se, veluti media quadam do*

ctrina, iatere fufpieamur, ex platonκ nuHa in

fundauten-tis _{philofopbicis ab Erbica}

_{disfitnifitucfo ftatueretqr,}

_nifi

quce majorem quandam vita?

etbicse adumb ationem

a

iirinori _{contractaque, i magine feparat. Quam eo usque}

valere rationem _{föipicamur, ut, nifi morafiter} conce-pta, ne eivitas quidem ipfa ideae

rafcionis

fatisfaeiatj

con-fietque omnino linquenfem prar-lus animurn ethiejuur, fpi

ritum cowmunitatis cujusvis vitalem*nullo amplius corpo¬

ris _{juris human i artificio aufc suppleri aut revocari}

pos-fe. _{Neque eaftigamtam putamas}

_indolem

_meditationis nuperab incunabuiis egresfse, quae

in uni

verjum rerum or-dinem intenta» _{quod ipfa- examinat, adbuc non limitibus} cireurnfcribat et defiuiat; quum adofefcentior facta ef

exercitatione _{ipfa occailefcens,}

_quod

_{in nna cogitatione} pofitum eft, id in infmita dispertratur

interdumque,

ut

vide tur, virtute* quam fuam fecit* rerum momenta se· certrendi ludere _porius, quam laborare gefliat Monen-dutn _{prseterea?1in ethica} quoquedifciplina pertractanda

Grse-cos _{philofophos alegis}

cujusdam

moralis iummaria notione,

huicque adnexo diitinctorum officiorum conceptu adeo

discesfisfe, ut virtutem potius ipfam non nifi ad

ideam

fummi boni relatam eonfiderarent. _Qnae rem moralem univerfam confiderandj ratio longius etiam, quam

officio-ruin difiincta

_fegarajfefo,

_a

_{jure feorfim contemplando}

tofei-6

dem virtutis tmias et abfolutae _{manifeflationes, jam}

an-tiquitus propofitse fuerant; quarum, in interpretanda re ethica, vefiigiis omries, praeteraristotelem,clasficae fidei

philoibphos inhsefisfe confl&t* Harum autern quamvis

Öna confiandsfimo _{imaicavvqz nomine infigniretur, tantum}

tarnen abfuit ut $ί*ης _{ipiius feparatim ronfiderandae}

neces-iitatem _{quandam reßexioni haec injungeret, ut lie}

ambi-tu _{quidem proprio et conftanti officiorum, ut recenriores}

loquuntur, in alios negativori m vel perfectornin

conti-neretur: _{folusque, quantum novimus, Aristoteles, qui}

communem tarnen divisionen» _{reliquerat,primarias quas»} dam de _{Jncrj ipfa quaeftiones folvere tentaret. Ceterum} oronibus, fi a Cynicis forte discesferis, perfuafum _{fuit, fum·}

mum _{bonum neminem asfequi posfe, nifi in focietate, cu-.}

jus ea ex platone vis, ut transluceat in illa corpore ve-'

luti donatus abfolutus rerüm humanarum _{ordo, quem} producere atque indefinenter tueri fapientibus fit

injun-ctum. _{Neque fic defperandum multi credidere, enato in}

civibus bene inftitutis _{juftoque ordine compofitis verae} jhoneilatis defiderio, id eventurum, ut parvoe et

exi-gute viderentur mutabilium bonorum accesfiones. _Quo dcmum ideal» ad fummum bonum cbtinendum cuncto» rum concentu virtns _{ipfa, quae alias, utpote interna men·}

tis _{indoles, necextra praecordia effingi nec}

fenfibusanim-adverti _{posfit, in florentisfima haccivitate diluceret ta¬} rnen, _{dilucensqoe oculis mortaiiun» expofita tam mirabi·} les fuiamores _{excitaret, ut in terra etiam locum obtine·}

re coelicolarum _{regnum putaveris. Quamobrem inge·} Bui iibeiralitei_{que educati ißiusmodi reipublicae cives id}

