Disputationum politicarum prima de quibusdam præcognitis et natura politices in genere. Quam ... sub præsidio ... M.Israelis Bringii ... publice defendere conabitur Torstanvus Erici Falck Wermlandus. In Auditorio majori ad diem 13. Junij horis à 6 matutin

Jr

fe

'

).

G

G> DISPUTA

TION UM

POLITICARUM Prima.,» Ca-4Q *Jj ₀ w o>l l Oj <C< PR iE C O

G

NI

T

IS

ETNA-TURA POLITIGES In _gener^j. $$uanL*

Divinå AuxilianceGratia,

In

_Regia

_incly

_t

_a

_Academta

Ubfalicnfi

Sqb Paasidio Ui fi A © ff flva *

M.

9t v U>»

I

'io

c v>»

Civilis

_Philofophi#

_Prof.

_Ord.

o- -'■• . .' ., .■ i !" Publice tiefenden conahitur

TÖRST

AN

VS

ER

I

Cl

$<*!#/

_gl

wermlandur*. .

®j

^

InxAudttorio

majori

ad

dtem

13.

Juni}

bonsatf.matutinis

( . U P S A L i ms

Sxcufi Typis

Efchilli Matthia?,

Anno

itf29«

"v:

3%pBlL ISSIMIS, GENEROSI SS IM IS, M*

pltßimü &(peßatißmisvtrür prowetortbm &

fautml-bm _{piurimum bonorandis &fajpi*}

ciendis.

Da«.. OLA O C H RISTO P H O R I

nobili de & _{2)nfkr$|j/ olim}

perWcr-melandiam &c.Praeü4i & _{gubernatori arquifllmo,} Dil.BOT V I DO L A.UR ENTil %nt€t/ nobili ds _{2Tttgpammer & ?|j)g«rt>f)/ quondam equkurn-»}

praefsäo ftrenuo,

Dil, NICOLAO CANUTI _{DCocp/nobili do} 0(amtie & ^arob^

Dil.PE TRO JOANNIS

Dn_. _{j O HA N NI CL AUD 11 nobili do} Da., CANUTO PETRI _{DfCOp/nobilide}

_SXotfi

Dn. _{JO HANN I de©olfrugW S. R.M. Com*}

miflario fideliffimo.

vi

Hane_{difputationem Politicamtngrati animi}

Jubmijsédidicat &mjenbtt.

TO R S TÅNU S E R I c I

I S P U T A T I O N I S

Primas

ProloquiuiTu

Oliticas

_{DifputationeSjCum Deoj,}

exorfuri, _{qusedam, in gcncrc,}

indi-tutum nodrum 6c totam

difcipli-mmconccrnentia, primo

locodu-''rf)

xirous conlidcranda, qiiö ccrciusf4 commodius_{atq,didinftius, adfpei} cialiora Sc intcriora artis, _progredi liceatSc

_pervenlfo.

2. Ut verö rite atq; ordioe ab

aditu

ad adijta-s

procedamus, non

abs

re

fa «duros

nosputamus,

fi

rem.»

ipfam©x

fuis

fundamentis&ipfius

natur#

pcnctralibus

deduccnteSj de_ipfaartePoiisha, duasiilas quaedionesr*t

qu#alias in thematom

traåationibus, primo

fe

ut

plu-muro öffcrre foleot loco, excutiamus,quaefiiones

ni-miruro, a-nfit Sc

quid

fit.

Si

Ulis

_preeterea

ordimm

&mo-dum quo toca haec

difäfUna

yideatur

tmdenda

brevitér

fubijciatuusr\

3. Proprioris

qu#ftianis

determinationc trisu

hujus artis fubjeö:a,nimirum.operationie* expiicationü Sc

Msfionis

aliquå faltem

ratione 6c

quantum

huic loco

hl

'^füf-<V

fufHciatconfiderabimus, atq;

exinde

colligefe&pro*

bare conabimür _pojje

_pariter

_&

_{debere åifctplinam}

_Peié*

tkam däri.

4. rV Subje&um operations in hac

difciplina

eft sivU

tasfcuficietascivilis: explicationisfubjedum éft imperium

&_{fubjeUtovcl potius modus imperandi (f parendi:}

fubje-^utnvcroinb&fionseft_menshumana» Hocenira fubje-äjum,quatenus

difciplina

Politica accidcnscft,

habet

commune cumomnibusalijs diiciplinisr*.

5. Nec eft quodquis mireturtriahic

confidera-tifubjcBa. Eft enim

difciplina haec

pra&ica, Quate-nus_ergo accidensed, fubjeäum

reqtirit

inhaeftonis;

qua-tenus vcro _{difciplina,(ubjeHum omnino habebit, quod}

principalkerin ca explieatur &cujus gratia c&tera omnia^

txplkantur.

Quia

verd praeterca

praäica&tiL

peculiari quodamjure

cxpofcitfitbjeßum operations»quod hic

pro¬

pra &peculiariterJubjettum

appellatur.

6. Nobis_{vcro,pro $t&[tnt\,focietatis civils, tan«}

quamobjeftiPoliticesyorigofaltem

cooiideranda

venio1

de _{qua cfto; >}

Primum

THE 0 R E M A.

Troxima

_{0 primava}

_{congrcgationis}

_human#

ßu civilisfocictatis caufa

at%

origo>

eB

inBin&us 0

propenfio

natur#»

§)uare verißime

dixit

Philofiphuay

cibitatemomnemanatura

_{eße, homtnemq7 animalna¬}

turacivile.lih.z.Polit»

cap.

2.0

lib.

3.cap. 4.

V ' ■'' ^ -N,. "% 's ; ' ]' ' ^ 1 N 5... \ •

i+ Decatifts_{quas homines ad cohabitandum&}

gre-gatim vivcndum primitus impulerunty varise variorum^

fuerunt_opinioner*«

•'

tl Poet« _partim

_etoejueniU

_Sc

_mußci

_beneficio»

partim,

tniraculorutn

prodtgio partim verö caßu

quodasL®

fortuitoac

temerarh

ifocietatcs

exftitiflc, fuo

morc,

fin«

xeruno.

3. Ali;propius

ad

rem

accedentes,vel

c&U aer£t%

mdementiam vcl metuminjurtarum, velaIiafolitarti vita

incommoda,mtethmipüusnatura

defiä

um

adegifle

ho-minesad focietatesccnfueruno,

4. Nos verömiflis Sc

relitfis

illis, partim

com-mentitijs &ftftis,,partim remotis,externie

Sc

ex

accidenti

faltem_{impedenti6ustAti(ioteli*}

_{Scaliorum redé}

_fentien«

tiuna_{veftigijsinßftemus &eas}

_caufas

_pro

_verit,

gennui-niaSc_{/>rfl*/*«/*agnofccmus,fionquae}

_in

_excima

_rerum

fu-perficie hserent,

Ted

quae

exintimis

ac

reconditis

natu«

tx reeeflibus eruipoflTunt_atq; educi.

5. Cumverocaufauniusrei

poflunt

efle plurim«»

praefertim fubordinata?,

dieimus proximam

Sc

potißiniam

fecundum _{Deum>f4#/k*/,quahomines ad}

_civilem

(ocieta-tem,viquadam

naturali

trahuntur,

eile wßinftum Sc

tnclu

nationemnatura. %

6. _{Idq; probamus: I. cx communi}

hominum

_co»

gnatione

feu

mentts

communispartieipatione.

Ita

enim

inu

natura _comparatumeft, _ut

quod

_commune

aliquid ha¬

bet, tendatad id, quod fibicognatum

Segeneris

eft

e-jufdem, coqjmajoricum

impetu

quo

quid in fe

eft

prae« ftancius. _{Quapropter re$é}

_{Åriftoteles, loco}

citato,

horainemomni_{aps omniq;}

_gregali

_an

_im

_ante

_civiliüs*

Scurbaniusdicit efle animal.

7. 2. Afermone qui

homini

å

natura

datus.

Si

enimSolitarié _{quis viveret,}

_{ci omnino}

_{fupervacaneus}

fermoeflet. Arift.diüo loco, Naturaautem

nihil

fa¬

cit froftra^.

H. _3,

_Ix

neaßtAte't&mcorporisqtiättt4mmi,Sc

_mß*•

gentiaatq,

multipüci mlferia

vits

communis*

Hyjus

ra~ tionis verkstem_{quotidlana roboratexptwntujuxta Sc}

totahominisatas. Quando cnira nafeitur homoj _ut ele¬

ganter

loquitur Alrb*

cap. i,

lu®

poiitic®,

n. 4* omni

auxiliodeftitutus,nudus_{&inermis,qoaO} exnaufragio, in_{hujusvit® ®rumnascijcitur,vitam coiTerrirnam å}

fle-tu&lachrymisaufpicatur,omnisconfilij&auxilijmops,

fibifubvsnire _{nequit, nifi aiio interveniente Si}

juvjtn-te. _Quinnccin_adultastatt omnia ncceflaria vit®

fub-fidialoa fölum induftria, fuifq; viribus, poteft _parare.

Nemoenim hominum fufficit fibi adbeoc vivendumj, Ted ufu& minifterioaliorum orancsin_digent.

9. Beinde finguiisrebus data aDsoeil facultasCs cQnfir'vanäh (uifq;contrarijsrefißendt\cunfigit!ithomines

facultatem hanc exfequidilperfi _non potuiflent* infttn»

Hm_{ijfdtmdatuseügregatm vivendifbeietatem^}

conßituendiyUtconjunäi alij alijsfufficerent quemadmo«

dum rede

_coftigit

_{Åltb. capitecitato n. 32.}

-- _10. Porrö_nec

ipfiusanmilumen quemadmodum oportetfeexererenee femmavirtutumic prödere, (ins

vita _{fymbiotica,poceft. Quisenimin folitudine& ab} omnifedufus_{conviäu,exerccbitLiberalitätem>}

fortitudi-nem,jußitiam aliafvepr®ciarasvirtutes, prxlertimV^g/r.

tatemy _{qu® finisefl virtutum,ficut&reliquas qussDens}

ipfefevetepr®cipitSc mandat,Sein quarumomniumufa

humanaconfiftit _{perfeHioScfclicitascivilis> ad quam ta¬}

rnennaturaunicé_afpirat.

ir. _{4. Å defiderio perfeHionis. Natura enim tendit}

adiinein& _{perfeclionenij». PerfecKoyero}

allartirafo-cieratuüj> _{qu® etiam natur® fuuratnbuuntört&i>efl:}

' .. " "

.;

ipfa

'" , L-**-"' " x ~ ' ). * .. - 'V ' . >•: - - v .•;- ;J ■ - .

ipfa civilas

fsu

focletäs

ci

vilis, quippé

quse omniumre«

rumin fe Contlnctff^cientiam^^QaMG&_ea nece(Tariå

ånacuracrit.Arift.i<Folit,i.

12. 5. K Contrario» Qui enim ab hominum (bx-cludunturconfortio & fuffragijscorum carent,prsefer-tirmpropter

maleficia,

paenam

fcntiunt letho

majo-rermtimcnt _{pcrpetuö &}

_cxpavefcunt,

_{utpocc extrana¬}

tura_{(m&otdintmdegentes*}

13. Alias facialis vitas caufas buic naturaliinclim*

tioni_{(ubordmantuf&,}

_falten*

_{toter externat&per aecidens}

impellentes numerantur-,»

14 -Hinc nooicnmerico ArHN coro autfupraaut

infrab&mimm collocacjd

eft,

aut Deum autbtßsam,

judi-cat, _quinonfortund

ieå

_natura

abhörtet

&

alienus eil ab

omnifbeietate.