7

efficere _{posfe visi funt, ut inconcusfum uniuscujusqne}

ani-mi dominatum _{occuparet virtutis idea, quae? non}

_niii

con-fentiente fociorum _{nifu, in actum et confequentiam} pro-duci _{qneat. Rationem ver o, qua ideam hane, poilero»}

rum obfervantia _{dignisfimam, divinloris rerum in}

civila-te ordinis exoriri et confiei _{posfe cornmonftrarunt, noftri}

nunc confilii non eil exhibere. lila autem fiducia _pleni·» oraculis _{philofophorum objectivae fpeculationi}

indulgen-tiurn _{incenfi, eaque reflexionis patientia parum adjuti,}

quseanalyfeos ope in fui penetralia caute defcendit; quidni

commento, fi et fingi potuisfefc, moralis rerum ordinis a

juridico divulfi, divellendi, iurdas Grasci aures

oppofuis-fent? Maxime, quum communetn, quas faniori reflexio-ni _{perfpicua eil, partieipatamque juris et officii}

auetori-tatem haec eadem _{obrigefcentis limitis licentia ab initio} tollere vifa fnisfet. Contrariam huic _{viam, inultis hodie}

quoque viventium juilo fubtiliorem vifam, recentiores

perfecuti funt. Quod in una poiitum confcientia fueraf, id veteres libero voluntatis actu _effinxere,

archetypon,

quo perfectius, eo ipfi fidiores imitari multis vill. Re¬ centiores contra, in _{fubjecti analyfin propenfiores, quod}

veteres _{originariam rerum conjuctionem articulatim}

ex-primendo, hoc idem earumdem _{disjunctione investiganda} disjunctarumque vel relationibus _{exquirendis vel}

recon-cilatione _{demum, fi fieri posfet, tentanda, accuratius} ob-tineri _{posfe exiftimarunt. Quo ifo agendi etiam fpatia} fludio _{propagato, efFectum denique vidimus,}

ut _juris

difciplina acrioribus indies linnitibus ab officiorum fcientia

8

rum ftimulum in iilo ponimus reflexionis actu, quo offi¬

cium et _{jus in uno eodemque}

fubjecto

feparata

contem-plationi fiftuntur.

Dubii

tamem

limites fncertiq.ue

quo·

daminodoa thomaSii _temporibus usque ad kantium per-ihanfere, qui eonsummata, ut rouJris fidem

fecerat,

analyfi

practica in id natus factusque

videbatur,

ut er rores

i'cien-tiarum confmium diinetiretur dimenfosqu'e finiret.

In _{philofophia itaque, quae}

_Critica

_dicitur,

_faftigium

iibi attigisfe vifa intelligentia, in fuam ipfius naturam expli( andam intenta.

Cujus

cum

in

multis telam

fichti-us _{perfexeret, five Interpretern}

hunc ialutare,

five

no-vum deceat artificem; haud abs re noftra alienum

duxi-mus, ad rationem principia juris

conflituendi Kantianam

primum attenriorum animos

advertisfe.

Laudi certe

kantio,_{perfpicacisfimo viro}

id damus,

quod,

_quum

juris

naturae _{roorumque difcipiinas}

jam

_a

radice ipfa penitus

discriminandas conciperet, non

fubtiliori

tarnen

artificio,

sed naturali _{fimplicique intervailo} ntramque

fcientiain

disjunxerit. Quam vero, conceptu

facillimam,

dibtinctio·

nein, verius fimpliciusque, quam argutius

factarri,

haud

quidem, ii ut acrioris

eamdern

penitiorisque

diftinctionis

nondum tentatae confequentiam ipectaveris,

improbamus:

ceterum vero neque primariam esfe neque

inde

acu

rem tetigisfe, _neque fundainento

demura

per

fe

certo

fuperftrui credimus. Iftius

fcilicet,

ut

prolixius

fenfa

jam comndonftremus, erroris omnem

hanc

philofophandi

rationem _{arguitnus, quod fundamentum in}

_{ipfojuris sub·}