15., Exhifce & nos

concfudlmus'

vi'tamfolitariam, mmaßkam & eremiticam non (olutn impUwy imtilem &

periadofam

(sd

& ipß naturaStreffiarationiadverfam«

io». bicut enim ea _{quas in terris}gignuntur5ad

u-fümhominum referuntur, fic _{ipfi homices, hoimnum}

esufa_{g'encraiJtur, ut ipfiinter feaiijalijspro(int.}

17. Qurveröres&Bornims fngity utleiteloquitur

Senecaisne c_{ftbivivit necalijs.} Sed ille eft _{quem cupl*}

ditatum iuaruminfelicitas _relegavic.

18. Non_{igiturab Bomimbm (ed å rebus turpibta Sc}

primuns aßu cuptditattbm teHluitk voluptattbrn

isccden-dumeff, .

■

19. Etquife å vulgo (egregatmagis

forte

_cuitl»

mundoy Se mun4m CDtniUoeommune habet, Vtta quippé

-ftcum,;fedataatq; trmquilia non in Srentitico & monafluo

gmdiOjfe

d potiuscar nu(fajjreéluum tnHoriaconfiftitr.

Pe-cultares _{quadam cautionesvhic forfan notandas,}

to, Haec de civilis (ocidasis origtne pro

prüfend

loco&inftitucodi<3a fufficiant Qu* vcro praeterea

de civitatisnaturaScproprietatibmdicenda eflent,proprio

fuo loco&_peculi^ri

_difputationi

_{refervabimur\}

THE 0 R E M All.

Finur vit*

_{focialteprimaria*}

eflßlicitas

&ßt~

luscommunis,

_{qu*promovetur}

_confervatur

itnpe-rio,_tanjuam

_medio

_{naturali,utili}

(Jneceßario,

_utpotc

ßne

quo

nullus

hominum

c

Situs,

nec verum

natura

om-nte,nec

mundus

ipfeßtbßßere

potcß:

imperium

au-tem

_refpicit

requiritfubjellionem-j.

i. Cum manifeftum fit homines ipfius natur*

impulfu ad

vitarufymbioticam

feulocialem

confluxif

fe,cumq; natura

nihil

faciat

fruftra

,

dubiura

non

cft

quin

ulteriorem

etiam

perhanc

vitam

intendcrit

na¬

tura finem» commodam nimirum,tu tam, fufficientetn Sc

quod prascipuumacCaput

rci

virtutis

p*&fcriptum

ordinatam vitam, _{ftdcoq;publicum faluttma c}

feiicitatem

fingulorum. Oportet

enim

in

bujufmodi fbcietato»

nonfolum viverefed ctiam benebcattfa & refle, hoc cü

sxlirtutisprafcripto vivcre. Ideoq; & tantum

necefle

eft_{iuppctcrcfortunsspparatum atq; quams externa}

_bona

ha&enusadefle,utadvirtutumatttonesnullum

impedi-raentum_obijeiatur, fedreSle Sc

commedé

obtre

_eas

fingult

qucanc,Arift#7.

Polit

c,i,

&

13.

z. Nec_practereadubium

eft, quin

provida illa^

natura, certa itidem mediaconfiicuerit,quibus_tota

fo-cictasad debitum St _{optatumfinem,ordinc Sc}

_modo,

quo oportet« dtrigi

atqiperdueipußu.

Sunt

verd

media

illa

_potiflimum

_duo

_Imperium

_BcfubjeBh.

fö Adimperium igitur

fpeäat6c

imptYantis

munta

G&iUtilimtibmalioruminjervire

,bonum

communequavis

ratione procurarc

6c

promovere,

omnefqj fibi

fubjeäos

nonfoium

con(ervare,icd

etiam

adfinem

debitumperduce-rc»•

4. Utrumq; non

foium

naturs.

Ted

6c

divirts

infti-tutioni, & ordmattoni congruum atq; confentaneunte eftj Acutex pluribus

faerje

fcripturse

locis

evidenten»

probat

Befoldus

Hb«

1.cap, u n.24.

Alth.

cap. 1. n. 12.

Paulus,fané, expreflé ornnem

poteftatem

6t

guberna-tionem Poiiticamå Deo efle dicit Rom, 13. v 1. Ubi

admarginem, notat

Ofiander,

Pauium loqui depotefta.

tc_qua?eft_aDeo,non

folum

permitt

enteStd

etiam

ordinan•

te, _{qualiseil legittimi}

magiflmtus.

5. Imipfanaturadari6c

fundari

imperium (f

(uhje-Bisnem, _{pulchré docet}

_Arift»

1.

Polit*

c. $. 1. A

diver-ftsammtbona & donis. 2. Adiverfo corporis

habitu,*

ex

qui-busetiam _{colligit Alth. innatum efle}

_{prudentioribus*}

dominari6c_{imperareinfirraioribus,6c vieiflim} inferi-oribus innatum _{obtemperarc.cap.1. n. 30. 3. Abexem*}

flur animae3c

corporis,maris 6c

fasminafe.

Imo

idem

in-veniridicit, fi univerfa perluftreturnatura,nonin ani«» macis_{tantura,fed inijs quoq; qua?animadeßituuntur;}

utin flellis 6cflmilibus, in_{quibusmperturrktanquam}

bar-monia _{aliqua invenitur. Cic.}

_Üb.

_3.

_{de leg. dicit nihil}

tarn_{aptumefleadjusconditionemq;natura,quamim«} periunk».

6. _Sedaddit Arift._{impentrebfparere non}

neeeßtta-tcmmodo,fed_{5lutilitatem quoq;aliquam}

_{in fe}

habero#

Xanta_{enim,ut probat Alth. n. 35'^tamq;}

_admirabilis*

eftmundi_{hujusdivcrfitas,ut}

_nifl

_aliqua

_iyrametria

ot-ordinatsonis

colligatetur

&

eertia

legibus

fubjedfionis

& _{regimiois ill« temperaretur,}

_{confufione fuå,}

_brevi

tempore

coDtumendut eilet.

Confervatio crgo& du-ratio omnium rertim, eoafiftit inilla ordinationis 6c

iufcjtÄionisconcordia. Nam fi omnesaequalesefTent, fmguliq; pro

arbitno

regere

veilcnt,facilis

effetdiicot-dia 5cexdifcordiadifTalutio loci-etat»« Quin&in

fa-cris,_{pro p«nareputatur,}

_ü

_{princcps Hve diredor å}

po-puloauferatur.

Ifa.

Et

revera

nihil eflpcriculofius

i-§>(a

anarcbiå,

Societas

cnirn diflipatur

ubinullos

alte«

ri _{obtemperau. ^}

7. Nccobdatquodmuld crudelimimperent,

mul-tiiBcitis 0* malidartibui_{imperia acquirant, id enim}ex

acci-denti 5c vitio_{$tperßnarum%qnod&(fickset feibonefto, tri®} buinondebet; necrei abufus,remip-fam tollet.

8. Solent & in _{alijs, vitae genenbus minus de¬}

menter,boraines verfari^ut in_{conjugio>miniftcrio} Ec-clcftaftieo&fimilibus. Kom_{quis propierea}

dignita-temflatus audeat damoare? _numqnid,hoc ipfodigni-taci rei _{aliquiddeccdac ? ofHcijpotius dignitas uius 6c} neeeffitascrit_{hiefpeäanda.}

9. Quippé magiffratus Del minißereff,fubditis

in bonum.Kom.13.4. Scopus ejus,juxta ordinerana¬ tur«,nonaliusefledebet _{quam jußuia5cpublua omni«} umfubditorum_{Jaltu; eoq; omnia dirigerecum opor¬} tet,utpietas&boweftasintcr bonnneseumpacc vigcantia Tiraotb,z» v.z,

10. Imd_tanta,in boc officio_natura vis cff, _up

qui praefcriptntn abea moduna exceduut,-nifi violenta

fua _{impcria acfcelerealiquando parta,ad naturalem-»} rcdigantimpcrandi rationera» &modum fua? potefta^

ti

_figant,

_{diuimperium&poteßatemtctcantux*»}

11. Si qui

ulterius

progrcffi,

naturalem

hunc

ordi-nemnoninvertuntmodo, fed plane/>*rum#»/,de ijsfor¬

tealiter_judicandum.

Quidam enim

_ex

_illis

_aDeoim« toconftituuntur,hominibus inp&nam. _{Undé &flageäa}

Detdicuntur. Qualis olimAttilas; Qualis item Ta»

merlanes,_quiipfemct

_dixerat,

_{nonbomincm fe efle,fcd}

_u

ramDeiStVaflitatemorbis,

12. Hinc merito detcftamur errorem eoruoij,

qui

mägifimtum

tanquam

ordinem, Deoinvifum

&

na¬

tu rasinimicum,é vitahumana tollendum,impié&fine

ratioorclamitant. Qualesolim HcJ/ii&Donaeifta,

no-itråq;«täte

Anabaptifta.

T

ÉE

O RE M A III.

Ad

_imperium

_neceßarib

_cumprimps

_requiru

iurprtfdentiaj (quippequ#

cum

virtute

morah

vit&

civilis direBorium

obtinet)

deindé

confiantia.*.

i Nihilquidem

praeclarius

eft,nihil dignius,nihil,

inhocrerumftatu,excellentios,quåm praeefle

imperi-o.höceft,focictati civili, quernadmodumoportet, im-perare. Sed cum, qua?

puichra, pariter& difficilia_»

funt, nihilco difficilius, nihil moleftius, nihil magis*

arduum,ac_{proinde nihil,quodmajorem} requiritpru-dentiam. Quodutmanifeftius appareac,triahic potif-finaum

_perpendenda

_nobis

_videntur;

_Finü,

_Media

_&

_ob-*

jettum-j.

Z. _Supremumfocietatüfinem rcäe conßituere ante

omnianeeeifarium. Hincenim falus focietatis meti-enda, hinc_{bonitas&perfc&io«ftimanda, Ejusigitur}

notitia _{primorequiritur. Quia,ut}

_eleganter

_loquitur

Cic._{cognitisrerumfinibus,inventa}

_{via vitas}

cft,confir-matioq; omniumofKciorum-*.

1

p\

3. Etmagni

certé intéreft

finém civilis focieta*

tist&åé conßituereArift.7. PoUt.2. Ad cum cnim

p-xnnes _leges,omoia inßituta

teietti,

Scomnes _omnium

a-äianes_{dirigi oportet. In quotarnen plürimos, aliås}

prudentißimos,

multum gf$viterq> olira

erraße con*

Ilat exAriB._7. Polit. 2.&_14»t Inprimis _{Spartanos atq;} Cretenfes; quorumtotafimul inftitutio& quantum in Repoblicaeratlegum adremmilitärem,viBoriam6c

domi-nationer»_{tanquamaåftopumunkumcendebant&}

dirigc-bantur.Cura tarnen,non hoc tantum,nüc maxime era tu

fpeåaii^um.

Alij

etia ra ut

magis ad vir

tut em milita-remcives fuos acuerent, _{pramiaproponebant}

forci-bus,panamverotfmidis. Sicut Focni feu Cartbagincnfes, Macedoms, _{Scbjta,lberifeu Hijpani,åsquibus videatur}A~

riß. lib%diBoc. 2.

4. v-. Eatenduraquideraftudium militäre utile eßo

&_{honeftum,nontarnenprofinefupremohabendura, fed}

tura_hoc, tum cceteraomniaad otiumSc_{pacsm tanquam}

finesfummos referenda eße atq; fie&cnda. Prsfertim_» quia vitanoftrainö//^«z& negotium,in bellum 6c pacem_• dividitur,Sc, otium _{lulcipkurpropter negotium,ficut}

Scbellum proptereageritur,utpax,aboranibusoptata, tandemobtineacuiu.

j, Quodveroperperam,bellumejus%ftudia ifar*

tes,profineReipub. conftituantur, &pax _oranefq;qua ad

eamfuntartes negligantur, conftat faciieexinde, quod

eas_{civitates, utprudenternotat Arift.}

7. Polit. 14. Qua? tantåmadbellum funt_{direfras,omnesfanéaucplerasq,*} quamdiubellum fußinentacgerunt,beatißirae _agunt

&in ftatu fuo confcrvantur: ßmui veröac_imperio,quo

tendunt,potiuntur,adinteritum _{plcrumq; dilabuntur.}

Sißut_{elegantifllme Hemfius^it}

fummus&pru-

dentiffimus, decus revära literarumSt deliciaemufa. rum,in

aurcafuaparaphrafi,quåmentem,nervofégra-viter &venuftéexprimit ipfios Ariftotelis* Dehü

ve-roritJ

quemadmodum

_ofortet

judicare,

decernere

(f de

ter-minär_{efummaprudentUmunta}

ej%

6. Mediavsro ad finemducentia

variafant&mul-tiplicia* Pfimarium tameneft ordo,fcilicct,tam impe-rantium quam parentium :

Quiinprimiscuriofc&ac-curaté_{dißingvendii tumfingulisquae}

_agenda

_funt,

_quaso»

mittenda, _{praefcribendum. Alij in}

_confilium

_adhibendi, & adfccreciora admittendi. Alijs tanquam admini-flris _{quasdamimperijpartes}

_ad

_tempus

_plerumq;

com-mittend», _{per quos potifiimum honeftas}

defenden-da, 6t innocentia tuenda ; improbitascontracoes> cenda,contumacia refrenanda 6treprimenda, vis de-niq;6tinjurialegittimo

modo

propulfanda*

AlijsyW#-ciadeiitibus &rebuscontrovcrfis_permittend^. Artet deinde _{quselibet, tum qusezåpacetn,tumquae}

_{ad bellum,}

fummo cum ftudio _{fovenda 6t} urgenda. Cultus divinta

anteomniapromovendus:£ö/?#,cum _opus

fit,manu

va-lidåjrepeiiendus: paxfirmandat

owror^/afervanda.

7 , Interdum diredle*interdum oblique,prore na-tå,6t varietatecircumftantiarum,proccdendum. tibi

viaoe cultiores(aepiflimeinfiftsndae, _artesfeeretiores

con-quirendae &

adhibendse,

quae

vulgo^rr^appdlantur.

Hic vero_quamdiligantifiimc cavendum_neartes

fubdo-U

_perVerfahl

_{inpermckmfocietatü}

_dirtBa

_{adhib@antur,fed}

qu»adnutum veraprudentU(quse cum virtute perpetuo

efl:_{conjunäa) funtcompofit»,quaeqjad fnem}

_civitatis

recié conftitutum,id eft, falutem_{pubiieam 6t}

comtnu-nem,unice collineant. Talesenim licet

paucis forts

fint obvise, omnibustarnen

pr*ficuae.

3,Ab-~

^ - , •. • ' -**5. ■» '..* "Sfe : 8, Abhorret profe&o

prudentia

ab

W-ßcutipfa

manfvttudo

(qux

in

principi

bus

viris,

pccu-liarinomine, dementiadicitur)ab leonino, quara-V\$2\\qnaw&opeäemutrm%

admittat.

Etomnino

non

foium ablurdum eft, fed ab omni ratione piané alle-num,ipfam

prudentiamttazTuXmnm hominis

decus,

&ut

veré, dicitLipfius, totius vitas humanas,

praefercim ci¬

vilis,reßorem,in animis_quserere

_{beftiarum&quod}

ma«

gis

cå

immaniorum-f.

9. Satiusomnino &tutius,ficut & ére ac

digni-tätehominis_{magis ed,}

virosfequiprüdentilfimos,pro*

bos & cordatos, viasccrtioresdemonftrantcs&

faluca-riamonita,melledulciora&inipfa virtute

fundata,fup-peditantes. Qualis

olim

Xenopbon,

fcriptor

gravifli-mus,_{praefertiminfua}

Cyropasdia,Thucydides,

Plato,&

A-rißotcles,quemimmenfa quaedam liberalitas

natura?,ad

utilitatem_{generishumani ac}

_civiles

_maximé

_videtun.

genoilfe diiciplinas,

ficut

magnusille Heinfius in

illu-ftri _{quådam dedicatione loquitun-.}

_{Deindé Polybius>}

Piutbarcus, Cicero, Tacitus,Saluflius,Seneca&alijex

vete-ribusnonnulIi.Tum>quosnoftra tulic&ta$,

Lipfiw,

Hein-fius & fimilcs, clariffima orbislumina, quinon calli-dam diiUniulationem fvadent, nonartes

finiftrasin-culcant, nonipfamaedificij ftruduram approbant, pri¬

mariodomusfundamento_{(ipfa niihirum virtute)}

poft-habito& perperamnegledo. Sicut nuper

Cymbaluni

Politieorum,_{fcriptorem Florentinum, hominem vafrum}

ex_{proprise fuae artis prsefcripto}fccifle,ijfdem hifce

vcr-bis, 6c_{graviffimo judicio teftatur Heinfiusin dida}

_dedi¬

catione. _{Singula haec &alia imperandimedia}

cxcogita-re,_{difponere&adfinem debitumdirigere,quisunquam}

fine_{prudentia praftabit ? quishic prudentiaeprimas}

jo.Ho-lo. Tiomints fi confidefemus, _{quipoüßtmamohje~}

Bipartemconftituunt, 6cio quorumgratiaroac

utilita-tcm omniaordinantur,tanta eorum diverfitas_cft,vel,

uc vcrius dicara,tantaperverfitas, _{tantaimprobitas*,}

tantaq; immanitas, atq» injuftitia 6c quidem armatju»

(calliditate,nirairum,verfutiå,alijfqivirtutis8cpruden-tix_{mitijs,quibustanquara armis, homonafcitur,ficut} graviter6c

prudenter

notat

Arift.i.

Polit.

2.)ut vel ad folam iliamfecernendam,coercendam, _domandam,6c

refr£Bnandam,omnes_{prudentiae,omnesingeni)}

huma-ni vires,vixae nevixquidem fufficere videanturjn

hi-fee omnibustumconftituendiscum _{peragendis, in}

cu-ris6c _{moleßijs devorandis,in laboribus perferendis &}

fuflinendisjinperäculisadcundis, quis non videt

con-ßantiamprudentia effe jungendam? vi&oricedec corona_»,

Quisveroin tanto ftadio vidor evadet, etiamfi

pru-dentiflimus>fine _{conßantia-Ai}

THE OR E MA IF.

Trudentia ciVtlls}nullarattone

commodiore>nul-lacertiore>nullA

_{compendiojiore^uam}

_{artePoliticd^du}

rigitur*

.

V

i. Perprudentiamin_{genere acceptam,} nihil ali¬

ud _{quam rtttl agendorumratio (f facultas intelligituii*.}

Quae proptereaomnesvirtutes,omoefqs a&iones

vclu-ti_{Regina moderatur, dijudicando quid honefium fit}

quidturpe,quidconveniés,quidinconveniés,quidpro

re nata6ccircumßantiarum ratione _{fequendum, quid}

fugiendum. Utmerito dux 6clux vitae bumanae,in

rnen-tislolio_{pofitadicatur« Hic verö in fpeciecuvilem} intel-ligimus, qua? nihil aliud eft, quam ratio &facultas Rem.

pub. pacis (£bellttemporereflé &jalttbritérgubtrnandi.

HiöC ergo

txular

e

debet prudetitia ßmulata>do~

Ufa&

fucata,

falla

x

illa

(pccies,

veneoum,

peftis,

&

cxi-tium fociecatjshuman#.

I, DeVera autem

prudentia.qim

cum

ipfa

virtutc»

föoralieftconjuucU,

quaefitum

oon raro

eft,

6c

non

ä

paucis

dubitacura,

quanam

potiflimumratione,

qua

vi-å,polTiE

comparari.

Älij

hic

natura

tngenijfa

praßanti"

amiaiij _rerumufumSc experüntiam,

iolum

fufficere

arbi-trantur. Nos verocom

Äri%

y. Polit. i$. alijfq; fanio«

ribus,tfgsomnino modusad pcrfe#ae 6c conlummatse

pmdentise

acquiütionem

rcquiri

ftatuimus:naturarru,

artemS&ufum-*.

4. Natura

incipk*

ars

dfrigit, ufus

pcrficit:

non

diffkemurad frama Reipub. eapefeenda,

ingenio

im-primis fagaci,prompto

& folerti,

deiode & ufu

rerum diuturno opuseffe. Interimnec

iliud

vieiflim

nobis*

negandum>perfe&um tum

demum

6cprasclarum,fuifqi

numeris abiolutum _{quid eile, cumadnaturam}

_eximiam

äliaq;fubfidia,

acceflcrit

ratio

qusdam

confirmamfa

do-UrinsL_(utCiceroper

_Arcbia

_loquttur)

_feu

_artis,

_qua?

cxci-tatoså natura igniculos fovet,

Judicium

in

rebus-du-bijsconårroat, inarduis 6c

gravioribus

confilia

luppc-ditac,quid veré

honeftum,quid juftum

commonftrat,a-liafq; rationes6cadminicula

fubminäftrati

quibus

defti-tuti, vix unquam felicker, nunquam

fané

commodé,

qu# fui funtmuneris,

exequuncur6cadminlftrant. Ne¬

mocertéprüdensnafcitur. Vir enim

bonos,

ficut 6c

prudens,noneft filiusfortuna

fed

virtutis*quae

ab

homi-iietribus diäis_{medtjsparatur»}

_{Arifl. loco}

_jam

_allegato.

f.

Ixhisigiturconcludimus,

ipfam

rationemi

qu£

quaßregiaprudenti<e

fedes

eß

(uhje&um

*

Sicötenim alij natur» defcåus,artibus &

difei-ßünis,

fuo modo

&

quancutri pro

hoc

rerutn humana-'

rumftatufieri poteft, fupplendi funt; _ita vel_inprimi# hicdefcäus,id_{efl,ignorantia circa}res & aäionescivi¬

les, artiiaiicujusbencficiOixpelii debet& reparari.

THE 0

ä

E M A K

Artts

_httjuf

_neceßitate

_{dddußipplurimi}

_tamVe¬

tetes_quam

_recentiores>

_de

_rattone

_modo

imperan-diyat£

res

civiles,

exarte,

traßandiypraclaraprxce-pta

Srnonita

cottegeruntfåconfiripf

wunt,

tandem

inveram

perfeßam

_artts

formam>

_non

_fine

fum-mo

_{fieletatPS humana}

_{bono, earedegerunt.}

1. Deberearcem Poiiticam dari, ex_{ijs qua?} faa&e-öusdi£lafunt,nonobfcure,ut_{fperamusliquet Poffé}

ve-ro earadari&re_{ipfa dudum datam effe,tvidenter&ad}

fen-fura_{demonftrantplunma&pracclara monumcnta,quae}

tamåveteribus quam_{recentioribus,dereda»Rempub.}

adrainiftrand^ ratione, extant

_{conferipta.Eaequidem}

eantoin_{pretio &cultu femperfuerunti}

tantoqj honore

habita,ut _{etlamipfi reges>& principesinmundoviriy fola}

illa, fibi _{tamquam propria, vendicare non}

dubitave-rint»acq; idcircoea pr»omnibus alijs ftudijs ac artibus

fe&ari & exercere unicé contendcrino*

2. _{Quin& in hoc,vel maximé}

trtumphare hsec

trs_{pr» reliquispoteft,quod Deum ipfum,raagiftrum&}

principembabuerit. Dem enimnonfolum_ipfetomat* ordtnemPohttcum_{infticuic,fed & dodrinam Reip*}

ad-t»jniftrand#,per

fuuminternuncium (utloquiturFrei*

giusin

quädampr*fatione)&_{interpretéMs/entradidic«}

S# Hane doctnnam yelcum_{priraisfeeutus eil &}

•xeoluit Rex& Vropbeta

DaUd,

qui

Regnum

Ifraeliti-cum& hello&pace,

plurimum

amplifidavit: legibus*,

judieijs,

opibus

&

pocentiå

ornavit:

literarum

ftudia.*

excitavit: levitasdo£fcores& bonarum

artiumProfclfo..

resinftituit. Patrem

fecu$fseft

filius

fapicntilfimus*

Salomon quemDcus

exccllenfci

fapientia

inftruxit. Rex

apudPerfas

fierij

nemo

potuit,

nifi

qui

å

Magis

inftitu-tus,&prsefertim

difeiplina

hacJPolitica

imbutus

eflec.

Cic.1.1.deDivin.Xenopbonccrte,

gravis &

prudens

feri-ptor,

generofum

omninö &

omni

favore

dignum

inge»

nium _judicat,cui

_Politica

_difäpltna

_funt

cordi,

4, Rerumciviiium

multitudo juxta

Sc

varietas,

marum in diverfis locis diflimilitudo, eventuunt

(å

quibus

hominesin

judicando plerumq;

dependent)

in-ccrtitudo, &_{quse.funt alia,artem}

fanéipfam

_non

toi-Iunt,Teddifficultatemfakeminea

pariunt,

efficiuntq;

nt non accuraturo& iimatum procedendi,

difputandi

Scdemonftrandigeus»Cquale

in

mathematicis

daton.)

fed _{probabile Sc quäle}

_ipßus

_natura,

patitur,

in

hoc

difeiplinae

gencre,poflit

adhiberi. Si enim

muleitudo

varietas Sc ineertitudorerura fingularium,artem

ali-quam impedirent,

nullus

legibus,

nullus

Juris

prudentia,

nullusmdicirt*locusreliaqucrctür. Legesquipqe

nihil

aliud funt _{quamnormae ScreguU}

_quaedam

_generales,

ju-dicum _prudentiå,

_ad

_cafus

_particulares

_,

qui

inßniti

funt, & pro rationc

circumftantiarum

ptrpetuo

vari¬

ant,applicandas Sc

aeconamodandae,

quamvisfingu-ia non _{tangant, praeeunt tarnen}

ad

ßngula-..

Ars

etiam _{juridica & Medica , ad}

_fingularia

_6c

parcicularia,

prsefertim in praxi(ad quam praeeepea

funtdirigendaj

fefc diffundere atq;

dcmitccrccoguntur*

'

v

_;;

_TÉB*

THE O R E

M A

VI

£xhkdefimripotcfi

Politica,

prudentia RempuL

re&é

confiituendi,

adminiftrandi

canfervandi, ad

civilt*

_focietatis

commodum

atfafalutewu.

Velii raavisr*:

DifcipUttdpra&ica,monflrans

modum

re&é

im~

perandi

parendi

>

quo

focietas

civilis

ad

honefla-tem>

&

felicitat

em

perduci

foßit.

t. Duse hic ponuntur

definitiones,

pro

dupli-ciPolitices ccnfideratione.

Confideratur

enim, vcl

pro ut

eft hib

ttat

(f

notitiam

mtnte^z?

praeccpta&

excr-citationemacqüifitaj

vei

quatenus

cft

Syftema»

prsecc-ptiscertis

&in

ordincm

rcdaäis

conftans.

Juxta

prio-remconfidcrafcicmcmprima

deßnitio

intelligcnda cft

s

Alteravcrö juxta pofteriorem.

2, Refolutio utnufq;

definicionis,

patct ex

pri-*

oribus. Nowtnts jfotAtioyt% objefloyUt apparet,

dcfum-pracft.

Quid

verd^erprudentiam,

quae

progenere

po-mtur,iöteiligendum fit,ancca

abundécxpofitura.

Dif¬

ferential

fumpta

potiftimum

ab sbjcffio

&

c

au

(a

finalif

fa-ciieetiamex ijs quaeantea funt

dicfla,

patebic.

3. Qpodpr-xterca

addendum

forté

hic eftet,

de

relipioneUcultudipino, quempro

fine

nonnulli

nobis

ob

truduDtf nonmoramur Dudum

enim

illud å Befoldo,

Keekermannoi & all jsrefutatum &

limitatum

eft.

Et

fi

respenitius

confideretur,

videtur

laoé

eultus

divinus*

potius ad

media

quam

ad

finem

referendas

efle.

Eft

e-nimalterayatsptetatis.

Notum

quippeeft/wte/m

du-abuspotifliroumpartibusconftare: Numin

1

s,

nimi-tumiSenju{cunotitidi&.Cul$u9%Qi\i

- tam

interno9

quiin

reactimrefett revtrentia,_{quam extefno}

qul in

_precationt

feupetitione

Sc gratiarum

aSione confiftit.

Notifiimuixu

verdcft, _{ipfas Virtutes}> (inter quas principens locura

pietdttenet

j)

primaria

ccrtiffima

Sc

p

roxi

raa

elfe

nonfoluxn,adartiicivilis fed ulteriorem etiam_&long|

exccllentiorem/tf^praefertim ficumfide _con)ungan*

turtdueéntuL».

THE O RE MA KU.

Difciptina

Foliticay tradenda

elt

ordme

rc-folutivo.

.

i, Quiaartcs Sc difeiplinac> quae ad praxin dir!«

guntur, non

acquiefcunt

in

cognitbnererura

propofita-rum,fedfinera habent

ulteriorem,nempé

_{opus aliquod}

aucpraxinfilteoperationem cumcognttione confcntientem,

fc-quitureasdifponendas methodtanalytica,progrcdiendo

^ nimirum afine ad media» Nam quod primura eftin

r«-ffum_{effcäione,id ultimum inintentioneeft,&vice vcrfå.}

a. Difciplinaeverd _non effe&ioms _{fed dcftina»}

tionis feu incentionisordinera, dcbent, fervaré» Quia

deftinatio nihil aliud cü_{quamPra&icarerurapropoß«}

tarura _{congnitia, ut accuraté Sc eleganter loquitur^}

Franco_{Burgersdiciut,in fuaLogica,quamvir alle Clarifll*}

snu3,luraraocum Iabore, induftriä& felicitate,ex

prae-cipuisPhilofophistarnveteribus quam recentioribusr* colle&am, _{optiraeordinataraSc oranibus nuraeris}

ab-fo!utam>non fine raaxirao _{juventutis & rei literarise}

coraraodo, _{nupcrin Hollandia edidit, ad mandatum*}

Illuftrifs.Ordinura,&exconfilio _{atq;approbatione}

A-cademi«Leijdenfis, ut patetexipfadedicatione,åcufc Sc ex acclaraatione ac gratulatione, _aureo

ifti

_operl

fraefixa>§ccarminibus exprefla aCIariilimis viris,Cun&o>

• ^

Heinfio&Voßo.

Quam

pfopterea

Logic

am

frtfmriZ

ttsconfadent*

Belgien ordines

tanti

fecerunt,ut publica

authoritate&dccreto,

banefolam,

omnibus ali)s Logicis

pofthabitis,

in

omnibus fuarum

provinciarum

Schalte

juventuti

proponendara

&

praelegendam

volaerint.

3.

Primaria

rerum

capita

qu«

in

politica

difcipli-nadiffioni

dehent,

yidere

licet,

t^m

apud aiiosPoliticos*

tumvcl

inprimisapud

Borhitiumin

difeurfu

de

pruden-tiacivili

comparanda.

Ipfam

vero

difpofitionem,ac-curatiflimcmonftrat

Arnifaeus in

feleftionibusfuis

Po«

liticis,inipfa

prsefatione

ad Le£torem_».

Virtutps

cujmlihet

(ß

ingenuarum

artium

excultori

ut(olertißimo,_ita(f

indefeffo

Dn^>

TORSTANO

ERICI

$4fcf/

wermelando

,

amico

fuofinceré

dile&o^de

Re-„pub.

publice

diiputanti^contcftandi

ami~

-ci amoris &honoris

_gratiå

J^tfAo/*sv©*"2*

Cßucnv'dgvriOixcS-ciff&f iet$oy>

A^VHc&cq

TzXftk Wg/vfqV

71

7%fav.

Jiv&g

og/£&y Tijv

mÅijtfow rqv ys

ug/pfV

T®

_fåuqjto

^verxettev

_hTka,

xaXlh

Zcotp^vé&f^flfe

ySv

Qfrntf

tTUjßt.

fixwadnv mktoog

tvtytyfocas

axoTrecw,

au&FXZoioogeygpqoB

M.

_Johannes

_Lau?

StalenuS^

v\>

\

m '"o"'O O"~Q~t «._{jg. :.ft.,:,.a. A.åP»}

irzzn»i

v,

Qo^rtytovr,^I.

;V;^

a"

.

V

-■ .;-

Jd

• ■> :

-3

Numanißimum

ac

otmtißimüm Juvenem?

Dn„ TORSTANUM E R I C I

_fafcf

werm.

_ingenuarnm

_artjum

_&vi'rtutum

ilud-ofum, harum Thcfmm defenforem fo-lcrtiffimurD,amicurDiuumfio»

csré _colendura.^

•v.' •'

y ^ V ; . > - ^

llmußs

acnil

fludijs

preciofim^amplm

Nec

_quicquam

_{terra canm}

_orbfc

_habet.

ilfo#fe

_caftalto

_mea

_labra

_liquore

_rigavi

Ut

_{veßrum ßudium}

_{carmine ritecanam-j»}

Attamenhocdico: _{magna cum}

laude cathedram~»

ScandIscum

dig

_no

prafide

_Falke

_tuo.

&hto

_Logices

_vafras

_aperisq^

_{indagine technas}

Et

qtfanam

*veri

fit cjnofura

doces:

Pergeigitur

ftudijs,

Forftane,

infifiere

captis

Atfy

tuum

genium,

laudeper

ennet

honor,

. _{/ '} v ' " v ^ ■ -■■■, rSHwq&v&azmaet Andreas Nicolai Thormius Suderm: V-' ' "Y \ ' y

I _/ • ' *■ . . -•• r ' 4'<->•"•'C-. ■ P' % ■ -;c *Vj -•>* > , \ V -•V — ■% >--..> M -v..;.' -., i ■ %' - _■,: - /-1. *, ■ .•-' (-■V-'.. ' "v:. , ■ ' ^ | - 'S-■>" t ""» 'i -/ wi* --v / •/ -T_^rf^' " H«4N >_,,' - >r - ^fell # '* ■: ■ -- /• ._v "-•» - -■?■(*•-7•• - 4 ■ • •-•■. ; ä • .-••i ' •< -'A*. : ^_£ "iry r-r^ il" 5$^'" m •o.